intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình -Chọn giống cây trồng - chương 13

Chia sẻ: Song Song Cuoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

225
lượt xem
76
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 13: Khảo nghiệm và công nhận giống cây trồng Khái niệm về giống cây trồng: là một nhóm cây trồng có đặc điềm kinh tế, sinh học và các tính trạng hình thái giống nhau, cho năng suất cao, chất lượng tốt ở các vùng sinh thái khác nhau và điểu kiện kỹ thuật phù hợp.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình -Chọn giống cây trồng - chương 13

  1. 145 CHƯƠNG XIII KH O NGHI M VÀ CÔNG NH N GI NG CÂY TR NG M c tiêu h c t p c a chương 1. N m ñư c yêu c u c a m t gi ng cây tr ng m i. 2. Hi u ñư c quy trình kh o nghi m và công nhân gi ng cây tr ng trên th gi i và Vi t Nam 3. Nh ng ki n th c cơ b n ñ giám ñ nh và mô t gi ng cây tr ng 4. Ki n th c v kh o nghi m DUS ( Kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh) và kh o nghi m VCU (kh o nghi m giá tr canh tác và giá tr s d ng) Hi u ñư c cơ ch b o h gi ng cây tr ng m i 1. Nh ng khái ni m cơ b n 1.1 Khái ni m v gi ng cây tr ng Khái ni m gi ng cây tr ng: Là m t nhóm cây tr ng có ñ c ñi m kinh t , sinh h c và các tính tr ng hình thái gi ng nhau, cho năng su t cao, ch t lư ng t t các vùng sinh thái khác nhau và ñi u ki n k thu t phù h p Khái ni m gi ng cây tr ng trong ngh ñ nh 07-CP: Là t p h p các cây nông lâm nghi p cùng m t loài có s ñ ng nh t v di truy n, có nh ng ñ c ñi m khác bi t v i cây tr ng cùng loài v m t hay nhi u ñ c tính và khi sinh s n (h u tính hay vô tính) v n gi ñ- ư c nh ng ñ c tính ñó. ð nh nghĩa gi ng cây tr ng trong ngh ñ nh 13/2001/Nð-CP ngày 20/4/2001 v b o h gi ng cây tr ng m i: Gi ng cây tr ng là m t nhóm cây tr ng cùng m t c p th p nh t v phân lo i th c v t, nhóm cây tr ng ñó c n ph i ñáp ng các ñi u ki n sau ñây: Nh n bi t ñư c b ng s bi u hi n c a các ñ c tính do ki u gen quy ñ nh Phân bi t ñư c v i b t kỳ nhóm cây tr ng nào khác thông qua s bi u hi n c a ít nh t m t ñ c tính như ñã nêu t i ñi m a c a ñi u kho n này n ñ nh trong qua trình nhân gi ng Gi ng cây tr ng m i: Là gi ng cây tr ng có tính khác bi t, tính ñ ng nh t , tính n ñ nh và chưa ñư c bi t ñ n r ng rãi Gi ng cây tr ng ñư c bi t ñ n r ng rãi bao g m: Gi ng cây tr ng m i ñư c nhà nư c b o h Nh ng gi ng cây tr ng m i có ñơn yêu c u b o h , ñư c cơ quan có th m quy n công b trên t p chí chuyên ngành Nh ng gi ng cây tr ng ñư c công nh n qu c gia Gi ng ñ a phương: Là gi ng ñã t n t i lâu ñ i và tương ñ i n ñ nh t i ñ a phương có nh ng ñ c trưng, ñ c tính khác bi t v i các gi ng khác và di truy n ñư c cho ñ i sau. Dòng : là m t qu n th nh ñư c hình thành t m t t p h p các cây sinh ra t 1 bông H ( family) là qu n th b t ngu n t m t dòng Gi ng t o thành : là gi ng ñư c t o ra các cơ quan nghiên c u khoa h c b ng các phương pháp ch n t o khoa h c. Chúng có ñ ñ ng ñ u cao v các tính tr ng hình thái và các ñ c tính sinh v t , kinh t . Gi ng qu n th : là nh ng gi ng thu ñư c b ng cách ch n l c hàng lo t ( ch n l c h n h p) các cây giao ph n ho c t th ph n. Chúng không ñ ng nh t v m t di truy n Gi ng –dòng: là nh ng gi ng ñư c t o ra b ng ch n l c cá th cây t th ph n Gi ng –dòng vô tính: thu ñư c b ng cách ch n l c cá th cây sinh s n sinh dư ng Gi ng ñ t bi n hay ña b i th : Là gi ng ñư c t o ra b ng phương pháp gây ñ t bi n hay ña b i th . Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….131
  2. 146 Ngu n gen: ( Qu gen) là ngu n th c li u c a các loài gi ng cây tr ng và cây hoang d i ñư c b o qu n ñ s d ng trong công tác ch n t o gi ng Gi ng g c ( hay còn g i là gi ng tác gi , trong lâm nghi p g i là cây m ) là gi ng do tác gi ch n l c, lai t o ho c l y t qu gen có tính di truy n n ñ nh. Gi ng g c ( hay còn g i là gi ng tác gi , trong lâm nghi p g i là cây m ) khi ñư c B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn công nh n m i ñư c nhân ti p làm gi ng cho s n xu t ñ i trà ( ñư c chi ti t hơn trong thông tư 02,1997) Gi ng kh o nghi m: Là gi ng m i ñư c ñăng ký kh o nghi m DUS và VCU Gi ng ñi n hình: là gi ng ñư c s d ng làm chu n ñ i v i m t tr ng thái bi u hi n c th c a m t tính tr ng Gi ng ñ i ch ng: Là gi ng cùng nhóm v i gi ng kh o nghi m, có nhi u tính tr ng tương t nh t v i gi ng kh o nghi m. M u chu n: Là m u gi ng có các tính tr ng ñ c trưng phù h p v i b n mô t gi ng, ñư c cơ quan chuyên môn có th m quy n công nh n Tính tr ng ñ c trưng: Là nh ng tính tr ng ñư c di truy n n ñ nh, ít b bi n ñ i b i tác ñ ng c a ngo i c nh, có th nh n bi t và mô t ñư c m t cách chính xác. Cây khác d ng: Cây ñư c coi là khác d ng n u nó khác bi t rõ ràng v i gi ng kh o nghi m m t ho c nhi u tính tr ng ñư c s d ng trong kh o nghi m DUS 1.2 Khái ni m tính tr ng, ñ c tính c a gi ng Tính tr ng Tính tr ng ñư c chia thành