Giáo trình hình thành quy trình phân tích nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p4

Chia sẻ: Sdfasf Dsgfds | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành quy trình phân tích nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p4', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình hình thành quy trình phân tích nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p4

l¹i ë mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ h×nh thµnh vai trß ®iÒu tiÕt cña DNNN. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt cña DNNN cßn thÓ hiÖn ë viÖc ®iÒu tiÕt kinh tÕ trong ph¹m vi tõng vïng. ë tõng vïng còng diÔn ra hiÖn tîng c¸c doanh nghiÖp d©n doanh chØ ®æ x« vµo kinh doanh c¸c mÆt hµng dÔ sinh lîi nhuËn nªn dÉn ®Õn nh÷ng mÊt c©n ®èi trong s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng vïng. ChÝnh DNNN còng ph¶i xuÊt hiÖn ë c¸c ngµnh mµ nh÷ng vïng kinh tÕ cña ®Êt níc ®ang ®ßi hái nh»m ®iÒu tiÕt cung cÇu ë c¸c vïng ®ã. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vïng cña DNNN ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c vïng xa, vïng s©u vµ vïng n«ng th«n. Néi dung thø hai. Do KTNN n¾m gi÷ phÇn lín tµi s¶n cña nÒn kinh tÕ nªn t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng kh¶ dÜ chi phèi ®îc gi¸ c¶ thÞ trêng, dÉn d¾t gi¸ c¶ thÞ trêng b»ng chÝnh chÊt lîng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm vµ dÞch vô do m×nh cung cÊp ®ång thêi t¹o ra c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cã t¸c dông thóc®Èy c¸c ngµnh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn.
Néi dung thø ba. KTNN kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cña thÞ trêng vèn vµ thÞ trêng tiÒn tÖ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc. C¸c c«ng cô tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông lµ c¸c c«ng cô chÝnh yÕu cña nhµ níc trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. Nh vËy, thµnh phÇn KTNN thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o ë chç: chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, lµm biÕn ®æi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo ®Æc tÝnh cña m×nh (dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN) t¹o c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ hµng ho¸, chiÕm gi÷ c¸c ngµnh kinh tÕ then chèt vµ träng yÕu cña x· héi, lµm ®ßn bÈy ®Èy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi c«ng b»ng x· héi. §ãng gãp phÇn lín vµo tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña toµn x· héi. Do ®ã x¸c ®Þnh néi dung chñ ®¹o cña khu vùc KTNN theo c¸c tÝnh chÊt nªu trªn sÏ gióp chóng ta trong viÖc ®Þnh híng ®óng viÖc s¾p xÕp l¹i c¸c tæ chøc kinh tÕ hiÖn cã, ®Þnh híng cho ho¹t ®éng ®Çu t cña Ng©n Hµng Nhµ Níc vµ thiÕt lËp c¸c ®Þnh chÕ yÓm trî ph¸t triÓn chung
