Giáo trình nghiệp vụ hướng dẫn du lịch

Chia sẻ: Truong Dinh Duc | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

952
lượt xem 302
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay, hoạt động du lịch đang phát triển với tốc độ nhanh và trở thành một hiện tượng phổ biến trong đời sống xã hội của các quốc gia. Ngành du lịch ngày càng khẳng định vai trò, vị trí của mình trong nền kinh tế thế giới. Hoạt động du lịch không chỉ giới hạn ở phạm vi một quốc gia mà được mở rộng ra các châu lục. Trong kinh doanh du lịch, các doanh nghiệp lữ hành đóng vai trò kết nối giữa các nhà cung cấp dịch vụ du lịch và khách du lịch...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình nghiệp vụ hướng dẫn du lịch

Tæng côc du lÞch viÖt nam trêng cao ®¼ng du lÞch hµ néi  Chñ biªn: §oµn H¬ng Lan gi¸o tr×nh nghiÖp vô híng dÉn du lÞch Hµ Néi 2006
Tæng côc du lÞch viÖt nam trêng cao ®¼ng du lÞch hµ néi  gi¸o tr×nh nghiÖp vô híng dÉn du lÞch Chñ biªn: §oµn H¬ng Lan HiÖu ®Ýnh: Lª Anh TuÊn Nhãm biªn so¹n §oµn H¬ng Lan NguyÔn ThÞ Minh Ngäc NguyÔn §øc Khoa NguyÔn ThÞ Hång T©m Hµ Néi 2006 2
Lêi nãi ®Çu Ngµy nay, ho¹t ®éng du lÞch ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh vµ trë thµnh mét hiÖn tîng phæ biÕn trong ®êi sèng x· héi cña c¸c quèc gia. Ngµnh du lÞch ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß, vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Ho¹t ®éng du lÞch kh«ng chØ giíi h¹n ë ph¹m vi mét quèc gia mµ ®îc më réng ra c¸c ch©u lôc. Trong kinh doanh du lÞch, c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ®ãng vai trß kÕt nèi gi÷a c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô du lÞch vµ kh¸ch du lÞch. Ho¹t ®éng kinh doanh l÷ hµnh nãi riªng vµ ngµnh du lÞch nãi chung phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®éi ngò lao ®éng du lÞch trong ®ã cã híng dÉn viªn du lÞch. Do tÝnh chÊt c«ng viÖc cña m×nh, c¸c híng dÉn viªn thêng xuyªn ®îc tiÕp xóc víi du kh¸ch trong vµ ngoµi níc, hä ®¹i diÖn cho quèc gia, vïng hay ®Þa ph¬ng ®Ó giíi thiÖu víi du kh¸ch vÒ danh lam th¾ng c¶nh, con ngêi, phong tôc tËp qu¸n cña quª h¬ng, ®Êt níc. ChÝnh v× vËy, ho¹t ®éng híng dÉn cã vai trß rÊt quan träng trong kinh doanh du lÞch vµ ®ßi hái mçi híng dÉn viªn ph¶i trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc nghiÖp vô híng dÉn nhÊt ®Þnh. “NghiÖp vô híng dÉn du lÞch“ lµ m«n häc chuyªn ngµnh cña häc sinh, sinh viªn thuéc chuyªn ngµnh híng dÉn vµ du lÞch t¹i c¸c trêng trung häc, cao ®¼ng vµ ®¹i häc. Tuy nhiªn, s¸ch vµ gi¸o tr×nh nghiÖp vô híng dÉn du lÞch vµ c¸c s¸ch tham kh¶o liªn quan ®Õn nghiÖp vô bao gåm s¸ch dÞch vµ s¸ch nguyªn b¶n tiÕng níc ngoµi cßn hiÕm. Cho nªn, nhu cÇu vÒ s¸ch vµ gi¸o tr×nh ®Ó häc tËp vµ nghiªn cøu cña häc sinh, sinh viªn chuyªn ngµnh híng dÉn vµ c¸c híng dÉn viªn ®ang ho¹t ®éng trong ngµnh lµ rÊt lín. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn vµ nhu cÇu sö dông trªn, cuèn s¸ch nµy ®îc biªn so¹n víi nh÷ng môc ®Ých sau: Sö dông lµm s¸ch gi¸o khoa, s¸ch tham kh¶o cho häc sinh, sinh viªn thuéc chuyªn ngµnh híng dÉn du lÞch. §¸p øng nhu cÇu nghiªn cøu, tham kh¶o cho häc sinh, sinh viªn vµ nh÷ng híng dÉn viªn ®ang ho¹t ®éng trong ngµnh vµ c¸c sinh viªn chuyªn ngµnh kh¸c nh»m vËn dông c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng híng dÉn ®îc cung cÊp vµo c«ng viÖc thùc tiÔn. Cuèn s¸ch “ Gi¸o tr×nh nghiÖp vô híng dÉn du lÞch ” trang bÞ cho ngêi häc vµ ngêi ®äc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nghiÖp vô còng nh c¸c 3
kü n¨ng cÇn cã cña ngêi híng dÉn viªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc thùc tÕ. H¬n n÷a, cuèn s¸ch cßn cung cÊp mét lîng kiÕn thøc bæ trî phong phó vÒ c¸c tuyÕn ®iÓm tham quan, mét sè phong tôc tËp qu¸n tiªu biÓu cña c¸c vïng miÒn vµ c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch ®Æc s¾c cña ViÖt Nam ®Ó ngêi ®äc tham kh¶o. TËp thÓ t¸c gi¶ mong muèn cuèn s¸ch nµy sÏ ®¸p øng ®îc phÇn nµo nhu cÇu häc tËp vµ nghiªn cøu cña häc sinh, sinh viªn chuyªn ngµnh híng dÉn. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c biªn so¹n néi dung cuèn gi¸o tr×nh kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. TËp thÓ t¸c gi¶ xin tr©n träng c¶m ¬n vµ mong muèn nhËn ®îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cho gi¸o tr×nh tõ c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c nhµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh cïng ngêi häc vµ ngêi ®äc ®Ó néi dung gi¸o tr×nh ngµy cµng tèt h¬n. tËp thÓ biªn so¹n 4
