Tuy n T p Nghiên C u Bi n, 2015, t p 21, s 2: 176-187<br />
<br />
HI N TR NG, XU TH VÀ KH NĂNG PH C H I A D NG SINH H C<br />
R N SAN HÔ V NH NHA TRANG<br />
Hoàng Xuân B n, H a Thái Tuy n, Phan Kim Hoàng, Nguy n Văn Long, Võ Sĩ Tu n<br />
Vi n H i dương h c, Vi n Hàn lâm Khoa h c & Công ngh Vi t Nam<br />
Tóm t t<br />
<br />
Bài báo trình bày k t qu v hi n tr ng r n san hô t i 13 i m kh o sát trong<br />
v nh Nha Trang. Nh m ánh giá xu th bi n ng c a các r n san hô, 8 i m<br />
giám sát c<br />
nh giai o n t năm 2002 – 2007 và k t qu kh o sát năm 2015<br />
ư c s d ng<br />
phân tích xu th bi n ng và kh năng ph c h i a d ng<br />
sinh h c có th có c a các r n san hô v nh Nha Trang. K t qu cho th y, hi n<br />
tr ng<br />
ph trung bình c a san hô s ng v nh Nha Trang t giá tr b c 2,<br />
m t<br />
cá r n trung bình t 122 ± 23SE con/100m2, ng v t không xương<br />
s ng kích thư c l n có m t<br />
trung bình 14 ± 4,3SE con/100m2.<br />
ph c a<br />
san hô s ng và cá r n san hô có d u hi u tăng t i khu v c b o v nghiêm<br />
ng t. M t s vùng r n ngoài khu v c b o v nghiêm ng t có xu th gi m v<br />
ph , m t s r n ã suy thoái ho c có th suy thoái trong th i gian t i và<br />
ng v t không xương s ng<br />
không còn kh năng ph c h i t nhiên. M t<br />
kích thư c l n thay i không theo qui lu t t i các i m giám sát theo th i<br />
gian và c u gai en (Diadema spp) là loài chi m ưu th trong nhóm ng v t<br />
không xương s ng. Hơn n a không có d u hi u ph c h i c a các nhóm sinh<br />
v t có giá tr kinh t . Tính a d ng sinh h c t i m t s i m giám sát có d u<br />
hi u suy gi m do s thay i c a c u trúc qu n xã sinh v t r n và s bi n<br />
m t m t s loài sinh v t.<br />
THE STATUS, TREND AND RECOVERY POTENTIAL<br />
OF CORAL REEF BIODIVERSITY IN NHA TRANG BAY<br />
<br />
Hoang Xuan Ben, Hua Thai Tuyen, Phan Kim Hoang, Nguyen Van Long, Vo Si Tuan<br />
Institute of Oceanography, Vietnam Academy of Science & Technology<br />
Abstract<br />
<br />
The status of coral reefs at thirteen surveying sites in Nha Trang Protected<br />
Area is presented in this article. Eight permanent surveying sites established<br />
from 2002 – 2007 and the data collected in 2015 were used to assess the<br />
trend of coral reef’s fluctuation in Nha Trang bay. The average covery of<br />
living coral was classified as category 2, the densities of coral fish were<br />
122 ± 23SE ind.100m-2, macro-invertebrates were 14 ± 4.3SE ind.100m-2.<br />
Overall, the status of coral reefs in Nha Trang did not vary over the past<br />
decade. The living covery and the density of fish increased at core zone of<br />
Nha Trang Protected Area. Some reefs located at buffer zone have been<br />
degraded or will be degraded in the near future and they are no longer able to<br />
naturally recover. The density of macro-invertebrate in the monitoring sites<br />
fluctuated and sea urchin (Diadema spp) is the dominant species of macroinvertebrate. Moreover, no recovery signal of the valuable benthic groups<br />
176<br />
<br />
was detected in the reef and some of the benthic groups will not be able to<br />
recover any more. The decline of biodiversity at some monitoring sites is<br />
due to the changes of community structure of coral reef and the<br />
disappearance of some species.<br />
I. M<br />
<br />
U<br />
<br />
R n san hô là m t h sinh thái v i c trưng<br />
cao v a d ng, năng su t sinh h c và là nơi<br />
cư ng c a r t nhi u loài sinh v t r n. Vì<br />
v y, chúng ư c xem là ‘r ng nhi t<br />
i’<br />
c a bi n (Connell, 1978). T ng di n tích<br />
r n san hô toàn c u ư c tính nh hơn 1,2%<br />
di n tích l c a (Spalding và cs., 2001)<br />
nhưng nh ng giá tr l i ích mà chúng em<br />
l i cho con ngư i th t áng k bao g m giá<br />
tr v ngu n l i và các giá tr d ch v sinh<br />
thái khác (Moberg và Folke, 1999). Ch v i<br />
1 km2 r n san hô trong i u ki n t t có th<br />
cung c p ngu n protein cho trên 300 ngư i<br />
dân s ng vùng có phân b r n san hô<br />
(Jennings và Polunin, 1996). Cesar và cs.<br />
(2003) ư c tính r ng, l i ích kinh t mà r n<br />
san hô trên th gi i em l i hàng năm<br />
kho ng 30 t USD, trong ó ngh cá óng<br />
góp 5,7 t , b o v vùng b 9 t , du l ch, gi i<br />
trí 9,6 t và giá tr v a d ng sinh h c 5,5 t<br />
USD. Tuy nhiên, theo nh ng th ng kê g n<br />
ây, di n tích r n san hô trên th gi i ã<br />
m t kho ng 19% và kho ng 15% s r n<br />
ang trong tình tr ng có chi u hư ng b e<br />
d a nghiêm tr ng và s m t trong vòng 10 –<br />
20 năm t i, 20% r n b e d a và có kh<br />
năng bi n m t trong vòng 20 – 40 năm<br />
(Wilkinson, 2008). Như v y, có th nh n<br />
th y r ng m c dù trong tương lai g n r n<br />
san hô v n chưa b tuy t ch ng nhưng<br />
nh ng l i ích mà r n san hô em l i cho<br />
con ngư i s không còn như trư c.<br />
T i Vi t Nam, trong khuôn kh c a d<br />
án “Ngăn ng a xu hư ng suy thoái môi<br />
trư ng Bi n ông và v nh Thái Lan,<br />
UNEP/GEF/SCS” do Vi n H i dương h c<br />
ch trì ã ti n hành kh o sát trên 200 i m<br />
r n san hô vùng ven b Vi t Nam, cho th y<br />
ch kho ng 1% s r n có<br />
ph cao trong<br />
khi s r n có<br />
ph th p chi m t i trên<br />
31%, s r n có<br />
ph trung bình và khá l n<br />
lư t là 41% và 26% (d a theo thang phân<br />
<br />
ph c a English và cs., 1997). K t<br />
chia<br />
qu c a d án cũng nh n nh:<br />
ph san<br />
hô s ng trên r n các vùng ven b ang b<br />
gi m d n theo th i gian, có nhi u nơi lên<br />
n trên 30% trong vòng 10 năm qua. Các<br />
m i e d a i v i r n san hô cũng ư c<br />
xác nh bao g m: khai thác quá m c, khai<br />
thác h y di t, l ng ng tr m tích, ô nhi m,<br />
s bùng n c a sinh v t ch h i, xâm th c<br />
c a h i miên, tai bi n thiên nhiên… (Võ Sĩ<br />
Tu n và cs., 2005). Các nghiên c u v hi n<br />
tr ng ngu n l i sinh v t r n các vùng ven<br />
b Vi t Nam cũng ph n nh th c tr ng quá<br />
nghèo nàn v thành ph n sinh v t ngu n l i<br />
như cá, thân m m, da gai, giáp xác (Võ Sĩ<br />
Tu n và cs., 2008). i u này cho th y m t<br />
th c tr ng là hi n tr ng r n san hô vùng<br />
bi n ven b Vi t Nam ang có chi u hư ng<br />
suy gi m nghiêm tr ng do các ho t ng<br />
khai thác quá m c, s d ng không h p lý, ô<br />
nhi m môi trư ng.<br />
Nha Trang là m t trong 29 v nh p nh t<br />
