Ảnh hưởng của nguồn bổ sung lực lượng đến chất lượng đội ngũ công nhân: Trường hợp thành phố Hà Nội - Tôn Thiện Chiếu

38 X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 4 (84), 2003<br /> <br /> <br /> 1<br /> <br /> ¶nh h−ëng cña nguån bæ sung lùc l−îng<br /> ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n<br /> (Tr−êng hîp thµnh phè Hµ Néi)<br /> <br /> T«n ThiÖn ChiÕu<br /> <br /> Trong bµi: “Nguån bæ sung lùc l−îng c«ng nh©n trong thêi gian qua”<br /> (®¨ng trªn T¹p chÝ X· héi häc sè 2-2002) chóng t«i ®· chØ ra nguån bæ sung lùc l−îng<br /> cho ®éi ngò c«ng nh©n. Trong bµi nµy, chóng t«i sÏ ph©n tÝch ¶nh h−ëng cña nguån<br /> bæ sung ®ã ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n nh− thÕ nµo.<br /> Nãi ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò chóng ta ph¶i ®Ò cËp ®Õn nhiÒu chØ b¸o kh¸c nhau,<br /> trong bµi nµy chóng t«i tËp trung ph©n tÝch mét sè chØ b¸o c¬ b¶n vÒ chÊt l−îng ®éi<br /> ngò c«ng nh©n vµ trªn c¬ së ®ã ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc chÊt l−îng ®éi ngò nµy.<br /> 1. Tr×nh ®é häc vÊn cña c«ng nh©n hiÖn nay<br /> Häc vÊn lµ ch×a khãa ®Çu tiªn ®Ó cho bÊt k× mét ai cã thÓ nh×n nhËn x· héi vµ<br /> tiÕp thu khoa häc kü thuËt. Trong t×nh h×nh hiÖn nay khi mµ khoa häc vµ c«ng nghÖ<br /> cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn hµng ngµy th× häc vÊn ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng.<br /> §èi víi ng−êi c«ng nh©n, khi mµ nh÷ng ph¸t minh cña khoa häc, c«ng nghÖ ®−îc ®−a<br /> vµo s¶n xuÊt tõng ngµy th× häc vÊn lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu. NÕu nh− c¸ch<br /> ®©y kho¶ng chôc n¨m ®èi víi mét sè ngµnh s¶n xuÊt, c«ng nh©n chØ häc xong trung<br /> häc c¬ së còng cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc c«ng nghÖ, th× ngµy nay tr×nh ®é ®ã kh«ng cßn<br /> ®¸p øng ®−îc yªu cÇu khi ®−a c¸c c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt. Tuy nhiªn do tr×nh ®é<br /> ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña n−íc ta cßn chËm so víi thÕ giíi nªn thùc tÕ sè l−îng c«ng<br /> nh©n ch−a tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc vÉn cßn.<br /> Theo sè liÖu cña cuéc kh¶o s¸t, tû lÖ c«ng nh©n cã tr×nh ®é tõ cÊp II (trung häc<br /> c¬ së) trë xuèng vÉn chiÕm mét tû lÖ lín. Ngay nh− c«ng nh©n ®ang lµm viÖc trªn ®Þa<br /> bµn Hµ Néi vÉn cßn chiÕm ®Õn 18,7%, mÆc dï tõ n¨m 1995 thµnh phè Hµ Néi ®· cã<br /> NghÞ quyÕt phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2000 sÏ phæ cËp cho c«ng nh©n cã tr×nh ®é häc vÊn hÕt<br /> cÊp III. Theo chóng t«i, së dÜ NghÞ quyÕt nµy kh«ng thùc hiÖn ®−îc mét phÇn do sù gia<br /> t¨ng sè l−îng ng−êi lao ®éng ngo¹i tØnh bæ sung cho ®éi ngò c«ng nh©n thµnh phè.<br /> B¶ng sau ®©y cho thÊy tr×nh ®é häc vÊn cña nguån lao ®éng bæ sung khi trë thµnh c«ng<br /> nh©n cña Hµ Néi, nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (b¶ng 1).<br /> B¶ng 1. Tr×nh ®é häc vÊn cña nguån lao ®éng khi trë thµnh c«ng nh©n (% trªn tõng nguån bæ sung)<br /> <br /> Tr×nh ®é häc vÊn Néi thµnh Hµ Néi Ngo¹i thµnh Hµ Néi §« thÞ tØnh kh¸c N«ng th«n tØnh kh¸c<br /> <br /> Ch−a tèt nghiÖp CÊp II 1,9 1,6 4,2 1,8<br /> <br /> Ch−a tèt nghiÖp CÊp III 23,1 22,5 29,2 28,3<br /> <br /> Tèt nghiÖp CÊp III 75,0 75,4 66,7 69,9<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  T«n ThiÖn ChiÕu 39<br /> <br /> NÕu tÝnh theo thêi gian trë thµnh c«ng nh©n, chóng ta thÊy trong nh÷ng n¨m<br /> 2000 - 2002 sè l−îng lao ®éng cã häc vÊn cÊp II trë thµnh c«ng nh©n còng ®· gi¶m h¬n<br /> tr−íc nh÷ng n¨m 1985 nh−ng vÉn cßn ®Õn 15%. Trong khi ®ã giai ®o¹n sau n¨m 1985 ®Õn<br /> n¨m 1999 sè l−îng lao ®éng bæ sung cho ®éi ngò c«ng nh©n cã häc vÊn cÊp II chØ d−íi 10%.<br /> Râ rµng sù tham gia cña nguån bæ sung lao ®éng sèng ë n«ng th«n vµo ®· lµm tr×nh ®é häc<br /> vÊn cña ®éi ngò c«ng nh©n Hµ Néi gi¶m xuèng. §iÒu nµy ®Æt ra cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh<br /> chÝnh s¸ch cã mét sù quan t©m thÝch ®¸ng, vµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé nÕu nh− muèn<br /> phæ cËp tr×nh ®é phæ th«ng trung häc cho c«ng nh©n trong thêi gian tíi.<br /> Qua nh÷ng nghiªn cøu tr−íc ®©y cho thÊy, sau khi trë thµnh c«ng nh©n sè<br /> ng−êi n©ng thªm ®−îc tr×nh ®é häc vÊn lªn lµ rÊt Ýt. Nh÷ng n¨m tr−íc ®ã khi viÖc<br /> n©ng bËc lµ quan träng ®èi víi c«ng nh©n, mµ muèn n©ng bËc th× häc vÊn cña hä<br /> ph¶i ®¹t yªu cÇu b¾t buéc lµ hÕt cÊp III. Ngµy nay khi viÖc lªn bËc thî kh«ng cßn lµ<br /> quan träng ®èi víi c«ng nh©n (v× l−¬ng theo kho¸n s¶n phÈm), h¬n thÕ n÷a c«ng viÖc<br /> l¹i hay ph¶i lµm thªm giê (c¶ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc lÉn ngoµi Nhµ n−íc) th× sè<br /> l−îng c«ng nh©n tham gia n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn sÏ Ýt h¬n.<br /> 2. Tr×nh ®é chuyªn m«n<br /> Khi xem xÐt tr×nh ®é chuyªn m«n cña c«ng nh©n, chóng ta th−êng ®Ò cËp ®Õn<br /> tr×nh ®é ®−îc ®µo t¹o vµ tr×nh ®é tay nghÒ (bËc thî) hiÖn nay cña c«ng nh©n. Song<br /> trong t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn nay, viÖc xem xÐt theo chØ b¸o bËc thî rÊt khã kh¨n v× c¸c<br /> ngµnh nghÒ kh¸c nhau cã khung bËc kh¸c nhau, nªn chóng t«i chØ lÊy tr×nh ®é ®−îc<br /> ®µo t¹o (thêi gian ®µo t¹o dµi hay ng¾n), cÊp ®µo t¹o vµ h×nh thøc ®µo t¹o ®Ó thÊy ¶nh<br /> h−ëng cña nguån lao ®éng bæ sung ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n nh− thÕ nµo.<br /> a. Thêi gian ®µo t¹o chuyªn m«n tr−íc khi trë thµnh ng−êi c«ng nh©n<br /> Thêi gian ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng chØ b¸o quan träng ®Ó nãi lªn ®éi ngò c«ng<br /> nh©n ®−îc bæ sung cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao hay thÊp. Theo sè liÖu cña cuéc kh¶o s¸t thêi<br /> gian ®−îc ®µo t¹o tr−íc khi trë thµnh ng−êi c«ng nh©n trong thêi gian gÇn ®©y cã gi¶m<br /> xuèng so víi tr−íc kia. NÕu nh− nh÷ng n¨m tr−íc n¨m 1985 ®Ó cã thÓ lµm viÖc ®−îc trong<br /> d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ng−êi lao ®éng ph¶i tr¶i qua thêi gian ®µo t¹o tay nghÒ<br /> trung b×nh gÇn 28 th¸ng (kho¶ng 2 n¨m r−ìi) víi ph−¬ng sai lµ 4 th¸ng, th× nh÷ng ng−êi<br /> lao ®éng míi trë thµnh c«ng nh©n. Trong nh÷ng n¨m 2000 ®Õn 2002 chØ mÊt cã 18 th¸ng<br /> víi ph−¬ng sai lµ 4 th¸ng (kho¶ng 1 n¨m r−ìi th¸ng). NÕu ph©n tÝch theo n¬i ë tr−íc khi<br /> trë thµnh c«ng nh©n chóng ta thÊy nh÷ng ng−êi ë n«ng th«n c¸c tØnh kh¸c còng cã thêi<br /> gian ®µo t¹o trung b×nh Ýt nhÊt (18 th¸ng) trong khi ng−êi lao ®éng bæ sung vµo c«ng nh©n<br /> lµ ng−êi néi thµnh Hµ Néi ph¶i mÊt trung b×nh lµ 24 th¸ng. NÕu ng−êi lao ®éng ë c¸c tØnh<br /> kh¸c mµ tr−íc khi trë thµnh c«ng nh©n lµ n«ng d©n th× thêi gian ®µo t¹o trung b×nh chØ cã<br /> 15 th¸ng. Víi thêi gian ®µo t¹o ng¾n râ rµng tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n sÏ bÞ h¹n<br /> chÕ h¬n nh÷ng ng−êi ®−îc ®µo t¹o dµi h¬n. Nh− vËy sù gia nhËp cña nguån lao ®éng c¸c<br /> tØnh vµo ®éi ngò c«ng nh©n thñ ®« ®· lµm cho tr×nh ®é chuyªn m«n cña ®éi ngò thÊp<br /> xuèng. Sè liÖu thu ®−îc cho thÊy c«ng nh©n trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi Nhµ n−íc cã<br /> thêi gian ®µo t¹o thÊp h¬n c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> 40 ¶nh h−ëng cña nguån bæ sung lùc l−îng ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n<br /> <br /> b. N¬i ®µo t¹o cho nguån bæ sung ®éi ngò tr−íc khi trë thµnh c«ng nh©n<br /> Thêi gian ®µo t¹o ®· ph¶n ¶nh mét phÇn nµo chÊt l−îng vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n<br /> cña nguån bæ sung, song ®−îc ®µo t¹o ë ®©u, h×nh thøc nµo míi lµ quan träng. Theo sè<br /> liÖu thu ®−îc nguån bæ sung lao ®éng cho ®éi ngò c«ng nh©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y<br /> chñ yÕu ®−îc ®µo t¹o t¹i c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµ líp do doanh nghiÖp më. Thêi gian<br /> ®µo t¹o cña c¸c tr−êng doanh nghiÖp hay Trung t©m d¹y nghÒ th−êng ng¾n h¬n. Sè liÖu<br /> kh¶o s¸t cho thÊy nÕu häc sinh häc t¹i tr−êng doanh nghiÖp chØ cã 10 th¸ng, häc t¹i<br /> trung t©m d¹y nghÒ lµ 12 th¸ng, cßn tr−êng cña Bé hay ngµnh lªn ®Õn 32 th¸ng. ChÝnh<br /> thêi gian häc ng¾n nh− vËy nªn ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o míi chØ tËp trung vµo kh©u truyÒn<br /> ®¹t nghÒ ®Ó cho ng−êi häc viÖc biÕt kÜ n¨ng c«ng nghÖ vËn hµnh m¸y mét c¸ch m¸y mãc.