Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành ứng dụng cơ sở lý luận trong cơ cấu kinh tế trang trại p1', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo trình hình thành ứng dụng cơ sở lý luận trong cơ cấu kinh tế trang trại p1
- Giáo trình hình thành ứng dụng cơ sở
lý luận trong cơ cấu kinh tế trang trại
Më ®Çu
Kinh tÕ trang tr¹i ë níc ta ®· tån t¹i tõ l©u, nhng
chØ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong vµi n¨m gÇn ®©y. Cã thÓ nãi
viÖc thùc hiÖn chØ thÞ 100 cña Ban BÝ th TW §¶ng (Kho¸
4), NghÞ quyÕt 10 - NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ (Th¸ng
4/1988) vÒ ph¸t huy vai trß tù c hñ cña kinh tÕ hé n«ng d©n
®· ®Æt nÒn mãng cho sù ra ®êi cña kinh tÕ trang tr¹i víi
nh÷ng thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi, s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp cã bíc ph¸t triÓn vît bËc, nhiÒu hé n«ng d©n cã
tÝch luü, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn.
§Æc biÖt lµ sau khi luËt ®Êt ®ai ra ®êi n¨m 1993, th× kinh
tÕ trang tr¹i míi cã bíc ph¸t triÓn kh¸ nhanh vµ ®a d¹ng.
ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· ®em l¹i lîi Ých to lín
vÒ nhiÒu mÆt, lµm thay ®æi ®¸ng kÓ bé mÆt kinh tÕ - x· héi
cña c¸c vïng n«ng t h«n.
Trong nh÷ng n¨m ®æi míi nhê chñ tr¬ng cña §¶ng
khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n«ng nghiÖp
ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ viÖc trang tr¹i tr¶ l¹i cho
hé n«ng d©n quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ mµ kinh tÕ hé còng
nh kinh tÕ t nh©n vµ kinh t Õ c¸ thÓ trong n«ng nghiÖp ®·
cã bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ
1
- n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n níc ta ph¸t triÓn, khai th¸c ®Çy
®ñ h¬n c¸c tiÒm n¨ng vµ nguån lùc vÒ ®Êt ®ai, vèn vµ lao
®éng.
.
Tõ nh÷ng thùc tÕ ®ã, em ®· chän ®Ò tµi: “Ph¸t triÓn
kinh tÕ trang tr¹i n«ng nghiÖp trong c«ng nghiÖp ho¸ -
hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta hiÖn nay “.
Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, víi vèn kiÕn thøc
cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ, nªn néi dung ®Ò tµi kh«ng tr¸nh
khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong ®îc sù gãp ý kiÕn c ña
c¸c thÇy c«, ®Ó ®Ò tµi ®îc tèt h¬n.
2
- PhÇn I
C¬ së lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i n«ng
nghiÖp
I. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ trang
tr¹i.
1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i.
1.1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i.
Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét kh¸i niÖm kh«ng cßn míi
víi c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Song
®èi víi níc ta ®ang cßn lµ mét vÊn ®Ò míi, do níc ta
m íi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nªn viÖc nhËn thøc
cha ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh
khái. Thêi gian qua c¸c lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i ®·
®îc c¸c nhµ khoa häc trao ®æi trªn c¸c diÔn ®µn vµ c¸c
ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Song cho tíi nay ë mçi
quèc gia, mçi vïng kh¸c nhau c¸c nhµ khoa häc l¹i ®a ra
c¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kinh tÕ trang tr¹i.
3
- Theo mét sè nhµ khoa häc trªn thÕ giíi th× kh¸i niÖm
vÒ kinh tÕ trang tr¹i nh sau:
Lªnin ®· ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i “Ngêi chñ
trang tr¹i b¸n ra thÞ trêng hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra,
cßn ngêi tiÓu n«ng th× dïng ®¹i bé phËn s¶n phÈm s¶n
xuÊt ®îc, mua b¸n cµng Ýt cµng tèt” .
Quan ®iÓm cña M¸c ®· kh¼ng ®Þnh, ®iÓm c¬ b¶n cña
trang tr¹i gia ®×nh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, kh¸c víi kinh tÕ
tiÓu n«ng lµ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc, nhng cã ®iÓm gièng
nhau lµ lÊy gia ®×nh lµm c¬ së lµm nßng cèt.
ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nh Mü, Anh vµ mét sè
vïng l·nh thæ ë Ch©u ¸: nh NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn
Quèc vµ mét sè n¬i kh¸c trong khu vùc. Hä quan niÖm:
“Trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt N«ng - L©m - Ng nghiÖp
cña hé gia ®×nh n«ng d©n sau khi ph¸ vì vá bä c s¶n xuÊt
tù cÊp, tù tóc khÐp kÝn cña hé tiÓu n«ng, v¬n lªn s¶n xuÊt
nhiÒu n«ng s¶n, hµng ho¸, tiÕp cËn víi thÞ trêng, tõng
bíc thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ c¹nh tranh”.