IV. Thùc tr¹ng cña kinh tÕ nhµ níc hiÖn nay 1. Quy m« vµ tæ chøc cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ChØ tÝnh trong 10 n¨m tõ 1990 – 2000. Chóng ta ®· 3 lÇn thùc hiÖn viÖc c¶i c¸ch ®æi míi DNNN. LÇn thø nhÊt thùc hiÖn vµo nh÷ng n¨m tõ 1990 – 1993 víi môc ®Ých tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. LÇn thø hai tõ n¨m 1994 – 1997, chóng ta ®· thµnh lËp 18 Tæng c«ng ty 91 vµ 77 Tæng c«ng ty 90. LÇn thø ba chóng ta thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN vµ ngay sau ®ã lµ viÖc giao b¸n, kho¸n vµ cho thuª c¸c DNNN. Sau 3 lÇn c¶i c¸ch ®æi míi DNNN th× n¨m 2000 so víi n¨m 1990 quy m« cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®· gi¶m tõ 12300 doanh nghiÖp xuèng cßn 5280, nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn díi 10 tû ®ång chiÕm tíi 76,1%. Tuy cã sù gi¶m sót vÒ quy m« nhng c¸c DNNN vÉn ®¹t ®îc møc t¨ng trëng m¹nh. Trong 5 n¨m tõ 1991-1995 tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n cña DNNN ®¹t 11,7%. tØ lÖ ®ãng gãp
vµo tæng s¶n phÈm quèc d©n GDP ®¹t 40,3%. §ång thêi qu¸ tr×nh tæ chøc s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ níc ®· më réng quy m« vèn cña c¸c doanh nghiÖp, gi¶m ®îc sù tµi trî ®¸ng kÓ cña ng©n s¸ch nhµ níc, mét sè ngµnh míi ®· vµ ®ang ¸p dông c«ng nghÖ cao thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ nh: dÇu khÝ, n¨ng lîng, bu chÝnh viÔn th«ng vv… Trong ®ã quyÒn chñ ®éng cña c¸c s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc ph¸t huy. Tuy vËy c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay cßn tån t¹i nhiÒu bÊt cËp, h¹n chÕ nh viÖc doanh nghiÖp ho¹t ®éng ch«ng chÐo vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, cÊp qu¶n lý. Cßn c¸c doanh nghiÖp cïng thuéc mét ngµnh th× ph©n bè rÊt ph©n t¸n, manh món thuéc nhiÒu c¬ quan qu¶n lý kh¸c nhau. VÝ dô nh ë ®Þa bµn Hµ Néi c¸c ngµnh s¶n xuÊt thiÕt bÞ cã 35 ®¬n vÞ, trong ®ã cã 27 doanh nghiÖp do Trung ¬ng qu¶n lý nhng l¹i ®îc tËp trung vµo 7 ®Çu mèi qu¶n lý kh¸c nhau. Bé C«ng nghiÖp cã 8 doanh nghiÖp, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cã 8 doanh nghiÖp vµ Bé X©y dùng cã 7 doanh nghiÖp.
2. Kü thuËt vµ c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc KÓ tõ khi chóng ta chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp (m« h×nh kinh tÕ chØ huy híng néi) sang c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. §¶ng ta ®· nhanh chãng vËn dông nh÷ng bµi häc thµnh c«ng vÒ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cña c¸c níc trªn thÕ giíi ®Ó chuyÓn sang m« h×nh kinh tÕ híng ngo¹i. §iÒu nµy ®· t¹o cho KTNN nãi riªng vµ tæng thÓ nÒn kinh tÕ níc ta cã nhiÒu thuËn lîi trong vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ. Song nh×n chung hiÖn nay tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ níc ta cßn l¹c hËu, thÊp kÐm. So víi c¸c níc l¸ng giÒng chóng ta cßn kÐm xa, chóng ta chËm 10 n¨m so víi Trung Quèc, chËm tõ 20-30 n¨m so víi §µi Loan ë thêi ®iÓm b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸. §ång thêi víi qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ KTNN ë níc ta cßn ®ang x©y dùng cho m×nh chiÕn lîc ph¸t triÓn mang tÝnh tæng thÓ, l©u dµi bao gåm c¶ nghiªn cøu, øng dông vµ thö nghiÖm.v.v. §iÒu nµy ®· vµ
