Phác đồ cải thiện điều trị TIP 35: Nâng cao động lực để thay đổi trong điều trị lạm dụng chất gây nghiện

Chia sẻ: Pppppp Pppppp | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:249

Thêm vào BST

Báo xấu

93
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích căn bản của cuốn TIP này là đưa nghiên cứu đến với thực tế bằng cách cung cấp các ứng dụng rõ ràng về phương pháp tạo động lực trong thực tế lâm sàng và các chương trình điều trị. Cuốn sách cũng hướng tới việc chuyển nhận thức về động lực thay đổi của bệnh nhân sang cách nhìn giúp y bác sĩ điều trị nâng cao động lực. Các phương pháp này đặc biệt có hiệu quả với các nhóm người nhất định (như người phạm tội bị tòa cưỡng chế) có động lực thay đổi thấp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phác đồ cải thiện điều trị TIP 35: Nâng cao động lực để thay đổi trong điều trị lạm dụng chất gây nghiện

Nâng Cao Động Lực Để Thay Đổi Trong Điều Trị Lạm Dụng Chất Gây Nghiện Phác Đồ Cải Thiện Điều Trị TIP 35 Tiến sĩ William R. Miller Chủ tịch Ủy ban Đồng thuận BỘ Y TẾ VÀ AN SINH XÃ HỘI HOA KỲ Ủy ban Sức khỏe Cộng đồng Cục Quản lý Lạm dụng Chất gây nghiện và Sức khỏe tâm thần Trung tâm Điều trị Lạm dụng Chất gây nghiện Rockwall II, 5600 Fishers Lane Rockville, MD 20857 Ấn bản của Bộ Y tế và An sinh Xã hội Hoa Kỳ số (SMA) 99-3354 In năm 1999 Liên kết tới trang web của Hệ thống thông tin y tế “National Guideline Clearinghouse”
Lời cảm ơn Cuốn tài liệu này là kết quả của sự nỗ lực hợp tác giữa Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) và Ủy ban phòng chống AIDS TP.HCM. Chúng tôi mong muốn được bày tỏ lòng biết ơn tới các chuyên gia trong lĩnh vực Điều trị nghiện và các đồng nghiệp đã góp sức giúp hoàn thành tài liệu. Chúng tôi đặc biệt đánh giá cao sự đóng góp của Tiến sĩ Kevin P.Mulvey, Cố vấn cao cấp về Điều trị Lạm dụng Ma túy của PEPFAR và ông Peter Mahomet, Cán bộ cao cấp của CDC tại Việt Nam. Chúng tôi bày tỏ sự cảm ơn tới tổ chức PEPFAR, CDC đã hỗ trợ Ủy ban phòng chống AIDS TP.HCM về tài chính và kỹ thuật cho việc thực hiện phát triển tài liệu này tại Việt Nam. Chúng tôi cũng gửi lời cảm ơn tới Văn phòng Quản lý các dịch vụ Y tế và Lạm dụng Ma túy của Chính phủ Hoa Kỳ (SAMHSA) đã cho phép chúng tôi được dịch và xuất bản tài liệu này tại Việt Nam. Bộ tài liệu này do Ủy ban phòng chống AIDS TP.HCM thực hiện dưới sự chỉ đạo của TS.BS.Lê Trường Giang, Phó Chủ tịch Thường trực, Ủy ban phòng chống AIDS TP.HCM. Chúng tôi gửi lời cảm ơn tới: Chị Vũ Thị Tường Vi, Chị Nguyễn Thị Thúy Ngà và các thành viên Phòng hỗ trợ Điều trị Nghiện & Tái hòa nhập cộng đồng, Ủy ban phòng chống AIDS TP.HCM đã đóng góp ý kiến, hỗ trợ trong quá trình thực hiện. Trong quá trình biên dịch và xuất bản sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của bạn đọc. Xin trân trọng cảm ơn. Mọi ý kiến của quý vị xin vui lòng gửi về: Ủy Ban Phòng Chống AIDS TP.HCM 121 Lý Chính Thắng, Phường 7, Quận 3, TP.HCM. Điện thoại: (08).39.309.309 Fax: (08).39.309.090 E-mail: pachcmc@mail.saigonnet.vn
Raquel Ingraham, Thạc sĩ khoa học, quản lý dự Từ chối trách nhiệm án; Jonathan Max Gilbert, Thạc sĩ, ủy viên ban Ấn bản này là một phần của chương trình hỗ trợ biên tập phụ trách quản lý; Y-Lang Nguyen, Ủy kỹ thuật cho việc ngăn ngừa lạm dụng chất gây viên ban biên tập phụ trách sản xuất; Janet G. nghiện và hỗ trợ điều trị trọn gói. Humphrey, Thạc sĩ, biên tập viên/nhà văn; Paddy Cook, biên tập viên tự do; Joanna Taylor, biên Tất cả tài liệu có trong tập sách này, ngoại trừ tập viên; Cara M. Smith, trợ lý biên tập; Paul A. những tài liệu được trích dẫn trực tiếp từ các Seaman, cựu trợ lý biên tập; và Kurt Olsson, cựu nguồn có bản quyền, đều thuộc tài sản công biên tập viên/nhà văn. hữu và có thể tái bản hoặc sao chép không cần xin phép từ Cục Quản lý Lạm dụng Chất Gây Các ý kiến bày tỏ ở đây là quan điểm của các ủy nghiện và Sức khỏe tâm thần (SAMHSA) hoặc viên trong Ủy ban đồng thuận và không nhất Trung tâm Điều trị Lạm dụng Chất Gây nghiện thiết phản ánh lập trường chính thức của Trung (CSAT) hoặc các tác giả. Tuy nhiên, việc trích dẫn tâm Điều trị Lạm dụng Chất Gây nghiện (CSAT), nguồn sẽ được đánh giá cao. Cục Quản lý Lạm dụng Chất gây nghiện và Sức khỏe tâm thần (SAMHSA) hay Bộ Y tế và An sinh Ấn bản này được thực hiện theo hợp đồng số Xã hội Hoa Kỳ (DHHS). Không có sự chủ trương 270-95-0013 với Tập đoàn CDM (CDM). Sandra và không nên suy diễn rằng có sự hỗ trợ hoặc Clunies, Thạc sĩ khoa học, Tư vấn viên lạm dụng thông qua của CSAT, SAMHSA hoặc DHHS đối rượu và chất ma tuý được chứng nhận quốc tế với các quan điểm này hoặc đối với công cụ, đóng vai trò là nhân viên dự án chính phủ của phần mềm hoặc nguồn trích dẫn nêu trong tài CSAT. Rose M. Urban, Chuyên gia công tác xã hội liệu này. Các hướng dẫn trong tài liệu này không lâm sàng được cấp bằng, Tiến sĩ Luật, C.C.A.S. nên coi là những văn bản thay thế cho các quyết đóng vai trò là giám đốc dự án TIP cho CDM. định liên quan đến chăm sóc và điều trị theo nhu Các nhân sự cho dự án TIP của CDM bao gồm cầu cá nhân.
