TiÕt 66 - V¨n ban:.. HAI CHỮ NƯỚC NHÀ. - Trần Tuấn Khải -.1. Mục tiêu:..a. kiến thức:.. - Cảm nhận được nội dung trữ tình yêu nước trong đoạn thơ trích : "Nỗi đau.mất nước và ý chí phục thù cứu nước.".. - Tìm hiểu sức hấp dẫn nghệ thuật của ngòi bút Trần Tuấn Kh ải cách khai.thác đề tài lịch sử, sự lựa chọn thể thơ thích h ợp, vi ệc t ạo d ựng không khí, tâm.trạng giọng điệu thơ thống thiết... b. Kĩ năng:.. - Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm... - Cảm thụ được cảm xúc mãnh liệt thể hiện bằng thơ song thất lục bát... - Rèn KN tự nhận thức, KN tư duy sáng tạo.... c. Thái độ: Giáo dục Hs ý thức đọc - hiểu Vb, cảm nhận được giá trị c ủa tác.phẩm, phân tích tác phẩm...2. Chuẩn bị:.. - Gv: Giáo án, SGV, bài tập TN... - Hs: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới...3. Các hoạt động dạy và học: (16p).. a. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra 15p.. Câu 1: Chép thuộc lòng bài thơ “Muốn làm thằng Cuội”?.. Câu 2: Phân tích cái "Ngông " của Tản Đà trong bài thơ này?.. b. Bài mới: Giới thiệu bài:.. Trần Tuấn Khải: Là 1 nhà thơ yêu nước đầu thể kỷ 20, mượn 1 câu chuy ện.lịch sử: Lời dặn dò con trai Nguyễn Trãi khi Nguyễn Phi Khanh b ị gi ặc Minh.bắt về TQ để giãi bầy tâm sự yêu nước thương nòi và khích động tinh th ần c ứu.nước của nhân dân ta đầu thể kỷ 20.... Hoạt động của Thầy HĐ của Trò ND cần đạt... HĐ1: HD HS tìm hiểu về tác giả tác phẩm.(3p)... I. Tác giả, tác phẩm...- Theo dõi CT trình bầy 1. Tác giả..nét chính về tác giả?. Trần tuấn Khải. ( 1885 - 1983 ) bút. hiệu á Nam..... 2. Tác phẩm..- Nêu xuất xứ của văn.bản ? Là bài thơ mở đầu. tập: "Bút quan hoài" I,. Văn bản là đoạn đầu. của bài thơ.... HĐ2: HD HS đọc hiểu văn bản.(7p).. II. Đọc - hiểu văn. bản..- HD đọc, đọc mẫu, gọi - Nghe, đọc..HS đọc văn bản...- Nhận xét về giọng điệu 1. Đọc..trong đoạn trích ? - Khi nuối tiếc, tự hào, khi. căm uất, khi thiết tha... - Thường mượn đề tài lịch sử. hoặc những biển tượng NT. bóng gió để bộc lộ nỗi đau. mất nước , nỗi căm hận bọn. cướp nước và bè lũ tay sai... Tác phẩm chính : Bút quan.- Gọi HS đọc chú thích hoài : I ; II, "Với sơn hà" I ;.từ? II....... - Học sinh đọc..- Cảm xúc bao trùm đoạn.thơ là gì ?. 2. Từ khó.... - Đây là lời trăng trối của.- Nhận xét về thể thơ? người cha với con trước giờ.Trình bầy hiểu biết của vĩnh biệt, trong bối cảnh nước.em về thể thơ này ? mất nhà tan. Nó nặng ân tình. và cũng tràn đầy nỗi xót xa,. đau đớn. 3. Thể thơ: Thể thơ. song thất lục bát.. - Thể thơ song thất lục bát... - Học sinh trình bầy ...- Thể thơ này góp phần.vào việc miêu tả giọng.điệu như thế nào? - Cách ngắt nhịp và những. thanh trắc nằm ở giữa hai câu. 7, kết hợp với âm điệu của.
Nội dung Text: Giáo án bài Hai chữ nước nhà - Ngữ văn 8
TiÕt 66 - V¨n ban:
HAI CHỮ NƯỚC NHÀ
- Trần Tuấn Khải -
1. Mục tiêu:
a. kiến thức:
- Cảm nhận được nội dung trữ tình yêu nước trong đoạn thơ trích : "Nỗi đau
mất nước và ý chí phục thù cứu nước."
- Tìm hiểu sức hấp dẫn nghệ thuật của ngòi bút Trần Tuấn Kh ải cách khai
thác đề tài lịch sử, sự lựa chọn thể thơ thích h ợp, vi ệc t ạo d ựng không khí, tâm
trạng giọng điệu thơ thống thiết.
b. Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm.