®ang ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ to lín vµ thiÕt thùc. HiÖn nay ®· cã nhiÒu ngµnh thuéc thµnh phÇn KTNN t¹o ra nh÷ng lo¹i s¶n phÈm kh«ng chØ cã søc c¹nh tranh m¹nh ë thÞ trêng néi ®Þa mµ cßn cã søc c¹nh tranh m¹nh trªn thÞ trêng quèc tÕ nh : dÖt may, chÕ biÕn thuû h¶i s¶n Ngoµi ra KTNN còng ®ang híng sù ph¸t triÓn vµo nh÷ng nghµnh, lÜnh vùc cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh: tin häc, sinh häc, vËt liÖu míi, tù ®éng ho¸. §iÒu nµy ®ßi hái nhµ níc ph¶i cã nh÷ng s¸ch lîc ®óng ®¾n khuyÕn khÝch vµ b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ®Çu t vµo nghiªn cøu vµ ®æi míi c«ng nghÖ. §ã lµ yÕu tè vËt chÊt quan träng t¹o ®µ cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc gi÷ v÷ng vÞ trÝ then chèt ®i ®Çu vÒ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ, nªu g¬ng vÒ n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. MÆc dï vËy viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ë níc ta hiÖn nay cßn tån t¹i rÊt nhiÒu h¹n chÕ, do ®ã khi thùc hiÖn hîp t¸c, chuyÓn giao c«ng nghÖ víi níc ngoµi cÇn tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ míi nhÊt, tiªn tiÕn nhÊt tr¸nh kh«ng ®Ó cho ViÖt Nam trë thµnh “b·i th¶i c«ng nghª “ cña c¸c níc ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn
®îc ®iÒu ®ã th× c¸c DNNN ph¶i ®Çu t cho viÖc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tr¸nh viÖc ch¶y m¸u chÊt x¸m bëi trong thêi gian qua, cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh cña khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®· xuÊt hiÖn xu thÕ bá doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó ra lµm ngoµi víi ®ång l¬ng cao h¬n trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp nhµ níc rÊt cÇn nh÷ng ngêi cã kh¶ n¨ng tr×nh ®é ®Ó nghiªn cøu, thö nghiªm, øng dông…c¸c lo¹i c«ng nghÖ míi. 3. Tæ chøc qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Nh÷ng c¶i tæ c¬ chÕ qu¶n lý nhµ níc tõ n¨m 1981 ®Õn nµy cã thÓ coi lµ mét bíc c¸ch m¹ng trong m« h×nh tæ chøc kinh tÕ x· héi cña nÒn kinh tÕ. Chóng ta ®· c¬ b¶n chuyÓn ®îc c¸c DNNN tõ chç lµ mét ph©n xëng trong xÝ nghiÖp kinh tÕ quèc doanh sang vai trß mét ph¸t nh©n cã quyÒn tæ chøc vµ kinh doanh hµng ho¸ ®éc lËp. Tuy nhiªn c¬ chÕ qu¶n lý míi cßn víng ë mét sè ®iÓm nh c¬ chÕ thùc khi së h÷u nhµ níc vÉn tá ra cha hiÖu qu¶ do vÉn tån t¹i c¸c m¶nh cña chÕ ®é chñ qu¶n hµnh chÝnh tríc kia ( nh duyÖt dù ¸n ®Çu t míi, bæ nhiÖm c¸n bé chñ chèt,
kiÓm tra chøc n¨ng cña c¬ quan chñ qu¶n…) ®ång thêi l¹i buéc ph¶i thõa nhËn quyÒn tù chñ qu¸ réng r·i cña doanh nghiÖp, do ®ã dÉn ®Õn doanh nghiÖp võa lµm võa lo, cßn c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÉn thÝch can thiÖp trùc tiÕp qu¸ nhiÒu vµo c«ng viÖc cña doanh nghiÖp mµ kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm §iÓn h×nh cho t×nh tr¹ng nµy lµ vô viÖc cña c«ng ty DÖt Nam §Þnh. Mét phÇn ho¹t ®éng sai nguyªn t¾c tµi chÝnh cña DÖt Nam §Þnh lµ ®Çu t vµo 26 dù ¸n kh«ng hiÖu qu¶ song c¶ 26 dù ¸n nµy ®Òu ®îc Bé C«ng NghiÖp ký duyÖt, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc kiÓm tra thanh tra võa ph©n t¸n võa chång chÐo ( do