Báo cáo " cơ chế minh oan trong tố tụng hình sự "
lượt xem 7
download
Đã có dịp chúng tôi bàn về oan, sai, minh oan trong tố tụng hình sự (TTHS), ý nghĩa của hoạt động minh oan cũng như mối quan hệ và ảnh hưởng của “kiểu tố tụng tranh tụng”, của bào chữa đối với minh oan [5; tr.54-60], tuy nhiên những vấn đề đó chưa mang lại hiệu quả thiết thực cho việc minh oan. Vì vậy, tiếp tục loạt bài viết về minh oan, chúng tôi đề cập đến “cơ chế minh oan trong TTHS” với ý nghĩa là một trong các điều kiện loại trừ nguyên nhân dẫn đến hiện tượng oan trong TTHS, đồng thời trong một mức độ nhất định...
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Báo cáo " cơ chế minh oan trong tố tụng hình sự "
- T¹p chÝ Khoa häc ®hqghn, Kinh tÕ – LuËt, T.xxI, Sè 3, 2005 c¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù NguyÔn Ngäc ChÝ(*) §µo ThÞ Hµ(**) §· cã dÞp chóng t«i bµn vÒ oan, sai, trong TTHS bao gåm c¸c yÕu tè: 1/ minh oan trong tè tông h×nh sù (TTHS), QuyÒn bµo ch÷a (tù m×nh hoÆc nhê ng−êi ý nghÜa cña ho¹t ®éng minh oan còng kh¸c bµo ch÷a) cña bÞ can, bÞ c¸o; 2/ nh− mèi quan hÖ vµ ¶nh h−ëng cña “kiÓu Tr¸ch nhiÖm tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng tè tông tranh tông”, cña bµo ch÷a ®èi víi minh oan cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè minh oan [5; tr.54-60], tuy nhiªn nh÷ng tông; 3/ Båi th−êng thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ vÊn ®Ò ®ã ch−a mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt oan vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¬ quan thùc cho viÖc minh oan. V× vËy, tiÕp tôc tiÕn hµnh tè tông (CQTHTT) vµ ng−êi lo¹t bµi viÕt vÒ minh oan, chóng t«i ®Ò tiÕn hµnh tè tông ®èi víi viÖc lµm oan cËp ®Õn “c¬ chÕ minh oan trong TTHS” ng−êi v« téi. C¸c yÕu tè nµy cã quan hÖ víi ý nghÜa lµ mét trong c¸c ®iÒu kiÖn chÆt chÏ víi nhau ®−îc quy ®Þnh trong lo¹i trõ nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖn t−îng LuËt tè tông h×nh sù (LTTHS) vµ ph¶i oan trong TTHS, ®ång thêi trong mét ®¶m b¶o thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh gi¶i møc ®é nhÊt ®Þnh “c¬ chÕ minh oan trong quyÕt vô ¸n. TTHS” cßn cã ý nghÜa lµ biÖn ph¸p kh¾c 2. LTTHS c¸c n−íc ®Òu quy ®Þnh mét phôc hËu qu¶ cña viÖc lµm oan ng−êi v« téi. c¬ chÕ minh oan, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn 1. Minh oan trong TTHS lµ mét qu¸ kinh tÕ-x· héi, v¨n ho¸ - ph¸p lý cña tr×nh bao gåm nhiÒu hµnh vi tè tông ë quèc gia m×nh. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ cña c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh nã ®èi víi viÖc minh oan trong TTHS gi¶i quyÕt vô ¸n vµ cã mèi liªn hÖ chÆt nhiÒu khi kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chÏ víi nhau. Tham gia vµo qu¸ tr×nh chñ quan cña nhµ lµm luËt. LTTHS n−íc minh oan cã nhiÒu chñ thÓ, trong ®ã cã ta, tr¶i qua c¸c thêi kú, ë nh÷ng cÊp ®é chñ thÓ ph¶i thùc hiÖn viÖc minh oan kh¸c nhau ®· quy ®Þnh c¬ chÕ minh oan, nh− lµ mét tr¸ch nhiÖm ph¸p lý (c¬ quan gãp phÇn ph¸t hiÖn, kh¾c phôc t×nh tiÕn hµnh tè tông, ng−êi tiÕn hµnh tè tr¹ng oan trong TTHS. Ngay tõ khi míi tông), cã chñ thÓ chØ tham gia vµo qu¸ ra ®êi, Nhµ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng tr×nh ®ã víi t− c¸ch lµ ng−êi cã quyÒn hoµ ®· ban hµnh mét lo¹t c¸c v¨n b¶n chø kh«ng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm chøng ph¸p luËt liªn quan ®Õn c¬ chÕ minh oan minh sù v« téi cña m×nh (bÞ can, bÞ c¸o, trong TTHS. §ã lµ S¾c lÖnh sè 46/SL ng−êi bÞ kÕt ¸n). ngµy 10 th¸ng 10 n¨m1945 vÒ tæ chøc §oµn thÓ luËt s−. Theo S¾c lÖnh nµy, th× Theo c¸ch hiÓu ®−îc thõa nhËn t−¬ng §oµn thÓ luËt s− cña chÕ ®é cò vÉn ®−îc ®èi réng r·i hiÖn nay th× c¬ chÕ minh oan duy tr× nh−ng l−îc bá nh÷ng ®iÓm kh«ng (*) TS, Khoa LuËt, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. (**) Khoa LuËt, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 10
- C¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù 11 nh©n cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt dÉn phï hîp víi chÕ ®é míi. “C¸c luËt s− cã ®Õn lµm oan ng−êi v« téi còng ®−îc quy quyÒn bµo ch÷a ë tÊt c¶ nh÷ng Toµ ¸n tõ ®Þnh trong nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cÊp tØnh trë lªn vµ tr−íc c¸c Toµ ¸n qu©n nhau. Ch¼ng h¹n, vÒ tr¸ch nhiÖm cña sù” [7; tr.18]. Duy tr× tæ chøc luËt s− Tßa ¸n, ViÖn kiÓm s¸t trong qu¸ tr×nh nh»m “b¶o ®¶m quyÒn bµo ch÷a cña bÞ minh oan ®−îc quy ®Þnh trong LuËt tæ can, bÞ c¸o trong TTHS”. §iÒu 67 HiÕn chøc Tßa ¸n nh©n d©n vµ LuËt tæ chøc ph¸p 1946 quy ®Þnh: “C¸c phiªn tßa ®Òu ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n n¨m 1960. VÒ ph¶i c«ng khai trõ tr−êng hîp ®Æc biÖt. viÖc båi th−êng thiÖt h¹i, ngµy 23 th¸ng Ng−êi bÞ c¸o ®−îc tù bµo ch÷a lÊy hoÆc 3 n¨m 1972 Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao ®· m−în LuËt s−”. B¶o ®¶m quyÒn bµo ch÷a ban hµnh Th«ng t− sè 173/UBTP h−íng cña bÞ can, bÞ c¸o trong TTHS lµ mét yÕu dÉn xÐt xö vÒ båi th−êng thiÖt h¹i ngoµi tè quan träng ®Ó c¬ chÕ minh oan ®−îc hîp ®ång, Th«ng t− nªu râ: “3. Tr¸ch thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. V× vËy, ë giai ®o¹n nhiÖm cña c¸ nh©n vµ ph¸p nh©n: C«ng nµy ®· cã mét sè quy ®Þnh cña ph¸p luËt chøc, viªn chøc hoÆc ng−êi ®¹i diÖn hîp cô thÓ ho¸ quyÒn bµo ch÷a cña bÞ can, bÞ ph¸p cña xÝ nghiÖp, c¬ quan trong khi thi c¸o. Ch¼ng h¹n, S¾c lÖnh sè 217/SL ngµy hµnh c«ng vô, do hµnh vi liªn quan chÆt 22 th¸ng 11 n¨m 1945 quy ®Þnh thÓ lÖ chÏ ®Õn c«ng t¸c ®−îc giao mµ g©y thiÖt c¸c ThÈm ph¸n ra lµm LuËt s−, S¾c lÖnh h¹i cho ng−êi kh¸c th× c¬ quan, xÝ nghiÖp sè 69/SL ngµy 18 th¸ng 6 n¨m 1949 quy ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i theo chÕ ®é ®Þnh “cho bÞ can, bÞ c¸o cã thÓ nhê mét tr¸ch nhiÖm d©n sù, råi sau ®ã c¬ quan, c«ng d©n kh«ng ph¶i lµ luËt s− bµo ch÷a xÝ nghiÖp ®ßi hä hoµn tr¶ viÖc båi th−êng cho m×nh tr−íc Tßa ¸n th−êng vµ Tßa ¸n ®ã theo quan hÖ lao ®éng”. ®Æc biÖt xö viÖc tiÓu h×nh vµ ®¹i h×nh”. §©y lµ v¨n b¶n ph¸p luËt duy nhÊt §Õn n¨m 1983 h×nh thøc tæ chøc bµo vÒ vÊn ®Ò c¬ quan Nhµ n−íc, xÝ nghiÖp ch÷a viªn vÉn