intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo "Một số giải pháp đổi mới hệ thống pháp luật về quyền sử hữu trí tuệ Việt Nam theo hướng hội nhập kinh tế quốc tế "

Chia sẻ: Bánh Bèo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

35
lượt xem
2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một số giải pháp đổi mới hệ thống pháp luật về quyền sử hữu trí tuệ Việt Nam theo hướng hội nhập kinh tế quốc tế

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Một số giải pháp đổi mới hệ thống pháp luật về quyền sử hữu trí tuệ Việt Nam theo hướng hội nhập kinh tế quốc tế "

  1. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ... m«i tr−êng kinh doanh .VEMR. m«i tr−êng kinh doanh mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ViÖt nam theo h−íng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trÇn hång minh* ng« v¨n giang** nguyÔn h−¬ng giang*** C ã thÓ nãi, lÞch sö ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña tri thøc; nÒn v¨n minh ngµy nay lµ thµnh qu¶ cña quan ®Õn th−¬ng m¹i cña quyÒn SHTT (TRIPs) cña WTO, tõ ®ã, ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng nµy theo h−íng héi nhËp kinh qu¸ tr×nh tÝch lòy vµ kÕ thõa tri thøc qua tÕ quèc tÕ. c¸c thêi ®¹i. Ngµy nay, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi cµng ý thøc ®−îc gi¸ trÞ vµ tÇm quan 1. Thùc tr¹ng ph¸p luËt b¶o hé quyÒn träng cña c¸c s¶n phÈm do trÝ tuÖ con ng−êi SHTT so s¸nh víi HiÖp ®Þnh TRIPS****** t¹o ra, do ®ã ®· kh«ng ngõng nç lùc khuyÕn 1.1. VÒ ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt khÝch c¸c ho¹t ®éng s¸ng t¹o vµ b¶o vÖ Cho ®Õn tr−íc khi LuËt SHTT ®−îc ban thµnh qu¶ cña nã b»ng nhiÒu biÖn ph¸p, hµnh (th¸ng 11/2005), hÖ thèng ph¸p luËt trong ®ã cã luËt ph¸p. SHTT cña ViÖt Nam vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh hai chuÈn mùc cña TRIPs lµ "tÝnh ®Çy ®ñ" ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng, héi nhËp s©u vµ "tÝnh hiÖu qu¶". C¸c quy ®Þnh vÒ SHTT vµ réng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ h−íng n»m r¶i r¸c, t¶n m¹n trong nhiÒu v¨n b¶n tíi kinh tÕ tri thøc. VÊn ®Ò b¶o hé quyÒn së kh¸c nhau, phÇn lín trong c¸c v¨n b¶n quy h÷u trÝ tuÖ (SHTT) ®−îc §¶ng, Nhµ n−íc, ph¹m d−íi luËt víi hiÖu lùc thùc thi thÊp, c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ toµn x· héi ngµy cµng vµ t×nh tr¹ng chång chÐo, m©u thuÉn. Cô quan t©m. Trong nh÷ng n¨m qua, hÖ thèng thÓ, nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o hé quyÒn SHTT ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT ®· kh«ng ngõng chñ yÕu ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong Bé luËt D©n ®−îc hoµn thiÖn mµ næi bËt lµ sù ra ®êi cña sù vµ mét sè nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ. C¸c LuËt SHTT n¨m 2005 vµ c¸c v¨n b¶n h−íng quy ®Þnh nµy chñ yÕu lµ c¸c nguyªn t¾c c¬ dÉn thi hµnh. HÖ thèng ph¸p luËt nµy ®· b¶n vµ c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn khÝa c¹nh tõng b−íc ®¸p øng c¸c chuÈn mùc quèc tÕ, ____________________ ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc, ®ãng gãp vµo sù * TrÇn Hång Minh, Th¹c sü Kinh tÕ, Phã gi¸m ®èc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc tuy Trung t©m Th«ng tin - T− liÖu, ViÖn Nghiªn cøu vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Bµi Qu¶n lý kinh tÕ Trung −¬ng. viÕt nµy ph©n tÝch kh¸i qu¸t thùc tr¹ng hÖ ** Ng« V¨n Giang, Th¹c sü Kinh tÕ, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−. thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT ë ViÖt Nam, *** NguyÔn H−¬ng Giang, Trung t©m Th«ng tin - T− liÖu, so s¸nh víi HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ Trung −¬ng. Sè 13 (3+4/2007) Qu¶n lý kinh tÕ 51
  2. .VEMR. m«i tr−êng kinh doanh tuÖ.. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.. d©n sù cña quyÒn SHTT, ch−a cã quy ®Þnh Thø ba, mÆc dï Bé luËt D©n sù n¨m 2005 vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, nhÊt lµ thñ tôc x¸c ®· rót bít kh¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n so víi Bé luËt lËp vµ b¶o hé quyÒn SHTT. Ngoµi ra, hÖ D©n sù n¨m 1995, chØ gi÷ l¹i nh÷ng quy ®Þnh thèng ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn SHTT cña vÒ nguyªn t¾c x¸c lËp quyÒn SHTT vµ giao dÞch ViÖt Nam cßn thiÕu nh÷ng néi dung quan d©n sù vÒ SHTT, tuy nhiªn, vÉn tiÒm Èn nguy träng ®−îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh TRIPs c¬ dÉn ®Õn sù m©u thuÉn, chång chÐo gi÷a hai nh− tÝn hiÖu vÖ tinh mang ch−¬ng tr×nh ®¹o luËt, ®Æc biÖt lµ gi÷a c¸c quy ®Þnh cña c¸c ®−îc m· hãa, c¸c chñng vi sinh,… v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh luËt. Bªn c¹nh ®ã, néi dung thùc thi quyÒn SHTT Thø t−, LuËt SHTT quy ®Þnh ba c¬ quan ®−îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu nhµ n−íc chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ n−íc nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn vÒ b¶o hé quyÒn SHTT, bao gåm Bé Khoa SHTT cña ViÖt Nam, vµ kh«ng phï hîp víi häc vµ C«ng nghÖ (chñ tr×, phèi hîp trong PhÇn III vÒ "Thùc thi quyÒn SHTT" cña TRIPs qu¶n lý, thùc hiÖn qu¶n lý vÒ quyÒn së h÷u (tõ §iÒu 41 ®Õn §iÒu 61). c«ng nghiÖp), Bé V¨n ho¸ - Th«ng tin (vÒ LuËt SHTT ®· kh¾c phôc c¬ b¶n nh÷ng quyÒn t¸c gi¶ vµ quyÒn liªn quan), vµ Bé N«ng h¹n chÕ nªu trªn, cô thÓ lµ ®· thèng