YOMEDIA
ADSENSE
Khuynh hướng tiểu thuyết hóa lịch sử trong tiểu thuyết lịch sử Việt Nam sau 1975
152
lượt xem 21
download
lượt xem 21
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Khảo sát những tiểu thuyết lịch sử Việt Nam được xuất bản sau 1975, chúng tôi nhận thấy, các nhà văn xử lí chất liệu lịch sử theo hai khuynh hướng chính: khuynh hướng lịch sử hoá tiểu thuyết và tiểu thuyết hoá lịch sử.
AMBIENT/
Chủ đề:
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Khuynh hướng tiểu thuyết hóa lịch sử trong tiểu thuyết lịch sử Việt Nam sau 1975
- Khuynh hướng tiểu thuyết hóa lịch sử trong tiểu thuyết lịch sử Việt Nam sau 1975
- Khảo sát những tiểu thuyết lịch sử Việt Nam được xuất bản sau 1975, chúng tôi nhận thấy, các nhà văn xử lí chất liệu lịch sử theo hai khuynh hướng chính: khuynh hướng lịch sử hoá tiểu thuyết và tiểu thuyết hoá lịch sử. Trong bài viết này, chúng tôi tập trung đề cập đến khuynh hướng tiểu thuyết hoá lịch sử. Tiểu thuyết vốn đề cao tính chất hư cấu, sáng tạo chủ quan, c òn lịch sử lại đòi hỏi sự chính xác, khách quan khi lưu giữ những tư liệu liên quan đến số phận của một dân tộc. Tiểu thuyết hoá lịch sử nghĩa là nhà văn biến những tư liệu chính xác của lịch sử thành tiểu thuyết, thành những sản phẩm hư cấu, tưởng tượng của cá nhân nghệ sĩ. Khi đó, lịch sử trở thành chất liệu, thậm chí là phương tiện để nhà văn viết tiểu thuyết. Nhiều khi nhà văn chỉ mượn lịch sử làm đường viền trang trí chứ không phản ánh trung thực một thời kì lịch sử cụ thể. Nói như nhà văn Alexandre Dumas, lịch sử chỉ như cái đinh đóng vào tường để người viết có thể tuỳ thích treo vào đó những bức hoạ của riêng mình. Đó là thứ lịch sử đã được nhào nặn, thiết kế lại. Và nhà văn viết tiểu thuyết lịch sử là sáng tạo một lịch sử khác, đến lượt người đọc, họ cũng hưởng thụ lịch sử theo cách của riêng mình. Với khuynh hướng sáng tạo này, nhà văn có thể phán xét cả lịch sử, chưng cất lại lịch sử, cãi ngầm với sử học về nhân sinh, thế sự để giúp nhận thức thêm, nhận thức lại lịch sử. Đọc những cuốn tiểu thuyết lịch sử đ ược viết theo khuynh hướng này, ấn tượng về lịch sử dù vẫn tồn tại, và vẫn cần thiết như một không gian toàn thể nhưng đã không còn ở bình diện thứ nhất mà nổi lên trước hết là ấn tượng của tiểu thuyết với bao vấn đề thế sự, đời thường cùng những sáng tạo mới mẻ, riêng biệt. Theo Bakhtin đó là ấn tượng về cái “hiện tại chưa hoàn thành” - hiện tại ấy trở thành đối tượng ưu tiên của tiểu thuyết để người viết tiểu thuyết “có thể miêu tả những sự việc có thật trong đời mình hoặc nói ám chỉ đến chúng, có thể can thiệp vào cuộc trò chuyện giữa các nhân vật, có thể bút chiến công khai với các địch thủ văn học của mình...”(1). Tính dân chủ vốn là yếu tính của tiểu thuyết có dịp đ ược thể hiện trong mọi cấp độ nội dung và hình thức của tác phẩm. Độc giả không thể tìm thấy trong tiểu thuyết lịch sử những phán xét duy nhất đúng về các chân lí mà là những giả thuyết về đời sống của nhà văn. Hơn thế nữa, trên con đường tiểu thuyết hóa lịch sử, ở những phóng thoát xa nhất của tư duy tự sự lịch sử mang cảm quan nghệ thuật hậu hiện đại, tiểu thuyết càng thoát dần cái nhìn toàn trị của tư duy đại tự sự để hướng đến cái nhìn
- tiểu tự sự. Ảnh hưởng tiếng gọi của trò chơi, tiểu thuyết lịch sử trở thành mảnh đất để nhà văn tự do sử dụng các thủ pháp nghệ thuật khác nhau, tiến hành các thử nghiệm khác nhau miễn là trình bày cảm nhận thế giới của mình một cách hiệu quả nhất. Lịch sử nhìn từ góc độ khoa học là cái đã có, đã xong xuôi, tất yếu. Tiểu thuyết lại chú trọng sự sáng tạo, quan tâm đến những khả năng có thể của lịch sử, do đó lịch sử được hiện diện trong sự vận động không ngừng, không khép kín. Nhà văn sáng tạo lại lịch sử và gieo vào lòng độc giả những câu hỏi, những vấn đề đối thoại trong trang viết để cùng nghiền ngẫm, liên tưởng, tìm mối thông cảm và chia sẻ với những con người trong câu chuyện xưa mà nay chỉ còn là vài dòng khắc trên bia đá. Khuynh hướng tái tạo lịch sử này được thể hiện trên nhiều cấp độ: 1. Phục hiện kiểu tiểu thuyết khiến lịch sử trở nên sinh động Có thể xem đây như bước đầu tiên để tiểu thuyết lịch sử vượt thoát khỏi mô hình truyện kể lịch sử. Nhà văn sẽ dùng quyền sáng tạo và hư cấu để bổ sung thêm những chi tiết, phục dựng lại những thời kì mà sách lịch sử không nói đến. Đời sống riêng, tâm lí các nhân vật không được nhắc đến trong các tư liệu lịch sử nhưng nhà tiểu thuyết sẽ huy động tối đa năng lực tưởng tượng để bổ sung, lấp đầy những khoảng trống này để lịch sử trở nên đầy đặn hơn, sinh động hơn. Bằng một vài điểm níu mỏng manh từ lịch sử, nhà tiểu thuyết sẽ sáng tạo ra cả một thế giới. Tiêu biểu cho cấp độ xử lí chất liệu lịch sử này là những cuốn tiểu thuyết: Khúc khải hoàn dang dở (Hà Ân), Bão táp cung đình, Thăng Long nổi giận, Huyền Trân công chúa, Vương triều sụp đổ (Hoàng Quốc Hải), Kinh đô Rồng, Một mất một còn, Thời vàng son (Nguyễn Khắc Phục)... Trong tiểu thuyết Huyền Trân công chúa, nhà văn Hoàng Quốc Hải đã dựa vào vài dòng ngắn ngủi được ghi lại trong Đại Việt sử kí toàn thư: “Mùa hạ, tháng 6, gả công chúa Huyền Trân cho vua nước Chiêm Thành là Chế Mân. Trước đây, thượng hoàng đi chơi các địa phương sang nước Chiêm Thành, đã trót hứa gả con gái cho. Các văn sĩ trong triều ngoài nội nhiều người mượn điển vua nhà Hán đem Chiêu Quân gả cho Hung Nô làm lời thơ bằng quốc ngữ để chê cười”(2). Từ chi tiết này của lịch sử, tác giả đã hư cấu, tưởng tượng để viết nên cuốn tiểu thuyết trên 300 trang, miêu tả cụ thể
- về cô công chúa Huyền Trân - con gái yêu của vua Trần Nhân Tông, đặc biệt là diễn biến tâm lí của nàng từ lúc nghe tin mình được gả sang Chiêm Thành cho tới khi đã trở thành vợ của vua Chiêm - Chế Mân. Việc Huyền Trân chấp thuận làm vợ Chế Mân, bên ngoài ai cũng nghĩ nàng là một người con thuận hảo, ý thức được trọng trách đối với quốc gia, nhưng trong sâu thẳm của lòng mình, việc đó còn là một sự “trả thù”, nàng cố vùi nén, quên đi tình yêu với người anh hùng đã lớn tuổi Trần Khắc Chung. Mặc dù vậy, khi làm vợ Chế Mân, Huyền Trân là người phụ nữ biết hy sinh vì nghĩa cả, có trí tuệ sáng suốt, biết khuyên chồng khuyên vua lo việc trị nước an dân, giữ bổn tâm thiện đức làm gương cho trăm họ. Huyền Trân thực sự trở thành một nhân vật sống động, đầy sức thuyết phục trước độc giả chứ không chỉ c òn là một cái tên trong sử sách. Nhà văn đã xây dựng được Huyền Trân thành một trang nữ kiệt về văn hoá, đạo đức, đẩy nhân vật ra xa khỏi quan niệm phong kiến trọng nam khinh nữ. N àng kiên nghị, sáng suốt có ý thức xây dựng và củng cố tình hữu nghị giữa hai dân tộc Việt - Chiêm vì hoà bình lâu dài của khu vực, lại biết khuyên Chế Mân lo việc chấn hưng đất nước, mang lại hạnh phúc cho dân. Kiểu phục hiện lịch sử này khiến cho tác phẩm của Hoàng Quốc Hải có một chủ đề tư tưởng sâu sắc. Đồng thời đặt trong bối cảnh đổi mới đất nước, mở rộng giao lưu văn hoá-ngoại giao hôm nay, nhân vật Huyền Trân ít nhiều có thêm được hơi thở của cuộc sống đương đại. D ựa vào nguồn sử liệu của Đ ại Việt sử kí to àn thư viết về vị vua đầu triều Lý - Lý Công U ẩn (1010 -1028), t ất cả gồm 26 trang(3), nhà văn Nguyễn Khắc Phục đ ã hư cấu, t ưởng t ượng để viết nên cuốn tiểu thuyết K inh đô R ồng với độ dày gần 6 00 trang, miêu t ả chi tiết về vị vua khai sáng ra triều Lý. Độc giả sẽ t ìm thấy t rong cuốn sách những kiến thức lịch sử - văn hoá - xã hội sâu rộng và những con n gười Thăng Long bằng x ương b ằng thịt sống động, phong phú với nhữn g buồn v ui, chiến công và mất mát, dằn vặt và dấn thân, hạnh phúc và bi k ịch..., đặc biệt là âm hư ởng anh h ùng ca về vị vua t ài danh Lý Công U ẩn. Đó là một thời k ì l ịch s ử rất xa ngày nay, với khoảng cách hàng ngàn năm, gắn liền với sự ra đời của nh à nước Đ ại Việt, triều Lý và d ĩ nhiên có cả sự kiện trọng đại của cuộc dời đô khỏi Hoa Lư ra đ ịnh đô ở Thăng Long, mở ra một thời đại mới cho sự phát triển của đất nước Việt Nam. Cuốn tiểu thuyết cho ng ười đọc đ ược sống lại với bao nhiêu
- h uyền thoại của đất Thăng Long: nguồn cội của thành Luy Lâu, bài ca Việt cổ xưa n hất, những giai thoại huyền bí về con chồn tinh chín đuôi chuy ên ăn thịt người gần ch ùa Khai Quốc và hồ Lãng Bạc (Hồ Tây ngày nay)... Đó c òn là nguồn gốc ra đ ời đầy bí ẩn của cậu bé Lý Công Uẩn, rồi n hững năm tháng ấu thơ c ậu bé đ ược s ống trong sự yêu thương d ạy dỗ của s ư V ạn Hạnh. Thời trai trẻ tài ba, công thành d anh to ại nh ưng trong sâu thẳm trái tim chàng trai ấ y vẫn không thôi tiếc nuối về một t ình yêu không tr ọn vẹn. Để rồi cho đến khi đ ã ở vị tr í nghiêng lệch thiên hạ, Lý Thái T ổ vẫn không thôi day dứt về t ình yêu với tiểu thư Bích Đào... Nguyễn K hắc Phục đ ã b ồi da đắp thịt để những sự kiện v à nhân vật lịch sử trở nên s ống đ ộng, hấp dẫn, đang song hành cùng ngư ời đ ương thời chứ không chỉ là những c on s ố, những sự kiện đ ược “ ướp lạnh” của lịch sử . Rõ ràng, dưới hình thức tiểu thuyết, lịch sử đã được phục sinh. Lịch sử trở nên cụ thể hoá, sinh động hoá. Nhà tiểu thuyết đã dùng khả năng tưởng tượng của mình để lấp đầy chỗ trống giữa những d òng sử biê n niên khô khan mà s ử quan ngày xưa để lại. Điều đó khiến lịch sử được tái hiện không chỉ là những sự kiện hàn lâm mà là lịch sử sống động của c õi nhân sinh. Đây là sức hấp dẫn riêng c ủa những trang sách tiểu thuyết so với những trang sách lịch sử.
ADSENSE
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
AANETWORK
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn