Báo cáo " Đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan và một số kinh nghiệm đối với Việt Nam "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan bắt đầu từ năm 1897, với sự ra đời của trường luật đầu tiên do công lao xây dựng của Hoàng tử Rapee (được xem là ông tổ của luật Thái Lan hiện đại). Cho đến nay, trải qua hơn 110 năm, Thái Lan đã có khoảng 40 cơ sở đào tạo luật, với các trường nổi tiếng như Đại học Chulalongkorn, Đại học Thammasart, Đại học Ramkhamheng. Các giảng viên luật của Thái Lan phần lớn được đào tạo ở nước ngoài, từ các nước thuộc các hệ thống luật...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan và một số kinh nghiệm đối với Việt Nam "

®µo t¹o TS. Ph¹m Hång Quang * Đ ào tạo cử nhân luật ở Thái Lan bắt đầu từ năm 1897, với sự ra đời của trường luật đầu tiên do công lao xây dựng của Hoàng cách trong tương lai, trên cơ sở đó đối chiếu và rút ra những kinh nghiệm cho công tác đào tạo cử nhân luật hiện nay ở Việt Nam. tử Rapee (được xem là ông tổ của luật Thái 1. Khái quát hoàn cảnh lịch sử và sự Lan hiện đại). Cho đến nay, trải qua hơn 110 ảnh hưởng của nước ngoài đối với việc năm, Thái Lan đã có khoảng 40 cơ sở đào tạo đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan luật, với các trường nổi tiếng như Đại học Vương quốc Thái Lan được thành lập từ Chulalongkorn, Đại học Thammasart, Đại giữa thế kỉ 14, với tên là nước Xiêm (Siam) học Ramkhamheng. Các giảng viên luật của cho đến năm 1939. Cuộc cách mạng không Thái Lan phần lớn được đào tạo ở nước đổ máu ở Thái Lan năm 1932 dẫn đến sự ra ngoài, từ các nước thuộc các hệ thống luật đời của nhà nước quân chủ lập hiến. Thái Lan phát triển như Anh, Mỹ, Pháp, Đức và Nhật là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á chưa Bản.(1) Tuy vậy, vốn xuất thân từ hệ thống từng bị cai trị bởi thế lực châu Âu. Chữ Thái luật dân sự (civil law country), hệ thống và trong tiếng Thái nghĩa là tự do, do đó Thái Lan phương pháp giáo dục luật ở Thái Lan khác (Thailand) nghĩa là vương quốc của tự do.(3) với Mỹ và các nước thuộc hệ thống luật Mặc dù không bị cai trị bởi thế lực ngoại chung (common law country). Đào tạo luật ở bang nhưng việc đào tạo cử nhân luật ở Thái Thái Lan theo hệ thống đào tạo cử nhân với Lan chịu nhiều ảnh hưởng từ nước ngoài, việc tuyển lựa từ kết quả cuộc thi đầu vào thuộc các hệ thống pháp luật khác nhau xuất đại học với quy mô quốc gia kết hợp với kết phát từ phong trào du học và trao đổi kinh quả học tập tích luỹ ở bậc phổ thông trung nghiệm của các giáo sư đại học trong nước học. Với những cải cách chính trị ở Thái Lan với các trường đại học danh tiếng trên thế vào đầu năm 1992, cùng với việc ban hành giới. Cùng với cải cách chính trị năm 1932, bản Hiến pháp năm 1997,(2) đào tạo cử nhân thành lập nhà nước quân chủ lập hiến năm luật ở Thái Lan đã có một số thay đổi đáng 1933, Vua Rama VI đã nâng cấp địa vị pháp kể, trong đó có nhiều ảnh hưởng của Mỹ và lí của trường luật đầu tiên trực thuộc Bộ tư Nhật Bản. Trong bài viết này, tác giả tập pháp lên bậc Đại học Hoàng gia giống như trung giới thiệu và phân tích những nét cơ mô hình ở phương Tây. Khoa luật và khoa bản trong đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan, học chính trị đã được thành lập tại trường những ảnh hưởng của nước ngoài trong quá khứ, những vấn đề nổi bật trong đào tạo cử * Giảng viên Khoa hành chính-nhà nước nhân luật hiện nay, cũng như xu hướng cải Trường Đại học Luật Hà Nội 62 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011
®µo t¹o Đại học tổng hợp Chulalongkorn, sau đó là Thái Lan cũng như nhiều nước khác trong trường Đại học tổng hợp Thammasart. khu vực. Tuy nhiên, điểm thú vị là trong việc Nhìn lại lịch sử của Vương quốc Thái đào tạo luật, Chính phủ không lựa chọn chỉ Lan, kể từ giai đoạn trị vì của Vua Rama V một hệ thống pháp luật để giảng dạy. Cụ thể, bắt đầu từ năm 1868 đến Vua Rama VI, sự thông qua các hiệp định tương trợ tư pháp xâm chiếm thuộc địa ngày càng lan rộng của được kí với Anh và Pháp, Chính phủ Thái Anh, Pháp đối với các nước láng giềng của Lan thuê các giáo sư, luật sư người Anh dạy Thái Lan đã buộc các nhà lãnh đạo nước này luật dân sự và thương mại của Anh đồng thời tìm mọi cách học tập châu Âu để có thể thuê cả các giáo sư, luật sư người Pháp dạy hệ chống lại nguy cơ thuộc địa hoá. Vua Rama thống pháp luật của Pháp trong khoa luật của V đã tích cực cải cách hệ thống hành chính các trường đại học Hoàng gia chịu sự quản lí nô lệ và phong kiến trước đây theo hướng của Bộ tư