nhÊt nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n (vÒ gièng c©y c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hé quyÒn SHTT cã trong trång); tuy nhiªn, vÉn ch−a x¸c ®Þnh râ mèi nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c nhau, quy quan hÖ gi÷a c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc ë ®Þnh ®Çy ®ñ c¸c ®èi t−îng cña quyÒn SHTT, Trung −¬ng víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, gi÷a quy ®Þnh vÒ thùc thi quyÒn SHTT,... theo c¬ quan chuyªn m«n víi c¸c c¬ quan thùc thi, h−íng phï hîp víi HiÖp ®Þnh TRIPs. Tuy gi÷a ho¹t ®éng thanh tra chuyªn ngµnh nhiªn, so víi c¸c chuÈn mùc cña HiÖp ®Þnh, SHTT víi c«ng an, h¶i quan, qu¶n lý thÞ LuËt SHTT vÉn cßn mét sè ®iÓm chÝnh ch−a tr−êng... §iÒu nµy dÔ lµm ph¸t sinh t×nh hoµn toµn t−¬ng thÝch. tr¹ng ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm hoÆc chång chÐo vÒ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt, vµ khã cã thÓ Thø nhÊt, LuËt SHTT ®· ®Ò ra c¸c nguyªn kh¾c phôc ®−îc t×nh tr¹ng yÕu kÐm vÒ qu¶n t¾c cã tÝnh chÊt tù vÖ nh»m b¶o vÖ quèc lý nhµ n−íc vèn ®· tån t¹i tõ l©u. phßng, an ninh, phßng bÖnh, ch÷a bÖnh, ®¸p øng c¸c nhu cÇu cÊp thiÕt cña x· héi 1.2. VÒ hiÖu lùc thùc thi vµ ho¹t ®éng mang tÝnh phi th−¬ng m¹i v× Ho¹t ®éng ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn SHTT môc ®Ých céng ®ång nh−: h¹n chÕ vµ ®· cã c¸c b−íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, kÓ c¶ ®èi víi chèng l¹m dông quyÒn SHTT; quyÒn nh©n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ quyÒn t¸c gi¶. danh Nhµ n−íc sö dông s¸ng chÕ; ®iÒu Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn kiÖn b¾t buéc chuyÓn giao quyÒn sö dông theo ®Þnh h−íng thÞ tr−êng vµ héi nhËp kinh tÕ ®èi víi s¸ng chÕ. Nh÷ng quy ®Þnh nh− vËy nh− ViÖt Nam, th× nh÷ng b−íc ph¸t triÓn ®ã lµ lµ cÇn thiÕt nh»m b¶o vÖ lîi Ých quèc gia ch−a t−¬ng xøng vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ. tr−íc søc Ðp cña c¸c c−êng quèc trong qu¸ Thø nhÊt, sè l−îng ®¬n ®¨ng ký x¸c lËp tr×nh héi nhËp, tuy nhiªn, nh×n chung, chóng quyÒn SHTT còng nh− sè b»ng ®éc quyÒn ch−a hoµn toµn t−¬ng thÝch víi c¸c quy ®Þnh vµ giÊy chøng nhËn ®−îc cÊp cho c¸c chñ cña HiÖp ®Þnh TRIPs. thÓ quyÒn SHTT trong nÒn kinh tÕ cßn qu¸ Thø hai, nh÷ng quy ®Þnh vÒ thùc thi quyÒn nhá bÐ trong mét ®Êt n−íc cã h¬n 80 triÖu SHTT trong Ch−¬ng XVI, PhÇn V cña LuËt d©n vµ h¬n 200 ngh×n doanh nghiÖp (B¶ng ch−a ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu cña HiÖp 1). Bªn c¹nh ®ã, sè ®¬n ®¨ng ký x¸c lËp ®Þnh TRIPs vÒ "nguyªn t¾c thùc thi quyÒn quyÒn SHTT vµ sè b»ng b¶o hé ®−îc cÊp SHTT", míi chØ ®Þnh ra nh÷ng quy ®Þnh cho c¸c chñ thÓ quyÒn lµ ng−êi ViÖt Nam chung vÒ b¶o vÖ quyÒn SHTT vµ coi ®ã lµ cßn thÊp trong mèi t−¬ng quan so s¸nh víi nh÷ng "nguyªn t¾c thùc thi quyÒn SHTT". ng−êi n−íc ngoµi, chñ yÕu do: (1) Tr×nh ®é 52 Qu¶n lý Kinh TÕ Sè 13 (3+4/2007)
  3. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ... m«i tr−êng kinh doanh .VEMR. khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ViÖt Nam cßn ®Ó tõ ®ã t¹o ra nhu cÇu ®¨ng ký b¶o hé thÊp, ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ triÓn khai cã quyÒn SHTT; (4) HÖ thèng c¸c quy ®Þnh hiÖu qu¶ còng thÊp; (2) Tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt vÒ ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn SHTT vÒ quyÒn SHTT cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, cßn nhiÒu bÊt cËp vÒ cÊu tróc v¨n b¶n ph¸p ®Æc biÖt lµ c¸c tæ chøc nghiªn cøu vµ triÓn luËt vµ thñ tôc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn; (5) khai, c¸c doanh nghiÖp,... cßn h¹n chÕ, ch−a Ngoµi chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc, Côc Së ý thøc ®−îc quyÒn lîi cña m×nh khi ®¨ng ký h÷u TrÝ tuÖ vµ Côc B¶n quyÒn t¸c gi¶ V¨n b¶o hé quyÒn SHTT; (3) C¬ chÕ thÞ tr−êng häc - NghÖ thuËt cßn ph¶i hoµn thµnh mét ch−a t¸c ®éng ®ñ m¹nh ®Õn ho¹t ®éng khèi l−îng lín c¸c c«ng viÖc ®Ó ®¶m b¶o nghiªn cøu vµ triÓn khai, ®æi míi c«ng nghÖ sù ph¸t triÓn SHTT vµ c¸c dÞch vô c«ng. B¶ng 1: §¨ng ký quyÒn SHTT ViÖt Nam giai ®o¹n 1995-2005 Ng−êi Ng−êi Ng−êi Ng−êi Tæng SHTT nép ®¬n nép ®¬n nép ®¬n nép ®¬n Tæng sè sè ViÖt Nam n−íc ngo i ViÖt Nam n−íc ngo i S¸ng chÕ 666 12.799 13.465 117 5.091 5.208 Gi¶i ph¸p h÷u Ých 632 494 1.126 191 193 384 KiÓu d¸ng c«ng nghiÖp 9.879 2.220 12.099 5.760 1.136 6.896 Nh n hiÖu h ng ho¸ 55.441 34.365 89.806 30.056 24.087 54.143 Tæng 66.618 49.878 116.496 36.124 30.507 66.631 Nguån: Côc Së h÷u TrÝ tuÖ ViÖt Nam (2006). Thø hai, ViÖt Nam hiÖn nay ®−îc ®¸nh thùc thi thÊp cña hÖ thèng ph¸p luËt vÒ b¶o gi¸ lµ quèc gia cã møc ®é vi ph¹m quyÒn hé quyÒn SHTT mét phÇn xuÊt ph¸t tõ SHTT cao trªn thÕ giíi. Vi ph¹m x¶y ra ë hÇu nh÷ng yÕu kÐm cña hÖ thèng c¸c quy ®Þnh hÕt c¸c lÜnh vùc, liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn SHTT vµ mét hµng ho¸, dÞch vô vµ chñ thÓ trong x· héi, phÇn xuÊt ph¸t tõ n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm g©y ra t¸c h¹i kh«ng nhá ®èi víi m«i tr−êng h¹n chÕ cña c¸c c¬ quan thùc thi ph¸p luËt: kinh doanh, ¶nh h−ëng tiªu cùc ®Õn lîi Ých (3) møc ®é xö ph¹t vi ph¹m quyÒn SHTT qu¸ cña c¸c chñ thÓ quyÒn SHTT bÞ vi ph¹m, cña nhÑ, kh«ng cã t¸c dông r¨n ®e, vµ ng−êi vi ChÝnh phñ vµ cña ng−êi tiªu dïng, g©y c¶n ph¹m s½n sµng vi ph¹m ®Ó cã lîi nhuËn