Phân tích dạng asen trong nước và trầm tích ven biển bằng kĩ thuật ghép nối sắc ký lỏng hiệu nâng cao và quang phổ hấp thụ nguyên tử

T¹p chÝ Hãa häc, T. 45 (6A), Tr. 263 - 268, 2007<br /> <br /> <br /> PH¢N TÝCH D¹NG ASEN TRONG N¦íC Vµ TRÇM TÝCH VEN BIÓN<br /> B»NG Kü THUËT GHÐP NèI S¾C Ký LáNG HIÖU N¡NG CAO Vµ<br /> QUANG PHæ HÊP THô NGUY£N Tö<br /> §Õn tßa so¹n 15-11-2007<br /> Lª Lan Anh , NguyÔn §×nh ThuÊt2, Bïi Minh Lý2, Ph¹m §øc ThÞnh2<br /> 1<br /> <br /> 1<br /> ViÖn Hãa häc, ViÖn Khoa häc v( C«ng nghÖ ViÖt Nam<br /> 2<br /> ViÖn Nghiªn cøu v( øng dông C«ng nghÖ Nha Trang - ViÖn KH v( CN ViÖt Nam<br /> <br /> <br /> Summary<br /> A method for determination of arsenic species in environmental samples have been studied<br /> (water and sediment of Nhatrang onshore). The analytical method used was ion-exchange liquid<br /> chromatography coupled on-line to atomic absorption spectrometry through hydride generation.<br /> It was applied to determination of As species in H3PO4+NH2OH.HCl extracts of sediments. The<br /> efficiency of this extraction procedure was studied in details. The sensibility of this investigated<br /> method allows both the analysis of As-poor samples and the dilution extracts, of As-rich ones. The<br /> efficiency of orthophosphoric acid and hydroxylamine hydrochloride extraction mixture is 89%<br /> with extraction time 60 min. On the whole, the method proposed has a good potential as a routine<br /> speciation analysis procedure for As speciation studies in environmental solids.<br /> Keywords: As speciation, HPLC-HG-AAS, Sediments.<br /> <br /> <br /> I - §ÆT VÊN §Ò trong kho¶ng 1 - 40 mg/kg; nÕu bÞ nhiÔm do<br /> asen tõ thuèc b¶o vÖ thùc vËt th× cã thÓ lªn ®Õn<br /> HiÖn nay cã nhiÒu ®Þa ®iÓm ë ViÖt Nam 2.550 mg/kg [3].<br /> còng nh trªn thÕ giíi bÞ nhiÔm mét h"m l îng Mèi nguy hiÓm cña asen trong ®Êt v" trÇm<br /> asen kh¸ lín. Trong mét sè b¸o c¸o vÒ ®¸nh gi¸ tÝch ®èi víi m«i tr êng phô thuéc v"o d¹ng tån<br /> t¸c ®éng m«i tr êng cña c¸c nh" khoa häc ViÖt t¹i hãa häc cña chóng. Chóng ta biÕt râ: d¹ng<br /> Nam ®2 nªu kh¸ nhiÒu vÒ vÊn ®Ò asen trong ®éc nhÊt cña asen ®ã l" asen v« c¬ As (III) v"<br /> n íc ngÇm ë mét sè vïng nh H" Néi, H" Nam, As(V), c¸c d¹ng metyl asen cã ®éc tÝnh trung<br /> H" T©y, mét sè tØnh ë miÒn Trung, miÒn Nam b×nh v" mét sè lín c¸c ph©n tö asen sinh häc<br /> [1, 2]. Tuy nhiªn c¸c b"i viÕt vÒ As trong n íc (biomolecule) th× kh«ng ®éc [4]. §é linh ®éng<br /> ven biÓn v" trÇm tÝch th× ch a cã nhiÒu. V× asen kh¸c nhau gi÷a c¸c d¹ng tån t¹i cña asen gi÷<br /> l" nguyªn tè cã nhiÖt ®é bay h¬i thÊp, do vËy mét vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh chuyÓn<br /> trong qu¸ tr×nh xö lý mÉu ®Ó chuyÓn c¸c d¹ng hãa sinh häc, nh ng sù hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò n"y<br /> cña chóng v"o dung dÞch tr íc khi ®Þnh l îng vÉn cßn h¹n chÕ, ng êi ta biÕt râ l" As(III) linh<br /> dÔ dÉn ®Õn bÞ mÊt chÊt cÇn ph©n tÝch. §2 cã kh¸ ®éng h¬n As(V) trong m«i tr êng, nh ng vÒ c¸c<br /> nhiÒu c«ng bè trªn thÕ giíi vÒ ®¸nh gi¸ møc ®é d¹ng kh¸c th× vÉn ch a cã nhiÒu.<br /> « nhiÔm asen trong ®Êt v" trÇm tÝch, nªu ® îc<br /> Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®2 cã nhiÒu c«ng<br /> nguyªn nh©n cña sù « nhiÔm v" tõ ®ã hä dÔ<br /> bè vÒ ®Þnh tªn c¸c d¹ng kh¸c nhau cña Asen.<br /> d"ng ® a ra ® îc ph ¬ng ¸n xö lý. H"m l îng<br /> Còng may m¾n, phÇn lín trong sè n"y l"<br /> asen trong ®Êt trång trät kh«ng bÞ « nhiÔm n»m<br /> 263<br /> Asenobetain hoÆc Asen ® êng (asenosugars) v" - §Öm K2HPO4 - KH2PO4, ®iÒu chÕ h"ng<br /> chØ t×m thÊy trong ®èi t îng sinh häc cßn trong ng"y v" läc qua siªu läc 0,45 µm.<br /> m«i tr êng v« c¬ th× nh÷ng d¹ng n"y hÇu nh c) Dung dÞch hydrua ho¸<br /> rÊt nhá. Nghiªn cøu ®Þnh d¹ng trong nh÷ng lo¹i<br /> mÉu n"y th êng tËp trung v"o nh÷ng d¹ng cã - NaBH4 1% m/v + NaOH 0,17% m/v + chÊt<br /> kh¶ n¨ng hßa tan ® îc trong n íc d íi ®iÒu chèng t¹o bät 0,08% v/v.<br /> kiÖn m«i tr êng b×nh th êng nh c¸c d¹ng v« d) MÉu chuÈn<br /> c¬: asenit-As(III), asenat-As(V), axit - MESS-2 (Marine Sediment Reference<br /> monometyl asenic (MMA), axit dimetyl asenic Material) - NRC-Canada, h"m l îng asen tæng:<br /> (DMA) v× chÝnh ®©y l" nh÷ng d¹ng ¶nh h ëng 20.7 ± 0.8 mg/kg.<br /> ®Õn m«i tr êng trùc tiÕp nhÊt. NhiÒu quÆng cã<br /> chøa asen (vÝ dô aseno pyrit) cã thÓ n»m trong - CASS-3 (Nearshore Seawater Reference<br /> ®Êt ch a g©y nªn mèi hiÓm häa tøc th× v× ®é hßa Material for Trace Metals) - NRC-Canada; h"m<br /> tan rÊt thÊp, víi ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt hoÆc thêi l îng As tæng: 1.09±0.07 µg/L<br /> gian l©u [5], mÆc dï vËy vÉn ph¶i cã nh÷ng hiÓu<br /> biÕt ®Ó tiªn l îng ® îc nh÷ng rñi ro sÏ xÈy ra v" III - KÕT QU¶ V1 TH¶O LUËN<br /> t×m biÖn ph¸p phßng ngõa.<br /> §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ® îc h"m l îng c¸c 1. ChuÈn bÞ mÉu<br /> d¹ng tån t¹i trong trÇm tÝch, ®Êt chóng t«i ®2 a. MÉu n íc biÓn: § îc lÊy ngay t¹i vïng<br /> nghiªn cøu quy tr×nh ph©n tÝch d¹ng asen b»ng lÊy mÉu trÇm tÝch biÓn, ®ùng trong c¸c b×nh PE<br /> ph ¬ng ph¸p ghÐp nèi s¾c ký láng hiÖu n¨ng v" ® îc läc qua m"ng siªu läc 0,45 µm v" cÊt<br /> cao víi quang phæ hÊp thô nguyªn tö, kü thuËt gi÷ ë nhiÖt ®é 4oC trong tñ l¹nh cho ®Õn khi<br /> hydrua hãa (HPLC-HG-AAS) [6, 7]. Nh÷ng kÕt ph©n tÝch.<br /> qu¶ thu ® îc khi ¸p dông quy tr×nh nghiªn cøu<br /> b. MÉu cÆn l¬ l÷ng trong n íc biÓn: CÆn l¬<br /> v"o c¸c mÉu n íc v" trÇm tÝch ven bê biÓn Nha<br /> trang ® îc t×nh b"y trong b"i b¸o n"y. löng ® îc gi÷ trªn m"ng siªu läc 0,45 µm.<br /> M"ng siªu läc cïng cÆn l¬ löng ® îc ng©m<br /> trong hçn hîp 10 ml cña 0,5 M H3PO4 v" 0,1 M<br /> II - THùC NGHIÖM NH2OH. HCl. Dung dÞch ® îc ® a lªn m¸y l¾c<br /> kho¶ng 1h, sau ®ã ng©m qua ®ªm. Läc líp dung<br /> 1. ThiÕt bÞ v dông cô<br /> dÞch thu ® îc qua m"ng siªu läc 0,45 µm v" cÊt<br /> - M¸y quang phæ hÊp thô nguyªn tö cña gi÷ ë 40C cho ®Õn khi ph©n tÝch. LÆp l¹i qu¸<br /> h2ng Thermo Elemental, Model Solaar M6 Dual tr×nh tõ ng©m chiÕt m"ng läc 3 lÇn (n) ®Ó thu håi<br /> Zeeman, USA. triÖt ®Ó c¸c d¹ng asen trong trÇm tÝch.<br /> - HÖ HPLC - Lab Alliance. USA. c. MÉu trÇm tÝch: MÉu trÇm tÝch lÊy vÒ ® îc<br /> - §Ìn UV Lamp Model UV.03.DS.USA, läc qua läc hót ch©n kh«ng v" ®Ó kh« tù nhiªn<br /> 15W, 60 x L350 (mm). trong kh«ng khÝ. C©n kho¶ng 0,1 g mÉu trÇm<br /> tÝch ®2 kh« cho v"o mçi èng thªm 10 ml cña 0,5<br /> 2. Hãa chÊt M H3PO4 v" 0,1 M NH2OH. HCl. MÉu ® îc<br /> TÊt c¶ c¸c hãa chÊt sö dông trong nghiªn trén v" khuÊy ®Òu kho¶ng 1h, sau ®ã ® a v"o ly<br /> cøu ®Òu cã ®é tinh khiÕt siªu s¹ch cña Merck v" t©m. Ph©n líp næi trªn ® îc thu håi, läc qua<br /> Prolabor. m"ng siªu läc 0,45 µm v" cÊt gi÷ ë 4oC cho ®Õn<br /> khi ph©n tÝch. Qu¸ tr×nh chiÕt ® îc thùc hiÖn 3<br /> a) C¸c dung dÞch chuÈn: As(III) 1 mg/ml, AsB 1 lÇn ®Ó thu håi triÖt ®Ó c¸c d¹ng asen trong trÇm<br /> mg/ml, DMA 1 mg/ml, MSMA 1 mg/ml, As(V) tÝch.<br /> 1 mg/ml l" dung dÞch hãa chÊt chuÈn cña h2ng<br /> h2ng Fluka. d. N íc m¹ch trÇm tÝch: N íc m¹ch tõ qu¸<br /> tr×nh hót ch©n kh«ng mÉu trÇm tÝch ® îc läc<br /> b) Dung dÞch ®Öm pH<br /> qua m"ng siªu läc 0,45 µm v" cÊt gi÷ ë 4oC cho<br /> ®Õn khi ph©n tÝch.<br /> 264<br />  Quan träng nhÊt trong viÖc ph©n tÝch mÉu chóng t«i ®2 tiÕn h"nh mét sè nghiªn cøu sau:<br /> r¾n nãi chung v" mÉu trÇm tÝch nãi riªng l" ph¶i<br /> t×m ® îc dung m«i chiÕt thÝch hîp ®Ó cã thÓ lÊy 2. ¶nh h$ëng cña c¸c dung m«i chiÕt kh¸c<br /> ra ® îc ho"n to"n chÊt cÇn ph©n tÝch, do vËy nhau<br /> <br /> <br /> 100<br /> % Arsen chi�t ���c<br /> <br /> <br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> HCl H3PO4-NH2OH H3PO4 Axit NaOH<br /> .HCl -CH3OH ascorbic<br /> TrÇm tÝch cÇu B×nh T©n; TrÇm tÝch cÇu TrÇn Phó; TrÇm tÝch Hßn §á<br /> H×nh 1: PhÇn tr¨m asen chiÕt ® îc khi sö dông c¸c dung chiÕt kh¸c nhau<br /> (Nång ®é chiÕt sö dông 0,5M; H3PO4-CH3OH = 1:1; n=3)<br /> <br /> C¸c chÊt chiÕt ® îc lùa chän dùa trªn kh¶ Nång ®é hçn hîp chiÕt H3PO4-NH2OH.HCl ë<br /> n¨ng chiÕt tèi ®a asen tõ c¸c mÉu trÇm tÝch. trong kho¶ng 0,5 M l" thÝch hîp nhÊt cho viÖc<br /> Hydroxit Na hoÆc hydroxylamine HCl ®2 ® îc chiÕt c¸c d¹ng asen trong mÉu trÇm tÝch.