lµ lËp danh s¸ch bµo ch÷a (trong ®ã cã CQTHTT) ph¶i båi th−êng viªn vµ niªm yÕt t¹i trô së Tßa ¸n. thiÖt h¹i do ng−êi cña m×nh g©y ra khi HiÕn ph¸p 1980 tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh thùc hiÖn c«ng vô tr−íc khi cã BLTTHS quyÒn bµo ch÷a cña bÞ can, bÞ c¸o nh−ng vµ Bé luËt d©n sù. ®· cã sù ph¸t triÓn h¬n “tæ chøc luËt s− VÒ viÖc xö lý ng−êi tiÕn hµnh tè tông ®−îc thµnh lËp ®Ó gióp bÞ can, bÞ c¸o vÒ cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt dÉn ®Õn mÆt ph¸p lý” (§iÒu 133 HiÕn ph¸p 1980). lµm oan ng−êi v« téi BLHS 1985 ®· quy Cô thÓ ho¸ HiÕn ph¸p, ngµy 18 th¸ng 12 ®Þnh mét tæ hîp c¸c téi x©m ph¹m ho¹t n¨m 1987 Héi ®ång Nhµ n−íc th«ng qua ®éng t− ph¸p (trong ®ã cã c¸c téi mµ chñ Ph¸p lÖnh luËt s−, ngµy 21 th¸ng 2 n¨m thÓ lµ ng−êi tiÕn hµnh tè tông), m« t¶ cô 1989 Héi ®ång Bé tr−ëng (ChÝnh Phñ) ban hµnh quy chÕ §oµn luËt s−. thÓ vµ râ rµng dÊu hiÖu ph¸p lý cña tõng téi ph¹m...(1) Bªn c¹nh ®ã, c¸c yÕu tè kh¸c cña c¬ chÕ minh oan nh−: tr¸ch nhiÖm minh oan cña c¸c CQTHTT, vÊn ®Ò båi th−êng (1) Xem thªm Ch−¬ng c¸c téi x©m ph¹m ho¹t ®éng t− thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ h¹i vµ xö lý c¸ ph¸p trong BLHS 1985. T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- NguyÔn Ngäc ChÝ, §µo ThÞ Hµ 12 kh«ng ®Ó lät téi ph¹m, kh«ng lµm oan Nh− vËy, c¬ chÕ minh oan ë n−íc ta ng−êi v« téi, b¶o vÖ lîi Ých Nhµ n−íc, tr−íc khi cã BLTTHS 1988 ®· ®−îc ®Ò quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n cËp ®Õn ë c¸c ph−¬ng diÖn trong c¸c v¨n [4; tr.75]. b¶n ph¸p luËt. Tuy nhiªn, viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt trong thêi kú Theo quy ®Þnh cña LTTHS hiÖn hµnh ®ã cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do nhiÒu lý th×, cho dï viÖc lµm oan ng−êi v« téi xuÊt do kh¸c nhau. Tr−íc hÕt, do sù ch−a ph¸t tõ nguyªn nh©n nµo, tån t¹i d−íi hoµn thiÖn cña hÖ thèng ph¸p luËt. MÆt h×nh thøc nµo “ng−êi” cã tr¸ch nhiÖm minh oan còng lµ c¸c CQTHTT. C¸c c¬ kh¸c, c¬ chÕ kinh tÕ bao cÊp cña n−íc ta quan nµy “cã tr¸ch nhiÖm chøng minh thêi kú ®ã ®· phÇn nµo “v« hiÖu hãa” téi ph¹m” vµ thu thËp “chøng cø x¸c nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Þnh v« téi”, x¸c ®Þnh “c¸c t×nh tiÕt gi¶m ®Õn vÊn ®Ò båi th−êng thiÖt h¹i cña c¸c nhÑ tr¸ch nhiÖm cña bÞ can, bÞ c¸o” (§iÒu CQTHTT ®èi víi ng−êi bÞ oan. 11 BLTTHS 1988). Nh− vËy, c¸c 3. KÕ thõa ph¸p luËt cña nh÷ng thêi CQTHTT lµ “ng−êi” cã tr¸ch nhiÖm duy kú tr−íc, BLTTHS 1988, BLTTHS 2003 nhÊt minh oan cho ng−êi bÞ oan, ng−êi bÞ vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cña nhµ oan cã quyÒn nh−ng kh«ng cã nghÜa vô n−íc ®· quy ®Þnh nh÷ng néi dung chñ ph¶i chøng minh cho sù v« téi cña m×nh. yÕu cña c¬ chÕ minh oan, gãp phÇn vµo CQTHTT tuú theo thÈm quyÒn cña m×nh viÖc gi¶i quyÕt, kh¾c phôc hËu qu¶ cña ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Æc thï lµm c¨n cø viÖc lµm oan ng−êi v« téi trong TTHS. ph¸p lý x¸c ®Þnh mét ng−êi bÞ oan, ®ång Tuy nhiªn, c¬ chÕ minh oan cña ph¸p thêi ®ã còng lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn viÖc båi luËt hiÖn hµnh cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ th−êng thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ oan. Tr¸ch nhÊt lµ khi §¶ng vµ Nhµ n−íc chñ nhiÖm minh oan thuéc vÒ c¸c CQTHTT tr−¬ng x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn v× nh÷ng lý do sau: Tr−íc hÕt, chÝnh XHCN vµ tiÕn hµnh c¶i c¸ch t− ph¸p CQTHTT ®· lµ oan ng−êi v« téi b»ng theo h−íng kh¸ch quan, kh«ng lµm oan nh÷ng hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña m×nh, ng−êi v« téi vµ ®Ó lät téi ph¹m trong qu¸ v× vËy c¸c c¬ quan ®ã ph¶i cã tr¸ch tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù. V× vËy, nhiÖm minh oan cho hä. Thø hai, chØ môc nµy xin lµm râ c¬ chÕ minh oan cña CQTHTT míi cã ®ñ ®iÒu kiÖn chuyªn ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ nh÷ng ®Þnh m«n, vËt chÊt, kü thuËt, nh©n lùc ®Ó thu h−íng cña viÖc hoµn thiÖn. thËp vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng chøng cø lµm 3.1. Tr¸ch nhiÖm minh oan thuéc vÒ s¸ng tá sù v« téi. Cuèi cïng, chØ c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông CQTHTT míi cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan. Cho dï bÞ can, CQTHTT lµ c¸c c¬ quan nhµ n−íc cã bÞ c¸o, ng−êi bÞ kÕt ¸n, ng−êi bµo ch÷a cã thÈm quyÒn ®−îc giao thùc hiÖn chøc ®−a ra chøng cø gì téi nh−ng kh«ng n¨ng tè tông trong viÖc ®iÒu tra, truy tè, ®−îc CQTHTT chÊp nhËn th× nh÷ng xÐt xö vµ thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· chøng cø ®−îc ®−a ra còng kh«ng cã hiÖu cã hiÖu lùc ph¸p luËt nh»m ph¸t hiÖn qu¶. nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ xö lý c«ng minh, kÞp thêi mäi hµnh vi ph¹m téi, T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- C¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù 13 nh− vËy, viÖc lµm oan ng−êi v« téi míi cã §Ó lµm tèt tr¸ch nhiÖm nµy, c¸c thÓ h¹n chÕ ë møc tèi ®a, viÖc kh¾c phôc CQTHTT ®−îc LTTHS quy ®Þnh cho hËu qu¶ cña viÖc lµm oan ng−êi v« téi quyÒn h¹n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thu míi ®−îc nhanh chãng, c«ng b»ng. thËp chøng cø (c¸c ch−¬ng V, X, XI, XII, XIII BLTTHS 2003); nh÷ng biÖn ph¸p 3.2. QuyÒn bµo ch÷a cña bÞ can, bÞ c¸o ng¨n chÆn (Ch−¬ng VI BLTTHS 2003) BÞ can, bÞ c¸o lµ ng−êi tham gia tè vµ nh÷ng biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt tông, lµ nh©n vËt trung t©m cña c¶ qu¸ c−ìng chÕ kh¸c cña TTHS. Bªn c¹nh ®ã, tr×nh tè tông, mäi ho¹t ®éng TTHS suy LTTHS còng quy ®Þnh c¬ chÕ phèi hîp vµ cho cïng còng lµ ®Ó chøng minh sù cã téi gi¸m s¸t lÉn nhau gi÷a c¸c CQTHTT hay kh«ng cã téi cña bÞ can, bÞ c¸o, trªn trong qu¸ tr×nh minh oan. Nh×n chung c¬ së ®ã ¸p dông biÖn ph¸p xö lý thÝch c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt (TTHS) ®Ó hîp. c¸c CQTHTT thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm BÞ can, bÞ c¸o ch−a ph¶i lµ ng−êi cã minh oan t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ phï hîp téi, hä míi chØ bÞ c¸o buéc vÒ mét téi víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña n−íc ta, vÊn ph¹m nµo ®ã theo BLHS nªn hä kh«ng ®Ò cßn l¹i lµ sù c«ng t©m, kh¸ch quan, thÓ bÞ ®èi xö nh− ng−êi cã téi “mét ng−êi tËn tuþ cña c¸c CQTHTT vµ ng−êi tiÕn chØ bÞ coi lµ cã téi khi cã b¶n ¸n kÕt téi cã hµnh tè tông ®èi víi viÖc minh oan. hiÖu lùc ph¸p luËt cña Tßa ¸n”[2; tr.14]. CQTHTT, ng−êi tiÕn hµnh tè tông ph¶i XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c “suy ®o¸n v« x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ mäi chøng cø víi téi”, LTTHS quy ®Þnh quyÒn cña bÞ can, ®Çy ®ñ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm sau khi bÞ c¸o ®Ó hä tù chøng minh hoÆc nhê nghiªn cøu mét c¸ch tæng hîp, kh¸ch ng−êi kh¸c chøng minh cho sù v« téi cña quan, toµn diÖn mäi t×nh tiÕt cña vô ¸n. m×nh. Trong sè nh÷ng quyÒn ®−îc quy Tuy nhiªn, thùc tÕ rÊt Ýt khi CQTHTT ®Þnh t¹i §iÒu 49, §iÒu 50 BLTTHS 2003 chñ ®éng minh oan cho bÞ can, bÞ c¸o mµ th× quyÒn bµo ch÷a lµ quyÒn quan träng trong nhiÒu tr−êng hîp chØ khi ng−êi nhÊt, ®ã lµ mét tæng quyÒn v× muèn bµo ph¹m téi (thùc sù) khai b¸o sù viÖc ch÷a th× bÞ can, bÞ c¸o ph¶i sö dông c¸c ph¹m téi th× bÞ can, bÞ c¸o míi ®−îc quyÒn kh¸c. minh oan. §Ó ®−a ra ®−îc mét quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan, CQTHTT Khi tham gia tè tông bÞ can,bÞ c¸o ph¶i ¸p dông mäi biÖn ph¸p theo quy (nÕu bÞ oan thùc sù) nªn chøng tá sù v« ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó cã nh÷ng chøng cø téi cña m×nh b»ng hai ph−¬ng thøc sau: lµm c¬ së cho viÖc ban hµnh quyÕt ®Þnh 1/ Chøng minh kh«ng cã sù viÖc ph¹m minh oan. Cã ®−îc nh÷ng chøng cø ®ã téi x¶y ra; 2/ NÕu cã sù viÖc ph¹m téi th× ph¶i kÓ ®Õn vai trß cña bÞ can, bÞ c¸o, hä kh«ng ph¶i lµ bÞ can,bÞ c¸o.Trong ng−êi bµo ch÷a, c¬ quan bæ trî t− ph¸p. nh÷ng tr−êng hîp nhÊt ®Þnh (theo quy ®Þnh cña LTTHS) bÞ can, bÞ c¸o cã thÓ sö Trªn tinh thÇn c¶i c¸ch t− ph¸p, cÇn dông quyÒn “®−a ra nh÷ng yªu cÇu” cña cã nh÷ng biÖn ph¸p tho¶ ®¸ng, ®ñ m¹nh m×nh. Ch¼ng h¹n nh− yªu cÇu ®èi chÊt ®Ó x©y dùng ®éi ngò c¸n bé t− ph¸p cã víi n¹n nh©n, víi ng−êi lµm chøng... kiÕn thøc, cã ®¹o ®øc vµ cã tr¸ch nhiÖm ThËt lµ lÇm lçi víi l−¬ng t©m nÕu ng−êi ®èi víi c«ng viÖc trong c¸c CQTHTT. Cã T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- NguyÔn Ngäc ChÝ, §µo ThÞ Hµ 14 ng−êi cã vÞ trÝ trung t©m, chñ yÕu lµ tiÕn hµnh tè tông tõ chèi mét thñ tôc cã luËt s−. thÓ lµm “tiªu tan” nçi oan tr¸i cña bÞ can, bÞ c¸o. LuËt s−, ng−êi phô t¸ cho c«ng lý, cïng víi ng−êi tiÕn hµnh tè tông gãp §¸ng l−u ý lµ th¸i ®é cña bÞ can, bÞ phÇn gi÷ c¸n c©n c«ng lý kh«ng bÞ c¸o tr−íc phiªn toµ, thùc tiÔn xÐt xö ë “nghiªng ng¶”, tr¸nh ®−îc sù ¸p ®Æt ViÖt Nam ®· chØ ra r»ng ThÈm ph¸n cøng nh¾c, ph¸n xö mét chiÒu, lµm nªn kh«ng dÌ dÆt khi buéc bÞ c¸o tr¶ lêi c©u sù “®èi träng” cÇn thiÕt trong viÖc thiÕt hái “anh cã ph¹m téi kh«ng”. V× nhót lËp c«ng b»ng. ChÝnh sù tham gia tÝch nh¸t nªn hÇu hÕt c¸c bÞ c¸o ®Òu tr¶ lêi cùc cña luËt s− trong qu¸ tr×nh tè tông mét c¸ch liÒu lÜnh c©u hái trªn. KÎ th× ®· gióp c¸c CQTHTT cã c¬ cë ®Ó ®−a ra ®¸p “t«i kh«ng ph¹m téi”, ng−êi th× ®¸p c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan cho “t«i nhËn téi” mÆc dï m×nh kh«ng cã bÞ can,bÞ c¸o. Tuy nhiªn, hiÖn nay ë ViÖt hµnh vi ph¹m téi. C©u tr¶ lêi døt kho¸t Nam lêi bµo ch÷a cña luËt s− Ýt cã “träng Êy sÏ theo bÞ c¸o rÊt l©u, thËm chÝ nã cßn l−îng”, do ®ã sù tham gia tè tông cña quyÕt ®Þnh c¶ kÕt qu¶ cña vô ¸n cho dï luËt s− nãi riªng vµ ng−êi bµo ch÷a nãi kho¶n 2 §iÒu 72 BLTTHS 2003 quy chung cßn mang tÝnh h×nh thøc. ®Þnh: “Kh«ng ®−îc dïng lêi nhËn téi cña bÞ c¸o lµ chøng cø duy nhÊt ®Ó kÕt téi”. D−íi chÕ ®é ta, luËt s− khi bµo ch÷a §iÒu cÇn bµn lµ phÇn lín bÞ can, bÞ c¸o ph¶i ý thøc ®−îc vai trß cña m×nh lµ võa cã sù am hiÓu ph¸p luËt rÊt “khiªm tèn” b¶o vÖ ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, võa nªn viÖc ®−a ra chøng cø, lËp luËn, suy b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña bÞ can,bÞ c¸o. diÔn vÊn ®Ò ®èi víi hä kh«ng ph¶i lµ dÔ LuËt s− ph¶i thÊy r»ng, nhiÖm vô cña dµng, nhÊt lµ nh÷ng tr−êng hîp, ngay c¶ m×nh lµ nhiÖm vô cã giíi h¹n, cã ®iÒu CQTHTT còng khã cã thÓ ph©n biÖt ®−îc kiÖn. Giíi h¹n ®ã ®−îc x¸c ®Þnh trong “oan” hay “kh«ng oan”. nhiÖm vô b¶o vÖ ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, ph¶i t«n träng sù thËt vµ ph¸p Ng−êi bµo ch÷a tham gia vµo qu¸ luËt. LuËt s− ph¶i dùa vµo niÒm tin néi tr×nh minh oan víi t− c¸ch lµ ng−êi gióp t©m cña m×nh ®Ó x¸c ®Þnh xem bÞ can, bÞ ®ì bÞ can, bÞ c¸o vÒ mÆt ph¸p lý, ®−îc bÞ c¸o cã bÞ oan hay kh«ng tõ ®ã luËt s− sÏ can, bÞ c¸o, ng−êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña cã ®Þnh h−íng ®óng ®¾n ®Ó bµo ch÷a cho bÞ can, bÞ c¸o, nh÷ng ng−êi kh¸c ®−îc bÞ bÞ can, bÞ c¸o. can,bÞ c¸o uû quyÒn hoÆc ®−îc CQTHTT chØ ®Þnh ®Ó bµo ch÷a cho bÞ can, bÞ c¸o Ng−êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña bÞ can,bÞ nh»m ®−a ra chøng cø gì téi ®Ó minh c¸o nÕu kh«ng tham gia bµo ch÷a ®Ó oan cho bÞ can, bÞ c¸o. Ng−êi bµo ch÷a cã minh oan cho bÞ can, bÞ c¸o th× hä còng thÓ lµ: LuËt s−, ng−êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cã quyÒn nh− bÞ can, bÞ c¸o. NÕu hä tham cña bÞ can, bÞ c¸o, bµo ch÷a viªn nh©n gia tè tông víi t− c¸ch lµ ng−êi bµo ch÷a d©n. Thùc tiÔn ho¹t ®éng TTHS cho th× hä cã quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi thÊy, ng−êi bµo ch÷a cho bÞ can, bÞ c¸o bµo ch÷a. chñ yÕu lµ luËt s− cßn nh÷ng ng−êi kh¸c §Ó ng−êi bµo ch÷a thùc hiÖn chøc tuy cã bµo ch÷a nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ. n¨ng lµm s¸ng tá nh÷ng chøng cø gì téi V× vËy, khi nãi ®Õn ng−êi bµo ch÷a th× T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- C¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù 15 cho phÐp ng−êi bµo ch÷a khi bµo ch÷a cho bÞ can, bÞ c¸o, BLTTHS ®· quy ®Þnh chØ cÇn c¨n cø vµo c¸c chøng cø cã trong kh¸ ®Çy ®ñ quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi hå s¬ vô ¸n, mµ hå s¬ vô ¸n chØ ®−îc bµo ch÷a. Theo quy ®Þnh cña §iÒu 58 ng−êi bµo ch÷a ®äc vµ ghi chÐp nh÷ng BLTTHS 2003, ng−êi bµo ch÷a tham gia ®iÒu cÇn thiÕt