cao; trë sù ph¸t triÓn cña mét sè ngµnh, lÜnh vµ (4) ý thøc chÊp hµnh luËt ph¸p cña c¸c vùc...; thËm chÝ, trong kh«ng Ýt tr−êng hîp, vi c¬ quan, ®¬n vÞ vµ ng−êi d©n cßn h¹n chÕ. ph¹m quyÒn SHTT cßn g©y ra hiÓm häa ®èi 2. Quan ®iÓm ®æi míi hÖ thèng ph¸p víi søc khoÎ cña nh©n d©n vµ sù an toµn x· luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ theo h−íng héi. Trong khi ®ã, viÖc ph¸t hiÖn vµ xö lý vi héi nhËp quèc tÕ ph¹m ®¹t hiÖu qu¶ rÊt thÊp, chØ kho¶ng 10- 20% sè vô vi ph¹m bÞ ph¸t hiÖn, trong ®ã ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn cña kh«ng qu¸ 1%1 ®−îc xö lý triÖt ®Ó. Sè vô vi WTO sau chÆng ®−êng h¬n 11 n¨m chuÈn ph¹m quyÒn SHTT ®−îc mang ra gi¶i quyÕt bÞ. §Ó gÆt h¸i ®−îc thµnh qu¶ nµy, ViÖt t¹i toµ ¸n lµ kh«ng ®¸ng kÓ, trong khi sè Nam ®· cã nh÷ng nç lùc v−ît bËc trong mäi tiÒn ph¹t hµnh chÝnh qu¸ nhá. Nguyªn lÜnh vùc, trong ®ã cã viÖc ®æi míi vµ hoµn nh©n chñ yÕu lµ do: (1) nh÷ng yÕu kÐm cña thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT. hÖ thèng c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o hé So víi HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan quyÒn SHTT cña ViÖt Nam; (2) hiÖu lùc ®Õn th−¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ Sè 13 (3+4/2007) Qu¶n lý kinh tÕ 53
  4. .VEMR. m«i tr−êng kinh doanh tuÖ.. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.. (HiÖp ®Þnh TRIPs), hÖ thèng luËt ph¸p vÒ häc vµ c«ng nghÖ trong n−íc, t¹o m«i tr−êng quyÒn SHTT cña ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n ®· thuËn lîi h¬n ®Ó thu hót thªm nhiÒu nhµ ®¸p øng ®−îc c¸c tiªu chÝ ®Ò ra. §Æc biÖt, ®Çu t− n−íc ngoµi. b»ng viÖc th«ng qua LuËt SHTT 2005, hÖ Tuy nhiªn, chÝnh vÊn ®Ò thùc thi l¹i lµ thèng b¶o hé quyÒn SHTT cña ViÖt Nam giê mét ®iÓm yÕu lín nhÊt cña hÖ thèng ph¸p ®©y ®· t−¬ng ®èi phï hîp víi c¸c quy ®Þnh luËt vÒ quyÒn SHTT cña ViÖt Nam, do nhiÒu trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh TRIPs. Tuy nguyªn nh©n kh¸c nhau. §©y chÝnh lµ ®iÓm nhiªn, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, kh«ng t−¬ng thÝch lín nhÊt cña hÖ thèng hiÖu lùc thùc thi quyÒn SHTT ë ViÖt Nam ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT cña ViÖt Nam so cßn yÕu, vµ ®ã còng chÝnh lµ bÊt cËp lín s¸nh víi HiÖp ®Þnh TRIPs, lµ ®iÓm yÕu c¬ nhÊt trong hÖ thèng b¶o hé quyÒn SHTT. b¶n trong hÖ thèng b¶o hé quyÒn SHTT ë ChÝnh v× vËy, ngay c¶ khi ViÖt Nam ®· trë ViÖt Nam. §iÒu ®ã tiÒm Èn nguy c¬ lín khi thµnh thµnh viªn WTO, qu¸ tr×nh ®æi míi ViÖt Nam gia nhËp vµo hÖ thèng th−¬ng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu chØnh ph¸p luËt m¹i toµn cÇu. Khi ®· lµ thµnh viªn cña vÒ b¶o hé quyÒn SHTT vÉn ph¶i tiÕp tôc vµ WTO, còng gièng nh− bÊt kú c¸c thµnh viªn ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh th−êng xuyªn. C¨n cø kh¸c, ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm b¶o hé c¸c vµo thùc tr¹ng còng nh− triÓn väng dµi h¹n tµi s¶n trÝ tuÖ cña c¸c t¸c nh©n n−íc ngoµi. cña nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam cÇn cã c¸c biÖn Do vËy, nÕu phÝa ViÖt Nam cã bÊt cø vi ph¸p kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm thiÕu sãt trong ph¹m tõ c¸ nh©n hay tæ chøc nµo ®Òu cã thÓ hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT, ®Æc dÉn ®Õn viÖc chñ thÓ quyÒn n−íc ngoµi yªu biÖt lµ trong lÜnh vùc c−ìng chÕ thùc hiÖn, cÇu chÝnh quyÒn cña hä kiÖn ViÖt Nam ®ång thêi cã c¸c chiÕn l−îc khai th¸c nh÷ng tr−íc c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cña lîi thÕ mµ viÖc b¶o hé quyÒn SHTT th«ng WTO2. Vµ tÊt nhiªn, hËu qu¶ lóc ®ã lµ rÊt qua HiÖp ®Þnh TRIPs ®em l¹i. nÆng nÒ kh«ng nh÷ng vÒ ph−¬ng diÖn kinh tÕ mµ cßn ¶nh h−ëng tíi uy tÝn cña ViÖt 2.1. §¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ Nam nãi chung. Bªn c¹nh ®ã, nÕu ViÖt Nam thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT kh«ng n©ng cao ®−îc n¨ng lùc thùc thi b¶o Víi nç lùc t×m kiÕm c¬ héi më réng quan hé quyÒn SHTT th× sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hÖ hîp t¸c kinh tÕ víi toµn thÕ giíi, ViÖt c¸c nhµ ®Çu t− sÏ h¹n chÕ hoÆc chuyÓn Nam kh«ng thÓ n»m ngoµi WTO vµ ®−¬ng luång ®Çu t− ra khái ViÖt Nam, lµm ¶nh nhiªn, viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña WTO h−ëng kh«ng nhá ®Õn m«i tr−êng ®Çu t− nãi chung còng nh− c¸c quy ®Þnh cña HiÖp cña ®Êt n−íc. ChÝnh v× vËy, mét khu«n khæ ®Þnh TRIPs nãi riªng vÒ b¶o hé quyÒn SHTT ph¸p luËt tèt, song hµnh cïng mét hÖ thèng lµ mét yªu cÇu b¾t buéc. B»ng viÖc ban thùc thi ®ång bé vµ t−¬ng thÝch lµ mét yªu hµnh LuËt SHTT 2005, vµ mét sè quy ®Þnh cÇu bøc thiÕt ®Æt ra ®Ó ®¶m b¶o hoµn thiÖn ph¸p luËt n»m r¶i r¸c trong c¸c bé luËt m«i tr−êng ®Çu t− vµ kinh doanh t¹i ViÖt kh¸c, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ SHTT cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n héi nhËp kinh tÕ ngµy Nam ®· kh¸ ®Çy ®ñ theo yªu cÇu cña HiÖp cµng s©u vµ réng h¬n. ®Þnh TRIPs. Tuy nhiªn, ®Ó c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn SHTT ®i vµo cuéc sèng th× vÊn ®Ò lµ 2.2. G¾n vÊn ®Ò b¶o hé quyÒn SHTT ph¶i thùc thi cã hiÖu qu¶ c¸c quy ®Þnh ®ã. víi viÖc b¶o vÖ c¸c môc tiªu ph¸t triÓn Vµ ®©y còng chÝnh lµ mét yªu cÇu cèt yÕu kinh tÕ - x· héi kh¸c mµ HiÖp ®Þnh TRIPs ®ßi hái c¸c n−íc C¸c chÝnh s¸ch vÒ quyÒn SHTT cã liªn thµnh viªn WTO ph¶i thùc hiÖn. Thùc thi quan chÆt chÏ tíi c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ ph¸t nghiªm tóc quyÒn SHTT mét mÆt ®¸p øng triÓn, chø kh«ng chØ mang yÕu tè luËt ph¸p ®−îc c¸c yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh TRIPs, mÆt ®¬n thuÇn. Bëi vËy, trong qu¸ tr×nh x©y kh¸c cßn mang l¹i nh÷ng lîi Ých cho ViÖt dùng vµ thùc thi hÖ thèng luËt ph¸p vÒ Nam trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn khoa quyÒn SHTT, mét mÆt, ViÖt Nam ph¶i cè 54 Qu¶n lý Kinh TÕ Sè 13 (3+4/2007)