<br /> So víi c«ng nh©n ®−îc ®µo t¹o t¹i c¸c tr−êng chÝnh quy th× tr×nh ®é chuyªn m«n cña<br /> nh÷ng c«ng nh©n tèt nghiÖp c¸c trung t©m d¹y nghÒ yÕu h¬n.<br /> Thùc tÕ, khi tiÕp nhËn c¸c c«ng nh©n häc t¹i c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµo lµm<br /> viÖc c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i mÊt mét ®Õn hai th¸ng ®Ó bæ tóc thªm tr×nh ®é tay<br /> nghÒ cho c«ng nh©n ®Ó hä cã thÓ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®¶m nhËn mét kh©u trong d©y<br /> chuyÒn s¶n xuÊt. Theo chóng t«i mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu cña c«ng t¸c ®µo t¹o t¹i<br /> c¸c Trung t©m d¹y nghÒ hiÖn nay lµ: hä míi chØ truyÒn ®¹t cho ng−êi häc nghÒ ®−îc<br /> kÜ n¨ng thao t¸c kÜ thuËt riªng lÎ mµ ch−a h−íng dÉn cho hä tÝnh kû luËt lao ®éng<br /> trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tÝnh nghÒ nghiÖp cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. ChÝnh v× vËy<br /> hä th−êng lóng tóng trong khi b−íc vµo s¶n xuÊt d©y chuyÒn.<br /> Cµng gÇn nh÷ng n¨m gÇn ®©y sè l−îng ng−êi lao ®éng ®−îc tuyÓn dông vµo<br /> c¸c doanh nghiÖp cã tay nghÒ ®−îc ®µo t¹o qua c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµ tr−êng<br /> cña doanh nghiÖp cµng lín. B¶ng sau ®©y cho thÊy sè l−îng c«ng nh©n ®−îc ®µo t¹o<br /> qua c¸c tr−êng (b¶ng 6). Sè liÖu thu ®−îc cßn cho thÊy sè l−îng c«ng nh©n xuÊt th©n<br /> tõ n«ng th«n häc t¹i tr−êng doanh nghiÖp vµ trung t©m d¹y nghÒ nhiÒu nhÊt.<br /> B¶ng 2. N¬i ®µo t¹o nguån lao ®éng bæ sung theo n¨m trë thµnh c«ng nh©n (% theo tõng giai ®o¹n)<br /> <br /> §µo t¹o ë ®©u Tr−íc 85 85- 90 91 - 95 96 - 99 00 -02<br /> - Tr−êng cña bé, ngµnh 56,7 54,2 48,3 52,0 29,1<br /> - Tr−êng doanh nghiÖp 39,6 37,0 25,0 30,0 50.0<br /> - Trung t©m d¹y nghÒ 3,6 8,6 26,7 18,0 20,9<br /> <br /> Do bÞ thÞ tr−êng chi phèi nªn c«ng t¸c ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ<br /> c«ng nh©n hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò nan gi¶i víi c¸c doanh nghiÖp. Cã nh÷ng doanh<br /> nghiÖp khi thay ®æi c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ngay ®−îc th× ph−¬ng ¸n tèi −u vÒ<br /> kinh tÕ lµ tuyÓn dông c«ng nh©n míi mµ kh«ng ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n cò. §iÒu<br /> nµy ®· lµm cho c«ng nh©n cò c¶m thÊy lo l¾ng vµ kh«ng phÊn khëi khi doanh nghiÖp<br /> thay ®æi c«ng nghÖ, m¸y mãc, thiÕt bÞ.<br /> Tr×nh ®é chuyªn m«n cña c«ng nh©n tõ n«ng th«n ra trong thùc tÕ s¶n xuÊt yÕu<br /> h¬n tr×nh ®é c«ng nh©n lµ ng−êi tr−íc ®ã sèng ë Hµ Néi. Thu nhËp hµng th¸ng lµ th−íc<br /> ®o c¬ b¶n nãi lªn tr×nh ®é cña c«ng nh©n, cô thÓ c«ng nh©n xuÊt th©n tõ n«ng th«n c¸c<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  T«n ThiÖn ChiÕu 41<br /> <br /> tØnh kh¸c lu«n cã thu nhËp thÊp h¬n so víi c«ng nh©n lµ ng−êi néi thµnh Hµ Néi, tuy<br /> r»ng cïng lµm mét c«ng viÖc vµ cïng ë mét doanh nghiÖp. B¶ng sau ®©y cho thÊy thu<br /> nhËp cña c«ng nh©n cã n¬i ë kh¸c nhau tr−íc khi thµnh c«ng nh©n.<br /> B¶ng 3. Thu nhËp b×nh qu©n hµng th¸ng cña c«ng nh©n (ngµn ®ång)<br /> <br /> N¬i ë tr−íc khi thµnh c«ng nh©n Th¸ng cao nhÊt Th¸ng thÊp nhÊt<br /> - Néi thµnh Hµ Néi 1.127 868<br /> - Ngo¹i thµnh Hµ Néi 952 598<br /> - §« thÞ tØnh kh¸c 921 493<br /> - N«ng th«n tØnh kh¸c 857 483<br /> <br /> Qua sè liÖu trªn chóng ta cã thÓ ®i ®Õn mét trong hai nhËn xÐt: mét lµ, tr×nh<br /> ®é chuyªn m«n cña c«ng nh©n cã nguån gèc tõ n«ng th«n yÕu h¬n c«ng nh©n xuÊt<br /> th©n tõ ®« thÞ, nhÊt lµ Hµ Néi. Hai lµ, cã ph¶i do c«ng nh©n ngo¹i tØnh chÊp nhËn<br /> thu nhËp thÊp, nªn c¸c doanh nghiÖp thu hót nhiÒu c«ng nh©n ngo¹i tØnh. Còng cã<br /> thÓ ®ång thêi c¶ hai nhËn xÐt nµy cïng tån t¹i.