- Cảm thụ được cảm xúc mãnh liệt thể hiện bằng thơ song thất lục bát.
- Rèn KN tự nhận thức, KN tư duy sáng tạo..
c. Thái độ: Giáo dục Hs ý thức đọc - hiểu Vb, cảm nhận được giá trị c ủa tác
phẩm, phân tích tác phẩm.
2. Chuẩn bị:
- Gv: Giáo án, SGV, bài tập TN.
- Hs: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới.
3. Các hoạt động dạy và học: (16p)
a. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra 15p
Câu 1: Chép thuộc lòng bài thơ “Muốn làm thằng Cuội”?
Câu 2: Phân tích cái "Ngông " của Tản Đà trong bài thơ này?
b. Bài mới: Giới thiệu bài:
Trần Tuấn Khải: Là 1 nhà thơ yêu nước đầu thể kỷ 20, mượn 1 câu chuy ện
lịch sử: Lời dặn dò con trai Nguyễn Trãi khi Nguyễn Phi Khanh b ị gi ặc Minh
bắt về TQ để giãi bầy tâm sự yêu nước thương nòi và khích động tinh th ần c ứu
nước của nhân dân ta đầu thể kỷ 20.
Hoạt động của Thầy HĐ của Trò ND cần đạt
HĐ1: HD HS tìm hiểu về tác giả tác phẩm.(3p)
I. Tác giả, tác phẩm.
- Theo dõi CT trình bầy 1. Tác giả.
nét chính về tác giả?
Trần tuấn Khải
( 1885 - 1983 ) bút
hiệu á Nam.
2. Tác phẩm.
- Nêu xuất xứ của văn
bản ? Là bài thơ mở đầu
tập: "Bút quan hoài" I,
Văn bản là đoạn đầu
của bài thơ.
HĐ2: HD HS đọc hiểu văn bản.(7p)
II. Đọc - hiểu văn
bản.
- HD đọc, đọc mẫu, gọi - Nghe, đọc.
HS đọc văn bản.
- Nhận xét về giọng điệu 1. Đọc.
trong đoạn trích ? - Khi nuối tiếc, tự hào, khi
căm uất, khi thiết tha.
- Thường mượn đề tài lịch sử
hoặc những biển tượng NT
bóng gió để bộc lộ nỗi đau
mất nước , nỗi căm hận bọn
cướp nước và bè lũ tay sai.
Tác phẩm chính : Bút quan
- Gọi HS đọc chú thích hoài : I ; II, "Với sơn hà" I ;
từ? II...
- Học sinh đọc.
- Cảm xúc bao trùm đoạn
thơ là gì ?
2. Từ khó.
- Đây là lời trăng trối của
- Nhận xét về thể thơ? người cha với con trước giờ
Trình bầy hiểu biết của vĩnh biệt, trong bối cảnh nước
em về thể thơ này ? mất nhà tan. Nó nặng ân tình
và cũng tràn đầy nỗi xót xa,
đau đớn. 3. Thể thơ: Thể thơ
song thất lục bát.
- Thể thơ song thất lục bát.
- Học sinh trình bầy .
- Thể thơ này góp phần
vào việc miêu tả giọng
điệu như thế nào? - Cách ngắt nhịp và những
thanh trắc nằm ở giữa hai câu
7, kết hợp với âm điệu của
câu lục bát làm cho nhạc tính
của từng khổ thơ trở nên
phong phú hơn, rất thích hợp
với diễn tả những tiếng lòng
sầu thảm hay là vì nỗi giận
dữ, oán thán .
- Bài thơ có 3 phần:
+ 8 câu đầu: Tâm trạng của
người cha trong cảnh ngộ éo
le, đau đớn.
+ 20 câu tiếp: Tình trạng đất
nc trong cảnh đau thương, tang
tóc.
- Bố cục của đoạn trích
và ý chính của từng phần? + 8 câu cuối: Thế bất lực của
người cha và lời trao gửi cho
con.
4. Bố cục: 3 phần
HĐ3: HD tìm hiểu văn bản. (15p)
III. Tìm hiểu chi
tiết.
- Nhận xét về bối cảnh - Biên ải là nơi tận cùng của
không gian của cuộc chia đất nước phủ lên cảnh vật 1
ly ? màu tang tóc, thê lương và
cảnh vật ấy lại càng giục cơn
sầu trong lòng người. Sức gợi 1. Tâm trạng người
tả là ở đó. cha trong cảnh ngộ
- Bối cảnh đó có ý nghĩa éo le đau đớn.
như thế nào ?
- Cuộc chia ly diễn ra
ở nơi biên giới ảm
đạm, heo hút: ải Bắc,
mâu sầu, gió thảm,
hổ thét, chim kêu...
- H/C: Cha bị giải
- Em hãy phân tích hoàn
sang Tàu, ko mong
cảnh éo le và tâm trạng
ngày trở lại, con
nhân vật cha và con. - Đối với cả 2 cha con tình nhà
muốn đi theo cha để
nghĩa nước đều sâu đậm, da
phụng dưỡng cho tròn
diết và để tột cùng đau đớn
đạo hiếu.
xót xa. Nước mất nhà tan, cha
con ly biệt cho nên máu và lệ
hoà quyện là sự chân thật tậm
đáy lòng, không có chút sáo
mòn nào cả .
- Có ý nghĩa như 1 lời trăng
trối. Nó thiêng liêng súc động
và có sức truyền cảm mạnh
hơn bao giờ hết khiến người
- Trong bối cảnh và tâm nghe phải khắc cố ghi tâm.
trạng như vậy lời khuyên
của cha có ý nghĩa như
thế nào ?
- Đọc.
"Giống Hồng Lạc hoàng thiên
2. Nỗi lòng người
- Gọi hs đọc 20 câu thơ đã định", Anh hùng hiệp nữ cha trước cảnh
tiếp. xưa nay kém gì! nước mất nhà tan.
- Người cha nhắc đến lịch
sử DT qua những lời
khuyên nào? - Đặc điểm truyền thống dân
tộc: Nòi giống cao quý, lịch sử
- Qua các sự tích "Giống lâu đời, nhiều anh hùng hào
Hồng Lạc" "Giời Nam kiệt.
riêng một cõi", "Anh hùng
hiệp nữ". Đặc điểm nào
của dân tộc được nói tới ?
- Vì DT ta vốn có lsử hào
- Tại sao khi khuyên con hùng.
trở về tìm cách cứu nước,
cứu nhà, người cha lại - Vì người cha muốn khích lệ
nhắc đến lsử của anh dòng máu anh hùng DT ở
hùng dân tộc? người con.
- Điều này thể hiện sâu
sắc tình cảm sâu đậm
- Niềm tự hào DT:1 Biểu hiện
nào của người cha?
ở lòng yêu nước .
- Những hình ảnh: "Bốn
phương khói lửa bừng
bừng", " Xương rừng máu
sông", " thành tung quách
vỡ ", "bỏ vợ lìa con"mang
t/c ?
Những hình ảnh đó gợi
cho người đọc liên tưởng
tới hình ảnh 1 đất nước
như thế nào? - ước lệ, tượng trưng.
Giáo viên:
- Những h/a trên nói về
tình hình đnước ĐV chúng
ta dưới ách đô hộ của - Hình ảnh ước lệ
giặc Minh. Cảnh đnước tượng trưng.
tơi bời trong khói lửa, đốt - Có giặc giã, bị huỷ hoại.
phá giết chóc của bọn xl
tàn bạo. Quyết tâm tàn
hại cả giống côn trùng
cây cỏ, làm cho bao người
dân con đỏ nheo nhóc
khôn cùng( Cáo Bình
Ngô ).
Nhưng chú ý của tác giả
không phải nói tới thời đã
qua mà muốn người đọc
liên tưởng tới tình hình
đất nước hiện thời .
- Tâm trạng của người
cha trước lúc qua biên Nghe tiếp thu
giới, nghĩ về tình hình đất
nước được miêu tả như
thế nào?
- Đó còn là tâm trạng của
ai, trong hoàn cảnh nào?
- Giọng điệu của đoạn
thơ có còn tự hào như ở
đoạn trên nữa không, đó
là giọng điệu như thế
nào?
Giáo viên : Giọng thơ tâm
huyết đầy bi phẫn này là
sở trường của Trần tuấn
Khải, có sức rung động
lớn nhất là đối với những - Cảnh nước mất nhà tan.
tâm hồn đồng điệu ở thời
điểm đó ! - Đó là những tâm trạng:
- Để diễn tả tâm trạng bi " Xé tâm can", "Ngậm ngùi" "
thương ấy tác giả đã sử khóc than", "thương tâm", "xây
dụng biện pháp NT gì ? khối nát" "Vật cơm sầu",
tác dụng của biện pháp "càng nói càng đau".
NT đó?
- Đó vừa là tâm trạng của
Nguyễn phi Khanh, vừa là tâm
trạng của tác giả và nhân dân
- Nỗi đau mất nước.
Đại Việt đầu thể kỷ XV.
- Gọi HS đọc đoạn thơ - Giọng điệu không còn tự hào - Nỗi đau thiêng liêng
cuối. cao cả, vượt lên trên
như đoạn trên nữa mà trở nên
số phận cá nhân mà
lâm ly, thống thiết lẫn phần
trở thành nỗi đau non
phẫn uất hờn căm. Mỗi dòng
nước, kinh động trời
- Những lời thơ nào diễn thơ là 1 tiếng than, tiếng nấc đất.
tả tình cảm thực của xót xa cay đắng.
người cha.
