intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình bảo vệ môi trường - Phần 2 Bảo vệ nước lục địa - Chương 5

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

61
lượt xem
9
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bảo vệ các đối tượng nước khỏi cạn kiệt Việc sử dụng tích cực các sông suối, thủy vực và n-ớc ngầm nh- là nguồn cấp n-ớc có thể dẫn tới sự cạn kiệt tài nguyên n-ớc mặt và n-ớc ngầm vùng đó. Trong các sông suối và thủy vực cần phải để lại một l-ợng n-ớc nào đó đảm bảo sự duy trì sinh thái thuận lợ của đối t-ợng n-ớc mà còn cả điều kiện nhu cầu dùng n-ớc. L-ợng n-ớc cần để lại trong sông gọi là dòng chảy cho phép tối thiểu, còn trong thủy vực...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình bảo vệ môi trường - Phần 2 Bảo vệ nước lục địa - Chương 5

  1. ®é n−íc v−ît qu¸ 20 oC. C¸c tÝnh to¸n nªu trªn tiÕn hμnh ®Çu tiªn ¸p dông cho l−u l−îng n−íc mïa ®«ng cùc tiÓu 30 ngμy vμ hÌ thu. Trong c¸c tr−êng hîp ®Æc biÖt, l−u l−îng n−íc nμy cã thÓ thay b»ng lln tuÇn t¼ng hoÆc lln cùc tiÓu trung b×nh ngμy phô thuéc vμo ®é Ch−¬ng 5 s¹ch yªu cÇu cña ®èi t−îng n−íc. Trong tr−êng hîp v−ît qu¸ cña l−îng n−íc ®æ chØ ®Þnh so víi t¶i träng tíi h¹n cho phÐp B¶o vÖ c¸c ®èi t−îng n−íc khái c¹n kiÖt n−íc th¶i cña s«ng suèi tiÕn hμnh tÝnh l¹i gi¸ trÞ ®æ vμ l−îng d− chuyÓn sang mét n¬i tÝch luü ®¹c biÖt ®Ó ®æ nã ë lÇn sau trong giai ®o¹n cã lò vμ lôt, khi ®ã sÏ tho¶ m·n c¸c tû lÖ ®· nªu trªn ViÖc sö dông tÝch cùc c¸c s«ng suèi, thñy vùc vμ n−íc ngÇm ®©y. nh− lμ nguån cÊp n−íc cã thÓ dÉn tíi sù c¹n kiÖt tμi nguyªn Nh− ®· nãi trªn ®©y, l−îng n−íc th¶i ë chõng mùc nμo ®ã n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm vïng ®ã. Trong c¸c s«ng suèi vμ thñy phô thuéc vμo l−u l−îng n−íc trong s«ng, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vùc cÇn ph¶i ®Ó l¹i mét l−îng n−íc nμo ®ã ®¶m b¶o sù duy tr× pha lo·ng cña nã. Cho nªn ¶nh h−ëng lín tíi chÊt l−îng n−íc sinh th¸i thuËn lî cña ®èi t−îng n−íc mμ cßn c¶ ®iÒu kiÖn nhu s«ng vμ hå lμ ®¸ng kÓ theo møc ®é tÝch n−íc ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu dïng n−íc. L−îng n−íc cÇn ®Ó l¹i trong s«ng gäi lμ dßng cÇu dïng n−íc c«ng nghiÖp vμ dÞch vô c«ng céng cña thμnh phè ch¶y cho phÐp tèi thiÓu, cßn trong thñy vùc nã ®−îc ®Æc tr−ng vμ c¸c ®iÓm d©n c−, còng nh− ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu kinh tÕ bëi mùc n−íc cho phÐp tèi thiÓu. Do ®ã, sù c¹n kiÖt