hai lo i là tính tr ng s lư ng và tính tr ng ch t lư ng + Tính tr ng s lư ng là nh ng tính tr ng có th cân ño, ñong , ñ m ñư c. Tính tr ng s lư ng ñư c quy ñ nh b i m t s gen ho c nhi u gen, t o thành dãy bi n d liên t c và bi n ñ ng m nh dư i tác ñ ng c a môi trư ng. Ví d chi u cao cây, th i gian sinh trư ng, s qu , s h t... + Tính tr ng ch t lư ng là nh ng tính tr ng không cân ño, ñong ñ m ñư c, ñư c ñi u khi n b i m t gen ho c ít gen, t o thành d y bi n d gián ño n và ít ch u tác ñ ng c a môi trư ng. Ví d màu s c hoa,, màu s c thân lá... ð c tính + ð c tính là ñ c ñi m sinh lý , sinh hóa và các ñ c ñi m k thu t c a th c v t. Ví d : tính ch u h n, ch u m n + ð c tính sinh hóa như hàm lư ng ñư ng, protein trong qu h t + ð c tính k thu t như hàm lư ng b t 1.3 Yêu c u m t gi ng cây tr ng m i và các bư c trong ph bi n gi ng cây tr ng M t gi ng cây tr ng m i ph bi n ra s n xu t ph i ñ m b o m t s yêu c u và ñư c ch p nh n c a ngư i s n xu t, góp ph n nâng cao năng su t, thu nh p và b o v môi trư ng. M t s yêu c u cơ b n c a m t gi ng cây tr ng m i ñ i v i s n xu t nông nghi p là: Thông qua kh o nghi m DUS và ñư c xác ñ nh ñ m b o tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh Gi ng cây tr ng m i ph i có năng su t cao và n ñ nh ñ i v i vùng sinh thái c th mà gi ng ñư c ph bi n trong s n xu t và k thu t canh tác phù h p Ch t lư ng nông s n ñ m b o bao g m ch t lư ng dinh dư ng, ch t lư ng th trư ng và ch t lư ng n u nư ng. Gi ng có kh năng ch ng ch u ñi u ki n b t thu n và sâu b nh h i Yêu c u v i m t gi ng cây tr ng m i cho công nh n gi ng Qu c gia: ph i thông qua hai kh o nghi m là kh o nghi m DUS và kh o nghi m VCU. Trên cơ s k t qu kh o nghi m báo cáo ñ H i ð ng Khoa H c và Công Ngh c a B Nông Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn xem xét công nh n gi ng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….132
  3. 147 Yêu c u v i m t gi ng cây tr ng m i cho b o h : M t gi ng cây tr ng m i ñư c ñăng ký ba h quy n tác gi c n ph i ñăng ký kh o nghi m DUS và tuân th các quuy ñ nh trong b o h quy n tác gi . Gi ng cây tr ng ñó ph i ñ m b o tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh. 2. Các bư c ch n t o và ph bi n gi ng cây tr ng Ch n t o và ph bi n gi ng cây tr ng ñư c th c hi n qua Bư c 1: Tác gi hay cơ quan tác gi th c hi n nghiên c u ch n t o gi ng cây tr ng, bư c ch n t o t o do cơ quan hay tác gi t th c hi n ho c theo ñơn ñ t hàng c a nhà nư c, t ch c hay cá nhân. Bư c 2: Khí ñã có k t qu ch n t o cơ quan tác gi ho c tác gi ñăng ký kh o nghi m trong h th ng kh o nghi m Quôc gia bao g m kh o nghi m DUS và VCU Bư c 3: Trên cơ s k t qu kh o nghi m DUS và VCU báo cáo trư c H i ñ ng khoa h c B Nông Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn trong h i ngh khoa h c thư ng xuyên hàng năm. H i ñ ng khoa h c tư v n giúp B trư ng xem xét quy t ñ nh cho khu v c hoá gi ng ñ ng th i n p ñơn và làm th t c b o h quy n tác gi . Công nh n gi ng c a B Nông Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn qua hai bư c là công nh n gi ng t m th i và công nh n gi ng Qu c Gia. Bư c 4: Khuy n cáo ñ ph bi n gi ng, m r ng ph m vi áp d ng gi ng m i thông qua các kênh khác nhau như kênh khuy n nông, chuy n giao ti n b k thu t c a các Vi n nghiên c u và trư ng nông nghi p. Bư c 4: Nhân gi ng cung c p cho s n xu t ( Hình 1) Hình 1.13: Các bư c ch n t o và ph bi n gi ng cây tr ng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….133
  4. 148 3 Mô t và nh n bi t gi ng cây tr ng 3.1 Nguyên t c và phương pháp xác ñ nh m t s tính tr ng quan tr ng ñ nh n bi t gi ng cây tr ng Nguyên t c ð mô t nhân nh n bi t gi ng c n tr ng tr t trong ñi u ki n môi trư ng ñ ng ñ u và k thu t phù h p S lư ng m u ñ l n ñ ñ i di n cho qu n th gi ng Phương pháp l y m u ph i chính xác Áp d ng phương pháp xác ñ nh phù h p cho tính tr ng ho c ñ c ñi m c n mô t nh n bi t 3.2 Phương pháp ñánh giá và xác ñ nh tính tr ng và ñ c ñi m c a gi ng ðánh giá tr c ti p: Là phương pháp ño, ñ m, quan sát, phân tích tr c ti p các tính tr ng và ñ c ñi m c a gi ng. Ví d ñánh giá tính tr ng chi u cao cây, s lá, tu i th c a lá, s qu trên cành, s h t hàm lư ng Amylose, protein, ñ ñư ng, vitamin.. b ng quan sát ño ñ m tr c ti p trên ñ ng ru ng hay phân tích trong phòng thí nghi m. ðánh giá gián ti p: ðánh giá tính tr ng c n ñánh giá thông qua m t tính tr ng khác ví d ñánh giá tính ch ng ñ thông qua ñư ng kính g c thân, t l kh i lư ng b phân trên m t ñ t và ph n g c. Phương pháp ñánh giá gián ti p ñ chính xác không cao nên c n có phương pháp chu n m c ñ m b o ñ chính xác trong quá trình ñánh giá ðánh giá t nhiên: ñánh giá gi ng tr c ti p gieo tr ng trong ñi u ki n sinh thái thích h p ñ ñánh giá . Vi d tr ng trong ñi u ki n h n ñ ñánh giá tính ch u h n, tr ng trong ñi u ki n m n ñ ñánh giá tính ch u m n. ðánh giá nhân t o: S d ng các phương pháp t o ra ñi u ki n ñ ñánh giá. Thông qua các bi n pháp hoá h c k thu t ñ ñánh giá ví d ñánh giá kh năng ch u h n c a lúa b ng x lý KClO3 v i h t, r m ñ ñánh giá. ðánh giá các vùng sinh thái khác nhau: ðánh giá nh n bi t gi ng các vùng sinh thái khác nhau v i m c tiêu tìm ra vùng sinh thái t i ưu cho v t li u ch n gi ng ñ ng th i rút ngăn th i gian ñánh giá cũng như quá trình ch n t o gi ng ng d ng công ngh sinh h c ñánh giá gi ng : ng d ng phương pháp RAPD (Randomly Emplifield Polymorphic DNA). Các ño n DNA ñ c trưng cho ki u gen c a ñ i tư ng nghiên c u ñư c khuy ch ñ i v s lư ng b ng k thu t PCR ( Polymerase Chain Reaction) Các m u cùng loài có ki u gen khác nhau s khuy ch ñ i các ño n có kích thư c gi ng nhau khi s d ng b t kỳ m i ng u nhiên nào ñ ch y PCR. Sau khi khuy ch ñ i b ng PCR ngư i ta ñi n di ñ ñ c k t qu PCR D a vào k ngh này s so sánh m u gi ng v i m t m u tiêu chu n. Ví d ñánh giá tính ch ng ch u b c lá c a gi ng ng d ng v i lúa có th so sánh v i các gi ng ch ng b c lá ñã xác ñ nh ñ k t lu n gi ng có kh năng ch ng b nh b c lá hay không? ( Taq Polymerase là m t lo i DNA Polymerase ch u nhiêt l y t vi khu n Thermocellus quaticus ñư c dùng ñ t ng h p các ño n DNA m i trong môi trư ng dư th a 4 deoxynucleotid và hai ño n m i) 3.3 Phương pháp l y m u ñánh giá Lư ng m u và c m u ñánh giá c n ñ m b o theo m u th ng kê n ≥ 30, lư ng m u quy ñ nh cho m i tính tr ng khác nhau. V i nh ng m u nh lư ng m u theo dõi ñánh giá c ô hay c hàng, m u l n có th l y m u th ng kê, m u ng u nhiên ñ ñánh giá gi ng Ví d : ðánh giá năng su t gi ng v i các v t li u là gi ng trong giai ño n thí nghi m so sánh b ng thu ho ch toàn b ô thí nghi m, Nhưng giai ño n khu v c hoá có th thu m u thông kê ñ ñánh giá. 3.4 Th i ñi m ñánh giá M i tính tr ng, m i phương pháp ñánh giá cho k t qu chính xác m t giai ño n sinh trư ng nh t ñ nh c a gi ng. Do v y tuỳ tính tr ng và phương pháp ñ xác ñ nh th i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….134
  5. 149 ñi m ñánh giá phù h p là th i ñi m mà tính tr ng hay ñ c ñi m ñánh giá bi u hi n rõ và ñi n hình nh t. Ví d ñánh giá chi u cao cây ph i ñánh giá giai ño n tr c ñ i v i ngô , giai ño n chín s a hay chín sáp ñ i v i lúa. 4 Kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh (DUS) 4.1 B o h quy n tác gi gi ng cây tr ng trên Th gi i và Vi t Nam Trên th gi i các qu c gia ñ u có lu t b o h gi ng cây trông như b o h v i sáng ch công nghi p. Trong ñó liên minh Châu Âu có h th ng l n nh t là UPOV, liên minh qu c t v b o h gi ng cây tr ng m i g i t t là UPOV. UPOV ñư c thành l p theo công ư c qu c t v b o h gi ng cây tr ng m i. Công ư c có 42 nư c thành viên tham gia ( tính ñ n năm 1999) và có m ng lư i toàn c u. Nh ng n i d ng chính c a công ư c và kh o nghi m DUS ñã ñư c c th hơn trong ñi u ki n Vi t Nam. Công ư c ñã có các văn ki n 1961 và 1978 quy ñ nh các ñi u ki n b o h bao g m 3 ñi u k thu t và 2 ñi u phi k thu t. Văn b n 1978 ñư c s a ñ i năm 1991. Khái ni m b o h gi ng cây tr ng c a công ư c UPOV: B o h gi ng cây tr ng hay còn g i là “ Quy n c a nhà t o gi ng cây” là ñ c quy n khai thác gi ng cây dành cho nhà t o gi ng cây tr ng m i. ðây là d ng quy n s h u trí tu tương t v i các quy n s h u trí tu khác như Patent, b n quy n, nhãn hi u hàng hóa và ki u dáng công nghi p. B o h gi ng cây tr ng có m t s ñ c ñi m tương t v i sáng ch công nghi p(Patent). C hai hình th c b o h ñ u dành cho ngư i n m quy n m t d ng quy n ñ c quy n nh m ñ ng viên ho t ñ ng sáng t o. B o h gi ng cây tr ng cũng như b o h b n quy n vì b o h gi ng cây tr ng cho phép ch s h u gi ng ñư c b o h ki m soát nhân ( sao) các gi ng cây tr ng ñư c b o h . B o h gi ng cây tr ng là m t hình th c b o h riêng ñ c l p ñư c thi t k nh m m c ñích b o h các gi ng cây tr ng m i, có nh ng ñi m chung v i các quy n s h u trí tu khác, nhưng ñ ng th i cũng có nét ñ c thù riêng. So sánh gi a b o h sáng ch và b o h gi ng cây tr ng B o h Patent B o h gi ng cây tr ng I- ð i tư ng b o h Sáng ch ( Công Gi ng cây nghi p) II- Yêu c u b o h 1-Ki m nghi m tư li u B t bu c B t bu c 2- Ki m nghi m trên ñ ng ru ng Không b t bu c B t bu c 3-V t li u cây ñ kh o nghi m Không b t bu c B t bu c 4- ði u ki n b o h (a) Tính m i a) Tính m i mang tính (b) Kh năng áp d ng thương m i công nghi p b) Tính khác bi t (c) Không hi n nhiên ( c)Tính ñ ng nh t trình ñ sáng t o) d) Tính n ñ nh (d) B c l ñ y ñ e) Tên thích hơp III- Ph m vi b o h 1- Xác ñ nh ph m vi b o h ðư c xác ñ nh b ng ðư c n ñ nh trong lu t các yêu c u b o h pháp qu c t ( ho c trong patent công ư c UPOV ñ i v i cáca nư c thành viên UPOV 2-S d ng gi ng ñư c b o h Có th ph i có s cho Không c n s cho phép, tr cho t o gi ng ti p theo phép c a ch patent s d ng vào m c ñích nghiên c u 3- S d ng v t li u nhân c a m t Có th xin phép ch Thư ng không c n ph i xin gi ng ñư c b o h ñư c tr ng patent phép b i nông dân ñ tr ng ti p cho v sau trên chính ru ng c a ngư i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….135
