Bí ẩn Lục thập hoa giáp - Thời Hùng Vương: Phần 1

Chia sẻ: Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

260
lượt xem 51
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 Tài liệu Thời Hùng Vương và bí ẩn Lục thập hoa giáp giới thiệu tới người đọc các kiến thức: Những vấn đề về nguồn gốc của âm dương lịch, những nguyên lý căn bản của thuyết âm dương ngũ hành, những nguyên lý của việc nạp âm, âm dương - ngũ hành trong âm dương lịch. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bí ẩn Lục thập hoa giáp - Thời Hùng Vương: Phần 1

LÔØI BAÏCH C uoán “Thôøi Huøng Vöông vaø bí aån Luïc thaäp hoa giaùp” trong laàn xuaát baûn thöù nhaát (Nxb Thanh Nieân – 1999) ñaõ ñöôïc söï chuù yù cuûa baïn ñoïc. Ngöôøi vieát xin ñöôïc chaân thaønh caûm ôn söï quan taâm vaø ñoùng goùp yù kieán quí baùu cuûa ñoäc giaû trong dòp xuaát baûn tröôùc. Ngöôøi vieát cuõng xin chaân thaønh caùo loãi vì nhöõng sai soùt trong in aán vaø söï thieáu thoán veà tö lieäu, cho neân nhieàu vaán ñeà chöa ñöôïc trình baøy thaáu ñaùo. Trong laàn xuaát baûn naøy, qua moät soá tö lieäu söu taàm ñöôïc vaø söï phaùt hieän môùi, ngöôøi vieát boå sung vaø söûa chöõa nhöõng sai soùt khoâng ñaùng coù trong laàn xuaát baûn tröôùc. Tuy nhieân, vì AÂm Döông lòch Ñoâng phöông gaén boù chaët cheõ vôùi moät hoïc thuyeát vuõ truï quan coå vaãn coøn nhieàu bí aån laø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. Bôûi vaäy, ngay caû trong laàn xuaát baûn naøy, cuõng khoâng theå coi laø moät söï hoaøn chænh cho nhöõng vaán ñeà ñöôïc ñaët ra trong cuoán saùch, maø chæ coù theå coi ñoù laø söï phaùt trieån tieáp tuïc trong vieäc khaùm phaù nhöõng bí aån cuûa vaên hoaù Ñoâng Phöông lieân quan ñeán AÂm Döông lòch; töø moät quan ñieåm xuyeân suoát cho raèng: Neàn vaên minh Vaên Lang laø moät neàn vaên hieán röïc rôõ, khôûi nguoàn töø thieân nieân kyû thöù III tr.CN, chính laø coäi nguoàn cuûa neàn vaên hoaù Ñoâng phöông coå. Vì vaäy, ngöôøi vieát vaãn hy voïng mong ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa caùc baäc trí giaû quan taâm, trong vieäc tieáp tuïc khaùm phaù nhöõng bí aån cuûa neàn vaên hoaù Ñoâng Phöông. 5
6
LÔØI NOÙI ÑAÀU AÂ m Döông lòch Ñoâng phöông laø moät loaïi lòch raát ñoäc ñaùo ñaõ toàn taïi haøng thieân nieân kyû trong vaên minh nhaân loaïi. Söï khaùc bieät giöõa lòch naøy vôùi caùc loaïi lòch khaùc chính laø ôû choã coù moät heä thoáng lyù thuyeát vuõ truï quan lieân quan ñeán noù, ñoù laø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. Söï hieän dieän cuûa Nguõ haønh trong Luïc thaäp hoa giaùp chöùng toû ñieàu naøy. Töø söï vaän ñoäng cuûa Nguõ haønh trong AÂm Döông lòch, ngöôøi Ñoâng phöông ñaõ öùng duïng trong haàu heát caùc lónh vöïc: thieân vaên, ñòa lyù, y lyù, döï ñoaùn töông lai… Nhöng cho ñeán taän baây giôø nguyeân taéc naïp aâm AÂm Döông Nguõ haønh vaãn coøn laø ñieàu bí aån; maëc duø noù laø moät tieàn ñeà caên baûn cho haàu heát nhöõng phöông phaùp öùng duïng cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. OÂng Thieäu Vó Hoa, moät hoïc giaû hieän ñaïi noåi tieáng cuûa Trung Quoác cuõng thöøa nhaän: “Naïp aâm Nguõ haønh trong baûng saùu möôi Giaùp Tyù (*) caên cöù theo nguyeân taéc gì ñeå xaùc ñònh, ngöôøi xöa tuy coù baøn ñeán nhöng khoâng coù caên cöù roõ raøng vaø cuõng chöa baøn ñöôïc minh baïch, do ñoù vaãn laø huyeàn bí khoù hieåu. Baûng saùu möôi Giaùp Tyù bieán hoaù voâ cuøng, ñoái vôùi giôùi hoïc thuaät cuûa Trung Quoác cho ñeán nay vaãn coøn laø huyeàn bí khoù hieåu.” (**) Cuoán saùch naøy ñöôïc ra ñôøi vôùi moät coá gaéng tìm hieåu nguyeân taéc naïp aâm AÂm Döông Nguõ haønh trong AÂm Döông lòch, voán laø moät trong nhöõng söï bí aån cuûa neàn vaên hoùa phöông Ñoâng ñaõ traûi haøng thieân nieân kyû. Töø söï phaùt hieän naøy seõ laø moät ñieàu kieän cho söï chöùng minh tieáp noái vaø laøm roõ hôn quan nieäm ñaõ ñöôïc trình baøy trong cuoán Thôøi Huøng Vöông qua truyeàn thuyeát vaø huyeàn thoaïi vaø Tìm veà coäi nguoàn Kinh Dòch cho raèng: Thôøi ñaïi Huøng Vöông laø moät thôøi ñaïi ñaõ toàn taïi gaàn 3000 naêm vaø laø moät quoác gia coå ñaïi coù neàn vaên hieán röïc rôõ, ñaõ taïo ra nhöõng neàn taûng Chuù thích: * Teân goïi khaùc cuûa Luïc thaäp hoa giaùp. Giaùp Tyù laø naêm ñaàu tieân trong saùu möôi naêm. ** “Döï ñoaùn theo Töù truï”, Thieäu Vó Hoa. Nxb Vaên hoaù Thoâng tin 1996. Trang 68) 7
caên baûn cuûa neàn vaên hoùa Ñoâng phöông – coäi nguoàn cuûa neàn vaên hoùa daân toäc Vieät Nam hieän nay. Nhöng trong cuoán Thôøi Huøng Vöông vaø bí aån Luïc thaäp hoa giaùp, söï minh chöùng ñöôïc phaùt trieån ñi saâu vaøo vaán ñeà nguoàn goác ñích thöïc cuûa AÂm Döông lòch Ñoâng phöông qua nguyeân taéc naïp aâm AÂm Döông Nguõ haønh Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng vaán ñeà ñaõ ñöôïc ñaët ra trong cuoán Thôøi Huøng Vöông qua truyeàn thuyeát vaø huyeàn thoaïi. Nhöng do hoaøn caûnh vaø söï thieáu thoán veà tö lieäu luùc baáy giôø; hôn nöõa laø söï giôùi haïn trong noäi dung cuoán saùch, neân vaán ñeà chuû nhaân ñích thöïc cuûa AÂm Döông lòch, môùi chæ ñöôïc ñaët ra maø chöa coù söï lyù giaûi thoûa ñaùng. Cuoán Thôøi Huøng Vöông vaø bí aån Luïc thaäp hoa giaùp, seõ laø söï minh chöùng roõ hôn cho giaû thieát noùi treân. Qua vieäc tìm hieåu nguyeân taéc naïp aâm trong AÂm Döông lòch seõ chöùng minh roõ hôn tính nhaát