ch¬ng 1 tæng quan vÒ nghÒ híng dÉn du lÞch Môc ®Ých: Trang bÞ cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc liªn quan tíi nguån gèc ra ®êi, vai trß vµ chøc n¨ng cña nghÒ híng dÉn du lÞch, còng nh ®Æc ®iÓm cña nghÒ. §ång thêi, gióp cho häc sinh hiÓu ®îc c¸c kh¸i niÖm, c¸c c¸ch ph©n lo¹i híng dÉn viªn ®Ó tõ ®ã n¾m b¾t ®îc chøc n¨ng, nhiÖm vô cña híng dÉn viªn còng nh c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña híng dÉn viªn du lÞch. Néi dung chÝnh: - Nguån gèc h×nh thµnh nghÒ híng dÉn du lÞch: Trong ®ã, ®Ò cËp tíi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nghÒ híng dÉn du lÞch còng nh vai trß cña nghÒ trong ho¹t ®éng du lÞch. - §Æc ®iÓm cña nghÒ híng dÉn du lÞch. - Kh¸i niÖm híng dÉn viªn du lÞch vµ c¸c lo¹i h×nh híng dÉn viªn. - Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña híng dÉn viªn du lÞch. - Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña híng dÉn viªn du lÞch. PhÇn nµy, ®Ò cËp tíi 8 yªu cÇu c¬ b¶n cña mét híng dÉn viªn du lÞch. 5
1.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nghÒ híng dÉn du lÞch 1.1.1.Nguån gèc h×nh thµnh nghÒ híng dÉn du lÞch Sù h×nh thµnh nghÒ híng dÉn du lÞch ®îc ph©n chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau vµ phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng du lÞch nãi chung vµ ngµnh l÷ hµnh nãi riªng. 1.1.1.1. Thêi kú nguyªn thñy Trong thêi kú nµy, cuéc sèng cña con ngêi rÊt khã kh¨n do c¸c c«ng cô s¶n xuÊt cßn th« s¬, dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. Nguån l¬ng thùc cña con ngêi chñ yÕu dùa vµo h¸i lîm vµ s¨n b¾n, kh«ng cã cña c¶i d thõa, nªn con ngêi cha cã nhu cÇu rêi khái n¬i c tró cña m×nh. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng di chuyÓn cña con ngêi tõ vïng nµy sang vïng kh¸c ®· xuÊt hiÖn nhng ®Òu xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ngêi nh t×m kiÕm l¬ng thùc, tr¸nh thiªn tai hay chiÕn tranh gi÷a c¸c bé l¹c. Trong thêi kú nµy, nghÒ híng dÉn cha h×nh thµnh. 1.1.1.2. Thêi kú cæ ®¹i Ho¹t ®éng rêi khái n¬i c tró thêng xuyªn cña con ngêi víi nh÷ng môc ®Ých trao ®æi hµng hãa gi÷a c¸c khu vùc vµ vïng miÒn kh¸c nhau ®· xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn m¹nh trong thêi kú nµy. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®· thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Con ngêi ®· cã s¶n phÈm thÆng d, cuéc sèng sung tóc, d thõa. §ång thêi, trong x· héi ®· cã sù ph©n hãa giµu nghÌo gi÷a c¸c tÇng líp d©n c, nªn viÖc rêi khái n¬i c tró ngoµi môc ®Ých trao ®æi hµng hãa ®· xuÊt hiÖn nh ®i ch÷a bÖnh, hµnh h¬ng vÒ c¸c vïng ®Êt th¸nh, tham dù c¸c ®¹i héi thÓ thao. Trong thêi kú nµy, ho¹t ®éng tham quan ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë Trung Quèc, Ai CËp, Hy L¹p, Ên ®é, La M· cæ ®¹i, n¬i cã nh÷ng nÒn v¨n minh ph¸t triÓn rùc rì. Con ngêi ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu v¨n hãa, kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. ChÝnh v× vËy, nhu cÇu giao lu, t×m hiÓu, tham quan nghØ dìng ®· xuÊt hiÖn ë hÇu hÕt tÇng líp quý téc, t¨ng l÷. Bªn c¹nh ®ã, Ai CËp cæ ®¹i ®· cho x©y dùng Kim tù th¸p, c¸c ®Òn thê thÇn víi quy m« lín vµ chÝnh ®iÒu nµy ®· ®a Ai CËp trë thµnh mét ®iÓm danh th¾ng næi tiÕng, thu hót rÊt nhiÒu du kh¸ch tíi tham quan kÕt hîp víi c¸c ho¹t ®éng tÝn ngìng t«n gi¸o. ë vïng T©y ¸, ®Õ quèc Ba T víi ¶nh hëng réng lín cña c¶ ba ch©u ¸ - ¢u - Phi ®· x©y dùng hai ®êng ngù ®¹o dµi hµng ngµn km, thuËn tiÖn 6
cho viÖc ®i l¹i cña c¸c th¬ng gia, häc gi¶, c¸c tÝn ®å t«n gi¸o lµ c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng tham quan thêi bÊy giê. Hy L¹p víi nÒn v¨n minh ph¸t triÓn m¹nh mÏ cïng víi sù tån t¹i cña nh÷ng th¸nh ®Þa t«n gi¸o lín nh Delos, Delphi Method vµ ®Æc biÖt lµ Olympia n¬i cã ®Òn thê thÇn Zeus vµ lÔ héi Olimpia lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng thi ®Êu thÓ thao, ®îc tæ chøc thu hót rÊt nhiÒu ngêi tham dù. N¾m b¾t ®îc nhu cÇu c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña con ngêi lµ ¨n, ë, ®i l¹i khi hä rêi khái n¬i c tró thêng xuyªn cña m×nh. Ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®øng ra x©y dùng nhµ trä, qu¸n ¨n vµ c¸c dÞch vô phôc vô cho c¸c l÷ kh¸ch vµ c¸c dÞch vô nµy trë nªn ph¸t triÓn. Nh vËy, trong thêi kú cæ ®¹i ®· cã nhiÒu chuyÕn ®i víi môc ®Ých kh¸c nhau mang h×nh th¸i cña ho¹t ®éng du lÞch, ®ång thêi nh÷ng c¬ së vËt chÊt kü thuËt s¬ khai phôc vô cho ho¹t ®éng ®ã ®· h×nh thµnh nhng kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng du lÞch vµ thuËt ng÷ du lÞch còng cha xuÊt hiÖn. Ho¹t ®éng híng dÉn thêi kú nµy, míi chØ dõng l¹i ë viÖc gióp ®ì c¸c l÷ kh¸ch tõ n¬i xa tíi trong viÖc chØ ®êng ®i, híng dÉn mua b¸n vµ sö dông c¸c dÞch vô c¬ b¶n t¹i ®Þa ph¬ng cña ngêi d©n n¬i ®©y. Ho¹t ®éng nµy n¶y sinh mét c¸ch tù ph¸t vµ ®îc coi lµ h×nh thøc s¬ khai cña ho¹t ®éng híng dÉn. 1.1.1.3. Thêi kú trung ®¹i Thêi kú trung ®¹i lµ thêi kú ph¸t triÓn cêng thÞnh cña ®Õ quèc La M·. La M· lµ mét ®Õ chÕ hïng m¹nh víi nÒn chÝnh trÞ thèng nhÊt ®ång thêi lµ mét biÓu tîng v¨n minh cña Ch©u ¢u thêi bÊy giê, do ®ã nhiÒu ngêi mong muèn ®îc tíi ®©y ®Ó tham quan. ViÖc ph¸t triÓn hÖ thèng ®- êng bé thêi kú nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho mét bé phËn giai cÊp thèng trÞ, c¸c t¨ng l÷, häc gi¶ b¾t ®Çu thùc hiÖn c¸c chuyÕn ®i víi môc ®Ých nghØ ng¬i t×m thó vui, thëng thøc nghÖ thuËt, tham quan c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, c¸c danh lam th¾ng c¶nh. §Æc biÖt, nhiÒu l÷ kh¸ch ®· cã xu híng häc hái kiÕn thøc vµ t×m hiÓu vÒ n¬i hä tíi. Tuy nhiªn, trong thêi kú nµy, ho¹t ®éng ®i tham quan, thëng ngo¹n vÉn dõng ë møc ®é tù ph¸t vµ cha phæ biÕn trong toµn x· héi. Ngêi ®i tham quan chñ yÕu tù phôc vô, hä cha sö dông nhiÒu c¸c dÞch vô cã s½n vµ trong thêi kú nµy ho¹t ®éng liªn kÕt c¸c dÞch vô còng cha h×nh thµnh. Ho¹t ®éng híng dÉn ë thêi kú nµy vÉn ®îc thùc hiÖn mét c¸ch tù 7
ph¸t t¹i c¸c ®iÓm tham quan, do nh÷ng ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®¶m nhËn. Ho¹t ®éng híng dÉn bao gåm chØ dÉn c¸ch sinh ho¹t t¹i ®Þa ph¬ng, chØ dÉn vÒ ®êng ®i vµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho kh¸ch tham quan vÒ phong tôc tËp qu¸n còng nh ý nghÜa, gi¸ trÞ cña nh÷ng ®iÓm tham quan n¬i mµ hä tíi. Ho¹t ®éng híng dÉn thêi kú nµy cã ph¸t triÓn h¬n thêi kú cæ ®¹i nh÷ng vÉn cha thùc sù h×nh thµnh. 1.1.1.4. Thêi kú phong kiÕn NhiÒu trung t©m t«n gi¸o ra ®êi trong ®ã cã khu vùc Trung ¸ víi t©m ®iÓm lµ Baghda vµ c¸c thµnh phè trung cæ ®îc phôc hng. ViÖc rêi khái n¬i c tró cña con ngêi trong thêi kú nµy mang môc ®Ých t«n gi¸o, th- ëng ngo¹n vµ tiªu khiÓn, kh«ng nh»m môc ®Ých kinh tÕ ®· ph¸t triÓn m¹nh. Thµnh phÇn chñ yÕu tham gia vµo c¸c chuyÕn ®i vÉn lµ giai cÊp thèng trÞ, quan l¹i vµ c¸c tÇng líp trªn cña x· héi. Ho¹t ®éng tham quan, thëng ngo¹n cha phæ biÕn trong x· héi, ®Æc biÖt ®èi víi tÇng líp n«ng d©n vµ n« lÖ. Bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng ®ã, thêi kú nµy xuÊt hiÖn nhiÒu tªn tuæi cña c¸c nhµ th¸m næi tiÕng nh Sulaymanae - ngêi ¶ RËp, Marco Polo - ngêi ý, Magellan Ferdinand - ngêi Bå §µo Nha. C¸c nh©n vËt nµy ®· thùc hiÖn nh÷ng chuyÕn ®i dµi trong cuéc ®êi m×nh tõ ch©u lôc nµy tíi ch©u lôc kh¸c vµ ®Ó l¹i nh÷ng cuèn håi ký h÷u Ých cho nh÷ng ngêi lµm l÷ hµnh sau nµy. Môc ®Ých chuyÕn ®i cña c¸c nhµ th¸m hiÓm lµ t×m hiÓu, kh¸m ph¸ vµ kh¶o s¸t khoa häc. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng híng dÉn cha chÝnh thøc ra ®êi ®Ó phôc vô nhu cÇu cña c¸c du kh¸ch ®Æc biÖt nµy mµ vÉn chØ dõng l¹i ë møc ®é tù ph¸t. 1.1.1.5. Thêi kú cËn ®¹i Thêi kú nµy, c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®· g©y ¶nh hëng vµ t¸c ®éng ®Õn sù biÕn ®æi trong quan hÖ giai cÊp, thay ®æi tÝnh chÊt m«i trêng lµm viÖc cña con ngêi, thóc ®Èy tiÕn bé khoa häc. §Æc biÖt, viÖc øng dông kü thuËt m¸y h¬i níc trong giao th«ng vËn t¶i ®· lµ c¬ së cho con ngêi cã thÓ di chuyÓn víi quy m« lín gi÷a c¸c vïng miÒn. HÖ thèng kh¸ch s¹n ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh»m tháa m·n nhu cÇu nghØ ng¬i cña kh¸ch khi ®i du lÞch. TÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn t¹o nªn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ho¹t ®éng 8
®¹i lý l÷ hµnh mµ ngêi khëi xíng lµ Thomas Cook. ¤ng ®îc coi lµ «ng tæ cña nghÒ kinh doanh l÷ hµnh ngµy nay. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng l÷ hµnh thêi kú nµy vÉn cha ph¸t triÓn thµnh ngµnh kinh tÕ ®éc lËp. Do ®ã, ho¹t ®éng nµy cßn rÊt ®¬n gi¶n so víi ngµnh l÷ hµnh hiÖn ®¹i. Nhu cÇu khi ®i du lÞch cña kh¸ch trong thêi kú nµy ®· trë nªn ®a d¹ng vµ cã yªu cÇu cao h¬n tríc. Ngoµi nhu cÇu ®îc phôc vô vÒ ¨n ë, ®i l¹i th× nhu cÇu t×m hiÓu vÒ c¸c ®iÓm du lÞch ®· h×nh thµnh. Nã trë thµnh mét nhu cÇu chñ yÕu vµ cÇn ®îc tháa m·n. Trong khi ®ã, ho¹t ®éng híng dÉn cña nh÷ng ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®· kh«ng ®¸p øng ®îc ®Çy ®ñ nhu cÇu nµy, do thiÕu kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é. Thùc tÕ ®ã ®· ®ßi hái mét nghÒ míi ra ®êi, ®ã lµ nghÒ híng dÉn du lÞch. ChÝnh v× vËy, nh÷ng nhµ kinh doanh du lÞch sím nhËn ra tÇm quan träng cña ho¹t ®éng híng dÉn vµ chÝnh thøc ®a ho¹t ®éng nµy vµo kinh doanh du lÞch nh»m lµm tháa m·n tèi u nhu cÇu cña du kh¸ch khi ®i du lÞch. 1.1.1.6. Thêi kú hiÖn ®¹i Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ t¬ng ®èi æn ®Þnh, d©n sè t¨ng nhanh, sù tiÕn bé cña gi¸o dôc, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt, ®Æc biÖt lµ kü thuËt hµng kh«ng khiÕn cho lîng ngêi ®i du lÞch ngµy cµng t¨ng cao. Du lÞch trong thêi kú nµy cã xu híng ®¹i chóng hãa vµ ®îc coi lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän ë nhiÒu quèc gia. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña du lÞch, c¸c nhµ kinh doanh l÷ hµnh ®· chuyªn m«n hãa ho¹t ®éng dÞch vô trong ®ã cã ho¹t ®éng híng dÉn, nh»m ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch. §Ó thu hót vµ lµm tháa m·n nhu cÇu cña kh¸ch ®i du lÞch, ®éi ngò híng dÉn viªn chuyªn nghiÖp ®îc h×nh thµnh vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín trong ho¹t ®éng du lÞch. 1.1.2. S¬ lîc vÒ ho¹t ®éng híng dÉn t¹i ViÖt Nam. T¹i ViÖt Nam, sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng híng dÉn phô thuéc chñ yÕu vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch vµ ®îc chia lµm nhiÒu giai ®o¹n. 1.1.2.1 Giai ®o¹n tríc n¨m 1960 Ngµnh du lÞch ViÖt Nam cha h×nh thµnh. Tuy nhiªn, trong thêi kú nµy, díi sù ®« hé cña thùc d©n Ph¸p, ®Ó phôc vô cho nhu cÇu tham quan, nghØ m¸t cña giai cÊp thèng trÞ vµ t s¶n, nhiÒu khu nghØ m¸t, 9
kh¸ch s¹n ®· ®îc x©y dùng. §ång thêi, nhiÒu ch¬ng tr×nh du lÞch ®· ®îc x©y dùng ®Ó phôc vô cho nhu cÇu du lÞch cña tÇng líp trªn trong x· héi. Trong ®ã cã nhiÒu híng dÉn viªn tham gia phôc vô c¸c ch¬ng tr×nh nµy. Ho¹t ®éng híng dÉn ®· tån t¹i vµo thêi kú nµy. 1.1.2.2 Giai ®o¹n n¨m 1960 - 1975 Héi §ång ChÝnh phñ níc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa ®· ký nghÞ ®Þnh sè 26/CP ngµy 9 th¸ng 7 n¨m 1960 thµnh lËp C«ng ty du lÞch ViÖt Nam, trùc thuéc Bé Ngo¹i Th¬ng. C«ng ty du lÞch ViÖt Nam lµ mét tæ chøc kinh doanh theo chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ víi nhiÖm vô chÝnh lµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch ®ãn kh¸ch níc ngoµi vµo ViÖt Nam du lÞch, ngêi ViÖt Nam ®i du lÞch níc ngoµi vµ c¸c ®oµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc vµ nh©n d©n lao ®éng ViÖt Nam ®i tham quan nghØ m¸t trong níc. C«ng ty du lÞch ViÖt Nam ®îc coi lµ tiÒn th©n cña ngµnh du lÞch ViÖt Nam hiÖn nay. Sù ra ®êi cña C«ng ty du lÞch ViÖt Nam ®· më ra mét híng ®i míi cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, nh»m khai th¸c c¸c tµi nguyªn du lÞch cña ®Êt níc ®a vµo kinh doanh. Tuy nhiªn, ra ®êi trong chÕ ®é bao cÊp víi nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh nghiÖm, c¬ së vËt chÊt, ®Æc biÖt trong hoµn c¶nh ®Êt níc bÞ chia c¾t, C«ng ty du lÞch ViÖt Nam chØ cã mét sè chi nh¸nh ë Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Tam §¶o, Hßa B×nh. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña C«ng ty Du lÞch lµ phôc vô c¸c ®oµn kh¸ch quèc tÕ ®Õn th¨m ViÖt Nam, c¸c chuyªn gia kinh tÕ, c¸c chuyªn gia qu©n sù vµ c¸c ®oµn kh¸ch mêi cña §¶ng vµ Nhµ níc. 1.1.2.3 Giai ®o¹n n¨m 1976 - 1992 Sau khi ®Êt níc thèng nhÊt, nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña ngµnh du lÞch ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, ngµy 27 th¸ng 6 n¨m 1978 Quèc héi níc céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· ký QuyÕt nghÞ 262NQ/QHK6 thµnh lËp Tæng côc du lÞch ViÖt Nam trùc thuéc Héi ®ång ChÝnh phñ. Ngµy 23 th¸ng 1 n¨m 1979, Héi ®ång ChÝnh phñ ®· ra nghÞ ®Þnh 32/CP quy ®Þnh chøc n¨ng, quyÒn h¹n, nhiÖm vô vµ tæ chøc bé m¸y cña Tæng côc du lÞch ViÖt Nam. Sù ra ®êi cña Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nhËn thøc vÒ vÞ trÝ vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch, còng nh nh÷ng kinh nghiÖm mµ C«ng ty du lÞch ViÖt Nam ®· tÝch lòy ®îc qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn. Thêi kú nµy, ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch ®îc triÓn khai ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc nhng l¹i chÞu 10
¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1984 - 1988, còng nh c¸c thñ tôc hµnh chÝnh phøc t¹p, nªn lîng kh¸ch quèc tÕ vµo ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ. MÆt kh¸c, do tr×nh ®é qu¶n lý ngµnh cßn kÐm, thiÕu tÝnh nhÊt qu¸n, c¸c doanh nghiÖp du lÞch kh«ng cã ®Þnh híng ph¸t triÓn, ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, ngµnh du lÞch nh×n chung cha kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß cña m×nh vµ dÉn ®Õn viÖc Tæng côc du lÞch bÞ gi¶i thÓ vµo n¨m 1990 vµ ®îc s¸p nhËp vµo Bé V¨n hãa th«ng tin thÓ thao vµ Du lÞch ®Õn n¨m 1992. Trong giai ®o¹n nµy, nghÒ híng dÉn viªn cha ®îc phæ biÕn réng r·i, do lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam cßn h¹n chÕ, ngêi d©n trong níc còng Ýt cã nhu cÇu ®i du lÞch do ®êi sèng cßn nhiÒu khã kh¨n. C¸c h- íng dÉn viªn chØ cã mét sè lîng Ýt trùc thuéc c¸c c«ng ty quèc doanh, víi nhiÖm vô phôc vô cho c¸c ®oµn kh¸ch cña ChÝnh phñ hay c¬ quan nhµ níc. 1.1.2.4 Giai ®o¹n n¨m 1992 ®Õn nay Do chÝnh s¸ch ®æi míi trªn nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch, ®· lµm cho ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn vît bËc. Lîng kh¸ch vµo ViÖt Nam t¨ng ®ét biÕn dÉn ®Õn viÖc ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ quan qu¶n lý thèng nhÊt. Tæng côc du lÞch ®· ®îc thµnh lËp l¹i vµo th¸ng 10 n¨m 1992 vµ duy tr× ho¹t ®éng ®Õn nay. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ níc cã møc t¨ng trëng du lÞch cao so víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ th«ng qua sè lît kh¸ch quèc tÕ tíi ViÖt Nam t¨ng cao hµng n¨m. 11
BiÓu 1.2. Lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam Nguån: http/w.w.w. Vietnamtourism.com - 0 1/2006 Ho¹t ®éng híng dÉn thêi kú nµy ph¸t triÓn m¹nh vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong viÖc ®ãn tiÕp, phôc vô vµ thu hót kh¸ch du lÞch. §Æc biÖt, híng dÉn viªn ®· ®îc c«ng nhËn chÝnh thøc lµ mét nghÒ vµ ®îc ®¸nh gi¸ ë tr×nh ®é cao. HiÖn nay, trªn c¶ níc cã rÊt nhiÒu c¬ së ®µo t¹o híng dÉn viªn nh»m ®¸p øng nhu cÇu cho ho¹t ®éng kinh doanh l÷ hµnh. 1.1.3.Vai trß cña nghÒ híng dÉn du lÞch trong ho¹t ®éng du lÞch Ho¹t ®éng híng dÉn du lÞch tuy ra ®êi sau ho¹t ®éng du lÞch nhng ®îc coi lµ mét ho¹t ®éng ®Æc trng vµ gi÷ mét vai trß quan träng trong ho¹t ®éng du lÞch nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh l÷ hµnh nãi riªng. 1.1.3.1. §¸p øng c¸c nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch Kh¸ch du lÞch cã nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau vµ mong muèn ®îc c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô ®¸p øng ®Çy ®ñ vµ tèt nhÊt c¸c nhu cÇu nµy, ®Æc biÖt lµ c¸c dÞch vô do híng dÉn viªn ®¶m nhiÖm. Nhu cÇu cña kh¸ch ®i du lÞch bao gåm 3 lo¹i sau ®©y. Nhu cÇu c¬ b¶n 12
Môc ®Ých chung cña kh¸ch du lÞch lµ rêi khái m«i trêng sèng vµ nh÷ng thãi quen sinh ho¹t hµng ngµy, ®Ó thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng tham quan, vui ch¬i, gi¶i trÝ. Tuy nhiªn, khi rêi khái n¬i c tró thêng xuyªn cña m×nh, du kh¸ch vÉn kh«ng thÓ t¸ch rêi nhu cÇu c¬ b¶n cña b¶n th©n nh nhu cÇu sinh häc, nhu cÇu an toµn. V× vËy, híng dÉn viªn ph¶i biÕt c¸ch s¾p xÕp, tæ chøc thùc hiÖn hîp lý c¸c c«ng viÖc s¾p xÕp ¨n uèng, lu tró ®Ó ®¶m b¶o lµm tháa m·n tèi ®a c¸c nhu cÇu trªn cña du kh¸ch. Nhu cÇu ®Æc trng Khi ®i du lÞch, ngoµi nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n nh ¨n ë, ®i l¹i, hay viÖc ®¶m b¶o an toµn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n, du kh¸ch cßn cã nhu cÇu ®Æc trng lµ nhu cÇu muèn nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ thÕ giíi xung quanh, vÒ nh÷ng ®iÒu hä cha biÕt t¹i nh÷ng n¬i sÏ tham quan. Nãi c¸ch kh¸c, nhu cÇu chÝnh, môc ®Ých chÝnh cña con ngêi khi ®i tham quan du lÞch lµ ®Ó tr¶i nghiÖm vµ thùc hiÖn mong muèn ®îc t×m hiÓu nh÷ng gi¸ trÞ cao h¬n ®ã chÝnh lµ gi¸ trÞ vÒ tinh thÇn. Víi môc ®Ých nh vËy, chØ cã ho¹t ®éng híng dÉn cña c¸c híng dÉn viªn ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc lµm tháa m·n nh÷ng nhu cÇu nµy. Nhu cÇu bæ sung Ngoµi nhu cÇu c¬ b¶n vµ nhu cÇu ®Æc trng, kh¸ch cßn cã nhu cÇu kh¸c khi ®i du lÞch nh nhu cÇu vui ch¬i gi¶i trÝ, phôc håi søc kháe, mua s¾m, thëng thøc nghÖ thuËt Èm thùc t¹i ®iÓm ®Õn. Híng dÉn viªn còng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®Þnh híng cho du kh¸ch tháa m·n ®îc nh÷ng nhu cÇu bæ sung nµy. 1.1.3.2. Gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh Ho¹t ®éng híng dÉn du lÞch lµ mét ho¹t ®éng tæng hîp vµ phøc t¹p. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch lu«n cã nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê x¶y ra, tõ gi¶n ®¬n ®Õn phøc t¹p n»m ngoµi dù kiÕn cña doanh nghiÖp l÷ hµnh vµ ®oµn kh¸ch còng nh cña híng dÉn viªn. §oµn kh¸ch kh«ng thÓ tù m×nh gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng r¾c rèi ph¸t sinh ®ã, mµ hä cÇn tíi sù trî gióp cña híng dÉn viªn. Híng dÉn viªn ®îc coi lµ nh÷ng ngêi ®ång hµnh tin cËy cña kh¸ch khi hä ®Õn mét n¬i hoµn toµn xa l¹. B»ng nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ, sù th«ng minh nhanh nhÑn, còng nh dùa vµo mèi quan hÖ cña m×nh t¹i ®Þa ph¬ng, híng dÉn viªn sÏ gióp 13
