intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình phân tích quy trình thăm dò chức năng thải lọc đồng vị bằng phóng xạ p9

Chia sẻ: Fgsdga Erytrh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

51
lượt xem
2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình phân tích quy trình thăm dò chức năng thải lọc đồng vị bằng phóng xạ p9', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình phân tích quy trình thăm dò chức năng thải lọc đồng vị bằng phóng xạ p9

  1. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k H×nh 4.65: ThiÕt bÞ v s¬ ®å m¸y hÝt thë khÝ phãng x¹ dïng trong ghi h×nh th«ng khÝ phæi. H×nh 4.66: Mét sè t− thÕ ghi h×nh phæi D−íi ®©y l mét sè h×nh ¶nh x¹ h×nh phæi b×nh th−êng v bÖnh lý. H×nh 4.67: Ghi h×nh th«ng khÝ phæi víi Tc - 99m polystyrene Bªn tr¸i: H×nh ¶nh th«ng khÝ phæi b×nh th−êng Bªn ph¶i: H×nh ¶nh ung th− phÕ qu¶n ë phæi ph¶i Hoa Sóng SantÐ
  2. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k H×nh 4.68: X¹ h×nh t−íi m¸u phæi b×nh th−êng (ghi h×nh ë mét sè t− thÕ kh¸c nhau) H×nh 4.69: X¹ h×nh t−íi m¸u v th«ng khÝ phæi ë bÖnh nh©n cã bãng khÝ lín H×nh A v B: H×nh ¶nh x¹ h×nh t−íi m¸u (A) v th«ng khÝ phæi víi Xe-133, tr−íc phÉu thuËt: XuÊt hiÖn mét vïng réng lín kh«ng tËp trung HTPX ë phæi tr¸i. H×nh C v D: Sau phÉu thuËt: ® cã sù t−íi m¸u v th«ng khÝ phæi trë l¹i ë phæi tr¸i H×nh 4.70: KÕt hîp ghi h×nh t−íi m¸u v th«ng khÝ phæi ®Ó chÈn ®o¸n t¾c m¹ch phæi. H×nh bªn tr¸i: Ghi h×nh t−íi m¸u phæi: cã tæn th−¬ng t¾c m¹ch ë thuú d−íi phæi ph¶i (kh«ng tËp trung H§PX ) H×nh bªn ph¶i: Ghi h×nh th«ng khÝ phæi: tËp trung H§PX b×nh th−êng KÕt luËn: Cã tæn th−¬ng t¾c m¹ch ë thuú d−íi phæi ph¶i Hoa Sóng SantÐ
  3. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k H×nh 4.71b: H×nh ¶nh bãng khÝ phÕ H×nh 4.71a: H×nh ¶nh t¾c m¹ch thòng (Emphysematous bulla) ë cùc phæi r¶i r¸c ë mét bÖnh nh©n 85 trªn thuú tr¸i. tuæi BÖnh nh©n n÷ 30 tuæi: vÞ trÝ bãng tr n khÝ thÓ hiÖn b»ng vïng gi¶m v mÊt t−íi m¸u phæi (vïng khuyÕt H§PX ë cùc trªn thuú tr¸i) 7. ChÈn ®o¸n mét sè bÖnh ®−êng tiªu ho¸ Nh×n chung c¸c kü thuËt y häc h¹t nh©n míi chØ ®ãng gãp mét phÇn kh¸ khiªm tèn trong chÈn ®o¸n c¸c bÖnh thuéc èng tiªu ho¸. Nguyªn nh©n chÝnh l do khã kh¨n vÒ kü thuËt: ViÖc ®¸nh dÊu bªn trong c¬ thÓ (internal labelling) c¸c chÊt chuyÓn ho¸ ph¶i ®¶m b¶o duy tr× ®−îc sù chuyÓn ho¸ b×nh th−êng v trong nhiÒu tr−êng hîp ph¶i sö dông 14C v 3H. §ã l nh÷ng ®ång vÞ phãng x¹ ph¸t tia beta n¨ng l−îng thÊp ®ßi hái ph¶i ®−îc ®o ngo i c¬ thÓ (in vitro) b»ng ph−¬ng ph¸p nhÊp nh¸y láng chø kh«ng thÓ ®o trªn c¬ thÓ sèng (in vivo). Trong thùc h nh l©m s ng, ng−êi ta th−êng sö dông c¸c §VPX ph¸t tia gamma (131I, 57Co, 56Co, 51Cr, 99mTc, keo Au - 198, 113In, 