Quan ®iÓm trªn ®· nªu ®îc b¶n chÊt cña kinh tÕ
trang tr¹i lµ hé n«ng d©n, nhng ch a ®Ò cËp ®Õn vÞ trÝ cña
4
- chñ trang tr¹i trong toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt s¶n
phÈm cña trang tr¹i.
Trªn ®©y lµ mét sè quan ®iÓm cña c¸c nhµ khoa häc
trªn thÕ giíi, cßn c¸c nhµ khoa häc trong níc nhËn xÐt vÒ
kinh tÕ trang tr¹i nh thÕ nµo? Sau ®©y em x in ®îc ®Ò cËp
®Õn mét sè nhµ khoa häc trong níc ®· ®a ra nh sau:
Quan ®iÓm 1:“Kinh tÕ trang tr¹i (hay kinh tÕ n«ng
tr¹i, l©m tr¹i, ng tr¹i ,...) lµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ c¬
së cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, dùa trªn c¬ së hîp t¸c vµ ph©n
c«ng lao ®éng x · héi, bao gåm mét sè ngêi lao ®éng
nhÊt ®Þnh ®îc chñ trang bÞ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt nhÊt
®Þnh ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp
víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ®îc nhµ níc b¶o hé”.
Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i lµ
m ét ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸, c¬ së cho nÒn kinh tÕ thÞ
trêng vµ vai trß cña ngêi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh nhng cha thÊy ®îc vai trß cña hé
gia ®×nh trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ sù ph©n biÖt gi÷a
ngêi chñ víi ngêi lao ®éng kh¸c.
Quan ®iÓm 2: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ kinh tÕ hé n«ng
d©n s¶n xuÊt hµng ho¸ ë møc ®é cao”.
5
- Quan ®iÓm trªn cho thÊy c¬ b¶n quyÕt ®Þnh cña kinh
tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ë tr×nh ®é cao nhng
cha thÊy ®îc vÞ trÝ, vai trß cña nÒn kinh tÕ trang t r¹i
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ cha thÊy ®îc vai trß cña
ngêi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Quan ®iÓm 3 cho r»ng: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh
thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ lín trong N«ng - L ©m -
Ng nghiÖp cña c¸c thµnh phÇn ki nh tÕ kh¸c ë n«ng th«n,
cã søc ®Çu t lín, cã n¨ng lùc qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, cã ph¬ng ph¸p t¹o ra tû
suÊt sinh lîi cao h¬n b×nh thêng trªn ®ång vèn bá ra, cã
tr×nh ®é ®a thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi kÕt tinh
tro ng hµng ho¸ t¹o ra søc c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng,
m ang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao”.
Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ thÞ trêng (nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn cao) lµ tiÒn ®Ò chñ yÕu cho
viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i . §ång thêi
kh¼ng ®Þnh vai trß vÞ trÝ cña chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh
qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña trang
tr¹i.
Tõ c¸c quan ®iÓm trªn ®©y ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm
chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i: “ Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh
6
- thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong N«ng -L©m - Ng nghiÖp, cã
m ôc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, t liÖu s¶n xuÊt
thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña mét ngêi
chñ ®éc lËp, s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh trªn quy m« ruéng
®Êt vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®îc tËp trung ®ñ l ín víi c¸ch
thøc tæ chøc qu¶n lý tiÕn bé vµ tr×nh ®é kü thuËt cao ho¹t
®éng tù chñ vµ lu«n g¾n víi thÞ trêng.
1.2. B¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i.
Tõ sau nghÞ quyÕt X cña Bé ChÝnh TrÞ (Th¸ng 4 /
1998) vÒ ®æi míi kinh tÕ n«ng nghiÖp, quan hÖ s¶n xuÊt
tro ng n«ng nghiÖp níc ta ®îc ®iÒu chØnh mét bíc.
Song ph¶i ®Õn nghÞ quyÕt VI cña Ban chÊp hµnh trung
¬ng(kho¸ VI – 3/1989) hé gia ®×nh x· viªn míi ®îc
x¸c ®Þnh lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ cïng víi mét lo¹i c¸c
chÝnh s¸ch kinh tÕ ®îc ban hµnh. Kinh tÕ hé n« ng d©n
níc ta ®· cã bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Mét bé phËn n«ng
d©n cã vèn, kiÕn thøc, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ qu¶n lý,
cã ý chÝ lµm ¨n ®· ®Çu t vµ ph¸t triÓn N«ng - L©m - Thuû
s¶n, hä trë lªn kh¸ gi¶. Trong ®ã mét sè hé chuyÓn sang
s¶n xuÊt hµng ho¸. Song ®¹i bé phËn c¸c hé n«ng d©n s¶n
xuÊt víi môc tiªu chñ yÕu lµ ®Ó tiªu dïng, sè s¶n phÈm
®a ra b¸n trªn thÞ trêng lµ s¶n phÈm d thõa. Sau khi ®·
7
- dµnh cho tiªu dïng. Sè s¶n phÈm hµng ho¸ mét mÆt cha
æn ®Þnh, cßn phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt tõng n¨m vµ
m øc tiªu dïng cña tõng gia ®×nh vµ mÆt kh¸c” Hä chØ b¸n
c¸i mµ m×nh cã chø cha b¸n c¸i mµ thÞ trêng cÇn”.