Mục lục Lời cảm ơn.............................................................................................................. iii Phác đồ cải thiện điều trị (TIP) là gì?.......................................................................ix Ban cố vấn biên tập..................................................................................................xi Ủy ban đồng thuận................................................................................................ xiii Lời nói đầu.............................................................................................................. xv Tóm tắt sơ lược và khuyến nghị.............................................................................xvii Tóm tắt các lời khuyến nghị......................................................................................... xix Cuốn TIP này áp dụng cho các bệnh nhân nào?....................................................... xxviii 1 Định nghĩa Động lực và Thay đổi.......................................................................... 1 Quan điểm mới về Động lực .......................................................................................... 1 Thay đổi quan niệm về nghiện và việc điều trị................................................................ 4 Các thay đổi trong lĩnh vực điều trị nghiện................................................................... 10 Mô hình xuyên lý thuyết về các giai đoạn thay đổi........................................................ 14 Cuốn TIP này áp dụng cho đối tượng nào?.................................................................. 18 Tóm tắt........................................................................................................................ 19 2 Động lực và sự can thiệp..................................................................................... 21 Các yếu tố của phương pháp tạo động lực hiệu quả...................................................... 21 Can thiệp tạo động lực và các giai đoạn thay đổi.......................................................... 28 Ứng dụng đặc biệt của phương pháp can thiệp tạo động lực ........................................ 32 Các biện pháp can thiệp ngắn....................................................................................... 34 3 Phỏng vấn tạo động lực như một phương pháp tư vấn......................................... 37 Mâu thuẫn trong tư tưởng............................................................................................ 38 Năm nguyên tác cơ bản của phương pháp phỏng vấn tạo động lực............................... 39 Năm chiến lược mở cho giai đoạn điều trị ban đầu................................................................46 Hiệu quả của phương pháp phỏng vấn tạo động lực .................................................... 51 Phỏng vấn tạo động lực và chăm sóc có quản lý........................................................... 52 v
4 Từ tiền dự định tới dự định: Xây dựng sự sẵn sàng............................................... 53 Đưa ra chủ đề ............................................................................................................. 54 Các chiến lược nhẹ nhàng cho bệnh nhân ở giai đoạn tiền dự định............................... 57 Quá trình đánh giá và phản hồi.................................................................................... 60 Can thiệp thông qua những người quan trọng................................................................. 66 Nâng cao động lực và khách hàng bị ép buộc: Mối quan tâm đặc biệt.......................... 74 5 Từ dự định tới chuẩn bị: Nâng cao quyết tâm....................................................... 77 Chuyển từ động lực bên ngoài sang động lực bên trong................................................ 77 Nghiêng cán cân quyết định......................................................................................... 79 Nhấn mạnh vào sự lựa chọn và trách nhiệm cá nhân.................................................... 84 Tầm quan trọng của sự thể hiện bản thân..................................................................... 89 6 Từ chuẩn bị tới hành động: Bắt đầu..................................................................... 91 Nhận diện sự sẵn sàng để chuyển sang hành động....................................................... 92 Thảo luận kế hoạch thay đổi......................................................................................... 92 Bắt đầu kế hoạch........................................................................................................ 