quaùn vaø hoaøn chænh cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh cuõng nhö coäi nguoàn cuûa noù. Hy voïng cuoán saùch naøy, seõ laø moät ñoùng goùp nhoû trong vieäc tìm hieåu giaù trò cuûa moät neàn vaên minh coå phöông Ñoâng vaø laøm saùng toû coäi nguoàn vaên hoùa daân toäc Vieät Nam. Töø nhöõng yù töôûng treân, phaàn cuoái cuûa cuoán saùch lyù giaûi moät soá toàn nghi cuûa lòch söû thôøi Huøng. Trong laàn xuaát baûn naøy, phaàn chính vaên cuûa ngöôøi vieát ñöôïc theå hieän baèng kieåu chöõ “Vni – Times 12”; phaàn trích daãn ñöôïc theå hieän baèng kieåu chöõ “Vni – Helve 10”. Taát caû nhöõng phaàn in ñaäm do ngöôøi vieát thöïc hieän. Vôùi moät khaû naêng vaø kieán thöùc coù haïn, vaán ñeà ñaët ra laïi hoaøn toaøn môùi meû, söï kieän ñaõ bò khuaát laáp haøng thieân nieân kyû; vì vaäy noäi dung chaéc chaén khoâng traùnh khoûi nhöõng khieám khuyeát vaø vaán ñeà chöa theå giaûi quyeát thaáu ñaùo ñöôïc trong moät taäp saùch nhoû naøy. Ngöôøi vieát raát mong ñöôïc ñoäc giaû löôïng thöù vaø ñoùng goùp nhöõng yù kieán quyù baùu ñeå cho yù töôûng ngaøy moät hoaøn thieän hôn. 8
THÔØI HUØNG VÖÔNG & BÍ AÅN LUÏC THAÄP HOA GIAÙP MUÏC LUÏC LÔØI BAÏCH Trang 5 LÔØI NOÙI ÑAÀU Trang 7 PHAÀN I NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ VEÀ NGUOÀN GOÁC CUÛA AÂM DÖÔNG LÒCH - Daáu veát xa xöa cuûa AÂm Döông lòch Trang 9 - Nhöõng vaán ñeà veà nguoàn goác cuûa thuyeát AÂm Döông – nguõ haønh Trang 13 - Hoaøng ñeá noäi kinh coá vaán & nguoàn goác thuyeát AÂm Döông nguõ haønh. Trang 21 PHAÀN II NHÖÕNG NGUYEÂN LYÙ CAÊN BAÛN CUÛA THUYEÁT AÂM DÖÔNG NGUÕ HAØNH - Lyù giaûi söï vaän ñoäng khôûi nguyeân cuûa vuõ truï theo thuyeát AÂm Döông nguõ haønh töø vaên minh Laïc Vieät. Trang 33 - Noäi dung cuûa Laïc Thö – Haø Ñoà tính nhaát quaùn vaø hoaøn chænh cuûa thuyeát AÂÂm Döông – Nguõ Haønh Trang 38 - Noäi dung cuûa Laïc thö Trang 50 - Noäi dung cuûa Haø ñoà Trang 52 PHAÀN III NHÖÕNG NGUYEÂN LYÙ CUÛA VIEÄC NAÏP AÂM AÂM DÖÔNG – NGUÕ HAØNH TRONG AÂM DÖÔNG LÒCH - Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå vaø söï hôïp nhaát cuûa Laïc Thö – Haø Ñoà Trang 57 - Ñoä soá Haø ñoà lyù giaûi nguyeân lyù töông hôïp cuûa Thieân canTrang 67
- Nguyeân taéc Luïc hôïp trong söï töông quan haønh khí vaø Thieân can qua moät tieàn ñeà bí aån Trang 70 - Nguyeân taéc “Caùch Baùt Sinh Töû” Trang 73 - Vò trí cuûa Thieân can trong naïp aâm AÂm Döông – Nguõ Haønh cuûa Luïc thaäp Hoa Giaùp Trang 79 - Söï naïp aâm nguõ haønh trong Luïc thaäp Hoa Giaùp hieän nay vaø nhöõng sai leäch Trang 80 - Ngyueân taéc naïp aâm 60 hoa giaùp Trang 83 PHAÀN IV LAÏC THÖ HOA GÍAP LYÙ GIAÛI NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN - Söï lieân quan haønh cuûa cuïc soá trong töû vi & vaän khí theo laïc thö hoa giaùp Trang 95 - Ñoä soá cuïc trong töû vi daåu soá & ñoä soá cuûa Haø ñoà Trang 100 - Laïc thö hoa giaùp & vaän khí trong hoaøng ñeá noäi kinh coá vaán Trang 103 -Laïc thö hoa giaùp &ø coäi nguoàn AÂm Döông lòch Trang 108 PHAÀN V NIEÂN ÑAÏI TOÀN TAÏI & CÖÔNG VÖÏC NÖÔÙC VAÊN LANG DÖÔÙI THÔØI HUØNG VÖÔNG Trang 111 - Coå vaät & nhöõng vaán ñeà lòch söû lieân quan Trang 119 - Cöông vöïc & nieân ñaïi nöôùc Vaên Lang Trang 121 - Nguyeân nhaân keát thuùc thôøi ñaïi Huøng Vöông Trang 127 - Nieân ñaïi thôøi Huøng Vöông Trang 135 LÔØI KEÁT Trang 139 - Thieän chí & caùi duõng cuûa keû só Trang 143 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Trang 147 MUÏC LUÏC Trang 150
Phaàn I NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ VEÀ NGUOÀN GOÁC CUÛA AÂM DÖÔNG LÒCH DAÁU VEÁT XA XÖA CUÛA AÂM DÖÔNG LÒCH AÂ m Döông lòch laø moä t loaï i lòch ñöôï c söû duï n g phoå bieán ôû khaép xaõ hoäi Ñoâng phöông coå, coøn toàn taïi ñeán taän baây giôø vôùi thôøi gian tính baèng thieân nieân kyû. Chöùng tích veà AÂm Döông lòch xöa nhaát ñöôïc phaùt hieän qua di vaät ñaøo ñöôïc ôû AÂn Khö, thuû ñoâ nhaø AÂn Thöông (quoác gia coå ñaïi cuûa Trung quoác, coù nieân ñaïi khoaûng theá kyû XVII ñeán theá kyûXII tr.CN). ÔÛ ñaây, ngöôøi ta tìm thaáy nhöõng baûn vaên treân mai ruøa vaø xöông thuù, goïi laø giaùp coát vaên. Qua nhöõng vaên töï naøy, caùc nhaø khaûo coå ñaõ cho raèng: ngöôøi coå ñaïi ñaõ duøng Can, Chi ñeå phaân ñònh thôøi gian. Hoï coøn phaùt hieän ñöôïc moät maùy thieân vaên coå xöa nhaát goïi laø Khueâ bieåu duøng ñeå ño boùng maët trôøi, nhö moät baèng chöùng hoaøn haûo cho vieäc quan saùt thieân vaên vaø laøm lòch. Ngöôøi ta cho raèng lòch ñôøi Thöông duøng Can Chi ñeå ghi ngaøy, Thaùi aâm ghi thaùng, Thaùi döông ghi naêm. Goïi laø “AÂm Döông Can Chi tam hôïp lòch”. 9
GIAÙP COÁT VAÊN Di vaät tìm thaáy ôû AÂn Khö (*) Ngoaøi nhöõng di vaät khaûo coå noùi treân, coøn coù nhöõng baûn vaên chöõ Haùn coå coù noäi dung lieân quan ñeán AÂm Döông lòch. Moät trong nhöõng cuoán saùch coå nhaát – xeùt veà noäi dung baûn vaên – chính laø cuoán Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán. Cuoán saùch ñöôïc vieát döôùi hình thöùc vaán ñaùp giöõa Hoaøng Ñeá (**) vaø caùc ñaïi thaàn cuûa ngaøi laø Kyø Baù, Quæ Du Khu. Trong * Chuù thích: Hình tö lieäu trong “Kinh Dòch - caáu hình tö töôûng Trung Quoác”, Nxb Khoa hoïc Xaõ hoäi, dòch giaû Döông Ngoïc Duõng & Leâ Anh Minh. ** Chuù thích: Hoaøng Ñeá ñöôïc coi laø vò vua coå ñaïi Trung Quoác, coù nieân ñaïi gaàn 3000 10
