Giáo án Vật lý 12 - HIỆN TƯỢNG TÁN SẮC ÁNH SÁNG

HIỆN TƯỢNG TÁN SẮC ÁNH SÁNG



I / MỤC TIÊU :

Mô tả và giải thích được hiện tượng tán sắc ánh sáng.

Nắm vững khái niệm ánh sáng trắng, ánh sáng đơn sắc.



II / CHUẨN BỊ :

1 / Giáo viên :

- Cố gắng thực hiện TN chứng minh về hiện tượng tán sắc ánh sáng.

- Vẽ trên giấy khổ lớn Hình 48.1 và 48.2. SGK.

- Nếu có điều kiện, thì chuẩn bị để thực hiện thí nghiệm ở Hình 48.3

SGK.

2 / Học sinh :

Ôn lại các kiến thức về lăng kính (sự truyền của tia sáng qua lăng

kính, công thức lăng kính).

III / GỢI Ý VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC :



Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên

Hoạt động 1 :

HS : Quan sát thí nghiệm 48.1 GV : Hướng dẫn học sinh bố trí thí
 nghiệm như hình vẽ 48.1

HS : Bị lệch về phía đáy lăng kính. GV : Quan sát phương của chùm tia

sáng đi trong lăng kính ?

HS : Bị lệch về phía đáy lăng kính. GV : Quan sát phương của chùm tia

sáng ló ra lăng kính ?

HS : Bị tách ra thành nhiều chùm tia. GV : Quan sát số lượng chùm tia

sáng ló ra lăng kính ?

HS : Đỏ cam vàng lục lam chàm tím. GV : Hãy liệt kê màu của những

chùm sáng mà Em quan sát được ?

HS : Nêu định nghĩa. GV : Hiện tượng tán sắc ánh sáng là

HS : Nêu định nghĩa. gì ?

Hoạt động 2 : GV : Quang phổ của ánh sáng trắng

HS : Quan sát thí nghiệm 48.2 là gì ?



HS : Bị lệch về phía đáy lăng kính. GV : Hướng dẫn học sinh bố trí thí

nghiệm như hình vẽ 48.2

HS : Giữ nguyên màu GV : Quan sát phương của chùm tia

HS : Không bị tán sắc. sáng đi qua lăng kính ?

HS : Khác nhau. GV : Quan sát màu của chùm tia

sáng đi qua lăng kính ?
HS : Nêu định nghĩa. GV : Quan sát góc lệch của các

Hoạt động 3 : chùm tia sáng có màu khác nhau ?

HS : Quan sát thí nghiệm 48.3 GV : Ánh sáng đơn sắc là gì ?



HS : Nêu định nghĩa. GV : Hướng dẫn học sinh bố trí thí

Hoạt động 4 : nghiệm như hình vẽ 48.3

HS : D = (n – 1)A GV : Ánh sáng trắng là gì ?

HS : D phụ thuộc vào n

HS : n càng lớn thì D càng lớn. GV : Viết công thức xác định góc

HS : Nêu định nghĩa. lệch của chùm tia sáng khi đi qua

HS : Có các giá trị khác nhau. lăng kính khi góc chiết quang A nhỏ?

GV : Ánh sáng trắng là gì ?

GV : Chiết suất của thủy tinh có đặc

HS : Bị lệch các góc khác nhau do điểm gì đối với ánh sáng đơn sắc có

đó trở thành tách rời nhau. màu khác nhau ?

Hoạt động 5 : GV : Các chùm ánh sáng đơn sắc có

HS : Xem SGK trang 232 màu khác nhau trong chùm ánh

HS : Xem SGK trang 247 trắng, sau khi khúc xạ qua lăng kính

có đặc điểm gì ?

GV : Giới thiệu máy quang phổ.
 GV : Giới thiệu hiện tượng cầu

vòng.




IV / NỘI DUNG :

1. Thí nghiệm về sự tán sắc ánh sáng

Chiếu vào khe F chùm ánh sáng trắng.

Chùm ánh sáng trắng không những bị lệch về phía đáy lăng kính mà

còn bị tách ra thành nhiều chùm ánh sáng có màu khác nhau : đỏ, da cam,

vàng, xanh (lục), lam, chàm, tím. Chùm ánh sáng màu đỏ bị lệch ít nhất,

chùm màu tím bị lệch nhiều nhất.

Hiện tượng này gọi là sự tán sắc ánh sáng. Dải màu thu được gọi là

quang phổ của ánh sáng trắng.

2. Ánh sáng trắng và ánh sáng đơn sắc

Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng không bị tán sắc khi đi qua lăng kính.

Ánh sáng trắng là hỗn hợp của nhiều ánh sáng đơn sắc, có màu biến

thiên liên tục, từ màu đỏ đến màu tím.

3. Giải thích sự tán sắc ánh sáng

- Ánh sáng trắng là hỗn hợp của nhiều ánh sáng đơn sắc, có màu biến

thiên liên tục, từ màu đỏ đến màu tím.
 - Chiết suất của thủy tinh có giá trị khác nhau đối với ánh sáng đơn

sắc có màu khác nhau; chiết suất đối với ánh sáng tím có giá trị lớn nhất.

Vì vậy, các chùm sáng đơn sắc có màu khác nhau trong chùm ánh

sáng trắng, sau khi khúc xạ qua lăng kính, bị lệch các góc khác nhau, sẽ trở

thành tách rời nhau ra. Kết qua là, chùm sáng ló ra khỏi lăng kính bị xòe

rộng ra thành nhiều chùm đơn sắc, tạo thành quang phổ của ánh sáng trắng.

4. Ứng dụng sự tán sắc ánh sáng.

Máy quang phổ, cầu vòng.



V / CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ :

Trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5

Xem bài 49 + 50