<br /> Chóng t«i nãi c¶ hai nhËn xÐt trªn cã thÓ ®Òu ®óng lµ cã c¨n cø cña nã. §Ó cã<br /> ®−îc n¨ng suÊt cao, ng−êi c«ng nh©n kh«ng ph¶i chØ ®µo t¹o ban ®Çu tr−íc khi vµo<br /> lµm, mµ cßn ph¶i ®−îc ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c«ng t¸c. Sè<br /> liÖu thu ®−îc cßn cho thÊy tû lÖ c«ng nh©n xuÊt th©n tõ n«ng th«n ®−îc ®µo t¹o l¹i,<br /> ®µo t¹o tiÕp lu«n thÊp h¬n c«ng nh©n lµ ng−êi Hµ Néi. NÕu nghÒ nghiÖp tr−íc khi trë<br /> thµnh c«ng nh©n lµ n«ng d©n th× chØ sè nµy cµng thÊp. Tû lÖ c«ng nh©n tham gia ®µo<br /> t¹o l¹i, ®µo t¹o tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ 46%, nh−ng c«ng nh©n xuÊt th©n tõ<br /> n«ng d©n chØ cã 25%, trong khi ®ã xuÊt th©n lµ häc sinh tham gia ®µo t¹o l¹i lµ<br /> 50,2%. Râ rµng sè l−îng tham gia ®µo t¹o l¹i thÊp sÏ ¶nh h−ëng ®Õn tr×nh ®é chuyªn<br /> m«n vµ dÉn ®Õn thu nhËp thÊp lµ ®iÒu dÔ hiÓu<br /> 3. NhËn thøc cña ng−êi c«ng nh©n vÒ vai trß cña ®éi ngò c«ng nh©n<br /> Trªn ®©y chóng ta nãi ®Õn tr×nh ®é chuyªn m«n cña c«ng nh©n, nh−ng mét yÕu tè<br /> quan träng kh¸c trong khi nh×n nhËn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n lµ nhËn thøc cña hä<br /> trªn mét sè mÆt vÒ t− t−ëng, chÝnh trÞ. §Ó ®¸nh gi¸ ®−îc nhËn thøc t− t−ëng chÝnh trÞ cña<br /> ng−êi c«ng nh©n cÇn cã nhiÒu chØ b¸o kh¸c nhau trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn, song ë ®©y<br /> chóng t«i chØ xem xÐt trªn khÝa c¹nh hä nhËn thøc vÒ chÝnh b¶n th©n ®éi ngò m×nh nh−<br /> thÕ nµo. C¸c chØ b¸o mµ chóng t«i ®Æt ra lµ dùa trªn c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm sau ®©y:<br /> 1. C«ng nh©n lµ giai cÊp l·nh ®¹o ®Êt n−íc; 2. C«ng nh©n lµ ng−êi chñ doanh<br /> nghiÖp; 3. T«i tù hµo lµ ng−êi c«ng nh©n; 4. C«ng nh©n quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña<br /> sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc.<br /> VÒ c©u hái thø nhÊt, sè l−îng c«ng nh©n nhËn thøc c«ng nh©n lµ giai cÊp l·nh<br /> ®¹o ®Êt n−íc tû lÖ thuËn víi thêi gian lµm viÖc. NghÜa lµ cµng lµm c«ng nh©n l©u n¨m<br /> cµng cã ®«ng ng−êi cho r»ng c«ng nh©n lµ giai cÊp l·nh ®¹o ®Êt n−íc nh÷ng ng−êi trë<br /> thµnh c«ng nh©n l©u n¨m (c«ng nh©n cao tuæi) cã tû lÖ ng−êi nhËn thøc ®−îc vÊn ®Ò<br /> nµy h¬n c«ng nh©n trÎ. 48,5% c«ng nh©n vµo lµm tr−íc n¨m 1985 nhËn thøc nh− vËy.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> 42 ¶nh h−ëng cña nguån bæ sung lùc l−îng ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n<br /> <br /> Cßn c«ng nh©n míi vµo lµm nh÷ng n¨m 2000-2002 tû lÖ ng−êi kh«ng cho r»ng nh− vËy<br /> lªn ®Õn 63,7%. C«ng nh©n trong c¸c ngµnh c¬ khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö cã nhËn thøc tèt h¬n vÒ<br /> vÊn dÒ nµy so víi c«ng nh©n c¸c ngµnh dÖt, may, chÕ biÕn thùc phÈm vµ x©y dùng.<br /> Víi c©u hái hai, ba, bèn, t×nh h×nh còng diÔn ra nh− vËy, nghÜa lµ sè l−îng<br /> c«ng nh©n nhËn thÊy c«ng nh©n lµ ng−êi chñ doanh nghiÖp t¨ng dÇn theo thêi gian<br /> lµm viÖc víi mét hÖ sè t−¬ng quan lín (HÖ sè Cramer b»ng 0,19).<br /> Víi c©u hái hai: "C«ng nh©n lµ ng−êi chñ doanh nghiÖp", khi ph©n tÝch theo<br /> h×nh thøc së h÷u cña doanh nghiÖp chóng t«i thÊy cã t×nh tr¹ng, c«ng nh©n trong c¸c<br /> doanh nghiÖp ngoµi Nhµ n−íc còng cã mét tû lÖ t−¬ng tù nh− trong c¸c doanh nghiÖp<br /> Nhµ n−íc nhËn m×nh lµ ng−êi chñ doanh nghiÖp. Râ rµng, trªn thùc tÕ trong hai khu<br /> vùc nµy quyÒn cña ng−êi c«ng nh©n trong viÖc qu¶n lý doanh nghiÖp rÊt kh¸c nhau.<br /> §iÒu ®¸ng l−u ý tû lÖ c«ng nh©n trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi Nhµ n−íc nhËn m×nh<br /> lµ ng−êi chñ doanh nghiÖp ®«ng (38%) nh− vËy cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm trong<br /> quan hÖ c«ng nh©n vµ chñ doanh nghiÖp.<br /> Qua ph©n tÝch t−¬ng quan chóng t«i cßn nhËn thÊy mét thùc tÕ kh¸c. Thêi<br /> h¹n hîp ®ång cña c«ng nh©n víi doanh nghiÖp còng ¶nh h−ëng ®Õn nhËn thøc cña<br /> c«ng nh©n. Víi nh÷ng c©u hái tr¾c nghiÖm ë trªn th× tû lÖ ng−êi hîp ®ång ng¾n tr¶<br /> lêi tÝch cùc lu«n thÊp h¬n nh÷ng c«ng nh©n cã hîp ®ång kh«ng thêi h¹n. Nh− vËy<br /> tÝnh chÊt t¹m bî cña c«ng viÖc, céng thªm chÕ ®é l−¬ng thÊp (v× c«ng nh©n hîp ®ång<br /> ng¾n h¹n cã l−¬ng thÊp h¬n c«ng nh©n cã hîp ®ång kh«ng thêi h¹n: chØ b»ng 2/3) ®·<br /> lµm gi¶m nhËn thøc cña hä trong c¸c vÊn ®Ò cña giai cÊp m×nh.