kh¸ch gi¶i quyÕt hÇu hÕt mäi t×nh huèng x¶y ra trong qu¸ tr×nh ®i tham quan vµ mµ vÉn ®¶m b¶o tháa m·n nhu cÇu cña kh¸ch. 1.1.3.3. Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch Ho¹t ®éng híng dÉn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch vµ gãp phÇn quan träng trong viÖc kinh doanh du lÞch. Ho¹t ®éng híng dÉn ®îc so s¸nh nh ho¹t ®éng ngo¹i giao. Trong ®ã, híng dÉn viªn ®¹i diÖn cho c«ng ty, cho ®Êt níc ®ãn tiÕp, giíi thiÖu vÒ ®Êt níc, con ngêi vµ thu hót kh¸ch ®Õn tham quan. Th«ng qua qu¸ tr×nh phôc vô cña m×nh, híng dÉn viªn ®¶m b¶o c¸c dÞch vô cã trong ch¬ng tr×nh cña kh¸ch sÏ ®îc cung cÊp ®Çy ®ñ vÒ chÊt lîng vµ chÊt l- îng. Híng dÉn viªn ®ãng vai trß n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm du lÞch cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ mang l¹i h×nh ¶nh ®Ñp vÒ ®Êt níc nãi chung. Sù hµi lßng cña du kh¸ch trong mçi chuyÕn ®i phô thuéc chñ yÕu vµo chÊt lîng phôc vô cña ho¹t ®éng híng dÉn du lÞch. ChÊt lîng cña ho¹t ®éng híng dÉn sÏ gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thu hót kh¸ch quay trë l¹i còng nh lµm t¨ng sè lîng kh¸ch ®Õn hµng n¨m. 1.2. §Æc ®iÓm cña nghÒ híng dÉn du lÞch NghÒ híng dÉn du lÞch ®ßi hái rÊt nhiÒu ®øc tÝnh kh¸c nhau cña con ngêi nh søc kháe, sù nhanh nhÑn, th«ng minh, th¸o v¸t, chÞu khã, nhÉn n¹i, lÞch sù, nhiÖt t×nh. §ång thêi, ngêi híng dÉn viªn du lÞch cÇn cã mét lîng kiÕn thøc s©u réng vÒ rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy, c¸c híng dÉn viªn lu«n ph¶i häc hái, phÊn ®Êu liªn tôc ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng cña ho¹t ®éng híng dÉn. 1.2.1.TÝnh ®éc lËp vµ chñ ®éng trong c«ng viÖc Híng dÉn viªn lµ ngêi gióp kh¸ch thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch theo ®óng ch¬ng tr×nh ®· ®îc doanh nghiÖp l÷ hµnh x©y dùng vµ b¸n cho kh¸ch. Sau khi nhËn bµn giao ch¬ng tr×nh vµ ®oµn kh¸ch tõ phßng ®iÒu hµnh, híng dÉn viªn ®îc toµn quyÒn trong viÖc tæ chøc, s¾p xÕp vµ ph©n bæ thêi gian c«ng viÖc víi môc ®Ých thùc hiÖn tèt néi dung ch- ¬ng tr×nh ®· ®îc ký kÕt. Ngoµi ra, híng dÉn viªn cßn chñ ®éng trong viÖc gi¶i quyÕt vµ xö lý hÇu hÕt c¸c t×nh huèng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh 14
thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch nh»m ®¶m b¶o an toµn vÒ tÝnh m¹ng còng nh quyÒn lîi cña kh¸ch vµ doanh nghiÖp l÷ hµnh. 1.2.2.Quan hÖ giao tiÕp réng Do ®Æc ®iÓm cña nghÒ híng dÉn, híng dÉn viªn cã ®îc mèi quan hÖ giao tiÕp réng r·i víi nhiÒu thµnh phÇn trong x· héi. Khi thùc hiÖn ch- ¬ng tr×nh du lÞch cïng víi ®oµn kh¸ch, híng dÉn viªn lµ ngêi ®¹i diÖn quyÒn lîi cho ®oµn, tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Þa ph- ¬ng, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô, víi ngêi d©n ®Þa ph¬ng. §Æc biÖt, híng dÉn viªn tiÕp xóc víi c¸c thµnh viªn trong ®oµn kh¸ch trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch. Trong qu¸ tr×nh tiÕp xóc víi kh¸ch, híng dÉn viªn häc hái vµ tiÕp thu ®îc rÊt nhiÒu th«ng tin, kiÕn thøc míi vµ qua ®ã hä cã thÓ tù hoµn thiÖn b¶n th©n. 1.2.3. Di chuyÓn nhiÒu vµ liªn tôc Di chuyÓn nhiÒu vµ liªn tôc lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh cña nghÒ híng dÉn du lÞch. Híng dÉn viªn ph¶i di chuyÓn b»ng nhiÒu ph¬ng tiÖn víi nhiÒu ®Þa h×nh kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh di chuyÓn, híng dÉn viªn vÉn ph¶i lµm nhiÖm vô thuyÕt minh vÒ nh÷ng ®èi tîng tham quan ®oµn ®i qua. Di chuyÓn nhiÒu trong kho¶ng thêi gian dµi lµ ®Æc ®iÓm næi bËt cña nghÒ híng dÉn vµ nã ®ßi hái híng dÉn viªn ph¶i lµm quen trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña m×nh. 1.2.4.Thêi gian lµm viÖc kh«ng cè ®Þnh vµ khã tÝnh ®Þnh møc Thêi gian lµm viÖc cña híng dÉn viªn kh«ng cè ®Þnh vµ ph©n bæ kh«ng ®Òu. Trong khi phôc vô ®oµn, khi nhËn ®îc nh÷ng yªu cÇu chÝnh ®¸ng tõ phÝa kh¸ch, híng dÉn viªn ph¶i s½n sµng phôc vô chu ®¸o vµo bÊt cø thêi gian nµo. Ngoµi ra, híng dÉn viªn lµm viÖc theo mïa du lÞch. Trong thêi ®iÓm mïa vô, híng dÉn viªn ph¶i lµm viÖc liªn tôc, Ýt cã thêi gian nghØ ng¬i. Ngoµi thêi ®iÓm ®ã, thêi gian vµ cêng ®é lµm 15
