intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Tài liệu về Kinh tế Vi Mô- Bài 2

Chia sẻ: Nguyen Minh Phung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:41

Thêm vào BST
Báo xấu
29
lượt xem 32
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cầu cá nhân hay cầu thị trường về một loại hàng hóa nào đó là một khái niệm bao hàm 2 yếu tố cấu thành lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà một cá nhân hay nhóm người muốn có và có khả năng mau nó tại một thời điểm nhất định và trên một thị trường nhất định.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu về Kinh tế Vi Mô- Bài 2

  1. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u BÀI 2: TH TRƯ NG – CUNG VÀ C U N i dung • Khái ni m và nh ng công c dùng ñ phân tích c u và cung. • Nh ng nhân t nh hư ng ñ n c u và cung. • Cân b ng th trư ng và s thay ñ i giá và s n lư ng cân b ng. • B t cân b ng th trư ng. • Co giãn c u và cung. M c tiêu Hư ng d n h c • Hi u c u, cung th trư ng, s hình • Nghe bài gi ng qua video – C n chú ý các thành giá c và s n lư ng cân b ng v n ñ chưa hi u rõ ho c yêu c u mà giáo th trư ng. viên ñưa ra. • Bi t ñư c nh ng nhân t cơ b n nh • ð c tài li u và tóm t t nh ng n i dung hư ng ñ n c u và cung v hàng hóa chính c a t ng bài theo nh ng v n ñ mà và d ch v , tác ñ ng c a chúng lên giáo viên gi ng, chú ý nh ng ñi m chưa giá và s n lư ng cân b ng. hi u khi nghe gi ng. N u ñ c sách v n không hi u thì ghi l i ñ h i tr gi ng. • Hi u hơn v nh ng tình hu ng b t cân b ng th trư ng. • Làm bài t p và luy n thi tr c nghi m theo yêu c u t ng bài. • Hi u khái ni m quan tr ng trong Kinh t Vi mô: Co giãn và vi c s • Luôn liên h và l y ví d th c t khi h c ñ n d ng ch s kinh t ñ ñưa ra các t ng v n ñ và khái ni m ñang h c, h i quy t ñ nh kinh t c a doanh nghi p. thêm b n bè, ngư i thân v nh ng v n ñ mang tính suy lu n v hành vi c a các ch th tham gia th trư ng. • Lên m ng xem thông tin bi n ñ ng th trư ng (giá – cung c u) v các hàng hoá và d ch v c th và th tìm cách áp d ng lý thuy t ñã h c ñ t d báo bi n ñ ng c a th trư ng trong th i gian t i. Th i lư ng h c • T p vi t bài t lu n v ñánh giá phân tích • 8 t i t h c. t h trư ng. 18
  2. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u TÌNH HU NG KH I ð NG BÀI Bi n ñ ng cung c u nh hư ng ñ n giá d u m như th nào? T rong b i c nh th trư ng có áp l c và s ñ u cơ ngày càng l n, cơ h i gi m giá không ph i là không có. Cũng có tu n, giá d u ñã xu ng sau khi liên t c vư t ngư ng k l c. Nhưng t t c di n bi n tăng gi m ñó cu i cùng ñ u v ra bi u ñ ñi lên c a giá d u. V dài h n, ai s ñưa ra “ñ nh giá cân b ng” c a m i thùng d u? Vì sao lư ng d u m mua bán trên th t rư ng bi n ñ ng thư ng xuyên và có biên ñ dao ñ ng giá l n hơn nhi u so v i nh ng hàng hóa khác? Ngu n khai thác d u s c n ki t? Là m t d ng năng lư ng hóa th ch nên ngu n khai thác d u là có gi i h n. M i cu c kh ng ho ng d u m ñ u tái hi n m t th c tr ng là ngu n d u m s ch ñáp ng ñ nhu c u c a chúng ta trong vòng 40 năm t i. Cung d u m thì ngày càng c n ki t l i còn b các qu c gia OPEC kh ng ch cung và b nhà ñ u tư dùng d u như m t hàng hóa ñ u cơ. Trong khi c u v d u l i càng ngày càng tăng do s phát tri n c a n n kinh t và con ngư i khi s d ng ngày càng nhi u các phương ti n ô tô. Th hình dung th trư ng d u m s ra sao sau 50 năm n a? Vi c d báo cơn s t giá d u s ñ n ñâu cũng ñang khi n nhi u chuyên gia nghiên c u ñau ñ u. ð u nh ng năm 2000, không ai có th tư ng tư ng r ng s có ngày giá m i thùng d u lên t i 100 USD. Chúng ta nh ñ n năm 2008 giá d u ñã tăng t i m c 150 ñô la M /thùng và khôn g ai dám nói ñó là m c giá “ch m tr n”. Các chuyên gia d báo r ng giá d u cao nh t s là giá c a ngu n năng lư ng có th thay th d u. D u m s không th ñ t hơn th năng lư ng thay t h nó, n u có, trong tương lai. V n ñ ch là nhân lo i v n chưa tìm ra ñư c ngu n năn g lư ng nào có th thay th d u m . Ga sinh h c, năng lư ng m t tr i, năng lư ng nguyên t …. Nhưng th c t ñ n ñ u năm 2009 giá d u l i gi m m nh xu ng m c 40 U SD/thùng.. Vì sao l i như v y? Câu h i 1. Con ngư i s d ng D u làm gì? Nhu c u ñó tăng do nhân t nào? 2. Nh ng nư c nào cung c p ña s d u thô ra th trư ng th gi i? Vi c cung c p c a h do nh ng y u t nào chi ph i? 3. Vì sao giá d u dao ñ ng m nh (tăng hay gi m nhanh)? 19