sau khi kÕt thóc ®iÒu tra. tè tông tõ khi cã quyÕt ®Þnh t¹m gi÷ trõ Trong khi ®ã, b¶n ¸n cña Tßa ¸n ®−a ra tr−êng hîp ph¶i gi÷ bÝ mËt ®iÒu tra ®èi kh«ng chØ dùa trªn chøng cø cã trong hå víi c¸c téi x©m ph¹m an ninh quèc gia, s¬ vô ¸n mµ cßn c¶ nh÷ng chøng cø kh¸c cã quyÒn cã mÆt khi hái cung bÞ can, cã cã trong giai ®o¹n xÐt xö. V« h×nh chung, quyÒn gÆp bÞ can, bÞ c¸o, ®−a ra chøng quy ®Þnh cña §iÒu 190 BLTTHS 2003 ®· cø, tham gia xÐt hái t¹i phiªn tßa..., cã cho phÐp ng−êi bµo ch÷a cã “quyÒn” nghÜa vô kh«ng ®−îc tiÕt lé bÝ mËt mµ thiÕu tr¸ch nhiÖm ®èi víi th©n chñ cña m×nh biÕt ®−îc trong khi lµm nhiÖm vô, m×nh dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ viÖc minh oan kh«ng ®−îc tõ chèi bµo ch÷a cho bÞ kh«ng ®−îc b¶o ®¶m thùc hiÖn. can,bÞ c¸o mµ m×nh ®· nhËn nÕu kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng. Tuy nhiªn, nh÷ng VÊn ®Ò, mµ c¸c luËt s− ®·, ®ang phµn quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn nµn lµ kh«ng cã sù b×nh ®¼ng gi÷a ng−êi quyÒn bµo ch÷a cña bÞ can,bÞ c¸o víi ý bµo ch÷a víi mét bªn tranh tông (ViÖn nghÜa lµ mét néi dung cña c¬ chÕ minh kiÓm s¸t - gi÷ quyÒn c«ng tè) trong viÖc oan cßn nhiÒu h¹n chÕ. §iÓm a kho¶n 2 thu thËp, ®¸nh gi¸ chøng cø, tranh luËn §iÒu 72 BLTTHS quy ®Þnh: Ng−êi bµo t¹i phiªn tßa... do ®ã ¶nh h−ëng tíi viÖc ch÷a cã quyÒn “cã mÆt khi lÊy lêi khai minh oan cho bÞ can, bÞ c¸o. Ngoµi ra, cña ng−êi bÞ t¹m gi÷, khi hái cung bÞ can viÖc ng−êi bµo ch÷a ®−a ra c¸c chøng cø vµ nÕu §iÒu tra viªn ®ång ý th× ®−îc hái vµ lËp luËn thuyÕt phôc minh oan cho bÞ ng−êi bÞ t¹m gi÷, bÞ can”. Quy ®Þnh nµy c¸o t¹i phiªn toµ nh−ng kh«ng ®−îc Héi ch−a hîp lý, v× ng−êi bµo ch÷a muèn ®ång xÐt xö chÊp thuËn (do Héi ®ång xÐt thùc hiÖn ®−îc tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ quyÒn xö ®−îc quyÒn ph¸n quyÕt) lµ hiÖn t−îng vµ lîi Ých hîp ph¸p cña bÞ can, bÞ c¸o t−¬ng ®èi phæ biÕn trong thùc tiÔn xÐt xö (trong ®ã cã minh oan nÕu bÞ can, bÞ c¸o hiÖn nay. kh«ng ph¹m téi) th× ph¶i cã sù “hîp t¸c” Nh÷ng h¹n chÕ nµy cÇn ph¶i ®−îc cña bÞ can, thÕ nh−ng sù “hîp t¸c” Êy l¹i kh¾c phôc bëi mét Bé luËt tè tông h×nh phô thuéc vµo “quyÒn” cña §iÒu tra viªn, sù dùa trªn nguyªn t¾c tranh tông víi mµ §iÒu tra viªn th−êng coi ng−êi bµo nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ ®Ó ng−êi bµo ch÷a nh− mét “barrier”. V× vËy, quyÒn vµ ch÷a lµm hÕt tr¸ch nhiÖm cña m×nh lîi lîi Ých hîp ph¸p cña bÞ can, viÖc minh trong viÖc minh oan còng nh− cã sù b×nh oan sÏ kh«ng ®−îc ®¶m b¶o. ®¼ng víi c¸c bªn tranh tông vµ ®−îc §iÒu 190 BLTTHS 2003 quy ®Þnh: H§XX t«n träng. “Ng−êi bµo ch÷a cã nghÜa vô tham gia 3.3. Thñ tôc minh oan phiªn tßa. Ng−êi bµo ch÷a cã thÓ göi Thñ tôc minh oan cã ý nghÜa quan tr−íc b¶n bµo ch÷a cho Tßa ¸n. NÕu träng trong viÖc x¸c lËp c¨n cø ®Ó c¸c ng−êi bµo ch÷a v¾ng mÆt Tßa ¸n vÉn më CQTHTT tiÕn hµnh ho¹t ®éng minh oan, phiªn tßa xÐt xö”. Nh− vËy, ph¸p luËt T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- NguyÔn Ngäc ChÝ, §µo ThÞ Hµ 16 nµy mµ tÊt c¶ c¸c chøng cø, yªu cÇu, ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh minh oan, thùc hiÖn nghÞ cña bÞ can, bÞ c¸o cÇn ®−îc thÓ hiÖn viÖc båi th−êng thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ b»ng h×nh thøc v¨n b¶n, chØ cã nh− vËy oan, truy cøu tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng−êi nh÷ng chøng cø, ®Ò nghÞ, yªu cÇu cña bÞ vµ c¬ quan lµm oan ng−êi v« téi vµ can, bÞ c¸o míi kh«ng bÞ c¸c c¬ quan tiÕn nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan kh¸c. Nh− hµnh tè tông “bá sãt” dÉn ®Õn viÖc lµm vËy, thñ tôc minh oan ®−îc thÓ hiÖn qua oan ng−êi v« téi. Còng cÇn quy ®Þnh vÒ c¸c ®Ò nghÞ, c¸c yªu cÇu cña bÞ can, bÞ thêi h¹n gi¶i quyÕt c¸c ®Ò nghÞ, yªu cÇu c¸o; c¸c v¨n b¶n kh¸ng c¸o, quyÕt ®Þnh còng nh− sù gi¶i thÝch tõ phÝa c¸c kh¸ng nghÞ cña CQTHTT cã thÈm quyÒn CQTHTT viÖc tõ chèi c¸c yªu cÇu, ®Ò ®èi víi b¶n ¸n cña toµ ¸n, c¸c quyÕt ®Þnh nghÞ cña bÞ can, bÞ c¸o. minh oan cña c¸c CQTHTT. Nh÷ng thñ tôc nµy ®−îc thùc hiÖn trong suèt qu¸ - Thñ tôc kh¸ng c¸o cña bÞ c¸o vµ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù. nh÷ng ng−êi tham gia tè tông kh¸c, kh¸ng nghÞ cña ViÖn kiÓm s¸t, Tßa ¸n - Thñ tôc ®−a ra c¸c chøng cø, ®Ò ®èi víi c¸c b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cã hiÖu nghÞ, yªu cÇu cña bÞ can, bÞ c¸o lùc hoÆc ch−a cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn Tßa ¸n. hµnh th× “bÞ can, bÞ c¸o quyÒn nh−ng Theo quy ®Þnh cña BLTTHS th× bÞ kh«ng buéc ph¶i chøng minh lµ m×nh v« c¸o vµ nh÷ng ng−êi tham gia tè tông téi” [2; tr.15] vµ ®−îc ph¸p luËt quy ®Þnh kh¸c cã quyÒn kh¸ng c¸o ®èi vãi c¸c b¶n cho nh÷ng quyÒn cô thÓ sau: §−a ra c¸c ¸n vµ quyÕt ®Þnh ch−a cã hiÖu lùc ph¸p chøng cø vµ nh÷ng yªu cÇu; ®Ò nghÞ thay luËt cña toµ ¸n. Thêi h¹n kh¸ng c¸o lµ ®æi ng−êi tiÕn hµnh tè tông, ng−êi gi¸m 15 ngµy (trõ nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt ®Þnh, ng−êi phiªn dÞch theo quy ®Þnh cña LuËt cã quy ®Þnh kh¸c) kÓ tõ khi toµ ¸n ph¸p luËt. Nh÷ng quy ®Þnh nµy, thùc s¬ thÈm tuyªn ¸n hoÆc ra quyÕt ®Þnh. chÊt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó bÞ Ngoµi ra ®èi víi ViÖn kiÓm s¸t vµ Tßa ¸n can, bÞ c¸o thùc hiÖn viÖc minh oan cho cßn cã quyÒn kh¸ng nghÞ ®èi víi c¸c b¶n m×nh, ®ång thêi ®Ó c¸c CQTHTT gi¶i ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p luËt quyÕt vô ¸n kh¸ch quan, toµn diÖn. cña Tßa ¸n theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm ChÝnh v× vËy, nh÷ng chøng cø, yªu cÇu, hoÆc t¸i thÈm nÕu ph¸t hiÖn thÊy vi ®Ò nghÞ cña bÞ can bÞ c¸o lµ mét thñ tôc ph¹m ph¸p luËt nghiªm träng (gi¸m ®èc quan träng nh»m x¸c lËp c¨n cø ®Ó tiÕn thÈm), hoÆc ph¸t hiÖn ra c¸c t×nh tiÕt hµnh c¸c ho¹t ®éng minh oan cña c¸c míi lµm thay ®æi tÝnh chÊt cña vô ¸n (t¸i CQTHTT. Tuy nhiªn, BLTTHS 2003 thÈm) cña c¸c b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cã kh«ng quy ®Þnh cô thÓ, chÆt chÏ vÒ h×nh hiÖu lùc ph¸p luËt cña Tßa ¸n. Nh− vËy, thøc thñ tôc nµy. ViÖc ®−a ra c¸c chøng kh¸ng c¸o cña bÞ c¸o, cña nh÷ng ng−êi cø, ®Ò nghÞ, yªu cÇu cña bÞ can bÞ c¸o cã