viÖc cña híng dÉn viªn sÏ gi¶m ®i nhiÒu. Trªn thùc tÕ, thêi gian lao ®éng cña híng dÉn viªn khã tÝnh ®Þnh møc nh nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c v× thêi gian cña hä ®îc tÝnh theo ngµy du lÞch cña kh¸ch. 1.2.5.C«ng viÖc mang tÝnh chÊt lÆp l¹i Híng dÉn viªn lu«n ph¶i tæ chøc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch theo mét sè tuyÕn ®iÓm quen thuéc trong mét thêi gian mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Nh÷ng tuyÕn ®iÓm tham quan quen thuéc sÏ gióp híng dÉn viªn thùc hiÖn c«ng t¸c híng dÉn tham quan dÔ dµng. Tuy nhiªn, viÖc thêng xuyªn ph¶i ®i theo mét tuyÕn ®êng ®· ®Þnh s½n, lÆp l¹i bµi thuyÕt minh nhiÒu lÇn g©y ¶nh hëng ®Õn tÝnh s¸ng t¹o, sù høng thó cña híng dÉn viªn vµ chÊt lîng cña c«ng viÖc. NhËn thøc ®îc vÊn ®Ò nµy, c¸c nhµ ®iÒu hµnh lu«n t×m c¸ch thay ®æi ch¬ng tr×nh hay tuyÕn ®iÓm míi cho híng dÉn viªn sau mét thêi gian thùc hiÖn c«ng viÖc t¹i nh÷ng tuyÕn ®iÓm quen thuéc. 1.2.6. ¸p lùc c«ng viÖc cao Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch, híng dÉn viªn lµ ngêi cã tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o quyÒn lîi còng nh ®¶m b¶o an toµn vÒ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cho kh¸ch. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch- ¬ng tr×nh du lÞch nhiÒu t×nh huèng n»m ngoµi dù kiÕn cã thÓ x¶y ra. §èi víi nh÷ng t×nh huèng ®ã, híng dÉn viªn cÇn thËn träng vµ linh ho¹t trong c¸ch gi¶i quyÕt ®Ó tr¸nh nh÷ng hËu qu¶ xÊu, g©y ¶nh hëng tíi chÊt lîng ch¬ng tr×nh du lÞch cña ®oµn. ChÝnh nh÷ng yÕu tè nµy t¹o nªn ¸p lùc ®èi víi híng dÉn viªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh. 1.3. Híng dÉn viªn du lÞch 1.3.1. Kh¸i niÖm 1.3.1.1. Híng dÉn du lÞch Theo LuËt Du lÞch ViÖt Nam Híng dÉn du lÞch lµ ho¹t ®éng híng dÉn cho kh¸ch du lÞch theo ch¬ng tr×nh du lÞch. 1.3.1.2. Híng dÉn viªn du lÞch. 16
Theo LuËt Du lÞch ViÖt Nam, kh¸i niÖm híng dÉn viªn ®îc hiÓu nh sau: Ngêi thùc hiÖn ho¹t ®éng híng dÉn ®îc gäi lµ híng dÉn viªn vµ ®îc thanh to¸n cho dÞch vô híng dÉn du lÞch. 1.3.2. Ph©n lo¹i híng dÉn viªn 1.3.2.1. Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt qu¶n lý Híng dÉn viªn c¬ h÷u Híng dÉn viªn c¬ hò lµ híng dÉn viªn ký hîp ®ång lµm viÖc chÝnh thøc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh víi c¸c c«ng ty du lÞch. Hä cã nhiÖm vô híng dÉn c¸c ®oµn kh¸ch thùc hiÖn ch¬ng tr×nh tham quan du lÞch ®· ®îc ký kÕt cña c«ng ty. §èi víi lo¹i h×nh híng dÉn viªn nµy, ngoµi viÖc ®îc hëng møc l¬ng chÝnh thøc cña c¸c c«ng ty du lÞch, hä cßn ®îc hëng phô cÊp theo tõng ngµy thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch. Céng t¸c viªn C¸c céng t¸c viªn thêng lµ nh÷ng ngêi cã kiÕn thøc tæng hîp hay chuyªn s©u vÒ mét sè lÜnh vùc, hiÓu biÕt vÒ c¸c tuyÕn, ®iÓm tham quan ®îc c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh mêi lµm céng t¸c híng dÉn cho mét sè ch¬ng tr×nh du lÞch. C¸c céng t¸c viªn kh«ng ®îc hëng l¬ng chÝnh thøc theo quü l¬ng cña c¸c c«ng ty du lÞch mµ chØ ®îc tr¶ l¬ng theo sè ngµy ®i híng dÉn kh¸ch theo tháa thuËn gi÷a hai bªn. 1.3.2.2. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ho¹t ®éng Híng dÉn viªn toµn tuyÕn Híng dÉn viªn toµn tuyÕn lµ ngêi ®i cïng víi kh¸ch trong suèt cuéc hµnh tr×nh theo mét ch¬ng tr×nh du lÞch cô thÓ cña doanh nghiÖp l÷ hµnh. Ngoµi viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô tæ chøc c¸c ho¹t ®éng lu tró, ¨n uèng, híng dÉn tham quan vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c, híng dÉn viªn cßn ®ãng vai trß nh ngêi qu¶n lý ch¬ng tr×nh, ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn ch- ¬ng tr×nh du lÞch ®óng vµ ®Çy ®ñ theo hîp ®ång. 17
Híng dÉn viªn t¹i ®iÓm hay híng dÉn viªn ®Þa ph¬ng Híng dÉn viªn t¹i ®iÓm kh«ng ®i cïng víi ®oµn mµ chØ lµm nhiÖm vô híng dÉn xem xÐt tham quan vµ thuyÕt minh t¹i c¸c ®iÓm tham quan nhÊt ®Þnh cho du kh¸ch. KiÕn thøc cña híng dÉn viªn vÒ ®iÓm tham quan rÊt phong phó cã thÓ tr¶ lêi ®îc hÇu hÕt c¸c c©u hái cña kh¸ch liªn quan tíi ®iÓm tham quan. Híng dÉn viªn trong thµnh phè Híng dÉn viªn trong thµnh phè híng dÉn kh¸ch du lÞch thùc hiÖn chuyÕn tham quan trong ph¹m vi thµnh phè trªn c¸c ph¬ng tiÖn di ®éng nh xe «t«, taxi, xÝch l« hoÆc ®i bé. NhiÖm vô cña hä lµ thuyÕt minh cho kh¸ch nh÷ng th«ng tin tiªu biÓu cña thµnh phè vµ nh÷ng n¬i ®oµn ®Õn th¨m hay gióp kh¸ch tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng mua s¾m t¹i thµnh phè. Híng dÉn viªn du lÞch n«ng th«n Híng dÉn viªn híng dÉn kh¸ch tham gia c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch ®îc tæ chøc t¹i c¸c ®Þa ®iÓm ë nh÷ng vïng n«ng th«n hay c¸c b¶n lµng d©n téc miÒn nói. §Ó trë thµnh híng dÉn viªn n«ng th«n, híng dÉn viªn ph¶i cã kiÕn thøc phong phó vÒ lµng x·, am hiÓu con ngêi, phong tôc tËp qu¸n míi ®¸p øng tèt nhu cÇu tham quan cña du kh¸ch vµ t¹o ®îc mèi quan hÖ víi ngêi d©n ®Þa ph¬ng. 1.3.2.3. Ph©n lo¹i theo c¸c lo¹i h×nh du lÞch Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch tham quan thuÇn tóy Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh nµy sÏ tæ chøc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch cho kh¸ch ®Õn tham quan t¹i c¸c ®iÓm du lÞch tù nhiªn hay ®iÓm du lÞch nh©n v¨n. Môc ®Ých lµ n©ng cao hiÓu biÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ®êi sèng x· héi, lÞch sö, v¨n hãa, phong tôc tËp qu¸n t¹i ®iÓm tham quan. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh nµy cÇn ph¶i cã kiÕn thøc tæng hîp liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc. 18
Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch lÞch sö, v¨n hãa, kiÕn tróc Híng dÉn viªn híng dÉn kh¸ch thùc hiÖn chuyÕn tham quan ®Õn c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n hãa, c¸c di tÝch g¾n víi c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt ®Æc s¾c. Híng dÉn viªn cÇn ph¶i trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc chuyªn s©u vÒ c¸c ®èi tîng tham quan ®Ó ®¸p øng tèt nhu cÇu t×m hiÓu cña kh¸ch du lÞch. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch lÔ héi Híng dÉn viªn híng dÉn kh¸ch du lÞch tham gia vµo c¸c lÔ héi ®îc tæ chøc t¹i c¸c ®Þa ph¬ng víi môc ®Ých n©ng cao hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸, phong tôc, tËp qu¸n truyÒn thèng cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng vµ víi môc ®Ých më réng mèi quan hÖ giao tiÕp víi ngêi d©n ®Þa ph¬ng. Híng dÉn viªn ph¶i cã kiÕn thøc s©u s¾c vÒ c¸c lo¹i h×nh lÔ héi t¹i nhiÒu vïng, miÒn kh¸c nhau. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch t«n gi¸o Híng dÉn viªn híng dÉn kh¸ch du lÞch hµnh h¬ng vÒ nh÷ng ®Þa ®iÓm du lÞch mang tÝnh chÊt t«n gi¸o, tÝn ngìng nh §×nh, §Òn, Chïa, Phñ, MiÕu, Nhµ thê nh»m tháa m·n nhu cÇu thùc hiÖn c¸c nghi lÔ t«n gi¸o hay gióp kh¸ch t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ c¸c lo¹i h×nh t«n gi¸o kh¸c nhau. §Ó thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh, híng dÉn viªn cÇn cã sù am hiÓu s©u s¾c vÒ c¸c t«n gi¸o vµ nghi lÔ cña nh÷ng t«n gi¸o nµy. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh nµy lµ ngêi cã nhiÖm vô tæ chøc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh du lÞch cho du kh¸ch ®Õn nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn m«i trêng tù nhiªn trong lµnh, c¶nh quan tù nhiªn hÊp dÉn nh c¸c vên quèc gia, c¸c khu rõng, miÖt vên... Lo¹i h×nh híng dÉn viªn nµy cã kiÕn thøc chuyªn s©u vÒ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÒ m«i trêng sinh th¸i. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch m¹o hiÓm Híng dÉn kh¸ch du lÞch thùc hiÖn chuyÕn tham quan t¹i nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh hiÓm trë. Do tÝnh chÊt cña lo¹i h×nh du lÞch nµy, ®ßi hái h- 19
íng dÉn viªn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ c¸c lo¹i ®Þa h×nh, th«ng th¹o ®Þa bµn, cã søc khoÎ tèt vµ dòng c¶m. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch thÓ thao Híng dÉn viªn híng dÉn kh¸ch tham gia trùc tiÕp vµo mét hay nhiÒu m«n thÓ thao ®îc tæ chøc t¹i c¸c ®iÓm tham quan. Trong ®ã cã c¶ nh÷ng m«n thÓ thao m¹o hiÓm, kh¸ch cã thÓ thÓ hiÖn b¶n th©n vµ rÌn luyÖn søc khoÎ nh leo nói, lít v¸n, s¨n b¾n, c©u c¸, trît tuyÕt. Ngoµi ra, híng dÉn viªn cßn híng dÉn kh¸ch tham gia vµo c¸c chuyÕn du lÞch nh»m môc ®Ých xem c¸c cuéc thi ®Êu thÓ thao ®îc tæ chøc c¸c t¹i ®Þa ph¬ng. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch nghØ dìng Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh nµy, tæ chøc cho kh¸ch tham gia vµo ch¬ng tr×nh du lÞch nghØ dìng t¹i nh÷ng n¬i cã kh«ng khÝ trong lµnh, khÝ hËu m¸t mÎ, phong c¶nh ®Ñp, nh c¸c b·i biÓn, hå, s«ng, suèi, suèi n- íc nãng, vïng nói, vïng n«ng th«n víi môc ®Ých chñ yÕu lµ phôc håi søc kháe, th gi·n tinh thÇn, c©n b»ng nhÞp sèng. Híng dÉn viªn theo lo¹i h×nh du lÞch kh¸c Híng dÉn viªn tæ chøc cho kh¸ch tham gia vµo c¸c lo¹i h×nh du lÞch kh¸c nh häc tËp nghiªn cøu, c«ng vô, héi nghÞ... 1.3.2.4. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc tæ chøc chuyÕn ®i Híng dÉn viªn theo ®oµn Híng dÉn theo ®oµn lµ ngêi híng dÉn ®oµn kh¸ch du lÞch thùc hiÖn chuyÕn tham quan ®i theo h×nh thøc tËp thÓ trªn c¬ së ch¬ng tr×nh du lÞch ®· ®îc ký kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh víi kh¸ch. Híng dÉn viªn cho kh¸ch lÎ Híng dÉn viªn chØ híng dÉn tham quan cho c¸c c¸ nh©n ®i riªng lÎ theo mét ch¬ng tr×nh du lÞch cô thÓ. Khi tham gia phôc vô ch¬ng tr×nh cho kh¸ch lÎ, c«ng viÖc cña híng dÉn viªn ®¬n gi¶n h¬n, chñ yÕu híng dÉn viªn tËp trung vµo c«ng t¸c híng dÉn tham quan. §ång thêi, híng dÉn viªn cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu t©m lý vµ nhu cÇu cña kh¸ch ®Ó phôc vô tèt h¬n. 20