intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 7)

Chia sẻ: Romano Romano | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

262
lượt xem
51
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng phương pháp Chăm sóc sức khỏe phụ nữ . Nội dung bài 7 trình bày về sa sinh dục. Tài liệu dành cho sinh viên khoa điều dưỡng tham khảo học tập mở mang kiến thức.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 7)

  1. B μi 7 Sa sinh dôc Môc tiªu 1. Nãi ®−îc c¸ch sinh bÖnh vμ nguyªn nh©n cña sa sinh dôc. 2. ChÈn ®o¸n ®−îc sa sinh dôc. 3. Tr×nh bμy ®−îc ph−¬ng h−íng ®iÒu trÞ sa sinh dôc. 4. KÓ ®−îc 7 biÖn ph¸p dù phßng sa sinh dôc. 1. §¹i c−¬ng Sa sinh dôc cßn gäi lμ sa tö cung, nh−ng gäi sa sinh dôc th× ®óng h¬n, v× trong nhiÒu tr−êng hîp kh«ng nh÷ng chØ sa tö cung, mμ cßn sa c¶ thμnh tr−íc kÌm theo cã sa bμng quang vμ sa c¶ thμnh sau kÌm theo sa trùc trμng. Sa sinh dôc lμ mét bÖnh kh¸ phæ biÕn ë phô n÷ ViÖt Nam, nhÊt lμ phô n÷ n«ng th«n, trong løa tuæi 40 - 50 trë lªn chiÕm kho¶ng 8%. §©y lμ bÖnh kh«ng nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng, nh−ng ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn sinh ho¹t, lao ®éng, c«ng t¸c cña phô n÷. BÖnh th−êng gÆp ë nh÷ng ng−êi chöa ®Î nhiÒu, ®Î qu¸ sím, qu¸ dμy vμ nh÷ng lÇn ®Î tr−íc kh«ng an toμn. Ng−êi ch−a ®Î lÇn nμo, còng cã thÓ sa sinh dôc, nh−ng Ýt gÆp h¬n. 2. C¬ chÕ gi÷ tö cung kh«ng sa B×nh th−êng t− thÕ tö cung trong hè chËu lμ gËp tr−íc, th©n tö cung gËp víi cæ tö cung mét gãc 1000 - 1200, tö cung gËp víi trôc ©m ®¹o mét gãc 900. C¸c tæ chøc gi÷ cho tö cung ë t− thÕ b×nh th−êng lμ: − Tæ chøc c¬: c¸c c¬ hoμnh chËu h«ng: c¬ n©ng hËu m«n lμ quan träng nhÊt. − C¸c d©y ch»ng: d©y ch»ng tö cung - cïng, d©y ch»ng trßn, d©y ch»ng réng. − Tæ chøc liªn kÕt d−íi phóc m¹c vμ trªn c¬ n©ng hËu m«n… c¸c tæ chøc nμy kÕt hîp thμnh nh÷ng v¸ch rμng buéc c¸c t¹ng víi nhau, víi thμnh chËu, ®¸y chËu. HÖ thèng d©y ch»ng cã gi¸ trÞ t−¬ng ®èi. Quan träng nhÊt ®Ó gi÷ tö cung lμ c¸c v¸ch ©m ®¹o vμ tÇng sinh m«n. Do ©m ®¹o hîp víi tö cung gãc 900, nªn khi ®øng d−íi ¸p lùc trong æ bông, tö cung kh«ng nh÷ng kh«ng sa vμo ©m ®¹o, mμ cßn cã t¸c dông ®ãng kÝn hoμnh chËu, tÇng sinh m«n víi c¸c c¬, c¸c mμng c¬. 76