102 7 Từ hành động tới duy trì: Duy trì thay đổi ổn định............................................. 103 Lôi kéo và giúp bệnh nhân duy trì điều trị.................................................................. 104 Lên kế hoạch duy trì ổn định ..................................................................................... 110 Phát triển và sử dụng các yếu tố củng cố.................................................................... 115 8 Đo lường các yếu tố cấu thành động lực của bệnh nhân..................................... 125 Thể hiện bản thân...................................................................................................... 126 Sự sẵn sàng thay đổi................................................................................................... 128 Cân bằng cán cân ra quyết định................................................................................. 131 Động lực sử dụng chất gây nghiện.............................................................................. 132 Mục tiêu và giá trị ..................................................................................................... 134 9 Lồng ghép các phương pháp tạo động lực vào chương trình điều trị................... 135 Điều trị liên tục và điều trị từng bước......................................................................... 136 Ứng dụng của các phương pháp tạo động lực trong từng bối cảnh điều trị cụ thể....... 137 vi
10 Phương hướng nghiên cứu sau này.................................................................. 145 Kết luận..................................................................................................................... 148 Phụ lục A: Tài liệu tham khảo.............................................................................. 149 Phụ lục B: Công cụ theo dõi và đánh giá.............................................................. 171 Phiếu điều tra hệ quả của ma túy và rượu (ADCQ).................................................... 171 Kiểm tra nhận diện rối loạn do sử dụng rượu (AUDIT).............................................. 185 Báo cáo phản hồi cá nhân........................................................................................... 188 Tìm hiểu báo cáo phản hồi cá nhân của bạn............................................................... 190 Kết luận..................................................................................................................... 194 Mong muốn của tôi khi điều trị.................................................................................. 206 Phụ lục C: Yêu cầu thông tin về Công cụ đánh giá................................................ 211 Phụ lục D: Ủy ban nguồn..................................................................................... 215 Phụ lục E: Người đánh giá/chuyên gia phản biện lĩnh vực.................................... 217 vii
Phác đồ cải thiện điều trị (TIP) là gì? Các Phác đồ cải thiện điều trị (TIP), được xây dựng bởi Trung tâm Điều trị Lạm dụng Chất Gây nghiện (CSAT), trực thuộc Cục Quản lý Lạm dụng Chất gây nghiện và Sức khỏe tâm thần (SAMHSA)/Bộ Y tế và An sinh Xã hội Hoa Kỳ (DHHS), là những hướng dẫn thực hành để điều trị các rối loạn sử dụng chất gây nghiện. Phòng đánh giá, phân tích và tổng hợp khoa học của CSAT vận dụng kinh nghiệm và kiến thức của các chuyên gia lâm sàng, nghiên cứu và quản trị để sản xuất các Phác đồ cải thiện điều trị (TIP) rồi phân phát chúng đến các cơ sở và cá nhân với số lượng ngày càng nhiều trên khắp cả nước. Độc giả TIP đang ngày càng mở rộng, không chỉ giới hạn ở các cơ sở điều trị công và tư, vì rối loạn do rượu và các chất ma tuý khác đang ngày càng được công nhận là một vấn đề lớn. Ban cố vấn biên tập TIP là một nhóm các chuyên gia có uy tín về rối loạn sử dụng chất gây nghiện và chuyên viên trong các lĩnh vực có liên quan như chăm sóc sức khoẻ ban đầu, sức khỏe tâm thần và công tác xã hội, phối hợp với giám đốc của các cơ quan quản lý lạm dụng rượu và chất ma tuý cấp Bang để đưa ra các chủ đề cho TIP dựa trên nhu cầu hiện tại của lĩnh vực này về thông tin và hướng dẫn áp dụng. Sau khi lựa chọn một chủ đề, CSAT mời cán bộ từ các cơ quan Liên bang liên quan và các tổ chức trong nước tham gia