<br /> Bªn c¹nh ®ã cßn mét tû lÖ c«ng nh©n cßn cã t− t−ëng coi m×nh chØ lµ ng−êi ®i lµm<br /> thuª. Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña chóng t«i cã ®Õn 16,7% c«ng nh©n tr¶ lêi hä chØ lµ<br /> ng−êi lµm thuª. ChØ sè nµy thÊp nhÊt lµ 9,4% trong ngµnh ®iÖn, ®iÖn tö vµ cao nhÊt lµ<br /> trong ngµnh dÖt, may (26,5%). Theo chóng t«i nh÷ng ngµnh nµo quyÒn lîi cña c«ng<br /> nh©n ®−îc b¶m ®¶m tèt (thu nhËp cao, æn ®Þnh) th× c«ng nh©n trong c¸c ngµnh ®ã cã<br /> nhËn thøc tèt h¬n vÒ vai trß cña gia cÊp m×nh.<br /> Trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi Nhµ n−íc th× viÖc c«ng nh©n ch−a nhËn thøc<br /> ®óng vai trß cña m×nh trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ dÔ hiÓu, bëi<br /> v× trong thùc tÕ mét sè quyÒn lîi hîp ph¸p cña hä vÉn ch−a ®−îc b¶o ®¶m, tæ chøc<br /> C«ng ®oµn ®¶m nhËn c«ng viÖc tuyªn truyÒn, vËn ®éng gi¸o dôc ý thøc cho hä míi ®i<br /> vµo ho¹t ®éng. Nh−ng ®èi víi c«ng nh©n trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc th× ®ã lµ<br /> vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m. §iÒu nµy ®Æt ra cho C«ng ®oµn vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ kh¸c<br /> trong doanh nghiÖp viÖc n©ng cao nhËn thøc cho c¸c ®èi t−îng nµy, nhÊt lµ c«ng<br /> nh©n míi (trÎ) l¹i xuÊt th©n tõ n«ng th«n c¸c tØnh kh¸c nh− lµ mét c«ng viÖc th−êng<br /> xuyªn vµ liªn tôc.<br /> Ngoµi lý do vÒ b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ng−êi c«ng nh©n ®· nãi ë trªn, theo<br /> chóng t«i cßn cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c, c¶ chñ quan cña ng−êi c«ng nh©n còng<br /> nh− c¸c yÕu tè kh¸ch quan bªn ngoµi ®−a l¹i.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  T«n ThiÖn ChiÕu 43<br /> <br /> VÒ chñ quan ®ã lµ sù Ýt t×m hiÓu c¸c chñ tr−¬ng vµ chÝnh s¸ch cña §¶ng ®· ban<br /> hµnh. Nh÷ng c«ng nh©n trÎ, c«ng nh©n xuÊt th©n tõ n«ng th«n, c«ng nh©n ngµnh dÖt,<br /> may lµ nh÷ng ng−êi Ýt theo dâi tin tøc qua c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nhÊt.<br /> Møc ®é theo dâi tin tøc qua tivi, b¸o ®µi ph¸t thanh cña nh÷ng c«ng nh©n nµy lu«n<br /> thÊp nhÊt so víi c¸c nhãm kh¸c. ThËm chÝ, trong nhãm nµy cßn cã nh÷ng ng−êi kh«ng<br /> hÒ ®äc b¸o hoÆc xem ti vi hay nghe ®µi ph¸t thanh. T×nh tr¹ng c«ng nh©n dÖt, may vµ<br /> c«ng nh©n c¸c xuÊt th©n tõ c¸c tØnh kh¸c vÒ Ýt theo dâi tin tøc, tù n©ng cao nhËn thøc<br /> qua ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cã thÓ ®−îc gi¶i thÝch b»ng nh÷ng lý do kh¸c<br /> nhau. VÝ dô c«ng nh©n dÖt, may do th−êng ph¶i lµm thªm giê, lµm ca kÝp, c«ng nh©n<br /> ngo¹i tØnh vÒ do ®iÒu kiÖn sèng. Song viÖc c«ng nh©n trÎ Ýt theo dâi tin tøc qua c¸c<br /> ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng l−u t©m. Trong thêi ®¹i c«ng nghÖ<br /> th«ng tin th× th«ng tin lµ ®iÒu cÇn thiÕt cho tÊt c¶ mäi ng−êi, kh«ng chØ ®Ó n©ng cao<br /> tr×nh ®é hiÓu biÕt, tr×nh ®é nhËn thøc mµ cßn ®Ó gi¶i trÝ.<br /> Tû lÖ c«ng nh©n ®· t×m hiÓu Bé LuËt Lao ®éng qu¸ Ýt sÏ dÉn ®Õn hä kh«ng thÓ<br /> tù b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p vµ chÝnh ®¸ng cña b¶n th©n m×nh trong qu¸ tr×nh s¶n<br /> xuÊt, ®Ó råi khi ®øng ra b¶o vÖ l¹i lµm sai nh÷ng ®iÒu ®−îc ph¸p luËt quy ®Þnh. VÝ<br /> dô t×nh tr¹ng c«ng nh©n tù ý tæ chøc ®×nh c«ng ®Ó ®ßi giíi chñ thùc thi c¸c yªu cÇu<br /> chÝnh ®¸ng cña hä mµ kh«ng th«ng qua tæ chøc C«ng ®oµn diÔn ra ë mét sè doanh<br /> nghiÖp trong thêi gian qua.