- Các chi tiết "tuổi già sức
yếu", "đành chịu bó tay", "
thân lươn bao quản " cho - Giọng điệu:
thấy người cha đang trong
+ Lâm ly thống thiết.
- Sử dụng nhân hoá và so sánh
cảnh ngộ như thế nào? để tả nỗi đau mất nước thấu + Phẫn uất,hờn căm.
đến cả trời đất, sông núi Đại
- Người cha nói tới cạnh Việt.
ngộ bất lực của mình
nhằm mục đích gì?
- Người cha đã dặn con
những lời cuối cùng như
thế nào? - Học sinh đọc.
Giáo viên : - Biện pháp NT: Nhân
hoá SS.
Người cha hoàn toàn tin " Cha sót phận tuổi già sức
tưởng và trông cậy vào yếu, lỡ sa cơ đành chịu bó tay: -> Nhấn mạnh nỗi
con trai sẽ thay mình rửa "Thân lươn bao quản vùng lầy đau mất nước.
nhục cho nhà, cho nước. "
Đó là nhiệm vụ trọng đại
vô cùng, khó khăn vô 3. Thế bất lực của
cùng, thiêng liêng vô cùng. người cha và lời
- Tuổi già sức yếu, bất lực.
trao gửi cho con.
- Tại sao ngườ cha lại
mong con nhớ tổ tông khi
trước?
- Lời khuyên nhủ của - Khích lệ con làm tiếp những
người cha được tác giả điều cha chưa làm được, giúp - Tuổi già sức yếu,
diễn tả bằng giọng điệu ích cho nước nhà . bất lực.
như thế nào?
- Nỗi lòng nào của người
cha được gửi gắm qua lời " Giang sơn gánh vác... cậy - Khích lệ con làm
khuyên nhủ chân thành, con. thếp những điều cha
thống thiết ấy ? chưa làm được.
Con nên nhớ tổ tông khi trước.
- Khích lệ con nối
Đã từng phen vì nước gian lao nghiệp vẻ vang của
tổ tông.
Bắc nam bờ cõi phân mao,
- Giọng điệu: thống
Ngọn cờ đl máu đào còn đây" thiết chân thành.
- đặt niềm tin vào con
và đất nước.
- Tình yêu con hoà
trong tình yêu đất
nước DT.
- Để khích lệ con nối nghiệp
vẻ vang của tổ tông.
- Thống thiết chân thành.
- Yêu con yêu nước.
- Đặt ntin vào con và đất nước
.
- Tình yêu con hoà trong tình
yêu đất nước, dân tộc.
HĐ 4: HD tổng kết.(2p)
- GV tổng kết, IV. Tổng kết.
Gọi HS đọc GN. - Đọc ghi nhớ. * Ghi nhớ: SGK
HĐ5: HD luyên tập. (8p)
- Có người nhận xét thơ - Một số hình ảnh có tính chất V. Luyện tập.
Trần tuấn Khải vẫn sử ước lệ, sáo mòn: "ải bắc",
dụng nhiều hình ảnh, từ "gío thảm", "mây sầu", hỏ Bài tập 1.
ngữ có tính chất ước lệ, thét", "chim kêu", máu nóng",
sáo mòn. Hãy tìm trong hồn nước", "Hồng lạc","Vong
đoạn thơ 1 số hình ảnh, quốc" , "héo hon tấc da". "Là
từ ngữ như thế và cho chã dòng châu"... Tuy nhiên
biết tại sao nó vẫn có sức các hình ảnh này gắn với lòng
truyền cảm mạnh mẽ ? yêu nước thiết tha, nối đau sâu
sắc trước tình cảm chân thành
của tác giả trước tình cảnh
đất nước bị xâm lược nên vẫn
gây xúc động lòng người.
- Sức hấp dẫn của đoạn thơ
xuất phát thừ cảm xúc mãnh
liệt, lòng yêu nước thiết tha
của Trần Tuấn Khải.
- Theo em sức hấp dẫn > - Thể loại STLB ( Chinh phụ
nhất của đoạn thơ XP từ ngâm) là thể loại phù hợp
vớiviệc diễn tả tâm trạng u
đâu?
buồn, sầu thảm hay nỗi oán
thán, căm hờn.
Bài tập 2.
- Vì sao Trần Tuấn Khải
chọn thể loại song thất
lục bát để gửi gắm niềm
tâm sự của mình?
Bài tập 3.
c. Củng cố: (3p) Khái quát ND, NT của VB.
d. Dặn dò: (2p)Về nhà:
- Học ND, NT của VB. Ôn tập tất cả các kiến thức đã h ọc chu ẩn b ị KT h ọc
kì I.
- Chuẩn bị hoạt động ngữ văn: Làm thơ 7 chữ.
_______________________________________