tham gia tè tông kh¸c, kh¸ng nghÞ cña thÓ b»ng v¨n b¶n (®¬n, t−êng tr×nh, ViÖn kiÓm s¸t, cña Toµ ¸n ®èi víi c¸c tr×nh bµy...) hoÆc b»ng lêi nãi (bÞ can bÞ b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p c¸o tr×nh bµy ng−êi tiÕn hµnh tè tông ghi luËt cña Tßa ¸n lµ nh÷ng c¨n cø ®Ó tiÕn biªn b¶n vµ bÞ can, bÞ c¸o ký nhËn). Theo hµnh minh oan (nÕu kh¸ng c¸o, kh¸ng chóng t«i, kh«ng nªn duy tr× c¸ch lµm T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- C¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù 17 kh«ng cÊu thµnh téi ph¹m (kho¶n 2 §iÒu nghÞ theo h−íng bÞ c¸o, ng−êi bÞ ¸n 107): lµ hµnh vi kh«ng ®ñ c¸c dÊu hiÖu kh«ng cã téi hoÆc gi¶m nhÑ h×nh ph¹t). trong cÊu thµnh téi ph¹m nh− cã hµnh vi BLTTHS 2003 quy ®Þnh kh¸ chi tiÕt, ®Çy nguy hiÓm nh−ng hµnh vi ®ã kh«ng ®−îc ®ñ thñ tôc kh¸ng c¸o kh¸ng nghÞ ®èi víi quy ®Þnh trong BLHS hoÆc hµnh vi nguy c¸c b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n lµm hiÓm ®ã lµ hµnh vi kh«ng cã lçi, hµnh vi c¨n cø cho ho¹t ®éng minh oan cña c¸c cã nh÷ng t×nh tiÕt lo¹i trõ tÝnh chÊt nguy CQTHTT. hiÓm cho x· héi cña téi ph¹m [6]; 2/ §· Ban hµnh c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh hÕt thêi h¹n ®iÒu tra mµ kh«ng chøng minh oan. minh ®−îc bÞ can thùc hiÖn téi ph¹m. QuyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan lµ QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra ®−îc ban quyÕt ®Þnh tè tông ®Æc thï cña c¸c hµnh trong c¸c tr−êng hîp kh¸c (cña CQTHTT, nh÷ng quyÕt ®Þnh chøng tá §iÒu 107 BLTTHS 2003) lµ nh÷ng quyÕt nçi oan khuÊt cña mét ng−êi ®· ®−îc ®Þnh kh«ng mang tÝnh chÊt minh oan. lµm s¸ng tá. Tuú thuéc vµo c¸c giai ®o¹n QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n. §©y lµ tè tông, c¸c CQTHTT cã thÓ ra mét trong quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan ®−îc c¸c quyÕt ®Þnh nh−: quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ban hµnh ë giai ®o¹n truy tè vµ do ViÖn ®iÒu tra; quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n v× lý kiÓm s¸t ban hµnh. Theo quy ®Þnh cña do hµnh vi cña hä kh«ng cÊu thµnh téi §iÒu 169 BLTTHS 2003 th× ViÖn kiÓm ph¹m hoÆc hä kh«ng cã hµnh vi ph¹m s¸t ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n khi cã téi; quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n x¸c ®Þnh bÞ mét trong nh÷ng c¨n cø quy ®Þnh t¹i c¸o, ng−êi bÞ kÕt ¸n kh«ng cã téi; quyÕt kho¶n 2 §iÒu 105 vµ §iÒu 107 cña ®Þnh cña Tßa ¸n gi¶m nhÑ h×nh ph¹t mét BLTTHS hoÆc t¹i §iÒu 19, §iÒu 25 vµ c¸ch ®¸ng kÓ hoÆc ¸p dông ®iÒu kho¶n kho¶n 2 §iÒu 69 cña BLHS. vÒ téi danh nhÑ h¬n. VÉn theo ph©n tÝch nh− phÇn trªn ta QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra. §×nh thÊy quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n cña ViÖn chØ ®iÒu tra lµ viÖc c¬ quan §iÒu tra kiÓm s¸t ®−îc ban hµnh v× lý do hµnh vi chÊm døt toµn bé ho¹t ®éng ®iÒu tra ®èi kh«ng cÊu thµnh téi ph¹m th× míi ®−îc víi vô ¸n còng nh− ®èi víi bÞ can khi cã coi lµ quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan. nh÷ng c¨n cø mµ LTTHS quy ®Þnh. §ã lµ Cßn tr−êng hîp ng−êi bÞ buéc téi kh«ng c¸c tr−êng hîp sau: 1/ Cã mét trong thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi ViÖn kiÓm nh÷ng c¨n cø quy ®Þnh t¹i §iÒu 107 s¸t cã ®−îc ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n BLTTHS 2003; 2/ §· hÕt thêi h¹n ®iÒu hay kh«ng th× BLTTHS kh«ng quy ®Þnh tra mµ kh«ng chøng minh ®−îc bÞ can râ. Kho¶n 1 §iÒu 107 BLTTHS quy ®Þnh thùc hiÖn téi ph¹m. Tuy nhiªn, kh«ng ViÖn kiÓm s¸t cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh ph¶i quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra trong ®×nh chØ vô ¸n nÕu kh«ng cã sù viÖc mäi tr−êng hîp trªn ®Òu ®−îc coi lµ ph¹m téi - tøc lµ kh«ng cã hµnh vi nguy quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan, chØ coi hiÓm cho x· héi ®−îc thùc hiÖn. Kh«ng lµ quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh oan khi c¬ cã sù viÖc ph¹m téi vµ ng−êi bÞ buéc téi quan §iÒu tra ban hµnh quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi lµ hai trong hai tr−êng hîp sau: 1/ Hµnh vi vÊn ®Ò hoµn toµn kh¸c nhau v× cã tr−êng T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- NguyÔn Ngäc ChÝ, §µo ThÞ Hµ 18 ®ång gi¸m ®èc thÈm, Héi ®ång t¸i thÈm hîp kÎ ph¹m téi ®· “®−îc” CQTHTT bá ph¶i ®ång thêi tuyªn bè ng−êi bÞ kÕt ¸n lät vµ thay vµo ®ã lµ ng−êi kh«ng thùc v« téi nÕu cã c¨n cø theo quy ®Þnh cña hiÖn hµnh vi ph¹m téi l¹i bÞ truy cøu ph¸p luËt lµm c¨n cø ph¸p lý minh oan tr¸ch nhiÖm h×nh sù. V× vËy, nÕu ban cho ng−êi bÞ oan. hµnh quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n th× kh«ng thÓ ®−îc v× ®· cã sù viÖc ph¹m téi, QuyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n gi¶m nhÑ cã lÏ hîp lý nhÊt lµ ViÖn kiÓm s¸t tù h×nh ph¹t mét c¸ch ®¸ng kÓ hoÆc ¸p m×nh hoÆc yªu cÇu c¬ quan §iÒu tra huû dông ®iÒu kho¶n vÒ téi danh nhÑ h¬n. bá biÖn ph¸p ng¨n chÆn ®èi víi bÞ can vµ H×nh ph¹t lµ biÖn ph¸p c−ìng chÕ nh− vËy trong tr−êng hîp nµy quyÕt nghiªm kh¾c nhÊt nh»m t−íc bá hoÆc ®Þnh huû bá biÖn ph¸p ng¨n chÆn còng h¹n chÕ quyÒn, lîi Ých cña ng−êi ph¹m ®−îc coi lµ quyÕt ®Þnh mang tÝnh minh téi. ViÖc x¸c ®Þnh khung, lo¹i h×nh ph¹t, oan. lo¹i téi danh cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn. Theo quy B¶n ¸n cña Tßa ¸n x¸c ®Þnh bÞ c¸o, ®Þnh cña BLTTHS th× viÖc ¸p dông hay ng−êi bÞ kÕt ¸n kh«ng cã téi. ViÖc xÐt xö kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn, ¸p cña Toµ ¸n cã thÓ ph¶i tr¶i qua nhiÒu dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn nµo cßn phô giai ®o¹n kh¸c nhau. Th«ng th−êng mét thuéc tr−íc hÕt vµo lo¹i téi danh vµ lo¹i vô ¸n h×nh sù ®−îc ®−a ra xÐt xö s¬ h×nh ph¹t. V× thÕ viÖc x¸c ®Þnh sai téi thÈm lµ b¾t buéc cßn xÐt xö phóc thÈm, danh, sai khung, lo¹i h×nh ph¹t cã thÓ gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm th× tuú thuéc dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ ¸p dông sai biÖn vµo c¸c kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo ph¸p ng¨n chÆn vµ nh− vËy ®· lµm oan thÈm quyÒn luËt ®Þnh. Khi xÐt xö