Báo cáo nghiên cứu khoa học " MINH THỰC LỤC, MỘT NGUỒN SỬ LIỆU ĐÔNG NAM Á "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

59
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết dưới đây bằng Anh ngữ của Geoff Wade, Viện Nghiên cứu châu Á, Đại học quốc gia Singapore [SNU] là một nghiên cứu tổng quan về nguồn sử liệu Đông Nam Á [ĐNA] trong Minh thực lục [MTL]. Nghiên cứu của G. Wade nằm trong một chương trình chung khá dài hơi của SNU với mục tiêu chuyển dịch sang Anh ngữ toàn bộ các điều mục có liên quan đến ĐNA nằm rải rác trong 40.000 trang của bộ MTL.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " MINH THỰC LỤC, MỘT NGUỒN SỬ LIỆU ĐÔNG NAM Á "

131 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 TÖ LIEÄU MINH THÖÏC LUÏC, MOÄT NGUOÀN SÖÛ LIEÄU ÑOÂNG NAM AÙ Geoff Wade Người dịch: Trần Công Khanh Người hiệu chú: Phạm Hoàng Quân Lôøi daãn: Baøi vieát döôùi ñaây baèng Anh ngöõ cuûa Geoff Wade, Vieän Nghieân cöùu chaâu AÙ, Ñaïi hoïc quoác gia Singapore [SNU] laø moät nghieân cöùu toång quan veà nguoàn söû lieäu Ñoâng Nam AÙ [ÑNA] trong Minh thöïc luïc [MTL]. Nghieân cöùu cuûa G. Wade naèm trong moät chöông trình chung khaù daøi hôi cuûa SNU vôùi muïc tieâu chuyeån dòch sang Anh ngöõ toaøn boä caùc ñieàu muïc coù lieân quan ñeán ÑNA naèm raûi raùc trong 40.000 trang cuûa boä MTL. Gaàn hai phaàn ba trong caùc trích luïc veà ÑNA coù lieân quan tröïc tieáp ñeán lòch söû Vieät Nam laø lyù do khieán chuùng ta khoâng theå khoâng löu yù hoaëc höùng thuù ñoái vôùi coâng trình naøy. Treân tinh thaàn chung hieåu nhöõng vaán ñeà lòch söû khu vöïc daønh cho soá ñoâng, chuùng toâi maïn pheùp chuyeån dòch baøi nghieân cöùu naøy sang Vieät ngöõ cuøng vôùi loøng traân troïng gôûi ñeán taùc giaû - oâng Geoff Wade. Baûn Vieät ngöõ do kyù giaû Traàn Coâng Khanh dòch, toâi gia coâng hieäu ñính vaø cho teân ñoái chieáu ñoái vôùi moät soá danh töø rieâng, cuøng nhöõng chuù thích caàn thieát (trong ngoaëc ñôn vaø ñaët ôû phaàn chuù thích boå sung), caùc môû roäng ngaén goïn ñi cuøng vôùi chính vaên ñaët trong ngoaëc moùc, caùc chuù thích khoâng coù daáu ngoaëc laø cuûa taùc giaû. Vaên baûn Anh ngöõ nhan ñeà The Ming Shi-lu as a source for Southeast Asian History, töø nguoàn: http://epress.nus.edu.sg/msl. P H Q. 1. Daãn nhaäp 2. Minh thöïc luïc Noäi dung Minh thöïc luïc 2.1. Caùc aán baûn Minh thöïc luïc 2.2. Söu taäp caùc trích daãn Minh thöïc luïc 2.3. Caùc danh muïc veà trích daãn Minh thöïc luïc 2.4. Caùc ñaëc tröng cuûa Minh thöïc luïc nhö laø moät nguoàn söû lieäu 2.5. 3. Theá giôùi quan Trung Hoa vaø luaän ñieåm cuûa Minh thöïc luïc 3.1. Hoaøng ñeá / Nhaø nöôùc Trung Hoa 3.2. Vai troø vaên minh hoùa neàn vaên hoùa Trung Hoa 3.3. Thaùi ñoä chung cuûa nhöõng ngöôøi phi Trung Hoa 3.4. Vò trí cuûa nhöõng chính theå vaø daân toäc khaùc 1. Daãn nhaäp Baát kyø sinh vieân naøo nghieân cöùu quaù khöù Ñoâng Nam AÙ ñeàu nhanh choùng nhaän ra caùc nguoàn vaên baûn lieân quan ñeán giai ñoaïn tröôùc theá kyû 16 thaät ít oûi ñaõ haïn cheá nhö theá naøo ñoái vôùi vieäc phuïc döïng laïi lòch söû töø sôùm trong vuøng. Söï tin caäy phaûi ñöôïc ñaët nôi nhöõng taùc phaåm ñang coøn laïi xaùc ñònh raèng phaàn lôùn lòch söû ñöôïc vieát bôûi moät nguoàn ñôn leû hoaëc döïa treân moät quan ñieåm ñôn leû. Caùc taùc phaåm lieân quan tôùi giai ñoaïn, nhö laø
132 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 Nagarakertagama(1), Sejarah Melayu(2) hoaëc sejarah khaùc vaø hikayat(3) cuûa baùn ñaûo, caùc bieân nieân söû cuûa Vieät Nam, caùc vaên kieän khaùc nhau veà bieân nieân söû Ayudhyan, caùc bieân nieân söû cuûa Campuchia, caùc kyù söï cuûa caùc chính theå Tai(4) [Thaùi toäc] khaùc nhau vaø caùc vaên kieän lòch söû khaùc coù theå ñöôïc so saùnh vôùi chæ moät soá raát haïn cheá caùc nguoàn khaùc nhau, vaø chuû yeáu ñöôïc xem nhö laø “cöù lieäu” cuûa chính theå trong giai ñoaïn ñoù. Do ñoù, baát kyø caùc trích luïc töø nguoàn beân ngoaøi naøo ñoái vôùi caùc chính theå Ñoâng Nam AÙ coù theå ñöôïc xem nhö laø moät kho chöùa khaû dó veà döõ lieäu vaø nhöõng quan ñieåm höõu ích trong vieäc ñoái chieáu vôùi nhöõng tö lieäu vaø lòch söû baûn ñòa. Vôùi Ñoâng Nam AÙ, moät trong nhöõng nguoàn hieån nhieân hôn nöõa veà giai ñoaïn tröôùc theá kyû 16 ñöôïc caáu thaønh bôûi caùc taùc phaåm cuûa Trung Hoa. Vieäc söû duïng caùc nguoàn töø Trung Hoa ñeå phuïc döïng/ xaây döïng caùc lòch söû cuûa caùc chính theå vaø xaõ hoäi Ñoâng Nam AÙ chaéc chaén khoâng phaûi laø moät noã löïc môùi. Nhöõng lòch söû keá tieáp cuûa caùc vöông trieàu Trung Hoa taát caû ñeàu chöùa ñöïng nhöõng döõ kieän cuûa caùc vuøng ngaøy nay laø nhöõng phaàn cuûa Ñoâng Nam AÙ vaø, trong nhieàu tröôøng hôïp, söï phaùt trieån lòch söû cuûa caùc chính theå naøy, thöôøng döïa treân lòch söû nhöõng vöông trieàu tröôùc ñoù nöõa, caáu thaønh moät phaàn ñoàng boä cuûa caùc tö lieäu. Hôn moät theá kyû qua, caùc söu taäp nhöõng nguoàn trích luïc nhö theá ñaõ ñöôïc thu thaäp bôûi Groeneveldt, Phuøng Thöøa Quaân (馮承鈞) vaø