cuoán saùch naøy, ñaõ coù söï öùng duïng phöông phaùp luaän cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø öùng duïng ñôn vò thôøi gian theo AÂm Döông lòch trong Ñoâng y, Ñoaïn trích daãn sau ñaây chöùng toû ñieàu naøy: Hoaøng ñeá hoûi: - Naêm vaän, vaän haønh maø ñoàng thieân hoaù, goïi laø thieân phuø, toâi ñaõ bieát roài. Coøn ñoàng ñòa hoaù nhö theá naøo? Kyø Baù thöa raèng: - Thaùi quaù maø ñoàng môùi thieân hoaù cuõng coù ba vaän. Thaùi quaù maø ñoàng ñòa hoaù coù ba vaän, baát caäp maø ñoàng ñòa hoaù cuõng coù ba vaän. Vaäy taát caû toàng coäng coù hai möôi boán naêm. Tyû nhö: nhöõng naêm Giaùp Thìn, Giaùp Tuaát, döôùi Thaùi cung gia Thaùi aâm; nhöõng naêm Nhaâm Daàn, Nhaâm Thaân, döôùi Thaùi Giaùc gia Quyeát aâm; nhöõng naêm Canh Tí, Canh Ngoï döôùi Thaùi thöông gia Döông minh. Nhö theá ba vaän (ñoù laø Thaùi quaù ba vaän, hôïp vôùi saùu khí, coäng saùu naêm)...(**) Vôùi nhöõng chöùng tích treân, töø haøng ngaøn naêm nay, maëc nhieân AÂm Döông lòch ñöôïc coi laø phaùt kieán thuoäc veà neàn vaên minh Hoa Haï. Söï ñoäc ñaùo cuûa AÂm Döông lòch phöông Ñoâng khieán noù khaùc haún caùc loaïi lòch khaùc treân theá giôùi laø: khoâng phaûi chæ coù söï phaân ñònh thôøi gian döïa treân söï vaän ñoäng cô hoïc thuaàn tuùy cuûa moät soá thieân theå trong Thaùi döông heä, maø noù coù haún moät heä thoáng lyù thuyeát lieân quan tôùi noù. Ñoù laø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñöôïc theå hieän trong AÂm Döông lòch töøng naêm, thaùng, ngaøy vaø thaäm chí ñeán ñôn vò thôøi gian nhoû nhaát laø “giôø”ø. Treân cô sôû naïp aâm Nguõ haønh vaø phaân ñònh AÂm Döông trong AÂm Döông lòch, ngöôøi phöông Ñoâng coå ñaïi ñaõ khoâng chæ duøng AÂm Döông lòch nhö moät coâng cuï phaân ñònh thôøi gian thuaàn tuùy vaø söû duïng duy nhaát chæ trong noâng nghieäp. Hoï coøn söû duïng AÂm Döông lòch ñeå tính toaùn nhöõng nhöõng hieäu öùng vuõ truï qua söï naïp aâm AÂm Döông Nguõ haønh, trong haàu heát nhöõng sinh hoaït chuû yeáu cuûa xaõ hoäi nhö: Ñoâng y, döï ñoaùn thôøi tieát, thaäm chí caû döï ñoaùn töông lai… moät caùch saâu saéc vi dieäu. Baèng nhöõng phaùt minh môùi nhaát, khoa vuõ truï hoïc hieän ñaïi ngaøy caøng tìm ra ñöôïc nhöõng hieäu öùng vuõ truï töø nhöõng vuï noå cuûa maët trôøi; söï tr.CN. Töông ñöông vaøo ñaàu thôøi kyø Huøng Vöông theo coå söû Vieät. * Chuù thích: Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán toaøn taäp. Thieân Luïc Nguyeân chính kyû ñaïi luaän, trang 510. Dòch giaû Nguyeãn Töû Sieâu. Nhaø thuoác Hoàng kheâ xuaát baûn taïi Haø Noäi 1954. 11
aûnh höôûng cuûa töø tröôøng traùi ñaát; löïc haáp daãn cuûa caùc thieân theå maø cuï theå laø söùc huùt cuûa maët traêng, taùc ñoäng leân cuoäc soáng cuûa traùi ñaát. Nhöng, nhöõng hieäu öùng vuõ truï ôû moät qui moâ lôùn, vi dieäu hôn vaø cuõng ñaày bí aån, laïi ñöôïc nhaéc tôùi raát nhieàu trong caùc coå thö cuûa neàn vaên minh Ñoâng phöông, ñaëc bieät laø trong Ñoâng y. Söï aûnh höôûng cuûa nhöõng hieäu öùng vuõ truï naøy ñaõ ñöôïc tính tôùi ñôn vò thôøi gian laø giôø trong vieäc ñieàu trò beänh; thaäm chí cho töøng loaïi beänh. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc öùng duïng trong haøng thieân nieân kyû tröôùc ñaây, cho ñeán taän baây giôø vaãn coøn toàn taïi ôû khoa chaâm cöùu. Ngöôøi xöa phaùt hieän nhöõng hieäu öùng vuõ truï, treân cô sôû söï vaän ñoäng cuûa caùc thieân theå gaén lieàn vôùi phöông phaùp luaän cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. Töø ñoù, hoï ñaõ suy ra nhöõng aûnh höôûng cuûa noù vôùi ñôøi soáng traùi ñaát. Baïn ñoïc tham khaûo ñoaïn vaên sau ñaây ñöôïc trích trong Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán chöùng toû ñieàu naøy: “Thöôøng chính cuûa Thaùi döông tö thieân naøy, khí hoùa vaän haønh ôû tieân thieân, khí trôøi laïnh, khí ñaát yeân laëng, khí laïnh traøn ngaäp thaùi hö, Thaùi döông khoâng thi haønh ñöôïc chính leänh. Thuûy vôùi Thoå hôïp ñöùc, treân öùng vôùi traêng sao, loaøi coác aáy ñen vaøng, leänh cuûa noù thong thaû, haønh chính phaùt trieån nhieàu, nôi ñaàm khoâng coù löûa Döông neân Hoûa phaùt phaûi ñôïi thôøi. Thieáu döông chuû trò ôû khoaûng giöõa maø trôøi möa khoâng ngôùt. Ñeán cöïc thì taïnh, roài laïi quay veà Thaùi aâm. Maây veà cöïc baéc, aåm hoùa phaân boá thaám nhuaàn vaïn vaät, laïnh khaép ôû treân, saám ñoäng ôû döôùi, khí cuûa laïnh aåm cuøng giao vôùi nhau, Do ñoù daân sinh beänh laïnh aåm, cô nhuïc nhaõo naùt, chaân baïi khoâng cöû ñoäng ñöôïc, huyeát öù ngöng treä.” Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñaõ bò thaát truyeàn, nhöõng khaùi nieäm cuûa noù trôû neân khoù hieåu, caùi nhìn cuûa ngöôøi xöa khaùc thôøi nay. Cho neân nhieàu yù töôûng cuûa ngöôøi xöa khoâng lyù giaûi ñöôïc trôû thaønh bí aån. Tuy nhieân, qua ñoaïn trích daãn ôû treân baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy: daáu aán cuûa AÂm Döông Nguõ haønh lieân quan tôùi söï vaän ñoäng cuûa vuõ truï,ï aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng traùi ñaát vaø chi tieát hôn – aûnh höôûng ñeán caû nhöõng beänh cuï theå ôû con ngöôøi. Söï hieän dieän cuûa AÂm Döông Nguõ haønh trong AÂm Döông lòch ñaõ chöùng toû treân thöïc teá: Phöông phaùp luaän cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh chính laø moät trong nhöõng tieàn ñeà cho vieäc taïo ra AÂm Döông lòch. Vaán ñeà ñöôïc ñaët ra seõ raát khoù lyù giaûi. Bôûi vì, cho ñeán taän ngaøy nay, nguoàn goác cuûa thuyeát AÂm Döông vaø Nguõ haønh vaãn chöa saùng toû. 12