<br /> B¶ng 4. Sè ng−êi ®· t×m hiÓu c¸c t¹i liÖu cã liªn quan ®Õn quyÒn lîi c«ng nh©n (% theo tõng lo¹i c«ng nh©n)<br /> <br /> Bé LuËt Lao ®éng<br /> - Tr−íc n¨m 1985 38,7<br /> <br /> - Tõ 95 trë l¹i ®©y 18,3<br /> - Néi thµnh Hµ Néi 30,7<br /> - Ngo¹i thµnh Hµ Néi 24,8<br /> - N«ng th«n tØnh kh¸c 24,1<br /> <br /> §Ó gi¶m sè l−îng c«ng nh©n kh«ng n¾m ®−îc c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn<br /> quyÒn lîi th× néi dung truyÒn b¸, phæ biÕn c¸c chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ<br /> Nhµ n−íc cho c«ng nh©n cÇn ®−îc ®−a vµo trong sinh ho¹t C«ng ®oµn ë c¸c doanh<br /> nghiÖp. Trong thêi gian qua néi dung nµy ®· ®−îc tæ chøc C«ng ®oµn ë c¸c doanh<br /> nghiÖp ®−a vµo nh− lµ mét nhiÖm vô th−êng xuyªn trong c«ng t¸c cña m×nh, tuy<br /> nhiªn theo ®¸nh gi¸ cña c«ng nh©n, møc ®é thùc hiÖn tèt nhiÖm vô nµy chØ ®øng ë<br /> hµng thø 7, sau c¸c c«ng t¸c kh¸c nh−: th¨m hái, b¶o ®¶m kØ luËt lao ®éng, phong<br /> trµo thi ®ua, b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng... vµ chØ ®øng trªn c«ng t¸c chèng tham<br /> nhòng, tham gia qu¶n lý vµ ph©n phèi phóc lîi tËp thÓ. ChÝnh v× vËy cã ®Õn 57,8%<br /> c«ng nh©n cho r»ng trong thêi gian tíi C«ng ®oµn cÇn tËp trung vµo nhiÖm vô nµy.<br /> Bªn c¹nh nh÷ng lý do chñ quan lµm cho nhËn thøc cña c«ng nh©n vÒ vai trß<br /> cña ®éi ngò bÞ gi¶m sót nh− ®· nãi ë trªn cßn cã nh÷ng lý do kh¸ch quan ®−a l¹i.<br /> Ph¶i thõa nhËn mét ®iÒu, khi gi¸m ®èc cã vai trß lín trong s¶n xuÊt kinh doanh do<br /> thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> 44 ¶nh h−ëng cña nguån bæ sung lùc l−îng ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n<br /> <br /> lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc, nh−ng bªn c¹nh ®ã còng ®· n¶y sinh mét sè vÊn ®Ò.<br /> Nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®· d−îc Héi nghÞ lÇn thø 3 Ban chÊp hµnh Trung −¬ng khãa X chØ<br /> ra, ®ã lµ vai trß cña tæ chøc §¶ng trong doanh nghiÖp cã chiÒu huíng gi¶m xuèng.<br /> Theo sù ®¸nh gi¸ cña c«ng nh©n chØ cã ch−a ®Õn 1/3 (29,3%) sè c«ng nh©n ®−îc hái<br /> cho r»ng vai trß tæ chøc §¶ng ngµy cµng ®−îc n©ng cao. So s¸nh víi sè liÖu cña c¸c<br /> cuéc nghiªn cøu tr−íc ®©y chóng t«i nhËn thÊy r»ng tû lÖ nµy cã gi¶m.<br /> Lý do kh¸ch quan thø hai lµm cho sè l−îng c«ng nh©n nhËn thøc vÒ vai trß<br /> cña ®éi ngò kh«ng cao cã thÓ do thùc tÕ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt hiÖn nay t¹o ra. §Ó kiÓm<br /> tra gi¶ ®Þnh nµy chóng t«i ®· ®−a ra 2 c©u hái: “1. C«ng nh©n ®−îc tham gia qu¶n lý<br /> doanh nghiÖp” vµ “2. T«i ®· ®−îc tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp”. Hai c©u hái nµy cã<br /> s¾c th¸i kh¸c nhau, c©u 1 hái vÒ giai cÊp c«ng nh©n nãi chung, cßn c©u 2 nãi vÒ chÝnh<br /> b¶n th©n m×nh vµ ®−îc ®Æt trong hai c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸c nhau giµnh cho c«ng<br /> nh©n ®ang lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc.<br /> Cã 28,9% c«ng nh©n tr¶ lêi: c«ng nh©n ®−îc tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp. cßn<br /> c©u 2 - cã 8,4% c«ng nh©n tr¶ lêi t«i ®· ®−îc qu¶n lý doanh nghiÖp. ChÝnh tõ thùc tÕ<br /> trong s¶n xuÊt t¹i ®¬n vÞ, c«ng nh©n cßn cho r»ng m×nh kh«ng ®−îc tham gia qu¶n lý<br /> th× lµm sao cã c¬ së ®Ó hä nhËn thøc ®−îc giai cÊp m×nh lµ giai cÊp l·nh ®¹o ®Êt n−íc.<br /> Do ®ã, ®Ó n©ng cao nh©n thøc cña c«ng nh©n vÒ vai trß cña giai cÊp trong c«ng cuéc<br /> C¸ch m¹ng th× bªn c¹nh viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc t− t−ëng qua tuyªn truyÒn,<br /> phæ biÕn c¸c chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, ®ång thêi còng cã c¬ chÕ ®Ó c«ng nh©n<br /> thùc sù ®−îc tham gia vµo qu¶n lý doanh nghiÖp Nhµ n−íc, n¬i hä trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ<br /> c«ng t¸c.<br /> 4. Tham gia cña c«ng nh©n vµo c¸c ho¹t ®éng chung<br /> ChÊt l−îng cña ®éi ngò c«ng nh©n kh«ng chØ ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng tr×nh ®é<br /> chuyªn m«n vµ nhËn thøc cña hä mµ cßn ph¶i b»ng c¶ hµnh ®éng cña hä vµo c¸c ho¹t<br /> ®éng chung trong s¶n xuÊt, còng nh− sinh ho¹t ®oµn thÓ. Mét c«ng nh©n cã tr×nh ®é<br /> tay nghÒ cao, cã nhËn thøc tèt nh−ng kh«ng tham gia c¸c ho¹t ®éng chung cña tËp thÓ<br /> th× còng ch−a cã thÓ nãi ®ã lµ ng−êi c«ng nh©n cã chÊt l−îng cao. Mét tËp thÓ c«ng<br /> nh©n cã chÊt l−îng cao còng ph¶i ®−îc nh×n nhËn trªn quan ®iÓm nh− vËy. Nh÷ng<br /> ho¹t ®éng tËp thÓ ®−îc chóng t«i xem xÐt ë ®©y bao gåm: cã tham gia tÝch cùc vµo c¸c<br /> ho¹t ®éng do tæ chøc C«ng ®oµn tæ chøc hay kh«ng, cã hay ph¸t biÓu trong cuéc häp vµ<br /> cã d¸m ®Êu tranh chèng c¸c hiÖn t−îng tiªu cùc trong ®¬n vÞ cña m×nh hay kh«ng.