75Se...) ®Ó th¨m dß chøc n¨ng èng tiªu ho¸ nh−: - Th¨m dß chøc n¨ng hÊp thu (hÊp thu mì víi acid oleic v triolein g¾n 131I hoÆc 125I, hÊp thu vitamin B12 víi vitamin B12 - 57Co hoÆc 58Co). - Th¨m dß mÊt m¸u theo ®−êng tiªu ho¸ víi hång cÇu - 51Cr, mÊt protein theo ®−êng ruét víi albumin - 51Cr. - Th¨m dß chøc n¨ng gan v t×nh tr¹ng ®−êng dÉn mËt víi Rose Bengal - 131I. - §¸nh gi¸ chøc n¨ng d¹ d y – ruét: + §¸nh gi¸ chøc n¨ng thùc qu¶n qua ®−êng uèng víi n−íc cã chøa chÊt keo sulfur ®¸nh dÊu 99mTc (99mTc -sulfur colloid). + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng tr o ng−îc d¹ d y - thùc qu¶n (Gastroesophageal reflux) qua ®−êng uèng víi s÷a cã chøa 99mTc - sulfur colloid. Kü thuËt n y nh»m ®¸nh gi¸ c¸c chÊt trong d¹ d y tr o ng−îc lªn thùc qu¶n v tÝnh ®−îc sè l−îng tr o ng−îc l bao nhiªu. + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng tr o ng−îc ruét - d¹ d y (Enterogastric reflux, EGR) víi 99m Tc - IDA (tiªm tÜnh m¹ch), ®ång thêi víi 111In - DTPA trén víi thøc ¨n cã mì (qua ®−êng miÖng). Hoa Sóng SantÐ
  4. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng phãng xuÊt co bãp cña d¹ d y (gastric emptying, GE) qua ®−êng ¨n víi 99mTc - sulfur colloid, 99mTc - albumin colloid, 111In - DTPA tuú theo nghiÖm ph¸p ®−îc thùc hiÖn víi thøc ¨n, láng hay hçn hîp. - Ghi h×nh mét sè c¬ quan: + Ghi h×nh hÖ thèng gan – mËt (Liver and biliary inmaging) víi 99mTc ®−îc ®¸nh dÊu víi IDA (Iminodiacetic acid) hay HIDA (Hepatobiliary IDA); lidofenin (dimethyl- IDA); dÉn xuÊt cña di-isopropyl, disofenin hay DISIDA, mebrofenin (trimethy- bromo). + Ghi h×nh gan - l¸ch víi chÊt keo phãng x¹ (Colloidal liver-spleen scanning): ng−êi ta th−êng sö dông c¸c chÊt keo (colloid) ®¸nh dÊu víi 198Au, hiÖn nay chñ yÕu dïng 99mTc (keo sulfur: 99mTc-sulfur colloid). + Ghi h×nh t−íi m¸u gan (Hepatic perfusion imaging) víi 99mTc - MAA hoÆc ghi h×nh kÕt hîp víi keo sulfur - 99mTc . + Chôp h×nh nhÊp nh¸y tói mËt (Cholescintigraphy) víi 99mTc - IDA. + Chôp h×nh tói thõa Mecken (Mecken scanning) víi 99mTcO4−. + Ph¸t hiÖn ch¶y m¸u d¹ d y - ruét víi 99mTc ®¸nh dÊu keo sulfure hoÆc 99mTc ®¸nh dÊu hång cÇu. + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng gan ghÐp b»ng chôp h×nh nhÊp nh¸y víi 99mTc - IDA. D−íi ®©y chØ giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p ghi h×nh nhÊp nh¸y gan l mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®−îc ¸p dông nhiÒu trong l©m s ng. 7.1. Ghi h×nh nhÊp nh¸y gan (X¹ h×nh gan) Gan l mét trong nb÷ng c¬ quan ®Çu tiªn m ng−êi ta thùc hiÖn ®−îc viÖc chôp h×nh nhÊp nh¸y. N¨m 1951 Cassen, Stirrett v Yuht l nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn chôp h×nh nhÊp nh¸y gan víi chÊt keo ®¸nh dÊu 198Au ®Ó ph¸t hiÖn c¸c tæn th−¬ng cña gan. Rose Bengal - 131I còng sím ®−îc dïng ®Ó chôp h×nh gan dùa v o viÖc ®¸nh dÊu c¸c tÕ b o nhu m« gan. Sau ®ã nh÷ng DCPX míi ®Ó ®¸nh dÊu v o tÕ b o liªn vâng néi m« cña gan nh− keo 99mTc, keo 113mIn, microaggregat albumin huyÕt thanh - 131I… th× kü thuËt ghi h×nh gan ® cã nh÷ng b−íc tiÕn quan träng. 