  2. 3. Nguyªn nh©n sa sinh dôc − Chöa ®Î nhiÒu lÇn, ®Î dμy, ®Î kh«ng an toμn, r¸ch tÇng sinh m«n kh«ng kh©u. − Lao ®éng qu¸ nÆng hay qu¸ sím sau ®Î, lμm ¸p lùc tö cung t¨ng lªn, khi c¸c tæ chøc ch−a trë l¹i b×nh th−êng, cßn yÕu. − Rèi lo¹n dinh d−ìng hoÆc ë ng−êi giμ, hÖ thèng d©y treo vμ n©ng ®ì yÕu. − Ngoμi ra, cßn do c¬ ®Þa bÈm sinh ë phô n÷ ch−a ®Î lÇn nμo. 4. TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n §Æc ®iÓm cña bÖnh lμ tiÕn triÓn rÊt chËm, cã thÓ tõ 5 ®Õn 10 n¨m. TriÖu chøng c¬ n¨ng , thùc thÓ nghÌo nμn. 4.1. TriÖu chøng c¬ n¨ng Tuú thuéc tõng ng−êi sa nhiÒu hay sa Ýt, sa l©u hay míi sa, sa ®¬n thuÇn hay phèi hîp. TriÖu chøng th−êng lμ khã chÞu, nÆng bông d−íi, ®¸i d¾t, ®¸i sãn, ®¸i kh«ng tù chñ, ®¹i tiÖn khã. Cã thÓ cã dÞch tiÕt ©m ®¹o bÊt th−êng, nÕu bÞ viªm nhiÔm. Sa sinh dôc cã thÓ mang thai b×nh th−êng, nh−ng dÔ s¶y vμ ®Î non. 4.2. TriÖu chøng thùc thÓ Cã 3 ®é sa sinh dôc: − Sa ®é I: + Sa thμnh tr−íc ©m ®¹o (kÌm theo sa bμng quang). + Sa thμnh sau ©m ®¹o (kÌm theo sa trùc trμng). + Cæ tö cung ë thÊp, nh−ng cßn ë trong ©m ®¹o, ch−a nh×n thÊy ë ngoμi. − Sa ®é II: + Sa thμnh tr−íc ©m ®¹o (kÌm theo sa bμng quang) + Sa thμnh sau (kÌm theo sa trùc trμng). + Cæ tö cung thËp thß ©m hé. − Sa ®é III: + Sa thμnh tr−íc ©m ®¹o (kÌm theo sa bμng quang) + Sa thμnh sau (kÌm theo sa trùc trμng). + Cæ tö cung sa h¼n ra ngoμi ©m hé. − CÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt: + Lén tö cung. + Cæ tö cung dμi, ph× ®¹i ®¬n thuÇn. 77
  3. Tö cung tôt dÇn xuèng d−íi theo trôc cña ©m ®¹o, kÐo theo nã c¶ thµnh ©m ®¹o. VÒ ph−¬ng diÖn l©m sµng, sa cã thÓ thÊy ë bÊt kú møc ®é nµo, nh−ng th−êng ®−îc chia thµnh mét trong ba ®é §é I: Cæ tö cung n»m trong ©m ®¹o §é II: Cæ tö cung xuÊt hiÖn ngoµi ©m hé. C¸c m«i cæ tö cung xung huyÕt vµ bÞ loÐt Bµng quang §é III: Sa hoµn toµn Trong h×nh vÏ, tö cung bÞ gËp sau, ng−êi ta cã thÓ nhËn ra bê cña bµng quang. Còng cã thÓ gÆp c¶ sa trùc §−êng ®i trµng. §«i khi hiÖn t−îng nµy cßn cña Tö cung ®−îc gäi lµ sa t¹ng hoµn toµn niÖu qu¶n (Procidentia nghÜa lµ “mét phÇn cña c¬ thÓ tôt khái vÞ trÝ) H×nh 20: Ph©n ®é sa sinh dôc 5. §iÒu trÞ Sa sinh dôc ®iÒu trÞ chñ yÕu b»ng phÉu thuËt Sa sinh dôc ®é I ch−a cÇn ®iÒu trÞ Sa sinh dôc ®é II, ®é III cã triÖu chøng c¬ n¨ng míi phÉu thuËt. PhÉu thuËt chñ yÕu b»ng ®−êng ©m ®¹o, h¬n lμ b»ng ®−êng bông. PhÉu thuËt trong sa sinh dôc mang tÝnh chÊt thÈm mü. Ngoμi viÖc c¾t tö cung ®¬n thuÇn, nã cßn t¸i t¹o c¸c thμnh ©m ®¹o, n©ng bμng quang. 6. Phßng bÖnh − Kh«ng nªn ®Î qu¸ nhiÒu, qu¸ sím, qu¸ nhanh. Ph¶i ®Î ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn an toμn vμ ®ì ®Î ®óng kü thuËt. 78
  4. − Kh«ng ®Ó chuyÓn d¹ kÐo dμi, rÆn ®Î qu¸ l©u. C¸c thñ thuËt lμm ph¶i ®ñ ®iÒu kiÖn, ®óng chØ ®Þnh vμ ®óng kü thuËt. − Tr¸nh g©y sang chÊn ©m ®¹o, tÇng sinh m«n. − Phôc håi tÇng sinh m«n ®óng kü thuËt. − Sau ®Î kh«ng nªn lao ®éng qu¸ sím vμ qu¸ nÆng. − N©ng cao møc sèng nh©n d©n. − §iÒu trÞ tèt c¸c bÖnh kinh niªn. 7. Ch¨m sãc ng−êi bÖnh sa sinh dôc 7.1. NhËn ®Þnh Ng−êi phô n÷ bÞ sa sinh dôc phÇn lín lμ ë ®é tuæi cao, ®· m·n kinh, nªn th−êng cã t©m lý dÊu bÖnh, ng¹i ®i kh¸m bÖnh. V× vËy, khi ng−êi bÖnh ®Õn c¬ së y tÕ ®iÒu trÞ, th× sa sinh dôc th−êng ®· ë ®é II hoÆc ®é III, nªn ®iÒu trÞ hÇu hÕt lμ phÉu thuËt. V× vËy, cÇn cã kÕ ho¹ch ®iÒu d−ìng cô thÓ cho ng−êi bÖnh tr−íc vμ sau mæ sa sinh dôc. 7.1.1. Tr−íc mæ − NhËn ®Þnh tuæi bÖnh nh©n: th−êng bÖnh nh©n sa sinh dôc th−êng cao tuæi nªn thÓ tr¹ng kh«ng tèt, cã thÓ qu¸ bÐo, qu¸ gÇy, t×nh tr¹ng thiÕu m¸u, tim m¹ch, hoÆc c¸c bÖnh tiÓu ®−êng ... §«i khi c¸c yÕu tè nμy sÏ lμ yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn quyÕt ®Þnh cã phÉu thuËt hay kh«ng. − Møc ®é sa sinh dôc. − ¶nh h−ëng cña sa sinh dôc ®Õn c¸c chøc n¨ng kh¸c: tiÓu tiÖn, ®¹i tiÖn, ®i l¹i... − T×nh tr¹ng ©m ®¹o, cæ tö cung b×nh th−êng hay viªm nhiÔm. − T×nh tr¹ng tinh thÇn, ¨n, ngñ, ®i l¹i cña ng−êi bÖnh. − KÕt qu¶ xÐt nghiÖm cã trong giíi h¹n b×nh th−êng kh«ng? 7.1.2. Sau mæ − NhËn ®Þnh c¸ch thøc phÉu thuËt: ®−êng bông hay ®−êng ©m ®¹o? − Thêi gian phÉu thuËt − Cã tai biÕn trong phÉu thuËt kh«ng? − Ph−¬ng ph¸p g©y mª: g©y tª tuû sèng hay g©y mª néi khÝ qu¶n, thêi gian g©y mª dμi hay ng¾n − Thêi gian håi tØnh sau phÉu thuËt − Thêi gian, ngμy, giê thø mÊy sau mæ 79