pháp. Cho đến nay, việc đào tạo cử hiện đại hóa và châu Âu hoá, cụ thể nhà Vua nhân luật tại các khoa luật Đại học Hoàng gia đã thành lập các Hội đồng tư vấn (Privy chịu sự quản lí và giám sát của Bộ tư pháp Council) và Hội đồng nhà nước (Council of vẫn được duy trì nhằm bảo đảm sự thống nhất State) có thể đưa ra các lời khuyên trong và chuyên môn hoá trong công tác đào tạo đội việc quản lí hành chính và hoạch định chính ngũ cán bộ pháp lí trong cả nước. sách giống như cách thức của nhà nước Anh. Bên cạnh việc ảnh hưởng của Anh, Pháp Năm 1891, Chính phủ Hoàng gia Thái Lan trong công tác đào tạo cử nhân luật, Thái đã thành lập Bộ tư pháp, được xem là cơ Lan cũng chịu ảnh hưởng của Nhật Bản cùng quan có trách nhiệm lớn trong việc cải cách những cải cách Minh Trị trong giai đoạn hệ thống tư pháp của Thái Lan.(4) Sự tranh Phục hưng. Một số luật sư Nhật Bản đã được luận trong việc nên theo hệ thống luật chung thuê để làm việc cùng với luật sư và thẩm như của Vương quốc Anh hay theo hệ thống phán Thái Lan đồng thời một số giáo sư luật dân sự như ở Pháp, Đức diễn ra khá gay Nhật Bản cũng được mời làm tư vấn trong gắt xuất phát từ việc phần lớn các học giả Hội đồng pháp lí của Bộ tư pháp. Tuy nhiên, Thái Lan giai đoạn này được tốt nghiệp và Chính phủ Hoàng gia cũng giới hạn số lượng nhận bằng từ nước Anh, trong khi ảnh hưởng các chuyên gia nước ngoài tham gia tư vấn của Pháp, cũng như luật lệ truyền thống hay giảng dạy dài hạn. Thay vào đó, Chính nước này vốn gần gũi hơn với hệ thống luật phủ nỗ lực gửi các quan chức Thái Lan ra dân sự. Cuối cùng, Chính phủ Hoàng gia nước ngoài học tập để nâng cao trình độ và Thái Lan quyết định lựa chọn hệ thống luật đem những cải cách về cho đất nước. dân sự vì cho rằng hệ thống luật chung cùng Mỹ cũng có ảnh hưởng lớn đến công tác với việc phát triển phán quyết của toà án đào luật ở Thái Lan như việc áp dụng hệ thành hệ thống án lệ phù hợp với người Anh thống đào tạo tín chỉ và mô hình lấy người hơn là được áp dụng với quốc gia có truyền học làm trung tâm. Ngoài ra, nhiều giảng thống ưa chuộng áp dụng luật thành văn như viên luật chuyên nghiệp giỏi ngoại ngữ và t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011 63
®µo t¹o chuyên môn được đào tạo ở các trường đại phỏng vấn, với kết quả mang tính cạnh tranh học danh tiếng của Mỹ đã quay trở về giảng cao nếu muốn thi đỗ vào các trường Đại học dạy và nghiên cứu ở các trường đại học hàng Hoàng gia. Trong tổng số 40 cơ sở đào tạo đầu ở Thái Lan. luật hiện nay, có 4 trường đại học công và 8 Có thể nói việc đào tạo luật nói chung và học viện công có thành lập các khoa luật đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan chịu nhiều chuyên đào tạo từ bậc cử nhân đến tiến sĩ, ảnh hưởng của nước ngoài, nhưng hoàn toàn cũng như giáo dục pháp luật và đào tạo không trực tiếp và lệ thuộc như chính sách chuyên sâu cho các quan chức và cư dân địa đô hộ thực dân của các nước Anh, Pháp áp phương. Trong 4 trường đại học công có 2 dụng với các nước láng giềng của Thái Lan. trường là Đại học Chulalongkorn (1958) và Trên cơ sở những kinh nghiệm của các học Đại học Thammasart (1934) là trường đại học giả được đào tạo ở các trường đại học danh chính quy và 2 trường là Đại học Ramkhamhaeng tiếng của các nước có hệ thống luật phát (1971) và Đại học Sukhothai-thammathirat triển, cũng như việc chủ động và giới hạn (1980) là trường đại học mở. Số lượng các thuê các chuyên gia luật nước ngoài tư vấn, trường đại học tư thục có đào tạo cử nhân luật giảng dạy và làm việc cùng với các chuyên khoảng 30, trong đó phần lớn tập trung ở gia trong nước, Chính phủ Hoàng gia Thái Bangkok, còn lại nằm ở các khu vực trong cả Lan đã rất tự chủ trong việc xây dựng chương nước. Điểm đáng chú ý là 8 học viện luật trình đào tạo luật, vừa đáp ứng yêu cầu cải công đào tạo và giáo dục pháp luật cho quan cách trong nước, vừa đáp ứng yêu cầu hội chức và dân cư địa phương đều chủ yếu nằm nhập quốc tế diễn ra mạnh mẽ hiện nay. ngoài thủ đô Bangkok.