<br /> sö dông ®Ó chiÕt rót asen trong c¸c mÉu d íi<br /> d¹ng oxit Fe-Mn tinh thÓ v" v« ®Þnh h×nh,<br /> 100<br /> H3PO4 hoÆc H3PO4/MeOH (1:1) ®Ó chiÕt asen<br /> Hi�u su�t chi�t (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> liªn quan ®Õn d¹ng v« c¬ hoÆc h÷u c¬, axit 80<br /> clohydric sö dông ®Ó chiÕt asen trong c¸c d¹ng 60<br /> cacbonat v" axit ascorbic ® îc sö dông ®Ó x¸c<br /> ®Þnh nh÷ng kim lo¹i kÕt nèi víi «xÝt Fe-Mn. 40<br /> Chóng t«i sö dông nång ®é 0,5M cho tÊt c¶ c¸c 20<br /> dung m«i chiÕt ®Ó cã thÓ so s¸nh c¸c kÕt qu¶ víi<br /> nhau. KÕt qu¶ tõ viÖc kh¶o s¸t cho thÊy H3PO4- 0<br /> NH2OH.HCl l" dung m«i lý t ëng ®Ó chiÕt c¸c 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8<br /> mÉu trÇm tÝch ®2 thu. C¸c mÉu n"y cã hiÖu suÊt N�ng �� (M)<br /> chiÕt gÇn 89% khi sö dông hçn hîp chiÕt<br /> H3PO4-NH2OH.HCl. H×nh 2: ¶nh h ëng cña nång ®é hçn hîp<br /> H3PO4-NH2OH.HCl ®Õn hiÖu suÊt chiÕt<br /> 3. ¶nh h$ëng cña nång ®é<br /> H3PO4- NH2OH.HCl ®Õn hiÖu suÊt chiÕt 4. ¶nh h$ëng thêi gian chiÕt<br /> Khi nång ®é hçn hîp chiÕt H3PO4- ¶nh h ëng cña thêi gian chiÕt c¸c d¹ng<br /> NH2OH.HCl lín h¬n 0,5M th× hiÖu suÊt chiÕt asen ® îc ¸p dông trªn ba mÉu trÇm tÝch cÇu<br /> mÉu trÇm tÝch kh«ng t¨ng lªn n÷a, chØ dao ®éng B×nh T©n, trÇm tÝch cÇu TrÇn Phó v" trÇm tÝch<br /> ë kho¶ng 89%, trong khi ®ã ë c¸c nång ®é cña Hßn §á trong kho¶ng thêi gian 30 ®Õn 120<br /> hçn hîp chiÕt H3PO4-NH2OH.HCl thÊp h¬n th× phót. Qua nghiªn cøu cho thÊy thêi gian tèi u<br /> hiÖu suÊt chiÕt chØ ®¹t tõ 40% ®Õn h¬n 70%. ®Ó chiÕt c¸c d¹ng asen l" kho¶ng 60 phót ®èi víi<br /> <br /> 265<br /> c¸c mÉu trÇm tÝch thu ® îc víi hiÖu suÊt chiÕt n»m trong kho¶ng 60%. Nh÷ng kÕt qu¶ n"y chØ<br /> ®¹t ® îc gÇn 89%. T ¬ng øng víi thêi gian ra r»ng hÇu hÕt asen, n»m ë tr¹ng th¸i oxi hãa<br /> chiÕt lín h¬n th× hiÖu suÊt còng chØ ®¹t nh vËy. As(III) hoÆc khö As(V), ® îc chiÕt khái trÇm<br /> Cßn víi thêi gian nhá h¬n th× hiÖu suÊt chiÕt chi tÝch v"o dung dÞch chiÕt trong vßng 60 phót.<br /> <br /> % Arsen chi�t ���c 100<br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> 30 60 90 120<br /> Thêi gian, phót<br /> <br /> TrÇm tÝch cÇu B×nh T©n; TrÇm tÝch cÇu TrÇn Phó; TrÇm tÝch Hßn §á<br /> H×nh 3: PhÇn tr¨m asen chiÕt ® îc theo thêi gian<br /> (Nång ®é chiÕt H3PO4-NH2OH.HCl 0,5 M; sè lÇn chiÕt cho mçi mÉu n = 3)<br /> <br /> 5. Quy tr×nh ph©n tÝch asen tõ mÉu trÇm tÝch<br /> Quy tr×nh n"y chóng t«i ®2 ¸p dông [8] ®Ó ph©n tÝch c¸c mÉu thu t¹i 3 ®iÓm: CÇu B×nh T©n,<br /> CÇu TrÇn Phó, Hßn §á. T¹i mçi vÞ trÝ chóng t«i thu mÉu trÇm tÝch, n íc biÓn. Nh÷ng phæ ®å ®o<br /> ® îc tr×nh b"y trªn h×nh 4.<br /> C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n cô thÓ chóng t«i ® a trong b¶ng 2.<br /> <br /> HiÖu D¹ng<br /> Tæng suÊt<br /> Tªn mÉu Tæng As(III) As(V)<br /> chiÕt<br /> µg/L µg/g % µg/L µg/g µg/L µg/g µg/L µg/g<br /> CÆn l¬ löng n íc cöa biÓn cÇu B×nh<br /> 6,42 85 5,48 4,61 0,87<br /> T©n<br /> CÆn l¬ löng n íc cöa biÓn cÇu TrÇn<br /> 5,38 81 4,37 3,88 0,49<br /> Phó<br /> CÆn l¬ löng n íc biÓn Hßn §á 1,87 78 1,45 1,33 0,12<br /> N íc cöa biÓn cÇu B×nh T©n 9,81 86 8,41 6,24 2,17<br /> N íc cöa biÓn cÇu TrÇn Phó 8,10 81 6,59 4,99 1,60<br /> N íc biÓn Hßn §á 4,12 85 3,50 2,65 0,85<br /> N íc m¹ch trÇm tÝch cÇu B×nh T©n 24,32 90 21,94 17,83 4,11<br /> N íc m¹ch trÇm tÝch cÇu TrÇn Phó 21,20 81 17,21 13,69 3,52<br /> N íc m¹ch trÇm tÝch Hßn §á 13,10 83 10,93 8,41 2,52<br /> TrÇm tÝch cÇu B×nh T©n 9,06 89 8,08 5,23 2,85<br /> TrÇm tÝch cÇu TrÇn Phó 7,45 89 6,67 4,16 2,51<br /> TrÇm tÝch Hßn §á 3,37 87 2.94 2,10 0,84<br /> <br /> 266<br />  0.18<br /> MMA<br /> 0.15 As(III)<br /> 0.15<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> �� h�p th� (Abs)<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.12<br /> 0.12<br /> 0.09<br /> 0.09<br /> As(V) 0.06<br /> DMA<br /> 0.06 As(V)<br /> As(III) 0.03<br /> 0.03<br /> 0.00<br /> 0.00 0 200 400 600 800 1000<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> Th�i gian (s)<br /> Th�i gian (s) CÆn l¬ löng n íc cöa biÓn cÇu B×nh T©n<br /> Phæ chuÈn As(III): 2.5 µg/L; DMA: 5 µg/L; MMA: 5 µg/L;<br /> As(V): 2.5 µg/L sö dông cét Hamilton PRP-X100 0.04<br /> As(III)<br /> <br /> �� h�p th� (Abs)<br /> 0.07 0.03<br /> As(III)<br /> 0.06<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.05 0.02<br /> 0.04 As(V)<br /> 0.01<br /> 0.03 As(V)<br /> 0.02 0.00<br /> 0.01 0 200 400 600 800 1000<br /> 0.00 Th�i gian (s)<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> N íc cöa biÓn cÇu TrÇn Phó<br /> Th�i gian (s)<br /> N íc m¹ch trÇm tÝch cÇu TrÇn Phó 0.05<br /> 0.12<br /> As(III) As(III)<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.04<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.09<br /> 0.03<br /> 0.06<br /> 0.02<br /> As(V) As(V)<br /> 0.03 0.01<br /> <br /> 0.00<br /> 0.00<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> Th�i gian (s)<br /> Th�i gian (s)<br /> N íc m¹ch trÇm tÝch cÇu B×nh T©n<br /> TrÇm tÝch cÇu B×nh T©n<br /> 0.10<br /> As(III) 0.08<br /> As(III)<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.08<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.06<br /> 0.06<br /> 0.04<br /> 0.04 As(V) As(V)<br /> 0.02 0.02<br /> <br /> 0.00<br /> 0.00<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> Th�i gian (s) Th�i gian (s)<br /> TrÇm tÝch cÇu TrÇn Phó TrÇm tÝch Hßn §á<br /> 267<br />  KÕt qu¶ trªn cho thÊy n íc v" trÇm tÝch vÞ nghiªn cøu so s¸nh trªn mÉu chuÈn quèc tÕ,<br /> trÝ cÇu B×nh T©n cã h"m l îng As lín h¬n m" nh÷ng kÕt qu¶ cô thÓ sÏ ® îc tr×nh b"y trong<br /> chñ yÕu l" As(III) v" As(V), l" hai d¹ng ®éc h¹i nh÷ng c«ng bè tiÕp theo.<br /> nhÊt. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn h"m l îng As cao<br /> cã thÓ do viÖc thu l îm, nu«i trång v" chÕ biÕn Lêi c¶m ¬n: TËp thÓ c¸c t¸c gi¶ xin ch©n th(nh<br /> h¶i s¶n. Trong mÉu h¶i s¶n l" ®èi t îng cã h"m c¶m ¬n Héi ®ång Khoa häc Tù nhiªn ®O hç trî<br /> l îng Asen nhiÒu, th× rong biÓn cã nhiÒu nhÊt kinh phÝ cho viÖc thùc hiÖn c«ng tr×nh n(y.<br /> [8,9]. Trong qu¸ tr×nh ph©n hñy tù nhiªn, c¸c Chóng t«i còng xin b(y tá lßng biÕt ¬n ®èi víi<br /> d¹ng Asen h÷u c¬ trong h¶i s¶n, phÕ th¶i h¶i s¶n PGS.TS Lª Hång Khiªm v( CN Vâ Träng Th¹ch<br /> ® îc chuyÓn sang d¹ng tan trong n íc biÓn v" trong viÖc viÕt phÇn mÒm xö lý sè liÖu.<br /> tÝch luü v"o trÇm tÝch ven bê nªn h"m l îng<br /> trong c¸c ®èi t îng mÉu n"y t¨ng lªn. T1I LIÖU THAM KH¶O<br /> MÆt kh¸c, ®Þa ®iÓm cÇu B×nh T©n cßn cã<br /> nh÷ng ®Æc ®iÓm: ®©y l" n¬i n íc th¶i cña tÊt c¶ 1. Tong Ngoc Thanh. Asenic Pollution in<br /> khu nu«i t«m cña khu vùc Ph íc §ång th¶i ra Groundwater in the Red River Delta,<br /> biÓn qua cöa biÓn n"y, do vËy, c¸c chÊt th¶i r¾n Geological Survey of Vietnam, Annual<br /> còng nh láng sÏ ®i qua l u vùc cÇu B×nh T©n. Report (2003).<br /> Bªn c¹nh ®ã, n¬i ®©y còng cã c¶ng c¸ ®Ó cho<br /> 2. Ph¹m Xu©n Sö v" cs. B¸o c¸o tæng hîp ®Ò<br /> c¸c t"u ®¸nh c¸ vÒ cËp bÕn mua b¸n c¸, c¸c chÊt<br /> t"i, Côc Thñy lîi, Bé NN v" PTNT (2004).<br /> th¶i còng v× thÕ tr«i xuèng s«ng v" g©y nªn sù<br /> tÝch tô rÊt lín h"m l îng Asen. 3. J. W. Moore, S. Ramamoorthy. Springer,<br /> New York, 1984, P. 4; T. Guerin, Thesis<br /> IV - KÕT LUËN Univ. de Pau-1999.<br /> 4. J. O. Nriagu. Asenic in Environmental. Part<br /> Ph ¬ng ph¸p ph©n tÝch ghÐp nèi s¾c ký láng 1. New York (1994).<br /> ph©n gi¶i cao víi quang phæ hÊp thô nguyªn tö<br /> kü thuËt hydrua, hiÖn nay l" mét ph ¬ng ph¸p 5. E. A. Rochette et al. Soil Sci. soc. Am.<br /> h÷u hiÖu, cã kh¶ n¨ng ¸p dông ph©n tÝch d¹ng Proc., 62, 1530 (1998).<br /> vÕt asen tèt nhÊt, nhê tÝnh dÔ thùc hiÖn, gi¸ 6. Michael J. Ellwood, William A. Maher.<br /> th"nh ®Çu t thÊp v" ®é nhËy cao (chØ thÊp h¬n Analytica Chimica Acta, 477, 279 - 291<br /> ICP-MS). Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c mÉu r¾n v« c¬ (2003).<br /> còng nh h÷u c¬, quan träng nhÊt trong viÖc 7. M. Vergara GallardoY. Bohari, M. Astruc.<br /> ph©n tÝch chÝnh x¸c v" cã ®é lËp l¹i cao phô Analytica Acta, 441, 257 - 268 (2001).<br /> thuéc v"o hiÖu suÊt chiÕt c¸c d¹ng asen ra khái<br /> mÉu. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®2 t×m ® îc hçn hîp 8. NguyÔn §×nh ThuÊt, Lª Lan Anh, T¹p chÝ<br /> dung m«i chiÕt tèi u l" H3PO4 0,5 M v" Hãa häc sè §B, 2007 (chê ®¨ng).