s¬ ng−êi v« téi. V× lÏ ®ã mµ quyÕt ®Þnh cña thÈm nÕu cã ®ñ chøng cø x¸c ®Þnh bÞ c¸o Toµ ¸n gi¶m nhÑ h×nh ph¹t hoÆc ¸p dông kh«ng ph¹m téi th× Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm ®iÒu, kho¶n vÒ téi danh nhÑ h¬n còng ph¶i ghi râ trong b¶n ¸n nh÷ng chøng cø ph¶i ®−îc coi lµ quyÕt ®Þnh mang tÝnh x¸c ®Þnh bÞ c¸o v« téi vµ ph¶i gi¶i quyÕt minh oan. viÖc kh«i phôc danh dù, quyÒn lîi, nghÜa vô cña hä. NÕu cã c¨n cø theo quy ®Þnh ViÖc x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ téi danh nhÑ cña ph¸p luËt Tßa ¸n cÊp phóc thÈm huû h¬n kh«ng ph¶i lµ ®iÒu dÔ dµng. Th«ng b¶n ¸n s¬ thÈm, tuyªn bÞ c¸o kh«ng t− liªn tÞch sè 10/TTLT-TANDTC- ph¹m téi vµ ®×nh chØ vô ¸n. Tuy nhiªn, ë VKSNDTC-BNV ngµy 2 th¸ng 01 n¨m thñ tôc gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm, cïng 1998; ®iÓm 5 kho¶n II môc B quy ®Þnh: víi viÖc huû b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh bÞ Téi danh nÆng h¬n lµ téi danh cã møc kh¸ng nghÞ vµ ®×nh chØ vô ¸n khi cã c¨n h×nh ph¹t cao nhÊt cao h¬n. Trong cø quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× Héi ®ång tr−êng hîp téi danh cã møc h×nh ph¹t gi¸m ®èc thÈm, Héi ®ång t¸i thÈm cã cao nhÊt b»ng nhau th× téi danh nÆng ®ång thêi tuyªn ng−êi bÞ kÕt ¸n v« téi h¬n lµ téi danh cã møc h×nh ph¹t khëi hay kh«ng. VÊn ®Ò nµy ph¸p luËt TTHS ®iÓm cao h¬n. Tuy nhiªn, trong thùc tiÔn ch−a quy ®Þnh râ rµng, nªn chóng t«i ®Ò ®Ó x¸c ®Þnh d−îc téi danh nhÑ h¬n, nÆng nghÞ bæ sung thªm quy ®Þnh khi ra quyÕt h¬n th× cÇn dùa vµo n¨m c¨n cø theo thø ®Þnh huû b¶n ¸n vµ ®×nh chØ vô ¸n Héi tù −u tiªn sau ®©y: 1/ C¨n cø vµo lo¹i T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- C¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù 19 h×nh ph¹t ®èi víi mçi téi ph¹m ®Ó xem th−êng vµ båi hoµn, c¸ch thøc vµ tiªu xÐt vÒ téi ph¹m ®−a ra ph©n biÖt cã cïng chuÈn tÝnh båi th−êng, c¬ quan cã tr¸ch hay kh¸c lo¹i; 2/ NÕu c¸c téi cã cïng lo¹i nhiÖm båi th−êng. Nh×n chung, c¸c quy h×nh th× xem xÐt møc tèi ®a cña khung ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy ë Trung Quèc phï h×nh ph¹t nÆng nhÊt; 3/ NÕu c¸c téi hîp víi ®iÒu kiÖn cña n−íc ®ã nªn cã tÝnh ph¹m cã cïng lo¹i h×nh ph¹t, cã møc tèi kh¶ thi cao. T−¬ng tù nh− vËy, ë Liªn ®a b»ng nhau th× ph¶i xÐt møc tèi thiÓu bang Nga, Céng hoµ Ph¸p, Hoa Kú... ®Òu cña khung h×nh ph¹t nhÑ nhÊt; 4/ NÕu cã luËt båi th−êng Nhµ n−íc do c¸c c¸c téi ph¹m ®Òu cã h×nh ph¹t chÝnh CQTHTT g©y ra ®èi víi ng−êi bÞ oan. nÆng nhÊt nh− nhau th× ph¶i xem xÐt ë ViÖt Nam, tuy ch−a cã LuËt båi h×nh ph¹t chÝnh kh¸c nhÑ h¬n; 5/ NÕu th−êng thiÖt h¹i do c¸c CQTHTT g©y ra h×nh ph¹t chÝnh vµ møc h×nh ph¹t nh− nh−ng nguyªn t¾c vÒ båi th−êng thiÖt nhau, th× ph¶i xem xÐt quy ®Þnh vÒ h×nh h¹i ®· d−îc quy ®Þnh t¹i BLTTHS 2003 ph¹t bæ sung. (§iÒu 29, §iÒu 30 BLTTHS), Bé luËt d©n 3.4. Kh«i phôc l¹i danh dù vµ båi sù 1985 vµ mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt cã th−êng thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ oan liªn quan kh¸c. Míi ®©y UBTVQH ®· ra NghÞ quyÕt sè 388/NQ ngµy 17/03/2003 Khi mét ng−êi ®−îc x¸c ®Þnh lµ oan vÒ båi th−êng thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ oan th× ®iÒu mµ hä quan t©m nhÊt ®ã lµ, do c¸c CQTHTT g©y ra phÇn nµo ®¸p quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä ®−îc øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tiÔn trong gi¶i quyÕt nh− thÕ nµo. Mét trong nh÷ng ho¹t ®éng minh oan. §iÒu 29, §iÒu 30 lo¹i chÕ tµi ®−îc ¸p dông ®èi víi viÖc lµm BLTTHS 2003 quy ®Þnh c¬ quan ®· lµm oan ng−êi v« téi trong TTHS lµ tr¸ch oan ph¶i kh«i phôc l¹i danh dù, quyÒn nhiÖm båi th−êng thiÖt h¹i cña c¬ quan lîi vµ båi th−êng cho ng−êi bÞ thiÖt h¹i. nhµ n−íc cã thÈm quyÒn (båi th−êng thiÖt h¹i ngoµi hîp ®ång). C¸c n−íc trªn VÒ viÖc kh«i phôc l¹i danh dù, quyÒn thÕ giíi ®Òu Ýt nhiÒu cã quy ®Þnh cña lîi cña ng−êi bÞ oan. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò nµy. T¹i Trung §iÒu 615 Bé luËt d©n sù 1995, th× ng−êi Quèc, ngay tõ n¨m 1954 HiÕn ph¸p ®· bÞ thiÖt h¹i ®−îc kh«i phôc b»ng c¸ch x¸c lËp chÕ ®é båi th−êng oan sai. §Õn buéc ng−êi g©y thiÖt h¹i ph¶i xin lçi, c¶i n¨m 1995, Trung Quèc ®· ban hµnh chÝnh c«ng khai. Ngoµi ra, võa qua c¸c “LuËt nhµ n−íc båi th−êng thiÖt h¹i” vµ c¬ quan ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n d−íi luËt nh»m Bé C«ng an, Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, Bé gi¶i thÝch râ rµng vµ cô thÓ c¸c quy ®Þnh T− ph¸p, Bé Quèc phßng vµ Bé Tµi chÝnh cña luËt. “LuËt nhµ n−íc båi th−êng ®· ban hµnh Th«ng t− liªn tÞch sè thiÖt h¹i” quy ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ c¸c 01/2004/TTLT ngµy 25/03/2004 h−íng tr−êng hîp ®−îc båi th−êng, c¸c yÕu tè dÉn mét sè quy ®Þnh cña NghÞ quyÕt sè cÊu thµnh tr¸ch nhiÖm båi th−êng (chñ 388/NQ nµy 17/03/2003 cña Uû ban thÓ x©m h¹i, tæn h¹i thùc tÕ, quan hÖ Th−êng vô Quèc héi vÒ båi th−êng thiÖt nh©n qu¶ gi÷a tæn h¹i thùc tÕ vµ hµnh vi h¹i cho ng−êi bÞ oan do ng−êi cã thÈm vi ph¹m ph¸p luËt cô thÓ), ph¹m vi båi quyÒn trong ho¹t ®éng tè tông h×nh sù th−êng, tr×nh tù båi th−êng, phÝ båi T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- NguyÔn Ngäc ChÝ, §µo ThÞ Hµ 20 luËt” lµ mét yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c g©y ra. Theo ®ã, Môc V quy ®Þnh vÒ thñ c¬ quan t− ph¸p. tôc kh«i phôc l¹i danh dù nh− sau: Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, mäi + C¬ quan cã tr¸ch nhiÖm båi th−êng ho¹t ®éng cña ng−êi cã thÈm quyÒn cña thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ oan ph¶i tiÕn hµnh CQTHTT trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô viÖc xin lçi, c¶i chÝnh c«ng khai trong ®−îc giao, kÓ c¶ hµnh vi cã lçi ®Òu ®−îc thêi h¹n ba m−¬i ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn coi lµ hµnh vi cña CQTHTT. Khi hä cã ®−îc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p hµnh vi tr¸i ph¸p luËt g©y thiÖt h¹i th× luËt cña c¬ quan cã thÈm quyÒn trong tr¸ch nhiÖm båi th−êng thiÖt h¹i tr−íc ho¹t ®éng tè tông h×nh sù x¸c ®Þnh ng−êi hÕt thuéc vÒ CQTHTT. §©y lµ tr¸ch ®ã bÞ oan. nhiÖm båi th−êng thiÖt h¹i ngoµi hîp + Thñ tr−ëng (hoÆc ng−êi ®−îc uû ®ång theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. quyÒn hîp ph¸p) cña c¬ quan cã tr¸ch §iÒu 624 Bé luËt d©n sù quy ®Þnh: nhiÖm båi th−êng ph¶i th−¬ng l−îng víi “CQTHTT ph¶i BTTH do ng−êi cã thÈm ng−êi bÞ oan, th©n nh©n cña ng−êi bÞ oan quyÒn cña m×nh g©y ra trong khi thùc hoÆc ng−êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña hä vÒ hiÖn nhiÖm vô ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö, ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh xin lçi (cã thÓ t¹i n¬i thi hµnh ¸n”. Cïng víi quy ®Þnh cña c− tró hoÆc cã thÓ t¹i n¬i lµm viÖc cña §iÒu 624, NghÞ ®Þnh sè 47/CP ngµy 3 ng−êi bÞ oan). §ång thêi, ph¶i th«ng b¸o th¸ng 5 n¨m 1997 cña ChÝnh phñ ®· cho c¬ quan n¬i ng−êi bÞ oan lµm viÖc, h−ìng dÉn cô thÓ vÒ viÖc gi¶i quyÕt tr¸ch chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng n¬i ng−êi bÞ oan nhiÖm båi th−êng thiÖt h¹i do ng−êi cã c− tró vµ tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi n¬i thÈm quyÒn cña CQTHTT g©y ra. Nh×n ng−êi bÞ oan lµ thµnh viªn ®Ó c¬ quan, tæ chung, c¸c nguyªn t¾c x¸c ®Þnh thiÖt h¹i, chøc nµy cö ng−êi ®¹i diÖn nµy tham dù. møc båi th−êng thiÖt h¹i, møc hoµn tr¶ + C¬ quan cã tr¸ch nhiÖm båi th−êng tiÒn båi th−êng thiÖt h¹i còng nh− viÖc thiÖt h¹i ph¶i trùc tiÕp xin lçi ng−êi bÞ miÔn, gi¶m ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh oan vµ ®¨ng c¶i chÝnh trªn mét tê b¸o cña Bé luËt d©n sù. Trong ®ã c¸c kho¶n Trung −¬ng (B¸o Nh©n d©n hoÆc b¸o chi phÝ ph¶i thanh to¸n hay x¸c ®Þnh Qu©n ®éi nh©n d©n) vµ mét tê b¸o ®Þa møc båi th−êng ®Òu dùa theo c¸c §iÒu ph−¬ng (B¸o cña c¬ quan §¶ng bé tØnh, 609 (tr¸ch nhiÖm båi th−êng thiÖt h¹i), thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng trong §iÒu 610 (nguyªn t¾c båi th−êng thiÖt ba sè liªn tiÕp, trõ tr−êng hîp ng−êi bÞ h¹i), §iÒu 612 (x¸c ®Þnh thiÖt h¹i do tµi oan hoÆc ®¹i diÖn hîp ph¸p cña hä cã s¶n bÞ x©m h¹i), §iÒu 613 (thiÖt h¹i do yªu cÇu kh«ng ®¨ng b¸o. søc khoÎ bÞ x©m h¹i), §iÒu 615 (thiÖt h¹i VÒ viÖc båi th−êng thiÖt h¹i cho ng−êi do danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn bÞ x©m bÞ h¹i (ng−êi bÞ oan). h¹i). NhiÒu NghÞ quyÕt cña §¶ng ®· Ngoµi viÖc ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh kh¼ng ®Þnh “minh oan c«ng khai, tho¶ chung trªn, qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt båi ®¸ng ®èi víi ng−êi bÞ b¾t gi÷, xÐt xö oan th−êng cßn ®−îc gi¶i quyÕt theo tr×nh tù b¶o ®¶m quyÒn c«ng d©n ®óng ph¸p riªng quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 47/CP, Thñ tr−ëng CQTHTT ph¶i quyÕt ®Þnh T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- C¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù 21 thµnh lËp héi ®ång xÐt gi¶i quyÕt båi nhiÖm h×nh sù. Nh− vËy, tr¸ch nhiÖm th−êng thiÖt h¹i víi thµnh phÇn gåm: ®¹i cña ng−êi tiÕn hµnh tè tông cã hµnh vi diÖn l·nh ®¹o c¬ quan, tæ chøc c«ng lµm oan ng−êi v« téi cã thÓ ph¶i chÞu ®oµn, ®¹i diÖn c¬ quan tµi chÝnh-vËt gi¸, tr¸ch hiÖm kû luËt hoÆc tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖn cña c¬ quan chuyªn ngµnh, h×nh sù. khoa häc, kü thuËt cã liªn quan, ®¹i diÖn - Tr¸ch nhiÖm kû luËt. Ng−êi tiÕn c¬ quan t− ph¸p cïng cÊp vµ bªn bÞ h¹i, hµnh tè tông cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p trong ®ã ®¹i diÖn l·nh ®¹o c¬ quan ng−êi luËt dÉn ®Õn lµm oan ng−êi v« téi do v« ý g©y thiÖt h¹i lµm chñ tÞch héi ®ång. Vµ, hoÆc cè ý ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kû gÇn ®©y nhÊt trong Th«ng t− liªn tÞch sè luËt nÕu ch−a ®Õn møc bÞ truy cøu tr¸ch 01/2004/TTLT ngµy 25/03/2004 cña ViÖn nhiÖm h×nh sù. C¸c h×nh thøc kû luËt cã kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, Bé C«ng an, thÓ ®−îc ¸p dông nh−: khiÓn tr¸ch, c¶nh Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, Bé T− ph¸p, Bé c¸o, c¸ch chøc, buéc th«i viÖc. Tuy nhiªn, Quèc phßng vµ Bé Tµi chÝnh h−íng dÉn trong thùc tÕ viÖc xö lý ®èi víi ng−êi cß mét sè quy ®Þnh cña NghÞ quyÕt sè hµnh vi lµm oan ng−êi v« téi ch−a ®−îc 388/NQ nµy 17/03/2003 cña Uû ban nghiªm minh, cã nh÷ng tr−êng hîp lµm Th−êng vô Quèc héi vÒ båi th−êng thiÖt oan ng−êi v« téi g©y hËu qu¶ nghiªm h¹i cho ng−êi bÞ oan do ng−êi cã thÈm träng nh−ng ng−êi cã hµnh vi vi ph¹m quyÒn trong ho¹t ®éng tè tông h×nh sù chØ bÞ “xö lý néi bé”. T×nh tr¹ng xö lý g©y ra ®· nªu ra thñ tôc yªu cÇu båi kh«ng nghiªm ng−êi vi ph¹m sÏ dÉn ®Õn th−êng thiÖt h¹i (®iÓm 2 Môc V). hËu qu¶, lµm cho ho¹t ®éng minh oan còng nh− toµn bé qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô Thùc tÕ cña c«ng t¸c gi¶i quyÕt BTTH cho c¸c tr−êng hîp bÞ oan cßn ¸n cña c¸c CQTHTT kh«ng ®¹t ®−îc môc nhiÒu bÊt cËp, ch−a ®¸p øng ®−îc ®ßi hái ®Ých mµ LTTHS ®¹t ra. QuyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ng−êi bÞ oan. ViÖc båi hîp ph¸p cña ng−êi bÞ oan kh«ng ®−îc th−êng thiÖt h¹i vÉn ch−a cã mét c¸ch ®¶m b¶o. thøc thèng nhÊt nµo ®−îc ¸p dông, møc Còng cÇn nãi thªm lµ, nÕu ng−êi tiÕn båi th−êng phÇn lín dùa vµo sù “tù hµnh tè tông vi ph¹m ph¸p luËt ®Õn møc nguyÖn” cña c¸c CQTHTT hoÆc cña ph¶i truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× hä chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Mét trong ®ång thêi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kû luËt nh÷ng c¨n nguyªn chÝnh cña t×nh tr¹ng vµ tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Ch¼ng h¹n: mét trªn lµ do sù thiÕu hoµn thiÖn cña hÖ ®iÒu tra viªn bÞ kÕt ¸n 3 n¨m tï vÒ téi thèng ph¸p luËt ViÖt Nam trong lÜnh vùc “bøc cung” theo §iÒu 299 BLHS 1999, nµy. sau khi b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt, ng−êi ®ã cßn ph¶i bÞ ¸p dông h×nh thøc 3.5. Xö lý kû luËt hoÆc truy cøu tr¸ch kû luËt buéc th«i viÖc. CÇn nhËn thøc nhiÖm h×nh sù c¸ nh©n ®· lµm oan ®óng vµ ph©n biÖt h×nh thøc kû luËt nµy ng−êi v« téi víi h×nh ph¹t bæ sung (cÊm ®¶m nhiÖm BLTTHS quy ®Þnh c¸ nh©n cã hµnh chøc vô, lµm mét sè nghÒ...) cña LuËt vi tr¸i ph¸p luËt th× tuú tr−êng hîp mµ h×nh sù. bÞ xö lý kû luËt hoÆc bÞ truy cøu tr¸ch