(5) 2. Đào tạo cử nhân luật hiện nay ở Về chương trình đào tạo cử nhân luật, Thái Lan điểm nổi bật là chương trình đào tạo được 2.1. Khái quát xây dựng bởi các giảng viên giàu kinh Công tác đào tạo cử nhân luật được thực nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu học thuật, hiện ở tất cả các khoa luật trong các trường trong công tác giảng dạy, giỏi ngoại ngữ và đại học tổng hợp của Thái Lan với tổng thời có kiến thức chuyên sâu cả về chính trị và gian đào tạo là 4 năm. Sinh viên tốt nghiệp kinh tế. Chương trình đào tạo không xây khoa luật phải tích luỹ số lượng từ 135 đến dựng theo mô hình khép kín nội bộ, về bản 145 tín chỉ. Để trở thành sinh viên luật, các chất phải đáp ứng được yêu cầu xuyên biên ứng cử viên phải có kết quả cao ở bậc phổ giới và văn hoá quốc gia, biên giới và văn thông trung học, có sức khỏe tốt, thi đỗ kì thi hoá vùng lãnh thổ. Đây chính là yêu cầu tuyển sinh đại học ở bậc quốc gia với số điểm giúp cho sinh viên có thể tự do chuyển đổi thích hợp. Môn thi bao gồm các môn cơ bản giữa các trường đại học trong và ngoài nước, như văn, toán, lịch sử, ngoại ngữ, các môn giữa các trường đại học trong nước với nhau khác như nhà nước và pháp luật, giáo dục thông qua việc tích lũy đủ các tín chỉ theo công dân, bao gồm cả viết bài luận và kết quả yêu cầu ở bậc cử nhân. Mặt khác, nó cũng 64 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011
®µo t¹o phát triển khả năng hợp tác quốc tế giữa các doanh thương mại, luật dân sự, luật hình giảng viên đại học trong nước và nước sự, luật quốc tế và luật công, tương đương ngoài, đáp ứng những thay đổi nhanh chóng 18 tín chỉ ở mỗi nhóm; môn học lựa chọn của tình hình trong nước và quốc tế và các (noncompulsory subjects) khoảng 15 -25 tín yêu cầu hội nhập diễn ra mạnh mẽ gần đây. chỉ bao gồm các môn học ở khoa luật hoặc ở Xuất phát từ yêu cầu này, việc phát triển ngoài khoa luật như các môn lựa chọn ở khoa mạng lưới hợp tác giữa các khoa luật trong kinh tế, khoa thương mại-kế toán, khoa hành nước, cũng như giữa các khoa luật trong chính công và khoa học chính trị… nước với nước ngoài để trao đổi thông tin Về phương pháp giảng dạy và đội ngũ pháp lí và chương trình đào tạo được xem là giảng viên, vốn xuất phát từ hệ thống luật dân công việc quan trọng nhất. sự, phương pháp giảng dạy luật ở Thái Lan Chương trình của mỗi một năm học bao hoàn toàn khác với phương pháp giảng dạy ở gồm 2 học kì, đôi khi có thêm học kì thứ 3 Mỹ. Cụ thể là các lớp học chú trọng đến việc vào mùa hè cho các môn học hay chuyên đề. nghiên cứu các bộ luật, các văn bản luật thực Thời gian của mỗi kì không kéo dài quá 15 định hơn là nghiên cứu bản án. Việc giảng tuần, kì học mùa hè nếu có không kéo dài dạy hoàn toàn không áp đặt theo kiểu nghiên quá 6 tuần. Với 4 năm học, sinh viên phải cứu học giả (socratic), có nghĩa là các tình trải qua 8 học kì cho đến khi tốt nghiệp, với huống thực tế gắn với việc áp dụng luật thực mức tối thiểu là 7 học kì và tối đa là 16 học định được chú trọng trong các giờ thảo luận kì cho các sinh viên có thể tốt nghiệp sớm nhóm. Các giáo sư cũng có xu hướng tách lớp hoặc muộn hơn vì lí do đặc biệt nào đó. Ở học theo kiểu giảng bài và thảo luận. Giảng mỗi một học kì, một sinh viên không được viên khoa luật phần lớn tốt nghiệp ở nước tích luỹ quá 22 tín chỉ, trong kì học mùa hè ngoài, đặc biệt ở các nước có hệ thống luật không được tích luỹ quá 7 - 9 tín chỉ để đảm phát triển và ảnh hưởng nhiều đến Thái Lan bảo cho việc đáp ứng yêu cầu thời gian và như Anh, Mỹ, Pháp, Đức và Nhật Bản. Các chất lượng học tập. Kết quả học tập được lớp học sử dụng tiếng Thái là ngôn ngữ cơ đánh giá ở các cấp độ từ A, B+, B, C+, C, bản, bên cạnh đó các lớp tiếng Anh, tiếng Pháp D+ và D, trong đó D là mức đạt yêu cầu môn pháp lí cũng được chú trọng trong toàn bộ chương học thấp nhất. Kết quả ở cấp độ F được xem trình đào tạo cử nhân luật của Thái Lan. là trượt, không đáp ứng được yêu cầu của Về số lượng sinh viên và quy mô lớp môn học. Để hoàn thành toàn bộ chương học, theo thống kê của Bộ giáo dục đào tạo trình cử nhân, sinh viên phải đỗ kì thi cuối Thái Lan năm 2002, tổng số sinh viên luật ở cùng và tích luỹ ít nhất 135 tín chỉ. 4 trường đại học công lập là 131.991, trong Nội dung chương trình đào tạo cử nhân đó trường Đại học Chulalongkorn là 859, luật bao gồm các môn học chung (general Đại học Thammasarrt là 3.814, Đại học subjects) với 30 tín chỉ; môn học bắt buộc Ramkhamhaeng là 75.629, Đại học Sukhothai- (compulsory subjects) với 5 nhóm là luật kinh Thammathirat là 49.787; tổng số sinh viên t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011 65
