intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Một số vấn đề cơ bản về gia đình Việt Nam trong giai đoạn 2011 - 2020

Chia sẻ: Năm Tháng Tĩnh Lặng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

200
lượt xem
45
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tập trung xem xét các vấn đề cơ bản của gia đình Việt Nam, là những vấn đề xã hội có khả năng chi phối sự vận hành và phát triển của gia đình trong những năm sắp tới (2011-2020), trên cơ sở phân tích các yếu tố của gia đình như chức năng gia đình, cấu trúc gia đình, quan hệ gia đình, văn hóa gia đình và từ lĩnh vực hôn nhân với tư cách là một thiết chế phụ của gia đình.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Một số vấn đề cơ bản về gia đình Việt Nam trong giai đoạn 2011 - 2020

N g h i e n ci5u<br /> G i a d i n h V^ G i 6 i<br /> So 2 - 2 0 1 2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Mot SO van fle ca ban ve gia ainh Viet Nam<br /> trong giai floan 2011-2020<br /> <br /> Nguyen Hiiru Minh<br /> Vi6n Gia dinh vd Gidi<br /> Mai Van Hai<br /> Vi6n X§ hOi hoc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T o m tat: Bai viet tap trung xem xet cac van de cd ban cua gia<br /> dinh Viet Nam, la nhiJng van de xa hoi co kha nang chi phoi sU<br /> van h a n h va phat trien cua gia dinh trong nhiing nam sap t6i<br /> (2011-2020), tren cd sd phan tich cac yeu to' ciia gia dinh nhu<br /> chiic nang gia dinh, cau true gia dinh, quan he gia dinh, van hoa<br /> gia dinh va tu! linh viic hon nhan v6i tU each la mot thiet che phu<br /> cua gia dinh. Nhiing van de cd ban cua gia dinh Viet Nam dudc<br /> dat ra tii thiic trang,va xu hii6ng bien doi cua gia dinh doi hoi<br /> phai dUdc nhan thiic, dieu chinh, can thiep tit phia nha nifdc, xa<br /> hoi va cua chinh ban than gia dinh nh&m co nhiing quyet sach<br /> dung dan xay diJng gia dinh Viet Nam phat trien ben viing, dap<br /> ling diidc nhiing doi hoi cua xa hoi trong qua trinh cong nghiep<br /> hoa, hien dai hoa va toan ciu hoa trong nhiing thap nien tdi.<br /> <br /> Tit khoa: Gia dinh; Van de cd ban ve gia dinh Viet Nam; Gia<br /> dinh Viet Nam giai doan 2011-2020.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. Mddau<br /> <br /> xay dung gia dinh Viet Nam phat trien b^n viing da dugc cac Dai hoi<br /> Dang toan quC'c Dang c6ng san Viet Nam rat quan tam di cap. Cuong linh<br /> 6 Nghjgn curu Gia dinh vd Gidi. QuySn 22, sd' 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> xay dung da't nudc trong thdi ky qua d6 iSn chii nghTa xa h6i neu ro: "Gia<br /> dinh \h tc bao ciia xa hdi, Ih cai ndi than yeu nudi dudng ca ddi ngudi, la<br /> mdi irudng quan trong giao due ne'p sdng va hlnh thanh nhan each. Cac<br /> ehinh sach eiia Nha nude phai chii f tdi xay dung gia dinh no a'm, hda<br /> thuan, tie'n bd" Di xay dung gia dinh Viet Nam dap umg duoe nhiing yeu<br /> c^u mdi eua qua trinh edng nghiep hda, hien dai hda trong giai doan 2011-<br /> 2020, viec xac dinh nhung va'n dl eo ban eiia gia dinh phai giai quyg^t cd<br /> y nghia rat quan trong.<br /> va'n dc ea ban eiia gia dinh la nhung va'n d6 xa hdi quan trong, dang<br /> dien ra va. ed tdc ddng de'n mdt bd phan ldn cac gia dinh, duge dat ra tir<br /> thue trang va xu hudng bie'n ddi eua gia dinh hien nay, ddng thdi ed kha<br /> nang chi phdi sir van hanh va phat tridn ciia gia dinh trong nhung nam sap<br /> tdi (2011 -2020), viec phat hien va phan tich nhiJng va'n 66 nay ddi hdi phai<br /> dat chung trong biie tranh loan eanh vi gia dinh dinh bao gdm eae yeu<br /> td sau:<br /> Chire nang gia dinh: Nhu cac chiic nang kinh te', sinh san, giao due -<br /> xa hdi hda tre em, cham sde ngudi gia, ngudi dm.<br /> Ca'u true gia dinh: Gdm qui md (sd ngudi) gia dinh, sd' the' he, loai<br /> hinh gia dinh.<br /> - Quan he gia dinh: Quan he giua vg va chdng, giira cha me va con eai,<br /> giua dng ba va eae chau.<br /> Van hda gia dinh: Dd la eac gia trj, chuan muc, dang chi phdi hanh<br /> vi eiia cae thanh vien gia dinh.<br /> Hdn nhan vdi tu each \k mdt thiet ehe' phu cua thie't che' gia dinh nhu<br /> tudi ket hdn, quyin quye't djnh va nghi thu:c ke't hdn, v.v.<br /> Nudc Viet Nam cd 54 tdc ngudi, ed nhilu tdn giao va ed su khac biet<br /> vl mdi trudng da't dai, khi hau, phong tue tap qudn giira cac vung miln,<br /> v.v. do dd van hda Viet Nam la mdt nin van hoa thdng nha't trong da dang.<br /> Cung tuong tu nhu vay khai niem Gia dinh Viet Nam d day cSn dugc hilu<br /> la kilu loai gia dinh thd'ng nha't trong da dang. Su thd'ng nha't duge the hien<br /> d chd: gia dinh la mdt nhdm ngudi cd quan he hdn nhan hoae huye't thd'ng<br /> vdi nhau, bao gdm ea hai gidi nam va nir, thudng chung sdng va hgp tae vdi<br /> nhau dl thda man nhiJng nhu cSu eo ban trong cudc sd'ng. Cdn su da dang<br /> lai bdc Id d ehd mdi dan tde, tdn gido, vilng miln lai tu bie't lam thda man<br /> nhirng nhu e^u co ban theo nhihig cdch rilng. Trong bai vie't nay, chiing tdi<br /> nha'n manh den su thd'ng nha't cua gia dinh Viet Nam, song trong mdt chiJng<br /> muc nha't djnh cung chu y de'n nhiJng net dde dao ciia cac tdc ngudi, cac<br /> Nguyin Hijfu Minh, Mai Van Hai 7<br /> <br /> tdn giao va cac viing miln khae nhau. Dudi day la mdt sd va'n dl co ban vl<br /> gia dinh Viet Nam hien nay, song ed anh hudng quan trgng de'n su phdt<br /> triln eiia con ngudi va xa hdi Viet Nam trong nhiing nam sap tdi.<br /> 2. Chiirc nang gia dinh<br /> Chijfc nang kinh te<br /> Da't nude ta budc vao thdi ky ddi mdi da dugc 25 nam, ddi sd'ng ciia dai<br /> da sd cac t&ig ldp nhan dan dugc nang len dang kl. Tuy nhien, tir nin kinh<br /> te' theo CO che' tap trung quan lieu bao ca'p ehuyin sang nin kinh tl thi<br /> trudng, ben canh nhimg hd gia dinh da nam bat duge thdi eo va hda nhap<br /> vao eo ehe' mdi, thi nhilu hd gia dinh khdc, nha't la d ndng thdn vh cae<br /> viing sau viing xa, de'n nay \'an edn gap nhilu khd khan, lung tiing. Hg<br /> khdng chl thie'u vdn, thie'u da't dai dl trdng trgt, chan nudi, ma cdn thie'u<br /> ca ky thuat, cdng nghe eung nhu nguyen lieu cho ddu vao, va viec tieu thu<br /> san phfoi d dau ra. Tmh trang ca mdt viing dd xd vao eung trdng mdt loai<br /> eay, nudi mdt loai eon theo nhu cdu tiic thdi cQa thj trudng, song de'n khi<br /> hang hda da bao hda ngudi ta lai vdi va chat pha di hang loat da diin ra<br /> kha phd bie'n, lam cho khdng ft gia dinh roi vao khdn quan. Va dilu nay<br /> eii lap di, lap lai khdng phai mdt ddi lan. Rd rang la nhiing thanh qua eiia<br /> nin kinh te' thj trudng ehua dugc ehia diu cho cac hd gia dinh, nha't la eac<br /> gia dinh d ndng thdn.