  5. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ... m«i tr−êng kinh doanh .VEMR. g¾ng ®¹t tíi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ, mÆt thùc hiÖn LuËt SHTT. LuËt SHTT 2005 lµ kh¸c cÇn ph¶i t×m c¸ch kiÒm chÕ ë møc sù tæng hîp c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn SHTT thÊp nhÊt nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ban ®Çu tõ nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt. Cã thÓ nãi, ®©y do viÖc ph¶i b¶o hé quyÒn SHTT cña c¸c lµ mét v¨n b¶n kh¸ toµn diÖn, mang tÝnh chñ thÓ n−íc ngoµi. Nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ tæng hîp cao, ®ång thêi kh¸ ®Çy ®ñ vµ cô thÓ. viÖc chØ ¸p dông c¸c yªu cÇu b¶o hé trong RÊt nhiÒu quy ph¹m ph¸p luËt cô thÓ ®Õn ph¹m vi hÑp nhÊt cã thÓ, ®ång thêi kh«n møc cã thÓ thi hµnh ngay ®· ®−îc thÓ hiÖn khÐo ¸p dông c¸c b¶o l−u, giíi h¹n, ngo¹i lÖ trong LuËt. Trong thêi gian tíi, tuú theo yªu ®èi víi quyÒn ë ph¹m vi réng nhÊt cã thÓ. cÇu cô thÓ cña tõng lÜnh vùc, c¸c Bé cã thÓ Bëi v× viÖc quy ®Þnh ph¹m vi quyÒn qu¸ réng ban hµnh c¸c th«ng t− ®Ó h−íng dÉn gi¶i vµ giíi h¹n quyÒn qu¸ hÑp còng cã nghÜa lµ quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh lîi Ých quèc gia kh«ng thÓ ®−îc ®¶m b¶o, v× thùc hiÖn. HÖ thèng v¨n b¶n nµy cã thÓ b¶o tuyÖt ®¹i ®a sè ng−êi cã quyÒn ®−îc b¶o hé ®¶m cho viÖc thùc thi c¸c quy ®Þnh cña LuËt lµ chñ thÓ n−íc ngoµi3. Ngoµi ra, ë mét møc SHTT ®−îc tiÕn hµnh ®ång bé, b¶o ®¶m tÝnh ®é nhÊt ®Þnh, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh kh¶ thi cña ®¹o luËt trªn thùc tÕ. ViÖc x©y nghiÖp trong n−íc cã thÓ dÔ b¾t ch−íc c«ng dùng mét khung ph¸p lý hoµn thiÖn vÒ b¶o nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c n−íc kh¸c. Kinh hé SHTT víi ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh qu¶n lý, c¸c nghiÖm cña §µi Loan, Hµn Quèc trong c¸c chÕ tµi xö ph¹t... dÔ ¸p dông trong thùc tiÔn thËp niªn 1960, 1970 vµ 1980 vÒ nhËp khÈu lµ rÊt cÇn thiÕt. §iÒu ®ã kh«ng chØ n©ng cao vµ sao chÐp c«ng nghÖ, hay cña Nam Phi vµ hiÖu lùc b¶o hé SHTT mµ cßn ®¸p øng yªu Braxin vÒ chÕ t¸c c¸c lo¹i d−îc phÈm ®· cho cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. thÊy t¸c dông cña c¸ch tiÕp cËn nµy. §iÒu ®ã - Tõng b−íc chØnh söa l¹i mét sè quy ®Þnh ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i khai th¸c ®−îc sù linh cña LuËt SHTT cho phï hîp víi HiÖp ®Þnh ho¹t vµ nh÷ng ngo¹i lÖ mµ HiÖp ®Þnh TRIPs TRIPs. So víi c¸c chuÈn mùc cña HiÖp ®Þnh cho phÐp, nhÊt lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®èi xö TRIPs, LuËt SHTT 2005 vÉn cßn mét sè ®iÓm ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt dµnh cho c¸c n−íc kÐm ch−a hoµn toµn t−¬ng thÝch mµ nguyªn nh©n vµ ®ang ph¸t triÓn, ®Ó cã thÓ ®¹t ®−îc lîi Ých xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu tù vÖ, b¶o hé nÒn kinh tèi ®a tõ viÖc thùc thi HiÖp ®Þnh vµ gi¶m thiÓu tÕ ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp tr−íc c¸c nh÷ng bÊt lîi thÕ mµ HiÖp ®Þnh cã thÓ ®em l¹i. quy ®Þnh kh¾t khe cña HiÖp ®Þnh TRIPs. Qu¶ thùc, ®©y lµ vÊn ®Ò còng quan träng vµ §iÒu nµy hoµn toµn chÝnh ®¸ng ®èi víi mét nan gi¶i kh«ng kÐm viÖc ph¶i ®æi míi hÖ thèng n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− ViÖt Nam. Tuy ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT cho phï hîp víi xu nhiªn, khi b−íc ch©n vµo s©n ch¬i WTO, nghÜa h−íng héi nhËp quèc tÕ, vµ ®iÒu nµy ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cã c¸c chuyªn gia giái trong lµ ViÖt Nam ph¶i chÊp nhËn luËt ch¬i cña lÜnh vùc luËt ph¸p SHTT ®Ó cã thÓ ®−a ra quèc tÕ, nh÷ng quy ®Þnh tù b¶o vÖ cho ViÖt nh÷ng chÝnh s¸ch kh«n ngoan ®Ó ®¹t ®−îc c¶ Nam nh− trªn l¹i vi ph¹m nguyªn t¾c cña hai môc tiªu ®Çy khã kh¨n nãi trªn. HiÖp ®Þnh. ChÝnh v× vËy, ViÖt Nam cÇn chuÈn bÞ cã sù söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn LuËt 3. C¸c nhãm gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m SHTT 2005 sao cho phï hîp nhÊt víi c¸c cam hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn kÕt quèc tÕ, ®ång thêi gi¶m thiÓu t¸c ®éng së h÷u trÝ tuÖ theo h−íng héi nhËp quèc tiªu cùc (cã thÓ) ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc gia tÕ vµ phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn cña trong thêi gian ®Çu thùc thi HiÖp ®Þnh TRIPs. ViÖt Nam - Tham gia c¸c c«ng −íc quèc tÕ vÒ SHTT. 3.1. TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p ViÖt Nam cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ gia luËt vÒ quyÒn SHTT theo h−íng tu©n nhËp mét sè c«ng −íc quèc tÕ kh¸c theo quy thñ c¸c quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh TRIPs ®Þnh cña HiÖp ®Þnh TRIPs, nh− C«ng −íc - Bæ sung c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt gi¶i Rome vµ C«ng −íc UPOV vÒ B¶o hé gièng quyÕt c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh c©y trång míi. Sè 13 (3+4/2007) Qu¶n lý kinh tÕ 55