®µo t¹o luật ở các trường đại học tư thục là 12.941.(6) nay ở Thái Lan thể hiện ở một số điểm chính, Như vậy số lượng sinh viên luật so với Việt có thể so sánh với Việt Nam như sau: Nam có sự khác biệt ở các khoa luật thuộc - Thứ nhất, toàn bộ các cơ sở đào tạo luật các trường đại học danh tiếng. Quy mô lớp của Thái Lan đều đã áp dụng hệ thống đào học có sự khác biệt giữa các trường ở Thái tạo tín chỉ - phương pháp giáo dục mới lấy Lan, có lớp học với số lượng 50, 100, 200 sinh người học làm trung tâm, cơ sở học liệu viên, thậm chí có lớp học với số lượng 1.000 phong phú, tạo điều kiện thuận lợi cho việc sinh viên. Trước đây, tỉ lệ sinh viên nữ tích luỹ kết quả học tập và chuyển đổi giữa thường chiếm số ít, cho đến nay, số lượng nữ các trường trong nước và một số nước khác sinh viên luật ở Bangkok ít nhất là 60%.(7) trong khu vực đã thực hiện theo học chế tín Về việc thành lập các trung tâm chuyên chỉ. Việt Nam có thể so sánh với Thái Lan ngành trong khoa luật, phần lớn các khoa trong việc đang bước đầu hoàn thiện đào tạo luật đều thành lập các trung tâm chuyên cử nhân theo hệ thống tín chỉ, tuy nhiên số ngành trực thuộc, ví dụ như trung tâm nghiên lượng các trường tham gia còn hạn chế và cứu luật và phát triển; trung tâm trợ giúp pháp chưa thực sự nhiệt tình trong việc cải tiến. lí; trung tâm luật môi trường và phát triển; - Thứ hai, các cơ sở đào tạo đều rất tự chủ trung tâm xúc tiến nghiên cứu pháp luật của trong việc xây dựng chương trình đào tạo dựa pháp; trung tâm luật Indochina; Trung tâm trên những kinh nghiệm có được do thuê các bảo vệ quyền trẻ em châu Á(8)… chuyên gia nước ngoài tư vấn như Mỹ, Nhật Về học phí, mặc dù có có sự khác biệt Bản, Pháp hay các chuyên gia trong nước đi giữa các trường đại học nhưng nhìn chung du học ở nước ngoài, đáp ứng các yêu cầu cải học phí của các trường luật không quá cao. cách trong nước và hội nhập quốc tế. Cụ thể Tổng chi phí cho toàn bộ chương trình đào là trong chương trình đào tạo cử nhân chia tạo cử nhân khoảng 2.000 USD ở trường thành 4 nhóm: Các môn học chung; các môn công lập và khoảng 10.000 USD ở các học bắt buộc; các môn học chuyên ngành và trường đại học tư thục. các môn học tự chọn; đồng thời đã chú trọng Về cuộc sống sinh viên, sinh viên luật đến việc đào tạo chuyên ngành sâu như luật trải qua ít nhất 4 năm đào tạo ở bậc cử nhân, thương mại, luật quốc tế, luật dân sự và hình với độ tuổi từ khoảng 16 đến 21. Sinh viên sự, đặc biệt là chuyên ngành về luật công là luật ở các trường đều phải mặc đồng phục, một điểm mới. Các trường hàng đầu đều chú được tham gia đầy đủ các hoạt động ngoại trọng việc đào tạo chuyên sâu về chuyên môn khoá như thể thao, văn nghệ, các chuyến đi luật, vừa đảm bảo tính học thuật vừa đáp ứng du lịch kết hợp nghiên cứu (study trip), so những thay đổi của xã hội trong bối cảnh hội với sinh viên Mỹ thì có nhiều hoạt động thư nhập đồng thời đào tạo cả khóa cử nhân luật giãn hơn và tính cạnh tranh cũng thấp hơn. bằng tiếng Anh, có sức cạnh tranh lớn với các 2.2. Một số ưu điểm và tồn tại trường đại học nước ngoài. Ưu điểm trong đào tạo cử nhân luật hiện - Thứ ba, đội ngũ giảng viên luật chuyên 66 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011
®µo t¹o nghiệp còn thiếu nhưng nói chung phần lớn rèn luyện nhiều kĩ năng thực tế và giải quyết rất có kinh nghiệm, ngoại ngữ tốt, được đào tình huống mà không áp đặt việc học nặng tạo chính quy ở các trường đại học danh về lí thuyết. Sinh viên ở kì cuối có thể tham tiếng của Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản do gia thực tập ở các trung tâm tư vấn và thực truyền thống đi du học nước ngoài phát triển hành nghề luật (Legal Clinic). Đây là ưu mạnh ở Thái Lan trước đây. Là quốc gia duy điểm so với đào tạo cử nhân luật ở Việt Nam nhất ở Đông Nam Á không trải qua giai đoạn và cũng là mô hình giúp cho nhiều dự án trợ thuộc địa, hệ thống giáo dục nói chung và giúp pháp lí nước ngoài có thể được xúc tiến đào tạo luật nói riêng được xây dựng và phát ở các khoa luật và trường đại học luật lớn triển bởi chính người Thái, rất chủ động trong cả nước hiện nay. trong việc học tập kinh nghiệm tiến bộ của Một số tồn tại trong đào tạo cử nhân luật nước ngoài qua việc thuê các chuyên gia hiện nay ở Thái Lan: nước ngoài tư vấn hoặc chính các chuyên gia - Thứ nhất, sự thiếu đội ngũ giảng viên giỏi trong nước được đào tạo ở nước ngoài. luật chuyên nghiệp được xem là tồn tại lớn - Thứ tư, so với Việt Nam, đào tạo cử nhất và cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp nhất đến quy mô và chất lượng giảng day. Vấn đề này nhân luật ở Thái Lan có bước phát triển sớm sẽ được phân tích và xem như một yếu tố hơn và chịu nhiều ảnh hưởng đa dạng từ ảnh hưởng rất quan trọng đến công tác đào nước ngoài. Việc thành lập các trung tâm ở tạo luật ở Thái Lan sẽ trình bày ở phần sau. khoa luật như đã nêu ở trên được xem là ưu - Thứ hai, như đã trình bày ở trên, do việc điểm của đào tạo