  5. − C¸c dÊu hiÖu sinh tån − Cã ra m¸u ©m ®¹o hay kh«ng. − T×nh tr¹ng tiÓu nh− thÕ nμo, cßn l−u èng th«ng bμng quang kh«ng? NÕu l−u èng th«ng t×nh tr¹ng èng th«ng, mμu s¾c, sè l−îng n−íc tiÓu. NÕu ®· rót èng th«ng tiÓu, t×nh tr¹ng tiÓu tiÖn cña bÖnh nh©n? − T×nh tr¹ng tinh thÇn, ¨n, ngñ, vËn ®éng, vÖ sinh. − Y lÖnh. 7.2. ChÈn ®o¸n ch¨m sãc - nhËn ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc 7.2.1. Tr−íc mæ − NÕu toμn tr¹ng b×nh th−êng kh«ng viªm nhiÔm ©m ®¹o cæ tö cung, chuÈn bÞ mæ nh− mét cuéc mæ b×nh th−êng. − NÕu cã viªm nhiÔm ©m ®¹o, cæ tö cung, cÇn ®Æt thuèc, lμm vÖ sinh hμng ngμy. §Æc biÖt ë nh÷ng ng−êi cã tuæi, cã thÓ b«i mì estrogene ©m ®¹o nÕu cã chØ ®Þnh cña b¸c sÜ. − Ch¨m sãc toμn tr¹ng, ®éng viªn bÖnh nh©n an t©m ®iÒu trÞ. 7.2.2. Sau mæ − Tuú giê nhËn bÖnh nh©n sau phÉu thu©t, tuú c¸ch thøc phÉu thuËt vμ c¸ch g©y mª mμ cã chÕ ®é ch¨m sãc kh¸c nhau. Tuy nhiªn bÖnh nh©n sau mæ sa sinh dôc cÇn l−u ý mét sè vÊn ®Ò sau: − C¸c nguy c¬ chung nh− bÖnh nh©n sau phÉu thuËt phô khoa − Bμng quang lu«n xÑp trong vßng 5 - 7 ngμy lμ yÕu tè quan träng b¶o ®¶m sù thμnh c«ng cña phÉu thuËt. − BiÕn chøng kh«ng liÒn vÕt kh©u do nhiÔm trïng, hoÆc ë ng−êi cã tuæi thμnh ©m ®¹o khã liÒn do thiÓu d−ìng. 7.3. LËp kÕ ho¹ch 7.3.1. Tr−íc mæ − Theo dâi toμn tr¹ng, c¸c dÊu hiÖu sinh tån: tuú theo t×nh tr¹ng ng−êi bÖnh, mμ lËp kÕ ho¹ch theo dâi, Ýt nhÊt mçi ngμy 1 lÇn. − Theo dâi ®¹i, tiÓu tiÖn: Ýt nhÊt 1 ngμy 1 lÇn, cÇn chó ý trong nh÷ng tr−êng hîp sa sinh dôc ¶nh h−ëng ®Õn ®¹i tiÓu tiÖn cña ng−êi bÖnh. − ChÕ ®é ¨n uèng ®ñ dinh d−ìng, hîp khÈu vÞ vμ hîp víi ®é tuæi cña ng−êi bÖnh. − ChÕ ®é vÖ sinh, chó ý ®Õn nh÷ng tr−êng hîp tiÓu tiÖn kh«ng chñ ®éng cÇn h−íng dÉn vμ hç trî ng−êi bÖnh vÖ sinh tèt, tr¸nh béi nhiÔm. 80
  6. − Lμm thuèc ©m ®¹o: nÕu ng−êi bÖnh kh«ng bÞ viªm nhiÔm, th× mçi ngμy 1 lÇn, nÕu bÞ viªm nhiÔm, th× nhiÒu lÇn h¬n. − Hoμn thiÖn thñ tôc mæ nh− nh÷ng tr−êng hîp mæ kh¸c. − §éng viªn ng−êi bÖnh an t©m ®iÒu trÞ, tr¸nh c¨ng th¼ng, lo l¾ng qu¸ møc. − Thùc hiÖn y lÖnh. 7.3.2. Sau mæ − Theo dâi toμn tr¹ng, c¸c dÊu hiÖu sinh tån, ®Æc biÖt trong 24 giê ®Çu sau phÉu thuËt. − Theo