<br /> Bude vao nin kinh te' thi trudng, trong dilu kien eiia mdt nin kinh te'<br /> md, trong khi mdt so hd gia dinh ndm bat dugc co hdi thu gom da't dai,<br /> tieh trii tai san, tu lieu, md rdng san xua't dl trd thanh giau ed, thanh eae<br /> ehu doanh nghiep thi dai da sd cac hd gia dinh khac hoac mat da't dai, hoac<br /> gap cae rui ro khac, da trd thanh nhiing ngudi lao ddng lam thue. Tren<br /> pham vi toan qudc khoang each trung binh vl thu nhap giUa eae hd giau<br /> va eac hd ngheo ed xu hudng ngay cang tang. Ke't qua khao sat mli:c sd'ng<br /> dan cu 2006 cho tha'y he sd chenh lech vl thu nhap binh quan 1<br /> ngudi/thang giiia nhdm hd giau nha't va nhdm hd ngheo nha't nam 2006<br /> tang nhe so vdi nam 2004. So sanh 20% sd hd cd mire thu nhap cao nha't<br /> vdi 20% sd hd cd miJc thu nhap tha'p nha't thi he sd chenh lech nam 2006<br /> la 8,4 ldn (nam 1999 la 7,6 ldn, nam 2002 la 8,1 ldn va ndm 2004 la 8,3<br /> ldn). Danh gid theo 'eac tieu ehudn khde nhau diu cho thd'y mdc dii sir bdt<br /> binh dang d Viet Nam cdn d niiJc thdp nhung ed xu hudng tdng. Ngoai ra,<br /> nhdm hd giau nhdt ed miJc chi tieu nhiing hang hda, djch vu tieu diing<br /> ngoai an ud'ng ldn g^p 7,1 ldn so vdi nhdm hd ngheo nhdt, trong dd chi vl<br /> thie't bj va dd diing gia dinh gdp 7,2 ldn, ehi di lai va buu dien gd'p 12,1<br /> ldn, ehi giao due gdp 5,2 ldn, chi van hda thi thao giai tri gdp 69,8 ldn<br /> 8 Nghidn ciiru Gia dinh vii Gidi. Quyg'n 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> (Tdng cue Thd'ng ke, 2008). Nhung vdn dl khdng dimg lui d dd, sir chenh<br /> lech qua ldn vC miie thu nhdp da va dang tao thanh hai Idi sd'ng khae nhau:<br /> mdt ben la Idi sd'ng eiia nhung ngudi "cAy eua", "hgm eiia", cdn ben kia<br /> la Idi sdng ciia nhung ngudi nghio khd. Sir bdt binh ddng nay dang tiem<br /> dn mdt nguy eo ldn vl bdt dn dinh va xung ddt xa hdi.<br /> Do phan hda gidu ngheo, tre em trong cdc hd gia dinh ngh^o, thu nhap<br /> thdp ft cd CO hdi hge tap lien tuc md thudng sdm phai bd hge dl tham gia<br /> lao ddng kie'm sdng. Nghio khd ddn de'n lao ddng tre em va lao ddng tre<br /> cm lai ddn de'n ngh6o khd.<br /> Chirc nang sinh dc<br /> Trong 2 thap ky vira qua sd con thue tc vd sd' eon mong mud'n cua eac<br /> cap vg ehdng ngdy cdng giam xud'ng (Ban ehi dao TDTDS&NO TT/,<br /> 2010). Tuy nhien, trong vai ndm gdn ddy do ddi sd'ng eua dai da sd cu ddn<br /> da duge cai thien vd mdt khde do viee kicm soat mure sinh da cd phdn lai<br /> long, nen viee sinh eon thu ba da xudt hien trd lai. Dilu dang ndi la hien<br /> tucmg nay khdng ehi xay ra d eac gia dinh thude viing sdu, vung xa hay<br /> miln niii ma ed ca ddng bdng vd dd thj, khdng ehi d eac nhdm ndng ddn,<br /> cdng nhdn ma edn d cdc nhdm trf thirc va gia dinh can bd. Neu khdng cd<br /> ede bien phap can thiep kjp thdi vd thfch dang thi muc tieu giam muc sinh<br /> ma Chien luge Ddn sd'- Ke' hoach hda gia dinh da dl ra khd cd the thue<br /> hien dugc trong nhung ndm sdp tdi.<br /> Dua tren nhiing phdn tfch sd lieu tir cudc Tdng dieu tra dan sd va nha<br /> d ndm 2009, dugc cdng bd ngdy 26-10-2010, chiing ta dl dang nhdn thd'y<br /> mdt biic tranh tuong lai dang lo ngai vc bien dd chenh lech ciia ty sudt gidi<br /> tfnh khi sinh d Viet Nam. Theo dd, ty sd gidi tfnh khi sinh d Viet Nam hien<br /> nay cd mu-c trung binh la 110,5 bl trai /100 be gai, dac biet d cac tinh<br /> thudc ddng bang Bdc Bd nhu Vinh Phiic, Hung Yen, Quang Ninh, ty sd<br /> nay da ien de'n 115 bl trai /100 bl gai. Vdi xu hudng nay, ne'u khdng ed<br /> su can thiep, thi ty sd gidi tfnh khi sinh d Vict Nam se len ngang vdi cac<br /> tinh vira neu (tii:c 115 be trai /100 be gdi) vdo ndm 2015 \'a chac ehdn chua<br /> dimg lai d do. Day la mdt hien tugng rdt bdt binh thudng trong ljch sit phdt<br /> trien ddn sd gia dinh d Viet Nam, ma eac co quan chiirc ndng cd lien quan<br /> khdng thi khdng dl ra cdc bien phdp giai quye't.<br /> Cudc dilu tra tren edn eho bil't, d Viet Nam khdng chi cdc gia dinh<br /> ndng thdn, ft hgc vd'n mdi mong cd con trai, ma chfnh cdc ba me cd trinh<br /> dd cao ddng, dai hgc trd len lai la nhdm sinh eon trai nhieu nhd't (vdi 113,9<br /> be trai /100 be gdi). Xet vl miic sd'ng, nhdm ngheo cd ty sd gidi tfnh cdc<br /> eon gdn vdi tu nhien la 105 be trai /lOO be gdi, cdn d nhdm giau ty le nay<br /> Nguydn Hutu Minh, Mai Van Hai 9<br /> <br /> la 112 be trai /lOO be gdi. Ke't qua nay la dieu dl hilu, bdi vi cdc nhdm<br /> giau, cd hgc vd'n cao ludn cd dilu kien thudn lgi hon dl tie'p cdn vdi cae<br /> djch vij vl khoa hgc - ky thudt va edng nghe mdi so vdi eae nhdm ngheo<br /> va hge vd'n thd'p. Nhu vdy, theo xu hudng ndy, chi muoi ndm sau linh trang<br /> khdng cd dii phu nii eho dan dng Id'y ldm vg \'a cac cudc "chie'n tranh<br /> gianh cd ddu" se xay ra d nudc ta gidng nhu tinh trang dd dang xay ra d<br /> ede nudc va mdt sd viing lanh thd eiia Ddng A nhu Trung Qud'c, Han<br /> Qudc, Dai Loan hien nay. Nhung khi tinh trang khiing hoang "thira nam<br /> thieu nir" xay ra thi sir nguy hai khdng chi den vdi nam gidi, ma cdn danh<br /> sdn dl ehd ngudi phu nii: Hg se trd thdnh ddi tugng bj tranh cudp, thanh<br /> vd'n nan mai ddm va budn bdn phu nir, v.\'. Ddy Id dilu rdt cdn duge eanh<br /> bao sdm khdng chi eho cae nha quan ly \'a eae nha hoach djnh chfnh sach<br /> phat triln xa hdi, ma ea eho cae bdc cha me, nhdt la nhirng ngudi dang<br /> trong dd tudi sinh de.<br /> Ddi vdi chuc ndng sinh de eiia gia dinh, su tien bd ciia khoa hgc ky<br /> thudt ma cu the d ddy la su sdng che ra bao cao su va phat minh ra cae<br /> loai thudc trdnh thai - diu ed tdc ddng hai mat. Mdt mdt, cac phdt minh,<br /> sdng che'nay giiip cho cae cap vg chdng hoan toan cd thi chii ddng vl thdi<br /> diem cd thai, cung nhu chii ddng sd con ma hg mong mud'n. Nhung mat<br /> khdc, tfnh hieu qua ciia cdc vat dung mdi dugc phdt minh, sdng che' dd<br /> cung lam gia tang hien tugng quan he tinh due trude hdn nhan va ngodi<br /> hdn nhdn, va dilu nay khdng chi md dudng cho mdt Idi sd'ng xa rdi cdc<br /> thudn phong, my tuc, ma cdn ddn de'n mdt hau qua khdng mong mudn cua<br /> loan xa hdi la lam gia tdng cdc benh Idy lan qua dudng tinh due, trong dd<br /> khdng loai trir cdn benh the'ky la HIV/AIDS.