Nh vËy muèn ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ
hé n«ng d©n lµ c¨n cø vµ môc tiªu s¶n xuÊt. §èi víi hé
n«ng d©n môc tiªu s¶n xuÊt cña hä lµ ® Ó tiªu dïng, s¶n
xuÊt nh¾m ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vÒ l¬ng thùc, thùc
phÈm vµ c¸c nhu cÇu kh¸c cña hä. Ngîc l¹i, môc tiªu s¶n
xuÊt cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ lín nh»m
®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng vÒ c¸c lo¹i N«ng -L©m -
Thuû s¶n, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra lµ ®Ó b¸n. C. M¸c ®· nhÊn
m ¹nh “Kinh tÕ trang tr¹i b¸n ®¹i bé phËn n«ng s¶n ®îc
s¶n xuÊt ra thÞ trêng, c¸n hé n«ng d©n th× b¸n ra mua
cµng Ýt bao nhiªu cµng tèt bÊy nhiªu. Nh vËy tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé n«ng d©n chØ dõng l¹i ë s¶ n xuÊt
hµng ho¸ ph¶i tù cung tù cÊp. §Ó cã nÒn n«ng nghiÖp s¶n
xuÊt hµng ho¸ lín ph¶i chuyÓn kinh tÕ hé n«ng d©n sang
ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i.
2. Vai trß vµ vÞ trÝ cña kinh tÕ trang tr¹i.
Trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt quan träng
trong vÊn ®Ò n«ng nghiÖp thÕ giíi, ngµy nay trang tr¹i gia
8
- ®×nh lµ lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu trong nÒn n«ng nghiÖp
c¸c níc ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trang tr¹i gia ®×nh cã
vai trß to lín quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ë ®©y
tuyÖt ®¹i bé phËn n«ng s¶n ph Èm cung cÊp cho x· héi
®îc s¶n xuÊt ra tõ c¸c trang tr¹i gia ®×nh.
ë níc ta kinh tÕ trang tr¹i mÆc dï míi ph¸t triÓn
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Song vai trß tÝch cùc vµ quan
träng cña kinh tÕ trang tr¹i ®· thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt c¶ vÒ
m Æt kinh tÕ còng nh vÒ mÆt x· héi vµ m«i trêng.
- VÒ mÆt kinh tÕ, c¸c trang tr¹i gãp phÇn chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã
gi¸ trÞ hµng ho¸ cao, kh¾c phôc dÇn t×nh tr¹ng ph©n t¸n,
t¹o nªn nh÷ng vïng chuyªn m«n ho¸ cao mÆt kh¸c qua
thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn
thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt c«ng nghiÖp chÕ
biÕn vµ dÞch vô s¶n xuÊt ë n«ng th«n. Thùc tÕ cho thÊy
viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn
bao giê còng ®i liÒn víi viÖc khai t h¸c vµ sö dông mét
c¸ch ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i nguån lùc trong n«ng
nghiÖp n«ng th«n so víi kinh tÕ n«ng hé.
9
- Do vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc
vµo thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp
vµ kinh tÕ n«ng th«n.
- VÒ mÆt x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn
quan träng lµm t¨ng sè hé giµu trong n«ng th«n, t¹o thªm
viÖc lµm t¨ng thªm thu nhËp cho lao ®éng. §iÒu nµy rÊt cã
ý nghÜa trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm, mét
trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña n«ng nghiÖp n«ng th«n
níc ta hiÖn nay. MÆt kh¸c ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
cßn gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng trong
n«ng th«n vµ t¹o tÊm g¬ng cho c¸c hé n«ng d©n vÒ c¸ch
tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ... do ®ã ph¸t triÓn
kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c
vÊn ®Ò x· héi vµ ®æi míi bé mÆt x· héi n«ng th«n níc
ta.
- VÒ mÆt m«i trêng: Do s¶n xuÊt kinh doanh tù chñ
vµ v× lîi Ých thiÕt thùc vµ l©u dµi cña m×nh mµ c¸c chñ
trang tr¹i lu«n cã ý thøc khai th¸ c hîp lý vµ quan t©m b¶o
vÖ c¸c yÕu tè m«i trêng, tríc hÕt lµ trong ph¹m kh«ng
gian sinh th¸i trang tr¹i vµ sau n÷a lµ trong ph¹m vi tõng
vïng .
10
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