n−íc - ®ã lμ n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lμ t−íi. ViÖc tËp trung n−íc tÝch cùc cã thÓ sù h¹ thÊp ®¸ng kÓ dßng ch¶y hay mùc n−íc cho phÐp tèi thiÓu dÉn tíi sù thay ®æi ®¸ng kÓ c¸c qu¸ tr×nh sinh hãa diÔn ra trong do viÖc lÊy n−íc, dÉn tíi sù ph¸ vì c©n b»ng sinh th¸i vμ ®iÒu nã, ¶nh h−ëng tíi chÕ ®é nhiÖt ®é, g©y nªn sù qu¸ t¶i cña s«ng kiÖn nhu cÇu dïng n−íc. Tr−íc hÕt, sù c¹n kiÖt n−íc cã thÓ (hoÆc hå) bëi n−íc th¶i. Cho nªn khi tiÕn hμnh tÝch n−íc tõ c¸c quan tr¾c ®−îc vμo mïa Ýt n−íc (mïa chuyÓn tiÕp, mïa kiÖt vμ ®èi t−îng n−íc cÇn ®Ó l¹i mét l−u l−îng n−íc x¸c ®Þnh (hay thÓ mïa dßng ch¶y bÐ nhÊt) vμ sÏ rÊt ®¸ng kÓ lμm thay ®æi c¨n b¶n tÝch) ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh. chÕ ®é vμ dßng ch¶y. Sù gi¶m ®ét ngét dßng ch¶y, vμ cã thÓ cßn lμm ngõng nã vμo mïa kiÖt, diÔn ra do sù can thiÖp cña con ng−êi mμ kh«ng tÝnh tr−íc cã thÓ g©y ra t×nh h×nh trÇm träng nh− ë c¸c tr¹m nhiÖt ®iÖn, ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña nã ®ßi hái ph¶i ®Çy ®ñ mét l−îng n−íc cÇn thiÕt nμo ®ã. ViÖc gi¶m ®¸ng kÓ dßng ch¶y s«ng ngßi tù nhiªn trong thêi kú kiÖt hay sù h¹ thÊp mùc n−íc hå cã thÓ x¶y ra do viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh lÊy n−íc hay ao vμ hå chøa ®Ò t−íi vμ cÊp n−íc cun·g nh− viÖc lÊy n−íc ®Ó chuyÓn dßng ch¶y. Trong tÊt c¶ 357 358
  2. c¸c lÜnh vùc kinh tÕ quèc d©n theo thÓ tÝch nhu cÇu dïng n−íc ®Çu ho¹t ®éng c¶ t−íi ®Þnh kú. kinh tÕ n«ng nghiÖp ®øng vÞ trÝ dè mét. HiÑn nay dïng cho t−íi, Bøc tranh t−¬ng tù quan tr¾c ®−îc khi xem xÐt ¶nh h−ëng lμm ngËp vμ cÊp n−íc trong kinh tÕ n«ng nghiÖp sö dông h¬n 75 cña viÖc lÊy n−íc ®Ó t−íi tõ hå. Møc ®é ¶nh h−ëng cßn ë møc ®é % nhu cÇu dïng n−íc kh«ng hoμn l¹i trong Liªn X«. ¶nh h−ëng løon h¬n phô thuéc vμo thÓ tÝch n−íc vμ viÖc lÊy n−íc. cña t−íi lªn dßng ch¶y s«ng ngßi mang tÝnh mïa vô vμ chñ yÕu T−íi mét l·nh thæ réng lín g©y nªn sù h¹ dßng ch¶y kiÖt thÓ hiÖn vμo thêi kú ph¸t triÓn sinh tr−ëng cña thùc vËt, trïng vμo nöa ®Çu mïa hÌ, th−êng chi phèi tíi sù t¨ng nã vμo cuèi víi thêi kú kiÖt mïa hÌ trªn c¸c con s«ng. Khi ®ã mïa kiÖt cμng mμu hÌ, thu vμ thËm chÝ c¶ ®«ng, khi mμ b¾t ®Çu ch©m sù æn b¾t ®Çu sím vμ cμng dμi h¬n bao nhiªu th× viÖc lÊy n−íc ®Ó t−íi ®Þnh t−¬ng ®èiøt vμ sau ®ã lμ chÊm døt viÖc lÊy n−íc tõ s«ng ®Ó ¶nh h−ëng ®Õn dßng ch¶y cμng lín bÊy nhiªu. cμng t¨ng ¶nh t−íi vμ c¸c dßng nhËp l−u n−íc ngÇm b¾t ®Çu ®æ vμo m¹ng l−íi