Do ñoù, khoù coù theå ñaët vaán ñeà cho söï öùng duïng moät hoïc thuyeát khi chính noù ñöôïc coi laø chöa ra ñôøi, ít nhaát theo baûn vaên chöû Haùn. Bôûi vaäy, vaán ñeà tieáp theo ñöôïc ñaët ra laø nguoàn goác cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ VEÀ NGUOÀN GOÁC CUÛA THUYEÁT AÂM DÖÔNG NGUÕ HAØNH Khi nghieân cöùu veà thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh, haàu heát caùc nhaø lyù hoïc hieän ñaïi ñeàu cho raèng: AÂm Döông vaø Nguõ haønh laø hai hoïc thuyeát rieâng bieät khoâng lieân quan vôùi nhau, ñöôïc phaùt hieän ôû hai thôøi kyø khaùc nhau. Sôû dó coù hieän töôïng naøy, bôûi nhöõng coå thö chöõ Haùn chöa heà coù moät baûn vaên naøo ñöôïc coi laø xuaát hieän ôû tröôùc thôøi Taàn Haùn, theå hieän moät caùch hoaøn chænh phöông phaùp öùng duïng cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh, maø chæ laø söï phaùt hieän rôøi raïc töøng maûng cuûa hoïc thuyeát ñoù; ngoaïi tröø cuoán Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán noùi treân. Quan nieäm cho raèng: thuyeát AÂm Döông vaø thuyeát Nguõ haønh laø hai hoïc thuyeát rieâng bieät, ñöôïc chöùng toû trong ñoaïn trích daãn sau ñaây trong saùch Chu dòch vuõ truï quan (Gs Leâ Vaên Quaùn Nxb Giaùo Duïc Haø Noäi 1995): Nguõ haønh laø chæ naêm loaïi vaät chaát: Moäc, Hoaû, Thoå, Kim, Thuyû. Theo heä thoáng phaân loaïi saép xeáp cuûa vuõ truï quan truyeàn thoáng, thì ñaây laø naêm nguyeân toá cô baûn caáu taïo thaønh muoân vaät. Nhöng vaän duïng quan nieäm veà Nguõ haønh laïi ñaët chuùng ôû moái quan heä giöõa naêm nguyeân toá. Ñoù laø moái quan heä töông sinh töông thaéng (khaéc). Vì vaäy, ngöôøi xöa laáy moái quan heä naøy laøm cô sôû giaûi thích nhöõng hieän töôïng bieán ñoåi trong vuõ truï: töï nhieân, nhaân sinh, xaõ hoäi, chính trò v.v… Qua caùc taøi lieäu “Taû truyeän”, “Quoác ngöõ”, ôû thôøi ñaïi Xuaân Thu, Nguõ haønh chæ naêm loaïi vaät chaát khoâng theå thieáu trong sinh hoaït. Tö töôûng Nguõ haønh ñaàu tieân löu haønh ôû hai nôi Yeân, Teà mieàn bieån phía ñoâng Trung Quoác, thôøi ñaïi naûy sinh sôùm nhaát khoâng tröôùc Traâu Dieãn moät theá kyû, vaøo theá kyû thöù V tröôùc CN. Thôøi ñaïi sinh thôøi cuûa Traâu Dieãn khoaûng 350 ñeán 270 tröôùc CN. Neáu oâng ta khoâng phaûi laø ngöôøi duy nhaát khai saùng ra thuyeát Nguõ haønh, thì ít nhaát cuõng laø ngöôøi heä thoáng hoaù vaø coá ñònh theâm nhöõng tö töôûng coù lieân quan ñeán loaïi naøy. Trong saùch Thöôïng Thö, thieân Hoàng phaïm cuõng ñeà caäp ñeán Nguõ haønh, nhöng khoâng theå ra ñôøi sôùm hôn thôøi ñaïi Traâu Dieãn. Saùch “Thöôïng Thö, thieân Hoàng phaïm” vieát: “Nguõ haønh: nhaát vieát Hoaû, nhò vieát Thuyû, tam vieát Moäc, töù vieát Kim, nguõ vieát Thoå. Thuyû vieát nhuaän haï, Hoaû vieát vieâm thöôïng, Moäc vieát khuùc tröïc, Kim vieát toøng caùch, Thoå vieân giaù saéc. Nhuaän haï taéc haøm, 13
vieâm thöôïng taùc khoå, khuùc tröïc taùc toan, toøng caùch taùc taân, giaù saéc taùc cam”. Nguõ haønh: moät laø nöôùc, hai laø löûa, ba laø goã, boán laø kim loaïi, naêm laø ñaát. (Noùi veà tính) nöôùc thaám xuoáng döôùi, löûa boác leân treân, goã coù cong coù thaúng, ñoà kim khí tuyø tay ngöôøi thôï maø ñoåi hình, ñaát ñeå caáy luùa vaø gaët luùa. Nöôùc thaám xuoáng döôùi laøm vò maën; löûa boác leân treân laø vò ñaéng; goã cong hay thaúng laø vò chua; ñoà kim khí tuyø tay ngöôøi thôï ñoåi hình, vò cay; luùa caáy gaët vò ngoït”. Quan nieäm veà Nguõ haønh maø saùch Hoàng phaïm ñeà caäp khoâng thuaàn tuyù döøng laïi ôû naêm loaïi vaát chaát cô baûn. Noù ñaëc bieät chuù yù ñeán moái quan heä vaø caùc thuoäc tính cuûa Nguõ haønh. Xuaát phaùt töø quan ñieåm ñoù, ngöôøi xöa phaân chia Nguõ haønh thaønh naêm loaïi, ñoù laø lyù luaän nguyeân thuûy veà Nguõ haønh. Ngay ôû thieân “Hoàng phaïm” cuõng ñaõ phaûn aùnh thuoäc tính coù lieân quan vôùi Nguõ haønh: Thuyû, nhuaän haï taùc haøm; Hoaû, vieâm thöôïng taùc khoå; Moäc, khuùc tröïc taùc toaøn; Kim, toøng caùch taân; Thoå, giaù saéc taùc cam. (Nöôùc thaám xuoáng döôùi, vò maën; löûa boác leân treân, vò ñaéng; goã cong hay thaúng, vò chua; ñoà kim khí tuyø tay ngöôøi thôï ñoåi hình, vò cay; ñaát, luùa caáy gaët, vò ngoït) THUYEÁT AÂM DÖÔNG NGUÕ HAØNH DUNG HOØA Thuyeát AÂm Döông vaø thuyeát Nguõ haønh phaùt trieån ñeán thôøi Taàn Haùn ñaõ coù söï phaân bieät khaù roõ reät: Thuyeát AÂm Döông thieân veà nguyeân lyù sinh thaønh vuõ truï. Thuyeát Nguõ haønh thieân veà phaân loaïi hieän töôïng söï vaät trong vuõ truï vaø heä thoáng quan heä giöõa nhöõng thuoäc tính. Hai caùi ñoù hoaø vaøo nhau vaø trôû thaønh heä thoáng giaûi thích hieän töôïng sinh thaønh vuõ truï, cuoái cuøng hoaøn thaønh töøng böôùc ôû ñôøi Haùn. Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ôû thôøi löôõng Haùn keá thöøa tö töôûng thôøi Tieân Taàn, dung hoaø vaø phaùt trieån roäng taïo thaønh heä thoáng giaûi thích vuõ truï hoaøn chænh. Caùc tröôùc taùc vieát veà tö töôûng naøy coù raát nhieàu, löu laïi ñeán ngaøy nay töông ñoái ñaày ñuû vaø coù giaù trò, nhö: Leã Kyù, Hoaøi Nam Töû, Xuaân Thu phoàn loä…v..v… Nhöõng ñoaïn trích daãn tieáp theo döôùi ñaây cuûa caùc nhaø nghieân cöùu hieän ñaïi Trung Quoác, seõ laøm saùng toû hôn cho vaán ñeà ñöôïc ñaët ra veà nguoàn goác cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. Ñoaïn trích daãn döôùi ñaây töø trong saùch Ñaïi cöông trieát hoïc söû Trung Quoác (Phuøng Höõu Lan, Nxb Thanh Nieân 1999, ngöôøi dòch Nguyeãn Vaên Döông): Taïi Trung quoác xöa coù hai luoàng tö töôûng ñaõ coá giaûi thích caáu taïo vaø nguoàn goác vuõ truï. Moät luoàng tö töôûng döïa treân nhöõng tröù taùc cuûa AÂm Döông gia, vaø luoàng tö töôûng kia döïa treân vaøi phaàn trong “Dòch 14