luật ở Thái Lan bởi vì nó thiếu giảng viên nên quy mô lớp học thường đảm bảo sự kết hợp hài hoà giữa chức năng rất lớn, gây khó khăn cho việc quản lí cũng giảng dạy và nghiên cứu của giảng viên, đảm như đảm bảo chất lượng dạy và học. Quy mô bảo sự cập nhật thông tin thường xuyên và này cũng không đồng đều giữa các trường. tính chuyên nghiệp trong môi trường đào tạo - Thứ ba, trước sức ép của quá trình hợp luật. Bên cạnh đó, phát triển mạnh mạng lưới tác quốc tế diễn ra nhanh chóng và năng lực network trong quan hệ hợp tác giữa các cạnh tranh giữa các trường đại học, các cơ sở trường trong nước, khu vực và quốc tế với đào tạo luật top dưới hoặc tư thục chưa kịp nhau cũng là điểm mạnh ở Thái Lan do yêu đáp ứng các thay đổi trong nội dung chương cầu cấp thiết của hợp tác quốc tế và ứng trình, quảng bá hình ảnh sẽ nhanh chóng bị dụng khoa học công nghệ trong việc giảng thụt lùi và nguy cơ bị đóng của do không có dạy, trao đổi chuyên môn, hệ thống tín chỉ đủ học viên. giữa các cơ sở đào tạo với nhau. 3. Một số khuynh hướng đổi mới về - Thứ năm, đào tạo cử nhân luật ở Thái đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan và kinh Lan chú trọng đến đầu ra, đó là cung cấp các nghiệm đối với Việt Nam chuyên gia luật lành nghề đáp ứng các yêu 3.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến cải cầu của xã hội, do đó cử nhân luật tốt nghiệp cách đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan phải có khả năng làm được việc ngay, được Một là cải cách chính trị ở Thái Lan. Kể t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011 67
®µo t¹o từ đầu năm 1992, Thái Lan đã có những cải ngày càng nhiều. Kết quả kéo theo là các cách chính trị nổi bật dẫn đến sự ra đời của trường luật địa phương cũng phải kịp thời bản Hiến pháp mới năm 1997 và các đạo luật chỉnh lí lại chương trình và nội dung để có liên quan đến luật công và ngành luật hành thể cạnh tranh được với các cơ sở đào tạo chính. Theo đó, các khoa luật trước đây chưa luật của nước ngoài. chú trọng đến việc đào tạo và mở các khoá Bốn là thiếu các giáo sư luật chuyên học luật công đến nay đã triển khai nghiên nghiệp và chất lượng cao. Theo thống kê ở cứu và giảng dạy các môn học thuộc lĩnh Thái Lan chỉ có khoảng 420 giáo sư luật vực luật công, cũng như thành lập các trung chuyên nghiệp, trong đó khoảng 220 giáo sư tâm nghiên cứu. giảng dạy ở các trường luật công lập và số Hai là quá trình hội nhập quốc tế và toàn còn lại dạy ở các học viện công và 29 trường cầu hoá ngày càng lan rộng. Kể từ khi Tổ đại học, cao đẳng tư thục, với số lượng chức thương mại thế giới WTO được thành khoảng 5 giảng viên cho mỗi trường.( 9) Như lập, các hoạt động thương mại và đầu tư xuyên vậy, việc thiếu giảng viên luật chuyên nghiệp biên giới ngày càng phát triển mạnh, kéo theo đã gây ra những khó khăn lớn cho công tác các yêu cầu tăng nhanh đối với các dịch vụ tư đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan. Các biện vấn pháp lí. Ở Thái Lan, một số lượng đáng pháp vẫn thường áp dụng là các học viện kể các hãng luật nước ngoài đã được thành cũng như các trường tư thục đều phải thuê lập, cùng với số lượng luật sư nước ngoài giảng viên thỉnh giảng, có thể là các giảng thực hành nghề luật ngày một tăng lên. Trong viên chuyên nghiệp ở cơ sở công lập hoặc khi đó, các hãng luật trong nước chưa đủ đáp các chuyên gia đang công tác ở các cơ quan ứng được tính chuyên nghiệp của các dịch vụ tư pháp như toà án, viện kiểm sát hoặc các tư vấn thương mại quốc tế. Trước yêu cầu luật sư. Có hai lí do lí giải cho sự thiếu hụt này, công tác đào tạo cử nhân luật chú trọng các giảng viên luật chuyên nghiệp cũng như đến việc đáp ứng nguồn nhân lực cho các đang là yêu cầu đặt ra đối với Thái Lan: dịch vụ này trở nên rất cấp thiết. - Thứ nhất là sự không hào hứng trở Ba là sự gia tăng các trường đại học thành các giảng viên chuyên nghiệp của các nước ngoài ở Thái Lan. Trong hơn 20 năm sinh viên sau khi tốt nghiệp. Có nhiều cơ hội qua, các trường đại học ở Mỹ, châu Âu và cho họ lựa chọn nghề nghiệp với thu nhập Australia đã có nhiều hợp tác và mở chi cao hơn, địa vị xã hội cũng cao hơn, chẳng nhánh đào tạo ở các nước châu Á, được xem hạn thay cho trở thành giảng viên, họ có thể là các thị trường giáo dục mới, trong đó có theo đuổi sự nghiệp là thẩm phán, kiểm sát Thái Lan. Sinh viên Thái Lan trước đây vốn viên với mức lương gấp 4 lần giảng viên đại ưa chuộng sang nước ngoài du học, trước học với cùng thời gian làm việc như nhau. những khủng hoảng kinh tế cùng với việc Thêm vào đó, sau khi công tác được 10 năm, được chào mời du học tại chỗ với chi phí lương của họ cũng tăng gấp bốn lần. Một thấp hơn đã quan tâm và đăng kí theo học tình huống thực tế là các sinh viên luật với 68 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011
®µo t¹o kết quả xuất sắc có nhiều cơ hội đi tu nghiệp Những sinh viên đỗ vào trường luật thường ở nước ngoài, sau khi về nước, họ có xu là những sinh viên có kết quả học tập xuất hướng chuyển sang làm ở các hãng luật hay sắc ở bậc phổ thông. Như vậy, có thể nói các doanh nghiệp hơn là trở thành các giảng chất lượng đầu vào của sinh viên trường luật viên luật chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, việc là rất cao, nó đặt ra thách thức đối với các cơ sử dụng đúng đắn nguồn nhân lực được đào sở đào tạo luật là phải nâng cao chất lượng tạo chất lượng ở nước ngoài với công cuộc để có thể chuyển hoá được các sinh viên đầu cạnh tranh ở trong nuớc cũng là vấn đề được vào ưu tú này trở thành các luật sư giỏi, các Chính phủ Thái Lan quan tâm. nhà thực hành và nghiên cứu luật đáp ứng - Thứ hai, đối với các trường đại học tư được các yêu cầu về nguồn nhân lực pháp lí thục, chi phí mời các giảng viên bên ngoài rõ trong giai đoạn hội nhập quốc tế và khu vực ràng rẻ hơn nhiều so với việc phải tuyển lựa mạnh mẽ hiện nay. và trả lương hàng tháng cho các giảng viên 3.2. Khuynh hướng đổi mới và kinh nghiệm chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, việc trả lương đối với Việt Nam cho các giáo sư tại các trường luật công lập Trên cơ sở giới thiệu và phân tích một số ở thủ đô Bangkok đi giảng dạy trong cả nước ảnh hưởng đến công tác đào tạo luật nói cũng rất tốn kém. Một số trường ở địa chung và đào tạo cử nhân luật nói riêng ở phương tìm kiếm giải pháp là mời thẩm Thái Lan, nội dung phần này đề cập một số phán, luật sư hay cán bộ tư pháp khác tham khuynh hướng đổi mới cũng như các hành gia giảng dạy nhưng lại thiếu về nghiệp vụ động cụ thể đáp ứng với những thay đổi sư phạm. Đây chính là vấn đề chuẩn mực trong bối cảnh hiện nay, trên cơ sở đó rút ra chất lượng đào tạo ở các cơ sở đào tạo luật những bài học kinh nghiệm đối với Việt tư thục đang được Bộ giáo dục đào tạo Thái Nam như sau: Lan xem xét giải quyết. Một là phát triển các nhánh luật mới trong Năm là khuynh hướng học luật hiện nay chương trình đào tạo và việc đào tạo mang của sinh viên. Trong thời gian dài trước đây, tính chuyên sâu. Có thể nói luật của Thái Lan học sinh phổ thông không quan tâm đến học có những bước thay đổi và phát triển nổi bật luật và lựa chọn thi vào khoa luật của các trong hơn thập kỉ qua, tuy nhiên luật công trường đại học. Kể từ những cải cách chính được xem như một nhánh luật quan trọng trị và cải cách luật pháp diễn ra mạnh mẽ ở chưa được quan tâm nhiều. Hiện nay, nhánh Thái Lan gần hai thập kỉ qua, cùng với yêu luật này ngày càng được quan tâm và đăng kí cầu phát triển nghề luật mang tính chuyên học nhiều hơn xuất phát từ nhu cầu đáp ứng nghiệp trong quá trình hội nhập quốc tế, đã nguồn nhân lực pháp lí trong lĩnh vực này thu hút sự quan tâm của nhiều học sinh phổ đồng thời xu hướng dân chủ hoá xã hội ngày thông cũng như thuyết phục bố mẹ hướng càng mở rộng nhằm bảo vệ các quyền và lợi cho con cái mình lựa chọn ngành luật như là ích hợp pháp của công dân thông qua sự điều sự lựa chọn đầu tiên ở bậc đào tạo cử nhân. chỉnh của luật công. Việc xây dựng và phát t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011 69
®µo t¹o triển nhánh luật này trở nên cần thiết tất yếu Hai là xây dựng các chương trình đào trong các trường luật. Bên cạnh đó, xuất phát tạo mang tính quốc tế. Đào tạo đại học phát từ yêu cầu của nền kinh tế thị trường, đòi hỏi triển cùng với quá trình toàn cầu hoá kéo các sinh viên luật không chỉ có kiến thức theo yêu cầu phải thành thạo về ngoại ngữ, chung, mà cần phải có kiến thức chuyên sâu, đặc biệt là tiếng Anh đối với các sinh viên. cho dù đó là trong lĩnh vực luật công hay luật Việc đào tạo tại bậc cử nhân trước hết phải tư. Để trang bị cho sinh viên kiến thức chú trọng các khoá học ngoại ngữ, sau đó chuyên sâu, các trường luật đã thay đổi nhiều mở các khóa giới thiệu luật bằng tiếng Anh nội dung chương trình trong đào tạo cử nhân hay các ngoại ngữ khác phù hợp với yêu cầu luật, chẳng hạn như Khoa luật Trường đại học và năng lực của sinh viên. Khoa luật Trường Chulalongkorn đã xây dựng thành bốn chuyên đại học Chulalongkorn cũng đã bắt đầu bằng ngành luật, như luật thương mại, luật công, việc mở các khoá giới