h−ëng nμy víi t−íi hÖ thèng. Trong tr−êng hîp bèc h¬i m¹nh, s«ng ngßi (n−íc hoμn tr¶). khi lÊy n−íc ®Ó t−íi lμm cho tÊt c¶ n−íc hoa tæn qua bèc h¬i, §¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña ®Êt ®−îc t−íi ®Õn dßng ch¶y mïa ¶nh h−ëng cña t−íi sÏ cùc ®¹i vμ cã thÓ lμ mÇm mèng ®Ó chÊm kiÖt cÇn thùc hiÖn víi viÖc tÝnh ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn døt dßng ch¶y trªn cacsoong nhá vμ mét phÇn s«ng trung b×nh, ®Þa ph−¬ng cña l·nh thæ, tÝnh chÊt t−íi vμ còng nh− ®Þnh møc th−êng hay gÆp vμo mïa hÌ trªn nhiÒu s«ng l·nh thæ kh« h¹n vμ thêi h¹n t−íi. Gi¸ trÞ tÝnh to¸n dßng ch¶y tù nhiªn th−êng lμ (s«ng ngßi vïng b¸n s¬n ®Þa Trung ¸, B¾c C¸pcaz¬ vμ v.v...). l−u l−îng n−íc cùc tiÓu 30 ngμy suÊt ®¶m b¶o 80 - 85 % vμo thêi Tr−êng hîp ®Æc biÖt, ¶nh h−ëng nμy lμ sù th¸o hoμn toμn n−íc kú kiÖt mïa hÌ. s«ng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu dïng n−íc cña n«ng nghiÖp. §iÒu ¶nh h−ëng cña viÖc lÊy n−íc trªn s«ng cho c«ng nghiÖp vμ nμy quan tr¾c thÊy ë c¸c vïng sa m¹c vμ b¸n sa m¹c. dÞch vô c«ng céng vÒ tæng thÓ nhá h¬n ¶nh h−ëng cña viÖc lÊy Víi sù h¹ thÊp ®¸ng kÓ n−íc tæn thÊt kh«ng hoμn l¹i sö n−íc t−íi. PhÇn cña chóng, hiÓn nhiªn, Ýt h¬n kho¶n 10 % tæng dông cho t−íi ghi nhËn sù gi¶m m¹nh dßng ch¶y trong s«ng, nhu cÇu dïng n−íc vμ h¬n n÷a phÇn lín n−íc sö dông hoμn tr¶ Khi ®ã diÔn ra sù t¸i ph©n bè dßng ch¶y kiÖt theo däc s«ng - vμp s«ng ngßi (hay thñy vùc). Nhu cÇu dïng n−íc kh«ng hoμn gi¶m ®ét ngét ë chç lÊy n−íc vμ t¨ng tiÕp theo chç thÊp h¬n tr¶ trong c«ng nghiÖp vμ kinh tÕ dÞch vô c«ng céng chiÕm trung theo chiÒu dßng ch¶y do cã sù bæ sung n−íc ngÇm. b×nh 20 - 30 %. Tuy nhiªn trong c¸c vïng riªng biÖt nã cã thÓ Tæn thÊt n−íc ngÇm do bèc h¬i cã thÓ bæ sung abõng c¸ch thay ®æi ®¸ng kÓ vμo mïa kiÖt do sù t¸i ph©n bè cña chóng theo tiªu óng tõ c¸c ®Çm lÇy, diÖt trõ c¸c lo¹i cá hoang −a Èm, gi¶m däc s«ng hay theo l·nh thæ (lÊy n−íc tõ mét con s«ng vμ th¶i bít diÖn tÝch t−íi. Tuy nhiªn sù t¨ng tiÕp tôc viÖc lÊy n−íc cã vμo s«ng kh¸c). §èi víi s«ng ngßi ch¶y trong vïng c¸c trung thÓ dÉn t¬Ý kh«ng chØ sù gi¶m râ rÖt dßng ch¶y kiÖt mμ cßn lμm t©m c«ng nghiÖp lín, ¶nh h−ëng cña viÖc lÊy n−íc trªn c¸c ®o¹n nã hÕt h¼n (X−®aria, Amua®aria, Terek v.v...). s«ng riªng biÖt rÊt lín. ChiÒu dμi c¸c vïng ®ã cã thÓ hμng Sù gi¶m m¹nh nhÊt cña dßng ch¶y kiÖt s«ng ngßi d−íi t¸c kilomet. ThÝ dô, viÖc lÊy n−íc tõ s«ng Matxc¬va trong vïng ®éng cña t−íi diÕn ra vμo c¸c n¨m Ýt n−íc. Khi ®ã ¶nh h−ëng Pavsino chiÕm gÇn 10 m3/s víi dßng ch¶y mïa kiÖt trung b×nh cña nã t¨ng theo l·nh thæ, do bªn c¹nh viÖc t−íi hÖ thèng b¾t nhiÒu n¨m lμ 11 m3/s. Trong hμng lo¹t thμnh phè vμ ®iÎm d©n 359 360