  6. .VEMR. m«i tr−êng kinh doanh tuÖ.. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.. - Quy ®Þnh vÒ tªn miÒn Internet. HiÖn nay, nhiÖm vµ quyÒn lîi cña m×nh trong vÊn ®Ò cã mét vÊn ®Ò quyÒn SHTT rÊt quan träng b¶o hé quyÒn SHTT vµ ph¶i coi tµi s¶n trÝ ®ang næi lªn mµ HiÖp ®Þnh TRIPs ch−a ®Ò tuÖ cña m×nh lµ tµi s¶n quan träng trong cËp tíi, ®ã lµ tªn miÒn trªn Internet. Tuy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nÕu kh«ng nhiªn, nhËn thøc ®−îc ý nghÜa cña vÊn ®Ò hä sÏ bÞ thua thiÖt rÊt nhiÒu. VÊn ®Ò nµy nµy, nhiÒu quèc gia ®· cã c¸c quy ®Þnh luËt cµng trë nªn cÊp b¸ch khi doanh nghiÖp ph¸p ®iÒu tiÕt c¸c quyÒn SHTT ®èi víi tªn b−íc ra thÞ tr−êng thÕ giíi. ThÝ dô vÒ viÖc miÒn. Do tªn miÒn chøa ®ùng nhiÒu th«ng th−¬ng hiÖu cña c¸c c«ng ty lín nh− Vinataba, tin liªn quan ®Õn tªn, nh·n hiÖu cña c«ng Cµ phª Trung nguyªn ®· bÞ c¸c h·ng n−íc ty nªn tªn miÒn kh«ng ®−îc coi nh− mét ®Þa ngoµi ®¨ng ký tr−íc t¹i c¸c thÞ tr−êng chØ thuÇn tóy. Ngay tõ khi míi ra ®êi tªn n−íc ngoµi lµ nh÷ng bµi häc cô thÓ mµ c¸c miÒn ®· ®−îc coi lµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn rót kinh nghiÖm. vµ viÖc ®¨ng ký tªn miÒn v× môc ®Ých th−¬ng Ngoµi ra, ®Ó giµnh l¹i quyÒn SHTT hîp m¹i ®· diÔn ra. §èi víi vÊn ®Ò tªn miÒn ph¸p bÞ x©m h¹i, c¸c doanh nghiÖp cÇn l−u Internet, ViÖt Nam cÇn cã c¸c quy ®Þnh ph¸p tr÷ hå s¬ (cã liªn quan tíi qu¸ tr×nh s¸ng luËt cô thÓ, cã thÓ bæ sung vÊn ®Ò nµy vµo t¹o) cÈn thËn. §©y ®−îc coi lµ mét biÖn mét nghÞ ®Þnh thÝch hîp mµ ChÝnh phñ ®· ph¸p h÷u hiÖu ®Ó chøng minh tr−íc tßa ban hµnh. ¸n r»ng nh÷ng s¶n phÈm trÝ tuÖ ®ang lµ ®èi t−îng tranh chÊp chÝnh lµ tµi s¶n trÝ 3.2. T¨ng c−êng hiÖu lùc thùc thi c¸c tuÖ cña hä. quy ®Þnh vÒ b¶o hé quyÒn SHTT §Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu thÊu ®¸o 3.2.1. C¸c nhãm biÖn ph¸p nh»m n©ng vÊn ®Ò quyÒn SHTT, bªn c¹nh sù nç lùc cña cao nhËn thøc cña céng ®ång vÒ quyÒn chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp, cÇn cã sù hç SHTT trî ®ång bé cña ChÝnh phñ nh−: x©y dùng - Gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ phæ biÕn ph¸p luËt hÖ thèng th«ng tin th−êng xuyªn vÒ c¸c néi vÒ quyÒn SHTT nh»m t¹o dùng nÒn v¨n ho¸ dung liªn quan ®Õn quyÒn SHTT, ®−a c¸c SHTT. Trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, ®Ó cã thÓ hÖ thèng th«ng tin nµy lªn m¹ng Internet thùc hiÖn thµnh c«ng, th× yÕu tè con ng−êi ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn x¸c lu«n lu«n ®ãng vai trß cèt yÕu. ChÝnh v× lËp quyÒn SHTT mét c¸ch tèt nhÊt. HiÖn vËy, c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ phæ biÕn nay, ChÝnh phñ ®ang thùc hiÖn ch−¬ng ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT lµ rÊt cÇn thiÕt. tr×nh hç trî ph¸t triÓn tµi s¶n trÝ tuÖ cña §iÒu quan träng lµ ph¶i t¹o ra ®−îc nhËn doanh nghiÖp. §©y lµ mét ch−¬ng tr×nh lín thøc chóng vÒ quyÒn SHTT, tõ ng−êi d©n ®−îc thùc hiÖn tõ 2005 tíi 2010 víi môc cho ®Õn c¸c doanh nghiÖp vµ c«ng chøc nhµ tiªu n©ng cao nhËn thøc vµ hç trî c¸c doanh n−íc. Do vËy, cÇn cã sù ph©n chia ®èi t−îng nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc t¹o ra, khai th¸c, vµ tiÕn hµnh c¸c h×nh thøc gi¸o dôc, tuyªn b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi s¶n trÝ tuÖ nh»m truyÒn phï hîp cho tõng lo¹i nh»m n©ng n©ng cao søc c¹nh tranh. cao nhËn thøc cña hä vÒ viÖc cÇn ph¶i t«n - T¨ng c−êng c«ng t¸c t− vÊn, hç trî doanh träng c¸c néi dung cña quyÒn SHTT. VÒ vÊn nghiÖp vÒ vÊn ®Ò quyÒn SHTT. Cïng víi viÖc ®Ò nµy, m« h×nh cña Trung Quèc lµ rÊt ®¸ng t¨ng c−êng nhËn thøc cña doanh nghiÖp vÒ l−u ý; ®ã lµ ®−a c¸c ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc tÇm quan träng cña b¶o hé quyÒn SHTT, vÒ quyÒn SHTT vµo c¸c tr−êng häc c¸c cÊp, th× viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng t− vÊn vÒ vµ tuyªn truyÒn qua c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng quyÒn SHTT lµ mét ho¹t ®éng rÊt cÇn thiÕt tin ®¹i chóng. vµ cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi sù h×nh thµnh, - T¨ng c−êng kh¶ n¨ng nhËn thøc cña khai th¸c vµ b¶o vÖ quyÒn SHTT cña doanh doanh nghiÖp ®èi víi vÊn ®Ò quyÒn SHTT.: nghiÖp. Mçi mét doanh nghiÖp cÇn cã t− C¸c doanh nghiÖp ph¶i ý thøc ®−îc tr¸ch vÊn vÒ c¸c vÊn ®Ò vÒ quyÒn SHTT liªn quan 56 Qu¶n lý Kinh TÕ Sè 13 (3+4/2007)
  7. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ... m«i tr−êng kinh doanh .VEMR. ®Õn viÖc tiÕp cËn cña hä tíi thÞ tr−êng thÕ së. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt bëi lÏ c¸c ho¹t giíi, còng nh− gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò SHTT ®éng liªn quan ®Õn quyÒn SHTT diÔn ra vµ trong thÞ tr−êng néi ®Þa cña c¸c doanh nghiÖp t¸c ®éng tíi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x· ®ã. Ngoµi ra, vÒ b¶n quyÒn vµ c¸c quyÒn héi, c«ng nghÖ. Nguyªn t¾c ®iÒu chØnh c¸c liªn quan, cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c tæ chøc ho¹t ®éng ®ã cÇn thèng nhÊt vµ quy vÒ mét chuyªn nghiÖp cã chøc n¨ng t− vÊn, lµm mèi. ViÖc quy vÒ mét mèi c¸c c¬ quan qu¶n trung gian cho c¸c nhµ xuÊt b¶n trong viÖc lý vÒ quyÒn SHTT sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi giao dÞch, tháa thuËn c¸c vÊn ®Ò vÒ b¶n h¬n cho c¸c chñ thÓ quyÒn víi c¸c thñ tôc quyÒn vµ c¸c quyÒn liªn quan víi c¸c ®èi t¸c x¸c lËp quyÒn ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn h¬n, n−íc ngoµi. Tr−êng hîp mét sè nhµ xuÊt ®ång thêi gióp thùc thi tèt h¬n luËt vÒ b¶n ViÖt Nam bÞ phÝa n−íc ngoµi kiÖn v× vi quyÒn SHTT, tr¸nh ®−îc sù chång chÐo vÒ ph¹m b¶n quyÒn trong thêi gian qua lµ nh÷ng chøc n¨ng gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý. VÒ khÝa bµi häc cÇn ®−îc c¸c nhµ xuÊt b¶n nghiªm c¹nh nµy, kinh nghiÖm cña Xingapo lµ ®¸ng tóc rót kinh nghiÖm. ®−îc tham kh¶o. - Thóc ®Èy vai trß cña c¸c tæ chøc x· héi - T¨ng c−êng n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c hç trî thùc hiÖn b¶o hé quyÒn SHTT. §Ó ®æi c¬ quan qu¶n lý vµ thùc thi quyÒn SHTT. míi vµ hoµn thiÖn bé m¸y thùc thi viÖc b¶o + §µo t¹o vµ båi d−ìng nguån nh©n lùc hé quyÒn SHTT, vai trß cña c¸c tæ chøc x· lµm c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n−íc vµ thùc thi héi cã ý nghÜa rÊt quan träng. ë c¸c n−íc cã vÒ quyÒn SHTT: cÇn x©y dùng c¸c ch−¬ng nhiÒu hiÖp héi nh− HiÖp héi ®¹i diÖn Patent tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng nh©n lùc ho¹t ®éng ch©u ¸ (APAA), HiÖp héi nh·n hiÖu hµng trong lÜnh vùc quyÒn SHTT phï hîp víi c¸c ho¸ Céng ®ång ch©u ¢u (ECTA), Héi nh·n ®èi t−îng kh¸c nhau nh− c¸n bé tßa ¸n, vµ hiÖu hµng ho¸ quèc tÕ (INTA),… C¸c hiÖp c¸c c¸n bé chuyªn tr¸ch qu¶n lý lÜnh vùc héi nµy hç trî cho c¸c c¬ quan chÝnh phñ quyÒn SHTT ë c¸c cÊp tõ trung −¬ng ®Õn nh»m b¶o ®¶m thùc thi cã hiÖu qu¶ quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ doanh nghiÖp. SHTT. ë ViÖt Nam, mét sè tæ chøc nh− Trung t©m b¶o vÖ quyÒn t¸c gi¶ ®· ®i vµo + T¨ng c−êng n¨ng lùc cña tßa ¸n vµ lùc ho¹t ®éng vµ b¾t ®Çu ph¸t huy t¸c dông. l−îng h¶i quan: c¸c tßa ¸n cÇn ®−îc trao Thùc tÕ nhiÒu n−íc cho thÊy r»ng, ho¹t quyÒn sö dông nh÷ng c«ng cô, c¸c biÖn ph¸p ®éng t− vÊn, dÞch vô vÒ ph¸p luËt quyÒn chÕ tµi ®ñ m¹nh ®Ó ng¨n chÆn c¸c hµnh vi SHTT cã ý nghÜa quan träng trong viÖc x· x©m ph¹m quyÒn SHTT vµ ph¶i trë thµnh héi ho¸ c¸c dÞch vô vÒ quyÒn SHTT. V× vËy, c¬ quan chñ yÕu trong viÖc gi¶i quyÕt tranh viÖc tiÕp tôc n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c tæ chÊp vÒ quyÒn SHTT; cÇn cã ch−¬ng tr×nh chøc t− vÊn vµ më réng c¸c dÞch vô vÒ ®µo t¹o mét ®éi ngò thÈm ph¸n vµ luËt s− quyÒn SHTT lµ mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã n¨ng lùc chuyªn m«n cao vÒ vÊn ®Ò quyÒn thùc thi cã hiÖu qu¶ viÖc b¶o hé quyÒn SHTT. C¸c toµ ¸n cÇn triÓn khai ngay viÖc SHTT. Trong thêi gian tíi, viÖc x· héi ho¸ nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh phøc t¹p c«ng t¸c b¶o hé quyÒn SHTT cÇn ®−îc t¨ng trong qu¸ tr×nh xÐt xö c¸c tranh chÊp vÒ c−êng h¬n n÷a th«ng qua viÖc huy ®éng quyÒn SHTT nh− ®Þnh gi¸ tµi s¶n trÝ tuÖ, tiÒm n¨ng cña tÊt c¶ lùc l−îng x· héi vµo x¸c ®Þnh c¸c thiÖt h¹i do nh÷ng vi ph¹m c«ng t¸c nµy. quyÒn SHTT g©y ra… 3.2.2. C¸c nhãm biÖn ph¸p nh»m ®æi VÒ phÝa ngµnh h¶i quan, cÇn t¨ng c−êng míi vµ n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan viÖc thùc thi quyÒn SHTT t¹i biªn giíi, bëi ®¶m b¶o thùc thi quyÒn SHTT ®©y lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ng¨n chÆn - ThiÕt lËp mét c¬ quan thèng nhÊt qu¶n c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHTT. ViÖt lý vÒ quyÒn SHTT, kiÖn toµn hÖ thèng qu¶n Nam cÇn phèi hîp ho¹t ®éng víi Tæ chøc H¶i lý nhµ n−íc vÒ SHTT tõ trung −¬ng ®Õn c¬ quan thÕ giíi ®Ó gi¶i quyÕt vµ thùc thi quyÒn Sè 13 (3+4/2007) Qu¶n lý kinh tÕ 57
  8. .VEMR. m«i tr−êng kinh doanh tuÖ.. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.. SHTT. Tæ chøc nµy ®· ban hµnh c¸c v¨n ®Þnh mÒm dÎo vµ nh÷ng ngo¹i lÖ cña HiÖp b¶n ph¸p lý vÒ h¶i quan ®Ó gióp cho c¸c ®Þnh TRIPs vµ kh«n khÐo "l¸ch" c¸c quy thµnh viªn trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c ®Þnh ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých tõ viÖc b¶o hé quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh TRIPs. quyÒn SHTT, tr¸nh ph¶i chÞu nh÷ng thiÖt + KiÖn toµn hÖ thèng th«ng tin vÒ vÊn ®Ò thßi kh«ng ®¸ng cã. ViÖt Nam cã thÓ hiÖn quyÒn SHTT: cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vµ thùc ho¸ ®−îc môc tiªu nµy trong mét sè hoµn thiÖn c¸c c«ng cô tra cøu phï hîp víi lÜnh vùc sau: tËp qu¸n quèc tÕ vµ víi ®iÒu kiÖn cña ViÖt - Thùc thi viÖc b¶o hé v¨n häc nghÖ thuËt Nam. MÆt kh¸c, cÇn ®Çu t− cho viÖc c¶i d©n gian. Nguån di s¶n v¨n häc d©n gian c¸ch vµ hiÖn ®¹i hãa hÖ thèng th«ng tin t− cña ViÖt Nam ®−îc ®¸nh gi¸ lµ phong phó, liÖu vÒ quyÒn SHTT nh»m ®¸p øng nhu cÇu cã gi¸ trÞ lín, v× vËy, viÖc b¶o tån, ph¸t tra cøu c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn SHTT triÓn vµ khai th¸c kho tµng ®ã cã ý nghÜa nh− nh·n hiÖu, th−¬ng hiÖu, tr¸nh trïng rÊt quan träng. Do C«ng −íc Bern kh«ng lÆp trong cÊp v¨n b»ng b¶o hé. Ngoµi ra, c¸c ®Æt ra vÊn ®Ò b¶o hé vµ còng kh«ng cÊm c¬ quan qu¶n lý vµ thùc thi quyÒn SHTT cÇn b¶o hé c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt chó träng tíi viÖc tæ chøc, biªn so¹n c¸c tµi d©n gian khuyÕt danh sau 50 n¨m kÓ tõ liÖu h−íng dÉn, gi¶i thÝch vÒ lý luËn chÝnh khi c¸c t¸c phÈm ®ã ®−îc c«ng bè, nªn c¸c s¸ch ph¸p luËt vµ thùc tiÔn lÜnh vùc quyÒn n−íc cã thÓ ®Æt ra quy ®Þnh b¶o hé cho c¸c SHTT. t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt d©n gian cña m×nh. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 23 kho¶n 2, - Thóc ®Èy hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc LuËt SHTT 2005, v« h×nh chung ViÖt Nam quyÒn SHTT. Lµ mét n−íc ®ang ph¸t triÓn, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho n−íc kh¸c h−ëng lîi ViÖt Nam thiÕu c¶ nguån lùc còng nh− trong khi lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých kinh tÕ kinh nghiÖm ®Ó thùc thi quyÒn SHTT. Do cña céng ®ång ®· cã c«ng ®èi víi c¸c t¸c vËy, ViÖt Nam rÊt cÇn ®Õn sù hç trî, hîp phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt d©n gian4. VÊn t¸c vµ chia sÎ kinh nghiÖm tõ phÝa c¸c ®Ò nµy cÇn ®−îc xem xÐt nghiªm tóc vµ n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, ®Æc cÇn cã sù söa ®æi vµ bæ sung theo h−íng biÖt lµ c¸c n−íc ph¸t triÓn. NÕu kh«ng ph¶i b¶o hé c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ biÕt tËn dông vµ khai th¸c triÖt ®Ó sù gióp thuËt d©n gian. ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vÒ nguån nh©n - Khai th¸c quy ®Þnh dµnh cho c¸c n−íc lùc, vËt lùc còng nh− häc hái kinh nghiÖm ®ang ph¸t triÓn cho phÐp sao chÐp, dÞch t¸c thùc thi quyÒn SHTT c¸c n−íc th× sÏ cßn phÈm n−íc ngoµi. C«ng −íc Bern quy ®Þnh ph¶i rÊt l©u n÷a ViÖt Nam míi b¾t kÞp víi cho phÐp c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn sao chÐp, khu vùc vµ thÕ giíi trong lÜnh vùc nµy. dÞch t¸c phÈm n−íc ngoµi trong mét sè Th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c song tr−êng hîp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng, n¨ng lùc cña hÖ chóng mµ kh«ng cÇn sù ®ång ý cña ng−êi cã thèng ph¸p luËt b¶o hé quyÒn SHTT cña b¶n quyÒn. Trªn thùc tÕ, ®©y lµ mét quy ViÖt Nam sÏ ®−îc n©ng cao ë bèn néi dung ®Þnh cã lîi cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn ph¸p lý, qu¶n lý, thùc thi luËt ph¸p vµ n©ng trong ®ã cã ViÖt Nam, do vËy, cÇn ph¶i tËn cao nhËn thøc. dông ngo¹i lÖ nµy ë møc nhiÒu nhÊt cã thÓ. ¦u ®·i nµy cã gi¸ trÞ trong vßng 10 n¨m 3.3. Khai th¸c c¸c quy ®Þnh mÒm dÎo tÝnh tõ lóc gia nhËp C«ng −íc. Song, kÓ tõ vµ ngo¹i lÖ cña HiÖp ®Þnh TRIPs phôc khi C«ng −íc Berne cã hiÖu lùc ë ViÖt Nam, vô c¸c môc tiªu ph¸t triÓn gÇn nh− kh«ng cã ®¬n vÞ nµo sö dông ®Õn Lµ mét n−íc ®ang b¾t ®Çu tiÕn hµnh qu¸ quyÒn −u tiªn nµy. Hä vÉn giao dÞch, tháa tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, ViÖt thuËn t¸c quyÒn víi c¸c ®èi t¸c gÇn nh− lµ Nam cÇn ph¶i cè g¾ng tËn dông c¸c quy sßng ph¼ng, nªn gi¸ b¶n quyÒn mua ®−îc 58 Qu¶n lý Kinh TÕ Sè 13 (3+4/2007)
  9. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ... m«i tr−êng kinh doanh .VEMR. vÉn cao ë møc tõ 8% trë lªn. NÕu so víi møc sù b¶o hé quyÒn SHTT hiÖu qu¶ sÏ ®em l¹i gi¸ PhilÝpin ®· mua lµ 3% th× c¸c ®¬n vÞ cña lîi Ých lín cho ng−êi d©n vµ céng ®ång ViÖt Nam cÇn ph¶i häc tËp. doanh nghiÖp, vµ t¨ng c−êng thùc thi c¸c - Thu hÑp giíi h¹n cÊp b»ng s¸ng chÕ. Do biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ nh÷ng thiÖt h¹i HiÖp ®Þnh TRIPs kh«ng cho phÐp can thiÖp liªn quan ®Õn viÖc kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng vµo c¸ch mµ mçi n−íc gi¶i thÝch c¸c ®iÒu hoÆc kh«ng hiÓu biÕt thÊu ®¸o c¸c vÊn ®Ò kho¶n cña HiÖp ®Þnh nµy vµ HiÖp ®Þnh TRIPs vÒ quyÒn SHTT. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn tèi thiÓu nh−ng cÇn khai th¸c triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ c¸c kh«ng quy ®Þnh møc trÇn ®èi víi nh÷ng thø quy ®Þnh linh ho¹t vµ c¸c ngo¹i lÖ cña HiÖp cã thÓ ®−îc cÊp b»ng s¸ng chÕ, v× vËy, ViÖt ®Þnh TRIPs nh»m phôc vô c¸c môc tiªu Nam cã thÓ c¨n cø vµo nhu cÇu cña ®Êt n−íc ph¸t triÓn. §Ó thµnh c«ng, ViÖt Nam ph¶i vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh ®Ó ¸p cã nh÷ng nç lùc v−ît bËc trong nhiÒu lÜnh dông cho phï hîp. Ch¼ng h¹n, Achentina, vùc ®Ó n¾m b¾t nh÷ng c¬ héi vµ gi¶m thiÓu Braxin vµ mét sè n−íc kh¸c ë Nam Mü kh«ng nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc trong qóa tr×nh cÊp b»ng s¸ng chÕ ®èi víi vËt liÖu ®−îc t×m thùc thi c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o hé thÊy trong tù nhiªn, ngay c¶ khi t×m thÊy quyÒn SHTT. ë mét n¬i rÊt biÖt lËp, v× nã kh«ng ®¸p øng ______________________ ®−îc yªu cÇu cña "c¸c s¸ng chÕ". 1. Theo Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn, sè 38, 2005. - Khai th¸c quy ®Þnh "cÊp phÐp b¾t buéc" 2. NguyÔn Tó Anh (2005), Gia nhËp WTO vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn b¶o vÖ quyÒn SHTT ë ViÖt Nam, (hay cßn gäi lµ lix¨ng b¾t buéc) ®Ó gi¶m bít T¹p chÝ Qu¶n lý kinh tÕ, Sè 3, trang 46. sù ®éc quyÒn cña chñ së h÷u tµi s¶n trÝ tuÖ. 3. Ph¹m Duy NghÜa (2005), T¶n m¹n vÒ Dù luËt SHTT, §iÒu 31 HiÖp ®Þnh TRIPs quy ®Þnh chÝnh T¹p chÝ Tia s¸ng, sè 16. phñ hoÆc bªn thø ba ®−îc phÐp cña chÝnh 4. Theo Cï Huy Hµ Vò (2006). phñ cã thÓ sö dông c¸c s¸ng chÕ trong c¸c 5. LuËt vÒ thuèc ch÷a bÖnh cña n−íc nµy ®· tËn dông ®−îc nh÷ng quy ®Þnh mÒm dÎo cña HiÖp t×nh huèng khÈn cÊp hoÆc trong nh÷ng ®Þnh TRIPs ®Ó b¾t buéc c¸c chñ së h÷u ph¶i cÊp tr−êng hîp sö dông c«ng céng kh«ng mang giÊy phÐp hoÆc cho phÐp nhËp khÈu hµng t−¬ng tÝnh th−¬ng m¹i víi mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®−¬ng ®èi víi thuèc (nhËp khÈu c¸c phiªn b¶n gèc ®Þnh mµ kh«ng cÇn ph¶i cã sù ®ång ý cña hoÆc phiªn b¶n cïng lo¹i mµ kh«ng cÇn cã ñy quyÒn cña ng−êi së h÷u b»ng s¸ng chÕ). LuËt ng−êi n¾m gi÷ quyÒn SHTT. Quy ®Þnh cÊp còng cho phÐp Bé tr−ëng y tÕ thu håi quyÒn vÒ phÐp b¾t buéc nµy cã thÓ coi nh− mét gi¶i b»ng s¸ng chÕ thuèc ch÷a bÖnh ë Nam Phi nÕu ph¸p cho phÐp ChÝnh phñ h¹n chÕ sù ®éc c¸c thuèc ®ã ®−îc cho lµ qu¸ ®¾t. MÆc dï ®©y cã thÓ lµ c¸c quy ®Þnh qu¸ nÆng, song luËt cña Nam quyÒn cña ng−êi n¾m gi÷ quyÒn, nhÊt lµ Phi vÉn cã thÓ ®−îc cho lµ phï hîp víi HiÖp ®Þnh trong lÜnh vùc d−îc phÈm víi c¸c lo¹i thuèc TRIPs (Ng©n hµng ThÕ giíi, 2004). ®iÒu trÞ c¸c bÖnh nh− HIV/AIDS, ®Ó cã thÓ ______________________ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phôc vô d©n sinh víi gi¸ rÎ h¬n rÊt nhiÒu so víi møc ph¶i tr¶ Tµi liÖu tham kh¶o: tiÒn b¶n quyÒn. Kinh nghiÖm cña Nam Phi 1. §¹i häc Quèc gia H Néi v ViÖn Konrad Adenauer vÒ vÊn ®Ò nµy rÊt ®¸ng ®−îc tham kh¶o.5 (2004), ViÖt Nam v tiÕn tr×nh gia nhËp WTO, Nh Tõ quan ®iÓm vµ c¸ch tiÕp cËn nh− ®· xuÊt b¶n ThÕ giíi, H Néi. nªu ë trªn vÒ tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn 2. Kamil Idris (2004), Së h÷u trÝ tuÖ- mét c«ng cô ph¸t triÓn kinh tÕ h÷u hiÖu, Côc Së h÷u trÝ tuÖ. hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn SHTT nh»m phï hîp víi xu thÕ héi nhËp nãi chung vµ 3. Lª Hång H¹nh (2004), B¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ë ViÖt Nam: nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn v thùc tiÔn, Nh HiÖp ®Þnh TRIPs nãi riªng, vÊn ®Ò ®Æt ra xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, H Néi. hiÖn nay ®èi víi ViÖt Nam lµ ph¶i tÝch cùc 4. Lª Xu©n Th¶o (2005), §æi míi v ho n thiÖn thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ vÒ quyÒn ph¸p luËt vÒ së h÷u trÝ tuÖ, Nh xuÊt b¶n T− ph¸p, SHTT, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng lÜnh vùc mµ H Néi. Sè 13 (3+4/2007) Qu¶n lý kinh tÕ 59
  10. .VEMR. m«i tr−êng kinh doanh tuÖ.. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.. 5. Michalopoulos C. (2001), Developing countries in 10. Nh xuÊt b¶n Lao ®éng - X héi (2006), T×m hiÓu the WTO, Palgrave, New York. LuËt Së h÷u trÝ tuÖ, H Néi. 6. Ng©n h ng thÕ giíi (2004), Sæ tay vÒ ph¸t triÓn, 11. Quèc §¹t, (2005), Gi¶i ®¸p c¸c vÊn ®Ò vÒ thñ tôc th−¬ng m¹i v WTO, Nh xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia nhËp WTO, Nh xuÊt b¶n ThÕ giíi, H Néi. gia, H Néi. 12. South Center (2006), The use of flexibilities in TRIPs by developing countries, Geneva. 7. NguyÔn B¸ DiÕn (2006), "C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c¬ chÕ thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ", T¹p chÝ 13. Thomas G. Field (2006), What is intellectual property? Nh n−íc v Ph¸p luËt, sè 1. http://vietnamese.usembassy.gov 14. Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ (2004), 8. NguyÔn Thanh T©m, TÝnh th−¬ng m¹i cña quyÒn së T×m hiÓu Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), Nh h÷u c«ng nghiÖp, T¹p chÝ Th−¬ng m¹i, Sè 45, 2003. xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, H Néi 9. NguyÔn Tó Anh (2005), "Gia nhËp WTO v c¸c vÊn 15. Wang Mengkui (2002), China: accession to the WTO ®Ò liªn quan ®Õn b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ë ViÖt and economic reform, Foreign Languages Press Nam", T¹p chÝ Qu¶n lý Kinh tÕ, sè 3. Beijing. mét sè gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch thóc ®Èy thÞ tr−êng cæ phiÕu... (tiÕp theo trang 76) KÓ tõ ngµy 1/1/2007, LuËt Chøng kho¸n cã c«ng ty, nhÊt lµ c¸c NHTM cæ phÇn, c«ng ty hiÖu lùc thi hµnh. Theo ®ã dù th¶o NghÞ cho thuª tµi chÝnh cæ phÇn,… ®Òu cã nî qu¸ ®Þnh h−íng dÉn chi tiÕt thi hµnh LuËt ®ang h¹n. VÊn ®Ò lµ nî qu¸ h¹n ®ã ®· ®−îc trÝch ®−îc x©y dùng. T¸c gi¶ bµi viÕt cã mét sè lËp dù phßng rñi ro theo quy ®Þnh vµ theo trao ®æi vµ ®Ò xuÊt ®èi víi mét sè néi dung th«ng lÖ quèc tÕ hay ch−a. cña dù th¶o NghÞ ®Þnh nh− sau: - Mét ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh lËp c«ng ty - Mét c«ng ty ®¸p øng ®ñ c¸c tiªu chuÈn qu¶n lý quü lµ ph¶i cã vèn (®iÒu lÖ) 30 tû niªm yÕt nªn cho phÐp ®−îc niªm yÕt cæ ®ång lµ qu¸ cao. Bëi v× ®©y lµ lo¹i h×nh doanh phiÕu trªn c¶ hai Trung t©m giao dÞch chøng nghiÖp cã ho¹t ®éng ®ßi hái hµm l−îng chÊt kho¸n Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. x¸m vµ tr×nh ®é qu¶n lý cao, do vËy, nÕu Bëi v× c¶ hai Trung t©m nµy ®ang ®−îc quy ®Þnh ®iÒu kiÖn ph¶i cã sè vèn lín cã thÓ n©ng cÊp, ®Òu cïng tiªu chuÈn qu¶n lý lµm n¶n lßng c¸c doanh nh©n trong thµnh gi¸m s¸t nh− nhau. Trong t−¬ng lai gÇn, lËp lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy. hai trung t©m nµy ®−îc kÕt nèi víi nhau, ______________________ tøc lµ kÕt nèi gi÷a hai thÞ tr−êng, bao gåm c¶ hîp nhÊt hÖ thèng b¸o c¸o giao dÞch vµ Tµi liÖu tham kh¶o: yÕt gi¸ giao dÞch. 1 . Trang Web cña mét sè C«ng ty chøng kho¸n: www.ssi.com.vn; bvsc.com.vn - Mét trong sè c¸c ®iÒu kiÖn niªm yÕt 2. B¸o c¸o cña UBCKNN v trang Web cña mét sè NHTM: cña c«ng ty cæ phÇn trªn Së giao dÞch chøng www.acb.com.vn ; www.saombank.com.vn , kho¸n lµ kh«ng cã nî qu¸ h¹n, nªn chuyÓn www.eab.com.vn; www.vpbank.com.vn thµnh quy ®Þnh nî qu¸ h¹n ch−a ®−îc trÝch 3. Th«ng tin cña Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n H lËp quü dù phßng rñi ro. Bëi v× phÇn lín c¸c Néi, TP.HCM: www.hastc.org.vn; www.hostc.org.vn 60 Qu¶n lý Kinh TÕ Sè 13 (3+4/2007)
  11. . 61
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2