<br /> NH2OH.HCl 0,1 M víi thêi gian chiÕt 60 phót, 9. Marjin Van Hulle, Chao Zhang and<br /> ®¹t hiÖu suÊt chiÕt 89%. Ph ¬ng ph¸p ®2 ® îc Ritacornelis, Analyst, 127, 634 - 640<br /> ®¸nh gi¸ ®é ®óng, ®é lËp l¹i th«ng qua c¸c (2002).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 268<br />  PHÂN TÍCH D�NG ASEN TRONG N��C VÀ TR�M TÍCH VEN BI�N B�NG K�<br /> THU�T GHÉP N�I S�C KÝ L�NG HI�U N�NG CAO VÀ QUANG PH� H�P TH�<br /> NGUYÊN T�<br /> ARSENIC SPECIATION IN WATER AND SEDIMENT OF NHA TRANG ONSHORE BY<br /> HPLC-AAS<br /> Lê Lan Anh(1) và Nguy�n �ình Thu�t(2), Bùi Minh Lý(2), Ph�m ��c Th�nh(2)<br /> (1) Vi�n Hóa h�c - Vi�n KH và CN Vi�t Nam<br /> (2) Vi�n Nghiên c�u và �ng d�ng Công ngh� Nha Trang - Vi�n KH và CN Vi�t Nam<br /> Abstract:<br /> A method for determination of arsenic species in environmental samples have been studied<br /> (water and sediment of Nhatrang onshore). The analytical method used was ion-exchange liquid<br /> chromatography coupled on-line to atomic absorption spectrometry through hydride generation. It<br /> was applied to determination of As species in H3PO4+NH2OH.HCl extracts of sediments. The<br /> efficiency of this extraction procedure was studied in details. The sensibility of this investigated<br /> method allows both the analysis of As-poor samples and the dilution extracts, of As-rich ones. The<br /> efficiency of orthophosphoric acid and hydroxylamine hydrochloride extraction mixture is 89%<br /> with extraction time 60 min.<br /> On the whole, the method proposed has a good potential as a routine speciation analysis<br /> procedure for As speciation studies in environmental solids.<br /> <br /> Keywords: As speciation, HPLC-HG-AAS, Sediments.<br /> <br /> I. ��T V�N ��:<br /> Hi�n nay có nhi�u ��a �i�m � Vi�t nam c�ng như trên th� gi�i b� nhi�m m�t hàm lư�ng<br /> asen khá l�n. Trong m�t s� báo cáo v� �ánh giá tác ��ng môi trư�ng c�a các nhà khoa h�c Vi�t<br /> nam �ã nêu khá nhi�u v� v�n �� asen trong nư�c ng�m � m�t s� vùng như Hà n�i, Hà nam, Hà tây,<br /> m�t s� t�nh � mi�n Trung, mi�n Nam [1,2]. Tuy nhiên các bài vi�t v� As trong nư�c ven bi�n và<br /> tr�m tích thì chưa có nhi�u. Vì asen là nguyên t� có nhi�t �� bay hơi th�p, do v�y trong quá trình x�<br /> lý m�u �� chuy�n các d�ng c�a chúng vào dung d�ch trư�c khi ��nh lư�ng d� d�n ��n b� m�t ch�t<br /> c�n phân tích. �ã có khá nhi�u công b� trên th� gi�i v� �ánh giá m�c �� ô nhi�m asen trong ��t và<br /> tr�m tích, nêu �ư�c nguyên nhân c�a s� ô nhi�m và t� �ó h� d� dàng �ưa ra �ư�c phương án x� lý.<br /> Hàm lư�ng asen trong ��t tr�ng tr�t không b� ô nhi�m n�m trong kho�ng 1 - 40 mg/kg; n�u b�<br /> nhi�m do asen t� thu�c b�o v� th�c v�t thì có th� lên ��n 2.550 mg/kg [3].<br /> M�i nguy hi�m c�a asen trong ��t và tr�m tích ��i v�i môi trư�ng ph� thu�c vào d�ng t�n<br /> t�i hóa h�c c�a chúng. Chúng ta bi�t rõ: d�ng ��c nh�t c�a asen �ó là asen vô cơ As (III) và As(V),<br /> các d�ng metyl asen có ��c tính trung bình và m�t s� l�n các phân t� asen sinh h�c (biomolecule)<br /> thì không ��c [4]. �� linh ��ng khác nhau gi�a các d�ng t�n t�i c�a asen gi� m�t vai trò quan tr�ng<br /> trong quá trình chuy�n hóa sinh h�c, nhưng s� hi�u bi�t v� v�n �� này v�n còn h�n ch�, ngư�i ta<br /> bi�t rõ là As(III) linh ��ng hơn As(V) trong môi trư�ng, nhưng v� các d�ng khác thì v�n chưa có<br /> nhi�u.<br /> Trong nh�ng n�m g�n �ây, �ã có nhi�u công b� v� ��nh tên các d�ng khác nhau c�a Asen.<br /> C�ng may m�n, ph�n l�n trong s� này là Asenobetain ho�c Asen �ư�ng (asenosugars) và ch� tìm<br /> th�y trong ��i tư�ng sinh h�c còn trong môi trư�ng vô cơ thì nh�ng d�ng này h�u như r�t nh�.<br /> Nghiên c�u ��nh d�ng trong nh�ng lo�i m�u này thư�ng t�p trung vào nh�ng d�ng có kh� n�ng hòa<br /> tan �ư�c trong nư�c dư�i �i�u ki�n môi trư�ng bình thư�ng như các d�ng vô cơ: asenit-As(III),<br /> asenat-As(V), axit monometyl asenic (MMA), axit dimetyl asenic (DMA) vì chính �ây là nh�ng<br /> d�ng �nh hư�ng ��n môi trư�ng tr�c ti�p nh�t. Nhi�u qu�ng có ch�a asen (ví d� aseno pyrit) có th�<br /> n�m trong ��t chưa gây nên m�i hi�m h�a t�c thì vì �� hòa tan r�t th�p, v�i �i�u ki�n ��c bi�t ho�c<br /> 269<br /> th�i gian lâu [5], m�c dù v�y v�n ph�i có nh�ng hi�u bi�t �� tiên lư�ng �ư�c nh�ng r�i ro s� x�y ra<br /> và tìm bi�n pháp phòng ng�a.<br /> �� có th� �ánh giá �ư�c hàm lư�ng các d�ng t�n t�i trong tr�m tích, ��t chúng tôi �ã<br /> nghiên c�u quy trình phân tích d�ng Asen b�ng phương pháp ghép n�i s�c ký l�ng hi�u n�ng cao<br /> v�i quang ph� h�p th� nguyên t�, k� thu�t hydrua hóa (HPLC-HG-AAS) [6,7]. Nh�ng k�t qu� thu<br /> �ư�c khi áp d�ng quy trình nghiên c�u vào các m�u nư�c và tr�m tích ven b� bi�n Nha trang �ư�c<br /> tình bày trong bài báo này.<br /> <br /> II. TH�C NGHI�M: [8]<br /> II.1. Thi�t b� và d�ng c�:<br /> - Máy quang ph� h�p th� nguyên t� c�a hãng Thermo Elemental, Model Solaar M6 Dual Zeeman,<br /> USA.<br /> - H� HPLC - Lab Alliance. USA.<br /> - �èn UV Lamp Model UV.03.DS.USA, 15W, 60 x L350 (mm).<br /> II.2. Hoá ch�t:<br /> T�t c� các hóa ch�t s� d�ng trong nghiên c�u ��u có �� tinh khi�t siêu s�ch c�a Merck và<br /> Prolabor<br /> II.2.1. Các dung d�ch chu�n: As(III) 1mg/ml, AsB 1mg/ml, DMA 1mg/ml, MSMA 1mg/ml, As(V)<br /> 1mg/ml là dung d�ch hóa ch�t chu�n c�a hãng Fluka.<br /> II.2.1. Dung d�ch ��m pH :<br /> - ��m K2HPO4 - KH2PO4, �i�u ch� hàng ngày và l�c qua siêu l�c 0,45µm.<br /> II.2.3. Dung d�ch hydrua hoá:<br /> - NaBH4 1% m/v + NaOH 0,17% m/v + ch�t ch�ng t�o b�t 0,08% v/v.<br /> II.2.4. M�u chu�n:<br /> - MESS-2 (Marine Sediment Reference Material) - NRC-Canada, hàm lư�ng Asen t�ng:<br /> 20.7 ± 0.8 mg/kg.<br /> - CASS-3 (Nearshore Seawater Reference Material for Trace Metals) - NRC-Canada; hàm<br /> lư�ng As t�ng: 1.09 ± 0.07 �g/L<br /> <br /> III. K�T QU� VÀ TH�O LU�N<br /> 1. Chu�n b� m�u:<br /> a. M�u nư�c bi�n: �ư�c l�y ngay t�i vùng l�y m�u tr�m tích bi�n, ��ng trong các bình PE và �ư�c<br /> l�c qua màng siêu l�c 0,45µm và c�t gi� � nhi�t �� 40C trong t� l�nh cho ��n khi phân tích.<br /> b. M�u c�n lơ l�ng trong nư�c bi�n: C�n lơ l�ng �ư�c gi� trên màng siêu l�c 0,45µm. Màng siêu<br /> l�c cùng c�n lơ l�ng �ư�c ngâm trong h�n h�p 10ml c�a 0.5M H3PO4 và 0.1M NH2OH. HCl. Dung<br /> d�ch �ư�c �ưa lên máy l�c kho�ng 1h, sau �ó ngâm qua �êm. L�c l�p dung d�ch thu �ư�c qua màng<br /> siêu l�c 0,45µm và c�t gi� � 40C cho ��n khi phân tích. L�p l�i quá trình t� ngâm chi�t màng l�c 3<br /> l�n (n) �� thu h�i tri�t �� các d�ng asen trong tr�m tích.<br /> c. M�u tr�m tích: M�u tr�m tích l�y v� �ư�c l�c qua l�c hút chân không và �� khô t� nhiên trong<br /> không khí. Cân kho�ng 0,1g m�u tr�m tích �ã khô cho vào m�i �ng thêm 10ml c�a 0.5M H3PO4 và<br /> 0.1M NH2OH. HCl. M�u �ư�c tr�n và khu�y ��u kho�ng 1h, sau �ó �ưa vào ly tâm. Phân l�p n�i<br /> trên �ư�c thu h�i, l�c qua màng siêu l�c 0,45µm và c�t gi� � 40C cho ��n khi phân tích. Quá trình<br /> chi�t �ư�c th�c hi�n 3 l�n �� thu h�i tri�t �� các d�ng asen trong tr�m tích.<br /> d. Nư�c m�ch tr�m tích: Nư�c m�ch t� quá trình hút chân không m�u tr�m tích �ư�c l�c qua màng<br /> siêu l�c 0,45µm và c�t gi� � 40C cho ��n khi phân tích.<br /> <br /> <br /> <br /> 270<br />  Quan tr�ng nh�t trong vi�c phân tích m�u r�n nói chung và m�u tr�m tích nói riêng là ph�i<br /> tìm �ư�c dung môi chi�t thích h�p �� có th� l�y ra �ư�c hoàn toàn ch�t c�n phân tích, do v�y chúng<br /> tôi �ã ti�n hành m�t s� nghiên c�u sau:<br /> 2. �nh h��ng c�a các dung môi chi�t khác nhau:<br /> 100<br /> % Arsen chi�t ���c<br /> <br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0 HCl H3PO4-NH2OH H3PO4 Axít NaOH<br /> .HCl -CH3OH ascorbic<br /> <br /> Tr�m tích c�u Bình Tân; Tr�m tích c�u Tr�n Phú; Tr�m tích Hòn ��<br /> Hình 1. Ph�n tr�m asen chi�t ���c khi s� d�ng các dung chi�t khác nhau<br /> (N�ng �� chi�t s� d�ng 0,5M; H3PO4-CH3OH = 1:1; n=3)<br /> <br /> Các ch�t chi�t �ư�c l�a ch�n d�a trên kh� n�ng chi�t t�i �a asen t� các m�u tr�m tích.