  6. 150 ñó IV- Tên gi ng Không b t bu c B t bu c V- Th i h n b o h 20 năm k t ngày n p 18 năm ñ i v i cây nho, 15 ñơn năm ñ i v i loài khác. Gi ng cây tr ng ñăng ký b o h c a công ư c UPOV ph i tuân th nh ng quy ñ nh c a công ư c v th t c b o h và yêu c u k thu t. Trong yêu c u k thu t thì quan trong nh t là thông qua kh o nghi m DUS. Vi t Nam trư c nh ng năm 70 chưa có b o h gi ng cây tr ng, gi ng cây tr ng do các cơ quan nghiên c u c a nhà nư c ch n t o ra cung c p cho s n xu t theo h thông phân ph i c a nhà nư c t Trung Ương ñ n ñ a phương. H thông này ñã có nh ng tác d ng toots trong giai ño n c ñ t nư c t p trung cho cu c ñ u tranh giành ñ c l p và gi i phóng dân t c. ð n th i kỳ ñ i m i, nên kinh t phát tri n theo nên kinh t th trư ng nh ng bao c p ñư c xóa b ñ ng th i c n có nh ng khuy n khích ho t ñ ng sáng t o c a các nhà khoa h c thì v n ñ B o h giôngá cây tr ng là r t c n thi t. Nh ng năm ñ u c a th k 20 Chiính Ph ñã có nhi u bư c chu n b cho công tác b o h gi ng cây tr ng như các cu c h i th o, các d án tr giúp t bên ngoài như EU, JICA,DANIDA. Nhi u văn b n cho b o h quy n tác gi ñã ñư c ban hành như: + Ngh ñ nh c a Chính ph v b o h gi ng cây tr ng m i s 13/2001/Nð-CP ngày 20/4/2001 + Thông tư hư ng d n th c hi n ngh ñ nh 13/2001/Nð-CP s 119/2001/TT-BNN ngày 21/12/2001 + Thông tư s 92/2002/TT-BTC ngày 8/10/2002 c a B Tài chính v thu, n p s d ng phí th m ñ nh, cung c p thông tin, d ch v và l phí ñăng ký, c p, công b , duy trì hi u l c văn b ng b o h gi ng cây tr ng m i + Quy t ñ nh thành l p văn phòng b o h + Quy t ñ nh ñơn v kh o nghi m DUS + M u h sơ g i văn phòng b o h 4.2 N i dung c a kh o nghi m DUS Vi t Nam ( Procedure to conduct test for distinctness, Uniformity and Stability) Ngày 20/4/2001 Chính ph ban hành ngh ñ nh s 13/2001/Nð-CP v b o h gi ng cây tr ng m i. Ngh ñ nh g m 7 chương và 23 ñi u nh m b o h quy n l i c a các t ch c, cá nhân ch n t o ho c có quy n th a k h p pháp các gi ng cây tr ng m i trên lãnh th Vi t Nam. B Nông Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn có thông tư s 119/2001/TT- BNN ban hành ngày 21/12/2001 hư ng dân chi ti t th c hi n ngh ñ nh 13 c a Chính ph . Trong các văn b n pháp lý có ñ y ñ nh ng thông tin cho nhà ch n gi ng xin b o h quy n tác gi như th t c,, h sơ, m u g i, ba h , th i gian b o h , quy n l i, nghĩa v c a ngư i ñăng ký b o h ...Trong ph n nguyên lý c a chương cung c p cho sinh viên ph n k thu t c u kh o nghi m DUS ñư c quy ñ nh trong tiêu chu n ngành ban hành kèm theo quy t ñ nh 143/2002/BNN-KHCN ngày 6/12/2002 c a 5 loài cây tr ng là Lúa, Ngô. l c, ñ u tương, cà chua và khoai tây Tiêu chu n ngành v i lúa : 10TCN 554-2002 Tiêu chu n ngành v i ngô: 10TCN 556-2002 Tiêu chu n ngành v i l c : 10TCN 555-2002 Tiêu chu n ngành v i ñ u tương: 10TCN 553-2002 Tiêu chu n ngành v i cà chua : 10TCN 557-2002 Tiêu chu n ngành v i Khoai tây : 10TCN 552-2002 . Nh ng ñi m chính trong k thu t kh o nghi m DUS Các thu t ng trong kh o nghi m DUS Gi ng kh o nghi m: Là gi ng lúa m i ñư c ñăng ký kh o nghi m DUS Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….136
  7. 151 Gi ng ñi n hình: là gi ng ñư c s d ng làm chu n ñ i v i m t tr ng thái bi u hi n c th c a m t tính tr ng Gi ng ñ i ch ng: Là gi ng cùng nhóm v i gi ng kh o nghi m, có nhi u tính tr ng tương t nh t v i gi ng kh o nghi m. M u chu n: Là m u gi ng có các tính tr ng ñ c trưng phù h p v i b n mô t gi ng, ñư c cơ quan chuyên môn có th m quy n công nh n Tính tr ng ñ c trưng: Là nh ng tính tr ng ñư c di truy n n ñ nh, ít b bi n ñ i b i tác ñ ng c a ngo i c nh, có th nh n bi t và mô t ñư c m t cách chính xác. Cây khác d ng: Cây ñư c coi là khác d ng n u nó khác bi t rõ ràng v i gi ng kh o nghi m m t ho c nhi u tính tr ng ñư c s d ng trong kh o nghi m DUS Th t c ñăng ký kh o nghi m T khai ñăng ký b o h gi ng cây tr ng theo m u c a B Nông Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn. Gi ng cây tr ng ñư c tham gia kh o nghi m DUS, khi có k t qu nhà t o gi ng n p ñơn xin b o h theo trình t lu t páhp. Yêu c u v t li u kh o nghi m: Yêu c u v t li u v s lư ng: ñ m b o s lư ng theo yêu c u c a m i loài cây tr ng ví d ñ i v i lúa : gi ng thu n 5 kg/1 gi ng, các dòng A,B,R,S =2kg/dòng. Ngoài ra tác gi c n cung c p thêm theo yêu c u c a cơ quan kh o nghi m có yêu c u thêm ñ ñánh giá tính ñ ng nh t ho c ñannhs giá khác. Ch t lư ng, t l n y m m, ñ i ch ng: Ph i tương ñương tiêu chu n xác nh n c a gi ng thu n, không x lý b t kỳ lo i hoá ch t nào. ð i ch ng có th do tác gi ñ xu t ho c ñư c l y t m u chu n c a cơ quan kh o nghi m Phương pháp b trí thí nghi m kh o nghi m DUS Th i gian kh o nghi m t i thi u là 2 v có ñi u ki n tương t S ñi m kh o nghi m: ch b trí 1 ñi m ( ñây là ñi m khác v i kh o nghi m VCU) Thí nghi m b trí t i thi u có 2 l n nh c l i Các yêu khác nư ñ i v i m t thí nghi m ñ ng ru ng ñ ñánh giá gi ng và v t li u t o gi ng. Giai ño n sinh trư ng và tính tr ng ñánh giá trong kh o nghi m : Giai ño n sinh trư ng c a lúa trong kh o nghi m DUS ñư c chia thành 99 giai ño n Tính tr ng quan sát ñ ñánh giá là 62 tính tr ng và ñ c ñi m, trong ño có 34 tính tr ng chính và 28 tính tr ng b sung. Phương pháp ñánh giá tính khác bi t tính ñ ng nh t và tính n ñ nh Tính khác bi t: Tính khác bi t ñư c xác ñ nh b i s khác nhau c a t ng tính tr ng ñ c trưng gi a gi ng kh o nghi m và gi ng ñ i ch ng. V i tính tr ng ch t lư ng: quan sát s khác bi t bi u hi n b ng 2 tr ng thái khác nhau m t cách rõ ràng và ch c ch n. Tính tr ng s lư ng: S khác nhau c a s ñ ñ m sai khác v i ñ i ch ng m c có ý nghĩa LSD m c 5%. Lư ng m u ñánh giá tính khác bi t: ðo ñ m trên 20 cây ng u nhiên Tính ñ ng nh t Căn c ñ ñánh giá tính ñ ng nh t là trên cơ s cây khác d ng cua t t c các cây trong ô thí nghi m. T l cây khác d ng t i ña là 0,1% ñ i v i gi ng thu n, dòng b t d c, dòng duy trì và dòng ph c h i ; 2% ñ i v i gi ng lai F1 v i xác xu t tin c y 95%. N u quan sát 1000 cây s cây khác d ng t i ña cho phép là: Gi ng thu n, dòng b t d c, dòng ph c h i: 3 cây, gi ng lai F1 là 27 cây. Tính ñ ng nh t ñư c ñánh giá thông qua cv% c a m i tính tr ng so v i ñ i ch ng ph i ngang b ng ho c th p hơn ñ i ch ng. Tính n ñ nh Tính n ñ nh c a gi ng ñư c ñánh giá gián ti p thông qua ñánh giá tính khác bi t và tính ñ ng nh t. N u có s li u kh o nghi m các v gi ng nhau ho c khác nhau không sai khác nhau có ý nghĩa xác xu t tin c y t i thi u 95% thì có th coi gi ng ñó là n ñ nh. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….137
  8. 152 T ng k t và công b k t qu kh o nghi m T ng k t và công b k t qu kh o nghi m do cơ quan kh o nghi m và công b trên báo và t p chí chuyên ngành ñ ng th i thông báo cho tác gi gi ng tham gia kh o nghi m. 4.3. Kh o nghi m DUS v i m t s loài cây tr ng Vi t Nam Quy ph m kh o nghi m DUS c a Vi t Nam làm cơ s b o h cho lúa Cơ quan ch u trách nhi m : Trung tâm kh o ki m nghi m gi ng cây tr ng Trung Ương Yêu c u v t li u: Gi ng thu n = 5 kg, gi ng lai = 5 kg, dòng A,B,R = 2 kg/1dòng ,gi ng. Ph m c p m u g i ph i tương ñương c p xác nh n v t l n y m m, ñ s ch, ñ m. M u g i kh o nghi m không x lý b t kỳ lo i hoá ch t nào ð ñánh giá tính ñ ng nh t cơ quan kh o nghi m có th yêu c u g i ñ n m i gi ng 100 bông, các bông ñi n hình s ch sâu b nh Phân nhóm: Phân nhóm sơ b theo 3 phương pháp là theo loài ph , theo ph n ng c a gi ng v i môi trư ng và theo ñi u ki n canh tác Phân nhóm chi ti t d trên 8 tính tr ng sau: 1) lá g c( lá dư i cùng) màu s c b lá 2) Lá ( s c t antoxian) c a tai lá 3) Th i gian tr ( 50% s cây tr ) 4) Thân ( chi u cao không tính bông tr lúa n i) 5) H t g o l t( chi u dài) 6) H t g o l t (màu s c) 7) N i nhũ ( d ng n i nhũ) 8)H t g o l t ( hương thơm) Phương pháp kh o nghi m T i thi u 2 v có ñi u ki n tương t B trí t i 1 ñi m ( n u có tính tr ng không quan sát ñư c thì b trí m t ñi m b sung) Thí nghi m 2 l n nh c l i M i l n nh c l i gi ng kh o nghi m c y 10 hàng, m i gi ng ñ i ch ng cây 3 hàng liên ti p nhau, hàng cách hàng 20cm, cây cách cây 15 cm, m i hàng 50 cây ð i v i thí nghi m hàng- bông ñánh giá tính ñ ng nh t, ch n m u nhiên 50 bông trong s 100 bông tác gi g i ñ n Các bi n pháp k thu t Tu i m c y R t ng n ngày = 3 - 3,5 lá Ng n = 4 - 4,5 lá Trung bình = 5 - 6 lá Dài ngày = trên 6 lá Các k thu t khác như kh o nghi m VCU B ng tính tr ng ñ c trưng c a gi ng lúa Phương pháp ñánh giá ( như ñã trình bày ph n 2.2) T ng k t công b k t qu kh o nghi m B n mô t các th i kỳ sinh trư ng, phát tri n c a lúa chia ra r t chi ti t t 9 giai ño n lai ñư c chia nh hơn là 99 giai ño n như sau: N y m m ( 9 giai ño n) Sinh trư ng cây con ( 9 giai ño n) ð nhánh ( 9 giai ño n) Vươn lóng ( 8 giai ño n) Làm ñòng( 9 giai ño n) Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….138
  9. 153 Tr ( 9 giai ño n) N hoa ( 9 giai ño n) Chín s a ( 9 giai ño n) Chín sáp ( 9 giai ño n) Chín ( 9 giai ño n) Nh c y ( 9 giai ño n) Quy ph m kh o nghi m DUS c a Vi t Nam làm cơ s b o h cho gi ng ngô + Cơ quan ch u trách nhi m : Trung tâm Kh o Ki m Nghi m Qu c Gia + Yêu c u v t li u: Dòng t ph i 1500 h t; Gi ng th ph n t do = 3 kg /gi ng; Gi ng lai = 3 kg và m i dòng b m 1500 h t n u cơ quan kh o nghi m có yêu c u. gi ng. Ph m c p m u g i ph i tương ñương c p xác nh n v t l n y m m, ñ s ch, ñ m. M u g i kh o nghi m không x lý b t kỳ lo i hoá ch t nào + Phân nhóm Phân nhóm theo m c ñích s d ng : Ngô t /ngô n p/ngô ñư ng/ngô rau Phân nhóm theo tính tr ng ñ c trưng Bông c B p ( s c t antoxian) c a râu Cây ( chi u cao) B p ( d ng h t) B p ( mày c a h t) B