PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN Ý BÀI VĂN NGHỊ LUẬN

PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN Ý BÀI VĂN NGHỊ LUẬN



I. MỤC TIÊU BÀI DẠY :

- Nắm được cách thức phân tích đề văn nghị luận.

- Biết cách lập dàn ý bài văn nghị luận.

II. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN:

- Sách giáo khoa Ngữ Văn 11 - tập 1.

- Sách giáo viên Ngữ Văn 11 - tập 1.

- Sách thiết kế.

III. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH:

- GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp: Gợi tìm, trao đổi

thảo luận, vấn đáp,...

IV. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:

1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ: « Thương vợ » :

- Đọc bài thơ « Thương vợ » của Trần Tế Xương.

- Phân tích hình ảnh bà Tú qua nỗi lòng thương vợ của ôngn Tú.

- Nhận xét của em về nhân cách của ông Tú qua bài thơ ?

3. Bài mới: “Phân tích đề, lập dàn ý văn nghị luận”.
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC

 Hoạt động 1 : Hướng dẫn HS I. PHÂN TÍCH ĐỀ:

1. Khái niệm:
phân tích đề:

+ GV : Em hiểu thế nào là phân tích Phân tích đề là xác định yêu cầu về kiểu đề,

đề trong một bài văn nghị luận? nội dung, phạm vi tư liệu cần sử dụng,...

Công việc này đòi hỏi những yêu cầu 2. Yêu cầu:

- Đọc kĩ đề.
nào?

+ HS: Suy nghĩ, vận dụng kiến thức - Chú ý những từ then chốt để xác định đề có

tìm câu trả lời. định hướng cụ thể chưa, nội dung, phạm vi tư

liệu,...

* Ví dụ:

- Đề 1/SGK:

+ GV : Yêu cầu HS chia thành 3 + Kiểu đề : Có định hướng cụ thể.

nhóm, mỗi nhóm chịu trách nhiệm + Vấn đề cần nghị luận : Chuẩn bị hành

phân tích đề của 3 để trong SGK. trang vào thế kỉ mới.

+ HS: Thảo luận, cử người lên trình + Yêu cầu về nội dung : bàn bạc về ý kiến

của Vũ Khoan..
bày.

+ Phương pháp : sử dụng thao tác lập luận
+ GV : Nhận xét, chỉnh sửa.

bình luận, giải thích, chứng minh,

+ Phạm vi tư liệu : dẫn chứng thực tế xã hội
 là chủ yếu.

- Đề 2/SGK:

+ Kiểu đề: đề mở

+Vấn đề cần nghị luận: Tâm sự của HXH

trong bài Tự tình II

+ Yêu cầu về nội dung: Nêu cảm nghĩ của

mình về tâm sự và diễn biến tâm trạng của

HXH: nỗi cô đơn, chán chường, khát vọng

được sống hạnh phúc…

+Yêu cầu về phương pháp: sử dụng thao tác

lập luận phân tích kết hợp với nêu cảm nghĩ.

+ Phạm vi tư liệu: Dẫn chứng thơ HXH là

chủ yếu.

 Hoạt động 2: Hướng dẫn HS lập

dàn ý: II. LẬP DÀN Ý:

+ GV : Thế nào là lập dàn ý trong

bài văn nghị luận? Tác dụng của việc 1. Khái niệm:

lập dàn ý ? Là sắp xếp các ý theo trật tự lôgic.

+ HS: Suy nghĩ trả lời.

+ GV : Khi lập dàn ý, chúng ta cần 2. Yêu cầu:
 - Xác lập luận điểm.
thực những yêu cầu gì?

- Xác lập luận cứ.
+ HS: Trả lời

- Tìm dẫn chứng

- Sắp xếp luận điểm, luận cứ.

+ Mở bài: Giới thiệu và định hướng triển

khai vấn đề.

+ Thân bài: Sắp xếp các luận điểm, luận cứ

trong luận điểm theo một trật tự lô gíc.

+ Kết bài: Tóm lược nội dung đã trình bày

hoặc nêu những nhận định, bình luận, nhằm

khơi gợi suy nghĩ cho người đọc.

* Ví dụ: Đề 1/ SGK:

+ GV : Yêu cầu 3 nhóm dựa vào kết - Luận điểm: việc chuẩn bị hành trang vào

quả phân tích đề ở trên, lập dàn ý thế kỉ mới.

cho mỗi đề văn. + Luận cứ:

+ HS thực hiện, GV hướng dẫn. o Người Việt Nam có nhiều điểm mạnh:

thông minh, nhạy bén với cái mới (dẫn

chứng).

o Người Việt Nam có những điểm yếu: thiếu

hụt về kiến thức cơ bản, khả năng thực hành
 và sang tạo hạn chế (dẫn chứng)

o Phát huy điểm mạnh, khắc phục đỉêm yếu

là hành động thiết thực để chuẩn bị hành

trang vào thế kỉ xxi.

- Bình luận, giải thích, chứng minh, dùng dẫn

+ GV : Gọi HS đọc ghi nhớ SGK. chứng thực tế xã hội.

 Hoạt động 3: Hướng dẫn HS III. Ghi nhớ: ( SGK )

luyện tập: IV. Luyện tập:

+ GV : Chia lớp thành 2 nhóm, yêu 1 .Đề 1.

cầu mỗi nhón thảo luận một bài tập a. Phân tích đề:

- Dạng đề: định hướng rõ nội dung nghị
trong SGK.

+ HS: thảo luận theo nhóm, trình bày luận.

kết quả. - Vấn đề cần nghị luận: Giá trị hiện thực sâu

sắc của đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh”.

- Yêu cầu về nội dung:

+ Bức tranh cụ thể, sinh động về cuộc sống

xa hoa nhưng thiếu sinh khí của những người

trong phủ chúa Trịnh, tiêu biểu là thế tử

Trịnh Cán.

+ Thái độ phê phán nhẹ nhàng mà thấm thía
cũng như dự cảm về sự suy tàn đang tới gần

của triều Lê - Trịnh thế kỉ XVIII.

- Yêu cầu về phương pháp: Sử dụng thao tác

phân tích kết hợp với nêu cảm nghĩ.

- Yêu cầu về tư liệu: Dùng dẫn chứng trong

đoạn trích.

b. Lập dàn ý: Căn cứ vào kết quả phân tích

để lập dàn ý.

2. Đề 2:

a. Phân tích đề:

- Dạng đề: Định hướng rõ về nội dung.

- Vấn đề nghị luận: Tài năng sử dụng ngôn

ngữ dân tộc của Hồ Xuân Hương.

- Yêu cầu về nội dung:

+ Dùng văn tự Nôm.

+ Sử dụng các từ thuần Việt.

+ Sử dụng hình thức đảo trật tự từ trong câu.

- Yêu cầu về phương pháp: thao tác lập luận

phân tích, bình luận.

- Yêu cầu về phạm vi tư liệu: dẫn chứng thơ
 Hồ Xuân Hương.

b. Lập dàn ý:



V. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI – BÀI MỚI:

1. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI:

- GV chốt lại những ý chính của tiết học.

- Hoàn thiện các bài tập.

2. BÀI MỚI:

Soạn bài “Khóc Dương Khuê”- Nguyễn Khuyến theo hệ thống câu hỏi hướng

dẫn học bài SGK.