Ủy ban nguồn để gợi ý các lĩnh vực trọng tâm cụ thể cũng như các nguồn cần được xem xét để xây dựng nội dung cho TIP. Sau đó các khuyến nghị được gửi tới Ủy ban đồng thuận, bao gồm các chuyên gia về chủ đề đó do các đồng nghiệp đề cử ra. Ủy ban này tham gia vào các cuộc thảo luận; những thông tin và khuyến nghị mà họ nhất trí trong các cuộc thảo luận là cơ sở để xây dựng TIP đó. Các ủy viên/thành viên trong Ủy ban đồng thuận đại diện cho các chương trình điều trị lạm dụng chất gây nghiện, các bệnh viện, các trung tâm sức khoẻ cộng đồng, các chương trình tư vấn, các cơ quan tư pháp hình sự, các cơ sở bảo trợ trẻ em, và những người hành nghề trong khu vực tư nhân. Chủ tịch ủy ban (hoặc các Đồng chủ tịch) đảm bảo việc đưa ra các ix
hướng dẫn áp dụng phản ánh kết quả cộng tác TIP này, Nâng cao động lực để thay đổi trong của nhóm. điều trị lạm dụng chất gây nghiện, bao quát các phương pháp khác nhau một cách căn bản Nhóm các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực để định nghĩa động lực. Theo cách tiếp cận sẽ duyệt kỹ tài liệu sơ thảo. Sau khi đã đưa này, động lực được xem là thể động và có thể vào những thay đổi do các chuyên gia này đề thay đổi chứ không còn là một đặc điểm tĩnh. xuất, công việc tiếp theo là chuẩn bị để xuất TIP này chỉ ra rằng các bác sĩ có thể tác động bản TIP, trên giấy và trực tuyến/mạng. Có thể tới quá trình thay đổi bằng cách thiết lập mối truy cập các TIP qua Internet trên trang chủ quan hệ trị liệu dựa trên sự tôn trọng tự do của của Thư viện Y học Quốc gia tại địa chỉ: www. bệnh nhân, đồng thời, trong quá trình này, cố kap.samhsa.gov. Việc chuyển sang phương tiện vấn điều trị cũng là người tham gia quá trình điện tử giúp các TIP có thể được cập nhật dễ thay đổi. TIP này cũng mô tả các phương pháp dàng hơn nhằm tiếp tục cung cấp cho lĩnh vực khác nhau để can thiệp vào động lực mà ta những thông tin mới nhất. có thể áp dụng trong các giai đoạn thay đổi, Mặc dù mỗi TIP đều đã cố gắng đưa vào các từ tiền dự định và chuẩn bị tới hành động và cơ sở bằng chứng về những cách làm được duy trì. Mục đích của TIP này là khiến độc giả gợi ý, nhưng CSAT nhận thấy lĩnh vực điều trị hiểu hơn về nghiên cứu, kết quả và triển vọng lạm dụng chất gây nghiện đang phát triển và của các phương pháp can thiệp vào động lực nghiên cứu thường đi sau phát minh đã được với hi vọng chúng sẽ được áp dụng rộng rãi thử nghiệm trong lĩnh vực. Mục tiêu chính của trong các chương trình lâm sàng và điều trị mỗi TIP là chuyển tải thông tin “ở tuyến đầu” trên khắp Hoa Kỳ. một cách nhanh chóng nhưng có trách nhiệm. Bạn có thể đặt các TIP khác bằng cách liên Vì lý do này, các khuyến nghị đưa ra trong TIP hệ với Hệ thống Thông tin y tế của SAMHSA đều lấy từ kinh nghiệm lâm sàng của thành viên tại số điện thoại (800) 729-6686 hoặc (301) trong Ủy ban hoặc tài liệu tham khảo. Khi ủng 468-2600; TDD (dành cho người khiếm thính) hộ một phương pháp tiếp cận nào đó trong một (800) 487-4889. nghiên cứu thì sẽ trích dẫn từ nghiên cứu đó. x
Ban cố vấn biên tập Karen Allen, Giáo sư, dược tá được đăng ký, Tiến sĩ y khoa Pedro J. Greer C.A.R.N. Phó khoa đào tạo cho người vô gia cư Giáo sư và chủ tịch Đại học Y Miami Phòng điều dưỡng Miami, Florida Đại học Andrews Berrien Springs, Michigan Tiến sĩ y khoa Thomas W. Hester Cựu giám đốc bang Tiến sĩ y khoa, Thạc sĩ y tế cộng đồng Richard Dịch vụ điều trị lạm dụng chất gây nghiện L. Brown Bộ phận sức khỏe tâm thần, chậm phát triển Phó giáo sư tâm thần và lạm dụng chất gây nghiện Phòng y khoa gia đình Phòng nguồn nhân lực Georgia Đại học y Wisconsin Atlanta, Georgia Madison, Wisconsin Giáo sư James G. (Gil) Hill Tiến sĩ y khoa Dorynne Czechowicz Giám đốc Trợ lý giám đốc Văn phòng lạm dụng chất gây nghiện Các vấn đề y khoa/chuyên ngành Hội tâm lý học Hoa Kỳ Ngành nghiên cứu điều trị Washington, D.C. Bộ phận nghiên cứu lâm sàng và dịch vụ Viện quốc gia về lạm dụng ma túy Rockville, Maryland Tiến sĩ y khoa, Thạc sĩ y tế cộng đồng Douglas B. Kamerow Giám đốc Thạc sĩ Linda S. Foley Văn phòng của diễn đàn chất lượng và hiệu quả Cựu giám đốc của việc chăm sóc y tế Dự án đào tạo tư vấn nghiện Tổ chức chính sách và nghiên cứu chăm sóc Hội giám đốc các chương trình về lạm dụng y tế chất gây nghiện và rượu quốc gia Rockville, Maryland Washington, D.C. Stephen W. Long Wayde A. Glover, Tư vấn viên điều trị nghiện Giám đốc được chứng nhận cấp quốc gia Văn phòng phân tích chính sách Giám đốc Viện nghiên cứu chứng nghiện rượu và lạm Hội cố vấn và đào tạo viên về nghiện của khối dụng rượu quốc gia thịnh vượng chung Rockville, Maryland Richmond, Virginia xi