Coá Haûi (顧海), trong khi caùc söû gia khaùc ñaõ söû duïng nhieàu tö lieäu Trung Hoa ñeå soaïn lòch söû cuûa caùc chính theå sôùm hôn cuûa Ñoâng Nam AÙ. Le Founan (Phuø Nam) cuûa Pelliot, Le Lin-yi (Laâm AÁp) cuûa Stein vaø The Birth of Vietnam cuûa Taylor, chaúng haïn, taát caû ñeàu söû duïng vaên baûn Trung Hoa nhö laø nhöõng nguoàn söû lieäu chính. Ngay caû Jacques (1979), khi gôïi yù raèng caùc nguoàn baûn ñòa, ñuùng hôn laø caùc nguoàn Trung Hoa, coù theå caáu thaønh yeáu toá tieân quyeát trong vieäc phuïc döïng lòch söû sôùm hôn cuûa luïc ñòa Ñoâng Nam AÙ, ñoàng thôøi khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa caùc nguoàn söû lieäu Trung Hoa. Ñöông nhieân, nhöõng lòch söû chính thöùc cuûa Trung Hoa, nhö nhöõng lòch söû noùi chung, ñöôïc ñieàu kieän hoùa bôûi nhöõng muïc ñích theo ñoù chuùng ñöôïc soaïn ra. Do ñoù, khi duøng caùc nguoàn söû naøy, ngöôøi ta deã bò “söï chuyeân cheá” cuûa thuaät cheùp söû nöôùc Trung Hoa, nôi maø quan ñieåm ñöôïc ghi laïi cho raèng ñoái vôùi giôùi tinh hoa quan laïi Trung Hoa, giôùi maø caùc giaù trò ñöôïc söû duïng ñeå phaùn xeùt laø quan ñieåm cuûa giôùi tinh hoa quan laïi Trung Hoa - vôùi quan ñieåm naøy nhöõng giaù trò ñöôïc söû duïng ñeå phaùn xeùt laø nhöõng giaù trò vaên hoùa tinh hoa Trung Hoa vaø vôùi quan ñieåm naøy, nhöõng quyeát ñònh veà vieäc ghi caùi gì ñöôïc thöïc hieän döïa treân neàn taûng cuûa tieâu chuaån cheùp söû truyeàn thoáng Trung Hoa. Tuy nhieân, caàn minh ñònh laø vì muïc tieâu vaø thaønh kieán cuûa caùc söû gia Trung Hoa thöôøng khaùc ñoái vôùi söû gia Ñoâng Nam AÙ, neân nguoàn söû lieäu Trung Hoa ñem laïi söï boå khuyeát höõu ích trong vieäc nghieân cöùu lòch söû. Lòch söû caùc vöông trieàu laø nhöõng nguoàn trích daãn chính yeáu töø Trung Hoa ñöôïc söû duïng trong vieäc soaïn söû Ñoâng Nam AÙ. Lòch söû caùc vöông trieàu naøy coù öu theá laø ñöôïc chia thaønh töøng phaàn vaø töøng chuû ñeà, ñieàu ñoù giuùp cho vieäc truy cöùu thoâng tin veà nhöõng chính theå ñaëc thuø hoaëc nhöõng con ngöôøi cuï theå, trôû neân thuaän lôïi hôn. Moät loaïi vaên baûn khaùc cuûa Trung Hoa, caùc taùc phaåm bieân nieân söû (ñöôïc saép xeáp lòch ñaïi), tuy vaäy, ñaõ khoâng ñöôïc khai thaùc ñaày ñuû nhö laø lòch söû caùc vöông trieàu. Ñôn giaûn laø vì moät khoái löôïng lôùn thôøi gian caàn phaûi boû ra ñeå tìm caùc chuù giaûi veà ñoä tin caäy cuûa baát kyø muïc tieâu yeâu
133 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 caàu naøo. Chuû ñeà cuûa coâng trình naøy, Minh thöïc luïc (明實錄 - sau ñaây goïi laø MTL), laø moät söû phaåm bieân nieân vôùi 40.000 trang cheùp tay, vaên baûn khoâng coù chaám caâu cuûa söû phaåm naøy ñaõ ñem laïi moät raøo chaén ngay caû cho nhöõng ngöôøi tìm kieám kieân trì nhaát. Chính vì lyù do naøy maø nhöõng trích luïc veà Ñoâng Nam AÙ beân trong ñoù cho ñeán nay vaãn ñöôïc caùc hoïc giaû raát ít söû duïng. Ñoái vôùi döï aùn naøy, caùc trích luïc coù lieân quan ñeán Ñoâng Nam AÙ ñöôïc loïc ra vaø dòch sang tieáng Anh, vaø giôùi thieäu trong moät cô sôû döõ lieäu coù theå tra cöùu thoâng qua nhieàu ngaû. Nhö laø moät neàn taûng cho tö lieäu, vieäc caàn thieát tröôùc tieân coù leõ laø khaûo saùt xem baûn chaát cuûa nguoàn söû lieäu vaø nhöõng caáu truùc yù thöùc heä vaø vaên baûn hoïc laøm ñieàu kieän ñeå hình thaønh neân taùc phaåm. 2. Minh thöïc luïc (明實錄) Minh thöïc luïc (MTL) laø moät thuaät ngöõ coù ñaëc ñieåm chung laø noùi ñeán nhöõng thöïc luïc thu thaäp ñöôïc, hoaëc “nhöõng ghi cheùp chaân thöïc” veà nhöõng ñôøi hoaøng ñeá keá tieáp nhau cuûa nhaø Minh ôû Trung Hoa (1368-1644). Do ñoù coù theå noùi raèng MTL taïo neân caùc bieân nieân söû cuûa nhaø Minh. Cho tôùi nay ñoù laø nguoàn söû lieäu lôùn nhaát vaø ñoäc nhaát ñoái vôùi trieàu ñaïi naøy, cho neân noù giöõ moät vai troø quan troïng trong vieäc taùi döïng lòch söû cuûa xaõ hoäi vaø chính trò nhaø Minh.1 Moät soá caùc nghieân cöùu chi tieát veà MTL ñaõ ñöôïc tieán haønh, trong ñoù caùc coâng trình cuûa Wu Han,2 Franke (1943 vaø 1968)3 vaø cuûa Mano Senryu4 laø noåi baät nhaát. Coâng trình cuûa Wu Han [Ngoâ Haøm] chuû yeáu goàm moät söu khaûo caùc tö lieäu vaø trích luïc lieân quan ñeán MTL vaø ñeán giaù trò lòch söû cuûa noù, vaø phaân tích chi tieát caùc phöông dieän tröôùc taùc vaø giôùi thieäu söï ña daïng cuûa thöïc luïc. Franke ñöa ra moät nghieân cöùu toång quaùt veà nguoàn goác, phöông phaùp tröôùc taùc vaø caùc chöùc naêng cuûa MTL ñoàng thôøi cuõng khaûo saùt giaù trò cuûa noù nhö laø moät nguoàn söû lieäu.5 Coâng trình cuûa Mano Senryu bao goàm moät toùm löôïc toång quaùt cuûa nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh tröôùc ñoù ñoái vôùi MTL, vaø sau ñoù laäp ra caùc chi tieát cuûa caùc nhaø bieân soaïn vaø bieân taäp vieân cuûa thöïc luïc keá tuïc, quaù trình tröôùc taùc vaø giôùi thieäu vaø chuyeån dòch qua nhieàu aán baûn khaùc nhau.6 Gaàn ñaây hôn, moät hoïc giaû treû ngöôøi Hoa laø Taï Quyù An/Xie Gui-an ñaõ soaïn ra moät tö lieäu chi tieát nhaát ñeå xaùc ñònh vieäc bieân soaïn vaø caùc aán baûn thöïc luïc lieân tieáp.7 Toùm laïi, MTL laø moät taäp hôïp thöïc luïc (hoaëc nhöõng ghi cheùp chaân thaät) cuûa 13 trong soá 15 trieàu vua ñôøi nhaø Minh. Hai trieàu coøn laïi thöôøng bò loaïi ra khoûi danh saùch “chính thöùc”, vì nhieàu lyù do khaùc nhau. Thöïc luïc cuûa Hoaøng ñeá Kieán Vaên (Hoaøng ñeá ñeä nhò) khoâng ñöôïc bieân soaïn chính thöùc laø vì oâng ta bò soaùn ngoâi bôûi ngöôøi chuù cuûa mình laø Chu Ñeä (keû trôû thaønh Hoaøng ñeá Vónh Laïc) vaøo naêm 1402, vaø oâng naøy ñaõ coù nhöõng ghi cheùp bieân nieân cuûa hai ñôøi hoaøng ñeá tröôùc saép xeáp laïi. Döôùi bieân nieân söû môùi, trieàu cuûa cha oâng (Hoaøng ñeá Hoàng Vuõ) keùo daøi cho ñeán trieàu cuûa chính oâng baét ñaàu vaø trieàu xen vaøo cuûa chaùu oâng ñöôïc boû ñi.(5) Ñoàng thôøi, thöïc luïc cuûa vò hoaøng ñeá cuoái cuøng trieàu nhaø Minh, roõ raøng, khoâng theå bieân soaïn bôûi caùc quan nhaø Minh vaø do ñoù khoâng ñöôïc xeùt nhö laø tröôùc taùc “chính thöùc”. Tuy Suøng Trinh tröôøng bieân (崇禎長編) khoâng cung caáp tö lieäu cuûa trieàu naøy vaãn ñöôïc ñöa vaøo aán baûn thaïch baûn MTL Ñaøi Loan (xem phaàn 2.2 beân döôùi). Thöïc luïc voâ duïng khaùc laø Anh Toâng thöïc luïc goàm ba trieàu vua, baét ñaàu laø Chính Thoáng cuûa Chu Kyø Chaán, tröôùc khi oâng bò nhöõng ngöôøi Moâng Coå baét
134 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 ñem ñi vaøo naêm 1449, roài trieàu Caûnh Thaùi [nieân hieäu] cuûa Chu Kyø Ngoïc vaø sau cuøng laø trieàu Thieân Thuaän cuûa Chu Kyø Chaán keá tieáp cho ñeán söï phuïc vò cuûa oâng. Ngoaøi Anh Toâng thöïc luïc, moãi thöïc luïc bao goàm moät tö lieäu veà moät trieàu hoaøng ñeá, vaø ñöôïc bieân soaïn sau khi hoaøng ñeá baêng haø treân cô sôû moät soá nguoàn: a. Khôûi cö chuù (起居注), hay laø “Nhaät kyù hoaït ñoäng vaø nghæ ngôi”. Coù nhöõng ghi cheùp moãi ngaøy veà caùc haønh ñoäng vaø ngoân töø cuûa hoaøng ñeá taïi trieàu. Truyeàn thoáng duy trì nhöõng ghi cheùp nhö theá coù töø ñôøi nhaø Chu (khoaûng 1100-221 tröôùc Coâng nguyeân). Trong giai ñoaïn ñaàu ñôøi nhaø Minh nhöõng ghi cheùp taïi trieàu nhö theá ñöôïc duy trì, nhöng raát sôùm töø khi thöïc haønh naøy baét ñaàu, noù bò ngöng laïi. Chæ coù moät bi kyù veà sau naøy do Tröông Cö Chính ñöa ra cho bieát vaøo naêm 1575 vieäc ghi cheùp “Nhaät kyù hoaït ñoäng vaø nghæ ngôi” ñöôïc laäp laïi. Nhieàu phaàn cuûa caùc nhaät kyù naøy daønh cho caùc trieàu Vaïn Lòch, Thaùi Xöông vaø Thieân Khaûi vaãn coøn löu giöõ. b. Nhaät lòch “Ghi cheùp haøng ngaøy” (日曆). Caùc ghi cheùp naøy, ñöôïc coi chính xaùc nhö laø moät nguoàn ñoái vôùi vieäc bieân soaïn thöïc luïc, ñöôïc bieân soaïn bôûi moät hoäi ñoàng döïa treân cô sôû caùc nhaät kyù vaø caùc nguoàn vaên baûn khaùc. Trieàu duy nhaát maø “Ghi cheùp haøng ngaøy” ñöôïc ghi laïi laøø trieàu Hoàng Vuõ. c. Caùc nguoàn khaùc. Trong quaù trình bieân soaïn thöïc luïc, taøi lieäu ñöôïc taäp hôïp töø caùc trung taâm tænh vaø cuõng ñöôïc löïa choïn töø caùc nguoàn chính thöùc khaùc nhö bi kyù, coâng vaên vaø coâng baùo caùc kinh thaønh. Vieäc bieân soaïn moãi moät thöïc luïc ñöôïc tieán haønh bôûi vaên phoøng söû quan thaønh laäp theo leänh cuûa Ñaïi vaên phoøng sau caùi cheát cuûa moät vò hoaøng ñeá. Vieäc giaùm saùt coâng trình caáp cao nhaát naèm trong tay caùc ñaïi thö laïi laø ngöôøi duyeät caùc baûn sô thaûo vaø thanh tra toaøn boä vieäc bieân soaïn. Caùc thanh tra vieân bieân soaïn döôøng nhö luoân luoân ñöôïc chæ ñònh trong giôùi quyù toäc vaø vì khoâng coù quyeàn löïc, ñaõ khoâng taùc ñoäng aûnh höôûng lôùn ñeán coâng trình. Döôùi quyeàn caùc phoù thanh tra vieân bieân soaïn, ñöôïc tuyeån töø nhöõng ñaïi thö laïi, caùc bieân soaïn vieân vaø bieân taäp vieân, töø 60 ñeán 100 ngöôøi, cuøng vôùi moät boä phaän giuùp vieäc lôùn, roát cuoäc ñaõ hoaøn thaønh moät tö lieäu hoaøn chænh veà trieàu ñaïi cuûa moät hoaøng ñeá tröôùc ñoù, vaø cheùp thaønh hai baûn, moät ñöôïc ñoùng trieän vaø ñaët trong Ñaïi vaên phoøng ñeå duøng trong vieäc bieân soaïn lòch söû caû moät trieàu ñaïi, vaø baûn kia ñöôïc ñaët döôùi söï tuøy nghi cuûa hoaøng ñeá, caùc ñaïi thö laïi vaø caùc söû quan. Ñieàu ñoù khoâng theå noùi raèng vieäc xeùt laïi khoâng xaûy ra. Ñoâi khi, vôùi caùc thay ñoåi nhaân söï cao caáp trong boä phaän bieân soaïn trong suoát giai ñoaïn bieân soaïn, baûn sô thaûo khoù traùnh khoûi xem laïi ôû dieän roäng vaø, vaøo nhöõng dòp ñoù, ngay caû baûn thöïc luïc hoaøn chænh vaø ñöôïc ñoùng trieän cuõng ñöôïc môû ra vaø bieân taäp laïi. Vieäc Chu Ñeä cöôùp quyeàn cuûa chaùu mình vaøo naêm 1402, nhö ñaõ neâu ôû treân, buoäc phaûi xem laïi ôû dieän roäng ghi cheùp cuûa trieàu vua cha cuûa ngöôøi chaùu ñeå caét xeùn caùc chi tieát cuûa chaùu oâng voán ñaõ ñöôïc chæ ñònh laø ngöôøi keá vò, vaø hôïp thöùc hoùa vieäc leân ngoâi cuûa oâng. Teân cuûa caùc thöïc luïc khaùc nhau, teân caùc trieàu maø thöïc luïc ghi cheùp, caùc giai ñoaïn maø thöïc luïc chuyeån taûi, vaø ngaøy thaùng bieân soaïn caùc phieân baûn hieän coøn ñöôïc ghi theo baûn sau ñaây.
135 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 Thöïc luïc cuûa nhaø Minh Ngaøy thaùng Thöïc luïc Teân trieàu ñaïi Giai ñoaïn bieân soaïn ghi cheùp cuûa phieân baûn coøn laïi Tai-zu (Thaùi Toå) Hong-wu (Hoàng Vuõ) 5/1351-24/6/1418 1418 Tai-zong (Thaùi Toâng) Yong-le (Vónh Laïc) 24/6/1398-2/7/1424 1430 Ren-zong (Nhaân Toâng) Hong-xi (Hoàng Hi) 25/8/1424-29/5/1425 1430 Xuan-zong (Tuyeân Toâng) Xuan-de (Tuyeân Ñöùc) 16/6/1425-31/1/1435 1438 Ying-zong (Anh Toâng) Zheng-zong (Chính Thoáng) 29/1/1435-23/2/1464 1467 Jing-tai (Caûnh Thaùi) Tian-shun (Thieân Thuaän) Xian-zong (Hieán Toâng) Cheng-hua (Thaønh Hoùa) 23/2/1464-9/7/1487 1491 Xiao-zong (Hieáu Toâng) Hong-zhi (Hoaèng Trò) 9/9/1487-8/6/1505 1509 Wu-zong (Vuõ Toâng) Zheng-de (Chính Ñöùc) 9/6/1505-27/5/1521 1525 Shi-zong (Theá Toâng) Jia-jing (Gia Tónh) 27/5/1521-23/1/1567 1577 Mu-zong (Muïc Toâng) Long-qing (Long Khaùnh) 24/1/1567-5/1/1572 1574 Shen-zong (Thaàn Toâng) Wan-li (Vaïn Lòch) 5/1/1572-18/8/1620 1630 Guang-zong Tai-chang (Thaùi Xöông) 19/8/1620-25/9/1620 1623 (Quang Toâng) Xi-zong (Hi Toâng) Tian-qi (Thieân Khaûi) 22/1/1621-3/2/1628 1637 Si-zong (Tö Toâng) Chong-zhen (Suøng Trinh) 7/2/1628-24/4/1644 Cuoái theá kyû 17 * Taát caû caùc ngaøy thaùng ñöôïc daãn theo Moät daãn luaän veà caùc nguoàn cuûa söû nhaø Minh, 1968, cuûa Wolfgang Franke. 2.1. Noäi dung cuûa MTL Phaïm vi caùc chuû ñeà ñöa vaøo trong thöïc luïc thaät ñoà soä, goàm toaøn boä moãi moät phöông dieän cai trò vaø xaõ hoäi ñôøi Minh. Quyeån thöù nhaát cuûa “Hieán Toâng thöïc luïc’’ lieät keâ 52 lónh vöïc bao quaùt, taøi lieäu lieân quan ñöôïc ñöa vaøo trong thöïc luïc ñoù.8 Bao goàm toaøn boä chi tieát veà vieäc leân ngoâi cuûa hoaøng ñeá vaø caùc söï kieän lieân tuïc trong ñôøi oâng ta; baát kyø söï kieän naøo ghi cheùp ñôøi soáng caùc thaønh vieân hoaøng gia; hoân söï vaø sinh söï trong hoaøng gia vaø trong gia ñình caùc hoaøng töû; tang ma trong caùc gia ñình aáy; leã cuùng cho caùc thaàn linh khaùc nhau; toaøn boä tuyeân ngoân vaø chæ duï; “caùc saéc leänh vaø huaán töø ñoái vôùi thaàn daân”; vieäc ban caáp caùc con trieän; vieäc trieàu yeát cuûa caùc quan; thieát laäp vaø thay ñoåi caùc cô quan haønh chaùnh trung öông vaø ñòa phöông; kieán nghò vaø thay ñoåi quan laïi chuû choát; söï keá thöøa [taäp aám] cuûa caùc vöông haàu khanh töôùng; vieäc boå nhieäm caùc vaên quan vaø voõ quan vaøo toaøn boä nhöõng vò trí quan troïng; quy cheá chi tieát caùc cuoäc thi cöû; beänh tình vaø höu trí cuûa caùc quan laïi cao caáp, caùc phaàn thöôûng ñaëc bieät daønh cho quan laïi; chi tieát daân soá haøng naêm; baûng ghi coâng ñöùc ngöôøi ñaõ maát; baát kyø saéc chæ môùi naøo coù taàm quan troïng trong lónh vöïc haønh chính bao goàm löu ñaøy, quaûn lyù muoái vaø vöïa thoùc; thay ñoåi löông boång cho quyù toäc vaø quan laïi; tieäc tuøng chieâu ñaõi quan laïi vaø söù thaàn; thieát laäp hoaëc baõi boû caùc tröôøng hoïc; chi tieát veà caùc nhaân vaät cheát khi laøm nhieäm vuï cuûa ñaát nöôùc; caùc nhaân vaät trung thaønh vaø caùc lieät nöõ noåi tieáng; caùc söï kieän thieân vaên, vieäc ñieàu ñoäng söù thaàn ñi nöôùc ngoaøi; tieáp ñaõi
136 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 söù thaàn caùc xöù khaùc, trieån khai quaân ñoäi, xöû laïi caùc vuï oan sai; caùc caùo traïng toá giaùc sau khi maát; nhöõng vieäc noåi tieáng vaø v.v.. Nhö coù theå thaáy, nhöõng ghi cheùp coù veû nhö bao goàm caû thoâng tin veà Ñoâng Nam AÙ chæ coù moät tyû leä raát nhoû trong caùc noäi dung MTL. Nhöõng thoâng tin aáy chuû yeáu bao goàm trong caùc tö lieäu veà söù thaàn ñeán trieàu kieán caùc nöôùc khaùc töø Trung Hoa hoaëc söù thaàn ñöôïc göûi ñeán caùc chính theå Ñoâng Nam AÙ, caùc baûn coâng ñöùc töôûng nhôù töø caùc ñaïi thaàn hoaëc nhöõng cô quan khaùc lieân quan ñeán bieân giôùi hoaëc caùc vaán ñeà chính saùch ñoái ngoaïi, hoaëc caùc baûng coâng ñöùc töôûng nhôù cuûa caùc quan laïi ôû Vaân Nam vaø Quaûng Ñoâng. 2.2. Caùc aán baûn Franke9 ghi nhaän raèng moïi phieân baûn cuûa MTL ñöôïc löu giöõ bí maät trong Ñaïi vaên phoøng cho ñeán trieàu Vaïn Lòch (1573-1619) vaø vì theá caùc baûn sao cheùp chæ ñöôïc löu truyeàn qua tay caùc caù nhaân, ñöôïc ghi cheùp lieân tuïc vaøo cuoái trieàu nhaø Minh vaø nhaø Thanh. Toaøn boä caùc baûn cheùp cho ñeán theá kyû 20 laø baûn cheùp tay, ñieàu ñoù cho thaáy khaû naêng raát lôùn ñoái vôùi vieäc cheùp sai, vaø ngaøy nay caùc baûn cheùp aáy ñöôïc löu haønh roäng raõi, vôùi nhieàu möùc ñoä ñaày ñuû khaùc nhau, töø Trung Quoác, Nhaät, chaâu AÂu vaø Hoa Kyø. Trong coâng trình cuûa mình veà MTL, Mano Senryu ñöa ra caùc chi tieát veà caùc baûn ñöôïc löu giöõ ôû Nhaät. Trong soá caùc phieân baûn löu haønh khaép theá giôùi, baûn “goác” nhaát coù veû nhö laø baûn taïi Thö vieän quoác gia Baéc Kinh, ñoù coù theå laø baûn cheùp chính thöùc ñöôïc laøm trong ñôøi nhaø Thanh duøng ñeå bieân soaïn lòch söû nhaø Minh. Ñoù laø phieân baûn taïo neân cô sôû cuûa baûn in laïi cuûa Academia Sinica (中央研究院 - Trung öông nghieân cöùu vieän) (xem chi tieát beân döôùi). AÁn baûn ñaàu tieân cuûa MTL ñöôïc phaùt haønh naêm 1940 bôûi Löông Hoàng Chí (梁鴻志) döïa treân cô sôû moät baûn sao löu trong Thö vieän tænh Giang Toâ (Jiangsu) vaø ghi chuù laø thuû baûn Baõo Kinh Laâu Boån (抱經樓本), sau khi thö vieän giöõ thuû baûn vaø töø thuû baûn naøy phieân baûn cuûa Thö vieän Giang Toâ ñöôïc sao cheùp laïi. Phieân baûn in naøy ñaëc bieät ñöôïc ñaùnh daáu caùc kyù töï cuûa baûn cheùp chaát löôïng thaáp trong khi chuyeån thuû baûn. Phieân baûn ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi vaø thoâng duïng nhaát cuûa MTL ngaøy nay laø baûn ñöôïc phaùt haønh da- ïng aûnh aán baûn [baûn in chuïp] cuûa Vieän vaên söû thuoäc Trung öông nghieân cöùu vieän ôû Ñaøi Loan töø naêm 1963 ñeán 1968. Phieân baûn sao chuïp thaïch baûn naøy döïa treân thuû baûn cuûa Thö vieän quoác gia Baéc Kinh, vôùi nhöõng phaàn thieáu ñöôïc boå sung töø caùc baûn cheùp khaùc. Thöïc luïc hieän nay ñöôïc boå sung baèng 20 taäp pheâ bình vaên baûn, ñöa ra caùc dò baûn vaø caùc ñieåm thay theá khaùc nhau khi caùc vaên baûn khaùc sai bieät vôùi vaên baûn cuûa Thö vieän quoác gia Baéc Kinh. Tuy nhieân, khoâng tính caùc dò baûn töø nhöõng vaên baûn ñaõ ñöôïc bieát vaø nhaèm ñeán moät nghieân cöùu veà nhöõng sai bieät hoaëc yù nghóa cuûa chuùng. Moät lòch söû toùm löôïc veà quaù trình sao cheùp vaø xuaát baûn aûnh aán baûn ñöôïc Hoaøng Chöông Kieän10 bieân soaïn. 2.3. Söu taäp caùc trích daãn MTL Taàm quan troïng cuûa MTL nhö laø moät nguoàn söû lieäu töø laâu ñöôïc thöøa nhaän vaø moät loaït caùc bieân soaïn höõu ích veà vieäc trích luïc MTL ñoái vôùi caùc chuyeân ñeà ñöôïc aán haønh trong voøng 50 naêm qua. Moät soá caùc taùc phaåm quan troïng ñöôïc ghi döôùi ñaây.
137 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 1943 - Haneda Toru [Hanh Vuõ Ñieàn]: “Söû lieäu veà Maõn Chaâu vaø Moâng Coå döôùi thôøi nhaø Minh - Trích daãn MTL (Moâng Coå - Phaàn 1)”, Kyoto, 1943. Ñaây laø cuoán ñaàu tieân cuûa moät loaït taùc phaåm, bao goàm caùc trích luïc Thaùi Toå (Tai-zu) thöïc luïc vaø Thaùi Toâng (Tai-zong) thöïc luïc ñoái vôùi ngöôøi Moâng. 1950 - Yamamoto Tatsuro [Sôn Baûn Ñaït Lang]: “Nghieân cöùu lòch söû An Nam (Quyeån 1)”, Tokyo, 1950. Taùc phaåm naøy goàm, xuyeân qua toaøn vaên baûn, moät baûng keâ daøi veà caùc trích daãn MTL ñoái vôùi Vieät Nam. 1954-59 - Tamura Jitsuzo [Ñieàn Thoân Thöïc Taïo]: “Söû lieäu veà Maõn Chaâu vaø Moâng Coå döôùi trieàu nhaø Minh - Caùc trích daãn MTL (Ngöôøi Moâng Coå - Phaàn 2-10)”, Kyoto. 1954-59 - Tamura Jitsuzo: “Söû lieäu veà Maõn Chaâu vaø ngöôøi Moâng Coå döôùi trieàu nhaø Minh - Caùc trích daãn MTL (Maõn Chaâu - Phaàn 1-6)”, Kyoto. Caùc taùc phaåm naøy laø moät söï keá tuïc loaït coâng trình ñöôïc khôûi ñaàu bôûi Haneda Toru vaøo naêm 1943 vaø goàm phaàn coøn laïi caùc trích daãn lieân quan ñeán MTL. Phaàn hai cuûa quyeån 10 cuûa loaït taùc phaåm naøy lieân quan ñeán daân Moâng Coå coù daãn caùc trích daãn MTL veà Taây Taïng vaø daân Taây Taïng ôû Trung Hoa. 1959 - Serruys, H.: “Daân Moâng Coå ôû Trung Hoa döôùi thôøi Hoàng Vuõ (1368-98)”, trong Nhöõng pha troän Trung Hoa vaø Phaät giaùo, Quyeån II, 1956-59. Xuyeân suoát vaên baûn coù nhieàu chi tieát trích daãn soá löôïng lôùn töø Thaùi Toå thöïc luïc lieân quan ñeán daân Moâng Coå ôû Trung Hoa trong giai ñoaïn ñoù. 1959 - Vieän nghieân cöùu xaõ hoäi vaø lòch söû daân toäc thieåu soá tænh Vaân Nam. Do Nhoùm ñieàu tra saéc toäc Vaân Nam cuûa UÛy ban caùc saéc toäc NPC (bieân taäp): “Thu thaäp caùc tö lieäu lòch söû coù lieân quan ñeán Vaân Nam trong MTL”, Coân Minh, 1959. Nhö ñeà töïa gôïi ra, taùc phaåm naøy coù caùc trích daãn lieân quan ñeán Vaân Nam, nhöng cuõng coù nhieàu trích daãn lieân quan ñeán Vieät Nam. 1964 - Tazaka Kodo [Ñieàn Phaûn Höng Ñaïo]: “Hoài giaùo ôû Trung Hoa - Söï du nhaäp vaø phaùt trieån”, Quyeån II, Toyo Bunko, Tokyo, 1964. Taùc phaåm naøy bao goàm nhieàu trích daãn MTL lieân quan ñeán Hoài giaùo ôû Trung Hoa. 1966 - Höùa Töôøng Sanh (Hsu Hsiang-sheng): “Thaùi aáp phong kieán vaø moái quan heä chö haàu giöõa Trung Hoa vaø Ryukyu [Löu Caàu] nhìn töø MTL”. Luaän vaên ñaïi hoïc trình Vieän nghieân cöùu söû, Ñaïi hoïc quoác gia Ñaøi Loan, 1966. Luaän vaên naøy coù moät baûng keâ caùc trích daãn MTL veà caùc töông taùc Trung Hoa-Löu Caàu [Ryukyu] döôùi thôøi Minh. 1968, 1976 - Trieäu Leänh Döông, Traàn Hoïc Laâm, Traàn Chöông, La Vaên (Chiu Ling-yeong, Chan Hok-lam, Chan Cheung, Luo Wen) (ñoàng bieân soaïn): “Caùc trích daãn lòch söû veà Ñoâng Nam AÙ trong MTL”, Hong Kong, 1968, 1976. Moät taäp goàm hai quyeån caùc trích daãn MTL lieân quan ñeán Ñoâng Nam AÙ, bieân soaïn bôûi boán sinh vieân cöû nhaân taïi ñaïi hoïc Hong Kong döôùi söï chuû nhieäm cuûa GS La Höông Laâm. 1971 - Wada Hisanori [Hoøa Ñieàn Cöûu Ñöùc]: “Trích daãn lòch söû veà Oki- nawa [Xung Thaèng] trong MTL” Phaàn ñaàu ñöôïc phaùt haønh trong Hoài kyù veà nhaân tính cuûa Ñaïi hoïc nöõ Ochanomizu, Quyeån 24, Soá 2, 1971, trang 1-61.
138 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 1971 - Vieän nghieân cöùu kinh teá thuoäc Ngaân haøng Ñaøi Loan: “Söû lieäu trong MTL lieân quan ñeán vuøng bieån ngoaøi khôi Phuùc Kieán (Fu-jian)”, Ñaøi Baéc, 1971. Caùc trích daãn ghi trong taùc phaåm thöôøng lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng duyeân haûi cuûa Phuùc Kieán, nhöng cuõng bao goàm moät soá trích daãn veà hoaït ñoäng duyeân haûi ôû Quaûng Ñoâng vaø Trieát Giang (Zhe-jiang). 1974 - Hagiwara Junpei [Ñòch Nguyeân Thuaàn Bình]: “Söû lieäu lieân quan ñeán caùc vuøng phía taây döôùi thôøi nhaø Minh - Trích daãn MTL”, Kyoto, 1974. 1975 - Yamamoto Tatsuro [Sôn Baûn Ñaït Lang]: “Lòch söû caùc quan heä quoác teá Vieät Nam-Trung Hoa - Töø söï noåi daäy cuûa hoï Khuùc ñeán chieán tranh Trung Hoa-Phaùp”, Tokyo, 1975. Nhöõng ghi chuù ôû caùc chöông III, IV, V vaø VI trong taäp naøy do Yamamoto Tatsuro, Fujiwara Riichiro vaø Osawa Kazuo bieân soaïn, coù moät loaït caùc trích daãn töø MTL veà caùc moái quan heä giöõa Vieät Nam vaø Trung Hoa döôùi thôøi nhaø Minh. 1980 - Vieän nghieân cöùu lòch söû Ñoâng Nam AÙ, Ñaïi hoïc Trung Sôn (bieân taäp): “Taäp hôïp söû lieäu lieân quan ñeán Philippines trong thö tòch coå Trung Hoa”, Baéc Kinh, 1980. Trong taùc phaåm naøy, trang 28-36 coù caùc trích daãn veà Luzon, Pangasinan vaø Kumalarang, trong khi trang 76-79 coù caùc trích daãn MTL veà Sulu. 1980-83 - Trònh Haïc Thanh, Trònh Nhaát Quaân (chuû bieân): “Taäp hôïp tö lieäu veà caùc chuyeán du haønh cuûa Trònh Hoøa ñeán Ñaïi Taây Döông”, (4 quyeån), Teá Nam, [Sôn Ñoâng/ Shan-dong], 1980-83. Trong caùc quyeån naøy coù caùc trích daãn MTL khaùc nhau veà nhöõng chuyeán du haønh cuûa Trònh Hoøa vaø nhöõng nôi oâng ta gheù qua trong caùc chuyeán ñi naøy. 1980 - Trung taâm nghieân cöùu caùc daân toäc thuoäc Vieän caùc saéc toäc Thanh Haûi (bieân taäp): “Taäp hôïp tö lieäu töø MTL vaø Thanh thöïc luïc veà saéc toäc Sa-la”, n.p. 1981 - Trung taâm nghieân cöùu caùc daân toäc thuoäc Vieän caùc saéc toäc Thanh Haûi (bieân taäp): “Taäp hôïp tö lieäu töø MTL veà lòch söû saéc toäc Thanh Haûi”, Taây Ninh, 1981. 1981 - Trònh Löông Sanh: “Ñính chính vaø boå sung truyeän Nhaät Baûn trong Minh söû ”, Ñaøi Baéc, 1981. Goàm nhieàu trích daãn MTL veà Nhaät vaø ngöôøi Nhaät ôû caùc vuøng bieån ven duyeân. 1981 - La Höông Laâm (chuû bieân): “Söû lieäu veà Taây Taïng trong MTL vaø Thanh thöïc luïc”, Hong Kong, 1981. Coù nhieàu trích daãn veà Taây Taïng vaø ngöôøi Taây Taïng töø hai boä thöïc luïc. 1982 - “Löôïc söû veà ngöôøi Hoaøi Caùt Nhó (Uighurs)”. Nhoùm bieân soaïn (bieân taäp): “Trích luïc tö lieäu lieân quan ñeán Wa-la trong MTL”, OÂ Loã Moäc Teà (Urumqi), 1982. Taùc phaåm naøy taäp hôïp caùc trích daãn veà daân Oirat trong MTL. 1982 - Coá Toå Thaønh (chuû bieân): “Söû lieäu Taây Taïng trong MTL”. Taäp hôïp nhieàu taäp naøy goàm coù caùc tö lieäu veà daân Taây Taïng, phaàn lôùn hoï soáng beân ngoaøi ñaát nöôùc chính thöùc cuûa nhaø Minh.
139 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 1983 - Vieän nghieân cöùu saéc toäc Quyù Chaâu (bieân taäp): “Taäp hôïp tö lieäu lieân quan ñeán Quyù Chaâu trong MTL”, Quyù Chaâu, 1983. Moät baûng keâ bieân nieân caùc trích daãn MTL veà tænh Quyù Chaâu. 1983 - Taniguchi vaø T. Kobayashi [Coác Khaåu Phoøng Nam, Tieåu Laâm Long Phu] (bieân taäp): “Söû lieäu lieân quan ñeán caùc nhoùm saéc toäc ôû vuøng Taây Nam (Trung Hoa) döôùi thôøi nhaø Minh - Caùc trích daãn MTL (Q. 1)”, Tokyo, 1983. Taùc phaåm naøy taäp hôïp caùc trích daãn veà caùc daân toäc phi Trung Hoa ôû Quaûng Taây, Quaûng Ñoâng, Quyù Chaâu, Töù Xuyeân, Taây Taïng vaø Vaân Nam coù trong Thaùi Toå vaø Thaùi Toâng thöïc luïc. 1984 - Traàn Cao Hoa (bieân soaïn): “Taäp hôïp tö lieäu nhaø Minh veà daân Ha-mi [Caùp Maät] vaø daân Tu lu fan [Thoå Loã Phoàn]”, OÂ Loã Moäc Teà, 1984. Coù caùc trích daãn MTL veà ngöôøi Hami vaø Turfan. 1985 - Caûnh Chaán Quoác vaø coäng söï (bieân taäp): “Taäp hôïp tö lieäu lieân quan ñeán Laøo trong coå tòch Trung Hoa”, Trònh Chaâu, 1985. Caùc trích daãn MTL veà Laøo coù theå tìm thaáy ôû caùc trang 41-63 trong quyeån naøy. 1985 - Traàn Hieån Töù vaø coäng söï (bieân taäp): “Söû lieäu lieân quan ñeán Cam- puchia trong coå tòch Trung Hoa”, Trònh Chaâu, 1985. Caùc trích daãn veà Campuchia trong MTL coù theå tìm thaáy töø caùc trang 168-174 trong quyeån naøy. 1985 - Taân Phaùp Xuaân: “Doøng hoï Moäc vaø söï khai phaùt Vaân Nam thôøi nhaø Minh”, Ñaøi Baéc, 1985. Caùc chuù thích ñöa ra trong saùch coù caû caùc trích daãn vôùi moät tyû leä lôùn töø MTL veà doøng hoï Moäc vaø vai troø cuûa hoï trong vieäc ñöa Vaân Nam nhaäp vaøo Trung Hoa. 1985 - Haø Bænh UÙc, Trieäu Leänh Döông (bieân taäp): “Tö lieäu thieân vaên trong MTL” (Q. I vaø II), Hong Kong. Coù caùc trích daãn veà quan saùt thieân vaên tìm thaáy trong MTL. 1986 - Luïc Tuaán Linh, Chu Trieäu Tuyeàn (bieân taäp): “Taäp hôïp tö lieäu lieân quan ñeán Campuchia trong coå tòch Trung Hoa”, Baéc Kinh, 1986. Caùc trích daãn MTL veà Campuchia coù theå tìm thaáy ôû caùc trang 162-172 trong taùc phaåm naøy. 1987 - Trònh Löông Sanh (bieân taäp): “Söû lieäu veà cöôùp bieån Nhaät thôøi nhaø Minh”, Ñaøi Baéc, 1987. Moät taäp hôïp maïch laïc goàm nhieàu trích daãn veà cöôùp bieån ñöôïc bieát döôùi teân “Cöôùp Nhaät Baûn” doïc theo bôø bieån Trung Hoa döôùi thôøi nhaø Minh. 1988 - Luïc Dieäu Thuyeân (bieân soaïn), Luyeän Minh Chí (hieäu boå): “Taäp hôïp tö lieäu trong MTL veà caùc saéc toäc thieåu soá ôû Quaûng Ñoâng”, Quaûng Ñoâng, 1988. Moät taäp hôïp caùc trích daãn lieân quan ñeán nhöõng daân toäc phi Trung Hoa cuûa Quaûng Ñoâng, nhöng cuõng coù nhöõng trích daãn khaùc veà tænh naøy. 1988 - Döông Taân Taøi, Ngoâ Trung Leã (chuû bieân): “Taäp hôïp tö lieäu veà Ninh Haï trong MTL”, Yin-chuan, 1988. Moät taäp hôïp caùc trích luïc veà Ning-xia, moät thöïc theå toàn taïi suoát trieàu nhaø Minh. Caùc trích daãn laø nhöõng chính theå vaø xaõ hoäi ôû caùc nôi maø ngaøy nay laø moät phaàn cuûa vuøng töï trò Ning-xia (Ninh Haï).
140 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 1989 - Ñao Vónh Minh (bieân soaïn): “Trích luïc tö lieäu lòch söû lieân quan ñeán daân toäc Thaùi ôû Trung Hoa”, loaït saùch dòch caùc taùc phaåm coå ñaïi veà caùc daân toäc thieåu soá tænh Vaân Nam, Soá 14, Coân Minh, 1989. Taùc phaåm naøy goàm moät löôïng tuyeån choïn lôùn caùc trích daãn töø MTL veà caùc daân toäc Thaùi vaø caùc chính theå cuûa hoï thôøi nhaø Minh bò chia caét bôûi bieän phaùp cai trò. 1989 - Nguïy Trò Traên (bieân taäp): “Taäp hôïp söû lieäu veà daân toäc Di”, Töù Xuyeân, 1989. Caùc trích daãn MTL trong taùc phaåm ñöôïc ghi laïi töø caùc trang 134-232. 1989 - Quaùch Haäu An (bieân soaïn): “Tuyeån luïc tö lieäu kinh teá trong MTL”, Baéc Kinh, 1989. Goàm caùc trích daãn veà daân soá, heä thoáng ñoàng ruoäng, thueá, noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø thöông maïi, vaän chuyeån muoái, gaïo vaø taøi chính. 1990 - Lyù Quoác Töôøng (chuû bieân): “Trích luïc MTL theo chuû ñeà - Taäp veà caùc tieåu söû caù nhaân”, Vuõ Haùn, 1990. [Minh thöïc luïc loaïi toaûn]. 1991 - Lyù Quoác Töôøng (chuû bieân): “Trích luïc MTL theo chuû ñeà - Taäp tö lieäu veà quan heä ngoaïi giao”, Vuõ Haùn, 1991. Ñoù laø hai quyeån ñaàu trong moät loaït saùch goàm moät löôïng taäp hôïp lôùn trích luïc MTL xeáp theo chuû ñeà. Caùc quyeån khaùc ñaõ phaùt haønh goàm: 1992 - “Taäp tö lieäu veà tænh Hoà Baéc”. 1992 - “Taäp tö lieäu veà thaønh Baéc Kinh”. 1992 - “Taäp tö lieäu veà vaên hoùa, giaùo duïc vaø khoa hoïc kyõ thuaät”. 1992 - “Taäp tö lieäu veà chính söï cung ñình”. 1993 - “Taäp tö lieäu veà tænh Töù Xuyeân”. 1993 - “Taäp tö lieäu veà hieän töôïng töï nhieân”. 1993 - “Taäp tö lieäu veà vaán ñeà kinh teá”. 1993 - “Taäp tö lieäu veà Phuùc Kieán vaø Ñaøi Loan”. 1993 - “Taäp tö lieäu veà Quaûng Ñoâng vaø Haûi Nam”. 1993 - “Taäp tö lieäu veà tænh Quaûng Taây”. 1994 - “Taäp tö lieäu veà tænh An Huy”. 1994 - “Taäp tö lieäu veà tænh Sôn Ñoâng”. 1994 - “Taäp tö lieäu luaät vaø thanh tra”. 1995 - “Taäp tö lieäu veà phuï nöõ”. 1995 - “Taäp tö lieäu tænh Hoà Baéc vaø Tianjin”. 1995 - “Taäp tö lieäu tænh Trieát Giang vaø Thöôïng Haûi”. 1995 - “Taäp tö lieäu boå nhieäm vaø baõi nhieäm”. 1995 - “Taäp tö lieäu caùc doøng hoï chö haàu phong kieán ñöôïc phong vöông”. Vì loaït saùch naøy cung caáp nhöõng trích daãn MTL döôùi daïng coâng duïng, vaø maïch laïc, khoâng nghi ngôø gì nöõa vì noù seõ trôû thaønh boä taäp hôïp MTL ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát. Tuy nhieân, boä saùch naøy coù theå coù haïn cheá khi maø moãi quyeån ñöôïc bieân soaïn, bieân taäp vaø chaám caâu bôûi nhieàu ngöôøi, ñoâi khi ñöa ñeán keát quaû laø cuøng moät trích daãn khi xuaát hieän trong nhieàu taäp ñöôïc chaám caâu khaùc nhau. Trong nhöõng tröôøng hôïp hieám hôn, kyù töï coù khi cuõng khaùc nhau trong caùc quyeån. Caùc quyeån saùch naøy do ñoù neân ñöôïc söû duïng cuøng vôùi aán baûn Ñaøi Baéc vaø caùc phuï luïc veà pheâ bình vaên baûn cuûa noù, [teân thöôøng goïi laø Minh thöïc luïc loaïi toaûn].(6)
141 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 2002 - Tian Wei-jiang [Ñieàn Veä Cöông]: “Taäp hôïp tö lieäu veà Taân Cöông trong MTL”, OÂ Loã Moäc Teà, Taân Cöông nhaân daân xuaát baûn xaõ, 2002. Taäp hôïp caùc trích daãn MTL naøy veà Taân Cöông (moät thöïc theå ñaõ khoâng ñöôïc döïng neân vaøo thôøi Minh) coù caùc trích daãn veà caùc chính theå ñaõ keá tuïc bò chieám vaø saùp nhaäp vaøo quoác gia Trung Hoa. 2.4. Caùc danh muïc veà trích daãn MTL Cuøng vôùi caùc taäp hôïp khaùc nhau veà caùc trích daãn ghi ôû treân, coøn coù moät soá caùc danh muïc höõu ích veà caùc trích daãn MTL veà nhöõng chuyeân ñeà. Chuùng goàm: 1969 - Shiratori Yoshiro [Baïch Ñieåu Phöông Lan]: “Neàn taûng cuûa söï hình thaønh caáu truùc söùc maïnh taïi Nam Trung Hoa vaø Ñoâng Nam AÙ - caùc nhoùm saéc toäc vaø caùc phaû heä cuûa hoï”, in laïi trong Caùc nghieân cöùu lòch söû saéc toäc Nam Trung Hoa, Tokyo, 1985. ÔÛ caùc trang töø 410-42 cuûa baûn in laïi naêm 1985 laø moät danh muïc caùc trích daãn MTL veà tu-si [Thoå Ty] (caùc chính quyeàn ñòa phöông) ôû Hoà Quaûng, Töù Xuyeân, Quyù Chaâu, Vaân Nam, Quaûng Taây vaø Quaûng Ñoâng cho tôùi cuoái theá kyû 15. 1975 - Watanabe Hiroshi: “Moät danh muïc veà caùc ñaïi söù quaùn vaø nhieäm vuï chö haàu töø caùc nöôùc Hoài giaùo ñeán thôøi Minh Trung Hoa (1368-1644) nhö ñöôïc ghi laïi trong MTL, saép xeáp theo vuøng ñòa lyù”, trong Hoài kyù veà Cô quan nghieân cöùu cuûa Toyo Bunko, Soá 33, 1975, caùc trang 285-347. Ñaây laø phieân baûn tieáng Anh cuûa moät taïp chí nguyeân ñöôïc phaùt haønh baèng tieáng Nhaät naêm 1971, vaø coù nhöõng chi tieát veà caùc trích daãn MTL lieân quan ñeán nhieàu chính theå Hoài giaùo hieån nhieân, vaø nhöõng chính theå Hoài giaùo khaùc khoâng hieån nhieân, ôû Trung Ñoâng, Trung AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ. 1988 - H. Matsutake [Tuøng Truùc Khaùnh Tröôøng]: “Nghieân cöùu veà haøng haûi Nhaät ôû Ñoâng Nam AÙ vaøo naêm Khaùnh Tröôøng thöù 14 Keicho (1609 sau CN)”, trong Nieân san caùc nghieân cöùu Ñoâng Nam AÙ, 1988, caùc trang 47-80. Baøi naøy coù moät baûng keâ caùc trích daãn MTL veà Ruykyu [Löu Caàu] ôû caùc trang 60-63. Taïi moät hoäi nghò veà hai trieàu Minh, Thanh toå chöùc taïi Ñaïi hoïc Hong Kong naêm 1985, GS Töø Hoaèng (徐泓) ñöa ra caùc chi tieát veà moät “Danh muïc lieät keâ MTL”, moät danh muïc toaøn boä veà MTL ñöôïc bieân soaïn taïi Ñaøi Loan, goàm 11 phaàn chính chöùa ñöïng hôn 1.200 ñeà muïc. Coâng trình naøy döôøng nhö ñöôïc taøi trôï, ít nhaát laø moät phaàn, bôûi tieàn cuûa Havard-Yenching [Yeân Kinh]. Khoâng coù chi tieát nhieàu hôn veà döï aùn naøy, vaø döôøng nhö quaù trình ñang tieán haønh höôùng ñeán moät phieân baûn ñieän töû toaøn boä vaên baûn MTL taïi Vieän haøn laâm Trung Hoa, cuõng coù chi tieát môùi ñöôïc Traàn Quoác Ñoáng (陳國棟) cho bieát, coâng trình döôøng nhö ñöôïc goäp vaøo moät döï aùn môùi. (Coøn tieáp) CHUÙ THÍCH Caàn nghieân cöùu lòch ñaïi taàm roäng hôn veà trieàu Minh, xem Mote vaø Twitchett, Lòch söû Trung 1. Hoa theo Cambridge, Quyeån 7: Trieàu Minh 1368-1644, Phaàn I (Cambridge Mass., 1988). 2. Wu Han, 1948 3. W. Franke, “Der Kompilation und Uberlieferung der Ming Shi-lu” Sinologische Arbeiten I (1943); Daãn nhaäp veà caùc nguoàn söû trieàu Minh, 1968.
142 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (78). 2010 4. Mano Senryu, 1979. W. Franke, Daãn nhaäp veà caùc nguoàn söû trieàu Minh. 5. 6. Mano Senryu, pp. 3-6, 6-69, 70-90, 90-119 (theo trình töï). 7. Xie Gui-an, 2003. 8. Wu Han, 1948, pp. 401-4. Franke, Daãn nhaäp veà caùc nguoàn söû trieàu Minh. 9. 10. Huang Chang-chien, 1972. CHUÙ THÍCH BOÅ SUNG (1) Moät baûn ca tuïng coå tieáng Java ñoái vôùi nhaø vua Hayam Wuruk trieàu ñaïi Majapahit. TCK. (2) Bieân nieân söû baèng tieáng Maõ Lai coå. TCK. (3) Nhöõng chuyeän keå baèng tieáng AÛ Raäp. (4) “Tai” 傣 Thaùi, teân boä toäc/ daân toäc. G. Wade duøng thuaät ngöõ naøy ñeå chæ chung moät soá boä toäc ôû nam Vaân Nam, vaø ñöôïc duøng vôùi tính caùch ñaïi dieän cho moät soá daân toäc khaùc. Trong söû Trung Quoác, daân toäc Thaùi ñöôïc goïi baèng nhieàu teân khaùc nhau tuøy theo thôøi kyø lòch söû. Minh thöïc luïc duøng caùc teân Baùch Di, Kim Xæ, Haéc Xæ, Man. (5) Minh Thaùi Toå maát vaøo thaùng 5 (nhuaàn) naêm Maäu Daàn [1398], nieân hieäu Hoàng Vuõ döøng ôû naêm thöù 31. Thaùi Toân töùc chaùu noäi Thaùi Toå leân noái ngoâi, laáy hieäu Kieán Vaên (1399-1402) töùc Hueä Ñeá. Thôøi Kieán Vaên xaûy ra cuoäc chính bieán, söû Trung Quoác goïi laø “chính bieán Tónh Naïn”. Con cuûa Thaùi Toå laø Leä/Ñeä ñöôïc phong ôû ñaát Yeân khôûi binh tranh ngoâi vôùi chaùu laø Hueä Ñeá. Thaùng 6 naêm 1402 Yeân Vöông Leä laøm chuû kinh thaønh, leân ngoâi hoaøng ñeá, töùc vua Thaønh Toå, nieân hieäu Vónh Laïc (1403-1424). Do chuû tröông cuûa Thaønh Toå, thöïc luïc veà Hueä Ñeá bò xoùa hoaëc söûa ñoåi, caùc söï kieän thôøi Kieán Vaên bò nhaäp vaøo thöïc luïc Thaùi Toå hoaëc Thaønh Toå, tình traïng naøy khieán Thaùi Toå thöïc luïc coù soá naêm nhieàu hôn thöïc teá. (6) Danh muïc Minh thöïc luïc loaïi toaûn cuûa G. Wade lieät keâ ñaõ boû soùt “Quaân söï söû quyeån” (1993). Trong quyeån loaïi toaûn veà lòch söû quaân söï naøy, phaàn thöù 8 “Duïng binh Nam cöông” coù nhieàu trích ñoaïn lieân quan ñeán chieán tranh Minh - An Nam, tuy nhieân ñaây chæ laø trích tuyeån, caùc söï kieän ñöôïc trích luïc chæ khoaûng 1/10 caùc ñieàu muïc lieân quan hieän coù trong MTL. TOÙM TAÉT Baøi vieát laø moät nghieân cöùu toång quan cuûa taùc giaû Geoff Wade veà nguoàn söû lieäu Ñoâng Nam AÙ trong boä Minh thöïc luïc. Sau khi ñieåm qua noäi dung, caùc aán baûn, söu taäp caùc saùch trích daãn Minh thöïc luïc, caùc ñaëc tröng cuûa Minh thöïc luïc nhö laø moät nguoàn söû lieäu, taùc giaû ñaõ phaân tích veà theá giôùi quan Trung Hoa theå hieän qua boä Minh thöïc luïc. Maëc duø thöøa nhaän Minh thöïc luïc giöõ moät vai troø quan troïng trong vieäc taùi hieän lòch söû xaõ hoäi, chính trò nhaø Minh vaø mang laïi nhöõng boå khuyeát höõu ích cho vieäc nghieân cöùu lòch söû vuøng Ñoâng Nam AÙ, taùc giaû ñaõ löu yù ngöôøi ñoïc caàn yù thöùc raèng, luaän ñieåm Trung Hoa (vaø cuõng laø khuoân khoå cuûa caùch cheùp söû trong Minh thöïc luïc) phaûn aùnh “caùi maø nhaø Minh muoán noù phaûi laø” hôn laø caùi maø nhaø Minh ñaõ laø. ABSTRACT THE MING SHI-LU AS A SOURCE OF DATA FOR SOUTHEAST ASIAN HISTORY This ar ticle is Geoff Wade’s general study on the source of historical data r egarding Southeast Asia found in the book M ing Shi-lu ( also known as the V eritable Records of the Ming Dynasty). After giving a sketchy description of the contents of the book, its editions, the number of books quoting the Ming Shi-lu and using its typical characteristics as a source of historical documents, the author gives an analysis on the Chinese world outlook as represented through the Ming Shi-lu. Though he admits that Ming Shi-lu plays an important part in an effort to recreate the history, society and politics of the Ming dynasty and it provides helpful data supplement to a study on the history of the Southeast Asia, the author advises readers to be aware of the fact that the Chinese point of view (also the writing method of Ming Shi-lu) reflects “what the Ming dynasty wanted it to be” rather than what it actually was.