  3. c− ngo¹i « Matxc¬va viÖc lÊy n−íc lμ 12 % dßng ch¶y n¨m s«ng dông ph−¬ng ph¸p c©n b»ng ®ßi hái mét khè l−îng kh¶o s¸t Kliazma, Poli, Pakhr−. thùc ®Þa chuyªn ngμnh rÊt c«ng phu. So s¸nh sù thay ®æi diÔn ra cña dßng ch¶y c¸c s«ng ngßi tù §¬n gi¶n nhÊt vμ th−êng hay ¸p dông nhÊt khi sö dông nhiªn vμ ®éng lùc ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trªn l−u vùc ph−¬ng ph¸p so a¸nh ®Ó ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña viÖc lÊy n−íc cho phÐp ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng ¶nh h−ëng cña nã ®Õn dßng ch¶y lªn dßng ch¶y s«ng ngßi lμ ph−¬ng ph¸p kh«i phôc dßng ch¶y tù s«ng ngßi. Mét c¸ch t−¬ng tù cã thÓ tiÕn hμnh ®èi víi hå. nhiªn cña s«ng ngßi, n»m trong ®iÒu kiÖn bÞ ph¸ vì. C¸c s«ng ®−îc so s¸nh cÇn ph¶i cã thêi gian®ång quan tr¾c ®ñ dμi vÒ §¸nh gi¸ ®Þnh l−îng ¶nh h−ëng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ dßng ch¶y trong c¸c ®iÒu kiÖn bÞ ph¸ vì vμ kh«ng phs vì. §iÒu ®Õn dßng ch¶y cã thÓ b»ng c¸ch so s¸nh dßng ch¶y tù nhiªn vμ kiÖn h×nh thμnh dßng ch¶y cña s«ng nghiªn cøu vμ s«ng t−¬ng dßng ch¶y bÞ ph¸ vì cña thêi ®o¹n hay b»ng ph−¬ng ph¸p c©n tù cμng gÇn nhau bao nhiªu th× kÕt qu¶ thu nhËn ®−îc cμng tin b»ng. Trong tr−êng hîp thø nhÊt, tiÕn hμnh kh¶o s¸t dao ®éng cËy bÊy nhiªu. X¸c ®Þnh ¶nh h−ëng cña viÖc lÊy n−íc cßn cã thÓ nhiÒu n¨m cña dßng ch¶y trªn tuyÕn ®o cña s«ng ®ang xÐt, diÔn b»ng c¸ch x©y dùng c¸c ®å thÞ quan hÖ tÝch ph©n (hay luü tÝch) ra d−íi ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn (thiªn nhiªn) vμ c¸c gi¸ trÞ dßng ch¶y s«ng víi chÕ ®é bÞ ph¸ vì (hay s«ng nghiªn trªn nÒn cña chóng thùc hiÖn ®¸nh gi¸ quy m« thay ®æi quan cøu) vμ s«ng t−¬ng tù. Thêi kú ph¸ vì ®−îc t¸ch ra trªn ®å thÞ tr¾c ®−îc cña dßng ch¶y vμ chÕ ®é n−íc s«ng ngßi d−íi t¸c ®éng quan hÖ nh− lμ vïng chªnh lÖch cùc ®oan gi¸ trÞ n−íc th¶i c«ng cña ¸n−íc th¶i c«ng céng ho¹t ®éng kinh tÕ trªn l−u vùc cña nã. céng ®iÓm thùc nghiÖm víi h−íng ®−êng quan hÖ tæng qu¸t. TÊt Ph−¬ng ph¸p so s¸nh cho phÐp x¸c ®Þnh ¶nh h−ëng tæng céng nhiªn, quan hÖ cña s«ng nghiªn cøu vμ s«ng t−¬ng tù trong thêi cña ¸n−íc th¶i c«ng céng ho¹t ®éng kinh tÕ trªn l−u vùc s«ng kú kh«ng bÞ ph¸ vì