dâi t×nh tr¹ng ch¶y m¸u, ®Æc biÖt lμ ch¶y m¸u trong qua c¸c dÊu hiÖu m¹ch, huyÕt ¸p. − Theo dâi, ch¨m sãc èng th«ng bμng quang tr¸nh t¾c vμ gi¶m nguy c¬ viªm nhiÔm ng−îc dßng. − ChÕ ®é ¨n sím, vËn ®éng sím sau mæ. Nh÷ng ngμy sau ¨n ®ñ chÊt dinh d−ìng, chÊt dÔ tiªu, uèng ®ñ n−íc. − ChÕ ®é vÖ sinh: t¹i vïng tÇng sinh m«n hoÆc ©m ®¹o lμm thuèc cho bÖnh nh©n hμng ngμy. H−íng dÉn vμ hç trî ng−êi bÖnh vÖ sinh th©n thÓ hμng ngμy, vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoμi 2 - 3 lÇn / ngμy b»ng n−íc ®un s«i ®Ó nguéi. − Thùc hiÖn y lÖnh. 7.4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch Th¶o luËn víi ng−êi bÖnh vÒ tiÕn triÓn cña bÖnh vμ c¸c c«ng viÖc cÇn lμm trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc Thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch ®· lËp. 7.5. §¸nh gi¸ 7.5.1. Tr−íc mæ − Toμn tr¹ng ng−êi bÖnh tèt, t¹i khèi sa sinh dôc kh«ng cßn viªm nhiÔm n÷a, ng−êi bÖnh an t©m, lμ chuÈn bÞ cho cuéc phÉu thuËt tèt. − NÕu toμn tr¹ng cã vÊn ®Ò bÊt th−êng, t¹i khèi sa sinh dôc cßn viªm nhiÔm th× ph¶i ®iÒu trÞ tiÕp, chê phÉu thuËt. 7.5.2. Sau mæ − Toμn tr¹ng ng−êi bÖnh tèt, ©m ®¹o kh«ng ra m¸u, kh«ng ra dÞch − N−íc tiÓu b×nh th−êng, trong. èng th«ng bμng quang kh«ng t¾c. − §¹i tiÖn b×nh th−êng, lμ tiÕn triÓn tèt. − NÕu ng−êi bÖnh cã sèt hoÆc ra m¸u ©m ®¹o kÐo dμi hoÆc ra dÞch ©m ®¹o nhiÒu, cã mïi, cÇn b¸o b¸c sÜ ngay. 81
  7. Tù l−¬ng gi¸ Tr¶ lêi ng¾n c¸c c©u tõ 1-4 C©u 1. KÓ 4 nguyªn nh©n g©y sa sinh dôc. C©u 2. M« t¶ 3 dÊu hiÖu l©m sμng cña sa sinh dôc ®é I C©u 3. M« t¶ 3 dÊu hiÖu l©m sμng cña sa sinh dôc ®é II C©u 4. M« t¶ 3 dÊu hiÖu l©m sμng cña sa sinh dôc ®é III Ph©n biÖt §óng - Sai trong c¸c c©u tõ 5 ®Õn 10 Néi dung §óng Sai C©u 5. VÞ trÝ cæ tö cung quyÕt ®Þnh chÈn ®o¸n ®é sa sinh dôc C©u 6. Thµnh tr−íc ©m ®¹o sa cµng nhiÒu, ng−êi bÖnh ®¹i tiÖn cµng khã. C©u 7. §ì ®Î ®óng lóc, ®óng kü thuËt, sÏ phßng ®−îc sa sinh dôc. C©u 8. §Ó phßng sa sinh dôc, sau ®Î ng−êi phô n÷ cÇn tr¸nh lao ®éng nÆng trong 1 th¸ng ®Çu. C©u 9. TÊt c¶ sa sinh dôc ®Òu ph¶i phÉu thuËt C©u 10. Sa sinh dôc ®é I g©y rèi lo¹n tiÓu tiÖn. 82
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2