th gi i, có di n tích m t nư c kho ng<br />
12.200 ha, bao g m 14 hòn o l n nh v i<br />
ư ng b bi n dài trên 15 km, ây là nơi có<br />
i u ki n khá lí tư ng cho s phân b r n<br />
san hô. Các nghiên c u cho th y, t ng di n<br />
tích r n san hô v nh Nha Trang là 731 ha<br />
phân b xung quanh h u h t các o trong<br />
v nh và Bãi C n L n (Granband). Trong<br />
th i gian qua, các ho t ng phát tri n kinh<br />
t trên các o trong v nh cũng như nhu c u<br />
du l ch bi n ngày càng tăng, ch c ch n r ng<br />
r n san hô<br />
ây ã và ang ch u nhi u áp<br />
l c và chúng có th s thay i theo các<br />
chi u hư ng khác nhau. K t qu nghiên c u<br />
c a Võ Sĩ Tu n (2011) v ‘‘Bi n ng a<br />
d ng sinh h c r n san hô v nh Nha Trang<br />
và các gi i pháp qu n lý’’ ã nêu ra s m t<br />
mát và thay i c u trúc qu n xã, suy gi m<br />
ngu n l i và các m i e d a r n san hô do<br />
ho t ng c a con ngư i và tai bi n thiên<br />
nhiên, qua ó ã ưa ra các gi i pháp nh m<br />
nâng cao hi u qu qu n lý b n v ng r n san<br />
<br />
177<br />
<br />
hô. Vì v y, bài báo này s ch trình bày<br />
nh ng k t qu m i nh t v hi n tr ng r n<br />
san hô v nh Nha Trang năm 2015 trong ó<br />
có nh ng i m l n u tiên ư c kh o sát<br />
m t cách chi ti t v hi n tr ng. M t khác,<br />
d a vào nh ng k t qu giám sát r n san hô<br />
t i các i m giám sát c<br />
nh v nh Nha<br />
Trang t năm 2002 n năm 2007, bài báo<br />
s t ng h p phân tích xu th thay i cũng<br />
như kh năng ph c h i a d ng sinh h c<br />
c a r n san hô v nh Nha Trang.<br />
<br />
II. PHƯƠNG PHÁP<br />
T ng s 13 i m r n ư c kh o sát ánh<br />
giá hi n tr ng r n san hô vào tháng 8 năm<br />
2015 g m: ông Nam Hòn Mi u, B c Hòn<br />
T m, Bãi L n, Tây Nam Hòn Mun, Tây<br />
B c Hòn Mun, Bãi Bàng, Bãi Nghéo, Hòn<br />
Vung, Hòn Ch ng, Hòn Rùa, Bãi C n 1,2,3<br />
(Hình 1 và b ng 1).<br />
<br />
Hình 1. Sơ các v trí kh o sát và giám sát c<br />
nh t i v nh Nha Trang<br />
Fig. 1. Studied sites and monitoring sites (number with dark colour) in Nha Trang bay<br />
B ng 1. Các i m kh o sát r n san hô Nha Trang (* i m giám sát c<br />
Table 1. Studied sites in Nha Trang bay (* monitoring sites)<br />
STT<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
9.<br />
10.<br />
11.<br />
12.<br />
13.<br />
<br />
V trí<br />
ông Nam Hòn Mi u*<br />
B c Hòn T m*<br />
Bãi L n*<br />
Tây Nam Hòn Mun*<br />
Tây B c Hòn Mun*<br />
Bãi Bàng*<br />
Bãi Nghéo*<br />
Hòn Vung*<br />
Hòn Ch ng<br />
Hòn Rùa<br />
Bãi C n 1<br />
Bãi C n 2<br />
Bãi C n 3<br />
<br />
Vĩ<br />
120 181307<br />
120 177029<br />
120 181496<br />
120 166916<br />
120 171822<br />
120 221545<br />
120 218219<br />
120 270690<br />
120 275470<br />
120 288990<br />
120 283766<br />
120 292283<br />
120 291483<br />
<br />
178<br />
<br />
nh)<br />
<br />
Kinh<br />
1090 224747<br />
1090 249199<br />
1090 292356<br />
1090 294885<br />
1090 301156<br />
1090 323552<br />
1090 304891<br />
1090 355364<br />
1090 203100<br />
1090 240230<br />
1090 295650<br />
1090 295650<br />
1090 287666<br />
<br />
ánh giá s bi n ng c a r n san hô,<br />
s li u v r n san hô t i 8 i m giám sát c<br />
nh t năm 2002 – 2007 và năm 2015 g m<br />
ông Nam Hòn Mi u, B c Hòn T m, Bãi<br />
L n, Tây Nam Hòn Mun, Tây B c Hòn<br />
Mun, Bãi Bàng, Bãi Nghéo và Hòn Vung<br />
ư c s d ng<br />
ánh giá có hay không s<br />
thay i c a r n san hô v nh Nha Trang<br />
theo th i gian. S d ng phương pháp m t<br />
c t (English và cs., 1997) và phương pháp<br />
Ki m tra r n - Reefcheck (Hodgson và<br />
Waddell, 1997), ng th i có b sung thêm<br />
m t s ch tiêu phù h p v i i u ki n c a<br />
v nh Nha Trang<br />
ánh giá hi n tr ng r n<br />
san hô t i các i m kh o sát:<br />
Các d ng h p ph n áy r n san hô: Các<br />
d ng h p ph n s ư c ghi nh n theo t ng<br />
i m ch m 0,5 m c a dây m t c t. Các ch<br />
tiêu giám sát v<br />
ph san hô, các d ng<br />
h p ph n áy khác bao g m: san hô c ng<br />
(hard corals), san hô m m (soft corals), san<br />
hô m i ch t (recent killed corals), san hô<br />
ch t b ph rong (dead coral with algae),<br />
rong l n (fleshy seaweeds), rong vôi<br />
(coralline algae), rong s i (turf algae), h i<br />
miên (sponges), á (rock), san hô v v n<br />
(rubble corals), cát (sand), bùn hay t sét<br />
(silt/clay) và các lo i khác (others) s ư c<br />
ghi nh n các i m ch m 0,5 m theo 4<br />
o n c a m t c t. Ph n trăm<br />
ph c a<br />
m i h p ph n ư c tính theo công th c:<br />
<br />
Cá r n san hô và ng v t không xương<br />
s ng kích thư c l n: S li u thu th p d c<br />
theo 4 o n c a m i m t c t (m i o n 20<br />
m chi u dài và 5 m chi u r ng). T t c<br />
thành ph n cá r n (chia theo các nhóm kích<br />
thư c: 20 cm) b t<br />
g p trên m t c t s ư c ghi nh n. Các loài<br />
ng v t không xương s ng kích thư c l n<br />
ư c ghi nh n bao g m: trai tai tư ng<br />
(Tridacna spp), c u gai bút chì<br />
(Heterocentrotus mammilatus), c u gai en<br />
(Diadema spp), h i sâm (h Holothuridea),<br />
sao bi n gai (Acanthaster planci), c tù và<br />
(Charonia tritonis), tôm bác sĩ (Stenopus<br />
<br />
hispidus), tôm hùm (Panulirus spp) và c<br />
n (Tectus spp). S li u ghi nh n s là m t<br />
c a cá r n và ng v t không xương<br />
s ng trên ơn v di n tích 100 m2.<br />
S li u ư c nh p và x lí b ng ph n<br />
m m Excel, trong ó dùng ANOVA m t<br />
bi n<br />
xác nh s sai khác là có ho c<br />
không có ý nghĩa c a m i nhóm sinh v t<br />
theo th i gian. N u s sai khác là có ý<br />
nghĩa, Turkey test ư c dùng ki m tra s<br />
sai khác c a m i nhóm sinh v t gi a các<br />
th i i m giám sát.<br />
III. K T QU<br />
1. Hi n tr ng r n san hô<br />
ph san hô<br />
K t qu nghiên c u cho th y,<br />
s ng (bao g m san hô c ng và san hô m m)<br />
dao ng khá l n và phân b không ng<br />
u gi a các i m kh o sát.<br />
ph r n san<br />
hô<br />
v nh Nha Trang có th chia (theo<br />
thang phân chia c a English và cs, 1997)<br />
làm 3 nhóm như sau: nhóm có<br />
ph cao<br />
là Tây B c và Tây Nam Hòn Mun t giá<br />
tr b c 4 ( ph > 50%). Nhóm có<br />
ph<br />
trung bình là Bãi Bàng, Hòn Ch ng, Hòn<br />
Vung và B c Hòn T m (có<br />
ph > 10%)<br />
và nhóm có<br />
ph th p là các i m còn l i<br />
t giá tr b c 1(<br />
ph
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