Giáo sư Richard A. Rawson Giáo sư Richard K. Ries Giám đốc điều hành Giám đốc và phó giáo sư Trung tâm ma trận và viện ma trận điều trị Các dịch vụ sức khỏe tâm thần cho người bệnh nghiện ngoại trú và chương trình điều trị rối loạn kép Phó giám đốc, dịch vụ y tế điều trị nghiện Trung tâm y khoa Harborview UCLA Seattle, Washington Los Angeles, California Tiến sĩ y khoa, Giáo sư Sidney H. Schnoll Giáo sư Ellen A. Renz Chủ tịch Cựu phó chủ tịch hệ thống lâm sàng Bộ phận y khoa về lạm dụng chất gây nghiện Công ty chăm sóc hành vi MEDCO Đại học y Virginia Kamuela, Hawaii Richmond, Virginia xii
Ủy ban đồng thuận Chủ tịch Tiến sĩ Công tác Xã hội Allen Zweben Giáo sư William R. Miller Giám đốc và phó giáo sư công tác xã hội Giáo sư tâm lý và tâm thần học Trung tâm nghiên cứu chứng nghiện và sức Giám đốc nghiên cứu khỏe hành vi Trung tâm nghiên cứu chứng nghiện rượu, lạm Đại học Wisconsin tại Milwaukee dụng chất gây nghiện và nghiện Milwaukee, Wisconsin Phòng tâm lý học Đại học New Mexico Ủy viên ủy ban Albuquerque, New Mexico Ray Daw Giám đốc điều hành Lãnh đạo các nhóm Công ty Fighting Back Tây Bắc New Mexico. Edward Bernstein, Tiến sĩ y khoa ở hội bác sĩ cấp cứu Hoa Kỳ Gallup, New Mexico Phó giáo sư và phó chủ tịch phòng đào tạo Đại học y Boston Jeffrey M. Georgi, Cử nhân thần học, Tư vấn Boston, Massachusetts viên lạm dụng chất gây nghiện được chứng nhận, Nhà tâm lý trị liệu của nhóm được Giáo sư Suzanne M. Colby chứng nhận Phó giáo sư tâm thần và hành vi con người Điều phối viên chương trình Trung tâm nghiên cứu rượu và chứng nghiện Chương trình cai nghiện Duke Đại học Brown Hội lâm sàng Phòng tâm thần và khoa học hành vi Providence, Rhode Island Trung tâm y khoa đại học Duke Giáo sư Carlo C. DiClemente Durham, Bắc Carolina Phòng tâm lý học Giáo sư Cheryl Grills Đại học Maryland, quận Baltimore Baltimore, Maryland Phòng tâm lý Thạc sĩ Robert J. Meyers Đại học Loyola Marymount Trung tâm nghiên cứu chứng nghiện rượu, lạm Los Angeles, California dụng chất gây nghiện và nghiện Đại học New Mexico Rosalyn Harris-Offutt, Cử nhân khoa học, Nhân viên điều dưỡng gây mê được đăng ký Albuquerque, New Mexico và chứng nhận, Tư vấn viên chuyên nghiệp Giáo sư Maxine L. Stitzer được cấp bằng, Dịch vụ về rượu và ma túy Giáo sư tâm thần và sinh học hành vi Hội tâm lý UNA Đại học y Johns Hopkins Greensboro, Bắc Carolina Baltimore, Maryland xiii
Giáo sư tâm lý Don M. Hashimoto Carole Janis Otero, Thạc sĩ, Tư vấn viên lâm Giám đốc lâm sàng sàng chuyên nghiệp được cấp bằng Công ty dịch vụ tư vấn Ohana Giám đốc Hilo, Hawaii Trung tâm tiếp nhận ở Albuquerque Albuquerque, New Mexico Giáo sư Dwight McCall Quản lý về đánh giá Tiến sĩ phúc lợi xã hội Roger A. Roffman Các dịch vụ điều trị lạm dụng chất gây nghiện Nhóm nghiên cứu các chương trình cải tiến Phòng dịch vụ về sức khỏe tâm thần, chậm phát Trường công tác xã hội Seattle, Washington triển tâm thần và lạm dụng chất gây nghiện ở Virginia Giáo sư Linda C. Sobell Richmond, Virginia Giáo sư Đại học Đông Nam NOVA Tư vấn viên hôn nhân, gia đình và trẻ em Fort Lauderdale, Florida Jeanne Obert Giám đốc các dịch vụ lâm sàng Trung tâm Matrix Los Angeles, California xiv
Lời nói đầu Tài liệu Phác đồ cải thiện điều trị (TIP) hoàn thành sứ mệnh của SAMHSA/ CSAT là nâng cao việc điều trị lạm dụng chất gây nghiện bằng cách cung cấp các hướng dẫn thực tế nhất cho các bác sĩ, quản trị chương trình và những người giàu đức tin. Các TIP là kết quả của việc xem xét kỹ lưỡng tất cả phát hiện của các nghiên cứu về dịch vụ lâm sàng và y tế có liên quan, kinh nghiệm, và các yêu cầu thực hiện. Một nhóm các nhà nghiên cứu lâm sàng, bác sĩ, quản trị chương trình và những người ủng hộ bệnh nhân thuộc cấp dưới Liên bang đã tranh biện và thảo luận các lĩnh vực cụ thể về chuyên môn cho tới khi đạt được sự đồng thuận về những cách làm tốt nhất. Sau đó, kết quả làm việc của ủy ban sẽ được các chuyên gia thẩm định /phản biện trong lĩnh vực tổng kết và góp ý phê bình. Tài năng, tâm huyết và nỗ lực mà các thành viên ủy ban xây dựng TIP và các nhà thẩm định/phản biện đóng góp cho quá trình có nhiều bên tham gia này đã nối liền khoảng cách giữa các triển vọng trong nghiên cứu với nhu cầu của các bác sĩ đang hành nghề và các nhà quản trị. Chúng tôi xin cảm ơn tất cả những ai đã cùng với chúng tôi đóng góp cho những tiến bộ trong lĩnh vực điều trị lạm dụng chất gây nghiện. Giáo sư Nelba Chavez. Quản trị viên Cục Quản lý Lạm dụng Chất gây nghiện và Sức khỏe tâm thần H. Westley Clark, Tiến sĩ y khoa, Tiến sĩ luật, Thạc sĩ y tế cộng đồng, Chuyên viên được chứng nhận, Thành viên của hội y khoa điều trị nghiện Hoa Kỳ Giám đốc Trung tâm điều trị lạm dụng chất gây nghiện Cục Quản lý Lạm dụng Chất gây nghiện và Sức khỏe tâm thần xv