T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- NguyÔn Ngäc ChÝ, §µo ThÞ Hµ 22 - Truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Mét §èi víi nh÷ng tr−êng hîp lµ oan trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt ®Ó ng−êi v« téi do lçi v« ý th× tr¸ch nhiÖm “trõng trÞ” ng−êi ®· cã hµnh vi vi ph¹m h×nh sù kh«ng ®−îc ®Æt ra. C¸ch quy ph¸p luËt dÉn ®Õn lµm oan ng−êi v« téi ®Þnh nh− vËy lµ phï hîp víi t×nh h×nh lµ truy cøu TNHS ®èi víi hä. BLHS 1999 thùc tÕ cña n−íc ta hiÖn nay do, c¸n bé quy ®Þnh mét tæ hîp ®Çy ®ñ nh÷ng hµnh trong c¸c CQTHTT cßn thiÕu, tr×nh ®é vi cña ng−êi tiÕn hµnh tè tông ®−îc coi nghiÖp vô, ph¸p luËt ch−a cao, ch−a ®¹t lµ téi ph¹m. VÝ dô: §iÒu 293 (Téi truy ®Õn yªu cÇu cÇn ph¶i cã. Tuy nhiªn, sau cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ng−êi kh«ng cã nh÷ng tr−êng hîp lµm oan ng−êi v« téi téi); §iÒu 295 (Téi ra b¶n ¸n tr¸i ph¸p cÇn ph¶i t×m ra nguyªn nh©n vµ biÖn luËt); §iÒu 296 (Téi ra quyÕt ®Þnh tr¸i ph¸p kh¾c phôc ®ång thêi ¸p dông h×nh ph¸p luËt); §iÒu 298 (Téi dïng nhôc thøc kû luËt ®èi víi ng−êi vi ph¹m. h×nh); §iÒu 299 (Téi bøc cung); §iÒu 300 Tãm l¹i, mét c¬ chÕ minh oan ®−îc (Téi lµm sai lÖch hå s¬ vô ¸n); §iÒu 303 coi lµ hoµn chØnh khi c¸c vÊn ®Ò: Tr¸ch (Téi lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n giam nhiÖm minh oan cña c¸c CQTHTT ph¶i gi÷ ng−êi tr¸i ph¸p luËt)... trong BLHS cô thÓ, râ rµng, QuyÕt ®Þnh mang tÝnh 1999. minh oan cña c¸c CQTHTT ®−îc ban Qua ngiªn cøu c¸c ®iÒu luËt trªn cho hµnh kÞp thêi, kh«i phôc l¹i danh dù, thÊy, hÇu hÕt c¸c téi ®Òu ®−îc thùc hiÖn quyÒn lîi vµ båi th−êng thiÖt h¹i cho do lçi cè ý. ChÕ tµi ®−îc ¸p dông ®èi víi ng−êi bÞ oan mét c¸ch tho¶ ®¸ng, xö lý ng−êi cã hµnh vi ph¹m téi t−¬ng ®èi kû luËt hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh nghiªm kh¾c. Sù hiÖn h÷u cña c¸c ®iÒu sù nghiªm minh ®èi víi ng−êi cã hµnh vi luËt trªn ®©y trong BLHS võa cã t¸c vi ph¹m. C¬ chÕ minh oan nµy chØ cã thÓ dông trõng trÞ ng−êi ph¹m téi, võa cã t¸c mang l¹i hiÖu qu¶ trong ®êi sèng x· héi dông Ýt nhiÒu trong viÖc phßng ngõa khi nã ®−îc quy ®Þnh ®Çy ®ñ trong c¸c nh÷ng lo¹i téi ph¹m ®ã - mét trong v¨n b¶n ph¸p luËt, mµ ®Çu tiªn - quan nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn lµm oan träng nhÊt lµ BLTTHS, cïng víi viÖc ng−êi v« téi. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ v× triÖt ®Ó tu©n thñ cña c¸c CQTHTT vµ nhiÒu lý do kh¸c nhau mµ nh÷ng ®iÒu c¸c chñ thÓ kh¸c tham gia vµo qu¸ tr×nh luËt trªn rÊt Ýt khi ®−îc ¸p dông. gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù. Tµi liÖu tham kh¶o Bé luËt h×nh sù n−íc Céng hßa XHCN ViÖt Nam n¨m 1999, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 1. Hµ Néi, 2003. Bé luËt tè tông h×nh sù n−íc Céng hßa XHCN ViÖt Nam n¨m 1988, NXB ChÝnh trÞ 2. Quèc gia Hµ Néi, 2000. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003, NXB T− ph¸p, Hµ Néi, 3. 2003. T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
- C¬ chÕ minh oan trong tè tông h×nh sù 23 NguyÔn Ngäc ChÝ (chñ biªn), Gi¸o tr×nh LuËt tè tông h×nh sù ViÖt Nam, NXB §¹i häc 4. Quèc gia Hµ Néi, 2001. NguyÔn Ngäc ChÝ, §µo ThÞ Hµ, Oan vµ sai trong tè tông h×nh sù, T¹p chÝ Nghiªn cøu 5. lËp ph¸p, Sè 2/2003. NguyÔn Ngäc ChÝ, C¸c t×nh tiÕt lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm h×nh sù, Ch−¬ng 14, Trong s¸ch: 6. Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam (PhÇn chung), TËp thÓ t¸c gi¶ do TSKH Lª C¶m chñ biªn. NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2001. ViÖt Nam d©n quèc C«ng b¸o, Sè 2, ngµy 6/10/1945. 7. VNU. JOURNAL OF SCIENCE, ECONOMICS-LAW, T.xXI, n03, 2005 mechanism of vindication in Criminal procedure Dr. Nguyen Ngoc Chi §ao Thi Ha Faculty of Law, Vietnam National University, Hanoi Basing on researching the regulations of Law, the authors showed the mechanism of vindication regarded sa one of conditions excepting the reasons leading to being victim of injustice in Criminal Procedure, as well as one measure that solves the effects of causing injustice to the innocent. T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 3, 2005
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Báo cáo thực tập: Kế toán tiền mặt và kế toán hàng hóa của công ty TNHH thương mại quảng cáo Xuân Duy
69 p | 3867 | 1159
-
Báo cáo tốt nghiệp "Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng toàn diện - TQM tại công ty cổ phần SIVICO"
41 p | 903 | 472
-
Đề tài “Giải pháp hoàn thiện về tổ chức và lực lượng bán hàng nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh và mở rộng thị trương nội địa của công ty Giầy Thượng Đình"
57 p | 430 | 183
-
Đề tài: Đo tốc độ động cơ dùng 8051
42 p | 581 | 138
-
Đề tài "Một số biện pháp nhằm tăng thị phần trong nước của Tổng công ty chè Việt Nam"
85 p | 274 | 81
-
Báo cáo: Các dạng thuốc trong bào chế
28 p | 666 | 69
-
Báo cáo đề tài: Mô hình hệ thống điều khiển tự động và xây dựng bộ điều khiển PIC
18 p | 242 | 51
-
Luận văn: "Nâng cao hiệu quả kinh doanh nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển ở công ty cổ phần bảo hiểm Petrolimex"
102 p | 146 | 34
-
Báo cáo " Cơ chế giải quyết tranh chấp của ASEAN "
9 p | 173 | 26
-
Báo cáo " Cơ chế tác động của báo chí"
10 p | 290 | 22
-
Chuyên đề báo cáo cây chè: Nguồn gốc, phân bố, công dụng và vị trí của cây chè
26 p | 272 | 21
-
Báo cáo " Cơ sở kinh tế, những mặt tích cực và hạn chế trong cơ chế giá trần và giá sàn đối với nền kinh tế và xã hội "
0 p | 153 | 19
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học " Ngoại giao Trung Quốc năm 2008 "
16 p | 76 | 17
-
Nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn để hoàn thiện chế độ báo cáo thống kê tổng hợp áp dụng đối với bộ, ngành
69 p | 147 | 15
-
Tuyển tập báo cáo hội thảo toàn quốc lần thứ nhất về Cơ điện tử - NXB Đại học quốc gia Hà Nội
16 p | 99 | 14
-
báo cáo: CƠ CHẾ GÂY ĐỘC ARSEN VÀ KHẢ NĂNG GIẢI ĐỘC ARSEN CỦA VI SINH VẬT
120 p | 119 | 14
-
Báo cáo Cơ chế an sinh xã hội dựa vào cộng đồng - Eduardo Klien
15 p | 72 | 7
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn