H i th o “Vai trò c a cá c nh TPHCM” – ðH Nông Lâm TPHCM 31-12-2010<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
<br />
QUY MÔ HO T ð NG KINH DOANH VÀ TI P TH<br />
M TS<br />
<br />
C A HÀNG CÁ C NH T I TPHCM<br />
<br />
Ngô Ng c Thùy Trang* và Vũ C m Lương**<br />
* Công ty C Ph n Ch Bi n Th c Ph m Th y S n KAIYO, Long An<br />
** B môn Qu n Lý và Phát Tri n Ngh Cá, ð i H c Nông Lâm TPHCM<br />
TÓM T T<br />
V i s li u thu ñư c t ph ng v n 20 ngư i kinh doanh cá c nh trên ñ a bàn TPHCM, c<br />
th là các qu n 1, 3, 5, 10, 11, 12, Th ð c, và Tân Bình, các phân tích kinh t ñư c ti n hành<br />
ñ ñánh giá hi u qu ho t ñ ng kinh t c a cơ s kinh doanh, bao g m các bư c: tính toán chi<br />
phí ho t ñ ng kinh doanh, doanh thu, l i nhu n, t su t l i nhu n v n kinh doanh, doanh thu hòa<br />
v n và th i ñi m hòa v n. V n ñ u tư trung bình cho m t c a hàng kinh doanh cá c nh là 111,4<br />
tri u ñ ng/tháng. Chi phí c ñ nh mà ch c a hàng ph i tr là 17,8 tri u ñ ng/tháng, chi phí lưu<br />
ñ ng là 142,3 tri u ñ ng/tháng. V i các chi phí ñó, doanh thu trung bình c a các c a hàng kinh<br />
doanh cá c nh là 175,5 tri u ñ ng/tháng và l i nhu n trung bình là 15,4 tri u ñ ng/tháng. T l<br />
c a hàng quan tâm ñ n ti p th còn th p và hai hình th c ti p th ñư c các ch c a hàng s<br />
d ng nhi u nh t là ñăng thông tin qu ng cáo trên sách, báo, t p chí và trên internet. L i nhu n<br />
trung bình các c a hàng có ti p th cao hơn so v i các c a hàng không có ti p th .<br />
ð TV Nð<br />
Theo Vũ C m Lương (2008), hi n nay TP. HCM có hơn 300 h kinh doanh cá c nh, s h<br />
kinh doanh s ti p t c gia tăng trong th i gian t i ñi kèm v i s phát tri n kinh t , cơ ch , chính<br />
sách c a Nhà Nư c. Theo H i Sinh V t C nh TP. HCM, mu n ñi ñ n m t quy ho ch t ng th v<br />
ngành kinh doanh cá c nh thì trư c tiên ph i nghiên c u quy mô ho t ñ ng kinh doanh c a các<br />
cơ s c th là phân tích các lo i chi phí, hi u qu kinh t và k ho ch ti p th ñ ñánh giá tình<br />
hình ho t ñ ng kinh doanh cá c nh trên th trư ng TP. HCM. Chính t th c tr ng trên, vi c kh o<br />
sát trên cơ s khoa h c v quy mô ho t ñ ng kinh doanh và ti p th cá c nh trên th trư ng TP.<br />
HCM là c n thi t ñ làm cơ s cho ñ nh hư ng kinh doanh, n m b t nhu c u c a th trư ng và<br />
t m quan tr ng c a ti p th ñ i v i ho t ñ ng kinh doanh cá c nh trên th trư ng TP HCM nói<br />
riêng và trên c nư c Vi t Nam nói chung. ð tài ñư c th c hi n nh m ñánh giá quy mô ho t<br />
ñ ng kinh doanh và nhu c u ti p th m t s c a hàng cá c nh t i TP HCM.<br />
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U<br />
ð tài ñư c th c hi n t tháng 3-2010 ñ n tháng 8-2010 qua vi c ph ng v n 20 ngư i<br />
kinh doanh cá c nh trên ñ a bàn Thành Ph H Chí Minh, c th là qu n 1, qu n 3, qu n 5,<br />
qu n 10, qu n 11, qu n 12, qu n Th ð c, qu n Tân Bình.<br />
Phân tích kinh t ñư c ti n hành ñ ñánh giá hi u qu ho t ñ ng kinh t c a cơ s kinh<br />
doanh, bao g m các bư c: tính toán chi phí ho t ñ ng kinh doanh, doanh thu, l i nhu n, t su t<br />
l i nhu n v n kinh doanh, doanh thu hòa v n và th i ñi m hòa v n.<br />
S li u ñư c t ng h p và x lý b ng ph n m m Microsoft Excel, ñ i v i nh ng thông tin<br />
ñư c ch n s mã hóa thành s 1, còn nh ng thông tin không ñư c ch n s mã hóa thành s 0.<br />
Thông qua các k t qu , chúng tôi ti n hành phân tích, xem xét, ñánh giá s khác nhau gi a các<br />
<br />
1<br />
<br />
H i th o “Vai trò c a cá c nh TPHCM” – ðH Nông Lâm TPHCM 31-12-2010<br />
------------------------------------------------------------------------------------------------c a hàng v các v n ñ trong kinh doanh cá c nh như: quy mô ho t ñ ng c a các c a hàng kinh<br />
doanh cá c nh, nh n th c và nhu c u ti p th c a các c a hàng kinh doanh cá c nh và m i liên h<br />
gi a chúng.<br />
K T QU VÀ TH O LU N<br />
Quy mô kinh doanh và hi u qu kinh t c a các c a hàng cá c nh<br />
Các loài cá ñư c kinh doanh ph bi n trong các c a hàng cá c nh<br />
Có 4 c a hàng ch n ñ i tư ng kinh doanh r t h n ch mà c th là có 3 c a hàng ch kinh<br />
doanh ñ c nh t m t ñ i tư ng, ñó là c a hàng cá r ng Hi u Nhân n m trên ñư ng Lưu Xuân<br />
Tín, c a hàng cá r ng TY n m trên ñư ng Bà Huy n Thanh Quan và c a hàng cá r ng H ng<br />
Anh n m trên ñư ng Nguy n ðình Chi u. ði u này cho th y cá r ng là ñ i tư ng thu hút th<br />
hi u nh t hi n nay. Th hi u c a ngư i dân vào th i ñi m năm 2006 là hai ñ i tư ng cá La Hán<br />
và cá Xiêm (Mai Anh Tu n, 2006). Như v y, th hi u v cá c nh c a ngư i dân s thay ñ i theo<br />
th i gian và theo trào lưu.<br />
Nh ng c a hàng có s ñ i tư ng kinh doanh trên 15 loài chi m t l cao nh t, ch y u t p<br />
trung hai khu v c cá c nh l n là ñư ng Nguy n Thông qu n 3 và ñư ng Lưu Xuân Tín qu n<br />
5. T i các c a hàng này s loài r t phong phú t nh ng loài khá quen thu c như cá B y Màu, cá<br />
Vàng, Chép Nh t, Cánh Bu m, … ñ n các loài có giá tr cao như cá R ng, cá Dĩa, … ði u này<br />
kh ng ñ nh khách hàng t i ñây r t ña d ng và th hi u cũng r t phong phú. S loài cá c nh trong<br />
c a hàng ña d ng là y u t thu hút ngư i chơi cá c nh tìm ñ n v i c a hàng. nh ng nơi dân<br />
lao ñ ng thu nh p bình thư ng thì các c a hàng ch ch n bán các ñ i tư ng quen thu c, d nuôi<br />
và không quá ñ t ti n v i s lư ng loài t 4 ñ n 15 loài.<br />
Qua ghi nh n 20 c a hàng kinh doanh cá c nh tôi th y r ng s loài cá trong các c a<br />
hàng r t ña d ng ngo i tr 3 c a hàng ch bán duy nh t m t lo i cá r ng. Trong ñó có 16 c a<br />
hàng bán cá chép Nh t chi m t l cao nh t là 80%, có 15 c a hàng bán cá b y màu chi m t l<br />
75%, có 14 c a hàng bán cá vàng chi m t l 70%, nhóm có r ng cũng ñư c 13 c a hàng bán<br />
chi m t l 65%, các loài cá còn l i ít ñư c bán hơn, chi ti t ñư c trình bày B ng 1.<br />
Giá tr ñ u tư các loài cá<br />
<br />
các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
<br />
Cá dĩa ñư c x p th hai sau cá r ng v giá tr ñ u tư, ñây là hai loài cá có giá tr cao và<br />
khó nuôi nên ch có nh ng khách hàng có thu nh p cao m i nuôi hai loài cá này, vì v y chúng<br />
ñư c bán v i s lư ng r t h n ch . Còn các loài cá có giá tr th p hơn thì ñư c bán v i s lư ng<br />
r t l n do chúng ñư c tiêu th d dàng hơn, dân lao ñ ng có thu nh p th p cũng có th nuôi<br />
ñư c.<br />
Trong 20 c a hàng kinh doanh cá c nh trên th trư ng TP. HCM thì có 3 c a hàng ch<br />
kinh doanh duy nh t m t loài cá R ng, ñó là c a hàng cá r ng Hi u Nhân n m trên ñư ng Lưu<br />
Xuân Tín, c a hàng cá r ng TY n m trên ñư ng Bà Huy n Thanh Quan và c a hàng cá r ng<br />
H ng Anh n m trên ñư ng Nguy n ðình Chi u, các c a hàng cá r ng này ñư c ñ u tư v i s<br />
v n r t l n. Còn các c a hàng khác có kinh doanh cá r ng nhưng ch v i s lư ng r t h n ch ,<br />
giá m i con ch t vài trăm ngàn ñ ng ñ n vài tri u ñ ng.<br />
Tóm l i, giá tr ñ u m i loài cá các c a hàng kinh doanh cá c nh không ph thu c vào<br />
giá tr c a loài cá ñó mà ph thu c vào kh năng ñư c tiêu th nhi u hay ít và nhu c u, th hi u<br />
c a khách hàng. Ch c a hàng d a vào ñi u này ñ có th ñi u ch nh ñ i tư ng kinh doanh phù<br />
h p v i th hi u c a khách hàng.<br />
<br />
2<br />
<br />
H i th o “Vai trò c a cá c nh TPHCM” – ðH Nông Lâm TPHCM 31-12-2010<br />
------------------------------------------------------------------------------------------------B ng 1. Các lo i cá ñư c kinh doanh ph bi n<br />
Tên cá<br />
Chép Nh t (Cyprinus carpio carpio)<br />
B y màu (Poecilia reticulate )<br />
Vàng (Carassius auratus auratus )<br />
R ng các lo i (Scleropages spp.)<br />
Dĩa các lo i (Symphysodon spp.)<br />
Trân châu (Poecilia spp.)<br />
Cánh bu m (Gymnocorymbus ternetzi )<br />
M p nư c ng t (Pangasianodon hypophthalmus )<br />
Neon ñ (Paracheirodon axelrodi )<br />
S c ng a (Danio rerio)<br />
H ng kim (Xiphophorus hellerii )<br />
S u h a ti n (Lepisosteus oculatus)<br />
Ông tiên (Pterophyllum spp.)<br />
Hoà lan (Xiphophorus spp.)<br />
Tai tư ng (Osphronemus goramy )<br />
La hán (Cichlasoma spp.)<br />
H ng két (Cichlasoma citrinellum)<br />
Nàng hai (Chitala ornate)<br />
Chu t (Corydoras aeneus)<br />
<br />
các c a hàng cá c nh<br />
S c a hàng<br />
16<br />
15<br />
14<br />
13<br />
11<br />
9<br />
9<br />
8<br />
8<br />
8<br />
7<br />
7<br />
6<br />
6<br />
6<br />
5<br />
5<br />
5<br />
4<br />
<br />
T l (%)<br />
80<br />
75<br />
70<br />
65<br />
55<br />
45<br />
45<br />
40<br />
40<br />
40<br />
35<br />
35<br />
30<br />
30<br />
30<br />
25<br />
25<br />
25<br />
20<br />
<br />
B ng 2. Giá tr ñ u tư các loài cá<br />
Tên cá<br />
R ng các lo i<br />
Dĩa các lo i<br />
Chép Nh t<br />
B y màu<br />
Vàng<br />
La hán<br />
Neon ñ<br />
S u h a ti n<br />
Ông tiên<br />
H ng két<br />
S c ng a<br />
H ng kim<br />
Nàng hai<br />
M p nư c ng t<br />
Cánh bu m<br />
Trân châu<br />
Chu t<br />
Tai tư ng<br />
Hoà lan<br />
<br />
các c a hàng cá c nh (tri u ñ ng/c a hàng)<br />
Giá tr ( tri u ñ ng/c a hàng)<br />
Trung bình<br />
Nh nh t<br />
L n nh t<br />
59<br />
1,5<br />
480<br />
38,2<br />
0,6<br />
250<br />
18,9<br />
1,8<br />
60<br />
8,1<br />
8,1<br />
28<br />
5,9<br />
0,4<br />
20<br />
9,8<br />
2<br />
20<br />
4,8<br />
1<br />
20<br />
3,7<br />
1<br />
16<br />
4,8<br />
1<br />
15<br />
8,3<br />
5<br />
15<br />
4,7<br />
0,5<br />
12<br />
7,1<br />
0,6<br />
12<br />
4,5<br />
3<br />
9<br />
3,8<br />
1,8<br />
7,5<br />
3,6<br />
0,42<br />
6<br />
2,8<br />
1,2<br />
6<br />
2,5<br />
1<br />
5<br />
2<br />
0,6<br />
4<br />
2,2<br />
0,8<br />
3,2<br />
<br />
Chi phí ñ u tư ban ñ u cho vi c kinh doanh cá c nh<br />
<br />
3<br />
<br />
H i th o “Vai trò c a cá c nh TPHCM” – ðH Nông Lâm TPHCM 31-12-2010<br />
------------------------------------------------------------------------------------------------Qua kh o sát 20 c a hàng cá c nh thì chi phí ñ u tư ban ñ u cho m t c a hàng trung bình<br />
kho ng 111,4 tri u ñ ng. Trong ñó chi phí dùng ñ mua b ki ng, giá ñ là cao nh t, k ti p là<br />
chi phí mua thi t b l c, s c khí, sư i m, t ki ng, qu t, ñèn, b ng hi u, xây d ng, trang trí, thi t<br />
k và cu i cùng là chi phí mua các d ng c khác như thau nh a, ng nư c, …Các chi phí ñ u tư<br />
ban ñ u này ñư c tr kh u hao hàng năm trong chi phí c ñ nh, chi ti t ñư c trình bày b ng 3.<br />
Qua k t qu kh o sát b ng trên ta có th th y chi phí ñ u tư ban ñ u cho m t c a hàng<br />
cá c nh là tương ñ i cao, vì v y trư c khi m c a hàng c n ph i tính toán, kh o sát kĩ lư ng v<br />
ñ i tư ng khách hàng khu v c ñ nh m , s lư ng các ñ i th c nh tranh cùng ngành, n u làm thì<br />
ñ u tư v n m c ñ nào ñ có th c nh tranh v i các ñ i th ñi trư c. Ph i tìm cách trang trí c a<br />
hàng sao cho th t b t m t ñ có th thu hút khách hàng. Ph i tìm hi u th hi u, nhu c u c a khách<br />
hàng ñ ph c v khách hàng ñư c t t hơn.<br />
B ng 3 Chi phí ñ u tư ban ñ u cho vi c kinh doanh cá c nh<br />
Các kho n ñ u tư ban ñ u<br />
B ki ng, giá ñ<br />
Thi t b l c, s c khí, sư i m<br />
T , qu t, ñèn, b ng hi u<br />
Xây d ng, thi t k , trang trí<br />
D ng c khác(thau, ng nư c)<br />
T ng chi phí ñ u tư ban ñ u<br />
<br />
S năm kh u<br />
hao<br />
5<br />
3<br />
5<br />
5<br />
2<br />
<br />
Chi phí (tri u ñ ng/c a hàng )<br />
TB<br />
Nh nh t<br />
L n nh t<br />
10<br />
400<br />
49,6<br />
5<br />
200<br />
27,5<br />
17,8<br />
5<br />
100<br />
2<br />
50<br />
9,0<br />
2,5<br />
20<br />
7,5<br />
29<br />
770<br />
111,4<br />
<br />
Chi phí c ñ nh c a các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
Chi phí c ñ nh mà m t c a hàng ph i chi trong m t tháng kho ng 17,8 tri u ñ ng bao<br />
g m chi phí thuê m t b ng, các kho n kh u hao công c , d ng c ñ u tư ban ñ u c a c a hàng,<br />
thu , lãi su t, b o trì hàng tháng. C a hàng có m t b ng l n và v trí ñông dân cư thì chi phí c<br />
ñ nh cao hơn r t nhi u so v i nh ng c a hàng nh và khu v c ít dân cư. Ví d như ch cá c nh<br />
trên ñư ng Lưu Xuân Tín qu n 5 và ñư ng Nguy n Thông qu n 3 có r t nhi u c a hàng cá c nh<br />
ñã ho t ñ ng r t lâu năm m c dù chi phí thuê m t b ng r t cao do ñây là ch ñ u m i cá c nh,<br />
nên lư ng khách hàng r t ñông, ñây là nh ng nơi d dàng ho t ñ ng kinh doanh hơn nh ng nơi<br />
khác.<br />
B ng 4 Chi phí c ñ nh c a các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
Các kho n chi phí c ñ nh<br />
Thuê m t b ng<br />
Kh u hao:<br />
B ki ng, giá ñ<br />
Thi t b l c, s c khí, sư i m<br />
T , qu t, ñèn, b ng hi u<br />
Xây d ng, thi t k , trang trí<br />
Thau, ng nư c<br />
Thu<br />
Lãi su t trên chi phí ñ u tư (1% chi phí ñ u tư)<br />
B o trì<br />
T ng chi phí c ñ nh<br />
<br />
Chi phí ( tri u ñ ng/tháng )<br />
TB<br />
Nh nh t<br />
L n nh t<br />
11,7<br />
3,5<br />
30<br />
0,2<br />
0,03<br />
0,83<br />
0,08<br />
1,67<br />
0,3<br />
0,8<br />
0,17<br />
6,67<br />
0,8<br />
0,14<br />
5,56<br />
0,1<br />
0,8<br />
0,3<br />
1,7<br />
0,5<br />
5,0<br />
1,1<br />
0,3<br />
7,7<br />
0,9<br />
0,2<br />
2,0<br />
17,8<br />
5,9<br />
60,3<br />
<br />
4<br />
<br />
H i th o “Vai trò c a cá c nh TPHCM” – ðH Nông Lâm TPHCM 31-12-2010<br />
------------------------------------------------------------------------------------------------Chi phí lưu ñ ng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
Chi phí lưu ñ ng trong m t tháng trung bình là 142,3 tri u ñ ng bao g m chi phí mua cá<br />
c nh, rùa, tôm, cây th y sinh, th c ăn t nhiên, ch bi n, thu c phòng và tr b nh cho cá, v t tư<br />
h cá, lương lao ñ ng làm thuê, ñi n, nư c. Trong các chi phí trên thì chi phí mua cá c nh<br />
thư ng chi m t l cao nh t t t c các c a hàng do cá c nh là ñ i tư ng kinh doanh chính, các<br />
ñ i tư ng còn l i ñư c bán kèm theo ñ ph c v nhu c u c a khách hàng.<br />
B ng 5. Chi phí lưu ñ ng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
Các kho n chi phí lưu ñ ng<br />
Cá c nh<br />
Rùa, tôm, cây th y sinh<br />
Th c ăn t nhiên<br />
Th c ăn ch bi n<br />
Thu c phòng và tr b nh cho cá<br />
V t tư trang trí h cá<br />
Lương lao ñ ng làm thuê<br />
ði n, nư c<br />
T ng chi phí lưu ñ ng<br />
<br />
Chi phí (tri u ñ ng/tháng )<br />
Trung bình<br />
Nh nh t<br />
L<br />
29,1<br />
105<br />
2,7<br />
1<br />
6,7<br />
5<br />
5,2<br />
1,5<br />
3,3<br />
2<br />
5,9<br />
6,5<br />
8,4<br />
3<br />
5,2<br />
3<br />
142,3<br />
43,6<br />
<br />
n nh t<br />
480<br />
10<br />
30<br />
45<br />
15<br />
30<br />
24<br />
12<br />
505<br />
<br />
Doanh thu và l i nhu n c a các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
Doanh thu trung bình trong m t tháng c a các c a hàng cá c nh là 175,5 tri u ñ ng. Sau<br />
khi tr các kho n chi phí ho t ñ ng kinh doanh hàng tháng thì l i nhu n trung bình các c a hàng<br />
nh n ñư c là 15,4 tri u ñ ng, t su t l i nhu n v n kinh doanh trung bình là 10,5%, th i ñi m<br />
hòa v n là 16 ngày nghĩa là s ti n ki m ñư c t ngày th 16 cho ñ n cu i tháng chính là l i<br />
nhu n c a ch c a hàng. ði u này cho ta th y l i nhu n thu ñư c trong vi c kinh doanh cá c nh<br />
là r t l n, xác su t r i ro trong kinh doanh là r t th p.<br />
Ngh kinh doanh cá c nh ñang tr thành ngành ngh kinh doanh mang l i hi u qu kinh<br />
t cao, tr thành m t ngh chi m v trí quan tr ng trong phát tri n nông nghi p ñô th c a<br />
TPHCM. Vì v y, s lư ng c a hàng kinh doanh cá c nh ñã tăng lên r t nhi u.<br />
B ng 6 Doanh thu và l i nhu n c a các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
Các kho n giá tr<br />
T ng chi phí ho t ñ ng (tri u ñ ng/tháng)<br />
Doanh thu (tri u ñ ng/tháng)<br />
L i nhu n (tri u ñ ng/tháng)<br />
T su t l i nhu n v n kinh doanh (%)<br />
Doanh thu hòa v n (tri u ñ ng/tháng)<br />
Th i ñi m hòa v n (ngày)<br />
<br />
Trung bình<br />
160,1<br />
175,5<br />
15,4<br />
10,5<br />
89,5<br />
16<br />
<br />
Giá tr<br />
Nh nh t<br />
50,5<br />
55,0<br />
4,5<br />
7,2<br />
33,4<br />
11<br />
<br />
L n nh t<br />
565,3<br />
645,0<br />
79,8<br />
14,1<br />
277,6<br />
19<br />
<br />
Nh n th c và nhu c u ti p th c a các c a hàng kinh doanh cá c nh<br />
Tình hình ti p th và kinh doanh cá c nh<br />
<br />
Thành Ph H Chí Minh<br />
<br />
Chưa có s li u c th v tình hình ti p th cá c nh trên ñ a bàn TP. HCM nhưng nhìn<br />
chung phương th c ti p th c a các c a hàng cá c nh trên các phương ti n thông tin ñ i chúng,<br />
<br />
5<br />
<br />