Tóm tắt sơ lược và khuyến nghị Cuốn TIP này dựa trên việc xem xét lại một cách căn bản về khái niệm của động lực. Động lực không được coi là thể tĩnh mà là thể động. Ở đây, nó được tái định nghĩa là hoạt động có mục đích, có chủ ý và tích cực, hướng tới lợi ích của con người. Cụ thể, động lực được coi là có liên quan tới xác suất mà con người sẽ tham gia, tiếp tục và gắn bó với một chiến lược thay đổi cụ thể. Cuốn TIP này chỉ ra rằng nhân viên điều trị lạm dụng chất gây nghiện có thể tác động tới sự thay đổi bằng cách phát triển mối quan hệ trị liệu, trong đó tôn trọng sự tự do của bệnh nhân, và đồng thời, bác sĩ trị liệu cũng là một thành viên của quá trình thay đổi. Cuốn TIP này cũng mô tả các phương pháp can thiệp vào động lực khác nhau mà ta có thể áp dụng trong tất cả các giai đoạn của quá trình thay đổi, từ tiền dự định và chuẩn bị tới hành động và duy trì, đồng thời giới thiệu cho độc giả các nghiên cứu, kết quả, công cụ và công cụ đánh giá liên quan tới việc nâng cao động lực. Mục đích căn bản của cuốn TIP này là đưa nghiên cứu đến với thực tế bằng cách cung cấp các ứng dụng rõ ràng về phương pháp tạo động lực trong thực tế lâm sàng và các chương trình điều trị. Cuốn sách cũng hướng tới việc chuyển nhận thức về động lực thay đổi của bệnh nhân sang cách nhìn giúp y bác sĩ điều trị nâng cao động lực. Các phương pháp này đặc biệt có hiệu quả với các nhóm người nhất định (như người phạm tội bị tòa cưỡng chế) có động lực thay đổi thấp. Dù có nhiều chứng cứ ủng hộ hiệu quả của các phương pháp can thiệp tập trung vào động lực nhưng ở Mỹ, nó chỉ được ứng dụng chủ yếu trong nghiên cứu. Khó khăn khi thực hiện các phương pháp này xuất phát từ tư tưởng, vì động lực thấp, sự từ chối và chống đối thường được coi là đặc điểm của những người bị chuẩn đoán rối loạn lạm dụng chất gây nghiện. Tuy nhiên, sự tập trung vào nhận thức-hành vi của các phương pháp tạo động lực yêu cầu cách nhìn nhận khác đối với bản chất của vấn đề và các điều kiện tiên quyết để thay đổi. Phương pháp này đòi hỏi trách nhiệm lớn hơn ở bác sĩ. Giờ đây, công việc của họ sẽ bao gồm thêm việc tạo động xvii
lực. Thay vì bỏ qua các bệnh nhân khó điều trị tố hiệu quả và liên hệ chúng với mô hình về vì họ thiếu động lực, các bác sĩ sẽ được trang bị các giai đoạn thay đổi. Trò chuyện tạo động các kỹ năng để nâng cao động lực và thiết lập lực do Miller và Rollnick phát triển là một mối quan hệ với bệnh nhân. phương pháp trị liệu dùng để tương tác với các bệnh nhân sử dụng chất gây nghiện, giúp Ủy ban Đồng thuận khuyến nghị rằng chuyên họ giải quyết các vấn đề liên quan tới sự mâu gia điều trị lạm dụng chất gây nghiện nên nhìn thuẫn trong tư tưởng như được thảo luận trong nhận động lực theo quan điểm mới này. Động chương 3. lực thay đổi là yếu tố cốt lõi để điều trị lạm dụng chất gây nghiện. Kết quả của nghiên cứu Chương 4 tới chương 7 giới thiệu năm giai đoạn theo chiều dọc cho thấy mức độ động lực của cá thay đổi và cung cấp hướng dẫn cho các bác sĩ nhân là nhân tố dự đoán chính xác xem cá nhân để điều chỉnh phương pháp điều trị theo từng đó có thay đổi việc sử dụng chất gây nghiện giai đoạn sẵn sàng thay đổi của bệnh nhân. hay vẫn duy trì nguyên trạng. Các phương pháp Chương 8 sẽ tóm tắt các công cụ và phương tiện nâng cao động lực thường khiến bệnh nhân được sử dụng để đánh giá các thành phần thay tích cực tham gia điều trị và mang lại các kết đổi. Còn chương 9 mang đến ví dụ về cách kết quả điều trị khả quan như giảm liều, tỷ lệ cai hợp các phương pháp tạo động lực vào chương nghiện cao hơn, đánh giá về mặt xã hội tốt hơn trình điều trị hiện tại. Vì các phương pháp can và khuyến nghị điều trị thành công. Ngoài ra, thiệp vào động lực là lĩnh vực khá mới nên còn có suy nghĩ tích cực về việc thay đổi và cam kết nhiều câu hỏi chưa có câu trả lời. Chương 10 thay đổi cũng mang lại kết quả điều trị tích cực. sẽ chỉ ra phương hướng cho việc nghiên cứu Điều này không phải là mới. Tuy nhiên, tới gần sau này. đây, động lực vẫn được coi là đặc điểm tĩnh mà bệnh nhân có hoặc không có. Theo cách nhìn Để tránh cách giải thích ngây ngô và thành nhận này, bác sĩ có rất ít cơ hội tác động tới kiến, cuốn TIP này sẽ thay đổi giữa “anh ấy” và động lực của bệnh nhân. Nếu bệnh nhân không “cô ấy” trong các ví dụ chung. có động lực thay đổi thì đó là vấn đề của bệnh Trong toàn bộ cuốn TIP này, thuật ngữ “lạm nhân chứ không phải của bác sĩ. dụng chất gây nghiện” chỉ cả rối loạn lạm Tuy nhiên, các mô hình thay đổi gần đây nhận dụng chất gây nghiện và rối loạn phụ thuộc ra rằng chính thay đổi cũng chịu sự ảnh hưởng chất gây nghiện (như định nghĩa của Sách của các biến số về sinh học, tâm lý, xã hội và hướng dẫn chẩn đoán và thống kê các rối loạn tinh thần. Khả năng thay đổi ở mỗi cá nhân đều tâm thần, ấn bản lần thứ 4, bản chỉnh sửa bị các biến số này tác động. Ngoài ra, các mô nội dung [DSM-IV-TR] [Hội Tâm thần Hoa hình này cũng ghi nhận rằng mặc dù bệnh nhân Kỳ 2000]). Vì thuật ngữ “lạm dụng chất gây là người quyết định thay đổi chủ yếu, nhưng nghiện” thường được các chuyên gia điều trị các bác sĩ cũng có trách nhiệm thông qua việc lạm dụng chất gây nghiện sử dụng để chỉ việc phát triển “mối quan hệ cộng tác trị liệu.” sử dụng quá mức bất kể loại chất gây nghiện nào, nên bắt đầu từ cuốn TIP này, thuật ngữ Chương 1 của cuốn TIP này giới thiệu khái này sẽ được sử dụng để chỉ cả việc rối loạn quát sự phát triển của các khái niệm về động phụ thuộc chất gây nghiện và rối loạn lạm lực và thay đổi trong những năm gần đây, đồng dụng chất gây nghiện. Độc giả nên bám sát thời mô tả mô hình “các giai đoạn thay đổi” bối cảnh mà thuật ngữ xuất hiện để xác định do Prochaska và DiClemente phát triển, đây phạm vi các nghĩa có thể áp dụng; tuy nhiên, cũng là cơ sở cho cuốn TIP này. Chương 2 giới trong hầu hết trường hợp, thuật ngữ này chỉ thiệu các phương pháp can thiệp để nâng cao tất cả các rối loạn sử dụng chất gây nghiện động lực cho bệnh nhân, nhấn mạnh các nhân được liệt kê ra trong DSM-IV. xviii Tóm tắt sơ lược và khuyến nghị
Tóm tắt các lời • Thấu cảm chứ không lạm dụng quyền hạn. (1) khuyến nghị • Tập trung can thiệp sớm. Đưa các phương Khuyến nghị của Ủy ban Đồng thuận, như tóm pháp tạo động lực vào các điều kiện mới. (2) tắt bên dưới, dựa trên cả nghiên cứu và kinh nghiệm lâm sàng. Các khuyến nghị có chứng • Bớt tập trung điều trị chuyên sâu. (1) cứ khoa học được sử dụng (1); các khuyến nghị • Hiểu rằng các rối loạn lạm dụng chất gây dựa trên lâm sàng được đánh dấu (2). Phần nghiện tồn tại liên tục. (2) tham khảo về các khuyến nghị có chứng cứ • Hiểu rằng nhiều bệnh nhân có hơn một khoa học được trích ở phần thân của văn bản chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện. (1) này cùng với các hướng dẫn chi tiết. • Hiểu rằng một số bệnh nhân có thể có các Định nghĩa động lực chứng rối loạn tồn tại đồng thời khác và chúng làm ảnh hưởng tới mọi giai đoạn của 15 năm qua, ta đã tiến hành nhiều nghiên cứu quá trình thay đổi (1) thực tế, tập trung vào việc nâng cao động lực cho các bệnh nhân sử dụng chất gây nghiện để • Chấp nhận mục đích điều trị mới, trong đó bắt đầu và tiếp tục điều trị lạm dụng chất gây liên quan tới các bước chuyển tiếp, gia tăng nghiện. Một loạt phương pháp tạo động lực đã và thậm chí cả các bước tạm thời để hướng được phát triển để khơi mở và nâng cao động tới mục tiêu cuối cùng. (2) lực thay đổi của bệnh nhân. Những phương • Kết hợp điều trị lạm dụng chất gây nghiện pháp đó dựa trên các giả định dưới đây về bản với các phương pháp rèn luyện khác. (2) chất của động lực: Các phương pháp tạo động lực dựa trên các ý • Động lực là chìa khóa để thay đổi. (2) kiến này. Chúng hướng tới việc chuyển quyền • Động lực rất đa chiều. (2) kiểm soát từ bác sĩ sang bệnh nhân, đồng thời • Động lực là thể động và có thay đổi. (2) nhấn mạnh việc điều trị cho bệnh nhân như cá nhân. Chúng cũng nhìn nhận việc điều trị lạm • Động lực có tính tương tác. (2) dụng chất gây nghiện như một chu kỳ thay vì • Động lực có thể điều chỉnh. (2) một quá trình thẳng và việc tái sử dụng không nhất thiết báo hiệu thất bại. • Phong cách của bác sĩ ảnh hưởng tới động lực của bệnh nhân. (2) Mô hình xuyên lý thuyết về Để thống nhất các giả định về động lực trong thay đổi khi vẫn khuyến khích bệnh nhân thay đổi hành Nghiên cứu thực tế tập trung vào các yếu tố vi sử dụng chất gây nghiện, các bác sĩ có thể sử quyết định và cơ chế tạo nên sự thay đổi ở cá dụng các chiến lược sau: nhân. Các nhà lý luận đã phát triển nhiều mô • Tập trung vào điểm mạnh thay vì điểm yếu hình khác nhau về sự thay đổi hành vi. Trong của bệnh nhân. (2) đó, một mô hình cho rằng kết quả bên ngoài • Tôn trọng tự do và quyết định của bệnh là yếu tố chủ yếu khiến cá nhân thay đổi. Một nhân. (2) mô hình khác coi động lực bên trong là nguyên nhân gây ra các rối loạn lạm dụng chất gây • Điều trị theo nhu cầu cá nhân và tập trung nghiện. Còn những mô hình khác cho rằng ta vào bệnh nhân. (1) nên coi động lực là sự sẵn sàng liên tục thay vì • Không gán cho bệnh nhân các biệt danh như một khái niệm gồm nhiều giai đoạn thay đổi “nghiện” hoặc “nghiện rượu.” (2) riêng rẽ. • Phát triển mối quan hệ cộng tác trị liệu. (2) Mô hình các-giai-đoạn-thay-đổi xuyên lý Tóm tắt sơ lược và khuyến nghị xix
thuyết, được mô tả trong chương 1, bắt nguồn biến nhất tạo nên sự thay đổi tích cực – của việc từ việc nghiên cứu 18 giả thiết tâm lý và hành can thiệp hiệu quả. Trong các phương pháp tạo vi về cách tạo ra thay đổi, bao gồm các yếu động lực mới đây, Ủy ban Đồng thuận coi các tố tạo nên khuôn khổ tâm sinh lý để hiểu về nhân tố bên dưới là quan trọng: nghiện. Mô hình thay đổi đó là nền tảng cho • Phương pháp FRAMES (1) cuốn TIP này. Năm giai đoạn thay đổi là tiền dự định, dự định, chuẩn bị, hành động và duy • Tập cân bằng cán cân ra quyết định (1) trì. Các giai đoạn này có thể được định nghĩa là • Phát triển sự khác biệt (1) một chu kỳ mà bệnh nhân tiến lên hoặc lùi lại một giai đoạn. Chu trình này không được coi là • Đặt tiến độ linh hoạt (2) một đường thẳng mà bệnh nhân vào ở một giai • Trực tiếp gặp gỡ bệnh nhân thiếu nhiệt tình đoạn rồi sau đó chuyển thẳng sang giai đoạn trong điều trị (1) tiếp theo. Đóng khung việc điều trị của bệnh nhân trong các giai đoạn thay đổi sẽ giúp bác Phương pháp FRAMES gồm các thành phần sĩ hiểu rõ hơn sự tiến bộ của bệnh nhân trong dưới đây: quá trình điều trị. • Phản hồi (Feedback) liên quan tới rủi ro hoặc sự sa sút của mỗi cá nhân sẽ được gửi Mô hình này cũng lưu ý rằng với hầu hết những cho họ sau khi đánh giá đặc điểm sử dụng người có vấn đề về lạm dụng chất gây nghiện, chất gây nghiện và các vấn đề có liên quan. việc tái sử dụng chất gây nghiện là một quy luật, Phản hồi này thường so sánh điểm số hoặc không phải ngoại lệ. Sau khi tái sử dụng chất thứ hạng của bệnh nhân trong các bài kiểm gây nghiện, bệnh nhân thường trở lại giai đoạn tra tiêu chuẩn với dữ liệu quy chuẩn từ cộng thay đổi ban đầu, không phải lúc nào cũng là đồng hoặc các nhóm điều trị nhất định. giai đoạn duy trì hay hành động mà nhiều lúc trở lại giai đoạn dự định. Trong mô hình này, • Trách nhiệm (Responsibility) thay đổi được việc tái sử dụng chất gây nghiện không đồng đặt ra rõ ràng và trung thực với các cá nhân. nghĩa với thất bại hay bệnh nhân từ chối cam Bệnh nhân có quyền lựa chọn tiếp tục hành kết thay đổi. Vì thế, nó không được coi là một vi sử dụng chất gây nghiện hoặc thay đổi nó. giai đoạn mà là một sự kiện có thể xảy ra bất • Lời khuyên (Advice) thay đổi – giảm hoặc cứ lúc nào trong quy trình điều trị. Dựa trên ngừng – sử dụng chất gây nghiện sẽ được bác nghiên cứu và kinh nghiệm lâm sàng, Ủy ban sĩ trao đổi với bệnh nhân một cách rõ ràng và Đồng thuận coi mô hình xuyên lý thuyết này không phán xét. Tốt hơn là bác sĩ nên gợi ý là mô hình thay đổi hữu ích (1, 2); tuy nhiên, thay vì yêu cầu. Hỏi ý kiến bệnh nhân trước ta cần lưu ý rằng mô hình này chủ yếu được sử khi đưa ra lời khuyên cũng khiến bệnh nhân dễ dụng dựa trên các khái niệm và hiện nay chưa tiếp thu lời khuyên hơn. có công nghệ nào giúp xác định rõ ràng giai đoạn sẵn sàng thay đổi của cá nhân. • Danh mục (Menu) các phương án thay đổi và điều trị tự tạo sẽ được đề xuất với các bệnh Can thiệp vào động lực nhân. • Sự thấu cảm (Empathy), nhiệt tình, tôn trọng Can thiệp vào động lực là bất cứ chiến lược lâm và hiểu biết khi tư vấn luôn được nhấn mạnh. sàng nào nhằm nâng cao động lực thay đổi của Trong đó, sự thấu cảm thể hiện ở cách lắng bệnh nhân, bao gồm việc tư vấn, đánh giá bệnh nghe có phản hồi. nhân, điều trị nhiều bước hoặc can thiệp ngắn 30 phút. Để hiểu rõ hơn điều gì thúc đẩy con • Sự tự tin vào thể hiện bản thân (Self-efficacy) người giảm bớt hoặc loại bỏ việc sử dụng chất và lạc quan sẽ khuyến khích sự thay đổi. gây nghiện, điều tra viên đã tìm hiểu các thành Nghiên cứu chỉ ra rằng sự can thiệp để nâng phần cốt lõi – những nhân tố quan trọng và phổ cao động lực sẽ khuyến khích bệnh nhân trở lại xx Tóm tắt sơ lược và khuyến nghị