ph¶i cã d¹ng tuyÕn tÝnh. Thñ thuËt t−¬ng tù ngßi cho tr−íc hay trªn c¸c vïng riªng biÖt. Khi ®ã cÇn thiÕt cã nh− vËy ®¸nh gi¸ sù thay ®æi dßng ch¶y s«ng ngßi trong thêi kú c¸c ®iÓm víi thêi kú quan tr¾c dßng ch¶y dμi trong c¸c ®iÒu kiÖn nã bÞ ph¸ vì lμ kh¸ nh¹y vμ ¸p dông cho mïa kiÖt, do sù ph¸ vì tù nhiªn vμ bÞ ph¸ vì. dßng ch¶y th−êng cã träng sè lín nhÊt chÝnh trong thêi kú nμy. Víi ph−¬ng ph¸p c©n b»ng kh¶o s¸t nghiªn cøu c¸n c©n Trªn h×nh 5.1 chØ ra mét ®å thÞ nh− vËy ®èi víi s«ng Poli (l·nh n−íc, nhiÖt vμ ®«i khi c¶ mÆn cña ®o¹n l−u vùc, trªn ®ã tiÕn thæ l−u vùc bån trÇm tÝch s«ng Matxc¬va). So s¸nh c¸c ®å thÞ hμnh c¸c d¹ng ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c nhau, còng nh− c¸c ®o¹n ®èi víi c¸c thêi kú Ýt vμ nhiÒu n−íc chøng tá r»ng sù gi¶m dßng lßng s«ng n»m trong vïng ¶nh h−ëng cña kªnh dÉn vμ n¬i lÊy ch¶y m¹nh nhÊt diÔn ra trong thêi kú kiÖt, khi mμ tû sè gi÷a n−íc vμ t−¬ng tù thÕ. Ph−¬ng ph¸p c©n b»ng cho phÐp x¸c ®Þnh l−îng n−íc lÊy tõ s«ng Poli vμ dßng ch¶y cña nã lμ cùc ®¹i. Thêi ¶nh h−ëng c¸ biÖt cña nh©n tè ho¹t ®éng kinh tÕ cô thÓ lªn gian b¾t ®Çu ph¸ vì, t¸ch ra trªn c¸c ®å thÞ trïng víi b¾t ®Çu dßng ch¶y s«ng ngßi, kh¸m ph¸ b¶n chÊt vËt lý cña qu¸ tr×nh t¨ng c−êng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trªn l−u s«ng ®ang xÐt. nμy vμ x¸c ®Þnh ¶nh h−ëng cña nã trong t−¬ng lai. Kh«ng phøc NÕu nh− gi¸ trÞ hÖ sè t−¬ng quan cÆp nhá h¬n 0,80 th× tËp t¹p khi tiÕn hμnh ®¸nh gi¸ c¸n c©n n−íc lßng s«ng tÝnh ®Õn ¶nh trung sö dông mét vμi s«ng t−¬ng tù ®Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c cña h−ëng cña viÖc lÊy (®æ) n−íc lªn dßng ch¶y s«ng ngßi, nÕu nh− ®¸nh gi¸ sù ph¸ vì dßng ch¶y. Khi ®ã tÝnh to¸n ®−îc thùc hiÖn cã ®ñ tμi liÖu ®¸ng tÝn cËy vÒ c¸c ®¹i l−îng ®ã. Tuy nhiªn sö 361 362
  4. Qn + Qc − Qr −  Qd − Qt = 0 (5.1) víi viÖc ¸p dông t−¬ng quan tuyÕn tÝnh béi. víi Qn - nhËp l−u n−íc s«ng qua tuyÕn ®æ vμo; Qr - dßng xuÊt tõ ®o¹n qua tuyÕn ra; Qc - nhËp l−u tõ khu gi· tõ s−ên bªn c¹nh; Qd - l−u l−îng n−íc lÊy; Qt - thÊm tõ lßng s«ng. Víi viÖc ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng ¶nh h−ëng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®Õn dßng ch¶y s«ng ngßi trong thêi kú Ýt n−ícvíi môc ®Ých tiÕn hμnh nghiªn cøu tæng hîp, nh− lμ c¸c sè liÖu cña ph−¬ng tr×nh c©n b»ng, còng chÝnh lμ kÕt qu¶ thu ®−îc khi so s¸nh dao ®éng nhiÒu n¨m cña l−îng n−íc s«ng vμ ®éng lùc cña khia ph¸ kinh tÕ l−u vùc. Khi kÕ ho¹ch hãa viÖc lÊy n−íc tõ s«ng (hay hå) cÇn ph¶i x¸c ®Þnh l−u l−îng n−íc cho phÐp tèi thiÓu (hay thÓ tÝch n−íc) cÇn ®−îc gi÷ l¹i. X¸c ®Þnh l−u l−îng n−íc cho phÐp tèi thiÓu cßn H×nh 5.1. Quan hÖ gi÷a tÝch ph©n tæng dßng ch¶y s«ng t−¬ng t−h l¹i trong s«ng viÖc khai th¸c kinh tÐ cña nã lμ mét vÊn ®Ò tæng vμ s«ng chÕ ®é bÞ ph¸ vì ®èi víi mïa xu©n (a) vμ mïa kiÖt (b) hîp. L−u l−îng n−íc cßn l¹i trong s«ng cÇn tho¶ m·n hμng lo¹t Sö dông c¸c ®−êng cong tÝch ph©n ®Ó ®¸nh gi¸ ph¸ vì dßng ®ßi hái vμ tr−íc hÕt lμ tiªu chuÈn vÖ sinh vμ c¸c nhu cÇu dïng ch¶y do c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cho phÐp x¸c ®Þnh quy m« ph¸ vì n−íc cña c¸c nhμ dïng n−íc s«ng n»m phÝa d−íi. chung, nh−ng kh«ng ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña tõng nh©n tè Khi tÝnh to¸n l−u l−îng n−íc cho phÐp tèi thiÓu gi÷ l¹i nh©n sinh. Cho nªn ph−¬ng ph¸p nμy ®−îc sö dông vμo môc trong s«ng cÇn tÝnh ®Õn chÕ ®é n−íc s«ng vμo thêi kú Ýt n−íc cña ®Ých khi cã ¶nh h−ëng cña mét yÕu tè tréi nh− trong vïng ¶nh n¨m vμ dßng ch¶y cùc tiÓu. ®¸ng kÓ nhÊt khi ®ã lμ tÝnh chÊt cña h−ëng cña t−íi. thêi kú n−íc kiÖt vμ ®é dμi cña nã. Víi mét mïa kiÖt æn ®Þnh vμ Sù thay ®æi dßng ch¶y chi tiÕt h¬n theo däc s«ng diÔn ra do kÐo dμi t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cho viÖc lÊy n−íc tõ viÖc lÊy n−íc cã thÓ x¸c ®Þnh víi viÖc thμnh lËp c¸n c©n n−íc s«ng. Cho nªn viÖc tÝnh to¸n l−u l−îng n−íc cho phÐp tèi thiÓu lßng s«ng. Cho môc ®Ých thu thËp th«ng tin tèi ®a cÇn thiÕt thùc trong s«ng cÇn ®−îc tiÕn hμnh víi viÖc tÝnh ®Õn l−u l−îng n−íc hiÖn tæ hîp c«ng viÖc thùc ®Þa, bao gåm tËp hîp c¶ c¸c th«ng tin cùc tiÓu hay mïa kiÖt (víi viÖc kh«ng bá qua c¸c thay ®æi lín vÒ vÒ thÓ tÝch sö dông n−íc s«ng cho kinh tÕ vμ tiÕn hμnh tr¾c ®Þa chÊt l−îng n−íc) vμ ®é dμi cña thêi kú ®ã. ®o ®¹c thñy v¨n trªn c¸c ®o¹n s«ng nghiªn cøu. Th−êng th−êng ®Ó b¶o toμn tr¹ng th¸i tù nhiªn cña s«ng C¸c thμnh phÇn cña ph−¬ng tr×nh c©n b»ng n−íc th−êng ngßi, cÇn gi÷ trong nã mét dßng ch¶y (kh«ng ph¸ vì chÊt l−îng thay ®æi ®èi víi c¸c l−u vùc hay ®o¹n s«ng kh¸c nhau vμ phô n−íc) t−¬ng øng víi ®¹i l−îng nu«i d−ìng s«ng b»ng n−íc ngÇm, thuéc vμo tÝnh chÊt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Mét trong c¸c d¹ng tøc lμ gÇn víi dßng ch¶y kiÖt tù nhiªn. Tuy nhiªn ®é dμi lín cña c¸n c©n n−íc lßng s«ng cã thÓ viÕt d−íi d¹ng sau ®©y: 363 364