<br /> Chijrc nang giao due - xa hoi hoa tre em, cham soc ngirdi gia, ngurdi dm<br /> Trong con Id'c cua nin kinh tethj trudng, chung ta dang ehung kie'n mdt<br /> tinh canh khd eo le d khdng ft gia dinh: dd la su thieu vdng su cham sdc<br /> gido due eua cdc bdc cha me ddi vdi con cai, ke ca d nhirng gia dinh "dn<br /> nen lam ra", cung nhu d dai da sd ede gia dinh neo don dang gdp khd khan<br /> vl kinh te'. O loai gia dinh thii" nhd't, do bd me sudt ngay bdn bju vdi cdng<br /> viec ldm an, nen hg khdng cd thdi gian di mdt de'n eac con. Dl bu lai, ho<br /> thudng mdi gia su va chu edp cho ede eon nhirng khoan tiln khd hau hlnh<br /> dl chiing mud'n lam gi thi lam. Ci loai gia dinh thir hai, do bd me edn phai<br /> buon chai kie'm them thu nhdp, nen cae con ciia hg cung roi vdo tinh eanh<br /> khdng cd ngudi "cai quan" Ca hai trudng hgp tren diu ddn de'n mdt hau<br /> qua khdng trdnh khdi: dd Id viec tre em bd hgc, hge kem, di lang thang bui<br /> ddi, dl cudi eung la roi vdo vdng xoay cua cae te nan xa hdi nhu cd bae.<br /> 10 Nghien ctlru Gia dinh vk Gidi. Quyd'n 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> nghiln hut, trdm edp, cudp gidt, mai ddm vd vd vdn cdc hilm hga khac.<br /> Theo ke't qua Dilu tra Gia dinh Vilt Nam 2006, vdn cdn mdt ty le khdng<br /> nhd ngudi cha vd ngudi me khdng danh chiit thdi gian ndo dl chdm sde<br /> con eai dudi 15 tudi: 6,8% ngudi me va 21,5% ngudi cha. Ngodi ra, khi<br /> eon eai d dd tudi vj thdnh nien mde Idi, ed 42,6% cdc bdc cha me diing<br /> bien phap quat mdng dl day con, cd 11,2% thdm chf ddnh ddn eon cdi (Bd<br /> Van hda, Thi thao vd Du ljch va co quan khac, 2008).<br /> Theo sd lieu eiia cdc cudc Tdng dilu tra ddn sd trong nhung thdp ky<br /> gdn ddy (1979-2009) thi xu hudng gid hda ddn eu dang diin ra kha nhanh<br /> d Vict Nam. Ne'u nhu ndm 1979, ty le ngudi eao tudi trong tdng .sd ddn eu<br /> d Viet Nam mdi chie'm 7,1 %, de'n ndm 1999 la 8,1 %, thi de'n ndm 2009 ty<br /> ic nay da la gdn 10%. Nhung vd'n dl khdng chi Id ty le % ngudi gia nhilu<br /> hay ft, ma quan trgng hon la vj thi'cua hg trong gia dinh da ed nhilu thay<br /> ddi. Trude ddy ngudi gid thudng Id ngudi chii sd hiiu ciia nha eua, rudng<br /> vudn va cae tdi san gia dinh khac, do dd hg khdng ehi la ngudi giii quyin<br /> quye't dinh mgi viec ldn nhd, md cdn Id ngudi dugc tdn trgng tuyet ddi<br /> trong gia dinh. Nhung ngay nay tinh hinh da ddi khac. Ngdy nay, con cdi<br /> thudng cd hgc vd'n vd bdng edp cao hon cha me, ddng thdi hg eung Id<br /> ngudi mang Iai ngudn thu nhdp chu ye'u, cho nen hg thudng giii vai trd la<br /> ngudi chu gia dinh vd ddy ngudi gid xudng vj trf phu thudc. Ne'u §o vdi eac<br /> nudc khde thi ngudi gid d Viet Nam lai d trong tinh canh khd ddc thii. Do<br /> phai trai qua mdt thdi gian chie'n tranh khd dai nen dai da sd' eae cu khdng<br /> cd sd tie't kiem, khdng cd luong huu vd cdc ngudn eua eai tfch luy khac,<br /> bao hilm xa hdi cung chua hodn todn vdi tay de'n hg, nhdt la nhung ngudi<br /> gid d ndng thdn. Dd'y Id chua kl, d ngudi gid sire khde edn giam siit, nhilu<br /> thii benh tdt phdt sinh, eac quan he xa hdi cung roi vai ddn theo ndm thang,<br /> v.v. Ddy Id mdt vd'n dl xa hdi rdt he trgng dang ddt ra cho gia dinh d Viet<br /> Nam md trude ddy chung ta chua hi gdp.<br /> <br /> 3. Cau true gia dinh<br /> <br /> ca'u true gia dinh theo qui mo va the he<br /> Ke't qua Tdng dilu tra dan sd va nhihig cudc dilu tra mdu (nhu Dilu tra<br /> Bie'n ddng dan sd', Dilu tra Mlrc sd'ng hd gia dinh cac nam 2002, 2004,<br /> 2006, 2008) trong mdy thap ky viia qua eho tha'y quy md gia dinh Viet<br /> Nam khdng ngimg nhd di, ddng thdi cdu triic ciia gia dinh ciing ngay cang<br /> don gian hon theo hudng hat nhan hda, tiic la gia dinh chi gdm vg chdng<br /> vd cdc eon chua trudng thdnh ciia hg (Ban chi dao TDTDSTlT, 1990; Tdng<br /> cue Thd'ng ke, 2001; Ban chi dao TDTDS&NO TU", 2010; Tdng cue Thd'ng<br /> ke, 2004, 2006, 2008, 2010). Viee thu nhd gia dinh cd tac ddng tfch cue<br /> Nguyin HiJfu Minh, Mai Van Hai 11<br /> <br /> de'n ddi sd'ng ciia chfnh gia dinh tren hai phuong dien kinh tl vdt ehd't vd<br /> vdn hda tinh thdn. Vl kinh te' - vdt ehd't, kit qua Dilu tra miic sd'ng ddn eu<br /> cho bie't, ca binh qudn thu nhdp ldn binh qudn tieu dung theo ddu ngudi se<br /> tang manh khi quy md (sd ngudi) gia dinh giam (Tdng cue Thd'ng ke,<br /> 2008). VI mdt vdn hda - tinh thdn, khi quy md gia dinh cdng nhd, nghia<br /> la sd thdnh vien ciia gia dinh cdng ft, ngudi ta edng cd dilu kien dl quan<br /> tdm chdm sdc de'n nhau nhilu hon, tie em vd phu niJ cung cd vj thi eao<br /> hon trong ddi sd'ng gia dinh. Tuy nhien, mdt trdi ciia kilu gia dinh thu nhd<br /> eung da bdc Id: Kha ndng giao tie'p eiia tri em trd nen kem hon, edn ngudi<br /> gid thi cd don hon, v.v.<br /> Cau true gia dinh theo loai hinh<br /> Song song vdi xu hudng quy md gia dinh ngay cdng thu nhd va cdu true<br /> gia dinh ngay cang don gian hon, ngudi ta cung thd'y xudt hien nhilu loai<br /> hinh gia dinh mdi. Dd la cac kilu gia dinh khdng hdn thu, gia dinh sd'ng<br /> thir eua sinh vien, gia dinh da van hda (tire kilu gia dinh ed vg hoae chdng<br /> la ngudi nudc ngodi), v.v. Cdc kilu loai gia dinh nay thudng khdng ed hoae<br /> rat hie'm trong truyin thd'ng, nhung lai kha phd bien trong cac xa hdi dang<br /> chuyin ddi tit xa hdi ndng nghiep sang xa hdi cdng nghidp hda, hien dai<br /> hda. Theo Luat Hdn nhan vd Gia dinh dugc Qudc hdi edng bd vao ndm<br /> 2000, cac kilu loai gia dinh nay chua dugc thiTa nhan d Viet Nam. Viec<br /> thiia nhan, ddnh gia vl cdc kieu loai gia dinh nay nhu the ndo, cho den nay<br /> vdn edn bd ngd. Tuy nhien, tir gdc do nghien ciiu khoa hgc, vdn cdn duge<br /> ghi nhdn ddy la mdt hien tugng mdi trong lich sir phdt triln eiia gia dinh<br /> d Viet Nam. Theo Ke't qua Dilu tra Gia dinh Viet Nam 2006, chi tfnh tir<br /> ndm 2001 den 2006 (tire la thdi dilm Luat Hdn nhdn vd Gia dinh 2000 cd<br /> hieu lue) thi trong sd nhiing ngudi da ke't hdn, ty le chua ddng ky ke't hdn<br /> chiem 31,9% (Bd Van hda, Thi thao vd Du ljch, 2008). Ddi vdi hien tugng<br /> sd'ng thu, trong mdt cudc dilu tra cua Vien Gia dinh vd Gidi ndm 2010 vdi<br /> mdu Id 415 ngudi d thdnh phd Hd Chf Minh, ed gdn 30% y kien coi ddy<br /> la hien tugng binh thudng hien nay. Ty le nay eao hon ddi vdi liia tudi tre,<br /> ddi vdi dd tudi 17-25 la 36,2%, dae biet ddi vdi sinh vien dai hgc thi ty le<br /> len gdn tdi 40%. Ndi cdch khdc, mdt bd phdn ngudi ddn, dde biet Id d lira<br /> tudi tre da ddn chdp nhdn mdt kilu gia dinh mdi mdc dii chua thuc su hilu<br /> rd nhiing he qua tieu cue eua nd.