truyeän” do caùc nhaø nho khuyeát danh ñöa phuï vaøo baûn kinh Dòch nguyeân thuûy. Hình nhö hai luoàng tö töôûng aáy ñaõ tieán trieån ñoäc laäp, khoâng lieân quan vôùi nhau. Trong thieân “Hoàng phaïm” vaø thieân “Nguyeät leänh” maø ta seõ xeùt, Nguõ haønh ñöôïc ñeà caäp maø thaáy khoâng noùi tôùi AÂm Döông; trong “Dòch truyeän”, traùi laïi,chæ thaáy noùi tôùi AÂm Döông maø khoâng noùi tôùi Nguõ haønh. Nhöng veà sau, hai luoàng tö töôûng aáy hôïp laøm moät. Söï hôïp nhaát aáy ñaõ thaáy vaøo thôøi Tö Maõ Ñaøm (cheát naêm 110 tr.C.N.), khieán cho oâng ñaõ gom laïi trong boä Söû kyù, döôùi teân AÂm Döông gia. AÂM DÖÔNG GIA VAØ VUÕ TRUÏ LUAÄN NGUYEÂN THUÛY TAÏI TRUNG QUOÁC Trong chöông III saùch naøy, toâi coù noùi raèng AÂm Döông gia voán goác ôû nhöõng nhaø thuaät soá. Nhöõng thuaät soá gia naøy ngaøy xöa ñöôïc bieát ñeán döôùi teân “phöông só”. Trong phaàn “Ngheä vaên chí” (quyeån 30) cuûa saùch Tieàn Haùn thö, ñöôïc laäp theo boä Thaát löôïc cuûa Löu Haâm, nhöõng ngaønh thuaät soá aáy ñöôïc gom vaøo 6 loaïi. SAÙU NGAØNH THUAÄT SOÁ Ngaønh thöù nhaát laø thieân vaên. “Thieân vaên”, theo “Haùn thö Ngheä vaên chí”, laø “saép thöù töï hai möôi taùm sao, ghi cheùp söï vaän chuyeån cuûa naêm haønh tinh, cuûa maët trôøi maët traêng ñeå ghi nhöõng bieán töôïng laønh döõ.” Ngaønh thöù hai laø lòch phoå. “Lòch phoå”, theo thieân aáy, laø “xeáp ñaët vò trí boán muøa, chia ñuùng caùc tieát, hieåu giôø cuûa maët trôøi, maët traêng, cuûa naêm haønh tinh, ñeå khaûo saùt laïnh noùng, soáng cheát... Nhôø luaät naøy. Ñieàu lo veà tai aùch, ñieàu vui veû toát laønh ñeàu bieát ñöôïc roõ raøng.” Ngaønh thöù ba laø veà Nguõ haønh. “Pheùp ñoù, theo “Ngheä vaên chí”, cuõng baét ñaàu töø söï vaän chuyeån cuûa nguõ ñöùc (naêm nguyeân toá), suy cho cuøng cöïc thì khoâng coù gì laø khoâng thaáu.” Ngaønh thöù tö laø boùi baèng coû thi, vaø baèng mai ruøa, xöông boø. Ñoù laø nhöõng pheùp boùi chính ôû Trung Quoác xöa. Veà caùch boùi sau, thì nhöõng thaày boùi ñuïc loã ôû trong voû ruøa hay trong mieáng xöông phaúng, roài ñem hô vaøo löûa noùng, treân chieác ñuõa baèng kim loaïi, ñeå laøm thaønh nhöõng ñöôøng nöùt phaùt ra chung quanh loã. Thaày boùi giaûi thích nhöõng ñöôøng nöùt aáy theo hình traïng chuùng, ñeå traû lôøi caâu hoûi neâu ra. Theo pheùp thöù nhaát, thì thaày boùi troän caùc nhaùnh coû thi laøm thaønh nhöõng toå hôïp veà soá ñeå coù theå giaûi thích theo kinh Dòch. Muïc ñích chính cuûa phaàn kinh nguyeân thuûy cuûa saùch naøy laø ñeå giaûi thích nhö vöøa noùi. Ngaønh thöù naêm laø ngaønh taïp chieâm vaø ngaønh thöù saùu laø hình phaùp. Ngaønh sau naøy goàm ngaønh xem töôùng vaø ngaønh maø veà sau ngöôøi ta goïi laø “phong thuyû”. Phong thuyû ñöôïc caên cöù vaøo khaùi nieäm con ngöôøi laø saûn vaät cuûa vuõ truï. Do ñoù, nhaø cöûa hay moà maû phaûi ñöôïc 15
baøi trí theo caùch naøo cho hôïp vôùi nhöõng löïc thieân nhieân, nghóa laø vôùi “gioù nöôùc”. NGUÕ HAØNH THEO THIEÂN HOÀNG PHAÏM Töø ngöõ “Nguõ haønh” thöôøng ñöôïc dòch laø: naêm yeáu toá. Nhöng ta khoâng neân coi chuùng laø nhöõng yeáu toá tónh, maø neân coi laø naêm theá löïc ñoäng coù aûnh höôûng treân nhau. Töø “haønh”, hoaït ñoäng”; cho neân töø ngöõ Nguõ haønh theo nghóa ñen, coù nghóa laø naêm hoaït ñoäng hay naêm taùc nhaân. Ngöôøi ta cuõng goïi laø “nguõ ñöùc”, coù nghóa laø naêm theá löïc. Töø ngöõ Nguõ haønh ñaõ coù trong moät baûn vaên theo truyeàn thuyeát ñöôïc vieát vaøo theá kyû thöù XX tr.C.N (xem kinh Thö phaàn III, quyeån II, thieân I, 3.) Ta khoâng theå chöùng minh söï chaân thöïc cuûa baûn vaên aáy, nhöng daàu coù thaät, ta cuõng khoâng theå chaéc chaén raèng töø ngöõ Nguõ haønh trong aáy coù cuøng nghóa vôùi trong caùc baûn vaên khaùc, maø thôøi ñaïi ñöôïc ñònh roõ hôn. Söï ñeà caäp ñaàu tieân thaät chính xaùc veà Nguõ haønh ñöôïc thaáy trong ñoaïn khaùc cuûa kinh Thö (phaàn V, quyeån IV), döôùi teân “Hoàng phaïm”, nghóa laø “khuoân lôùn”. Truyeàn thuyeát cho bieát raèng thieân “Hoàng phaïm” thuaät laïi lôøi Cô töû caùo vôùi vua Vuõ nhaø Chu; Cô töû laø moät vöông haàu nhaø Thöông bò vua Vuõ laät ñoå vaøo cuoái theá kyû thöù XII tr. C.N. Trong baøi caùo, Cô töû cho nhöõng yù cuûa mình laø cuûa vua Vuõ, ngöôøi saùng laäp nhaø Haï, theo truyeàn thuyeát soáng vaøo theá kyû thöù XXII tr.C.N. Chuùng toâi neâu truyeàn thuyeát naøy laø coi nhö ví duï veà theå thöùc theo ñoù taùc giaû kinh Thö ñaõ thöû mang laïi söï troïng yeáu cuûa thuyeát Nguõ haønh. Veà thôøi ñaïi thaät cuûa thieân “Hoàng phaïm”, thì khoa hoïc hieän ñaïi coù yù ñaët vaøo theá kyû thöù IV hay III. Trong thieân “Hoàng phaïm”, ta thaáy baûn “Cöûu truø”, “Thöù nhaát trong Cöûu truø laø Nguõ haønh. Thöù nhaát trong Nguõ haønh laø thuyû, nhì laø hoûa; ba laø moäc; tö laø kim; naêm laø thoå. (Tính) thuyû laø öôùt vaø xuoáng; hoûa laø chaùy vaø leân; moäc laø cong vaø thaúng; kim laø theo vaø ñoåi; thoå laø ñeå gieo maï laøm muøa…. Trong thieân “Hoàng phaïm, ta thaáy yù nieäm Nguõ haønh coøn ôû trong giai ñoaïn chöa hoaøn thaønh. Taùc giaû ñang coøn tö töôûng baèng töø ngöõ vaät theå coù thaät nhö nöôùc, löûa...v.v…, thay vì tö töôûng baèng töø ngöõ nhöõng löïc tröøu töôïng mang caùc teân aáy nhö Nguõ haønh ñöôïc quan nieäm veà sau. Taùc giaû cuõng cho ta bieát raèng nhaân gian vaø taïo vaät coù lieân heä vôùi nhau; caùch cai trò sai laàm cuûa oâng vua seõ taïo ra nhöõng hieän töôïng baát thöôøng trong trôøi ñaát. Lyù thuyeát naøy ñöôïc trieån khai ñaày ñuû veà sau bôûi AÂm Döông gia: ngöôøi ta goïi laø thuyeát “thieân nhaân töông döõ”. Hai lyù thuyeát ñöôïc ñöa ra ñeå giaûi thích lyù do cuûa söï hoã töông aûnh höôûng noùi treân. Thuyeát thöù nhaát thuoäc veà muïc ñích luaän. Theo thuyeát naøy, thì caùch cö xöû sai laàm cuûa oâng vua laøm cho Trôøi noåi giaän. Söï giaän cuûa Trôøi gaây ra nhöõng hieän töôïng baát thöôøng trong töï nhieân, töùc laø Trôøi baùo tröôùc cho vua bieát. Thuyeát thöù hai thuoäc veà thuyeát cô giôùi. Theo 16
thuyeát naøy, thì caùch cö xöû sai laàm cuûa vua seõ töï nhieân gaây roái loaïn trong trôøi ñaát vaø do ñoù nhöõng hieän töôïng baát thöôøng cuõng xaûy ra moät caùch maùy moùc. Toaøn theå vuõ truï laø moät cô giôùi. Khi moät phaàn cô giôùi ra khoûi traät töï, thì nhöõng phaàn khaùc cuõng bò toån thöông. Thuyeát naøy bieåu thò cho tinh thaàn khoa hoïc cuûa AÂm Döông gia, coøn thuyeát thöù nhaát phaûn aùnh nhöõng nguoàn goác huyeàn bí. NGUYEÄT LEÄNH Sau thieân “ Hoàng phaïm”, taøi lieäu troïng yeáu nhaát cuûa AÂm Döông gia laø thieân “Nguyeät leänh”. Thieân naøy tröôùc heát ñöôïc thaáy cheùp trong saùch Laõ thò Xuaân thu, taùc phaåm vaøo cuoái theá kyû thöù III tr.C.N. Veà sau, thieân aáy ñöôïc ñöa vaøo saùch Leã kyù. “Nguyeät leänh” coù teân aáy, vì voán laø quyeån saùch lòch nhoû trình baøy cho vua vaø moïi ngöôøi noùi chung, nhöõng boån phaän phaûi laøm haøng thaùng, ñeå hôïp vôùi thôøi trôøi. Caùch caáu taïo vuõ truï trong thieân naøy ñöôïc dieãn taû baèng töø ngöõ cuûa AÂm Döông gia. Caùch caáu taïo naøy coù tính chaát vuõ truï, nghóa laø lieân quan tôùi thôøi gian vaø khoâng gian. Ngöôøi Trung quoác xöa ôû veà baéc baùn caàu, taát phaûi coi phöông Nam laø phöông cuûa söùc noùng vaø phöông Baéc laø phöông cuûa khí laïnh. Vì lyù do aáy, AÂm Döông gia ñöa ra söï töông quan giöõa boán muøa vaø boán phöông. Muøa heø coù töông quan vôùi phöông Nam; muøa ñoâng, phöông Baéc; muøa xuaân, phöông Ñoâng; muøa thu phöông Taây, vì maët trôøi ôû phöông Taây. Phaùi naøy cuõng coi söï thay ñoåi cuûa ngaøy ñeâm nhö bieåu thò söï thay ñoåi cuûa boán muøa trong naêm, vaøo moät tæ leä nhoû. Cho neân buoåi saùng laø töôïng tröng cho muøa xuaân; buoåi tröa muøa heø; buoåi chieàu muøa thu; buoåi toái muøa ñoâng. Phöông Nam vaø muøa heø thì noùng, vì phöông Nam laø phöông vaø muøa heø laø luùc maø haønh Hoaû maïnh hôn caû. Phöông Baéc vaø muøa ñoâng thì laïnh, vì phöông Baéc laø phöông vaøo muøa ñoâng laø luùc maø haønh thuyû maïnh hôn caû; nöôùc laïi lieân quan tôùi nöôùc ñaù vaø tuyeát laø vaät laïnh. Cuõng vaäy, Moäc laø haønh maïnh ôû phöông Ñoâng vaø muøa xuaân. Bôûi vì muøa xuaân laø muøa maø coû baét ñaàu moïc, vaø vì phöông Ñoâng coù lieân quan tôùi muøa xuaân. Haønh Kim maïnh ôû phöông Taây vaø muøa thu, bôûi vì kim khí ñöôïc coi laø cöùng vaø thoâ, vì muøa thu laø gioù, caây coû heát muøa, vaø vì phöông Taây coù lieân quan tôùi muøa thu. Nhö vaäy, boán trong naêm haønh ñaõ ñöôïc caét nghóa. Chæ coøn haønh Thoå laø chöa coù vò trí muøa. Nhöng theo thieân “Nguyeät leänh”, Thoå laø haønh chính cuûa Nguõ haønh, vì vaäy noù ñöôïc vò trí trung öông cuûa boán muøa. Luùc maø Thoå maïnh laø vaøo moät khoaûng ngaén giöõa muøa heø vaø muøa thu. Do lyù thuyeát vuõ truï aáy, AÂm Döông gia ñaõ coá giaûi thích nhöõng hieän töôïng töï nhieân baèng nhöõng töø ngöõ vöøa thôøi gian vöøa khoâng gian, vaø coøn chuû tröông raèng nhöõng hieän töôïng aáy coøn lieân quan tôùi taâm tính con ngöôøi. Vì vaäy, nhö ñaõ noùi ôû treân, thieân “Nguyeät leänh” ñöa ra nhöõng ñieàu qui ñònh maø oâng vua phaûi theo töøng thaùng, do ñoù maø coù teân “Nguyeät leänh”. 17
Vì vaäy, ngöôøi ta noùi: “Thaùng gieâng muøa xuaân, gioù xuaân thoåi tan hôi laïnh. Sinh vaät naèm im trong muøa ñoâng baét ñaàu vuøng daäy... Ñoù laø muøa khí trôøi toaû xuoáng, khí ñaát daâng leân. Trôøi ñaát hoaø hôïp nhau, caây coû ñaâm choài naûy loäc.” (Leã kyù, thieân 4) Bôûi vì caùch cö xöû cuûa ngöôøi phaûi hoaø hôïp vôùi ñaïo trôøi trong thaùng ñoù, cho neân “(vua) sai coâng khanh ñaïi phu ban boá ñaïo ñöùc, ñieàu hoaø meänh leänh ñeå laøm ñieàu vui, thi ôn cho trieàu daân... Caám chaët caây, khoâng ñöôïc laät toå... Trong thaùng ñoù, khoâng theå daáy binh; daáy binh aét bò hoaï Trôøi. Khoâng daáy binh nghóa laø ta khoâng khôûi söï tröôùc.” Neáu, trong moät thaùng, oâng vua khoâng laøm theo khuoân pheùp thaùng ñoù, maø laïi theo quy taéc cö xöû hôïp cho thaùng khaùc, thì nhöõng hieän töôïng baát thöôøng ngoaøi töï nhieân seõ xaûy ra. “Thaùng maïnh xuaân maø thi haønh meänh leänh muøa heø, thì möa khoâng hôïp thôøi, caây coû khoâ heùo, quoác gia luoân coù ñieàu sôï. Neáu thi haønh leänh muøa thu, thì daân coù beänh dòch lôùn. Gioù döõ möa maïnh seõ tôùi... Neáu thi haønh leänh muøa ñoâng, thì nöôùc luït seõ laøm haïi, tuyeát söông rôi nhieàu.” TRAÂU DIEÃN Traâu Dieãn laø moät nhaân vaät troïng yeáu cuûa AÂm Döông gia vaøo theá kyû thöù III tr.C.N. Theo boä Söû kyù cuûa Tö Maõ Thieân, thì Traâu Dieãn laø ngöôøi nöôùc Teà, ôû vuøng giöõa tænh Sôn Ñoâng baây giôø. “Vieát saùch treân möôøi vaïn lôøi.” Thaûy ñeàu thaát taùn. Nhöng trong boä Söû kyù, Tö Maõ Thieân thuaät laïi khaù kyõ lyù thuyeát cuûa Traâu Dieãn. Theo saùch aáy (quyeån 74), thì phöông phaùp cuûa Traâu Dieãn laø “tröôùc heát thì nghieäm caùc vaät nhoû maø suy roäng ra cho tôùi voâ haïn”. Hình nhö chuû ñieåm cuûa oâng laø ñòa lyù vaø söû kyù. Veà ñòa lyù, Tö Maõ Thieân vieát: “Tröôùc heát saép ñaët danh sôn cuûa Trung quoác, soâng lôùn, thung luõng lieàn nhau; caàm thuù, saûn vaät cuûa soâng baõi, moùn quyù cuûa vaät loaïi; töø ñoù maø suy ra cho ñeán haûi ngoaïi, ít ngöôøi thaáy ñöôïc... Baûo raèng nho giaû goïi laø Trung quoác thì chieám moät phaàn trong taùm möôi moät phaàn cuûa thieân haï. Goïi Trung quoác laø Xích huyeän Thaàn chaâu... Ngoaøi Trung quoác, nhö Xích huyeän Thaàn chaâu thì coù chín chaâu... Moãi chaâu coù bieån heïp bao boïc beân ngoaøi, nhaân daân caàm thuù khoâng theå qua laïi vôùi nhau. Nhöõng chaâu aáy hoïp laïi thaønh khu. Quanh chín chaâu, coù bieån lôùn boïc ngoaøi, töùc laø nôi trôøi ñaát giaùp nhau.” Veà quan nieäm cuûa Traâu Dieãn ñoái vôùi söû kyù, Tö Maõ Thieân vieát: “Tröôùc heát keå vieäc nay trôû leân tôùi Hoaøng Ñeá, hoïc giaû ai cuõng thuaät. Cuøng theo thònh suy cuûa ñôøi, maø cheùp ñieàm toát xaáu, cheá ñoä, suy xa hôn, cho tôùi khi trôøi ñaát chöa sinh, tôùi choã toái taêm môø mòt chöa coù theå khaûo tôùi goác ñöôïc... Cho ñeán khi trôøi ñaát phaân, thì noùi söï vaän chuyeån bieán hoaù cuûa Nguõ haønh, (nhöõng leà loái khaùc nhau cuûa) chính trò, moïi ñieàm öùng vôùi moãi haønh.” 18
Ñoaïn trích daãn tieáp theo ñaây, baïn ñoïc tham khaûo veà nguoàn goác cuûa thuyeát AÂm Döông vaø thuyeát Nguõ haønh qua taøi lieäu vaø nhaän xeùt cuûa oâng Thieäu Vó Hoa trong cuoán Döï ñoaùn theo töù truï (Nxb Vaên hoùa Thoâng tin 1996, trang 36): 1) Khôûi nguoàn cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông: Söï ra ñôøi cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông, töø ñôøi Haï xa xöa ñaõ hình thaønh. Ñieàu ñoù coù theå ñöôïc chöùng thöïc baèng söï xuaát hieän haøo Döông, haøo AÂm trong Baùt quaùi cuûa kinh Dòch. Haøo AÂm – vaø haøo Döông – trong Baùt quaùi xuaát hieän trong saùch coå “Lieân sôn” cuûa ñôøi nhaø Haï Trung Quoác, cho neân trong “Sôn haûi kinh” coù caâu: “Phuïc Hy ñöôïc Haø ñoà, ngöôøi Haï nhaân ñoù noùi laø “Lieân sôn”; Hoaøng ñeá ñöôïc Haø ñoà neân ngöôøi Chu goïi laø “Chu dòch”. Töùc laø noùi ôû ñôøi Haï ñaõ coù quyeån saùch veà Baùt quaùi lieân sôn naøy, coøn Baùt quaùi laïi do hai haøo cô baûn nhaát: AÂm vaø Döông caáu thaønh. Cho neân hoïc thuyeát AÂm Döông baét nguoàn töø nhaø Haï laø ñieàu tin ñöôïc. Nhaân ñaây muoán noùi theâm raèng: giôùi hoïc thuaät ngaøy nay ñoái vôùi moái quan heä cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông, Nguõ haønh vaø Baùt quaùi, cuõng nhö söï khôûi nguoàn vaø quaù trình söï dieãn bieán cuûa noù, vaãn coù nhöõng kieán giaûi khaùc nhau. Nhaø söû hoïc Baøng Phaùc trong baøi “Nghieân cöùu veà nguoàn goác AÂm Döông Nguõ haønh” (ñaêng ôû muïc “baøn veà lòch söû vaên hoaù coå ñaïi Trung Quoác”, do taïp chí Ñaïi hoïc Baéc kinh xuaát baûn naêm 1986) coù neâu: Nguoàn goác cuûa quan nieäm Nguõ haønh laø ôû quy boác cuûa daân toäc Khöông, nguoàn goác quan nieäm AÂm Döông laø mai boác laø cuûa daân toäc Ngoâ, Vieät ôû phöông Nam (töùc ôû trong “Sôû töø” goïi laø “Dieân baïc”). Baùt quaùi thì baét nguoàn ôû Pheä chieâm cuûa daân toäc Chu, töùc laø trong saùch coå coù ghi laø luïc nhaâm maø veà sau phaùt trieån thaønh saùu haøo). Do ñoù ngaøi Baøng Phaùc ñaõ caên cöù vaøo tích Thuø Ty Maõ ôû trong saùch coå maø suy ñoaùn, cho raèng caùc daân toäc ôû phöông Baéc vaø phöông Nam thôøi kyø coå ñaïi cuûa Trung Quoác (chuû yeáu laø nhaø Thöông, nhaø Chu vaø Vieät, Sôû) do söï thaâm nhaäp vaên hoaù maø thaønh, ñeán thôøi Chieán quoác do caùc nhaø nho nhö Khoång töû, Traâu Dieãn ñaõ hoaø troän ba neàn vaên hoaù lôùn laïi vôùi nhau. Ñeán ñôøi Ñoång Troïng Thö nhaø Haùn môùi taäp hôïp thaønh hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø cuøng vôùi thuaät soá Baùt quaùi cuûa Chu dòch keát hôïp thaønh hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø thaønh moät coâng trình vó ñaïi. Caùc baøi vieát cuûa ngaøi Baøng Phaùc caùch chöùng minh chaët cheõ, coù giaù trò laø taùc phaåm dieãn giaûi ñoäc ñaùo. Nhöng giôùi khaûo coå ngaøy nay vaø giôùi söû hoïc ñoái vôùi vaên hoaù coå ñaïi cuûa ñôøi nhaø Haï, vôùi Lieân sôn, Quy taøng vaãn chöa coù yù kieán nhaát trí trong keát quaû nghieân cöùu cuûa mình. Caùc taøi lieäu vaø chöùng vaät cuõng khoâng ñaày ñuû, do ñoù ôû quyeån saùch naøy cuõng chæ coù theå döïa theo caùch noùi truyeàn thoáng ñeå xaùc ñònh khôûi nguoàn cuûa thuyeát AÂm Döông vaøo thôøi kyø nhaø Haï. Neáu sau naøy phaùt hieän ñöôïc nhöõng chöùng cöù môùi ñuû ñeå baùc boû caùch noùi truyeàn 19
thoáng naøy, cho raèng khôûi nguoàn cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông ôû thôøi ñaïi veà sau hôn thì chuùng toâi cuõng seõ tuaân theo chaân lyù maø khoâng söûa ñoåi nhöõng luaän ñieåm trong saùch naøy. Treân ñaây laø moät quan ñieåm khaù phoå bieán cuûa nhieàu nhaø nghieân cöùu. Tuy nhieân, khoâng theå coù hai hoïc thuyeát vuõ truï quan ñöôïc phaùt minh rieâng bieät, khoâng cuøng thôøi ñieåm, nhöng laïi coù theå boå sung moät caùch hoaøn chænh cho nhau, truøng khôùp ñeán töøng chi tieát vaø söï hoaøn thieän cuûa noù laïi ñöôïc chöùng minh treân thöïc teá öùng duïng, theå hieän qua nhöõng phöông phaùp luaän nhö moät hoïc thuyeát nhaát quaùn, khoâng heà loaïi tröø nhau duø ôû moät ñieåm nhoû. Bôûi vaäy, cuõng coù nhöõng nhaø nghieân cöùu lyù hoïc hieän ñaïi ñaõ ñaët vaán ñeà hoaøi nghi hieän töôïng naøy. Ñoaïn trích daãn sau ñaây chöùng toû söï hoaøi nghi noùi treân: KHÔÛI NGUOÀN CUÛA HOÏC THUYEÁT NGUÕ HAØNH Söï ra ñôøi cuûa hoïc thuyeát Nguõ haønh, trong giôùi hoïc thuaät vaãn coøn laø moät vaán ñeà chöa ñöôïc laøm saùng toû. Ba loaïi yù kieán raát ñoái laäp nhau nhö sau: Giôùi Dòch hoïc cho raèng söï ra ñôøi cuûa hoïc thuyeát Nguõ haønh raát coù khaû naêng ñoàng thôøi vôùi hoïc thuyeát AÂm Döông. Nhöng giôùi söû hoïc laïi cho raèng ngöôøi ñaàu tieân saùng laäp ra hoïc thuyeát Nguõ haønh laø Maïnh töû. Trong cuoán “Trung Quoác thoâng söû giaûn bieân” cuûa Phaïm Vaên Lan ñaõ noùi: “Maïnh töû laø ngöôøi ñaàu tieân saùng laäp ra hoïc thuyeát Nguõ haønh, Maïnh töû noùi naêm traêm naêm taát coù vöông giaû höng. Töø Nghieâu Thuaán ñeán Vu Thang laø hôn naêm traêm naêm... Töø Vaên Vöông ñeán Khoång töû laïi hôn naêm traêm naêm... Haàu nhö ñaõ coù caùch noùi tính toaùn veà Nguõ haønh. Sau Maïnh töû moät ít, Traâu Dieãn ñaõ môû roäng thuyeát Nguõ haønh trôû thaønh nhaø AÂm Döông Nguõ haønh”. Noùi hoïc thuyeát Nguõ haønh do Maïnh töû phaùt minh laø khoâng coù chöùng cöù xaùc thöïc. Ñieàu naøy chính Phaïm Vaên Lan ñaõ töï phuû ñònh mình. Trong cuøng moät chöông cuûa cuoán saùch treân oâng ñaõ noùi: “Maëc (*) töû khoâng tin Nguõ haønh, baùc boû thuaät chieâm boác duøng nguõ saéc thanh long ñeå ñònh caùt hung, ñieàu ñoù ñuû thaáy thôøi Ñoâng Chu thuyeát Nguõ haønh ñaõ thoâng duïng roài, ñeán Traâu Dieãn ñaëc bieät phaùt huy”. Maïnh töû laø ngöôøi nuôùc Loã thôøi Chieán Quoác maø thoøi Ñoâng Chu ñaõ coù Nguõ haønh roài, roõ raøng khoâng phaûi laø Maïnh töû phaùt minh ra Nguõ haønh. Coù nhöõng saùch söû noùi, hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh laø Ñoång Troïng Thö ñôøi Haùn saùng laäp ra, ñieàu ñoù caøng khoâng ñuùng. Giôùi trieát hoïc nhö Vu Baïch Hueä, Vöông Dung thì cho raèng: “Baûn vaên coâng khai cuûa Nguõ haønh coù theå thaáy trong saùch “Thöôïng thö” * Chuù thích: Coù theå laø Maïnh töû, saùch in nhaàm. 20
cuûa Hoàng Phaïm (töông truyeàn vaên töï nhöõng naêm ñaàu thôøi Taây Chu, theo nhöõng khaûo chöùng cuûa ngöôøi caän ñaïi coù theå laø thôøi Chieán quoác). Nguõ haønh, moät thuyû, hai hoaû, ba moäc, boán kim, naêm thoå; thuyû nhuaän döôùi, hoaû noùng treân, moäc cong thaúng, kim laø caét ñöùt, thoå laø noâng gia troàng troït” (xem “AÛnh höôûng cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vôùi khoa hoïc truyeàn thoáng Trung Quoác”). Qua ñoù coù thaáy vaán ñeà nguoàn goác hoïc thuyeát Nguõ haønh vaãn laø ñieàu chöa saùng toû.(*) Qua phaàn trích daãn treân ñaây, baïn ñoïc cuõng deã daøng nhaän thaáy raèng: nhöõng nhaø nghieân cöùu lyù hoïc Ñoâng phöông cho ñeán taän baây giôø môùi ñaët vaán ñeà cho söï lieân heä giöõa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. Tuy nhieân, duø vôùi nhöõng yù kieán vaø nhaän xeùt khaùc nhau veà lòch söû ra ñôøi cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh; nhöng ít nhaát hoï cuõng giôùi haïn thôøi ñieåm cho söï hoaøn chænh cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaøo thôøi Haùn. Nhö vaäy, seõ laø söï phi lyù khi AÂm Döông lòch coù töø thôøi Thöông – AÂn qua di chæ AÂn Khö vôùi nhöõng daáu chöùng cuûa Can , Chi: Hoaëc trong Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán vôùi söï öùng duïng phöông phaùp luaän cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø daáu aán cuûa Luïc thaäp hoa giaùp. Qua ñoù, chuùng ta nhaän thaáy raèng: söï töông quan veà noäi dung baûn vaên, khoâng – thôøi gian lòch söû cuûa cuoán Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán vôùi giaû thuyeát ñöôïc trình baøy trong saùch naøy coù moât vò trí quan troïng. Bôûi vaäy, phaàn tieáp theo ñaây xin ñöôïc trình baøy vôùi baïn ñoïc noäi dung cuoán Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan. HOAØNG ÑEÁ NOÄI KINH TOÁ VAÁN & NGUOÀN GOÁC THUYEÁT AÂM DÖÔNG NGUÕ HAØNH Trong khi caùc nhaø lyù hoïc töø haøng thieân nieân kyû nay baên khoaên veà nguoàn goác cuûa thuyeát AÂm Döông vaø thuyeát Nguõ haønh – ñoàng thôøi ñaët vaán ñeà hoaøi nghi veà söï nhaát quaùn cuûa hai hoïc thuyeát naøy – thì trong coå thö chöõ Haùn laïi toàn taïi moät quyeån saùch öùng duïng moät caùch hoaøn chænh hoïc thuyeát AÂm Döông – Nguõ haønh, chính laø cuoán Hoaøng Ñeá Noäi kinh toá vaán. Ñaây laø moät cuoán saùch lyù luaän veà Ñoâng y öùng duïng phöông phaùp luaän cuûa thuyeát AÂm Döông – Nguõ haønh vaøo vieäc chaån ñoaùn vaø phoøng beänh. Noäi dung cuoán saùch dieãn taû phöông phaùp phoøng chöõa beänh qua söï hoûi vaø ñaùp cuûa Hoaøng Ñeá (Vò vua huyeàn thoaïi Trung Quoác coù nieân * Chuù thích: “Chu Dòch vôùi döï ñoaùn hoïc”.Thieäu Vó Hoa. Nxb Vaên hoaù Thoâng tin 1996, trang 94. 21