<br /> C«ng ®oµn lµ tæ chøc cña c«ng nh©n cã nhiÖm vô gi¸o dôc t− t−ëng cho ®oµn<br /> viªn, ®éng viªn phong trµo thi ®ua vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng, hîp ph¸p cña c«ng<br /> nh©n. §Ó tæ chøc c«ng ®oµn hoµn thµnh ®−îc nh÷ng nhiÖm vô trªn kh«ng thÓ chØ cã<br /> ®éi ngò c¸n bé c«ng ®oµn c¸c cÊp ho¹t ®éng mµ cÇn cã sù tham gia nhiÖt t×nh cña c¸c<br /> c«ng nh©n trong ®¬n vÞ. Sù tham gia cña c«ng nh©n ë h×nh thøc ®¬n gi¶n nhÊt lµ tham<br /> dù c¸c sinh ho¹t c«ng ®oµn. Theo sè liÖu thu ®−îc, cã 72,1% c«ng nh©n ®−îc hái ý kiÕn<br /> ®· tham gia ®Çy ®ñ c¸c buæi sinh ho¹t do C«ng ®oµn tæ chøc vµ 15,2% ®oµn viªn cã lÇn<br /> tham gia cã lÇn kh«ng, sè cßn l¹i kh«ng tham gia. Nh− vËy vÉn cã mét tû lÖ kh«ng nhá<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  T«n ThiÖn ChiÕu 45<br /> <br /> c«ng nh©n kh«ng tham gia sinh ho¹t c«ng ®oµn, mµ cao nhÊt lµ trong c¸c doanh nghiÖp<br /> t− nh©n. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp t− nh©n ®−îc kh¶o s¸t trong ®Ò tµi ®Òu ®· cã tæ<br /> chøc C«ng ®oµn, nh−ng cã ®Õn 15% c«ng nh©n kh«ng tham gia. §iÒu cÇn ®Ò cËp ®Õn lµ<br /> tû lÖ c«ng nh©n trÎ tham gia sinh ho¹t c«ng ®oµn thÊp nhÊt trong c¸c løa tuæi. Ph¶i<br /> ch¨ng do míi vµo lµm viÖc nªn c¸c c«ng nh©n trÎ ch−a thÊy ®−îc vai trß cña C«ng ®oµn<br /> trong viÖc b¶o vÖ lîi Ých cña chÝnh m×nh, hay ch−a thÊy ®em l¹i lîi Ých g× cho m×nh. Tuy<br /> nhiªn khi ®−îc hái ®¸nh gi¸ cña b¶n th©n hä trªn mét sè ho¹t ®éng chñ yÕu cña tæ<br /> chøc C«ng ®oµn trong thêi gian qua th× hä lu«n cã tû lÖ ®¸nh gi¸ cao vÒ nh÷ng viÖc ®·<br /> lµm ®−îc cña C«ng ®oµn so víi c¸c løa tuæi kh¸c?<br /> Mçi mét c¸ nh©n khi tham gia mét tæ chøc nµo th× viÖc tham gia c¸c sinh ho¹t<br /> cña tæ chøc ®ã lµ ®iÒu b¾t buéc, cho nªn chØ b¸o tham gia sinh ho¹t míi chØ ph¶n ¸nh<br /> ý thøc cña mçi ng−êi. ViÖc tham gia th¶o luËn, ®ãng gãp ý kiÕn trong cuéc häp cña<br /> c«ng nh©n thÓ hiÖn tÝnh tr¸ch nhiÖm víi tæ chøc, víi c«ng viÖc cña c«ng nh©n. ChØ cã<br /> 13,7% c«ng nh©n cho r»ng hä ®· tÝch cùc ph¸t biÓu trong cuéc häp. §©y lµ mét tû lÖ<br /> kh¸ thÊp vµ nh− vËy th× c¸c cuéc häp hiÖn nay cña c«ng nh©n trong ®¬n vÞ chñ yÕu lµ<br /> ®éc tho¹i cña ng−êi l·nh ®¹o tæ chøc víi c«ng nh©n. §Õn ngay nh÷ng c«ng nh©n cao<br /> tuæi th× còng chØ cã 18,6% tr¶ lêi hä tÝch cùc ph¸t biÓu trong cuéc häp. Sè thanh niªn<br /> c«ng nh©n tr¶ lêi tÝch cùc ph¸t biÓu chØ 5%.<br /> §Êu tranh phª b×nh lµ vò khÝ s¾c bÐn ®Ó b¶o ®¶m sù thèng nhÊt, t¹o thµnh<br /> mét khèi ®oµn kÕt thùc sù trong ®¬n vÞ. §èi víi c«ng nh©n ®iÒu nµy cµng quan träng<br /> v× hä lµ giai cÊp tiªn phong trong sù nghiÖp C¸nh m¹ng. Tuy vËy, còng chØ cã 22,1%<br /> c«ng nh©n tr¶ lêi cã, khi ®−îc hái cã th−êng ®Êu tranh chèng c¸c hiÖn t−îng sai tr¸i<br /> trong ®¬n vÞ hay kh«ng. Sè c«ng nh©n trÎ tr¶ lêi cã th−êng ®Êu tranh chèng tiªu cùc<br /> chØ b»ng mét nöa c«ng nh©n cao tuæi (c«ng nh©n cao tuæi lµ 28,9%). VÒ ho¹t ®éng nµy<br /> chóng ta kh«ng thÓ chª tr¸ch c«ng nh©n trÎ kh«ng d¸m ®Êu tranh chèng c¸c hiÖn<br /> t−îng sai tr¸i. Bëi v× víi c¬ chÕ tuyÓn dông theo thêi h¹n hîp ®ång hiÖn nay, ng−êi<br /> c«ng nh©n trÎ ph¶i biÕt nÐ tr¸nh ®Ó cã mét vÞ trÝ lµm viÖc trong t−¬ng lai. Víi nh÷ng<br /> ng−êi c«ng nh©n mµ tr−íc kia ®· lµ chiÕn sü qu©n ®éi hay c«ng an th× tû lÖ ng−êi<br /> th−êng tham gia ®Êu tranh chèng tiªu cùc lªn ®Õn 33,0%.