Báo cáo nghiên cứu khoa học " VAI TRÒ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VỚI XUẤT KHẨU CỦA TRUNG QUỐC "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

87
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đầu t- trực tiếp n-ớc ngoài (FDI) là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến "sự thần kỳ" về xuất khẩu của Trung Quốc. Điều này đ-ợc thể hiện qua đóng góp của FDI đối với tăng tr-ởng xuất khẩu và sự chuyển đổi căn bản cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt là các mặt hàng chế biến, của Trung Quốc. Đạt đ-ợc thành quả này là nhờ có những chủ tr-ơng, chính sách đúng đắn của Trung Quốc áp dụng trong quá trình thu hút và sử dụng FDI để đẩy mạnh xuất khẩu từ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " VAI TRÒ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VỚI XUẤT KHẨU CỦA TRUNG QUỐC "

nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 20 NguyÔn Anh Minh* ®Æc biÖt sau chuyÕn c«ng du miÒn Nam Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi § cña §Æng TiÓu B×nh vµo n¨m 1992, dßng (FDI) lµ mét trong nh÷ng vèn FDI vµo Trung Quèc cã sù gia t¨ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®ét biÕn, ®−a Trung Quèc trë thµnh n−íc ®Õn "sù thÇn kú" vÒ xuÊt khÈu cña tiÕp nhËn FDI nhiÒu nhÊt trong sè c¸c Trung Quèc. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn qua n−íc ®ang ph¸t triÓn, vµ ®øng thø hai ®ãng gãp cña FDI ®èi víi t¨ng tr−ëng trªn thÕ giíi (sau Mü). FDI thùc hiÖn xuÊt khÈu vµ sù chuyÓn ®æi c¨n b¶n c¬ t¨ng tõ kho¶ng 3,5 tû USD n¨m 1990 cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c lªn 27,5 tû USD vµo n¨m 1993, vµ 45 tû mÆt hµng chÕ biÕn, cña Trung Quèc. §¹t USD vµo c¸c n¨m 1997 vµ 1998. Sau khi ®−îc thµnh qu¶ nµy lµ nhê cã nh÷ng chñ cã sù sôt gi¶m vµo c¸c n¨m 1999 vµ 2000 tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña Trung do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh Quèc ¸p dông trong qu¸ tr×nh thu hót vµ khu vùc, ®Õn n¨m 2001 FDI thùc hiÖn ë sö dông FDI ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu tõ Trung Quèc l¹i gia t¨ng vµ ®¹t gÇn 47 tû cuèi nh÷ng n¨m 1970 cña thÕ kû 20 trë ®i. USD. Vµo n¨m 2002, víi gi¸ trÞ FDI thùc 1. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh thu hót FDI hiÖn ®¹t 52,74 tû USD, Trung Quèc ®· cña Trung Quèc v−ît Mü vµ trë thµnh n−íc tiÕp nhËn FDI nhiÒu nhÊt thÕ giíi. VÞ trÝ nµy tiÕp Thu hót FDI lµ mét trong nh÷ng tôc ®−îc duy tr× trong n¨m 2003 víi vèn träng t©m cña chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ FDI thùc hiÖn ®¹t 53,51 tû USD. Sang ë Trung Quèc trong h¬n hai thËp kû qua. n¨m 2004, do FDI vµo Mü t¨ng m¹nh Sau mét thêi gian thu hót FDI mét c¸ch nªn Trung Quèc l¹i tôt xuèng vÞ trÝ thø thËn träng, tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1980 trë hai thÕ giíi víi tæng vèn FDI thùc hiÖn ®i Trung Quèc ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®¹t 60,63 tû USD. TÝnh ®Õn hÕt n¨m h×nh thµnh khu«n khæ ph¸p lý ®èi víi 2004, l−îng FDI tÝch tô ë Trung Quèc FDI vµ ¸p dông nhiÒu chÝnh s¸ch ®¹t h¬n 560 tû USD (B¶ng 1). khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1990, * §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n. B¶ng 1: §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi vµo Trung Quèc, 1979-2004 (tû USD, %)
21 Vai trß cña ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngo i… Vèn ®¨ng ký Vèn thùc hiÖn N¨m Thay ®æi Quy m« trung b×nh Gi¸ trÞ Sè dù ¸n Gi¸ trÞ Thay ®æi (%) % cña (1) (1) (tr. USD/dù ¸n) (%) 1979-89 21776 33,76 - 1,55 15,53 - 46,0 1990 7273 6,60 17,79 0,91 3,49 2,80 52,87 1995 37011 91,28 10,40 2,47 37,52 11,12 41,10 1996 24556 73,28 -19,72 2,98 41,73 11,20 56,94 1997 21001 51,00 -30,40 2,43 45,26 8,46 88,73 1998 19799 52,10 2,15 2,63 45,46 0,46 87,26 1999 16918 41,22 -20,88 2,44 40,32 -11,31 97,81 2000 22347 62,38 51,32 2,79 40,72 0,98 65,27 2001 26140 69,19 10,92 2,65 46,85 14,90 67,75 2002 34171 82,77 19,63 2,42 52,74 12,50 63,72 2003 41081 115,07 39,02 2,80 53,51 1,46 46,50 2004 43664 153,48 33,40 3,52 60,63 13,30 39,50 1979-04 467384 1096,36 - 2,35 560,39 - 51,11 Nguån: Fung, Iizaka vµ Tong 2002, b¶ng 2; US - China Business Council; MOFCOM. n¨m ®Çu c¶i c¸ch (0,04% vµo n¨m 1980) 2. XuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn n−íc ngo i ë Trung Quèc lªn 12,6% vµo n¨m 1990, 47,9% vµo n¨m 2000, 52,2% vµo n¨m 2002, vµ 57,07% Vai trß cña FDI ®èi víi xuÊt khÈu cña vµo n¨m 2004. H¬n n÷a, c¸c FIE chiÕm Trung Quèc tr−íc hÕt ®−îc biÓu hiÖn qua tû träng ngµy cµng lín trong møc t¨ng sù gia t¨ng nhanh chãng tû träng cña xuÊt khÈu cña c¶ n−íc. NÕu tû träng nµy c¸c doanh nghiÖp cã vèn n−íc ngoµi - chØ lµ 3,1% trong thêi kú 1980-1985, th× Foreign-Invested Enterprise (FIE) trong trong giai ®o¹n 1985-1990 t¨ng lªn tæng xuÊt khÈu cña c¶ n−íc. Sè liÖu thµnh 22%, giai ®o¹n 1990-1995 lµ 45%, B¶ng 2 cho thÊy tû träng cña c¸c FIE giai ®o¹n 1995-2000 lµ 72%, vµ trong trong tæng xuÊt khÈu cña Trung Quèc giai ®o¹n 2000-2004 lµ 63,7%. t¨ng tõ møc kh«ng ®¸ng kÓ vµo nh÷ng B¶ng 2: XuÊt khÈu vµ s¶n l−îng CN cña c¸c DN trong n−íc vµ FIE, 1980-2004
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 22 XuÊt khÈu (tû USD) S¶n l−îng c«ng nghiÖp (tû RMB) N¨m DN trong n−íc FIE DN trong n−íc FIE C¶ n−íc C¶ n−íc Gi¸ trÞ % Gi¸ trÞ % Gi¸ trÞ % Gi¸ trÞ % 1980 18,19 18,18 99,95 0,01 0,04 - - - - - 1985 27,35 27,05 98,91 0,29 1,09 - - - - - 1990 62,09 54,28 87,42 7,81 12,58 1970,10 1925,21 97,72 44,89 2,28 1995 148,78 101,90 68,49 46,88 31,51 9196,33 7880,91 85,70 1315,42 14,30 2000 249,21 129,77 52,07 119,44 47,92 7396,49 5081,93 68,71 2314,56 31,29 2001 266,15 132,91 49,94 133,24 50,06 9475,18 6823,61 72,02 2651,57 27,98 2002 325,57 155,63 47,80 169,94 52,20 10119, 87 6742,76 66,63 3377,11 33,37 2003 438,37 198,03 45,17 240,34 54,83 14227,12 9791,34 68,82 4435,78 31,18 2004 593,37 254,61 42,93 338,61 57,07 - - - - - Nguån: Fung, Iizaka vµ Tong 2002, b¶ng 12; Hµ M¹n QuÇn vµ Tr−¬ng Tr−êng Xu©n 2003, b¶ng 10, 12; MOFCOM. xuÊt khÈu cña c¶ n−íc. §Õn n¨m 2003, §èi víi Trung Quèc, thu hót FDI tû träng cña c¸c FIE trong s¶n l−îng ®−îc coi lµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó c«ng nghiÖp vµ xuÊt khÈu cña c¶ n−íc thóc ®Èy xuÊt khÈu. V× vËy c¸c FIE t−¬ng øng lµ 31,18% vµ 54,83%. ®−îc dù kiÕn lµ sÏ dµnh mét phÇn lín s¶n l−îng ®Ó xuÊt khÈu. C¸c sè liÖu ViÖc ®¸nh gi¸ møc ®é ®Þnh h−íng trong B¶ng 2 cho thÊy c¸c FIE mang xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp cã thÓ dùa tÝnh ®Þnh h−íng xuÊt khÈu cao h¬n so vµo mét th−íc ®o kh¸c lµ tû träng cña víi c¸c doanh nghiÖp trong n−íc. §iÒu xuÊt khÈu trong møc s¶n l−îng cña nµy ®−îc thÓ hiÖn ë chç tû träng cña doanh nghiÖp. B¶ng 3 cho thÊy trong c¸c FIE trong xuÊt khÈu lu«n cao h¬n n¨m 1997 c¸c FIE cã møc ®é ®Þnh h−íng tû träng cña chóng trong s¶n l−îng xuÊt khÈu cao h¬n nhiÒu so víi c¸c c«ng nghiÖp cña c¶ n−íc, cßn víi c¸c doanh nghiÖp trong n−íc ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong n−íc th× t×nh h×nh ngµnh, ®Æc biÖt lµ FIE thuéc c¸c ngµnh hoµn toµn ng−îc l¹i. Vµo n¨m 1990, giµy dÐp (99,9%), may mÆc (92,3%), ®å mÆc dÇu chØ chiÕm tû träng rÊt nhá gç (70,9%), thiÕt bÞ ®iÖn vµ ®iÖn tö trong s¶n l−îng c«ng nghiÖp (2,28%), (51,5%), giÊy vµ c¸c s¶n phÈm v¨n hãa, nh−ng c¸c FIE l¹i chiÕm tíi h¬n 12% thÓ thao (50%). B¶ng 3: So s¸nh ®Þnh h−íng xuÊt khÈu cña c¸c FIE vµ DN trong n−íc, 1997 (%)
23 Vai trß cña ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngo i… §Þnh h−íng xuÊt khÈu (xuÊt khÈu/s¶n l−îng) Ngµnh TÊt c¶ c¸c DN FIE DN trong n−íc Tæng céng 12,9 39,7 8,6 May mÆc 72,0 92,3 65,5 §å da v gi y dÐp 53,1 99,9 34,8 §iÖn v ®iÖn tö 28,1 51,5 13,6 §å gç 23,6 70,9 15,5 GiÊy, s¶n phÈm v¨n hãa v thÓ thao 17,6 50,0 11,7 Hãa chÊt 9,1 25,2 7,8 ThiÕt bÞ vËn t¶i 7,0 17,3 4,9 DÖt 6,7 22,3 4,9 VËt liÖu x©y dùng 5,1 32,8 3,4 M¸y mãc 5,1 24,6 3,4 Nguån: Lemoine 2000, b¶ng 11. hai nÒn kinh tÕ nµy trong viÖc x©y dùng XÐt trªn ph¹m vi c¸c ®Þa ph−¬ng th× ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt phôc vô xuÊt khÈu ë nh÷ng khu vùc thu hót nhiÒu FDI, c¸c Trung quèc lµ nh»m t¸i lËp lîi thÕ so FIE còng chiÕm tû träng lín h¬n trong s¸nh ®· mÊt ®èi víi c¸c mÆt hµng chÕ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn. biÕn sö dông nhiÒu lao ®éng ë trong Ch¼ng h¹n vµo n¨m 1991, c¸c FIE trong n−íc, th× cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng phÇn 4 ®Æc khu kinh tÕ chiÕm kho¶ng 55% s¶n lín vèn FDI ®−a vµo Trung Quèc mang l−îng, nh−ng l¹i chiÕm tíi 76% xuÊt tÝnh ®Þnh h−íng xuÊt khÈu, vµ cã tÝnh bæ khÈu hµng chÕ biÕn cña c¸c ®Æc khu nµy. sung (h¬n lµ thay thÕ) cho xuÊt khÈu s¶n C¸c sè liÖu t−¬ng øng ë tØnh Qu¶ng phÈm chÕ biÕn cña Trung Quèc. Ch©u lµ 21% vµ 66%. Còng trong n¨m ®ã, tû träng trung b×nh cña c¸c FIE ë c¸c 3. §ãng gãp cña FDI ®èi víi sù thµnh phè më cöa ven biÓn trong s¶n chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu cña Trung l−îng vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn Quèc t−¬ng øng lµ 9% vµ 37%. Nh×n chung vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1990, c¸c FIE ë c¸c Ngoµi tèc ®é t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu ®Æc khu kinh tÕ vµ c¸c thµnh phè më cöa cao, c¬ cÊu xuÊt khÈu cña Trung Quèc ven biÓn chØ chiÕm 20% s¶n l−îng hµng còng cã sù chuyÓn dÞch m¹nh mÏ tõ c¸c chÕ biÕn, nh−ng l¹i chiÕm tíi h¬n 50% mÆt hµng th«, s¬ chÕ sang c¸c mÆt hµng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®ã. Ngoµi chÕ biÕn. Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 80 trë ®i, ra, nÕu tÝnh ®Õn mét thùc tÕ lµ vèn ®Çu tõ chç chiÕm h¬n 50% xuÊt khÈu cña t− tõ Hång K«ng vµ §µi Loan chiÕm tû Trung Quèc, tû träng c¸c mÆt hµng träng lín trong tæng FDI vµo Trung nguyªn liÖu th« liªn tôc gi¶m, cßn tû Quèc, vµ môc ®Ých cña c¸c nhµ ®Çu t− tõ träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn t¨ng nhanh
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 24 tõ møc d−íi 50% vµo n¨m 1985 lªn gÇn thiÕt bÞ v¨n phßng, viÔn th«ng. ChÝnh sù 75% vµo n¨m 1990, h¬n 85% vµo n¨m ph©n bæ l¹i vèn FDI gi÷a c¸c ngµnh lµ 1995, vµ xÊp xØ 90% kÓ tõ n¨m 2000 trë nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn sù chuyÓn ®i. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ dÞch nhanh chãng nµy. Cho ®Õn nöa ®Çu yÕu dÉn ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu quan nh÷ng n¨m 1990, c¸c FIE vÉn chñ yÕu träng nµy lµ dßng FDI tõ Hång K«ng vµ tËp trung vµo c¸c ngµnh ®Þnh h−íng §µi Loan ®æ vµo ngµnh c«ng nghiÖp chÕ xuÊt khÈu sö dông nhiÒu lao ®éng vµ cã biÕn sö dông nhiÒu lao ®éng cña Trung hµm l−îng c«ng nghÖ thÊp nh− dÖt, may Quèc tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1980. Nh− ®· mÆc, giµy dÐp. Ch¼ng h¹n vµo n¨m ®Ò cËp ë trªn, hai nÒn kinh tÕ nµy thùc 1995, c¸c FIE trong ngµnh may mÆc hiÖn t¸i ®Þnh vÞ ho¹t ®éng s¶n xuÊt c¸c chiÕm tíi 30% sè l−îng c¸c doanh nghiÖp mÆt hµng chÕ biÕn cã hµm l−îng lao vµ 50% møc s¶n l−îng vµ gi¸ trÞ gia t¨ng ®éng cao tíi Trung Quèc, biÖt lµ c¸c tØnh cña toµn ngµnh. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1995 duyªn h¶i §«ng Nam, n¬i cã lîi thÕ chi trë ®i th× FDI cã xu h−íng tËp trung vµo phÝ nh©n c«ng. C¸c FIE tõ hai nÒn kinh c¸c ngµnh cã hµm l−îng c«ng nghÖ cao tÕ nµy chñ yÕu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng h¬n nh− m¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö, gia c«ng hoÆc l¾p r¸p s¶n phÈm c«ng m¸y tÝnh, thiÕt bÞ viÔn th«ng, thiÕt bÞ nghiÖp nhÑ nh− dÖt may, giµy dÐp, ®å v¨n phßng, d−îc phÈm, s¶n phÈm hãa ch¬i. C¸c doanh nghiÖp nµy còng tham dÇu. NÕu nh− vµo n¨m 1995, c¸c FIE gia s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng cã hµm trong ngµnh ®iÖn tö vµ viÔn th«ng chiÕm l−îng c«ng nghÖ cao h¬n nh− ®å ®iÖn vµ 60% møc s¶n l−îng vµ 59% gi¸ trÞ gia ®iÖn tö gia dông, hãa chÊt vµ m¸y mãc t¨ng cña toµn ngµnh, th× ®Õn n¨m 2000 c¸c sè liÖu t−¬ng øng lµ 72% vµ 65%. thiÕt bÞ. Tuy nhiªn, nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao nµy chñ yÕu ®−îc gia Víi xu thÕ ph©n bæ l¹i vèn FDI nãi c«ng hoÆc l¾p r¸p tõ nh÷ng linh kiÖn vµ trªn, c¸c FIE ®· trë thµnh nguån xuÊt b¸n thµnh phÈm nhËp khÈu víi c¸c d©y khÈu chñ yÕu c¸c mÆt hµng m¸y mãc, chuyÒn c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®iÖn tö vµ c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ míi - ®éng. c«ng nghÖ cao cña Trung Quèc. Theo sè Cïng víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt liÖu cña Bé Th−¬ng m¹i Trung Quèc - khÈu nãi chung, c¬ cÊu xuÊt khÈu c¸c Ministry of Commerce (MOFCOM), xuÊt mÆt hµng chÕ biÕn cña Trung Quèc còng khÈu mÆt hµng m¸y mãc vµ ®iÖn tö cña cã sù biÕn ®éng m¹nh. Vµo cuèi nh÷ng Trung Quèc trong n¨m 2000 ®¹t 66,73 tû n¨m 1980 vµ ®Çu thËp kû 1990, hµng USD, n¨m 2001 ®¹t 77,66 tû USD, chiÕm may mÆc ®· v−¬n lªn thÕ chç hµng dÖt t−¬ng øng lµ 62,79% vµ 65,53% tæng ®Ó trë thµnh mÆt hµng chÕ biÕn xuÊt xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy cña c¶ khÈu quan träng nhÊt. Nh−ng chØ sau n−íc. Trong n¨m 2002, xuÊt khÈu mÆt mét thêi gian ng¾n, ®Õn gi÷a thËp kû hµng m¸y mãc vµ ®iÖn tö cña c¸c FIE 1990 th× chÝnh b¶n th©n hµng may mÆc ®¹t 105,01 tû USD, t¨ng 37% so víi n¨m l¹i ph¶i nh−êng vÞ trÝ nµy cho nhãm c¸c mÆt hµng cã hµm l−îng c«ng nghÖ cao 2001, chiÕm 66,85% tæng xuÊt khÈu m¸y h¬n nh− m¸y mãc thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö, mãc vµ hµng ®iÖn tö cña c¶ n−íc (157,08
25 Vai trß cña ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngo i… tû USD) vµ 61,79% tæng xuÊt khÈu cña 2000, 2001 vµ 2002, c¸c JV chiÕm t−¬ng c¸c FIE (169,94 tû USD). øng lµ 39,29%, 37,89% vµ 32,62% tæng xuÊt khÈu s¶n phÈm m¸y mãc vµ ®iÖn tö §èi víi nhãm s¶n phÈm c«ng nghÖ cña tÊt c¶ c¸c FIE, cßn sè liÖu cña míi - c«ng nghÖ cao th× xuÊt khÈu cña WFOE t−¬ng øng lµ 54,71%, 56,82% vµ c¸c FIE trong n¨m 1996 (®¹t 7,8 tû 62,76%. §Æc biÖt, c¸c WFOE ®ãng vai trß USD) míi chØ chiÕm 61% tæng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy cña c¶ n−íc, vµ trong ngµy cµng quan träng, nÕu nh− kh«ng c¸c n¨m 1998 vµ 1999 t¨ng lªn thµnh nãi lµ mang tÝnh quyÕt ®Þnh, ®èi víi xuÊt kho¶ng 65%, th× ®Õn n¨m 2000 tû träng khÈu mÆt hµng c«ng nghÖ míi - c«ng nµy t¨ng lªn thµnh 81%. §Õn n¨m 2002, nghÖ cao cña Trung Quèc. NÕu nh− vµo xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ cao - n¨m 1998, c¸c WFOE chØ chiÕm 30,6% c«ng nghÖ cña c¸c FIE ®¹t 55,66 tû USD, tæng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy cña c¶ t¨ng 47% so víi n¨m 2001, chiÕm 82,2% n−íc, th× sang n¨m 1999 tû träng nµy lµ tæng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy cña c¶ 44,5%, vµ ®Õn n¨m 2002 ®¹t møc rÊt cao n−íc (67,71 tû USD) vµ gÇn 33% tæng lµ 55,4%. xuÊt khÈu cña c¸c FIE. Sang n¨m 2003, XÐt theo h×nh th¸i xuÊt khÈu th× xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ míi - phÇn lín xuÊt khÈu cña c¸c FIE ®−îc c«ng nghÖ cña c¸c FIE tiÕp tôc t¨ng thùc hiÖn d−íi h×nh thøc gia c«ng xuÊt m¹nh víi gi¸ trÞ ®¹t ®−îc lµ 94,3 tû khÈu. Vµo 1995, n¨m gia c«ng xuÊt khÈu USD, t¨ng 69,42% so víi n¨m 2002, vµ chiÕm tíi 89,9% xuÊt khÈu cña c¸c FIE. chiÕm tíi 86% tæng xuÊt khÈu c¸c mÆt Tû träng nµy ®Õn c¸c n¨m 2001 vµ 2002 hµng nµy cña Trung Quèc. C¸c s¶n cã gi¶m xuèng, nh−ng vÉn gi÷ ë møc cao phÈm c«ng nghÖ th«ng tin (bao gåm m¸y tÝnh vµ thiÕt bÞ viÔn th«ng) trë thµnh t−¬ng øng lµ 80% vµ 79,2%. Trong sè c¸c nhãm hµng chñ lùc trong nhãm mÆt mÆt hµng xuÊt khÈu cña c¸c FIE th× c¸c hµng c«ng nghÖ míi - c«ng nghÖ cao: s¶n phÈm m¸y mãc, ®iÖn tö vµ c¸c mÆt trong n¨m 2002 gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸c hµng c«ng nghÖ míi - c«ng nghÖ cao lµ s¶n phÈm nµy ®¹t 46,55 tû USD, chiÕm nh÷ng mÆt hµng ®−îc xuÊt khÈu chñ 83,63% gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng yÕu d−íi h×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu. c«ng nghÖ míi - c«ng nghÖ cao cña c¸c Trong n¨m 2002, xuÊt khÈu c¸c mÆt FIE vµ 68,74% cña c¶ n−íc. hµng m¸y mãc vµ ®iÖn tö theo ph−¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu ®¹t 93,48 tû XÐt theo h×nh thøc FDI th× c¸c doanh USD, chiÕm tíi 89% tæng gi¸ trÞ xuÊt nghiÖp liªn doanh - Joint Venture (JV) khÈu nhãm mÆt hµng nµy cña c¸c FIE, vµ doanh nghiÖp 100% vèn n−íc ngoµi - cßn ®èi víi c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ míi - Wholly Foreign-Owned Enterprise c«ng nghÖ cao th× c¸c sè liÖu t−¬ng øng (WFOE) chiÕm phÇn lín xuÊt khÈu cña lµ 52,48 tû USD vµ 94,29%. c¸c FIE ë Trung Quèc. Trong c¸c n¨m
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 26 B¶ng 4 : Tû träng cña Trung Quèc trong xuÊt khÈu hµng chÕ biÕn cña thÕ giíi (%) XÕp h¹ng MÆt hµng 1980 1990 2000 2001 2002 2003 n¨m 2003a Tæng céng 0,8 1,9 4,7 5,3 6,2 7,3 4 Hãa chÊt 0,8 1,3 2,1 2,2 2,3 2,5 5 M¸y mãc v thiÕt bÞ vËn t¶i 0,2 0,9 3,2 3,8 4,9 6,5 - ThiÕt bÞ v¨n phßng v viÔn th«ng 0,1 1,0 4,6 6,3 9,0 12,6 2 DÖt 4,6 6,9 10,2 11,4 13,5 15,9 2 May mÆc 4,0 9,0 18,1 18,8 20,6 23,0 2 a Do tõ n¨m 2001, WTO chØ cung cÊp sè liÖu th−¬ng m¹i tæng hîp cña c¸c n−íc EU, nªn thø h¹ng cña Trung Quèc trong b¶ng nµy cã thÓ thÊp h¬n thùc tÕ. NÕu tÝnh theo sè liÖu cña tõng n−íc thµnh viªn EU th× tõ n¨m 2001 trë ®i Trung Quèc vÉn ®øng v÷ng ë vÞ trÝ sè 1 thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu dÖt may, vµ cã thÓ ®· v−¬n lªn dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thiÕt bÞ v¨n phßng vµ viÔn th«ng vµo n¨m 2003. Nguån: WTO International Trade Statistics; WTO Statistics Database. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu FDI theo mÆc cña Trung Quèc ®· v−¬n lªn chiÕm ngµnh ®· gióp Trung Quèc trë thµnh vÞ trÝ dÉn ®Çu thÕ giíi. §èi víi c¸c nhãm mét trong nh÷ng n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt mÆt hµng kh¸c, thø h¹ng cña Trung khÈu hµng ®Çu thÕ giíi ®èi víi phÇn lín Quèc còng cã sù thay ®æi nhanh chãng. c¸c mÆt hµng chÕ biÕn (B¶ng 4). Trong §èi víi mÆt hµng hãa chÊt, nÕu nh− vµo n¨m 1999, Trung Quèc ®øng ®Çu thÕ n¨m 2000 Trung Quèc chØ xÕp thø 13 thÕ giíi vÒ s¶n xuÊt thÐp th«, ph©n bãn vµ v« giíi th× ®Õn n¨m 2003 n−íc nµy chuyÓn tuyÕn truyÒn h×nh vµ ®øng thø hai vÒ lªn vÞ trÝ thø 5. §Æc biÖt, ®èi víi xuÊt s¶n xuÊt sîi hãa häc. Trong n¨m 2000, khÈu nhãm c¸c s¶n phÈm thiÕt bÞ v¨n Trung Quèc ®øng vµo danh s¸ch 15 n−íc phßng vµ viÔn th«ng, Trung quèc ®· nh¶y xuÊt khÈu lín nhÊt tÊt c¶ c¸c nhãm tõ vÞ trÝ thø 11 thÕ giíi vµo n¨m 2000 lªn hµng chÕ biÕn (trõ mÆt hµng « t«). NÕu vÞ trÝ thø 2 vµo n¨m 2003, víi gi¸ trÞ xuÊt nh− vµo n¨m 1980, Trung Quèc chiÕm khÈu ®¹t 117,9 tû USD, t¨ng 56,1% so víi ch−a ®Õn 1% tæng xuÊt khÈu hµng chÕ n¨m 2002 vµ chiÕm tíi 12,6% xuÊt khÈu biÕn cña thÕ giíi, th× ®Õn n¨m 2000 con cña toµn thÕ giíi, ®øng trªn Mü (112,5 tû sè nµy t¨ng lªn thµnh 4,7% vµ ®Õn 2003 USD) vµ NhËt B¶n (90,1 tû USD), vµ chØ lµ 7,3%. Vµo n¨m 2003, Trung Quèc xÕp sau EU (246,4 tû USD). ®øng thø t− thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu hµng 4. T¸c ®éng cña viÖc Trung Quèc gia chÕ biÕn, ®øng sau Liªn minh ch©u ¢u - nhËp WTO ®èi víi FDI European Union (EU), Mü vµ NhËt B¶n. ViÖc Trung Quèc gia nhËp Tæ chøc Tõ n¨m 2000, hai mÆt hµng dÖt vµ may th−¬ng m¹i thÕ giíi - World Trade
27 Vai trß cña ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngo i… Organization (WTO) ®· më ra mét giai m¹i víi c¸c n−íc kh¸c th«ng qua WTO. ®o¹n míi ®èi víi viÖc thu hót FDI. V× vËy, dßng vèn FDI ®Þnh h−íng xuÊt Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ trong 3 n¨m khÈu ®æ vµo nh÷ng ngµnh mµ Trung ®Çu tiªn sau khi Trung Quèc gia nhËp Quèc cã lîi thÕ so s¸nh sÏ cã xu h−íng WTO, l−îng vèn FDI thùc hiÖn, còng t¨ng lªn. nh− xuÊt khÈu cña khu vùc FDI, ë 5. Mét sè ®¸nh gi¸ vÒ chÝnh s¸ch thu Trung Quèc ®· gia t¨ng m¹nh. T¸c ®éng hót v sö dông FDI ®Ó thóc ®Èy xuÊt tÝch cùc cña viÖc Trung Quèc gia nhËp khÈu cña Trung Quèc WTO ®Õn viÖc thu hót FDI ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau ®©y. Thø nhÊt, Sù gia t¨ng quy m« FDI vµ møc ®é viÖc Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn ®ãng gãp quan träng cña nã ®èi víi xuÊt cña WTO lµm t¨ng lßng tin cña c¸c nhµ khÈu cña Trung Quèc lµ kÕt qu¶ cña ®Çu t− n−íc ngoµi ®èi víi thÞ tr−êng nh÷ng chñ tr−¬ng vµ chÝnh s¸ch ®óng Trung Quèc, tõ ®ã kÝch thÝch dßng FDI ®¾n mµ Trung Quèc ®· ¸p dông ®èi víi ®æ vµo n−íc nµy nhiÒu h¬n. Thø hai, viÖc FDI. Tõ thùc tiÔn thu hót vµ sö dông gia nhËp WTO t¹o ¸p lùc buéc Trung FDI cña Trung Quèc trong thêi gian qua, Quèc ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng cuéc cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt sau ®©y. c¶i c¸ch kinh tÕ, x©y dùng m«i tr−êng Thø nhÊt, chÝnh s¸ch thu hót FDI cña ph¸p lý vµ nh÷ng thÓ chÕ cÇn thiÕt ®Ó cã Trung Quèc ph¶n ¸nh râ nÐt c¸ch tiÕp thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ nh÷ng cam kÕt vµ cËn cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch vµ më cöa nghÜa vô cña m×nh. KÕt qu¶ lµ m«i kinh tÕ ë n−íc nµy nãi chung. KÓ tõ n¨m tr−êng kinh doanh ë Trung Quèc nãi 1979, do ch−a ®Þnh h×nh ®−îc môc tiªu chung sÏ ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt ®èi víi tÊt vµ tèc ®é c¶i c¸ch nªn Trung Quèc ®· lùa c¶ c¸c doanh nghiÖp trong n−íc vµ n−íc chän c¸ch tiÕp cËn tiÖm tiÕn, mang tÝnh ngoµi. Thø ba, viÖc gia nhËp WTO ®i thùc dông cao, võa lµm võa rót kinh liÒn víi viÖc më cöa réng h¬n thÞ tr−êng nghiÖm, thö nghiÖm chÝnh s¸ch trªn Trung Quèc, tõ ®ã thu hót FDI nhiÒu ph¹m vi hÑp thµnh c«ng th× míi nh©n h¬n vµo nh÷ng ngµnh mµ Trung Quèc cã réng ra ph¹m vi toµn quèc. C¸ch tiÕp tiÒm n¨ng lín. Nh÷ng ngµnh mµ tr−íc cËn nµy tá ra thÝch hîp v× nã gióp Trung ®©y chñ yÕu do c¸c doanh nghiÖp nhµ Quèc rót ra ®−îc c¸c bµi häc cÇn thiÕt n−íc thèng trÞ nh− viÔn th«ng, b¶o hiÓm, trong qu¸ tr×nh t¹o lËp m«i tr−êng ph¸p ng©n hµng sÏ thu hót sù quan t©m cña lý ®èi víi FDI. Trong qu¸ tr×nh “thö vµ c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ sai” ®ã, nh÷ng lîi Ých mµ ®Çu t− n−íc c¸c c«ng ty ®a quèc gia hïng m¹nh. Bªn ngoµi mang l¹i cho kinh tÕ Trung Quèc c¹nh ®ã, viÖc gia nhËp WTO lµm cho thÞ dÇn ®−îc béc lé, khu«n khæ ph¸p lý ®èi tr−êng xuÊt khÈu ®èi víi Trung Quèc trë víi FDI ë Trung Quèc ngµy cµng trë nªn nªn réng lín h¬n vµ nh÷ng xu h−íng hoµn thiÖn vµ cã tÝnh minh b¹ch cao biÕn ®éng trªn thÞ tr−êng ®ã cã thÓ ®−îc h¬n, c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi dÇn c¶m dù b¸o dÔ dµng h¬n. C¸c rµo c¶n ®èi víi thÊy an toµn h¬n khi ®Çu t− vµo Trung hµng hãa xuÊt khÈu cña Trung Quèc sÏ Quèc. ®−îc thñ tiªu hoÆc gi¶m bít. Trung Quèc Thø hai, quan ®iÓm cña Trung Quèc cã thÓ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th−¬ng vÒ vai trß cña FDI lµ rÊt râ rµng vµ nhÊt
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 28 qu¸n. Tõ ®Çu qu¸ tr×nh c¶i c¸ch, Trung 1980, viÖc thu hót FDI chñ yÕu mang Quèc lu«n coi FDI lµ “ch×a khãa vµng”, lµ tÝnh ®Þnh h−íng xuÊt khÈu víi viÖc mét ®éng lùc quan träng ®Ó thóc ®Èy t¨ng lo¹t c¸c c¬ së s¶n xuÊt gia c«ng - l¾p r¸p tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Thu hót phôc vô xuÊt khÈu (chñ yÕu tõ Hång FDI lµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó Trung K«ng vµ §µi Loan) ®−îc thiÕt lËp ë c¸c Quèc tiÕp cËn nguån vèn, bÝ quyÕt kü ®Æc khu kinh tÕ, c¸c thµnh phè më cöa, thuËt, c«ng nghÖ míi cña n−íc ngoµi vµ c¸c khu khai th¸c vµ ph¸t triÓn kü thuËt ph¸t triÓn khu vùc xuÊt khÈu. Tuy cao. Tuy nhiªn tõ n¨m 1995, Trung nhiªn, Trung Quèc còng nhËn thøc ®−îc Quèc b¾t ®Çu ®Èy m¹nh viÖc g¾n FDI víi r»ng FDI sÏ t¹o ra nh÷ng rñi ro nhÊt c¸c môc tiªu c«ng nghiÖp. Vµo th¸ng 6 ®Þnh ®èi víi vai trß kiÓm so¸t cña nhµ n¨m 1995, "Quy ®Þnh t¹m thêi vÒ ®Þnh n−íc. H¬n n÷a, ®Ó thu hót FDI th× h−íng ®Çu t− n−íc ngoµi" ®−îc ban Trung Quèc ph¶i v−ît qua ®−îc “rµo c¶n hµnh, vµ sau ®ã ®−îc söa ®æi vµ bæ sung ý thøc hÖ” b¾t nguån tõ lÞch sö, theo ®ã hai lÇn vµo c¸c n¨m 1997 vµ 2002, víi FDI ®−îc ®¸nh ®ång víi chñ nghÜa thùc môc tiªu chÝnh nh»m ®Þnh h−íng dßng d©n ®Õ quèc vµ sù bãc lét cña t− b¶n FDI vµo nh÷ng ngµnh môc tiªu, ®Æc biÖt ph−¬ng T©y. ChÝnh v× nh÷ng rµo c¶n nµy lµ c¸c ngµnh ®Þnh h−íng xuÊt khÈu, c¸c mµ vµo thêi kú ®Çu c¶i c¸ch, c¸c v¨n b¶n ngµnh c«ng nghÖ míi - c«ng nghÖ cao. ph¸p luËt vµ quy ®Þnh liªn quan ®Õn FDI Sù chuyÓn h−íng sang thu hót dßng cßn mang tÝnh h¹n chÕ cao. Bëi vËy, viÖc FDI "®Þnh h−íng c«ng nghÖ" cßn b¾t gi¶m bít nh÷ng rµo c¶n ®èi víi FDI vµ nguån tõ nhËn thøc cña Trung Quèc vÒ c¶i thiÖn m«i tr−êng ®Çu t− ®ãng vai trß vai trß quan träng cña c¸c WFOE trong then chèt trong viÖc thu hót FDI vµo viÖc gia t¨ng n¨ng lùc xuÊt khÈu cña ®Êt Trung Quèc. Trªn thùc tÕ, chÝnh phñ n−íc. Vµo n¨m 1986, LuËt doanh nghiÖp Trung Quèc th−êng xuyªn xem xÐt l¹i 100% vèn n−íc ngoµi ®−îc th«ng qua, vµ m«i tr−êng ph¸p lý ®èi víi FDI, xãa bá 4 n¨m sau ®ã th× “Quy ®Þnh h−íng dÉn dÇn nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm so¸t ®èi víi thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp 100% vèn FDI, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khuyÕn n−íc ngoµi” ®−îc ban hµnh, t¹o c¬ së khÝch, −u ®·i vÒ mÆt tµi chÝnh, vµ dµnh ph¸p lý cÇn thiÕt cho sù ho¹t ®éng cña sù hç trî thÝch hîp vÒ chÝnh trÞ vµ ph¸p c¸c WFOE. KÕt qu¶ lµ tû träng cña c¸c lý ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi. WFOE trong tæng vèn FDI thùc hiÖn cña Qu¸ tr×nh tù do hãa dßng vèn FDI vµo Trung Quèc b¾t ®Çu t¨ng m¹nh, tõ møc Trung Quèc cµng ®−îc ®Èy nhanh kÓ tõ 11% vµo n¨m 1989 lªn 62% vµo n¨m khi n−íc nµy gia nhËp WTO vµo n¨m 2003, vµ c¸c doanh nghiÖp nµy b¾t ®Çu 2001. ph¸t huy vai trß quan träng cña m×nh Thø ba, Trung Quèc ®· thùc thi ®èi víi sù t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu cña nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó ®Þnh Trung Quèc, nhÊt lµ ®èi víi xuÊt khÈu h−íng dßng FDI vµo c¸c ngµnh mµ c¸c mÆt hµng m¸y mãc, ®iÖn tö vµ c¸c Trung Quèc cã lîi thÕ so s¸nh, nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghÖ míi - c«ng nghÖ ngµnh c«ng nghÖ míi vµ c«ng nghÖ cao, cao. Vai trß cña c¸c WFOE ®Æc biÖt ®−îc tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng thÓ hiÖn tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1990, khi cña xuÊt khÈu. Tõ gi÷a nh÷ng n¨m
29 Vai trß cña ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngo i… ngo¹i nh×n chung ®−îc ®µo t¹o tèt, cã Trung Quèc chuyÓn h−íng chÝnh s¸ch kiÕn thøc vÒ kinh tÕ thÞ tr−êng, n¾m b¾t sang ®Èy m¹nh thu hót FDI vµo c¸c ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p vµ kü thuËt qu¶n ngµnh c«ng nghÖ míi - c«ng nghÖ cao. lý doanh nghiÖp tiªn tiÕn, am hiÓu thùc Thø t−, céng ®ång Hoa kiÒu ë h¶i tiÔn vµ v¨n hãa kinh doanh ë c¸c n−íc ngo¹i ®ãng vai trß cùc kú quan träng trªn thÕ giíi. Ngoµi ra, trong bèi c¶nh trong qu¸ tr×nh thu hót FDI vµ t¨ng m«i tr−êng ph¸p lý ®èi víi ®Çu t− n−íc tr−ëng xuÊt khÈu cña Trung Quèc tõ ngoµi cßn ch−a ®Þnh h×nh, c¸c nhµ ®Çu gi÷a nh÷ng n¨m 1980. Tõ n¨m 1978, t− ng−êi Hoa cßn cã mét lîi thÕ ®Æc biÖt Trung Quèc ®· chÝnh thøc nh×n nhËn mµ c¸c c«ng ty ph−¬ng T©y kh«ng cã ng−êi Hoa ë h¶i ngo¹i nh− lµ mét lùc ®−îc - ®ã lµ viÖc thiÕt lËp m¹ng l−íi kinh l−îng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi doanh dùa trªn quan hÖ vµ sù tin cËy c«ng cuéc c¶i c¸ch vµ më cöa kinh tÕ vµ lÉn nhau. Ng−êi Hoa quan niÖm r»ng kªu gäi hä tÝch cùc ®Çu t− vèn, kü thuËt “chØ cã thÓ tin cËy nh÷ng ng−êi th©n, hä ®Ó x©y dùng ®Êt n−íc, t¹o bÇu kh«ng khÝ hµng gÇn gòi nhÊt”, do ®ã c¸c doanh cëi më, lµm cho c¸c nhµ ®Çu t− ng−êi nghiÖp ng−êi Hoa th−êng mang tÝnh Hoa c¶m thÊy m×nh thùc sù ®−îc hoan ®Þnh h−íng gia téc cao. ChÝnh v× nh÷ng nghªnh khi trë vÒ n−íc. Trong giai ®o¹n lý do trªn ®©y nªn trong giai ®o¹n 1978- ®Çu c¶i c¸ch, Trung Quèc ®· më cöa khu 1995, hÇu nh− toµn bé vèn FDI ®Çu t− vùc duyªn h¶i §«ng Nam víi môc ®Ých vµo Trung Quèc ®Òu do ng−êi Hoa thùc râ rµng lµ nh»m thu hót ®Çu t− tõ Hoa hiÖn. kiÒu ë Hång K«ng, Ma Cao, §µi Loan vµ Cuèi cïng, ph¶i kÓ ®Õn sù nh¹y bÐn c¸c n−íc kh¸c ë §«ng Nam ¸. §©y lµ chñ cña Trung Quèc trong viÖc n¾m b¾t vµ tr−¬ng rÊt kÞp thêi vµ s¸ng suèt bëi lÏ nã khai th¸c nh÷ng c¬ héi lín do biÕn ®éng cho phÐp Trung Quèc tËn dông vµ ph¸t trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi mang l¹i. Nh− huy tèi ®a c¸c yÕu tè thuËn lîi, còng nh− ®· ®Ò cËp ë trªn, tõ ®Çu nh÷ng n¨m nh÷ng thÕ m¹nh trong kinh doanh cña 1980, Hång K«ng vµ §µi Loan b¾t ®Çu céng ®ång ng−êi Hoa. mÊt ®i lîi thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu sö dông VÒ mÆt lÞch sö, ng−êi Hoa th−êng tæ nhiÒu lao ®éng do chi phÝ lao ®éng vµ ®Êt chøc c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ ®ai t¨ng cao. ViÖc t¸i c¬ cÊu trë nªn hÕt nhá ®Ó rót ng¾n thêi gian hoµn vèn. Bªn søc cÇn thiÕt: hoÆc ph¶i t×m ®−îc nguån c¹nh ®ã, sù gÇn gòi vÒ quan hÖ huyÕt lao ®éng vµ ®Êt ®ai míi víi chi phÝ thÊp thèng, ng«n ng÷, v¨n hãa, tËp qu¸n kinh h¬n ®Ó më réng s¶n xuÊt, hoÆc ph¶i chÊp doanh víi giíi doanh nh©n ®¹i lôc, còng nhËn sù ph¸ s¶n cña nhiÒu c«ng ty vµ nh− sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, nguån lao nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt trong n−íc. Ngoµi ®éng dåi dµo víi chi phÝ thÊp, vµ chÝnh ra, c¸c nÒn kinh tÕ nµy cßn cã nhu cÇu s¸ch c¶i c¸ch më cöa ë ®¹i lôc ®· thóc dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn bËc thang ®Èy céng ®ång ng−êi Hoa ë h¶i ngo¹i ®Çu c«ng nghÖ ®Ó tiÕp cËn víi nh÷ng s¶n t− thiÕt lËp hµng lo¹t c¸c c¬ së s¶n xuÊt phÈm hoÆc dÞch vô cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao hµng xuÊt khÈu cã quy m« võa vµ nhá ë h¬n. Trong bèi c¶nh ®ã, Trung Quèc ®· khu vùc duyªn h¶i §«ng Nam Trung nhanh chãng tËn dông c¬ héi “trêi cho” Quèc. C¸c nhµ ®Çu t− ng−êi Hoa ë h¶i
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 30 nµy ®Ó ®Èy m¹nh c¶i c¸ch trong n−íc, cña Trung Quèc vµ trong tæng gi¸ trÞ gia më cöa khu vùc duyªn h¶i phÝa §«ng c«ng xuÊt khÈu th× c¸c FIE chiÕm tû Nam nh»m thu hót víi quy m« lín vèn träng kho¶ng 70%. ®Çu t− ®Þnh h−íng xuÊt khÈu tõ c¸c nÒn kinh tÕ nãi trªn. tµi liÖu tham kh¶o Còng tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû 20, trong xu thÕ quèc tÕ hãa, toµn cÇu hãa 1. Hµ M¹n QuÇn vµ Tr−¬ng Tr−êng diÔn ra s«i ®éng, c¸c c«ng ty ®a quèc gia Xu©n (2003), “§Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi ë cã xu h−íng ph©n t¸n c¸c ho¹t ®éng t¹o Trung Quèc: thµnh tùu, kinh nghiÖm vµ bµi gi¸ trÞ tíi nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau häc”, trong CIEM vµ UNDP, ChÝnh s¸ch trªn thÕ giíi ®Ó khai th¸c c¸c yÕu tè ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ: Kinh nghiÖm vµ bµi häc cña Trung Quèc, TËp 1, Nhµ xuÊt b¶n Giao vµo tèi −u nhÊt. Trung Quèc ®· n¾m b¾t th«ng, tr. 189-247. c¬ héi nµy ®Ó x¸c lËp cho m×nh vÞ trÝ 2. Zhang Yansheng vµ Zhang Liqing v÷ng ch¾c trong m¹ng l−íi s¶n xuÊt toµn (2003), Kinh nghiÖm Trung Quèc trong ho¹t cÇu cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia. Víi ®éng ngo¹i th−¬ng kÓ tõ n¨m 1979, b¸o c¸o nh÷ng lîi thÕ cña m×nh, Trung Quèc ®· t¹i héi th¶o “ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i: trë thµnh ®Þa ®iÓm lý t−ëng ®Ó nhiÒu kinh nghiÖm vµ bµi häc cña Trung Quèc”, Hµ c«ng ty n−íc ngoµi thiÕt lËp c¸c c¬ së s¶n Néi. xuÊt hµng chÕ biÕn phôc vô thÞ tr−êng 3. Chan, Thomas, Noel Tracy, and Zhu thÕ giíi. ViÖc ¸p dông vµ khuyÕn khÝch Wenhui (1999), China's Export Miracle - h×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu lµ mét Origins, Results and Prospects, MacMillan Press Ltd, London. trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn sù tÝch tô nhanh chãng ho¹t ®éng 4. Fung, K. C., H. Iizaka, and S. Tong (2002), Foreign Direct Investment in China: s¶n xuÊt chÕ biÕn ë Trung Quèc tõ thËp Policy, Trend and Impact, paper prepared kû 90 trë ®i. §èi víi c¸c c«ng ty n−íc for an international conference on “China's ngoµi, ®Æc biÖt lµ c«ng ty ®a quèc gia, gia Economy in the 21th Century”, Hong Kong. c«ng xuÊt khÈu ®−îc coi lµ ph−¬ng thøc 5. Jianyu, Ouyang (1996), Foreign Direct cã hiÖu qu¶, Ýt rñi ro vµ rÊt thÝch hîp cho Investment in China and Its Impact on viÖc tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÕ biÕn Manufacturing Growth, Master Thesis in ë Trung Quèc. §æi l¹i, h×nh thøc gia Economics of Development, ISS, The Hague. c«ng xuÊt khÈu gióp Trung Quèc thu 6. Lemoine, F. (2000), “FDI and the hót ®−îc vèn ®Çu t−, tiÕp cËn ®−îc c«ng Opening Up of China’s Economy”, CEPII nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn cña Working Paper, No. 00-11, June. n−íc ngoµi, ®ång thêi khai th¸c ®−îc 7. MOFCOM website, http://www. mof.gov. nh÷ng lîi thÕ ®Æc biÖt vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ cn.com. nguån lao ®éng rÎ ë c¸c khu vùc duyªn 8. US-China Business Council, http:// h¶i §«ng Nam ®Êt n−íc. KÕt qu¶ lµ gia www.uschina.org/china-statistics.html. c«ng xuÊt khÈu ®· trë thµnh h×nh th¸i 9. WTO International Trade Statistics, th−¬ng m¹i chñ lùc cña Trung Quèc: kÓ http://www.wto.org/english/thewto. tõ n¨m 1996 trë ®i, gia c«ng xuÊt khÈu 10. WTO Statistics Database, http://www. th−êng chiÕm tíi h¬n mét nöa xuÊt khÈu wto.org/english/thewto.