  5. thêi kú kiÖt trªn phÇn lín s«ng ngßi cña Liªn X« vμo mïa ®«ng hay hÌ - thu trong tr−êng hîp nμy lμm h¹n chÕ ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng sö dông chóng ®Ó lÊy n−íc. Trong khi ®ã quan tr¾c ®−îc dao ®éng lín cña dßng ch¶y kiÖt theo c¸c n¨m. Do vËy, viÖc nghiªn cøu tr¹ng th¸i tù nhiªn cña s«ng ngßi vμo nh÷ng n¨m Ýt n−íc nhÊt víi c¸c gi¸ trÞ dßng ch¶y nhá nhÊt trong thêi kú kiÖt Ch−¬ng 6 cã ý nghÜa lín nhÊt. NÕu nh− trong c¸c ®iÒu kiÖn nh− vËy, ë dù b¸o chÊt l−îng tμi nguyªn n−íc trong s«ng gi÷ ®−îc c¸c nguån lîi sinh th¸i th× gi¸ trÞ nμy cña dßng ch¶y kiÖt (hay cùc tiÓu) sÏ ®−îc chÊp nhËn hoÆc nh− cho phÐp tèi thiÓu (nÕu nh− trong s«ng t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn trªn Dù b¸o chÊt vμ l−îng n−íc lôc ®Þa lμ giai ®o¹n hoμn thiÖn ranh giíi lîi Ých sinh th¸i), hoÆc lμ gèc ®Ó tÝnh to¸n. L−u l−îng cña kiÓm so¸t. C¸c ph−¬ng ph¸p dù b¸o chÊt l−îng n−íc ®ang n−íc tÝnh to¸n (vÖ sinh) gi÷ l¹i trong s«ng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch dÉn c¸c hÖ sè tÝnh ®Õn tæ hîp c¸c nh©n tè kh¸c nhau, ®Æc ¸p dông hiÖn nay cã thÓ chia ra hai d¹ng: dùa trªn ®Ò xuÊt b¶o tr−ng cho ý nghÜa kinh tÕ cña s«ng ngßi, chÕ ®é sinh hãa vμ toμn theo thêi gian xu h−íng cña qu¸ tr×nh diÔn ra trong ®èi thñy hãa cña chóng, kh¶ n¨ng tù lμm s¹ch, d¹ng « nhiÔm vμ c¸c t−îng n−íc vμo thêi kú nghiªn cøu chóng (ph−¬ng ph¸p ngo¹i ®iÒu kiÖn kh¸c, ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng n−íc. suy hay ph−¬ng ph¸p khoanh vïng), vμ dùa trªn c¬ së m« pháng to¸n häc hay nghiªn cøu vËt lý c¸c qu¸ tr×nh thñy ®éng lùc, qu¸ tr×nh lý hãa vμ c¸c qu¸ tr×nh kh¸c diÔn ra trong thñy vùc vμ s«ng ngßi vμ tÝnh ®Õn qui luËt thay ®æi tr¹ng th¸i cña ®èi t−îng n−íc víi sù thay thÕ c¸c nh©n tè chÝnh x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i nμy - m« h×nh hãa qu¸ tr×nh (to¸n häc, vËt lý, phßng thÝ nghiÖm) hoÆc t¹o ra c¸c ®èi t−îng m« h×nh, l·nh thæ, khu vùc. Theo thêi gian dù kiÕn dù b¸o cã thÓ lμ h¹n ng¾n hoÆc h¹n dμi. Khi sö dông ph−¬ng ph¸p ngo¹i suy, thêi gain qt cÇn ph¶i dμi h¬n thêi gian dù b¸o kh¸ nhiÒu (tõ 3 lÇn trë lªn), bao trän c¸c thêi kú nhiÒu vμ Ýt n−íc cña dßng ch¶y, cßn tÝnh chÊt ph¸ vì chÊt vμ l−îng dßng ch¶y cÇn b¶o toμn chÕ ®é dõng vμ ®¬n h−íng. Víi sù thay ®æi ®ét ngét c¸c n©hn tè nh©n sinh, x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i ®èi t−îng n−íc, ®Æc biÖt nÕu c¸c ®ét biÕn nμy khã 365 366
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2