c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cò m©u thuÉn víi nhau song kh«ng ®îc sµng läc ) Nhng ®ång thêi l¹i kh«ng cã mét c¬ quan nhµ níc nµo chÞu tr¸ch nhiÖm cho sù mÊt m¸t tµi s¶n cña nhµ níc. Cuèi cïng phã mÆc cho doanh nghiÖp ph¶i tù b¶o toµn vèn. Song chóng ta quªn r»ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng mçi doanh nghiÖp, dï lµ DNNN ®i ch¨ng n÷a ®Òu ®¹i diÖn cho mét lîi Ých ®éc lËp, ®ã lµ lîi Ých doanh nghiÖp. NÕu nhµ níc kh«ng qu¶n lý tèt ( mµ ®iÒu nµy khã lµm ®îc nÕu kh«ng cã nh÷ng tiªu chuÈn tèt vÒ kÕ to¸n, thèng kª, kiÓm to¸n ) th× doanh nghiÖp
s½n sµng biÕn lîi nhuËn thµnh chi phÝ hîp ph¸p díi d¹ng l¬ng thëng cho c¸n bé vµ c«ng nh©n. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng khã kh¨n trong viÖc ph©n ®Þnh thua lç do rñi ro hay do sù thiÕu tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ngêi cã liªn quan chÝnh v× thÕ cã thÓ thÊy t×nh tr¹ng tµi chÝnh kh«ng râ rµng vµ cùc kú bª bèi cña DNNN hiÖn nay thÓ hiÖn qua nî khã ®ßi trë thµnh phæ biÕn, doanh nghiÖp kh«ng thÓ ph¸ s¶n v× chñ nî kh«ng ®Ö ®¬n Lµ hËu qu¶ cña chÝnh t×nh tr¹ng thÓ chÕ ho¸ së h÷u nhµ níc cha t×m ®îc h×nh thøc hîp lý. 4. HiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. VÊn ®Ò hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vµ ®Æc biÖt quan träng v× ®· lµ doanh nghiÖp kinh doanh ®¬ng nhiªn ph¶i cã hiÖu qu¶ th× míi tån t¹i ph¸t triÓn. Thùc tÕ c¸c DNNN cña chóng ta bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®· vµ ®ang béc lé nh÷ng yÕu kÐm kh¸ nghiªm träng: Quy m« c¸c DNNN cßn nhá (vèn b×nh qu©n chØ lµ 12 tØ ®ång) C¬ cÊu cã nhiÒu bÊt hîp lý, c«ng nghÖ l¹c hËu, qu¶n lý yÕu kÐm, cha thùc sù tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong kinh doanh. KÕt qu¶ kh¶o s¸t 10 ngµnh cho thÊy
ngoµi mét sè doanh nghiÖp cã tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i hoÆc trung b×nh cña thÕ giíi vµ khu vùc, sè cßn l¹i l¹c hËu so víi thÕ giíi tõ 10 ®Òn 20 n¨m, thËm chÝ 30 n¨m. §Õn th¸ng 5-2001 míi chØ cã 4,1% tæng sè doanh nghiÖp nhµ níc ®¹t tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc còng cha t¬ng xøng víi c¸c nguån lùc ®· cã vµ sù hç trî ®Çu t cña nhµ níc: trong 4 n¨m (1997 - 2000) ng©n s¸ch nhµ níc ®· ®Çu t thªm cho DNNN gÇn 8200 tØ ®ång, gi·n nî 540 tØ ®ång, gi¶m tÝnh khÊu hao 200 tØ ®ång vµ cho vay u ®·i ®Çu t 9000 tØ ®ång. §Õn n¨m 2000 sè doanh nghiÖp nhµ níc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ míi chØ lµ 40% bÞ lç liªn tôc chiÕm tíi 29%. T×nh h×nh ®óng nh vËy nhng tõ ®ã ®Ó ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh chØ cã c¸c doanh nghiÖp t nh©n míi cã l·i vµ DNNN chØ cã thua lç, kÐm hiÖu qu¶ lµ hoµn toµn kh«ng ®óng. NhËn ®Þnh nµy thiÕu c¶ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn, coi mét sè hiÖn tîng trïng víi b¶n chÊt, bëi nÕu ®i s©u nghiªn cøu chóng ta còng dÔ thÊy kh«ng chØ DNNN míi thua lç mµ còng cã nhiÒu doanh nghiÖp t nh©n còng thua lç. Khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh khu vùc víi nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cã thÓ coi lµ khñng ho¶ng cña kinh tÕ t nh©n.