p ( màu c a ñ nh h t) + Phương pháp kh o nghi m T i thi u 2 v có ñi u ki n tương t B trí t i 1 ñi m ( n u có tính tr ng không quan sát ñư c thì b trí m t ñi m b sung) Thí nghi m 2 l n nh c l i M i l n nh c l i: ð i v i các dòng t ph i 2 hàng , m i hàng 15 cây( m i ô 30 cây), m i dòng có 1 ñ i ch ng 1 hàng 15 cây, kho ng cách hàng x hàng 70 cm, cây x cây 35 cm. Gi ng th ph n t do, m i gi ng kh o nghi m 4 hàng m i hàng 15 cây ( m i ô 60 cây) m i gi ng ñ i ch ng 2 hàng 30 cây, kho ng cách 70 x35 cm + Các bi n pháp k thu t như kh o nghi m VCU + B ng tính tr ng ñ c trưng Trong kh o nghi m DUS có quy ñ nh 35 tính tr ng ñ c trưng trong ñó 13 tính tr ng s d ng cho t t c các gi ng và luôn luôn có trong b n mô t gi ng. Các tính tr ng ñư c theo dõi các giai ño n sinh trư ng, phát tri n khác nhau. Trong kh o nghi m DUS ngô ñư c chia thành 93 giai ño n khác nhau. + Phương pháp ñánh giá tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh ðánh giá tính khác bi t: ph i ñư c ti n hành trên các cây ri ng bi t ho c ño ñ m ng u nhiên 40 cây. Tính khác bi t ñư c xác ñinh b i s khác nhau c a t ng tính tr ng ñ c trưng c a gi ng kh o nghi m và gi ng ñ i ch ng. V i tính tr ng ñ nh tính ( quan sát, n m th ) gi ng kh o nghi m và gi ng ñ i ch ng ñư c coi là khác bi t, n u tính tr ng c th chúng bi u hi n 2 tr ng thái khác nhau m t cách rõ ràng và ch c ch n. ð i v i tính tr ng ñ nh lư ng ( ño ñ m) d a trên giá tr LSD ñ ñánh giá tính khác bi t ðánh giá tính ñ ng nh t: Dòng t ph i và gi ng lai ñơn : Phương ch y u d a vào t l cây khác d ng c a t t c các cây trên ô thí nghi m. áp d ng v i qu n th chu n: t l cây khác d ng t i ña là 1%, dòng t ph i 2%, gi ng lai ñơn xác su t tin c y 95% Dòng t ph i 60 cây : 2 cây Gi ng lai ñơn 120 cây: 5 cây Gi ng lai 3, lai kép, lai nhi u dòng và gi ng th ph n t do: ð i v i tính tr ng ñ nh tính: Tính ñ ng nh t c a gi ng kh o nghi m ñư c so sánh tr c ti p v i m c ñ ñ ng ñ u c a gi ng ñ i ch ng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….139
  10. 154 ð i v i tính tr ng ñ nh lư ng: áp d ng phương pháp COYU ( Combined Over years Uniformity) Tính ñ ng nh t còn ñư c ñánh giá thông qua h s bi n ñ ng ( CV%) c a m i tính tr ng c a gi ng kh o nghi m so v i gi ng ñ i ch ng. N u CV% c a gi ng kh o nghi m tương ñương ho c th p hơn gi ng ñ i ch ng thì coi gi ng kh o nghi m ñ ng nh t ðánh giá tính n ñ nh: Tính n ñ nh ñư c ñánh giá gián ti p qua tính khác bi t và tính ñ ng nh t. N u s li u các v kh o nghi m v gi ng nhau mà khác nhau không có ý nghĩa m c xác su t tin c y 95% thì có th coi tính tr ng ñó là n ñ nh. + Báo cáo k t qu kh o nghi m Quy ph m kh o nghi m DUS c a Vi t Nam làm cơ s b o h cho gi ng l c + Cơ quan ch u trách nhi m: Trung tâm Kh o Ki m Nghi m Qu c Gia + Yêu c u v t li u kh o nghi m: Lư ng m u 5 kg, các yêu c u khác như ñ i v i lúa + Phân nhóm: Phân nhóm theo phân lo i th c v t: Valencia; Virginia và Spanish Phân lo i theo tính tr ng ñ c trưng: Th i gian chín Hoa ( quy lu t phân b ) H t ( kh i lư ng 100 h t) + Phương pháp T i thi u 2 v có ñi u ki n tương t B trí t i 1 ñi m ( n u có tính tr ng không quan sát ñư c thì b trí m t ñi m b sung) S l n nh c l i 2 l n, m i l n 100 cây tr ng 2 hàng, m i gi ng có 1 ñ i ch ng 50 cây, kho ng cách 35 x 10 cm + B ng các tính tr ng ñ c trưng Trong kh o nghi m DUS v i l c 24 tính tr ng ñ c trưng trong ñó có 10 tính tr ng b t bu c ph i có trong b n mô t cho t t c các gi ng. + Phương pháp ñánh giá ðánh giá tính khác bi t: T t c quan sát ñ ñánh giá tính khác bi t ñư c ti n hành trên các cây ri ng bi t ho c ñư c ño ñ m trên ít nh t 20 cây Cơ s ñ ñánh giá như ñ i v i lúa ðánh giá tính ñ ng nh t cũng như ñ i v i lúa d a vào t l cây khác d ng ðánh giá tính n ñ nh: cũng như ñ i v i lúa + T ng k t và báo cáo k t qu kh o nghi m Quy ph m kh o nghi m DUS c a Vi t Nam làm cơ s b o h cho gi ng ñ u tương + Cơ quan ch u trách nhi m: Trung tâm Kh o Ki m Nghi m Qu c Gia + Yêu c u v t li u: Lư ng m u : 2 kg/1 gi ng Ch t lư ng và yêu c u khác như ñ i v i lúa Gi ng ñ i ch ng : Như ñ i v i lúa + Phân nhóm kh o nghi m Phân nhóm kh o nghi m ñ u tương d a theo các tính tr ng Cây ( màu lông trên thân chính) Hoa ( màu s c) H t ( màu c a r n h t) Cây ( th i gian chín) + Phương pháp b trí kh o nghi m Th i gian, s ñi m kh o nghi m như ñ i v i lúa B trí m i gi ng t i thi u 300 cây, chia làm 2 l n nh c l i m i l n nh c l i 6 hàng, m i hàng 25 cây, kho ng cách 50 x 10 cm. Bi n pháp k thu t như kh o nghi m VCU + B ng các tính tr ng ñ c trưng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….140