<br /> Tinh thÇn ®oµn kÕt tËp thÓ, d¸m ®Êu tranh chèng c¸c hiÖn t−îng sai tr¸i<br /> trong ®¬n vÞ s¶n xuÊt, tÝnh kû luËt lµ nh÷ng nÕt ®Æc tr−ng c¬ b¶n cÇn cã ®Ó æn ®Þnh<br /> vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c«ng nh©n ®ång thêi ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §Ó b¶o ®¶m sù æn<br /> ®Þnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ngoµi c¸c yÕu tè trªn cßn cÇn ph¶i cã sù g¾n bã víi nghÒ<br /> nghiÖp cña c«ng nh©n. Song do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nµo ®ã vµ c¶ ý muèn<br /> chñ quan nµo ®ã nªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng−êi khi ®· lµm c«ng nh©n lµ hä g¾n bã<br /> víi nghÒ nghiÖp suèt ®êi. HiÖn nay trong c«ng nh©n trÎ vÉn cã mét tû lÖ kh«ng nhá<br /> ®ang cã ý ®Þnh : “ Khi cã ®iÒu kiÖn sÏ chuyÓn sang nghÒ nghiÖp kh¸c”, tû lÖ nµy lªn<br /> ®Õn 22,8% trong c«ng nh©n trÎ. Trong c«ng nh©n xuÊt th©n tõ n«ng th«n c¸c tØnh<br /> kh¸c xu h−íng nµy còng m¹nh h¬n c«ng nh©n xuÊt th©n lµ ng−êi néi thµnh Hµ Néi<br /> (20% vµ12,4%). ChÝnh sù kh«ng æn ®Þnh nghÒ nghiÖp nµy mµ nh÷ng c«ng nh©n míi<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> 46 ¶nh h−ëng cña nguån bæ sung lùc l−îng ®Õn chÊt l−îng ®éi ngò c«ng nh©n<br /> <br /> vµo viÖc lµm ®−îc 2-3 n¨m chØ cã 57,2% muèn ®−îc ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ.<br /> NÕu xÐt trªn b×nh diÖn khu vùc së h÷u, th× nh×n chung c«ng nh©n trong c¸c<br /> doanh nghiÖp Nhµ n−íc thÓ hiÖn b¶n chÊt c«ng nh©n nhiÒu h¬n c«ng nh©n trong c¸c<br /> doanh nghiÖp t− nh©n. §iÒu nµy còng dÔ hiÓu, bëi v× nh− ®· nãi ë trªn, c«ng nh©n<br /> trong c¸c doanh nghiÖp t− nh©n chñ yÕu lµ xuÊt th©n tõ n«ng th«n, míi vµo lµm viÖc<br /> trong m«i tr−êng c«ng nghiÖp, c«ng thªm vµo ®ã lµ tæ chøc c«ng ®oµn míi h×nh thµnh<br /> vµ ®ang t×m m« h×nh sinh ho¹t hîp lý. Song dÇu bÊt luËn trong t×nh h×nh nµo viÖc ®Ó<br /> t×nh tr¹ng nhËn thøc cña c«ng nh©n vÒ vai trß cña giai cÊp m×nh nh− hiÖn nay lµ<br /> ®iÒu nªn sím ®−îc kh¾c phôc.<br /> Mét vµi khuyÕn nghÞ<br /> Sù gia t¨ng cña nguån lao ®éng n«ng th«n vµo trong c¸c doanh nghiÖp (trë<br /> thµnh c«ng nh©n) cã xu h−íng ngµy mét t¨ng. §©y lµ mét quy luËt khi c«ng nghiÖp<br /> ph¸t triÓn. ViÖc tham gia cña ®éi ngò nµy ë mét chõng mùc nµo ®ã sÏ lµm gi¶m chÊt<br /> l−îng cña ®éi ngò c«ng nh©n trªn c¶ ph−¬ng diÖn tr×nh ®é tay nghÒ vµ nhËn thøc, t−<br /> t−ëng. §Ó ®éi ngò c«ng nh©n kh«ng bÞ ¶nh h−ëng do nguån bæ sung lao ®éng g©y ra<br /> chóng t«i cã nh÷ng khuyÕn nghÞ nh− sau:<br /> 2.1 Khi häc nghÒ c«ng nh©n ph¶i ®−îc ®µo t¹o thªm vÒ t¸c phong, kû luËt lao<br /> ®éng c«ng nghiÖp, ý thøc kû luËt cña ng−êi c«ng nh©n. C¸c trung t©m d¹y nghÒ ngoµi<br /> viÖc ®µo t¹o chuyªn m«n “thuÇn tóy” nh− hiÖn nay, cßn ph¶i ®¶m nhËn c¶ ®µo t¹o<br /> “nghiÖp”. Cã nh− vËy nh÷ng ng−êi sau khi tèt nghiÖp míi ®¸p øng ngay ®−îc yªu cÇu<br /> c«ng viÖc trong s¶n xuÊt. G¾n ®µo t¹o lý thuyÕt vµ thùc hµnh. Thùc tÕ hiÖn nay cã<br /> n¬i do ®iÒu kiÖn kh¸ch quan mµ chØ ®µo t¹o lý thuyÕt, nh−ng còng cã n¬i chØ ®µo t¹o<br /> thùc hµnh, lµm cho ng−êi häc nghÒ hôt hÉng khi b−íc vµo s¶n xuÊt.<br /> 2.2. §Ó n©ng cao nhËn thøc cña c«ng nh©n, tæ chøc C«ng ®oµn trong c¸c doanh<br /> nghiÖp chó träng vµo c«ng t¸c gi¸o dôc t− t−ëng, nhËn thøc chÝnh trÞ cho ®éi ngò c«ng<br /> nh©n trÎ, míi vµo, chó träng nhÊt ®Õn c«ng nh©n lµ ng−êi n«ng th«n. NÕu nh− hiÖn<br /> nay C«ng ®oµn chØ chó träng ®Õn c¸c ho¹t ®éng theo phong trµo bÒ næi mµ Ýt quan t©m<br /> ®Õn gi¸o dôc chÝnh trÞ th× nh÷ng ho¹t ®éng ®ã kh«ng n©ng cao ®−îc nhËn thøc chÝnh<br /> trÞ cña c«ng nh©n lªn. Víi xu h−íng vµ t×nh tr¹ng nh− thêi gian qua th× sÏ dÉn ®Õn<br /> ng−êi c«ng nhÊt tù ®¸nh mÊt vÞ thÕ cña cña m×nh trong sù nghiÖp. Cô thÓ lµ tû lÖ c«ng<br /> nh©n cho r»ng m×nh chØ lµ ng−êi ®i lµm thuª sÏ t¨ng lªn. C«ng ®oµn trong c¸c doanh<br /> nghiÖp ngoµi Nhµ n−íc cµng ph¶i chó träng ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc t− t−ëng, kÕt hîp víi<br /> n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt cho c«ng nh©n.<br /> 2.3, Tæ chøc C«ng ®oµn cÇn quan t©m ®Õn c«ng t¸c b¶o vÖ c¸c lîi Ých chÝnh<br /> ®¸ng ®−îc Ph¸p luËt thõa nhËn cña c«ng nh©n ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña ng−êi c«ng<br /> nh©n trong c¸c doanh nghiÖp lªn, cã nh− vËy míi thay ®æi ®−îc ®Þnh h−íng khi lùa<br /> chän nghÒ nghiÖp cña thanh niªn, häc sinh. Khi thay ®æi ®−îc nhËn thøc, ®Þnh h−íng<br /> gi¸ trÞ th× tÝnh æn ®Þnh nghÒ nghiÖp cña c«ng nh©n trÎ míi ®−îc cñng cè, ý thøc c«ng<br /> nh©n trong c«ng nh©n trÎ míi ®−îc n©ng lªn.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />