Cây dù của bạn màu gì?

Chia sẻ: Nhi Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Thêm vào BST

Báo xấu

374
lượt xem 73
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'cây dù của bạn màu gì?', kinh doanh - tiếp thị, quản trị kinh doanh phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cây dù của bạn màu gì?

Cây dù của bạn màu gì? - Những điều nhà trường không bao giờ dạy chúng ta về tìm việc (Phần 1) Hãy nghĩ về điều này: bạn được trang bị tất cả những kỹ năng trên đời, đã nghiên cứu công ty nọ không sót khâu nào, đã thực hành với những câu hỏi phỏng vấn nhuyễn đến mức chỉ đưa ra những câu “từ đúng trở lên” và chắc chắn là người hoàn hảo cho công việc. Ấy vậy mà vẫn xôi hỏng bỏng không chỉ vì … hơi thở của bạn hơi có mùi. Hoặc vì một lý do vớ vẩn bé con con nào khác. Điều này cũng tựa như bạn chuẩn bị sẵn sàng để đánh nhau với một con rồng thế mà lại bị chết trong tay một con muỗi.
Đó là lý do tại sao các buổi phỏng vấn thường thất bại, và thất bại này diễn ra trong hai phút đầu tiên. Bạn tin điều đó không? Chúng ta hãy thử tìm hiểu xem cái con muỗi “độc” ấy bay vào trong 30 giây đầu của cuộc phỏng vấn như thế nào mà để cái người có trách nhiệm phỏng vấn bạn giật mình lẩm nhẩm, “Chà, mình hy vọng ngoài kia còn có những ứng viên khác tốt hơn.” SỰ THẬT VỀ "PHỎNG VẤN TUYỂN DỤNG" Một cuộc phỏng vấn cũng tương tự như một buổi hẹn hò, và rất khác với chuyện mua một chiếc xe cũ (bạn); trong một buổi phỏng vấn tuyển dụng hai bên đều cố đi đến quyết định họ có muốn dấn thêm những bước tiếp theo không. Phỏng vấn không nên nghĩ như một cách để tiếp thị (bản thân bạn), tức là “bán” mình cho một người mua chưa thực sự muốn mua. Thật ra, phỏng vấn là một phần của cuộc nghiên cứu của bạn, tức là quá trình thu thập thông tin mà bạn tham dự vào hoặc phải tham gia sâu trong suốt quá trình tìm việc. Trong khi bạn ngồi đó với nhà tuyển dụng, câu hỏi mà bạn cố tìm ra là, “Liệu mình có muốn làm việc ở đây hay không?” và qua cuộc phỏng vấn bạn sẽ tập hợp dữ liệu để có câu trả lời. Chỉ đến khi bạn có được câu kết luận: “Phải, chính thế!” thì bạn mới dồn hết tâm sức cho việc “bán” bản thân mình. Phỏng vấn không nên hiểu như một bài test. Đó cũng là quá trình thu thập dữ liệu đối với nhà tuyển dụng nữa. Họ vẫn phải cố gắng trả lời câu hỏi không biết bạn có phải là người thích hợp hay không. Thông qua buổi phỏng vấn họ trả lời cho những câu hỏi: “Không biết người này có cần cho công việc ở đây không? Họ có kỹ năng, kiến thức hoặc kinh nghiệm mà mình thực sự cần hay không? Họ có thái độ đúng đắn với công việc hay không? Họ có hợp tác được với các nhân viên khác không?” Phỏng vấn là cơ hội để bạn giới thiệu mình không phải với tư cách của một người đi xin việc mà là một người của giải pháp. “Phỏng vấn ứng xử” là một cái gì rất lớn với các tổ chức, doanh nghiệp trong thời buổi này. Rất có thể bạn sẽ làm việc cho một công ty có hơn 250 nhân viên và đôi khi với những công ty nhỏ hơn. Nếu trong
một cuộc phỏng vấn chưa đủ thời lượng mà đưa ra một tuyên bố hơi có phần mơ hồ, như: “Tôi giỏi việc này" hoặc "Tôi thích hợp với việc kia” thì sẽ chẳng ăn thua, ngày nay người ta cần bằng chứng, sự kiện và những ví dụ có thực trong những việc làm đã qua của bạn, chứng minh rõ ràng rằng bạn chính là người mà họ đang mỏi mắt tìm kiếm. Các nhà tuyển dụng ấy mà, họ rất ấn tượng với các ví dụ theo công thức “gấp bốn” với những: Mục đích, Chướng ngại, Giải pháp và Những con số. Ví dụ, “đây là nhiệm vụ mà chúng tôi cố gắng hoàn thành, đây là những chướng ngại trên con đường của chúng tôi, đây là điều mà tôi đã làm để vượt qua những chướng ngại, đây là kết quả thể hiện với những hình ảnh và các con số”. Làm như vậy, bạn sẽ chứng tỏ mình là người mang đến giải pháp chứ không thuần túy là kẻ đi xin việc. Điều này sẽ trở nên chắc chắn nếu bạn làm những bài tập mô tả trong phần sau cuốn sách này ở chương 11. Nếu không bạn sẽ gặp rắc rối. Phỏng vấn tuyển dụng sẽ được chuẩn bị một cách tốt nhất nếu bạn đi theo ba bước sau: 1. Nghiên cứu tổ chức, hoặc công ty trước khi vào làm. Để đạt được điều này, ngay khi cuộc phỏng vấn diễn ra hãy hỏi xem họ có bất cứ văn bản nào viết về công việc kinh doanh hoặc hoạt động của tổ chức/công ty không, nếu có hãy yêu cầu họ cung cấp cho bạn một bản (nếu buổi phỏng vấn không diễn ra ngay vào ngày hôm sau). Hãy vào website của công ty (nếu có và đọc tất cả những gì được viết trong mục “Chúng tôi tự giới thiệu”. Và cũng có thể hỏi những người quen xem họ có biết bất cứ ai làm việc ở đó không để bạn có thể hẹn đi ăn trưa hoặc uống cà phê nhằm tìm hiểu những câu chuyện “từ bên trong”. Tổ chức hay doanh nghiệp nào cũng thích được mọi người yêu quý. Nếu bạn vượt qua những khó khăn này và biết được nhiều về họ trong khả năng có thể, họ sẽ cảm thấy được đề cao và cảm kích lắm lắm; bạn cứ tin tôi đi bởi vì đa phần những người đi tìm việc không gặp khó khăn lắm trong chuyện này đâu. Hầu hết mọi người chỉ đơn giản bước qua ngưỡng cửa một công ty mà chẳng hiểu được bao nhiêu về nó. Một lần, nhà tuyển dụng của IBM hỏi một sinh viên năm cuối của một trường đại học mà mình đang phỏng vấn, “IBM đại diện cho cái gì?” Chàng sinh viên ngớ người ra và buổi phỏng vấn kết thúc.
2. Khi dàn xếp một buổi phỏng vấn, hãy định rõ khoảng thời gian mà bạn cần. Các chuyên gia khuyên bạn chỉ nên yêu cầu 20 phút và thực hiện cam kết này một cách nghiêm túc. Trong suốt cuộc phỏng vấn hãy chú ý đến thời gian, đừng nói quá khoảng thời gian “vàng” là 20 phút quy định, trừ phi người tuyển dụng yêu cầu, tôi muốn nói khi người ta tha thiết yêu cầu. Bao giờ cũng nói một câu như thế này bạn sẽ gây được ấn tượng tốt với nhà tuyển dụng, “Tôi đã nói mình cần khoảng 20 phút và tôi muốn tôn trọng thỏa thuận của mình.” 3. Và phải nhớ rằng không phải chỉ có bạn hồi hộp lo sợ trong lần phỏng vấn mà cả nhà tuyển dụng cũng vậy. Phải, trước khi đến cuộc phỏng vấn luôn ghi nhớ trong đầu rằng cả người có trách nhiệm tuyển bạn cũng toát mồ hôi đấy. Sao vậy? Bởi vì phỏng vấn tuyển dụng không phải là cách thức đáng tin cậy để chọn nhân viên đâu. Trong một cuộc điều tra được thực hiện mấy năm gần đây trong số những công ty hàng đầu ở Anh1, người ta phát hiện ra rằng, cơ hội cho các nhà tuyển dụng tìm ra được một ứng viên tốt qua phỏng vấn tuyển dụng chỉ cao hơn 3% so với việc bốc thăm. Một phát hiện còn khôi hài hơn nữa, rằng nếu cuộc phỏng vấn này lại được thực hiện bởi người sếp trực tiếp với ứng viên thì thành công lại còn thấp hơn, chỉ cao hơn 2% so với việc bốc thăm hú họa. Và nữa, nếu cuộc phỏng vấn mà lại được thực hiện bởi người được gọi là chuyên gia về nhân sự thì tỷ lệ này có thấp hơn 10% so với việc bạn rút thăm trúng thưởng trong công ty. “Cây dù của bạn màu gì? là cuốn cẩm nang không thể thiếu trong hành trang tìm kiếm việc làm của các bạn trẻ – những người đang tìm việc hoặc muốn thay đổi nghề nghiệp. Cho đến nay, cuốn sách này đã được dịch ra 12 thứ tiếng trên thế giới với hơn 10 triệu bản được bán ra tại nhiều quốc gia và luôn đứng đầu danh sách những cuốn sách bán chạy nhất trong lĩnh vực tư vấn nghề nghiệp trên Amazon.” USA
Today Không, tôi không biết làm cách nào mà họ đưa ra được những số liệu trên và chắc chắn sẽ có những tiếng nói phản đối! Nhưng điều quan trọng là thông tin này nhất quán với những gì mà tôi biết được về thế giới HR trong suốt 30 năm qua. Tôi đã quan sát hiện tượng các chuyên gia tuyển dụng nhân sự hoặc tổ chức cán bộ đưa ra những chọn lựa hết sức tồi tệ trong khi tuyển người cho chính văn phòng của mình và khi họ buồn rầu mà thú nhận với tôi điều ấy một vài tháng sau đó, trong một bữa ăn trưa thì tôi đã nói đùa rằng, “Nếu anh không tuyển đúng người đúng việc cho công ty anh thì làm sao có thể chường mặt ra mà làm cái công việc tuyển dụng người cho những nơi khác được?” Thế là với dáng bộ ủ ê, họ trả lời rằng, “Thì còn biết làm sao được, chúng tôi đã tiến hành một cách rất khoa học.” Vì vậy để tôi nói cho các bạn đọc yêu quý của tôi rằng, phỏng vấn tuyển dụng chẳng phải khoa học gì hết. Nó là một nghệ thuật và là một nghệ thuật hết sức tù mù được thực hiện một cách kém cỏi bởi phần lớn những người đang tập tành làm ông chủ, bất chấp kinh nghiệm, mục đích tốt đẹp và cả một xe tải chất đầy “thiện chí” của họ. Bản chất của phỏng vấn tuyển dụng không giống với cái vẻ ngoài của nó. Cứ như thể, chỉ có một mình bạn ngồi đó sợ đến chết đi được cùng với một cá nhân khác (ông chủ hoặc đại diện cho ông chủ) hết sức bình thản và tự tin. Nhưng sự thật là cả hai phía đều có những nỗi lo sợ riêng. Chỉ có điều bên tuyển dụng họ che giấu nỗi e ngại và sợ hãi của mình tốt hơn, vì họ được thực tập nhiều hơn. Nhưng mà họ, suy cho cùng cũng là con người như tất thảy chúng ta. Họ cũng chẳng được sinh ra để làm việc này. Nó chỉ đến cùng với tất cả những nhiệm vụ khác của họ. Và rất có thể họ biết tỏng đi rằng mình cũng chẳng giỏi khoản này nên cũng sợ lắm lắm. Nỗi sợ của họ có thể là bất cứ (hoặc tất cả) những điều sau đây:
a. Bạn không có khả năng làm cái việc ấy: bạn thiếu những kỹ năng hoặc kinh nghiệm cần thiết và phỏng vấn tuyển dụng còn chưa đủ để phát hiện ra điều đó. b. Nếu được tuyển, bạn không làm việc siêng năng chuyên cần với mức độ ổn định mà họ mong muốn. c. Khi vào làm việc bạn thường xuyên “cáo ốm” hoặc vắng mặt cả ngày. d. Dù có tên trong bảng lương rồi nhưng rất có thể chỉ vài tuần hoặc vài tháng sau bạn nghỉ việc đến rộp một cái mà không hề báo trước. e. Phải mất một khoảng thời gian dài bạn mới làm quen được với công việc và như thế phải tốn khối cơm gạo cho bạn cho đến lúc bạn đáp ứng được yêu cầu công việc. f. Bạn không thể hòa hợp với những người ở đây hoặc giả bạn lại là nhân tố làm phát sinh những mâu thuẫn với sếp. g. Bạn làm chẳng được bao nhiêu mà công ty lại phải trả cho bạn quá nhiều. h. Bạn có sức ỳ lớn, chỉ ngồi đợi người ta cầm tay chỉ việc mà không hề chủ động trong công việc – bao giờ cũng đi sau mọi người hoặc chờ cho người ta thúc vào lưng mới có bước đi tiếp. i. Bạn sẽ là nhân tố gây ra lỗi trong một hệ thống đang vận hành trơn tru và hóa ra lại là một kẻ không trung thực hoặc hoàn toàn vô trách nhiệm, một con cú chuyên gieo rắc những mối bất hòa, một tên lười biếng, buôn chuyện, một tay biển thủ, một nhân viên hoang phí của công hoặc lạm dụng tình dục, một kẻ chích choác, một tên nghiệm rượu, hay nói dối, không có chút năng lực, nói tóm lại, một kẻ tồi tệ. j. Nếu trong một công ty lớn và sếp của bạn không phải là người đứng đầu thì sẽ có nguy cơ bạn làm cho họ mang tiếng xấu hoặc mất
điểm vì đã tuyển bạn vào làm trong bộ phận của mình, và cái giá mà họ phải trả có thể là mất việc hoặc không bao giờ được thăng tiến. k. Họ có thể mất khối tiền vì đã trót tuyển không đúng người. Trong thời điểm hiện tại, ở nước Mỹ, một doanh nghiệp có thể mất đến 50 ngàn USD vì tuyển không đúng người đúng việc, trong đó có chi phí di chuyển, tiền lương cho khoảng thời gian tuyển mà không được việc gì và tiền đền bù hợp đồng lao động nếu họ quyết định sa thải bạn. Chẳng có gì phải băn khoăn nữa về nguyên nhân khiến cho người tuyển dụng không ngồi trên ghế “nóng” như bạn mà vẫn toát mồ hôi hột. Ngày xưa, cũng còn chưa lâu lắm, nhà tuyển dụng có được sự trợ giúp để đưa ra quyết định. Họ thường có được thông tin hữu ích qua việc nói chuyện với ông chủ cũ của bạn. Và chỉ thế mà thôi. Nhưng rồi việc đó không thể tiếp diễn khi vào thập niên 80 những người tìm việc đâm đơn kiện, họ viện lý do “những sự tiết lộ như vậy là bất hợp pháp” hoặc “tước đoạt khả năng kiếm sống của họ”. Hầu hết các doanh nghiệp hoặc tổ chức chủ trương từ chối cung cấp bất cứ thông tin gì về nhân viên cũ của mình trừ tên tuổi, chức vụ, cụ thể là chức danh công việc và thời gian làm việc. Vì thế mà bây giờ trong suốt quá trình tìm người, nhà tuyển dụng chỉ còn biết trông cậy vào bản thân mình để đưa ra quyết định có nên tuyển bạn hay không. Nỗi sợ của họ vì thế mà lớn hơn. Thật thế, phỏng vấn tuyển dụng ngày nay đã trở thành quan trọng ghê gớm. Và bây giờ đến những hướng dẫn thật sự cho một cuộc phỏng vấn. Một cuộc phỏng vấn được thực hiện một cách tốt nhất theo cách sau: Trong quá trình phỏng vấn, hãy xác định tôn trọng quy tắc 50-50 Các nghiên cứu cho biết rằng, nhìn chung những người qua được vòng này là những người đạt được tỷ lệ nói và nghe cân bằng trong quá trình phỏng vấn. Điều đó có nghĩa là một nửa thời gian họ để nhà tuyển dụng nói, nửa thời gian còn lại họ nói. Theo các nghiên cứu, những người không đạt tỷ lệ này là người không được tuyển.2
Tôi có một linh cảm về lý do cho những chuyện này là, nếu bạn nói quá nhiều về mình thì bạn có vẻ như là người có thể phớt lờ nhu cầu của doanh nghiệp, còn nếu bạn nói quá ít thì xem ra bạn đang cố giấu diếm một điều gì đó về bản thân. Trong khi trả lời câu hỏi của nhà tuyển dụng hãy tuân thủ quy tắc từ 20 giây đến 2 phút Các nghiên cứu3 cho biết, khi đến lượt bạn nói hoặc trả lời câu hỏi thì bạn nên sắp xếp thời gian để nói không quá 2 phút một lần nếu muốn gây ấn tượng tốt nhất. Trong thực tế, một câu trả lời tốt đối với câu hỏi của nhà tuyển dụng chỉ mất khoảng 20 giây. Đó là một thông tin hữu ích mà bạn biết trong khi thực hiện một buổi phỏng vấn thành công – như một cái gì mà chắc chắn là bạn muốn làm. Xác định mình như là một phần của giải pháp chứ không phải là một phần của vấn đề Mỗi tổ chức hoặc doanh nghiệp đều có hai mối ưu tư chính trong công việc hàng ngày: những vấn đề mà họ phải đối mặt và giải pháp cho những vấn đề ấy do “người trong cuộc” đưa ra. Vì thế, trong phỏng vấn tuyển dụng, vấn đề chính mà người tuyển dụng phải giải quyết là trả lời cho câu hỏi: bạn sẽ là một phần của giải pháp hay lại trở thành phần thêm vào cho vấn đề còn tồn đọng của họ. Trong khi trả lời cho mối quan tâm này, hãy hình dung giai đoạn trước khi diễn ra buổi phỏng vấn, người tìm việc sẽ ở vào tình huống tồi tệ như thế nào nếu đến muộn, chiếm quá nhiều thời gian hoặc chỉ tuân theo lịch trình của mình thay vì của nhà tuyển dụng, v.v. Sau đó, trong quá trình phỏng vấn, hãy tìm cách nhấn mạnh với nhà tuyển dụng rằng bạn hoàn toàn đối lập với cách nghĩ trên: rằng mục đích duy nhất của bạn là gia tăng tính hiệu quả của doanh nghiệp và dịch vụ cùng những điểm mấu chốt. Hãy nhận rõ những kỹ năng mà ngày nay các doanh nghiệp thường tìm kiếm cho cái vị trí mà bạn đang nhắm tới. Nhìn chung, các ông chủ đang tìm kiếm những người có những đặc tính như sau: tôn trọng giờ giấc, đến chỗ làm đúng giờ hoặc sớm hơn; đi về đúng giờ hoặc muộn hơn; đáng tin cậy; có thái độ tốt; những người nhiệt
tình, giàu năng lượng, có nghị lực; những người muốn nhiều hơn là tờ chi phiếu; những người có ý thức kỷ luật, có óc tổ chức, có động cơ tốt đẹp, có khả năng điều phối thời gian tốt; những người có thể chỉ đạo người khác; sử dụng lời nói một cách hiệu quả; những người có thể làm việc với máy tính; phối hợp tốt trong tổ nhóm; là người linh hoạt có thể ứng phó được với những tình huống mới mẻ hoặc đáp ứng hoàn cảnh mới do sự thay đổi công việc; người có thể đào tạo được và thích học hỏi; người có khả năng tự định hướng với những mục đích rõ ràng; sáng tạo và giải quyết vấn đề tốt; chính trực, trung thành với tổ chức, có khả năng nhận ra các cơ hội, thị trường và khuynh hướng sắp diễn ra. Người ta ai cũng muốn tuyển những kẻ có khả năng mang về cho họ nhiều hơn số tiền mà họ phải trả. Hãy lên kế hoạch để tuyên bố về những điều mà bạn có thể nói một cách chính thức trong phỏng vấn tuyển dụng. Nhà tuyển dụng cho rằng cái cách mà bạn tìm việc nói lên cung cách làm việc sau này của bạn Hãy chứng minh bản thân mình có những đặc tính phẩm chất này nọ qua cái cách mà bạn chuẩn bị hành trang cho mình khi đi tìm việc nếu được tuyển. Ví dụ, nếu trong buổi phỏng vấn, bạn nói cho họ biết rằng mình là người rất chu toàn trong công việc, vậy thì hãy đảm bảo là bạn rất tỷ mỷ và chính xác trong khi nghiên cứu về doanh nghiệp. Bởi vì cách mà bạn tìm việc và cung cách làm việc nếu được tuyển, đối với hầu hết những nhà tuyển dụng,hoàn toàn không phải là hai chủ đề không liên quan gì đến nhau mà có quan hệ họ hàng gần với nhau. Nếu bạn tìm việc một cách cẩu thả, miễn cưỡng (Không hiểu thằng cha này làm cái gì ở đây?) thì rõ ràng đó có thể xem như dấu hiệu báo trước rằng bạn có thể tiến hành nhiệm vụ được giao một cách cẩu thả thụ động và chỉ có ngu ngốc lắm mới tuyển một người như vậy. Các nhà tuyển dụng biết một sự thật đơn giản: nhìn chung, cách mà con người ta đi tìm việc cũng giống như cái cách mà họ sống và làm việc hàng ngày. Mang theo bằng chứng nếu có thể Như chúng ta đã thấy trong chương trước, hãy cố gắng mang theo những bằng chứng nói lên các kỹ năng của bạn trong phỏng vấn tuyển dụng. Chẳng hạn, nếu bạn là
một nghệ sĩ, nghệ nhân hay có thể tạo ra một sản phẩm thì hãy mang một vài tác phẩm của mình tới, có thể là sản phẩm thật, hoặc ảnh chụp thậm chí băng video về nó cũng được. Xác định ngay từ đầu không nói xấu ông chủ cũ trong quá trình phỏng vấn Trong khoảng thời gian nói chuyện với nhà tuyển dụng, bạn chớ bao giờ hé môi nói xấu chỗ làm cũ. Các nhà tuyển dụng thường có cảm giác họ là những anh em đồng đạo hoặc cùng hội cùng thuyền. Vì vậy, trong khi phỏng vấn, bạn hãy ứng xử như một người lịch thiệp nhã nhặn với tất cả các thành viên trong cái hội đoàn này. Việc nói những lời không đẹp về ông chủ cũ chỉ khiến họ e ngại rằng bạn cũng sẽ nói như thế về họ sau khi tuyển bạn vào làm việc cho họ. Tôi học được điều này từ kinh nghiệm của bản thân. Một lần, tôi nói những lời tốt đẹp về người chủ cũ với ông chủ mới. Tôi không hề biết là người chủ mới biết rằng người chủ cũ đối xử với tôi rất tệ, vì thế ông ấy đánh giá tôi rất cao bởi vì tôi đã không để cho cái chuyện xấu đó bám theo mình. Trong thực tế, ông chủ mới còn không bao giờ quên điều đó, nhiều năm sau vẫn còn nhắc đến nó. Tin tôi đi, bao giờ bạn cũng gây được ấn tượng tốt nếu không mở miệng nói xấu người chủ cũ. Trái lại, hãy chuẩn bị nói những lời công bằng, dễ chịu về chủ cũ; trong trường hợp bạn e ngại rằng sếp cũ của mình có thể có những nhận xét không tốt về mình thì hãy chủ động “nắm lấy sừng con bò”. Hãy nói một điều đơn giản như thế này, “Tôi thường hòa hợp với mọi người, nhưng vì một vài lý do sếp cũ và tôi không được hòa thuận với nhau lắm. Tôi cũng không rõ lý do tại sao, điều này chưa xảy ra với tôi bao giờ. Hy vọng nó không diễn ra một lần nữa.” Không cần lãng phí thời gian học thuộc lòng một mớ những “câu trả lời đúng kiểu” đối với những câu hỏi mà nhà tuyển dụng có khả năng đặt ra; tất thảy chỉ có năm câu hỏi “đinh” mà thôi. Tất nhiên, người chủ mới hoặc đại diện của họ sẽ hỏi bạn một số câu hỏi để giúp họ minh định vấn đề có nên tuyển một người như thế không. Những cuốn sách về
tuyển dụng có kê ra hàng loạt những câu hỏi hoặc ít nhất các dạng câu hỏi mà nhà tuyển dụng thường đặt ra. Trong đó có những câu hỏi như: • Bạn biết gì về công ty? • Hãy cho tôi biết đôi điều về bạn. • Tại sao bạn đăng ký làm công việc này? • Bạn có thể miêu tả vài nét về bản thân? • Những ưu điểm lớn nhất của bạn? • Những nhược điểm đáng kể nhất của bạn? • Loại hình công việc mà bạn thích làm nhất là gì? • Những quan tâm của bạn bên ngoài công việc là gì? • Thành quả nào của mình làm cho bạn hài lòng nhất? • Tại sao bạn nghỉ không làm công việc gần đây nhất? • Tại sao bạn bị sa thải (nếu có)? • Năm năm tới bạn hình dung mình sẽ ở vị trí nào? • Bạn có những mục tiêu gì trong đời? • Bạn làm được những gì ở vị trí công tác cuối cùng? Phải, danh sách này cứ thế mà dài ra mãi. Trong một số cuốn sách bạn có thể thấy 89 câu hỏi hoặc hơn. (Còn nữa)
Trích từ "Cây dù của bạn màu gì? Cẩm nang không thể thiếu dành cho người săn việc"; NXB Trẻ, 2008 Tác giả: Richard Nelson Bolles; Người dịch: Hoàng Trung, Hồng Vân Bản dịch tiếng Việt do Công ty cổ phần Tinh Văn thực hiện thông qua Hợp đồng chuyển nhượng bản quyền với Writers House LLC & Teen Speed Press, USA. 1 Báo cáo trong Financial Times Career Guide 1989 của Anh. 2 Đây là một nghiên cứu của một tác giả thuộc Học viện Kỹ thuật Massachusetts mà tên tuổi đã bị thất lạc cùng thời gian. 3 Daniel Porot - bạn và cũng là đồng nghiệp của tôi từ Geneva, Thụy Sĩ, đã thực hiện nghiên cứu này.
Cây dù của bạn màu gì? - Những điều nhà trường không bao giờ dạy chúng ta về tìm việc (Phần 2) Nên nhớ, quá trình tuyển dụng giống với việc chọn bạn đời nhiều hơn là chọn mua một cái xe mới. “Chọn bạn đời” ở đây có ý nghĩa ẩn dụ nhiều hơn. Nói thêm về phép ẩn dụ một chút, nó ám chỉ cái cơ chế qua đó người ta quyết định tuyển một ai đó làm việc với mình, cũng tương tự cái cơ chế mà con người, theo bản năng, có ý muốn sống hợp thức lâu dài với một người nào đó. Sự giống nhau ở đây thể hiện trong việc sự lựa chọn này thưòng là theo cảm tính, bốc đồng, phi lý, không thể hiểu được và do tình thế bắt buộc.
Khi ấy, bạn được bảo cho mà biết rằng cần phải chuẩn bị cho buổi phỏng vấn bằng cách viết ra giấy, thực hành nói và ghi nhớ trong đầu những câu trả lời thông minh “ác chiến” nhất cho tất cả những câu hỏi trên đời – phải, có những câu trả lời rất hay mà những cuốn sách ấy dụng tâm cung cấp. Tất cả điều đó đều có một ý định tốt đẹp và đã đạt đến trình độ nghệ thuật trong nhiều thập kỷ. Nhưng bạn thân mến của tôi, có tin tức tốt lành đây! Chúng ta đang ở trong một kỷ nguyên mới và mọi việc trở nên đơn giản hơn nhiều. Trong một mớ hàng chục hàng trăm câu hỏi mà người ta có thể đặt ra, chúng tôi biết được rằng chỉ có năm câu hỏi cơ bản mà bạn thực sự cần chú ý đến. Năm câu, phải chỉ có năm mà thôi. Người có quyền quyết định tuyển bạn chỉ muốn biết câu trả lời cho năm câu hỏi mà họ có thể hỏi trực tiếp hoặc tìm cách biến tướng đi một chút. 1. “Tại sao bạn có mặt ở đây?” Diễn đạt theo cách nôm na thì câu hỏi này có nghĩa là, “Tại sao bạn lại gõ cửa chỗ chúng tôi mà không phải nơi nào khác?” 2. “Bạn có thể làm gì cho chúng tôi?” Nói trắng ra là, “Nếu tuyển bạn vào làm thì bạn sẽ cộng thêm vào cái gánh nặng mà tôi đang gánh hay là giúp tôi chia sẻ bớt gánh nặng đó? 3. “Bạn là kiểu người nào?” Điều này có nghĩa là, “Tính cách của bạn có dễ chịu với đồng nghiệp không và bạn có chia sẻ cùng chúng tôi những giá trị doanh nghiệp không?” 4. “Điều gì phân biệt bạn với mười chín người khác cũng cùng làm một công việc giống bạn?” Thế nghĩa là, “Bạn có thói quen làm việc tốt hơn những người khác không, bạn có đi sớm về muộn, làm việc chăm chỉ, giải quyết công việc nhanh nhẹn, duy trì chất lượng cao, cố gắng không ngừng hoặc … là một cái gì khác?
5. “Tôi có thể ‘mua’ nổi bạn không?” Điều này chẳng có ý nghĩa gì ngoài việc, “Nếu quyết định tuyển bạn thì chúng tôi phải trả bao nhiêu để có được bạn, chúng tôi sẵn sàng và có khả năng bỏ ra số tiền nào đó trong phạm vi ngân sách nhưng không có khả năng trả cho bạn như cho một người có những đặc điểm hơn bạn trong biểu đồ công ty. Đây là năm câu hỏi then chốt mà đại đa số các nhà tuyển dụng tha thiết muốn có câu trả lời. Có những trường hợp suốt từ đầu đến cuối buổi phỏng vấn, những câu hỏi này không hề được nhà tuyển dụng đề cập đến. Tuy vậy, chúng vẫn bảng lảng đâu đó trong không gian, thấp thoáng dưới bề mặt của những câu hỏi đáp đang diễn ra, lặn dưới tất cả những điều khác đang được thảo luận. Bất cứ điều gì mà bạn có thể làm trong buổi phỏng vấn để giúp nhà tuyển dụng tìm ra năm câu trả lời này đều sẽ khiến cho nhà tuyển dụng hài lòng, mãn nguyện. Bạn chẳng phải ghi nhớ một điều gì hết. Nếu làm Bài tập Hoa (trang ) bạn sẽ biết được năm câu trả lời này. Bạn cần tìm ra câu trả lời cho cũng những câu hỏi mà nhà tuyển dụng muốn biết. Trong suốt buổi phỏng vấn, bạn có quyền, không, có nghĩa vụ – tìm ra những câu trả lời cho năm câu hỏi giống như nhà tuyển dụng, tuy hình thức có hơi khác một chút. Các câu hỏi bạn đặt ra có thể như thế này: 1. “Công việc này liên quan đến những cái gì?” bạn muốn hiểu chính xác nhiệm vụ mà người ta yêu cầu bạn thực hiện, vì thế bạn có thể cân nhắc xem các kiểu nhiệm vụ nào mà bạn thực sự thích làm. 2. Nhân viên cao cấp ở cương vị này cần phải có những kỹ năng gì? Bạn muốn biết xem các kỹ năng của mình có tương thích với những gì mà nhà tuyển dụng nghĩ một nhân viên ở vị trí đó phải có để thực hiện công việc hay không. 3. “Có những kiểu người mà tôi muốn làm việc, hoặc không muốn làm không?” Đừng bỏ qua tiếng nói của trực giác nếu nó nói với bạn rằng bạn sẽ không thoải mái khi làm việc với những người này. Bạn cần phải biết xem tuýp
người như thế có giúp bạn dễ dàng hoàn thành công việc không và liệu họ có cùng chia sẻ với bạn những giá trị quan trọng nhất? 4. “Nếu chúng tôi đều thích và cả hai bên cùng muốn làm việc với nhau, tôi có thể thuyết phục họ rằng có một cái gì đó độc đáo về bản thân mình giúp phân biệt tôi với mười chín người còn lại cũng làm đúng cái nhiệm vụ này không?” Bạn cần phải nghĩ trước xem cái gì khiến bạn khác với mười chín người kia. Ví dụ, nếu bạn giỏi phân tích những vấn đề, bạn sẽ làm như thế nào? Một cách cẩn thận khoa học hay tin cậy vào trực giác trong một giây lóe sáng của bản năng? Bằng cách tham khảo ý kiến của những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực đó? Bạn nhìn thấy vấn đề, chịu khó đầu tư “kiểu” hoặc “phong cách” vào cong việc mình thực hiện thì đó chính là cái tạo ra nét khác biệt và hấp dẫn đối với nhà tuyển dụng. 5. “Tôi có thể thuyết phục họ tuyển tôi với mức lương mà tôi mong muốn không?” Điều này đòi hỏi bạn phải một số kiến thức trong nghệ thuật thương lượng về lương bổng (xem chương sau). Chắc hẳn bạn sẽ muốn hỏi một hai câu thành tiếng. Bạn hãy quan sát một cách lặng lẽ câu trả lời cho ba câu hỏi đầu. Chuẩn bị đưa ra câu hỏi thứ tư và thứ năm vào một thời điểm thích hợp khi có cơ hội (một lần nữa, xin đọc chương sau). Làm thế nào để đưa ra những câu hỏi này? Có thể bắt đầu bằng cách nói cho họ biết một cách chính xác, bạn đã tiến hành tìm việc như thế nào, cái gì trong tổ chức của họ gây ấn tượng nơi bạn trong quá trình tìm hiểu, rằng cuối cùng bạn quyết định tìm đến tận nơi và đặt vấn đề muốn làm việc với họ. Sau đó hãy tập trung vào phần còn lại của buổi phỏng vấn để tìm ra câu trả lời cho những câu hỏi trên, theo cách của bạn.4 Phải, ở đây chỉ có năm câu hỏi thực sự đáng kể trong một buổi phỏng vấn tuyển dụng, nhưng chúng diễn ra như thế nào mới là chuyện đáng nói! Chúng vận hành trong một dạng thức có hơi khác (lại nữa) nếu bạn ở đấy để nói không phải về công việc tồn tại mà là một công việc khác mà bạn muốn người ta tạo ra cho mình. Trong phỏng vấn tuyển dụng loại này, hoặc khi tiếp cận với một công ty, năm câu hỏi này biến đổi thành
năm câu câu khẳng định mà bạn có thể đưa ra đối với người chịu trách nhiệm tuyển dụng. 1. Điều làm bạn thích nhất về công ty này. 2. Các loại nhu cầu mà bạn thấy có sức hấp dẫn về lĩnh vực này trong công ty (trừ khi bạn nghe thấy từ “những vấn đề” từ chính miệng nhà tuyển dụng, còn không thì chớ bao giờ dùng từ này, bởi vì hầu hết các nhà tuyển dụng thích dùng những từ gần nghĩa như “thách thức” hoặc “nhu cầu” hơn). 3. Theo bạn để đáp ứng những nhu cầu đó cần có những kỹ năng nào. 4. Các bằng chứng trong quá khứ cho thấy bạn có những kỹ năng ấy. Các nhà tuyển dụng tìm kiếm những ví dụ trong các thành tựu hoặc những gì bạn đã đạt được trong quá khứ chứ không phải là những câu nói mơ hồ như: “Tôi giỏi cái này, tôi thạo cái kia …” Họ muốn có những ví dụ chính xác, đặc biệt là những kỹ năng chuyển tiếp, kỹ năng công việc và kỹ năng tự quản trị. Nếu đọc kỹ các trang 65, 66 bạn sẽ biết rõ điều này. Đó là nguyên tắc thuộc về phỏng vấn hành vi hoặc phỏng vấn dựa vào khả năng. Người ta có thể hỏi bạn, hoặc – nếu không – bạn có thể tự đặt ra đúng câu hỏi ấy trong buổi phỏng vấn: “Đâu là ba khả năng quan trọng nhất cho công việc này?” Sau đó, tất nhiên bạn cần chứng minh ngay trong buổi phỏng vấn rằng bạn có ba khả năng ấy cho cái công việc mà bạn hứng thú. 5. Điều đặc biệt trong cách mà bạn thực hiện những kỹ năng này. Như tôi đã nói ở trước: tất cả các nhà tuyển dụng tương lai điều muốn biết bạn có gì khác với mười chín người khác cũng làm công việc giống bạn. Bạn phải biết đó là cái gì. Đừng chỉ nói suông mà hãy thể hiện một cách rõ nét nhất ngay trong buổi phỏng vấn tuyển dụng. Ví dụ, khi bạn nói, “Tôi chu đáo trong tiến hành công việc” có thể biến thành một định đề là bạn rất chu đáo trong công tác nghiên cứu về công ty họ trước khi đến với buổi phỏng vấn tuyển dụng. Đó là bằng chứng mà nhà tuyển dụng có thể mục sở thị.
Ghi chú đặc biệt cho Những Người Tự Coi Mình Là Thành Viên của Thế Hệ Được Phép Làm Tất Cả: làm ơn đừng để câu “điểm đặc biệt của tôi là” đi vào đầu mình nhé. Nếu bạn vừa mới ra trường lại đến một buổi phỏng vấn tuyển dụng với ý nghĩ bạn có thể nhảy điệu van-xơ ở đây, bảo với họ rằng bạn tuyệt vời như thế nào còn họ thì may mắn ra sao khi có được bạn rằng bạn mong muốn mức lương cao bằng với người 20 năm chinh chiến trong nghề thì lời khuyến cáo của tôi là bạn nên nghĩ lại. Người ta chỉ tìm kiếm những người khiêm tốn biết giá trị của mình và cũng biết đánh giá đúng giá trị của người khác. Giống như những thành viên trong một dàn hợp xướng. Trong một buổi phỏng vấn, bạn phải luôn ghi nhớ trong đầu rằng: nhà tuyển dụng không thực sự quan tâm đến quá khứ của bạn, họ chỉ hỏi về nó để có thể ước đoán về tương lai (hành vi) của bạn mà thôi. Ở Mỹ, các nhà tuyển dụng có thể chỉ hỏi bạn những vấn đề có liên quan đến các yêu cầu và kỳ vọng trong công việc. Họ sẽ không hỏi về tín ngưỡng, tôn giáo, chủng tộc, tuổi tác, giới tính hoặc tình trạng gia đình. Những câu hỏi khác về quá khứ của bạn đều đúng luật chơi. Đừng để bị đánh lừa bởi vẻ quan tâm của nhà tuyển dụng với quá khứ của mình. Bạn phải nhận ra rằng điều duy nhất mà bất cứ nhà tuyển dụng nào cũng quan tâm đó là tương lai của bạn … với họ. Bởi vì tương lai là cái gì không thể biết trước được họ thường phải cố gắng đo lường ước đoán bằng cách hỏi về quá khứ của bạn (hành vi). Vì thế trong buổi phỏng vấn, trước khi trả lời bất cứ câu hỏi nào về quá khứ mà nhà tuyển dụng đặt ra hãy dừng lại suy nghĩ xem có nguy cơ nào nằm bên dưới câu hỏi ấy để hóa giải nỗi sợ ấy dù gián tiếp hay trực tiếp. Như tôi đã nói ở trên, trong hầu hết các trường hợp, người có quyền tuyển bạn cũng sợ phát khiếp. Nếu bạn nghĩ đó là cách miêu tả quá mạnh thì có thể thay vào những tính từ như hồi hộp, e ngại hoặc lo lắng. Và cái mối lo hay nỗi sợ ấy nằm trong tất cả những câu hỏi mà họ đặt ra. Sau đây là một số ví dụ: Câu hỏi Nỗi sợ Điều mà bạn Những câu nói
tuyển dụng đằng sau câu hỏi cố gắng vượt qua mà bạn có thể dùng để vượt qua Nhà tuyển Bạn là một Miêu tả quá trình “Cho tôi biết về bản dụng sợ rằng nhân viên tốt, có thể làm việc, dùng bất cứ mình sẽ không chứng minh trong quá cụm từ chân thực nào thân bạn” thực hiện tốt buổi trình làm việc. (Đưa để nói về quá trình này, phỏng vấn, vì đưa ra một bản tiểu sử có thể là những lời tự ra những câu hỏi ngắn gọn cho biết bạn đánh giá như: làm việc không thích hợp. là ai, sinh ra ở đâu, chăm chỉ, đi sớm về trễ, Hoặc sợ rằng có lớn lên như thế nào, bao giờ cũng làm hơn điều gì đó không những mối quan tâm, những gì người khác tốt về bạn và thầm hứng thú trong cuộc chờ đợi ở tôi. v.v. hy vọng bạn sẽ để sống và loại hình lộ ra. công việc mà bạn thích làm nhất. Cố gắng nói tối đa trong 2 phút. Nhà tuyển Bạn tìm đúng Nếu nhà tuyển “Bạn tìm kiếm loại dụng sợ rằng bạn cái loại hình công dụng không miêu tả hình công việc tìm kiếm một việc mà nhà tuyển công việc thì hãy nói, công việc khác dụng đang tìm kiếm “Tôi rất vui khi được nào?” với vị trí mà họ (nhưng đừng nói ra trả lời điều đó, nhưng đang khuyết. Ví thế nếu đó không phải trước hết tôi muốn hiểu dụ, họ chỉ muốn là sự thật). Hãy nhắc chính xác công việc mà tìm một thư ký lại với nhà tuyển vị trí này đòi hỏi.” trong khi bạn dụng bằng cách nói muốn làm công của bạn điều mà họ việc điều hành đã nói về công việc và nhấn mạnh những
văn phòng v.v. kỹ năng mà bạn có để thực hiện công việc đó. Nhà tuyển Bạn có những “Tôi lĩnh hội rất “Bạn đã làm công dụng sợ rằng bạn kỹ năng chuyển tiếp nhanh.” “Tôi nhanh việc này bao không có những từ bất cứ việc nào mà chóng làm chủ được bất kỹ năng và kinh bạn đã làm và làm rất cứ công việc nào mà tôi giờ chưa?” nghiệm cần thiết tốt. đã từng làm qua.” cho công việc này. Nhà tuyển Nói bất cứ Nếu bạn tự “Tại sao bạn thôi dụng e rằng bạn điều gì tích cực mà nguyện bỏ việc: “Cả công việc cũ.” không hòa thuận bạn có thể nghĩ ra về sếp và tôi đều cảm thấy Hoặc với mọi người, sếp cũ và đồng tôi sẽ vui hơn, làm việc nhất là các sếp, họ nghiệp (mà không nói tốt hơn ở nơi mà (miêu “Bạn có chỉ đợi nghe bạn dối). Nhấn mạnh rằng tả điểm mạnh của bạn) hòa thuận với nói xấu sếp hoặc bạn hòa hợp với mọi tôi có nhiều không gian sếp cũ hoặc đồng nghiệp và người và sau đó hãy hơn để sử dụng linh đồng nghiệp coi đó như một để cho thái độ khoan cảm và trí sáng tạo.” không?” bằng chứng chống hòa của mình đối với Nếu bạn bị đuổi lại bạn. sếp cũ hoặc đồng việc: “Thường thì tôi dễ nghiệp chứng minh hòa đồng với mọi người điều đó rồi để nhà nhưng riêng trong tuyển dụng cảm nhận trường hợp này sếp và điều đó bằng tai và tôi không được ăn ý với mắt. nhau lắm. Cũng khó nói được là tại sao.” Bạn không nhất thiết phải nói thêm bất cứ điều gì