thiệu về luật bằng tiếng luật quốc tế, luật dân sự và hình sự. Sinh viên Anh, sau đó áp dụng toàn bộ khoá học cử được quyền tự do lựa chọn chuyên ngành nhân luật được đào tạo bằng tiếng Anh, chẳng hạn như dạy cho sinh viên thuộc chuyên theo học khi bước vào học kì thứ sáu. Mục ngành luật thương mại và luật quốc tế. đích của việc phát triển các chuyên ngành này Đào tạo cử nhân luật ở Việt Nam mặc dù là trang bị cho sinh viên không chỉ có các cũng đã chú trọng đến việc nâng cao việc dạy kiến thức chuyên ngành sâu hơn mà còn làm và học ngoại ngữ, đặc biệt là các lớp tiếng tiền đề cho họ phát triển thành các học giả Anh pháp lí đã được mở nhưng kinh nghiệm thực thụ trong tương lai. của Thái Lan trong việc mở các khoá giới Đào tạo cử nhân luật ở các cơ sở đào tạo thiệu luật bằng tiếng Anh, đặc biệt mở khoá luật lớn ở Việt Nam bao gồm các chuyên đào tạo cử nhân luật bằng tiếng Anh có thể áp ngành đào tạo chuyên sâu ngay từ ngày đầu dụng được. Trong tương lai, cần phát triển thành lập, trong đó có một số chuyên ngành môi trường ngoại ngữ tốt trong đào tạo cử mới tách như dân sự, hình sự, hành chính- nhân luật để có thể đáp ứng ngay các nguồn nhà nước, kinh tế và quốc tế. Khái niệm luật nhân lực cho xã hội sau khi tốt nghiệp. công chưa được dùng chính thức, do đó nó Ba là cần xây dựng chương trình đa tính được xem như là chuyên ngành hành chính- năng và tính ứng dụng cao. Thực tế khủng nhà nước bao gồm luật hành chính và hiến hoảng kinh tế ở Thái Lan năm 1997 đã dẫn pháp. Mặc dù cần phải điều chỉnh nhưng đến việc không chú trọng đến khía cạnh trong tương lai có thể thay đổi thành chuyên pháp lí của hoạt động kinh doanh. Một vài ngành luật công với việc bổ sung các nội lãnh đạo doanh nghiệp công xem doanh dung của luật môi trường, luật kinh tế và tài nghiệp như doanh nghiệp riêng của họ, dẫn chính công, dịch vụ công và hợp đồng hành đến số lượng lớn các giao dịch không đảm chính… như kinh nghiệm của Thái Lan và bảo sự minh bạch và gây nên những tranh nhiều nước trên thế giới. chấp về quyền lợi. Thêm vào đó, luật không 70 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011
®µo t¹o chỉ đứng một mình mà còn phải đi kèm theo các giảng viên cần phải được phát triển các nó những kiến thức khoa học về kinh doanh, kĩ năng và phương pháp sư phạm, sử dụng về kinh tế và chính trị. Chẳng hạn như Khoa thuần thạo các ứng dụng của công nghệ máy luật Trường đại học Chulalongkorn cũng mở tính, đèn chiếu trong giảng dạy. Các giảng các khoá đào tạo cử nhân luật và kinh tế, viên luật cần có những cơ hội phát triển các khoá đào tạo thạc sĩ luật kinh tế đối với các lĩnh vực chuyên sâu mới trong cả lĩnh vực sinh viên đã tốt nghiệp cử nhân ở một luật trong nước và quốc tế. chuyên ngành nào đó như kinh tế, thương Năm là phát triển đồng đều cả kiến thức mại, tài chính, kế toán. Giảng viên không chỉ pháp luật, kĩ năng thực hành luật và đạo đức dạy luật mà còn dạy nhiều chuyên ngành nghề luật trong sinh viên. Nhìn vào chương khác. Chương trình đào tạo chú trọng vấn đề trình đào tạo của bậc cử nhân có thể thấy, bắt rèn luyện thực tế hơn là giảng lí thuyết. đầu là các môn học chung, các môn học cơ sở, Trong tương lai, các cơ sở đào tạo luật ở sau đó là môn học luật chuyên ngành, trong đó Thái Lan đều nhằm hướng tới việc đào tạo ra phần lớn các sinh viên đạt kết quả tốt mới có các chuyên gia luật lành nghề để phục vụ xã khả năng học thuộc, nhớ luật và áp dụng hội. Do đó, nhiều trường đại học phải hoàn chúng vào tình huống, mà chưa thực sự được thiện chương trình môn học để thúc đẩy sinh rèn luyện để phát triển các tư duy pháp lí về viên đăng kí học với những chuyên gia giỏi các vấn đề học thuật hay giải quyết các vụ việc ngay ở năm thứ nhất và thứ hai. Chương cụ thể. Các kĩ năng nghiên cứu, kĩ năng viết trình cần có nhiều nội dung hơn trong mỗi các vấn đề mang tính học thuật, kĩ năng thuyết một lĩnh vực và có nhiều môn học hơn để trình… đều là các kĩ năng rất cần thiết cho các sinh viên có thể tự do lựa chọn. nhà khoa học pháp lí thì lại chưa được rèn Bốn là cần tăng số lượng các giảng viên luyện kĩ lưỡng hoặc chưa có trong nội dung luật chuyên nghiệp. Các nhà chuyên môn chương trình giảng dạy. Đây chính là nội dung đánh giá rằng đây là một trong những yêu đang được quan tâm hiện nay. Một yêu cầu cầu tiên quyết và quan trọng nhất để nhằm cần thiết khác là việc tổ chức các buổi hội thảo nâng cao chất lượng của đào tạo luật và đào trao đổi về vấn đề viết bài luận, kế hoạch, đề tạo nghề luật ở Thái Lan. Chất lượng của tài nghiên cứu khoa học cho các sinh viên luật sinh viên khi tốt nghiệp và đi làm chính là sự ngay từ khi họ mới nhập trường. Khi sinh viên thể hiện rõ ràng nhất chất lượng giảng dạy đạt đến yêu cầu nhất định về kiến thức pháp lí của giảng viên. Một trong những vấn đề bao gồm cả lí luận và luật chuyên ngành mới được đặc biệt quan tâm đó là làm sao thu hút cần thiết trang bị cho họ những vấn đề liên được những sinh viên với kết quả học tập quan đến thực hành và tư vấn luật. Thông qua xuất sắc sau khi tốt nghiệp tiếp tục quay trở việc cho sinh viên tham gia ở các trung tâm lại phát triển sự nghiệp của mình theo hướng thực hành và tư vấn luật này không những giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu. Bên giúp cho họ phát triển những kĩ năng thực tiễn cạnh nâng cao kiến thức chuyên môn luật, khi hành nghề sau này mà còn nâng cao kiến t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011 71
®µo t¹o thức về chính trị, xã hội để có thể đưa ra chính các công sở, vừa giữ lại một bộ phận ưu tú kiến một cách độc lập. để chuyển tiếp thành đội ngũ giảng viên luật Sáu là phát triển mạnh hợp tác quốc tế và nhà nghiên cứu chuyên nghiệp. Việc đào và khu vực trong hoạt động nghiên cứu và tạo cử nhân luật hướng tới đầu ra, chú trọng giảng dạy. Một thực tế là châu Á mặc dù là tính ứng dụng, kết hợp hài hoà giữa kiến lục địa lớn nhất thế giới nhưng lại không dẫn thức, kĩ năng và đạo đức nghề luật cũng đầu trong đào tạo luật hay bất kể lĩnh vực chính là những thông điệp trong công cuộc chuyên môn luật nào, bao gồm cả luật châu cải cách đào tạo cử nhân luật của Thái Lan Á. Điều này không có nghĩa là các học giả và cũng là của Việt Nam hiện nay./. châu Á chất lượng kém hơn hoặc các trường luật ở châu Á thiếu nguồn nhân lực tốt. Các ( 1).Xem: Do ing Business in Thailand: Legal Brief 2001 by Baker & McKenzie Bangkok Ofice (2001) trường đại học ở châu Á trong thực tế hơn (2).Xem: Hiến pháp của Vương quốc Thái Lan năm thập kỉ qua đã có nhiều hợp tác trong việc 1997 được sửa đổi năm 2006 và 2007. Hiến pháp hiện trao đổi thông tin pháp lí, xây dựng một hành của Vương Quốc Thái Lan được ban hành ngày khung vững chắc về kiến thức pháp lí, tăng 19/ 08/2007. Xem: Constitution of the Kingdom of Thailand, cường khả năng của các đối tác và xây dựng nguồn: http://www.asianlii.org/th/legis/const/ (3).Xem: Thailand: Land of Freedom, nguồn: http://www.p mối quan hệ hợp tác ở tất cả các cấp độ, ví attayadaillynews.com/en/2010/07/23/thailand-the-land- dụ như ở cấp sinh viên, cấp giảng viên và of-freedom. các chương trình liên kết. Với sự khởi xướng (4).Xem: Tài liệu hội thảo Overview of Legal Syste ms của Khoa luật Đại học quốc gia, Học viện in the Asia-Pacific Region (2004): Thailand, tr. 5 - 6. luật châu Á đã được thành lập. Một số lượng (5).Xem: IDE Asian Law Series No.6, Judicial Sys tem đáng kể các nội dung chương trình đào tạo and Reforms in Asian Countries (Thailand), Thailand: An outlook for a new century, tr. 53 - 70 (IDE –JETRO luật ở châu Á đã đang dần được giới thiệu và Japan, 2001). triển khai hàng năm thu hút được nhiều sự (6).Xem: Nguồn trích dẫn của Văn phòng Hội đồng quan tâm của học giả và sinh viên quốc tế. đào tạo chất lượng cao (OHEC) thuộc Bộ g iáo dục Việt Nam có thể học ở Thái Lan tính chủ Thái Lan, nguồn: http://www.inter.mua.go.th/mai n2/ động và tự chủ của cơ sở đào tạo trong việc page_detail.php?id=1; xem: Parrena Srivanit & Tithiphan xây dựng chương trình khung trên cơ sở Chuerboonchai, Challenges to legal education in a changing landscape: Case of Thailand, tr. 2 - 3, Faculty những kinh nghiệm nước ngoài, đảm bảo of Law, Chulalongkorn Uni, nguồn: http://www.aseanlaw tính quốc tế và tính ứng dụng cao trong association.org/docs/w3_thai.pdf chương trình đào tạo; hoàn thiện nhanh ( 7 ).Xem: Ngamnet Triamanuruck & Sansanee Phong chóng đào tạo luật theo hệ thống tín chỉ; đảm pala, Overview of Legal System in the Asia-Paciffic bảo tính chuyên nghiệp của giảng viên và Region: Thailand Case, tr. 6, Cornell Law School, (2004). (8).Xem: http://www.la w.chula.ac.th/en/02 thailand.html khả năng nghiên cứu, thực hành nghề luật (9).Xem: P.Srivanit & T.Chuerboonchai, Challenges to của sinh viên. Cử nhân luật sau khi tốt legal education in a changing landscape: case of Thailand, nghiệp làm sao vừa có thể đáp ứng ngay tr.5-6, Faculty of Law, Chulalongkorn Uni, nguồn: nguồn nhân lực làm việc thành thạo trong http://www.aseanlawassociation.org/docs/w3_thai.pdf 72 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011