<br /> Hydroxit Na ho�c hydroxylamine HCl �ã �ư�c s� d�ng �� chi�t rút asen trong các m�u dư�i d�ng<br /> ôxit Fe-Mn tinh th� và vô ��nh hình, H3PO4 ho�c H3PO4/MeOH (1:1) �� chi�t asen liên quan ��n<br /> d�ng vô cơ ho�c h�u cơ, axit clohydric s� d�ng �� chi�t asen trong các d�ng cacbonat và axit<br /> ascorbic �ư�c s� d�ng �� xác ��nh nh�ng kim lo�i k�t n�i v�i ôxít Fe-Mn. Chúng tôi s� d�ng n�ng<br /> �� 0,5M cho t�t c� các dung môi chi�t �� có th� so sánh các k�t qu� v�i nhau. K�t qu� t� vi�c kh�o<br /> sát cho th�y H3PO4-NH2OH.HCl là dung môi lý tư�ng �� chi�t các m�u tr�m tích �ã thu. Các m�u<br /> này có hi�u su�t chi�t g�n 89% khi s� d�ng h�n h�p chi�t H3PO4-NH2OH.HCl.<br /> 3. �nh h��ng c�a n�ng �� H3PO4-NH2OH.HCl ��n hi�u su�t chi�t:<br /> <br /> 100<br /> Hi�u su�t chi�t (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 80<br /> Hình 2. �nh h��ng c�a n�ng �� h�n h�p<br /> 60 H3PO4-NH2OH.HCl ��n hi�u su�t chi�t<br /> 40<br /> 20<br /> <br /> 0<br /> 0 0.1 0.2 Khi n�ng �� h�n h�p chi�t H3PO4-<br /> 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8<br /> N�ng �� (M) NH 2 OH.HCl l�n hơn 0,5M thì hi�u su�t chi�t<br /> m�u tr�m tích không t�ng lên n�a, ch� dao ��ng<br /> � kho�ng 89%, trong khi �ó � các n�ng �� c�a h�n h�p chi�t H3PO4-NH2OH.HCl th�p hơn thì hi�u<br /> su�t chi�t ch� ��t t� 40% ��n hơn 70%. N�ng �� h�n h�p chi�t H3PO4-NH2OH.HCl � trong kho�ng<br /> 0,5M là thích h�p nh�t cho vi�c chi�t các d�ng asen trong m�u tr�m tích.<br /> <br /> 4. �nh h��ng th�i gian chi�t:<br /> <br /> 271<br />  �nh hư�ng c�a th�i gian chi�t các d�ng asen �ư�c áp d�ng trên ba m�u tr�m tích c�u Bình<br /> Tân, tr�m tích c�u Tr�n Phú và tr�m tích Hòn �� trong kho�ng th�i gian 30 ��n 120 phút. Qua<br /> nghiên c�u cho th�y th�i gian t�i ưu �� chi�t các d�ng asen là kho�ng 60 phút ��i v�i các m�u tr�m<br /> tích thu �ư�c v�i hi�u su�t chi�t ��t �ư�c g�n 89%. Tương �ng v�i th�i gian chi�t l�n hơn thì hi�u<br /> su�t c�ng ch� ��t như v�y. Còn v�i th�i gian nh� hơn thì hi�u su�t chi�t chi n�m trong kho�ng 60%.<br /> Nh�ng k�t qu� này ch� ra r�ng h�u h�t asen, n�m � tr�ng thái oxy hóa As(III) ho�c kh� As(V), �ư�c<br /> chi�t kh�i tr�m tích vào dung d�ch chi�t trong vòng 60 phút.<br /> <br /> 100<br /> % Arsen chi�t ���c<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> 30 60 90 120<br /> Tr�m tích c�u Bình Tân; Th�i gian (phút)<br /> Tr�m tích c�u Tr�n Phú;<br /> Tr�m tích Hòn ��<br /> Hình 3. Ph�n tr�m asen chi�t ���c theo th�i gian<br /> (N�ng �� chi�t H3PO4-NH2OH.HCl 0,5M; s� l�n chi�t cho m�i m�u n=3)<br /> <br /> 5. Quy trình phân tích Asen t� m�u tr�m tích:<br /> Quy trình này chúng tôi �ã áp d�ng [8] �� phân tích các m�u thu t�i 3 �i�m: C�u Bình Tân,<br /> C�u Tr�n Phú, Hòn ��. T�i m�i v� trí chúng tôi thu m�u tr�m tích, nư�c bi�n. Nh�ng ph� �� �o<br /> �ư�c trình bày trong các hình 4.dư�i �ây.<br /> 0.18<br /> MMA 0.15 As(III)<br /> 0.15<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.12<br /> 0.12<br /> 0.09<br /> 0.09<br /> As(V) 0.06<br /> 0.06<br /> DMA<br /> As(III) As(V)<br /> 0.03<br /> 0.03<br /> 0.00<br /> 0.00<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> 0 200 400 600 800 1000<br /> Th�i gian (s) Th�i gian (s)<br /> C�n lơ l�ng n��c c�a bi�n c�u Bình Tân<br /> chu�n As(III): 2.5 µg/L; (III)<br /> Ph�0.07 DMA: 5 µg/L; MMA: 5 0.04<br /> As c�t Hamilton PRP-X100<br /> As(V): 2.5 µg/L s� d�ng<br /> µg/L;0.06 As(III)<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.05 0.03<br /> <br /> 0.04<br /> 0.02<br /> 0.03 As(V) As(V)<br /> 0.02 0.01<br /> 0.01<br /> 0.00 0.00<br /> 272 0 200 400 600 800 1000 0 200 400 600 800 1000<br /> Th�i gian (s) Th�i gian (s)<br /> N��c m�ch tr�m tích c�u Tr�n Phú N��c c�a bi�n c�u Tr�n Phú<br />  0.12 0.05<br /> As(III) As(III)<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> �� h�p th� (Abs)<br /> 0.04<br /> 0.09<br /> 0.03<br /> 0.06<br /> As(V) 0.02<br /> As(V)<br /> 0.03<br /> 0.01<br /> <br /> 0.00 0.00<br /> 0 200 400 600 800 1000 0 200 400 600 800 1000<br /> Th�i gian (s) Th�i gian (s)<br /> Tr�m tích c�u Bình Tân N��c m�ch tr�m tích c�u Bình Tân<br /> 0.10 0.08<br /> As(III) As(III)<br /> �� h�p th� (Abs)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> �� h�p th� (Abs)<br /> 0.08<br /> 0.06<br /> 0.06<br /> 0.04<br /> 0.04 As(V) As(V)<br /> 0.02 0.02<br /> <br /> 0.00 0.00<br /> 0 200 400 600 800 1000 0 200 400 600 800 1000<br /> Th�i gian (s) Th�i gian (s)<br /> Tr�m tích c�u Tr�n Phú Tr�m tích Hòn ��<br /> Các k�t qu� tính toán c� th� chúng tôi �ưa trong b�ng 2.