7.1.1. Nguyªn lý: Tæ chøc gan b×nh th−êng gåm 2 lo¹i tÕ b o kh¸c nhau l tÕ b o nhu m« gan v tÕ b o liªn vâng néi m«. C¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I: Tetra iodotetrachlorofluorescein) hoÆc BSP - 131I (Bromsunfophtalein) … sau khi ®−îc tiªm v c¬ thÓ sÏ th©m nhËp v o tÕ b o nhu m« gan do cã ®Æc ®iÓm l läc c¸c chÊt m u v b i xuÊt theo ®−êng mËt nªn sÏ gióp chóng ta ghi h×nh ®−îc gan v ®¸nh gi¸ ®−îc chøc n¨ng cña tÕ b o nhu m« gan, ®ång thêi biÕt ®−îc t×nh tr¹ng tói mËt v ®−êng mËt, ph¸t hiÖn ®−îc mét sè rèi lo¹n bÖnh lÝ vÒ gan mËt. Cã thÓ ghi h×nh gan dùa v o kh¶ n¨ng thùc b o cña c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« (tÕ b o Kupffer). C¸c tiÓu thÓ keo sau khi tiªm v o tÜnh m¹ch sÏ ®−îc rêi khái m¸u do hiÖn t−îng thùc b o cña c¸c tÕ b o liªn vâng néi m«. Trong c¬ thÓ ng−êi b×nh th−êng th× 85% tÕ b o liªn vâng néi m« tËp trung t¹i gan, 5 ÷ 10% t¹i l¸ch, phÇn cßn l¹i ph©n bè trong tuû x−¬ng. Sù ph©n bè c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« trong gan v l¸ch t−¬ng ®èi thuÇn nhÊt. Dùa v o c¸c ®Æc ®iÓm trªn ng−êi ta ® dïng mét sè chÊt ®¸nh dÊu b»ng §VPX ph¸t tia gamma nh− keo v ng (198Au), keo 99mTc … x©m nhËp v o c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« ®Ó ghi h×nh gan. Sau khi tiªm hçn dÞch keo phãng x¹ v o tÜnh m¹ch chóng sÏ ph©n bè ®Òu trong c¸c c¬ quan n y v cho phÐp ta ghi h×nh ®−îc c¸c c¬ quan ®ã. Khi cã sù ph¸ huû kiÕn t¹o b×nh th−êng cña gan th× c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« ë vïng tæn th−¬ng còng bÞ tæn th−¬ng hoÆc bÞ thay thÕ, do vËy t¹i vïng tæn th−¬ng sÏ Hoa Sóng SantÐ
  5. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k kh«ng tËp trung c¸c chÊt keo ®¸nh dÊu phãng x¹ (hoÆc tËp trung Ýt h¬n). KÕt qu¶ sÏ xuÊt hiÖn mét vïng "l¹nh" hay vïng "khuyÕt" ho¹t ®é phãng x¹ trªn h×nh ghi cña c¬ quan ®ã. 7.1.2. ChØ ®Þnh: Ghi h×nh gan th−êng ®−îc chØ ®Þnh trong c¸c tr−êng hîp: cÇn ®¸nh gi¸ h×nh d¹ng, vÞ trÝ, kÝch th−íc cña gan. Ph¸t hiÖn v ®Þnh vÞ c¸c tæn th−¬ng khu tró nh− ung th− gan (nguyªn ph¸t hoÆc di c¨n), ¸p xe, nang..., ®¸nh gi¸ c¸c bÖnh gan khuyÕch t¸n nh− viªm gan, x¬ gan. §¸nh gi¸ c¸c khèi u vïng bông v ®Ó ®Þnh ranh giíi gan trong c¸c bÖnh ngo i gan nh− ¸p xe d−íi c¬ ho nh, u sau phóc m¹c. Theo dâi bÖnh nh©n ung th− gan sau ®iÒu trÞ ho¸ chÊt, phÉu thuËt... C¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I...) cßn gióp ta chÈn ®o¸n ph©n biÖt ho ng ®¶n t¾c mËt víi ho ng ®¶n kh«ng t¾c mËt, t¾c ®−êng mËt cÊp tÝnh ho n to n víi kh«ng ho n to n, gióp ph©n ®Þnh ranh giíi cña gan tr¸i khi h×nh gan bÞ lÉn víi l¸ch khi ghi h×nh gan b»ng keo Sulfur - 99mTc hay Phyton - 99mTc. Tuy nhiªn ghi h×nh nhÊp nh¸y gan vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh l : chØ cã thÓ ph¸t hiÖn ®−îc nh÷ng tæn th−¬ng víi ®−êng kÝnh 2,5 ÷ 3 cm. H¹n chÕ n y do kh¶ n¨ng ph©n gi¶i cña detector, kÝch th−íc lín cña c¬ quan v do ®éng t¸c h« hÊp cña bÖnh nh©n. Ngo i ra sù kh¸c biÖt gi¶i phÉu häc kh¸ lín ë nh÷ng ng−êi b×nh th−êng còng l m ®¸nh gi¸ sai kÕt qu¶. 7.1.3. D−îc chÊt phãng x¹: dïng ®Ó ghi h×nh gan tuú thuéc v o viÖc ®¸nh dÊu v o tÕ b o liªn vâng néi m« hoÆc ®¸nh dÊu v o c¸c tÕ b o nhu m« gan: §Ó ®¸nh dÊu v o hÖ liªn vâng néi m« cã thÓ sö dông keo v ng (198Au), keo Sulfua - 99mTc, Phyton - 99mTc hoÆc microaggregat - 131I ... §Ó ®¸nh dÊu v o tÕ b o nhu m« gan th−êng dïng c¸c chÊt m u: Rose Bengal - 131 I, BSP - 131I... 7.1.4. ThiÕt bÞ: Ng−êi ta cã thÓ ghi h×nh gan b»ng m¸y x¹ h×nh v¹ch th¼ng Scanner, ghi h×nh ®éng b»ng Gamma Ccamera, SPECT, PET, SPECT - CT, PET - CT. 7.1.5. §¸nh gi¸ kÕt qu¶: a. §¸nh dÊu b»ng c¸c chÊt keo phãng x¹ (keo 99mTc ...) v o tÕ b o liªn vâng néi m«: Sau khi tiªm nÕu gan b×nh th−êng sÏ thÊy H§PX ph©n bè ®ång ®Òu, gan ph¶i nhiÒu h¬n gan tr¸i (do nhu m« gan ph¶i d y h¬n gan tr¸i), l¸ch kh«ng lªn h×nh hoÆc rÊt Ýt ho¹t ®é phãng x¹. §¸nh dÊu b»ng c¸c chÊt keo phãng x¹ gióp cho ta ®¸nh gi¸ ®−îc nh÷ng bÊt th−êng thÓ hiÖn qua c¸c vïng gi¶m hoÆc khuyÕt H§PX, thay ®æi kÝch th−íc… Ph¸t hiÖn c¸c tæn th−¬ng khu tró (cho¸n chç) th−êng gÆp trong ung th− gan, ¸p xe gan, nang trong gan, u m¸u, dÞ tËt bÈm sinh, sÑo, chÊn th−¬ng... X¸c ®Þnh c¸c tæn th−¬ng thay ®æi kÝch th−íc (t¨ng hoÆc gi¶m). Tæn th−¬ng khuyÕch t¸n (H§PX tËp trung kh«ng ®Òu), th−êng gÆp trong viªm gan cÊp, m n, x¬ gan, c¸c qu¸ tr×nh th©m nhiÔm nh− lymphoma hay bÖnh b¹ch cÇu... Ngo i ra cã thÓ thÊy gi¶m ho¹t ®é chung ë gan hay ®i kÌm víi t¨ng H§PX ë l¸ch v tuû x−¬ng (nh− trong bÖnh x¬ gan l¸ch to kiÓu Banti). b. §¸nh dÊu c¸c chÊt m u v o tÕ b o nhu m« gan: b×nh th−êng 10 ÷ 15 phót sau khi tiªm c¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I...) th× phÇn lín H§PX tËp trung trong tæ chøc gan. Sau ®ã H§PX b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ë tói mËt v theo mËt v o ruét non. ë ng−êi b×nh th−êng bao giê còng thÊy ho¹t ®é ë ruét non sau 1 giê. BÊt th−êng thÓ hiÖn ë chç kh«ng thÊy hoÆc thÊy muén ho¹t ®é vïng ruét, thanh th¶i chÊt m u ra khái m¸u chËm, thÓ hiÖn ë ho¹t ®é vïng tim trªn h×nh ghi sau 1 giê còng nh− cã tËp trung ho¹t ®é phãng x¹ ë thËn. Hoa Sóng SantÐ
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2