  11. 155 Kh o nghi m DUS v i ñ u tương theo dõi 9 giai ño n v i 20 tính tr ng ñ c trưng, tronmg ñó 9 tính tr ng luôn luôn có trong b ng tính tr ng c a t t c các gi ng ( H c viên theo lu n các tính tr ng ñ c trưng theo tài li u tham kh o) + Phương pháp ñánh giá ðánh giá tính khác bi t: T t c quan sát ñ ñánh giá tính khác bi t ñư c ti n hành trên các cây ri ng bi t ho c ñư c ño ñ m trên ít nh t 20 cây Cơ s ñ ñánh giá như ñ i v i lúa ðánh giá tính ñ ng nh t : Căn c vào t l cây khác d ng cũng như ñ i v i lúa Qu n th chu n cây khác d ng t i ña 0,5% v i m c tin cây 95% như v y trong 300 cây t i ña cho phép 4 cây khác d ng... ðánh giá tính n ñ nh: cũng như ñ i v i lúa + T ng k t và công b k t qu kh o nghi m Quy ph m kh o nghi m DUS c a Vi t Nam làm cơ s b o h cho gi ng cà chua + Cơ quan ch u trách nhi m: Trung tâm Kh o Ki m Nghi m Qu c Gia + Yêu c u v t li u Lư ng v t li u : Gi ng thu n 25 g h t Gi ng lai = 10 g h t F1, m i dòng b , m 0,5 g Ch t lư ng h t gi ng, ñ i ch ng quy ñ nh như cây khác + Phân nhóm kh o nghi m Phân nhóm kh o nghi m d a trên các tính tr ng: Cây ( d ng hình sinh trư ng) lá ( s phân thuỳ c a lá) Cu ng hoá ( có hay không có li t ng) Qu ( ñ l n c a qu ) Qu ( D ng qu theo m t c t d c Qu ( s ngăn h t) Qu ( Màu xanh c a vai qu ) Qu ( Màu v qu ) + Phương pháp b trí kh o nghi m Th i gian, s ñi m như cây khác B trí : 20 cây m t gi ng trong nhà có mái che và 40 cây m t gi ng ngoài ñ ng ru ng, chia làm 2 l n nh c l i M t ñ 70 x 50 cm tr ng so le trên lu ng r ng 1,6 m. Có th tr ng hàng kép ho c hàng ñơn trên lu ng r ng 100 cm và cây cách cây 50 cm + B ng tính tr ng ñ c trưng Có 58 tính tr ng ñ c trưng và tính tr ng t 59-70 là tính tr ng b sung trong ñó 18 tính tr ng luôn luôn có trong b n mô t ñ i v i t t c các gi ng + Phương pháp ñánh giá ðánh giá tính khác bi t: T t c quan sát ñ ñánh giá tính khác bi t ñư c ti n hành trên các cây ri ng bi t ho c ñư c ño ñ m trên ít nh t 20 cây Cơ s ñ ñánh giá như ñ i v i lúa Khi ñánh giá tính khác bi t, ñ ng nh t và n ñ nh thông qua các ñ c tính ch ng ch u c n theo dõi trong ñi u ki n nhi m nhân t o ít nh t là 10 cây ðánh giá tính ñ ng nh t : Căn c vào t l cây khác d ng cũng như ñ i v i lúa Qu n th chu n cây khác d ng t i ña 0,5% v i m c tin cây 95% như v y trong 300 cây t i ña cho phép 4 cây khác d ng... ðánh giá tính n ñ nh: cũng như ñ i v i lúa + T ng k t và công b k t qu Quy ph m kh o nghi m DUS c a Vi t Nam làm cơ s b o h cho gi ng khoai tây Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….141
  12. 156 + Cơ quan ch u trách nhi m: TTKN + Yêu c u v t li u Lư ng m u 150 c m i v v i ñư ng kính 35 - 40 mm Ch t lư ng c gi ng và gi ng ñ i ch ng quy ñ nh như v i cây khác như ph i tương ñương c p xác nh n ,kho m nh, không nhi m các loài sâu h i nguy hi m, không x lý b t kỳ lo i hoá ch t nào.. + Phân nhóm kh o nghi m Phân nhóm kh o nghi m d a trên các tính tr ng M m:( Màu c a s c t antoian trên thâm m m Cánh hoa ( màu m t trong) C ( màu v c ) C ( màu th t c ) + Phương pháp b trí kh o nghi m Th i gian, s ñi m như cây khác B trí thí nghi m 100 c m i gi ng chia làm 2 l n nh c l i, m hàng 25 cây, kho ng cách 70 x 40 cm + B ng tính tr ng ñ c trưng Theo dõi ñánh giá 5 th i kỳ trên 50 tính tr ng ñ c trưng và 11 tính tr ng luôn luôn có trong b n mô t ñ i v i t t c các gi ng + Phương pháp ñánh giá ðánh giá tính khác bi t: T t c quan sát ñ ñánh giá tính khác bi t ñư c ti n hành trên các cây ri ng bi t ho c ñư c ño ñ m trên ít nh t 20 cây Cơ s ñ ñánh giá như ñ i v i lúa ðánh giá tính ñ ng nh t : Căn c vào t l cây khác d ng cũng như ñ i v i lúa Qu n th chu n cây khác d ng t i ña 2% v i m c tin cây 95% như v y trong 100 cây t i ña cho phép 3 cây khác d ng... ðánh giá tính n ñ nh: cũng như ñ i v i lúa + T ng k t và công b k t qu 5 Kh o nghiêm giá tr canh tác và giá tr s d ng (VCU) Kh o nghi m VCU(testing for Value of Cultivation and Use) hi n nay ñư c quy ñ nh cho 14 loài cây tr ng g m cà chua, khoai lang, s n, bông lúa, mía, khoai tây, dâu, ñ u tương, l c, ngô, ñ u xanh, dưa h u và c i b p theo các tiêu chu n ngành sau: B ng 1: Quy ñ nh kh o nghi m cho 14 loài cây tr ng c a B trư ng s 257/NN-CSQL-Qð ngày 26/8/1972 Tên quy ph m kh o nghi m S hi u 1 Gi ng cà chua 10 TCN 219-95 2 Gi ng khoai lang 10 TCN 223-95 3 Gi ng bông 10 TCN 298-97 4 Gi ng s n 10 TCN 297-97 5 Gi ng mía 10 TCN 299-97 6 Gi ng lúa 10 TCN 558-2002 7 Gi ng khoai tây 10 TCN 310-98 8 Gi ng dâu 10 TCN 328-98 9 Gi ng ñ u tương 10 TCN 339-98 10 Gi ng l c 10 TCN 319-98 11 Gi ng ngô 10 TCN 340-98 12 Gi ng ñ u xanh 10 TCN 468-2001 13 Gi ng dưa d u 10 TCN 467-2001 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….142
  13. 157 14 Gi ng c i b p 10 TCN 469-2001 5.1 Nh ng ñi m chính c a quy ph m kh o nghi m VCU (testing for Value of Cultivation and Use): i) Quy ñ nh chung : quy ñ nh nguyên t c, m c tiêu, m ng lư i kh o nghi m, ñ a ñi m kh o nghi m và quy ñ nh trong quy ñ nh kh o nghi m qu c gia các cây tr ng nông nghi p c a B trư ng s 257/NN-CSQL-Qð ngày 26/8/1972 ii) Phương pháp kh o nghi m Kh o nghi m cơ b n: ti n hành t 2 - 3 v trong ñó có ít nh t 2 v trùng tên Kh o nghi m s n xu t : Ti n hành 1 - 2 v iii) Kh o nghi m cơ b n B trí thí nghi m: Kh i ng u nhiên hoàn ch nh 4 l n nh c l i, m t s loài yêu c u 3 l n nh c l i, kích thư c ô thí nghi m quy ñ nh c th cho m i loài cây tr ng. B ng là nh ng quy ñ nh c a B Nông Nghi p Phát Tri n Nông Thôn quy ñ nh v kích thư c và di n tích ô thí nghi m c a m t s cây tr ng tham gia kh o nghi m VCU. V i kh o nghi m s n xu t : Quy ñ nh di n tích t i thi u 500m2/1 ñi m kh o nghi m, không nh t thi t ph i nh c l i, gi ng ñ i ch ng như kh o nghi m cơ b n, quy trình k thu t tiên ti n nh t c a ñ a phương 5.2 Quy trình k thu t kh o nghi m Th i v : Tuỳ thu c vào loài cây và vùng sinh thái ñ b trí phù h p K thu t tr ng và chăm sóc M t ñ tr ng tùy thu c vào loài cây và gi ng kh o nghi m Làm ñ t và Phân bón : Phân bón ñư c quy ñ nh c th cho m i loài cây tr ng và t ng mùa v Phòng tr sâu b nh: Tuân th theo hư ng d n c a ngành BVTV nhưng v i kh o nghi m chuyên ngành ñánh giá tính ch ng ch u thì không s d ng b t kỳ lo i thu c nào Thu h ch : Thu ho ch khi ñã chín theo quy ñ nh v i t ng loài ví d lúa thu ho ch khi 85% s h t trên bông ñã chín. Các cây theo dõi thu c cây ñ theo dõi ti p nh ng ch tiêu trong phòng Tính năng su t là công vi c quan tr ng trong kh o nghi m ph i ñ m ñ chính xác cao có th thu c ô phơi ñ n khi ñ t ñ m b o qu n c a loài cây tr ng ñó r i cân tính kg/ô và quy ra năng su t trên hecta. cũng có th tính năng su t theo m u như lúa làm s ch cân năng su t tươi c ô, l y 1000 h t phơi khô ñ n ñ m 14% làm s ch l i và cân kh i lư ng thóc khô, tính t l khô / tươi c a m u. Năng su t ñư c tính = T l khô/tươi c a m u x kh i lư ng thóc tươi c a ô. Ch tiêu theo dõi Lư ng m u theo dõi: 10 cây/ô Cách l y m u: Cây c ñ nh và gi a lu ng, gi a ô Ch tiêu theo dõi v i kh o nghi m VCU cũng theo t ng loài cây tr ng và theo phương pháp kh o nghi m cơ b n hay kh o nghi m s n xu t. Ví d ñ i v i lúa có 29 ch tiêu c n theo dõi ñánh giá, nhìn chung có các nhóm ch tiêu sau: Ch tiêu sinh trư ng Năng su t và y u t c u thành năng su t Kh năng ch ng ch u Ch t lư ng ð c ñi m hình thái... Th ng kê x lý s li u Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….143
  14. 158 ð ñ m b o ñ tin c y c a s li u công b , t t các các s li u ñ u ph i x lý th ng kê các giá tr như: Gía tr trung bình, phương sai, LSD ho c DMRT. Phân tích th ng kê có th th c hi n trên chương trình IRRISTAT, Excel Công b k t qu kh o nghi m V i kh o nghi m s n xu t : Quy ñ nh di n tích t i thi u 500m2/1 ñi m kh o nghi m, không nh t thi t ph i nh c l i, gi ng ñ i ch ng như kh o nghi m cơ b n, quy trình k thu t tiên ti n nh t c a ñ a phương TÀI LI U THAM KH O 1. George, R. A. T. 1985. Vegetable Seed Production. Longman Press, Essex. 2. L.O.Copeland and M. B. McDonald,1985 Principle of seed science and technology, Macmillan publishing company, New York and Collier Macmillan publishers, London 3. management 4. Nguy n Văn Hi n và c ng s , 2000, Giáo trình ch n gi ng cây tr ng , NXB Giáo d c 5. Seed Biology,2002 OHIO State University 6. Ngh ñ nh c a Chính ph v b o h gi ng cây tr ng s : 13/2001/Nð-CP ngày 20/4/2001 7. Thông tư hư ng d n th c hi n ngh ñ nh 13/2001/Nð-CP s : 119/2001/TT-BNN ngày 21/12/2001 8. Quy t ñ nh 12/2002/Qð-BNN-TCCB ngày 19/2/2002 v thành l p văn phòng b o h gi ng cây tr ng m i 9. Quy t d nh s 29/Qð/BNN-KHCN v vi c quy t ñ nh ñơn v kh o nghi m DUS các loài cây tr ng ñư c b o h . 10. Quy t ñ nh s 143/2002-Qð/BNN-KHCN ngày 6/12/2002 c a B trư ng B NN&PTNT v vi c ban hành tiêu chu n ngành. 11. 10TCN 551-2002 Quy ñ nh t m th i v h t gi ng lúa lai hai dòng và k thu t 12. 10 TCN 552 -2002 quy ph m kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh c a gi ng khoai tây 13. 10 TCN 553 -2002 quy ph m kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh c a gi ng ñ u tương 14. 10 TCN 554 -2002 quy ph m kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh c a gi ng lúa 15. 10 TCN 555 -2002 quy ph m kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh c a gi ng L c 16. 10 TCN 556 -2002 quy ph m kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh c a gi ng ngô 17. 10 TCN 557 -2002 quy ph m kh o nghi m tính khác bi t, tính ñ ng nh t và tính n ñ nh c a gi ng cà chua Tiêu chu n ngành 10TCN 558-2002 v quy ph m kh o nghi m giá tr canh tác và s d ng c a gi ng lúa “ kh o nghi m VCU “ (testing for Value of Cultivation and Use) Câu h i ôn t p Câu 1: Nh ng khái ni m v gi ng cây tr ng Câu 2: Phân bi t tính tr ng và ñ c tính c a gi ng Câu 3: Nh ng k thu t cơ b n trong kh o nghi m DUS Câu 4: ði m khác nhau gi a kh o nghi m DUS c a cà chua là lúa Câu 5: Nh ng k thu t cơ b n trong kh o nghi m VCU Câu 6: Vai trò c a kh o nghi m DUS và kh o nghi m VCU trong công nh n gi ng cây tr ng m i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….….……………….144
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2