<br /> Hi�u D�ng<br /> T�ng su�t<br /> Tên m�u T�ng As(III) As(V)<br /> chi�t<br /> µg/L µg/g (%) (µg/L) (µg/g) (µg/L) µg/g (µg/L) µg/g<br /> C�n lơ l�ng nư�c c�a bi�n c�u Bình<br /> 6.42 85 5.48 4.61 0.87<br /> Tân<br /> C�n lơ l�ng nư�c c�a bi�n c�u Tr�n<br /> 5.38 81 4.37 3.88 0.49<br /> Phú<br /> C�n lơ l�ng nư�c bi�n Hòn �� 1.87 78 1.45 1.33 0.12<br /> Nư�c c�a bi�n c�u Bình Tân 9.81 86 8.41 6.24 2.17<br /> Nư�c c�a bi�n c�u Tr�n Phú 8.10 81 6.59 4.99 1.60<br /> Nư�c bi�n Hòn �� 4.12 85 3.50 2.65 0.85<br /> Nư�c m�ch tr�m tích c�u Bình Tân 24.32 90 21.94 17.83 4.11<br /> Nư�c m�ch tr�m tích c�u Tr�n Phú 21.20 81 17.21 13.69 3.52<br /> Nư�c m�ch tr�m tích Hòn �� 13.10 83 10.93 8.41 2.52<br /> Tr�m tích c�u Bình Tân 9.06 89 8.08 5.23 2.85<br /> Tr�m tích c�u Tr�n Phú 7.45 89 6.67 4.16 2.51<br /> Tr�m tích Hòn �� 3.37 87 2.94 2.10 0.84<br /> K�t qu� trên cho th�y nư�c và tr�m tích v� trí c�u Bình Tân có hàm lư�ng As l�n hơn mà<br /> ch� y�u là As(III) và As(V), là hai d�ng ��c h�i nh�t. Nguyên nhân d�n ��n hàm lư�ng As cao có<br /> <br /> 273<br /> th� do vi�c thu lư�m, nuôi tr�ng và ch� bi�n h�i s�n. Trong m�u h�i s�n là ��i tư�ng có hàm lư�ng<br /> Asen nhi�u, thì rong bi�n có nhi�u nh�t [8,9]. Trong quá trình phân h�y t� nhiên, các d�ng Asen<br /> h�u cơ trong h�i s�n, ph� th�i h�i s�n �ư�c chuy�n sang d�ng tan trong nư�c bi�n và tích lu� vào<br /> tr�m tích ven b� nên hàm lư�ng trong các ��i tư�ng m�u này t�ng lên.<br /> M�t khác, ��a �i�m c�u Bình Tân còn có nh�ng ��c �i�m: �ây là nơi nư�c th�i c�a t�t c�<br /> khu nuôi tôm c�a khu v�c Phư�c ��ng th�i ra bi�n qua c�a bi�n này, do v�y, các ch�t th�i r�n c�ng<br /> như l�ng s� �i qua lưu v�c c�u Bình Tân. Bên c�nh �ó, nơi �ây c�ng có c�ng cá �� cho các tàu �ánh<br /> cá v� c�p b�n mua bán cá, các ch�t th�i c�ng vì th� trôi xu�ng sông và gây nên s� tích t� r�t l�n<br /> hàm lư�ng Asen.<br /> <br /> IV. K�T LU�N<br /> Phương pháp phân tích ghép n�i s�c ký l�ng phân gi�i cao v�i quang ph� h�p th� nguyên t�<br /> k� thu�t hydrua, hi�n nay là m�t phương pháp h�u hi�u, có kh� n�ng áp d�ng phân tích d�ng v�t<br /> asen t�t nh�t, nh� tính d� th�c hi�n, giá thành ��u tư th�p và �� nh�y cao (ch� th�p hơn ICP-MS).<br /> Tuy nhiên, ��i v�i các m�u r�n vô cơ c�ng như h�u cơ, quan tr�ng nh�t trong vi�c phân tích chính<br /> xác và có �� l�p l�i cao ph� thu�c vào hi�u su�t chi�t các d�ng asen ra kh�i m�u. K�t qu� nghiên<br /> c�u �ã tìm �ư�c h�n h�p dung môi chi�t t�i ưu là H3PO4 0,5 M và NH2OH.HCl 0,1 M v�i th�i gian<br /> chi�t 60 phút, ��t hi�u su�t chi�t 89%. Phương pháp �ã �ư�c �ánh giá �� �úng, �� l�p l�i thông qua<br /> các nghiên c�u so sánh trên m�u chu�n qu�c t�, nh�ng k�t qu� c� th� s� �ư�c trình bày trong nh�ng<br /> công b� ti�p theo.<br /> <br /> L�i c�m ơn: T�p th� các tác gi� xin chân thành c�m ơn H�i ��ng Khoa h�c T� nhiên �ã h� tr� kinh<br /> phí cho vi�c th�c hi�n công trình này. Chúng tôi c�ng xin bày t� lòng bi�t ơn ��i v�i PGS.TS Lê<br /> H�ng Khiêm và CN Võ Tr�ng Th�ch trong vi�c vi�t ph�n m�m s� lý s� li�u.<br /> <br /> TÀI LI�U THAM KH�O<br /> <br /> 10. Tong Ngoc Thanh, “Asenic Pollution in Groundwater in the Red River Delta, Geological<br /> Survey of Vietnam, Annual Report, 2003.<br /> 11. Ph�m Xuân S� và ccs, Báo cáo t�ng h�p �� tài, C�c Th�y l�i, B� NN và PTNT, 2004.<br /> 12. J. W. Moore, S. Ramamoorthy, Springer, New York, 1984, p. 4; T. Guerin, Thesis Univ. de<br /> Pau-1999.<br /> 13. J. O. Nriagu, Asenic in Environmental. Part 1. New York, 1994.<br /> 14. E. A. Rochette et al, Soil Sci. soc. Am. Proc. 62 (1998) 1530<br /> 15. Michael J. Ellwood, William A. Maher, 2003, Analytica Chimica Acta, 477, 279-291.<br /> 16. M. Vergara GallardoY. Bohari, M. Astruc, Analytica Acta 441 (2001) 257-268.<br /> 17. Nguy�n �ình Thu�t, Lê Lan Anh, T�p chí Hóa h�c s� �B, 2007 (ch� ��ng).<br /> 18. Marjin Van Hulle, Chao Zhang and Ritacornelis, Analyst, 2002, 127, 634-640.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 274<br />