<br /> CJ thdi ky thiie ddy tie'n trinh cdng nghiep hda, hien dai hda dd't nude,<br /> dilu khdng tranh khdi la ngudn dd't dai canh tde ngay cang bj thu hep lai,<br /> trong khi dd thi ngudi ddn, nhd't la ndng ddn, lai ldm vdo canh " thiia lao<br /> ddng, thie'u viec lam", ngudn thu nhdp cua gia dinh ngay cang sa sut. Dl<br /> 12 Nghien cOu Gia dinh vh Gidi. Quyd'n 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> giai quye't sir bd't edp ndy, ngudi ta budc ldng quay trd lai cdu vien mdt giai<br /> phap vdn da tdn tai lir xa xua: dd Id tha phuong cdu thuc. Nam gidi thi bd<br /> que tdi dd thj hodc eae trung tdm cdng nghiep ldm xe dm, ciiu van. NCrgidi<br /> thi di lam Osin, lam djch vu lau riia nha cira, hay vii em cho cdc gia dinh<br /> kha gia d thanh phd'. NhiJng ngudi tie tudi hon thi ra di theo ede hgp ddng<br /> lao clong d Din Loan, Hdn Qudc, Ma-lai-xi-a, A Rdp, v.v. Tfnh tir ndm<br /> 1990 de'n 2009 ed khoang 500.000 ngudi ra nude ngodi lao ddng tai 40<br /> qudc gia \'a viing lanh thd, trong dd khoang 1/3 la phu nir. Ne'u tfnh tir ndm<br /> 2006 trd lai ddy, binh qudn mdi ndm cd khoang 83.000 ngudi duge eac<br /> cdng ty dua ra nude ngodi lam viee (Cue quan ly lao ddng ngoai nude<br /> ddn theo bao cao ciia dng Phan Luong Cir - Phd chu nhiem Uy ban cdc vdn<br /> dc Xa hdi ciia Qud'c hdi, 2010).<br /> Ngudi ra di cd khi Id cha, la mc, la ngudi anh, ngudi chj trong gia dinh,<br /> cung khdng hie'm gia dinh Id vai ba ngudi trong sd dd, va dilu nay ddn din<br /> mdt nghjch canh Id tao ra cdc gia dinh phdn ly giiia thdi binh. Trong cdc<br /> thdi ky khang chien chdng Phdp hodc ehdng My ehung ta da quen vdi<br /> canh gia dinh phdn ly. Nhung su phdn Iy ciia thdi chie'n chQ ye'u la su phdn<br /> ly Clia ngudi dan dng ra trdn, chu" hdu he't phu nCr vdn d nhd nudi day eon<br /> cdi vd chdm sdc cha me gid. Cdn sir phdn ly gia dinh hien nay dir ddi hon<br /> bdi tat ea nhiing ngudi cd siic lao ddng eiia gia dinh diu phai ra di, nen d<br /> nhilu ldng, xa chi cdn lai cdc dng bd gid va bdy tre nhd. Hien tugng nay<br /> hdu nhu chua cd trong xa hdi Viet Nam truyin thdng.<br /> 4. Quan he trong gia dinh<br /> <br /> Quan he gidi<br /> Sau 25 ndm ddi mdi, dudi tdc ddng ciia edng nghiep hda, hien dai hda<br /> va nin kinh te thj trudng, cac mdi quan he trong gia dinh Viet Nam da cd<br /> nhilu thay ddi. Trong quan he gidi, trudc ddy ngudi chdng thudng Id ngudi<br /> ehju trdch nhiem chfnh vl kinh te' va giQ quyin quye't djnh mgi viee Idn<br /> nhd trong nhd, ngudi vgchii ye'u lo vice com nudc, ndi trg, chdm sdc ngudi<br /> gid, tre em. Cdn ngdy nay tinh hinh da ddi khac, ngudi vg khdng chi tham<br /> gia vdo mgi hoat ddng ciia gia dinh. ma cdn cd quyin quye't djnh mgi viee<br /> gidng nhu ngudi chdng, trong dd cd viec sinh de vd viec hgc hanh cho cdc<br /> con. Ngudi chdng khdng cdn Id mdt dng vua nhd trong nha, ngoai viec lo<br /> kinh te, nhilu ngudi da ehia sc trach nhiem vdi vg con cac cdng viec gia<br /> dinh. VI eon cai cung vdy, trong gia dinh vl co ban con trai, con gai diu<br /> duge tdn trgng nhu nhau, diu dugc lo dn hgc theo ndng luc va sd thich cd<br /> nhdn. Canh "me chdng ndng ddu" cung khdng cdn edng thdng, nang nl<br /> nhu trudc. Quyin binh ddng ciia phu nii vdi nam gidi trong gia dinh, cung<br /> Nguyen Hutu Minh, Mai Vfin Hai 13<br /> <br /> nhu quyin ciia tre em da dugc ludt phdp thCra nhdn. Chfnh vi vdy, trong ddi<br /> sdng gia dinh hien nay ngudi ta nhdn thd'y vj the'ciia ngudi phu nir da duge<br /> ndng len, quyin tu do ciia mdi thdnh vien, trong dd ed tre em da duge tdn<br /> trgng hon so vdi vdi ba chuc nam vl trude.<br /> Tuy nhien, nhu ke't qua Dilu Ua Gia dinh Viet Nam 2006 da chi ra, su<br /> phdn cdng lao ddng theo gidi trong gia dinh vdn cdn duy tri. Ngudi phu<br /> nir, ngudi vg dugc quan niem Id phii hop hon vdi eae cdng viee ndi trg,<br /> chdm sdc tre em va ngudi gia. Ngudi chdng dugc quan niem la phii hgp<br /> hon vdi cdc cdng viec san xudt kinh doanh, giao tie'p vdi chfnh quyin.<br /> Phan Idn ngudi ddn vdn coi dan dng la chu gia dinh. Quan niSm truyin<br /> thd'ng vl thira ke' tai san vdn edn bao luu d miie dd ldn vdi ty le eao hon<br /> ngudi dan uu tien cho eon trai khi phan chia tdi san, v.v. (Bd Van hda, Thi<br /> thao va Du Ijch, 2008).<br /> Quan he giiira cac the he<br /> "Kfnh tren nhudng dudi" vdn la chudn muc ung xii trong cdc gia dinh,<br /> tuy nhien mdi quan he cha me con cdi ngdy cang ddn chii hon. Vai trd<br /> vd \'i the' eua con cdi trong gia dinh dang ddn tang ien. Ty le tre vj thanh<br /> nien dugc tham gia quye't dinh vl nhiing viee lien quan tdi ban thdn khd<br /> cao. Nhilu em ludn coi cha me nhu nhiing "ngudi ban Idn", cd the chia se,<br /> bay td.<br /> Tuy nhien, cdc nghien eiiu thue nghiem gdn ddy cung phdt hien rdng<br /> mdi quan he giiia cha me vd eon eai hien nay trd nen ldng leo hon trudc<br /> rat nhilu. Biiu hien eu the Id mdt bd phan tre em khdng edn tudn thii cdc<br /> chuan muc cua gia dinh, nhilu bdc cha me chi Io edng viee kiem thu nhdp,<br /> ft ddnh thdi gian chdm lo cho con cdi, v.v. TTidi dd ddi xii khdng phu hgp<br /> ciia cha me ddi vdi eon cai nhu danh ddn, chiii mdng, v.v. da ddn den<br /> nhiJng hdu qua khdng mong mud'n ddi vdi su phdt trien nhdn each eiia tre<br /> (Bd Van hda. The thao va Du Ijch, 2008). Dudng nhu mdi thdnh vien gia<br /> dinh ngdy nay diu bi cudn hut vdo vdng xoay eiia nin kinh te' thj trudng<br /> nen cdc thdnh vien gia dinh Iam viec, hgc hdnh, dn ud'ng, nghi ngoi, v.v. d<br /> ben ngodi nhilu hon Id dudi mai d'm gia dinh ciia minh. Ngudi ta chi vl<br /> nhd khi bdng dem da dd xud'ng de di ngu, nen khdng cdn mdy thi gid di<br /> hdi han, chuydn trd, tdm su eung nhau, do dd sir lien ke't chat ciia gia dinh<br /> truyin thdng cii bj ndi long ddn la dilu khdng tranh khdi.<br /> Trudc ddy ngudi cao tudi thudng sd'ng chung vdi chau con trong gia<br /> dinh md rdng. Dilu nay da trd thdnh thudn phong my tuc d cae gia dinh<br /> Viet Nam. Tfnh uu viet ciia md hinh truyin thd'ng ndy thi hien d ehd, sd'ng<br /> trong gia dinh md rdng mdt mat ngudi cao tudi rdt dl dang nhdn dugc su<br /> 14 Nghidn cijru Gia dinh vk Gidi. Quydn 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> chdm sdc true tie'p eiia eon chau, va mdt khdc hg cung cd thi giup do trd<br /> lai vdi con chau bang eae vile lam cu thi nhu ndi trg, trdng coi chau nhd,<br /> day dd vd truyin dat kinh nghiem cho ede the'he tuong lai. Tuy nhien, cac<br /> nghien eiiu vl ngudi eao tudi eung ehi ra rdng, hiln nay do qua trinh hat<br /> nhdn hda gia dinh tang len, eung nhu do sir lira chgn md hinh sd'ng ciia<br /> ngudi eao tudi da dang hon, nen md binh quen thudc Id ngudi cao tudi<br /> sd'ng chung eung con chau dang giam ddn (Bd Vdn hda, Thi thao va Du<br /> ljch vd coquan khae, 2008; Vien Gia dinh va Gidi, 2010). Ddy la mdt thue<br /> tc khach quan cdn duge ehd'p nhdn. Vd'n dl ddt ra la Nha nudc cdn phai ed<br /> chfnh sach nhdm md rdng vd da dang hda eae hinh thue phiic lgi xa hdi<br /> cung nhu cae djch vu chdm sde ngudi cao tudi dl nhdm xa hdi nay cd thi<br /> lira chgn tiiy theo hodn canh, kha ndng vd .sd thfch rieng ciia hg.<br /> Cd mdt thuc te' md ai eung dl dang nhdn ra, dd Id vj the' cua cha me va<br /> eon cdi trong nhilu gia dinh ngdy nay da dao ngugc. Minh chung sinh<br /> ddng eho hien tugng nay Id viee chgn vg chgn ehdng trong Ilnh vuc hdn<br /> nhdn. Nhilu bdc cha me than phiin rdng, ngay xua duong nhien la "cha<br /> me ddt ddu con ngdi ddy", cdn ngdy nay thi ngugc lai:."con eai dat dau,<br /> cha me ngdi ddy!" Nhung su dao ngugc vl quyin uy va bdn phan_giiia<br /> cha me va con cai khdng chi cd d Iiia tudi hdn nhdn vd cdn hdn nhdn, ma<br /> diin ra d tdt ca cdc nhdm tudi eiia eon cdi (Bd Van hda. The thao va Du<br /> Ijch vd CO quan khdc, 2008). Nghjch Iy nay ed lien quan mdt phan d^n<br /> chfnh sach dan so ke'hoaeh hda gia dinh, ma theo dd mdi cap \g chdng<br /> chi ed tir mdt de'n hai con. Vdi chfnh sach nay, tir khi dira tre dugc sinh ra,<br /> thi ngodi bd me cdn cd 4 dng ba ndi ngoai, tiic la 6 ngudi tiic true xung<br /> quanh. Diia tre ed nhu cdu gi se ldp ture dugc dap ung. The' Id mdt "hoang<br /> de"" eon da ra ddi. Cu" nhu the', Idn ddn ien nhilu dua tre khdng trdnh khdi<br /> trd thanh feh ky, chi bie't ddi hdi, hudng thu va ra lenh cho mgi ngudi, ma<br /> khdng bie't de'n su hy sinh, tinh thdn trach nhiem \'a Idng \'i tha ddi vdi<br /> nhung ngudi xung quanh, kl ea nhirng ngudi da riit rudt ha sinh ra minh.<br /> Su thay ddi vl vj the', ma cu thi d ddy Id thay ddi \e quyin uy va bdn phdn<br /> giiia cha me va con cai trong mdt sd gia dinh, nhd't la nhiing gia dinh cd<br /> mirc sd'ng cao, la mdt thuc te' khdng thi phii nhdn ciia gia dinh Viet Nam<br /> khi bude vdo thdp nien thur hai ciia the' ky XXI.<br /> <br /> Sau eiing, vl cdc mdi quan he trong gia dinh, cung khdng thi khdng ndi<br /> de'n mdt hien tugng nua, dd Id bao luc gia dinh dang diin ra rat nghilm<br /> trgng (Bd Vdn hda, Thi thao va Du Ijch va co quan khac, 2008; Nguyin<br /> Hiiu Minh va Trdn Thj Vdn Anh, 2009). Bao luc gia dinh la su xdm pham<br /> vl thdn thi vd tinh thdn giCra eac thdnh vien trong gia dinh, cu the la giua<br /> vg vd ehdng, giira con chdu va bd me - dng bd, giiia con cai vdi nhau. Loai<br /> Nguydn HO(u Minh, Mai Van Hai 15<br /> <br /> bao luc nay thi hien ra dudi nhilu hinh thirc khdc nhau nhu bao luc thdn<br /> thi, bao luc tinh cam, lam dung tinh due.<br /> Cdc sd lieu Clia Tda dn nhdn ddn td'i eao cho thd'y, trong ede ban thu If<br /> ly hdn, cac nguyen nhdn vl bao luc gia dinh ndm sau lai cao hon ndm<br /> trudc. Nhung dilu quan trgng Id tai cac dja phuong xay ra bao lire ngudi<br /> ta vdn quan niem dd la viec rieng eiia mdi gia dinh, nen khi xay ra bao lire,<br /> cac nan nhdn vdn khdng dugc chfnh quyin hodc ngudi ddn can thiep vd<br /> bao ve kip thdi (Nguyin Hiru Minh vd Trdn Thi Vdn Anh, 2009). Cho nen,<br /> cae giai phap chie'n luge phdng chd'ng bao lue gia dinh trong thdi gian sdp<br /> tdi khdng chi cdn tdng cudng vai trd cua phap ludt, md cdn edn ca edng tdc<br /> truyin thdng nhdm thay ddi nhdn thire ehung eua xa hdi trudc nhiing hdnh<br /> vi bao luc da man nay, nhd't Id d ndrig thdn, miln niii va nhung noi xa cdc<br /> trung tdm kinh te' van hda ciia ddt nudc.<br /> 5. Van hoa gia dinh<br /> <br /> Trong nghien ciJu gia dinh, ngodi chiic ndng, cdu true vd cac mdi quan<br /> he trong gia dinh, vdn edn mdt hgp phan quan trgng nira dd la van hda<br /> gia dinh. Co nhien la vdn hda gia dinh dugc trai ra trong mdt phd khd rdng:<br /> tir viec hudng thu van hda vat ehdt, van hda tinh thdn de'n cac vai trd, cae<br /> khudn mdu ung xii, eung nhu cdc gia trj, cdc ehudn muc dang chi phdi sir<br /> van hanh va phat trien eiia gia dinh, v.v. 6 nghien cun ndy, chiing tdi ehi<br /> dl cap de'n 2 yeu td sau cung Id gid trj vd chuan muc eiia gia dinh.<br /> Gia tri gia dinh<br /> Ne'u coi gia tri nhu mdt thudc tfnh ehung cd y nghia ehu dao trong viec<br /> chi phdi hdnh vi cua cac thdnh vien trong gia dinh, ehung ta se dl dang<br /> nhdn ra thii gid trj cdt loi nhd't cua gia dinh Viet Nam dang cd su bie'n ddi<br /> khd manh me. Chua ndi ddu xa, chi Id'y biia com gia dinh Idm minh ehung.<br /> Cdc cudc dilu tra xa hdi hgc gan ddy chi ra rdng, d eac khu vuc ndng thdn<br /> biia com gia dinh.de'n nay cdn giii dugc phdn ndo su ddm d'm theo phong<br /> tue cd truyin, nghia Id trong ba biia com trong ngdy ca nhd diu qudy quan<br /> sum hgp. Nhung trong cdc dd thj cQng nhu cac vdng edn dd thj, net vdn<br /> hda nay da nhat di rdt nhilu (tu lieu dilu tra eua Vien Gia dinh vd Gidi,<br /> 2010). CJ nhiJng noi nay, thdng thudng mdi sang cac thdnh vien gia dinh<br /> diu tu ddng ra qudn va dn theo khdu vj rieng. Biia trua, con nhd dn d Idp<br /> ban trii, con ldn d trudng dai hgc, cdn ngudi vg di dn vdi ban d ddu phd<br /> ben ndy, trong khi ngudi chdng cung an vdi ban nhung d cudi phd ben kia.<br /> Rd rdng la thii gia trj cd't loi eiia gia dinh la tfnh cdng ddng thieng lieng<br /> vd dam a'm dang giam ddn dl nhudng chd cho eac gia trj the'tuc nhu quyin<br /> 16 Nghien curu Gia dinh vk Gidi. Quyd'n 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> tu do va nhirng sd thfch rieng tu eiia mdi ed nhdn.<br /> Tir sir bie'n ddi gia tri edng ddng duge thi hien qua bira dn ciia gia dinh,<br /> chung ta cd thi nghi de'n ede gid trj gia dinh truyin thd'ng khde, chdng han,<br /> sir hda thudn vd dire tfnh cdn kiem trong gia dinh, tinh chung thiiy giCTa<br /> chdng va vg, rdi sir mong mud'n con eai chdm ngoan hgc gidi, phu mdu tu"<br /> than an khang trudng thg,... BCn canh nhung gid tri gia dinh ed truyin dd,<br /> trong bdi canh xa hdi dang chuyin ddi, gia dinh Viet Nam eung da vd<br /> dang tiep thu them niiilu gia trj mang tfnh nhdn loai, ehdng han, su binh<br /> (lang giira nam va nir, rdi quyin tre em, quyin tudo cua ca nhdn eung ngay<br /> cang duge clC eao va khang djnh. Tuy nhien, nhu'ng gia tri nay ehii ye'u mdi<br /> duge thi hicn a nhiing cam nhdn ehii quan hon Id dugc thao tde hda va<br /> dugc dilu tra, khao sdt ky cdng tren thue dja.<br /> Chu^n mirc gia dinh<br /> <br /> Ne'u coi viec sdng theo phong tue tdp qudn Id dde trung ciia gia dinh<br /> truyin thd'ng, edn sd'ng theo phap Iy la dae trung ciia gia dinh hien dai thi<br /> gia dinh Viet Nam hien nay, dang sd'ng theo thu ehudn muc kep - nghia Id<br /> vCra theo phong tuc vCra theo phdp Iy. Dilu nay duge thi hien dudng nhu d<br /> hdu khdp cdc phuong dien cua cudc sd'ng gia dinh. Chdng han, khi sinh<br /> con, ben canh viec len xa/ phudng lay gidy khai sinh ngudi ta vdn khdng<br /> bd phong tuc c6 truyin la Iam cac II nhu ll ddy cir. day thang, ddy ndm<br /> cho eon. Trdng viec cudi hdi, cung vdi viee ddi trai gai di dang kf ke't hdn<br /> vdi chfnh quyin sd tai, ngudi ta vdn khdng quen cac ll an dam, an hdi, dn<br /> cudi vdi ed bdn, tiee tung, dn ud'ng lu bii. Ngay ca khi ly hdn cung thi,<br /> trudc khi cdc duong su dua nhau ra Tda an thi td hda giai da khuyen can,<br /> gdp y, hg hdng ddng tdc da phai hgp bdn vd ra eac quye't djnh ma nhilu<br /> khi sir phdn xii cua Tda an chi la vice ehinh thuc hda cac van dl da dugc<br /> ke't ludn tir ddng hg md thdi. Ndi tdm lai. \'icc thuc thi thiJ ehudn muc kep<br /> vira chdp nhdn phap ly, vira khdng rdi bd phong tue Id mdt ddc trung van<br /> hda quan U-gng dang chi phdi sir van ddng va phat triln cua gia dinh Viet<br /> Nam hien nay. Dilu ndy trong mdt chimg muc nhd't dinh han che'viec tudn<br /> thil cdc quy djnh phdp ludt trong Ilnh vuc cudc sd'ng gia dinh.<br /> Nhung ehudn muc gia dinh, nhd't Id chuan muc trong gia dinh Viet Nam<br /> truyin thd'ng, khdng chi cd d cae vice sinh de, cudi xin hay ly hdn, ma edn<br /> duge thi ehe'hda trong td't ea ede mdi quan he gia dinh, chdng han, phu tir<br /> tii hie'u (cha hiln, con yeu kfnh), huynh luong - de dl (anh td't, em<br /> nhudng), phu nghia phu kfnh (ehdng chung thuy, vg kfnh trgng), trudng<br /> tue, du thudn (ldn sang sudt, nhd bie't nghe). He thd'ng chuan muc nay cdn<br /> md rdng vd cung dugc tudn thii khd nghiem ngdt d ca hai gidi nam va nii,<br /> Nguyen Hau Minh, Mai Van Hai 17<br /> <br /> chdng han, tam cuong (quan - thdn, phu - tii, phu - phu) cho nam gidi; tam<br /> tdng (tai gia tdng phu, xud't gid tdng phu, phu tii tdng tir); rdi tii dure (cdng,<br /> dung, ngdn, hanh) cho nu" gidi, v.v. Trong bd'i eanh cua cdng cudc ddi mdi<br /> nhiing ndm viTa qua, he thd'ng ehudn mue cua gia dinh truyin thd'ng da cd<br /> su bie'n ddi. Tuy nhien, miie dd bie'n ddi the' ndo? Dilu gi cdn? Dilu gi<br /> mdt? Nhiing tac ddng ngugc lai ciia su bie'n ddi dd dd'i vdi su phat triln xa<br /> hdi ra sao? Dilu gi cdn dugc phdt huy? Phai thiia nhdn rdng viee nghien<br /> cilu ehudn mue gia dinh ciia ehiing ta trong nhiing ndm viia qua ehua cd<br /> Idi giai dap rd rang cho cdc cdu hdi tren, vi vdy vd'n dl nay edn dugc quan<br /> tdm hon trong nhiing ndm tdi.<br /> 6. Hon nhan vdi tU each la thiet che phu cua gia dinh<br /> <br /> Tudi ke't hdn<br /> Nhin chung, tudi ke't hdn tfnh trung binh trong ea nudc cd xu hudng<br /> ngay cang tdng ldn, tuy nhien, nan tao hdn cung vdi viee hdn nhdn khdng<br /> hdn thii (khdng Id'y gid'y dang ky ke't hdn) vdn cdn tdn tai rai rac d ndng<br /> thdn, nhd't la cdc vung sdu, vung xa, viing ddng bdo cae ddn tde thieu sd d<br /> miln niii (Bd Van hda, Thi thao vd Du ljch vd eo quan khac, 2008; Ban<br /> chi dao TDTDS&NOTLf, 2010). Nan tao hdn va hien tugng hdn nhdn<br /> khdng hdn thii khdng chi phan dnh mdt thuc trang la he thd'ng phdp ludt<br /> cua Nha nudc, kl ca Ludt Hdn nhdn vd Gia dinh ehua thuc su thd'm sdu<br /> vdo mgi tang Idp nhdn ddn, md cdn ndi ien rdng thdnh turu ciia ddi mdi<br /> ciing chua dugc phdn bd diu tren mgi viing miln eiia dd't nude. Tai nhirng<br /> noi chdm phat trien, trai gai khi vao tudi trudng thanh khdng cd dilu kien<br /> dl hgc cao len niia, cung khdng the di lam dn d noi xa, nen hg danh Id'y<br /> vg, lay chdng sdm de dn djnh gia dinh. Vdn dl ndy dang ddt ra eho eac<br /> nha hoach dinh chfnh sach vl su phat triln binh ddng giiia cdc viing miln,<br /> eung nhu giOa eae nhdm xa hdi khde nhau.<br /> Quyen quyet dinh hon nhan<br /> Ne'u khdng xet den mdt md hinh rd't dde thil ma quyin quye't djnh hdn<br /> nhdn gdn chdt che vdi cdc co quan, dodn thi cua nhiJng ndm tir 1965 de'n<br /> 1975, thi ljch sit hdn nhdn d Viet Nam da trai qua 3 md hinh co ban (Bd<br /> Vdn hda, Thi thao va Du lich vd co quan khac, 2008). Thii nhdt la md hinh<br /> CO truyin "cha me dat ddu eon ngdi ddy", nghia Id mgi quyin quye't dinh<br /> hdn nhdn hoan todn thudc vl gia dinh vd hg tdc. Thii hai, md hinh cha me<br /> quylt dinh, cd hdi y kie'n cua con cdi. Thii ba, md hinh con cdi quyet djnh,<br /> cd tham khao y kie'n cua bd me vd hg hdng (Ngoai ra, cung da xud't hien<br /> mdt md hinh niia, dd la con eai hodn toan quye't dinh, song md hinh nay<br /> 18 NghiSn curu Gia dinh vii Gidi. Quyd'n 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> khdng mang tfnh phd bie'n). Nhu vdy, cd thi ndi, hdn nhdn d Vilt Nam da<br /> di tCr md hinh sdp ddt, dl cao gia trj cdng ddng dl'n md hinh tu nguyen,<br /> tdn trgng quyin tu do ciia cd nhdn. Tuy nhiin, viec con cdi quye't djnh<br /> nhung vdn tham khdo y kie'n ciia gia dinh va ddng hg chdng td cac gia trj<br /> Clia gia dinh truyin thd'ng khdng phai hodn loan bj xda bd, ma cd su ddi<br /> mdi va vdn dugc trao truyin ttr the' hi nay d^n eae the' he kia. Ddy Id mdt<br /> vd'n dl rdt CO ban, dam bao cho gia dinh cd thi phdt triln bin viing trong<br /> tuong lai. Md hinh nay edn dugc duy tri vd phdt huy trong giai doan mdi<br /> dl cd thi ke't hgp td't giiJa tinh yeu nam niJ, sir tu nguyen ciia cac cd nhdn<br /> vdi trach nhiem va nghia vu eiia edp vg ehdng dd'i vdi gia dinh hai ben.<br /> <br /> 7. Nhumg yeu clu cd biin ddt ra doi vdi viec xay dimg gia dinh Viet<br /> Nam vCifng manh trong giai doan 2011-2020<br /> <br /> Viet Nam dang budc vdo giai doan 2011 -2020, mdt giai doan cd tfnh<br /> budc ngodt trong qud trinh phdt triln kinh te' xa hdi nudc ta, kl tir khi bdt<br /> ddu chfnh sdch ddi mdi tir giira nhung ndm 80 de'n nay. Cho de'n nay, ve<br /> mat lugng, nin kinh te'da duy tri nhjp dd phdt triln trung binh 7,2%/ndm<br /> trong thdi gian 2001-2010, dat tde dd tdng trudng thudc loai kha cao so<br /> vdi cdc nude trong khu vuc va tren the' gidi. Ndm 2010 tdng san phdm<br /> trong nudc binh qudn dat 1.168 USD, eo cdu kinh te' chuyin djch theo<br /> hudng tfch cue (Dang Cdng san Viet Nam, 2011).<br /> VI mdt chdt, nin kinh tl Viet Nam dang ehudn bj cho giai doan chuyin<br /> bie'n tir qud'c gia cd thu nhdp ddu ngudi thdp sang qud'c gia cd thu nhdp ddu<br /> ngudi trung binh. Tix gdc dd hdi nhdp, vdi viec gia nhdp Td chufc Thuang<br /> mai The gidi (WTO), Viet Nam cd nhirng ca hdi mdi ddng thdi cung gdp<br /> nhilu thdeh thiic khi tham gia sdu han vao qua trinh todn cdu hda kinh te'.<br /> Ben eanh dd, cung cdn mdt loat nhiing han che'dat ra trudc su phat min<br /> kinh te' - xa hdi nudc ta thdi gian qua. Dd Id kinh te' phdt triln chua bin<br /> viJng, chat lugng tang trudng, nang sudt, hieu qua, siic canh tranh ciia nin<br /> kinh te'edn thdp, cac can dd'i kinh tc vl md chua that vung chdc. Viec huy<br /> ddng vd sir dung eae ngudn lire mdt each hieu qua edn han che'. Tdng<br /> trudng kinh te' edn dua vdo cae ye'u td phdt triln theo chilu rdng, chdm<br /> chuyin sang cae phdt Uiln theo chilu sdu. Cac Ilnh vuc vdn hda, xa hdi<br /> cdn nhilu bdt cap, mdt sd mdt cdn gdy biic xiic cho ngudi ddn. Thi che<br /> kinh te' thj trudng, ehd't lugng ngudn nhdn luc va ke't cd'u ha tdng la nhiing<br /> dilm nghen can trd su phdt triln (Dang Cdng san Viet Nam, 2011).<br /> Thie't che'gia dinh Viet Nam dang diing trudc nhiing thach thii'c mdi va<br /> nhiing bie'n ddi nhanh chdng ciia thuc te'xa hdi. Dilu nay ddi hdi phai xac<br /> Nguyin HiKu Minh, Mai Van Hai 19<br /> <br /> djnh rd nhiing ydu cdu ddt ra dd'i vdi su phdt triln gia dinh trong tinh hlnh<br /> hien nay.<br /> Gia dinh tie'p tuc ddng vai trd quan trgng trong su phdt triln xa hdi vd<br /> su phdt triln ciia mdi ca nhdn. Vd'n dl ddt ra trong thdi gian tdi Id viec dap<br /> ling cdc nhu cdu cua cd nhdn mdt each ddng thdi hodc thdng qua viec dap<br /> ung cdc nhu cdu ciia gia dinh lieu cd tie'p tue Id giai phdp diing khi nhu cdu<br /> ciia cd nhdn gia tdng? VI mat Iy thuye't, cd hai vd'n dl cdn xem xit. Thir<br /> nhd't Id mdi lien he giiia su tie'p ndi vd thay ddi, gdm mdt ben la cae ylu<br /> td mdi vd ben kia Id cdc ye'u td eu. Trdt tu eiia cdc thie't chl phuc lgi xa hdi<br /> da vd se tie'p tuc thay ddi, gdm Nhd nude, td chLi:c kinh doanh, doan thi<br /> qudn chiing, gia dinh, cdng ddng, xa hdi ddn su, ed nhdn vd td ehire qud'c<br /> te'. Trong bd'i canh nay, gia dinh cdn dugc nhin nhdn vd hd trg nhu the' nao<br /> dl cd thi thuc hien cd hieu qua cdc chiJc ndng cQa minh vd ddp ung td't<br /> nhu cdu da dang eiia cdc thanh vien.<br /> Cho de'n nay va ea trong thap ky tdi, gia dinh vd cdng ddng rd rang vdn<br /> la cdc thie't che' khdng thi thay the' dd'i vdi viee dam bao phiic Igi ca nhdn.<br /> Tuy nhien, vd'n dl la d chd cae thi ehe' nay ed thi bj khai thdc qua tai ma<br /> khdng cd dugc hd trg cdn thie't. Ben eanh dd, trong bd'i eanh mdi vdi chi<br /> phf djch vu cao, thie'u hut ngdn sdch danh cho viee cham sde ndi ehung vd<br /> su hinh thanh khu vuc tu nhdn vd khu vue khdng chfnh thiie cung edp cdc<br /> dich vu phiic lgi xa hdi, dii gia dinh va cdng ddng vdn ddng vai trd quan<br /> trgng thi cdch thiic thue hidn vai trd dam bao phiic lgi cua nhiing thi che'<br /> nay eung da thay ddi so vdi trude. Ddc dilm vl su tiep ndi vd bie'n ddi ndy<br /> cdn dugc tfnh de'n mdt cdch ddy du khi nghien cuu eung nhu khi dl xud't<br /> cdc chfnh sdch phiic lgi ndi chung vd chfnh sdch chdm sde ndi rieng, bao<br /> gdm chdm sdc tre em, ngudi dm, ngudi cao tudi, v.v. Ddng thdi, tfnh lien<br /> ke't giira he thd'ng hd trg cua gia dinh, hg hdng, vdi phuc lgi tii nai Idm viee<br /> vd tilm nang eua khu vuc tu nhdn vd phi chfnh thiic, kl ca tinh nguyen<br /> cung Id mdt yd'u td quan trgng trong giai doan tdi ddy.<br /> Ngoai ra, lidn quan de'n nhiing bie'n ddi cua gia dinh Viet Nam ttr cdc<br /> mat chiic nang, cdu triic, quan he gia dinh, cd mdt sd vdn dl dat ra cdn<br /> quan tdm nhu sau:<br /> Nhd nudc cdn tao nhiing dilu kien cdn thie't va thudn lgi dl gia dinh cd<br /> CO hdi tiejp cdn thi trudng trong nudc vd qud'c te'. Cu thi Id tie'p cdn thdng<br /> tin thj trudng, dap ung cdc djeh vu vl nguyen vdt lieu, cdng nghe, ky thuat,<br /> tieu thu san phdm, thj trudng vd'n, thj trudng lao ddng, v.v. Cd chfnh sdch<br /> giiip dd gia dinh ngheo vd tre em ngheo cd co hdi di hgc. Dua phdp ludt<br /> vao ddi sd'ng thdng qua truyin thdng vdn ddn^ vl binh ddng gidi trong<br /> £0 Nghidn ciiru Gia dinh vk Gidi. Quyd'n 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> quyin sd hihi va ihtra ke'ldi san.<br /> Sir gia tang cac quan he tinh due trude hdn nhan vd ngoai hdn nhdn ddt<br /> ra vd'n dl bao dam an todn tinh due, bao gdm gido due gidi tfnh va van hda<br /> tinh due. Su mdt cdn bdng gidi tfnh khi sinh dang diin ra nghilm trgng ddi<br /> hdi phai tang cudng giao due lam thay ddi tam ly truyin thd'ng vl vai trd<br /> eiia eon trai, tao dung quan niim binh ddng giu'a eon trai va eon gdi trong<br /> trdch nhiem nudi dudng cham sdc cha me gid vd thd phung td tien. Ben<br /> eanh dd, nha nude cdn ed cac chfnh saeh va chie'n luge Idu ddi bao dam xa<br /> hdi eho ngudi gia dl giam bdt sir phu thudc cua hg vdo con cdi.<br /> Nhung bie'n ddi vl chuc ndng xa hdi hda cua gia dinh ddi hdi phai xdy<br /> dung nhiing ehudn mue vd md hinh mdi vl giao due gia dinh, giup cac bdc<br /> cha mc cd djnh hudng trong gido due vd hinh thanh nhdn each tre em, dap<br /> ii'ng duge ddi hdi eiia thdi dai mdi. Ldm the'nao dl kha ndng giao ti^p cua<br /> tre em cao hon.<br /> Viec mdt bd phdn ngudi ddn vdn cdn ke't hdn trudc tudi ludt djnh ddt ra<br /> vdn dl tuyen truyin vdn ddng, phd bie'n Ludt Hdn nhdn va Gia dinh den cdc<br /> vting ndng thdn, vung ddng bdo ddn tde thilu .sd dl han che'tinh trang nay.<br /> Md hinh qud dd hdn nhdn d Viet Nam trong thdi ky ddi mdi phan anh<br /> su dung hda giiia Igi feh ed nhdn va gia dinh, kit hgp giiia tinh yeu, su tu<br /> nguyen eua cdc ca nhdn vdi trdch nhiem va nghia vu ciia edp vg chdng dd'i<br /> vdi gia dinh va cdng ddng. Ddy Id vd'n dl rat co ban, dam bao cho gia dinh<br /> cd thi phdt triln bin viing trong tuong lai.<br /> Cung vdi tie'n trinh cdng nghiep hda, mdt lugng Idn ngirdi lao ddng di<br /> cu trong vd ngodi nudc dl bao dam cudc sd'ng gia dinh. Sir "phdn ly" trong<br /> thdi binh nay ddt ra nhilu vdn dl cdn quan tdm dl ciing cd va xdy dung<br /> gia dinh. Vd'n dl ddt ra la sdp xe'p \'a td chiirc cudc sd'ng gia dinh ciia ngudi<br /> di cu lao ddng nhdm dam bao su dn djnh, an todn ciia cudc sdng gia dinh,<br /> viec hgc hdnh ciia tre em, su bin vung ciia quan he vg ehdng.<br /> Hien tugng chung sd'ng khdng ke't hdn dang cd xu hudng tang cting vdi<br /> viec thtra nhdn tu do ca nhdn va qud trinh ddn chii hda eac md'i quan he xa<br /> hdi. Hien tai, Ludt phdp khdng cdng nhdn nam nu ehung sd'ng khdng ke't<br /> hdn la vg ehdng. Dilu nay ddng nghia vdi viee nha nudc khdng bao ve<br /> quyin Igi ciia eac edp chung sd'ng khdng ke't hdn khi xay ra cdc vd'n dl cdn<br /> de'n su dilu tie't ciia phdp ludt. Vd'n dl dat ra Id khi cd nhOng su viec xay<br /> ra vi pham Igi feh ciia cdc ea nhdn, dilu dd se dugc xem xet dudi gdc dd<br /> ca nhdn hay cdc thanh vien gia dinh.<br /> Nhiing bie'n ddi ciia mdi quan he hdn nhdn dudi tdc ddng ciia cdng<br /> Nguydn Hutu Minh, Mai van Hai 21<br /> <br /> nghiep hda va hien dai hda ddt ra vd'n dl vl cudc dd'u tranh giiia ehudn mue<br /> truyin thd'ng va ehudn muc mdi vl hdn nhdn. Cudc dd'u tranh dd dang Iam<br /> bdc Id nhung mdu thudn trong quan niem va lgi feh giiia cdc thi he, giiia<br /> cha me vd con cdi. Nd ddi hdi hinh thdnh nhiing ehudn mue mdi bao dam<br /> su hdi hda lgi feh giira ede the'he, giiia cha me vd con cdi cung nhu Igi feh<br /> giiia gia dinh va xa hdi.<br /> Bao luc gia dinh dang diin ra kha nghiem trgng tai cae dja phuang, anh<br /> hudng tieu cue de'n ehd't lugng cdc md'i quan he gia dinh, de dga su bin<br /> vung ciia gia dinh. Cdn thie't phai ed nhung giai phdp triet dl hon nhdm<br /> thay ddi nhdn thiic xa hdi vl bao luc gia dinh, tdng cudng edng tdc bao ve<br /> vd giiip dd nan nhdn, v.v.<br /> Su bie'n ddi ehudn muc vai trd ciia nam va nii trong gia dinh cung ddt<br /> ra nhiing vd'n dl mdi vl md'i quan he giiia binh ddng gidi vd ciing cd quan<br /> he gia dinh trong bd'i canh hien nay. Ldm the' nao di ke't hgp trdch nhiem<br /> ciia phu nii dd'i vdi gia dinh va nhiing trdch nhiem xa hdi khdc nhu nghi<br /> nghiep, chfnh trj, v.v. viia bao dam su phdt triln tu do cQa ngudi phu nii,<br /> nhung ddng thdi ciing cd mdi quan he ddm dm trong gia dinh Id mdt cdu<br /> hdi ldn dang dat ra hien nay.<br /> Md'i quan he cha me con cdi ngdy eang binh dang, ddn chu trong giai<br /> doan mdi, tuy nhidn su bie'n ddi ndy d mdt miic do nhd't dinh dang lam mat<br /> di nhiing gid trj td't dep ciia gia dinh Viet Nam truyin thd'ng nhu dao ly<br /> kfnh tren nhudng dudi, ldng bie't an vd su kfnh trgng eua con cdi dd'i vdi<br /> cha me, bdn phdn vd tinh thdn trach nhiem eua tre em dd'i vdi gia dinh, cha<br /> me, v.v. Vi vdy, cdn quan tdm cung cd ehiic ndng giao due eua gia dinh,<br /> xdy dung md'i quan he mdi giiia cha me vd con cdi tren ca sd tie'p thu<br /> nhiing gid tri nhdn van mdi vd ke' thtra nhiing gid trj td't dep eiia gia dinh<br /> Viet Nam truyin thd'ng.<br /> Hilu rd nhiing yeu cdu co ban ndi tren chfnh la co sd dl ed nhung quye't<br /> sach diing ddn xdy dung gia dinh Viet Nam phdt triln bin viing, dap ung<br /> dugc nhiing ddi hdi cua xa hdi trong qua trinh cdng nghiep hda, hien dai<br /> hda trong thdp nien tdi.B<br /> <br /> <br /> Tai lieu tham khao<br /> Ban Chi dao Tdng E)ieu tra Dan s6' Trung ircfng (TDTDSTlT). 1990. long dieu tra<br /> ddn $6 Viet Nam 1989: Ke't qud dieu tra mdu (Vietnam population census,<br /> 1989: sample results). Nxb. Thdng ke. Ha Noi.<br /> Ban Chi dao Tdng Dieu tra Dan sd va Nha d Trung ucfng (TDTDS&NO Tl/).<br /> 2010. Tdng dieu tra ddn so vd niia d Viet Nam 2009: Ke't qud todn bp<br /> 22 Nghidn curu Gia dinh vk Gidi. Quyd'n 22, so 2, tr.5-22<br /> <br /> <br /> (Population and liousing census Vietnam 2009: completed census results).<br /> Nxb. Thdng kO. Ha N6i.<br /> B6 Van hoa, Tlic thao va Du lich va cac cc quan khac. 2008. Ke't qud dieu tra gia<br /> dinh \ ict Nam ndm 2006. B6 Van hod. Thi thao v^ Du lich; UNICEF Vidt<br /> Nam. H^ N6i.<br /> Dang C6ng san Vi6t Nam. 2011. Vdn kien Dgi hoi dgi hieu loan qud'c ldn thiitXI.<br /> Nxi). Chfnh tri Qudc gia - Sir that, Hd Ndi.<br /> Lugl Hdn nhdn vd Gia dinh. 2000. Nxb. Chinh tri Qudc gia. Ha N6i.<br /> Nguyin WQu Minh va Trdn Thj Van Anh. 2009. Bgo life gia dinh doi vdi phu ml<br /> (i\'i('l Nam: Thuc Irang, dien lien vd nguyen nhdn. Nxb. Khoa hoc Xa h6i.<br /> IliiNdi.<br /> Phan Lurtng Cir. 2010. Litgt ve Ngifryi lao d(}ng I'/r/ Nam di Idm viec d nudc<br /> ngodi vd nhi'mg van de ddt ra Irong viec ihi/c hien ludt. H6i thao toa dam<br /> chuyen gia. Uy ban cac va'n dl xa h6i ciia Qudc H6i 8/2010.<br /> Tdng cue Thdng kd. 2001. Tdng dieu tra ddn sd vd nhd d\'iel Nam ndm 1999:<br /> Ket qud todn bp (Population and housing census Vietnam 1999: completed<br /> census results). Nxb. Thdng kt. Hd N6i.<br /> Tong cue Thdng k6. 2004. Ket qud dieu tra mdc sdng hd gia dinh ndm 2002. Nxb.<br /> Thdng ke. Ha N6i.<br /> Tong cue Thdng kt. 2006. Ket qua khdo sdt mdc sd'ng hp gia dinh ndm 2004<br /> (Result of Ihe survey on Household living standards 2004). Nxb. Thdng ke.<br /> Ha Noi.<br /> Tong cue Thdng ke. 2008. Kel qud khdo sdt mdc sdng ftp gia dinh ndm 2006<br /> (Result of the survey on Household living standards 2006). Nxb. Thdng ke.<br /> Ha Npi.<br /> Tong cue Thdng ke. 2010. Ke't qud khdo sdt mdc sdng hp gia dinh ndm 2008<br /> (Result of the survey on Household living standards 2008). Nxb. Thdng ke.<br /> Ha Noi.<br /> Vien Gia dinh va Gidi. 2010a. Kit qua dilu tra Dl tai Gia dinh tai thanh phd H6<br /> Chl Minh.<br /> Vien Gia dinh va Gidi 2010b. Kit qua nghidn curu £ii tai ve Ngudi cao tuoi.<br /> Vien Gia dinh va Gidi. 2010c. Kit qua dilu tra \e gia dinh Ha N6i.<br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2