  3. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u 2.1. Cu 2.1.1. Khái ni m c u 2.1.1.1. Khái ni m c u Nói ñ n c u là nói ñ n nhu c u có kh năng thanh toán c a ngư i tiêu dùng trong m t kho ng th i gian và không gian nh t ñ nh. Con ngư i mong mu n có ñư c hàng hoá càng nhi u càng t t. Tuy nhiên có nh ng mong mu n chưa tr thành nhu c u c n ph i có mà ch m i d ng l i “nhu c u” trong ý mu n có ñư c hàng hoá ñ s d ng cho m c ñích c th nào ñó, mà chưa ph n ánh ñư c vi c ngư i tiêu dùng th c s có kh năng mua hàng hoá ñó không và mua m t lư ng bao nhiêu. Vì v y, k hái ni m c u cá nhân hay c u th trư ng v m t lo i hàng hoá nào ñó là m t khái ni m bao hàm c 2 y u t c u thành lư ng hàng hóa ho c d ch v mà m t cá nhân hay nhóm ngư i mu n có và có kh năng mua nó t i m t th i ñi m nh t ñ nh và trên m t th trư ng nh t ñ nh. T rong kinh t h c, ngư i ta s d ng khái ni m “lư ng c u” ñ ch v s lư ng hàng ho c d ch v mà ngư i tiêu dùng mu n và có kh năng mua t i m t m c giá trong m t kho ng th i gian và không gian nh t ñ nh. 2.1.1.2. Ví d c u v m t hàng hóa d ch v V i m c giá 15.000 VNð/kg cam, ngư i tiêu dùng A s n sàng mua 2 kg cam cho gia ñình ăn m t ngày trong các tháng hè nóng n c năm 2008 t i Hà N i. Tuy nhiên, khi giá lên t i 30.000 VNð/kg cam, ngư i tiêu dùng ñó ch có mong mu n mua và ch có kh năng mua 1 kg cam mà thôi. Khi giá cam là 15.000 VNð/kg thì hàng ngày trên th trư ng Hà N i lư ng cam ñư c bán ra ñ n 10 t n cam. Nhưng khi giá lên t i 30.000 VNð/kg thì lư ng cam ñư c bán ra có 4 t n cam m t ngày. Như v y, v i m i m t m c giá khác nhau, ngư i tiêu dùng s có mong mu n và có kh năng mua C u v hoa qu ñư c m t lư ng hàng hoá khác nhau. Qua ñó chúng ta th y lư ng c u cam c a ngư i tiêu dùng A s ng t i Hà N i b ng 2 kg/ngày trong khi c u th trư ng Hà N i là 10 t n cam/ngày khi giá là 15.000 VNð/kg vào mùa hè năm 2008. Bài t p: H c viên t l y ví d v c u m t lo i hàng hoá nào ñó c a b n thân, c a h gia ñình mình và c a th trư ng ñ a phương nơi h c viên ñang sinh s ng. 20
  4. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u 2.1.2. Bi u c u 2.1.2.1. Khái ni m bi u c u ð có th xem xét tương quan gi a lư ng c u và giá v m t lo i hàng hoá nào ñó, Kinh t h c vi mô s d ng công c “bi u c u”. Bi u c u là m t b ng s ghi l i các lư ng hàng hoá mà ngư i tiêu dùng mua ng v i các m c giá khác nhau. 2.1.2.2. Ví d v bi u c u ð làm rõ khái ni m bi u c u, ta s phân tích b ng dư i ñây: B ng 2.1 : Bi u c u v tr ng c a xã X Mc Giá (V Nð/qu ) Lư ng c u (qu /năm) A 1 .000 9 .000 B 2 .500 7 .500 C 5 .000 5 .000 “ Bi u c u” th hi n m i quan h gi a lư ng c u v à giá c c a m t lo i hàng hoá c th T rong ví d trên, khi giá tr ng gi m ngư i tiêu dùng mu n mua nhi u tr ng hơn và có kh năng mua v i s lư ng l n hơn và ngư c l i. Bi u c u ñư c s d ng h u h t trong các lĩnh v c kinh t . Trên th c t , chúng ta ch có các s li u th ng kê c th , do v y vi c s p x p l i theo d ng bi u c u s là cơ s ñ chuy n ñ i sang các công c khác như ñ th , hàm s ho c giúp chúng ta tính toán ñư c ñ co giãn theo kho ng và theo ñi m c a c u v i m c giá mà s ñư c gi i thi u t i các ph n sau. 2.1.3. ð ư ng c u, hàm c u 2.1.3.1. Khái ni m ñư ng c u M t công c khác Kinh t h c dùng ñ phân tích c u ñó là “ñư ng c u”. ðư ng c u là ñư ng ñ th bi u di n m i quan h gi a giá và lư ng c u v m t lo i hàng hóa mà ngư i tiêu dùng mu n và s n sàng mua hay ñư ng c u là s th hi n trên ñ th nhu c u c a ngư i tiêu dùng v m t hàng hoá nào ñó theo s bi n thiên v giá. Chúng ta có th d a trên d ng ñ th ñư ng c u ñ hình dung b ng hình nh tr c quan v c u hàng hoá c a ngư i tiêu dùng. ð th giúp chúng ta gi i thích th hi n khá sinh ñ ng và thuy t ph c v ñ co giãn, s d ch chuy n các ñi m cân b ng cũng như các v n ñ v giá tr n, giá sàn. Ví d d a vào ñ th , b n có th th y ñư c các hàng hóa có ñ co giãn v i giá cao hay th p t i m c nào. Hơn n a, các ñư ng c u giúp chúng ta th y ñư c các v n ñ v hành vi ngư i tiêu dùng và th ng dư tiêu dùng, nh ng v n ñ c t y u c a th trư ng ñư c th hi n tr c quan như th nào (ñư c ñ c p trong bài 3). Chúng ta có th kh ng 21
  5. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u ñ nh r ng, ñư ng c u không ch ñơn gi n là m t ñ th mà nó là công c giúp các nhà kinh t h c phân tích và lý gi i các hi n tư ng kinh t m t cách rõ ràng nh t. Ví d ñư ng c u: H ình 2.1 . ðư ng c u th trư ng ðư ng c u d c xu ng bi u th m i quan h gi a lư ng c u và giá c c a tr ng (giá tính b ng ñ ng, s n lư ng tính b ng qu ). Tr c tung th hi n giá và tr c hoành – lư ng c u v tr ng. T i m i m c giá tương ng B ng 2.1, tương ng các ñi m và n i các ñi m ñó l i ta s ñư c ñư ng c u v tr ng. ðư ng c u có hư ng d c xu ng. 2.1.3.2. Khái ni m hàm c u Hàm c u là m t bi u th c ñ i s c a bi u c u ñư c bi u di n b ng các s h ng t ng quát ho c v i các giá tr con s c th c a các tham s khác nhau khi ph n ánh m i quan h gi a giá c , thu nh p, v.v… v i lư ng c u. L i th c a s d ng hàm c u so v i ñư ng c u ch hàm c u có th cùng m t lúc tính chính xác m c tác ñ ng ñ ng th i c a nhi u nhân t lên lư ng c u (hàm c u ña bi n). N u như ñư ng c u giúp chúng ta gi i thích ñư c các v n ñ v kinh t th trư ng (lu t c u), thì hàm c u giúp chúng ta ñ nh lư ng ñư c các ñ i lư ng kinh t (lư ng c u). Chúng ta có th ño lư ng ñư c ph n ng c a ngư i tiêu dùng trư c các thay ñ i c a th trư ng như giá, thu nh p, v.v… Không d ng l i t i ñó, hàm c u còn giúp chúng ta d ñoán ph n ng c a ngư i tiêu dùng trong tương lai. T t c các ng d ng ñó cho th y vi c nghiên c u chi ti t v hàm c u là c n thi t. Ví d hàm c u: Vi c phân tích và ñưa ra m t hàm c u là h t s c ph c t p. Trên th c t , hàm c u ph thu c vào r t nhi u bi n s . Các nhà kinh t h c vi mô ñã ñưa ra m t hàm c u t ng quát như sau: Q i=a x Pib x Pjc x Yd x e k Hàm s này ch ra m i quan h gi a lư ng c u c a hàng hóa (i) trên th trư ng ph thu c vào giá hàng hóa (j), hàng hoá (i) và m c thu nh p Y. Các s a,b,c,d và k là các 22
  6. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u h ng s (tham s ). ñây có th coi là hàm c u co giãn ñ u vì b ñư c coi là ñ co giãn c a c u theo giá, c là ñ co giãn chéo c a c u và d là ñ co giãn c a c u theo thu nh p. Trong khi ñó e k v i e là cơ s logarit t nhiên và bi u hi n y u t khuynh hư ng v s thích. M t hàm c u ph c t p và t ng quát là như v y. Tuy nhiên, trong gi i h n giáo trình này, chúng ta s không ñi sâu phân tích v d ng hàm c u t ng quát, thay vào ñó chúng ta s phân tích m t d ng hàm c u gi n ñơn (hàm c u m t bi n và là hàm b c nh t). M t hàm c u ñư c ñơn gi n hóa ch ph n ánh m i quan h gi a giá c a hàng hóa ñó v i lư ng c u v hàng hóa ñó. Hàm c u ñơn gi n có d ng như sau: Q i = f (Pi) T rong ñó Qi là lư ng c u ñ i v i hàng hóa (i) và Pi l à giá c a hàng hóa (i). Chúng ta s s d ng ti p ví d v bi u c u b ng 2.1 phía trên và hàm s hóa ví d ñó chúng ta s có m t hàm c u th hi n m i quan h gi a giá và lư ng c u v tr ng xã X như sau: Q = 10.000 – P T rong ñó Q là lư ng c u v tr ng có ñơn v là qu . Còn P là giá trên th trư ng c a tr ng v i ñơn v : VNð/qu . Chú ý r ng b t kỳ lư ng c u nào trên th trư ng ñ u g n v i m t kho ng th i gian không gian nh t ñ nh mà ta ñang kh o sát. Tuy nhiên, khi trong cùng m t kho ng th i gian chúng ta s ch quan tâm t i s lư ng c u và giá trong cùng kho ng th i gian ñó. Nhìn vào hàm s ta có th th y là khi giá tăng thì lư ng c u gi m và ngư c l i giá gi m thì lư ng c u tăng. H s góc c a hàm s là âm t c là n u v ñ th c a hàm c u này thì s có hư ng d c xu ng. 2.1.4. S d ch chuy n c a ñư ng c u 2.1.4.1. T ng quát v s d ch chuy n ñư ng c u T rong ph n này ñư ng c u ñư c s d ng ñ phân tích bi n ñ ng th trư ng. Có th nói r ng, khi th trư ng bi n ñ ng s d n t i c u và ñư ng c u bi n ñ ng theo. Tuy nhiên, câu h i ñ t ra là ñư ng c u s bi n ñ ng như th nào? Rõ ràng là trên phương di n toán h c cũng như trong th c t , y u t nào nh hư ng t i ñư ng c u thì ñ u làm ñư ng c u thay ñ i. Ph n trên chúng ta ñã xác ñ nh r ng ñư ng c u th hi n m i quan h gi a giá và lư ng c u. Như v y, khi giá bi n ñ i thì lư ng c u s trư t d c trên ñư ng c u. Trên th c t , ñư ng c u còn ph thu c vào các y u t khác ngoài giá c a chính hàng hoá ñó. Các y u t ñó bao g m thay ñ i thu nh p, thay ñ i c a các hàng hóa liên quan, bi n ñ ng trong kỳ v ng c a ngư i tiêu dùng (hay còn g i là mong ư c tương lai c a ngư i tiêu dùng v hàng hóa), bi n ñ ng v dân s và thay ñ i th hi u ngư i tiêu dùng, s thích ngư i tiêu dùng, tác ñ ng c a m t, v.v… T t c các y u t v a k trên ñ u có m t ñ c ñi m chung là các y u t ngoài giá nh hư ng t i ñư ng c u. Do ñó khi các y u t trên thay ñ i s d n t i s d ch chuy n ñư ng c u. S d ch chuy n ñư ng c u th hi n s thay ñ i lư ng c u c a ngư i tiêu dùng m i m c 23
  7. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u giá. Chúng ta có th th y ñư c s d ch chuy n c a ñư ng c u s có d ng như trong hình 2.2 dư i ñây: 0 H ình 2 .2. S d ch chuy n c a ñư ng c u T rên th c t , c u ph thu c nhi u vào các y u t khác như: Thu nh p, giá c các hàng hóa khác, s thích, v.v... Khi m t y u t thay ñ i, thì h u h t lư ng c u t i các m c giá ñ u thay ñ i theo. 2.1.4.2. Các y u t nh hư ng t i s d ch chuy n ñư ng c u • Thay ñ i thu nh p Y u t ñ u tiên chúng ta kh o sát là vi c thay ñ i thu nh p s nh hư ng như th nào t i ñư ng c u. N u m c thu nh p tăng, ngư i tiêu dùng có th dành nhi u ti n hơn cho vi c mua m i hàng hóa. T i hình v 2.2, n u giá th trư ng c a hàng hóa gi mc P1 , khi thu nh p tăng lên, ngư i tiêu dùng s n sàng mua nhi u hàng hóa hơn m c giá ñó. Ngoài ra n u thu nh p tăng lên thì ngư i tiêu dùng cũng v n có th mua ñư c ñúng lư ng c u như trư c cho dù giá có tăng lên ñ n m c P2 . Do v y lư ng c u s d ch chuy n t Q1 sang Q2 . K t qu là ñư ng c u s d ch chuy n sang ph i t D D’. ði u này cũng có th gi i thích m t ph n lý CHÚ Ý do t i sao khi tăng lương t i thi u cho ngư i ð i v i m t s m t hàng (g i là lao ñ ng l i làm giá c các hàng hóa tăng. hàng th c p) thì khi thu nh p tăng ðó là vì khi có nhi u thu nh p hơn, ngư i thì c u v hàng hoá ñó gi m vì v y tiêu dùng s n sàng mua lư ng hàng hóa cũ ñư ng c u s d ch chuy n sang trái. m c giá cao hơn. M c dù lúc này ñư ng c u th trư ng ñã d ch sang bên ph i nh tác ñ ng tăng lương cho ngư i lao ñ ng. 24
  8. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u • Thay ñ i giá hàng hóa liên quan Y u t th hai nh hư ng và làm d ch chuy n ñư ng c u là vi c thay ñ i giá c a hàng hóa liên quan. Trên th trư ng có nhi u lo i hàng hóa ñang ñư c mua – bán nh m m c tiêu th a mãn nhu c u ngư i tiêu dùng. Th nhưng ñ ñ t ñư c m c tiêu c a mình ngư i tiêu dùng có th có nhi u cách l a ch n hàng hóa khác nhau. ðôi khi ngư i tiêu dùng cũng bu c ph i s d ng các hàng hóa có liên quan v i nhau ñ t o ra m t cách s d ng hoàn ch nh cho s thích c a mình. Nh ng cách th c ñó có tác ñ ng ngư c l i các hàng hóa và t o ra các m i liên h gi a chúng v i nhau. M i quan h th nh t: Các hàng hóa có th thay th cho nhau – t c là n u o không dùng hàng hoá này ta có th dùng hàng hoá kia ñ tho mãn m t m c ñích s d ng nào ñó. ð c ñi m chính c a m i quan h này là khi giá c a m t hàng thay th này tăng lên, thì s lư ng c u c a các hàng hóa thay th khác s tăng lên m i m c giá. Ví d : Gi s phân tích ñư ng c u v b p ga. Khi giá b p ñi n tăng cao, ngư i tiêu dùng thay vì s d ng b p ñi n, s chuy n sang s d ng b p ga. Khi ñó, lư ng c u v b p ga s tăng cao, ñư ng c u v b p ga s d ch chuy n D D’ m c dù giá b p ga không thay ñ i t i ñi m P1. (Hình 2.2). M i quan h th hai: Các hàng hóa có th b sung cho nhau – N ghĩa là khi o dùng hàng hoá này thì ph i dùng c hàng hoá kia m i ñáp ng ñư c yêu c u s d ng. ð c ñi m chính c a m i quan h này là n u tăng giá c a m t lo i hàng này s làm gi m s lư ng c u c a lo i hàng hóa khác m i m c giá. Ví d ga và b p ga là hai hàng hóa b sung cho nhau. Khi giá ga tăng, ngư i tiêu dùng thay vì mua b p ga s chuy n sang s d ng b p ñi n ho c các lo i b p n u nư ng khác. Như v y, lư ng c u v b p ga s gi m xu ng, ñư ng c u d ch chuy n t ph i qua trái, t D’ D, m c dù giá b p ga v n gi m c P1. M i quan h th ba: Các hàng hóa không liên quan. ð c ñi m chính c a m i o quan h này là n u giá c a m t hàng này thay ñ i thì lư ng c u c a m t hàng kia cũng không b nh hư ng. Vì v y ñư ng c u c a hàng hoá ñang phân tích không b thay ñ i khi có bi n ñ ng v hàng hoá không liên quan. • Thay ñ i kỳ v ng c a ngư i tiêu dùng Kỳ v ng c a ngư i tiêu dùng là mong mu n và d ñoán cũng như là nh n ñ nh c a ngư i ñó v s thay ñ i v giá, v lư ng cung c p, v m c ñ khan hi m v..v c a m t hàng hoá. Lư ng c u v m t lo i hàng hóa t i m t th i ñi m nh t ñ nh không ch ph thu c vào giá bán hàng hoá trong th i ñi m ñó mà còn ph thu c vào kỳ v ng c a ngư i tiêu dùng v hàng hóa ñó. ð u năm 2008, khi giá g o trong nư c tăng lên t 8.000 VNð/kg lên t i m c 10.000 VNð/kg, các bà n i tr cho r ng trong tương lai giá g o có th lên t i 25
  9. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u 20.000 VNð/kg. V i tâm lý ñó, h ñ xô ñi mua g o v i s lư ng l n. Khi ñó ñư ng c u s d ch chuy n sang bên ph i t D D’. K t qu là lư ng c u tăng lên t i m i m c giá. Chúng ta cũng có th gi i thích nhi u hi n tư ng ngư c l i khi kỳ v ng ngư i tiêu dùng thay ñ i, ñư ng c u d ch chuy n sang trái. • Thay ñ i s lư ng ngư i tiêu dùng Vi c thay ñ i s lư ng ngư i tiêu dùng cũng có th thay ñ i ñư ng c u. Khi dân s Hà N i tăng nhanh trong nh ng năm g n ñây, nhu c u ñi l i tăng cao. ði u ñó d n t i vi c nhu c u mua xe máy ngày m t gia tăng. Chính vì ñi u ñó khi n cho ñư ng c u v xe máy d ch chuy n sang bên ph i. Trong th c t dân s c a Vi t Nam và th gi i ngày m t tăng làm cho lư ng c u v năng lư ng, lương th c, nhà ngày m t tăng cao. ðó chính là hi n tư ng ñư ng c u d ch chuy n sang ph i. • Thay ñ i th hi u ngư i tiêu dùng T h hi u c a ngư i tiêu dùng là s k t tinh c a s thích, thói quen, văn hoá, môi trư ng s ng, v.v... c a ngư i tiêu dùng, ñi u này ph n ánh thông qua vi c l a ch n hàng hoá. Ví d : Ngư i thích màu ñ , ngư i thích màu tr ng khi mua qu n áo h s ch n lo i qu n áo có màu s c ưa thích. Vi c thay ñ i th hi u c a ngư i tiêu dùng cũng khi n cho ñư ng c u d ch chuy n. Ngư i dân Hà N i chuy n sang ăn nhi u rau và hoa qu hơn trong nh ng năm g n ñây. ði u ñó làm cho lư ng c u v các th c ăn này tăng lên nhanh chóng. Do v y có th nói, ñư ng c u c a rau qu t i th trư ng Hà N i ñã d ch chuy n sang bên ph i, làm cho lư ng c u tăng lên m i m c giá. 2.2. Cung 2.2.1. Khái ni m cung Ph n 1, chúng ta ñã hoàn thành các phân tích v c u. Ph n 2 này s phân tích m t ph n quan tr ng mà khi k t h p v i c u s t o thành th trư ng ñó là cung c a th trư ng. Cung hàng hóa h u h t do nhà cung c p, hay các doanh nghi p cung ng ra th trư ng. Nhà doanh nghi p ng x theo m t xu hư ng ngư c v i ngư i tiêu dùng – ñó là giá càng cao h càng mu n bán nhi u hàng hoá hơn vì d mang v cho h nhi u l i nhu n hơn. Do v y ta có th ñ nh nghĩa: 26
  10. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u Cung th trư ng là nh ng lư ng hàng hóa ho c d ch v mà m t doanh nghi p hay m t nhóm doanh nghi p có kh năng và s n sàng cung ng ra th trư ng v i m t m c giá nào ñó t i m t th i ñi m và trên m t th trư ng nh t ñ nh. 2.2.1.1. Ví d v cung m t lo i hàng hóa d ch v V i m c giá 15.000ñ/kg cam, nhà s n xu t A s n sàng cung ng ra th trư ng Hà N i 10 t n cam/ngày. Khi giá lên t i 30.000 VNð/kg, lúc này nh n th y l i nhu n tăng, nhà s n xu t mong mu n cung ra 20 t n/ngày nhưng th c t h ch có kh năng s n sàng cung ng 15 t n/ngày ra th trư ng. Như v y, cung th trư ng ñây là 15 t n/ngày khi giá là 30.000 VNð/kg. Ta th y, v i m i m t m c giá khác nhau, nhà s n xu t s và ch s n sàng cung ng ra th trư ng m t lư ng hàng hoá khác nhau. V i m c giá càng cao, nhà s n xu t s s n sàng cung ng m t lư ng hàng hóa nhi u hơn so v i m c giá th p hơn trư c ñó. Nhưng cung này c a nhà s n xu t ph thu c vào c năng l c s n xu t. Nên nhi u khi bi t bán r t có l i nhưng h không th s n xu t ñ hàng ñ bán. 2.2.2. Bi u cung (b ng cung) 2.2.3. Khái ni m bi u cung Bi u cung c a hàng hóa, tương t như bi u c u, mô t m i quan h gi a giá th trư ng c a hàng hóa ñó và lư ng hàng hóa mà ngư i s n xu t làm ra và mu n bán, trong ñi u ki n không có s thay ñ i c a y u t khác. Bi u cung là m t công c c a Kinh t h c dùng ñ phân tích tương quan bi n ñ i c a lư ng cung và giá c a hàng hoá. 2.2.3.1. Ví d v bi u cung B ng 2.2 : Bi u cung c a tr ng cho xã X Mc Giá (V Nð/qu ) Lư ng cung ( qu /ngày) A 1 .000 3 .000 B 2 .500 4 .500 C 5 .000 7 .000 Khi giá tr ng trên th trư ng là 1.000 VNð/qu , lư ng cung tr ng ra th trư ng c a các nhà s n xu t ch là 3.000 qu /ngày. Tuy nhiên, khi giá tr ng là 2.500 VNð/qu , thì s n lư ng cung c p trên th trư ng lên t i 4.500 qu /ngày. Giá tr ng tăng cao thúc ñ y các nhà s n xu t tăng s n lư ng ñ bán thêm tr ng ra th trư ng. M t k ch b n tương t x y ra khi giá tr ng tăng lên 5.000 VNð/qu . V i m c giá cao như v y, m t 27
  11. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u l n n a các nhà cung c p s n sàng bán lên t i 7.000 qu /ngày. Như v y có th k t lu n r ng v i giá bán càng cao, các nhà s n xu t luôn s n sàng cung ng ra th trư ng m t s n lư ng l n hơn. 2.2.4. ð ư ng cung và hàm cung T ương t như khi phân tích c u, bi u cung có m i quan h v i ñư ng cung và hàm cung. Các phân tích v ñư ng cung và hàm cung s giúp ta bi t ñư c d ng c a ñư ng cung, hàm cung và như v y có th dùng nó ñ gi i thích các ph n ng c a nhà cung c p nh hư ng như th nào ñ n th trư ng. M t khác khi ñem k t h p ñư ng cung v i ñư ng c u, hàm cung v i hàm c u ta s phân tích t ng h p và ñưa ra ñư c nh ng d báo v th trư ng hàng hóa. 2.2.4.1. Khái ni m ñư ng cung ðư ng cung là gì? Th c ch t ñư ng cung là ñ th mô t m i quan h gi a lư ng cung và giá c a m t hàng hóa trên th trư ng. 2.2.4.2. Ví d ñư ng cung ð có hình nh v ñư ng cung, chúng ta có th th y hình 2.3 dư i ñây. Hình 2.3 dư i ñây mô t m i quan h gi a giá tr ng và lư ng tr ng cung cho xã “X” trong m t năm. ðư ng cung trong hình 2.3 cho th y ñư ng cung có d ng ñi lên t trái qua ph i. ði u này phù h p v i quy lu t cung di n ra th c t trên th trư ng. m c giá th p, nhà s n xu t không mu n và không có kh năng s n xu t (n u s n xu t nhi u s l ) và cung ng ra th trư ng nhi u. Tuy nhiên khi giá càng cao, nhà s n xu t s n sàng cung ng nhi u hơn ra th trư ng vì h s tăng ñư c l i nhu n. H ình 2.3 . ðư ng cung th trư ng ðư ng cung ñi lên t trái qua ph i bi u th m i quan h gi a lư ng cung và giá c c a hàng hóa. T r c tung th hi n giá và tr c hoành th hi n lư ng cung v tr ng. T i m i m c giá tương ng b ng 2.1, ta v ñư c m t lo t các ñi m. N i các ñi m ñó l i ta s ñư c ñư ng cung v tr ng. ðư ng cung có hư ng ñi lên t trái qua ph i. 28
  12. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u 2.2.4.3. Khái ni m hàm cung Hàm cung là m t hàm s bi u di n m i tương quan gi a lư ng cung và các nhân t kinh t nh hư ng ñ n lư ng cung. Các nhân t (y u t ) kinh t nh hư ng tr c ti p nh t t i cung là giá c c a chính hàng hoá ñó. Thêm vào ñó, giá c a hàng hoá ñ u vào như ti n lương, lãi su t cho vay, giá nhiên nguyên li u, v.v… cũng t o nên s thay ñ i c a lư ng cung. 2.2.4.4. Ví d hàm cung T ương t như v y, hàm cung cũng bao g m các hàm t ng quát và hàm ñơn gi n. Hàm t ng quát bi u th t t c các m i quan h gi a s n lư ng cung ng ra th trư ng và các y u t nh hư ng t i lư ng cung. M t hàm cung t ng quát v hàng hoá (i) có d ng như sau: Qs= f(Pi, Pz, W, r, v..v) Trong ñó: Qs là lư ng cung. Pi, Pz là giá hàng hóa ñó (i) và giá hàng hoá ñ u vào (z). W là lương công nhân và r là lãi su t. ð ñơn gi n hóa phân tích, chương trình này s t p trung xem xét các hàm cung ñơn gi n là nh ng hàm ch bi u th m i quan h gi a giá v i lư ng cung hàng hóa ñó ra th trư ng. Hàm cung gi n ñơn có d ng như sau: Qi = f (Pi) Trong ñó Qi l à lư ng cung ñ i v i hàng hóa (i). Và Pi là giá c a hàng hóa (i). M t ví d ñ c th hóa hàm cung trên b ng cách hàm s hóa m i quan h gi a giá và lư ng cung v tr ng ñư c bi u th trong b ng 2.1 ñã cho trên như sau: Q = P + 2.000 Trong ñó, Q là lư ng cung v tr ng v i ñơn v là qu và P là giá c a tr ng trên th trư ng có ñơn v tính là VNð/qu . V i hàm cung gi n ñơn này, chúng ta có th th y r ng, h s góc c a hàm s là dương (giá bán c a hàng hóa bi u th trên tr c tung và s n lư ng mà nhà s n xu t s n sàng cung ng ra ngoài th trư ng – trên tr c hoành). Do v y, hư ng ñ th c a hàm s có xu hư ng ñi lên t trái qua ph i ph n ánh ñúng lu t cung. 2.2.5. S d ch chuy n c a ñư ng cung 2.2.5.1. T ng quan v s d ch chuy n c a ñư ng cung T rong ph n này chúng ta s xem xét các tác ñ ng làm cho ñư ng cung d ch chuy n. D ch chuy n ñư ng cung th hi n s thay ñ i lư ng cung c a hàng hóa m i m c giá trên th trư ng. Khi ñó toàn b ñư ng cung dư i s tác ñ ng c a các y u t th trư ng, s d ch chuy n sang ph i t c là tăng cung m i m c giá, n u sang trái t c là gi m cung m i m c giá. Trên th trư ng, s thay ñ i giá c c a m t hàng ñang cung c p t i th i ñi m ñó không làm cho ñư ng cung d ch chuy n. S d ch chuy n ñư ng cung b tác ñ ng b i 29
  13. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u các y u t khác ngoài giá c a chính hàng hóa cung ng ñó. Trư c h t, ñ s n xu t ra hàng hóa, các nhà s n xu t ph i ñ u tư nhi u vào hi n ñ i hoá công ngh s n xu t. Do v y, khi thay ñ i công ngh s n xu t ñi u ñó ñ ng nghĩa v i vi c s n lư ng s thay ñ i nhanh chóng. 0 H ình 2.4 . D ch chuy n ñư ng cung m c giá P1, s n lư ng ñư c s n xu t và bán ra s là Q1. ði u gì s x y ra khi giá h xu ng m c P2 t rong khi s n lư ng v n gi nguyên. Ho c ñi u gì s x y ra khi giá v n gi nguyên m c P1, nhưng s n lư ng l i tăng lên t m c Q1 ñ n m c Q2. Khi ñó ñư ng cung s d ch chuy n sang bên ph i, t ñư ng S sang ñư ng S’. Hơn th n a giá c c a các hàng hóa ñ u vào ph c v cho s n xu t cũng tác ñ ng không nh t i s n lư ng c a nhà cung c p. S tăng giá c a hàng hóa ñ u vào s tác ñ ng t i toàn b s n lư ng cung ng trên th trư ng. Ngoài ra s lư ng nhà s n xu t và kỳ v ng c a các nhà s n xu t cũng nh hư ng t i lư ng cung th trư ng. Ph n sau s trình bày chi ti t nh hư ng c a t t c các y u t v a nêu trên th hi n như th nào thông qua vi c d ch chuy n ñư ng cung. Tuy nhiên, trư c khi phân tích nh hư ng c a các y u t t i vi c d ch chuy n ñư ng cung, chúng ta s xem xét s d ch chuy n c a ñư ng cung trên ñ th m t cách t ng quát ñ ph c v cho các ph n sau. T i hình 2.4 ñư ng cung ph n ánh bao nhiêu s n ph m s s n sàng ñư c bán ra th trư ng. Trong các ph n sau, chúng ta s phân tích chi ti t hơn s d ch chuy n ñư ng cung dư i s tác ñ ng c a các y u t ñã nêu trên. D ch chuy n ñư ng cung sang ph i có th x y ra n u chi phí s n xu t gi m, các doanh nghi p có th s n xu t v i cùng m t lư ng hàng hóa m c giá th p hơn ho c v i m c s n lư ng cao hơn cùng m c giá. 2.2.5.2. Các y u t nh hư ng t i s d ch chuy n ñư ng cung • Thay ñ i giá c a các ngu n ñ u vào Chúng ta hãy b t ñ u b ng vi c tìm hi u s thay ñ i giá c a các ngu n ñ u vào nh hư ng như th nào t i cung thông qua phân tích s d ch chuy n ñư ng cung. B t kỳ m t hàng hóa nào s n xu t trên th 30
  14. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u t rư ng ñ u ñư c t o ra b i vi c bi n ñ i và s d ng các y u t ñ u vào. ðó có th là nguyên v t li u, nhân công s n xu t ho c chi phí v n hành máy móc thư ng xuyên. T t c các thay ñ i v giá c , các y u t ñ u vào ñ u nh hư ng tr c ti p t i giá c cũng như s n lư ng mà các nhà cung c p s n sàng cung c p ra th trư ng. Chuy n gì x y ra khi chi phí th c ph m cho gà ăn hàng ngày và chi phí thuê m t b ng c a m t công ty s n xu t tr ng gi m? V i m c giá chi phí nguyên v t li u th p hơn, tương ng v i m c chi phí s n xu t tr ng th p hơn, s n xu t s có sinh l i hơn cho công ty. ði u ñó thúc ñ y các công ty hi n t i m r ng s n xu t tr ng và các công ty m i gia nh p th trư ng. Khi ñó, n u m c giá th trư ng v n gi m c P1 thì s n lư ng cung s tăng nhi u hơn so v i trư c kia. Hình 2.4 th hi n s tăng trư ng v s n lư ng t Q1 Q2. N u khi ñó giá tr ng gi m t i m c P2, công ty v n có th gi nguyên s n lư ng s n xu t Q1. Như v y so v i trư c ñây, lư ng tr ng tăng lên trên th trư ng ñã x y ra t t c m c giá. Vì v y hi n tư ng này ñư c ph n ánh qua vi c ñư ng cung d ch chuy n sang ph i, t S sang S’. Bài t p: L y ví d ngư c l i v vi c tăng giá ñ u vào nh hư ng như th nào ñ n cung và d ch chuy n ñư ng cung? • Thay ñ i công ngh s n xu t Ví d khi doanh nghi p xây d ng m t nhà máy s n xu t tr ng công nghi p hi n ñ i. Toàn b s gà chăn th s ñư c ñưa vào nuôi chu ng nh t, trong ñi u ki n gi m và ăn u ng ñ y ñ dinh dư ng. Vi c thay ñ i công ngh này giúp tăng s n lư ng lên nhanh chóng . Khi ñó nhà s n xu t s n sàng cung c p ra th trư ng nhi u s n lư ng tr ng hơn m i m c giá trên th trư ng. Và tương t như v y, m i m c s n lư ng yêu c u c a ngư i tiêu dùng, nhà s n xu t cũng s n sàng gi m giá s n ph m xu ng th p hơn lúc trư c. K t qu ñó ñư c th hi n b ng vi c ñư ng cung d ch chuy n sang ph i. • Thay ñ i s lư ng nhà s n xu t Vi c thay ñ i s lư ng nhà s n xu t trên th trư ng nh hư ng như th nào ñ n cung th trư ng? Như chúng ta ñã bi t, th trư ng ñư c cung c p hàng hóa không ch b i m t công ty mà t r t nhi u các công ty khác nhau. M i công ty ch có gi i h n kh năng s n xu t m c nh t ñ nh. Do ñó ñ ñáp ng ñư c lư ng tr ng tiêu th l n trên th trư ng, không nh ng ñòi h i năng l c cung ng s n ph m c a t ng nhà s n xu t mà còn ph thu c vào s lư ng các nhà s n xu t trên th trư ng. 31
  15. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u Ví d : Trư ng h p cúm gà x y ra trong th i gian v a qua. Th trư ng tr ng gà c a Vi t Nam ñư c cung c p t các nhà s n xu t tr ng công nghi p và t các trang tr i nuôi gà riêng l c a các h gia ñình. Khi d ch cúm gia c m x y ra, các nhà s n xu t tr ng công nghi p do phòng d ch t t nên tránh ñư c vi c gà b ch t hàng lo t. Tuy nhiên, h u h t các gia ñình nuôi gà riêng l ñ u có gà ch t hàng lo t. M t lo t các nhà cung c p tr ng trên th trư ng ñ u ph i r i kh i th trư ng và chuy n sang làm ngh nông nghi p khác. Khi ñó trên th trư ng s x y ra tình tr ng t t c lư ng cung tr ng ñ u b gi m m i m c giá. Tình tr ng này còn ñư c g i là s suy gi m v năng su t s n xu t c a th trư ng. M c dù các nhà s n xu t công nghi p c g ng tăng s n lư ng nhưng v i năng l c có h n, s n lư ng c a toàn th trư ng v n b gi m ñi m i m c giá cho dù giá tr ng có lên r t cao cũng không có hàng hóa ñ bán. K t qu ñư c ph n ánh trên ñ th là ñư ng cung tr ng d ch chuy n sang trái. • Thay ñ i kỳ v ng c a nhà s n xu t Các ph n trên chúng ta ñã th o lu n v s thay ñ i c a các y u t h u hình như giá hàng hóa ñ u vào, s lư ng nhà cung c p, công ngh s n xu t, v.v… t i cung th trư ng và ph n ánh qua vi c d ch chuy n ñư ng cung. Trong ph n cu i này, chúng ta s th o lu n v nh hư ng c a kỳ v ng trong s n xu t t i ñư ng cung c a th trư ng. ð c th hơn chúng ta s ti p t c v i ví d v hi n tư ng d ch cúm gia c m Vi t Nam nhưng v i m t k ch b n ngư c l i. ð n cu i năm 2007, B y t sau khi ki m tra quy t ñ nh s công b toàn qu c không có d ch cúm gia c m vào g n d p t t 2008. Các nhà s n xu t sau khi bi t tin này t nhi u ngu n tin ñáng tin c y, nh n th y ñây là m t cơ h i t t vì trong d p này nhu c u v tiêu th tr ng c a ngư i tiêu dùng s tăng r t cao, ñ c bi t trong b i c nh lo ng i nên không dám s d ng tr ng trong th i gian khá dài trư c ñó. Chính vì kỳ v ng v giá tăng cao này mà các nhà s n xu t ñ u tư tăng s n xu t. Nhi u h gia ñình chuy n sang t p trung s n xu t tr ng, các nhà công nghi p t m th i nhanh chóng ñư c xây d ng ñ gia tăng s n lư ng tr ng. K t qu là, m c dù chưa chính th c công b h t d ch, trên toàn th trư ng, các nhà s n xu t ñã s n sàng cung ng cho th trư ng v i s lư ng tr ng nhi u hơn trư c m i m c giá c a th trư ng hi n t i. Do ñó, có th nói r ng ñư ng cung c a th trư ng tr ng chuy n d ch sang bên ph i. Toàn b ñư ng cung c a th trư ng tr ng ñã v trí m i, t S S’ như ñã th hi n trên hình 2.4. CHÚ Ý P hân bi t s khác nhau gi a d ch chuy n và trư t c a ñư ng c u, ñư ng cung: • S trư t d c theo ñư ng c u, ñư ng cung x y ra khi giá c a m t hàng ñó thay ñ i. N u giá tr ng thay ñ i, lư ng c u và lư ng cung thay ñ i nhưng không vì th làm t hay ñ i hàm c u và hàm cung nên cũng không thay ñ i ñư ng c u và ñư ng cung. Giá c a hàng hoá thay ñ i ch làm thay ñ i m t lư ng c u, lư ng cung nh t ñ nh v à vì v y nó ñư c ph n ánh qua s ”trư t” trên ñư ng c u và ñư ng cung mà thôi. • S d ch chuy n ñư ng c u và ñư ng cung x y ra khi các y u t khác ngoài giá c a h àng hóa ñó tác ñ ng làm thay ñ i lư ng c u và lư ng cung. Vì nh ng tác ñ ng n ày làm cho hàm c u và hàm cung thay ñ i vì v y nó cũng làm cho ñư ng c u và ñư ng cung d ch chuy n. 32
  16. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u 2.3. Th trư ng 2.3.1. Gi i thi u t ng quan v th trư ng T rong ph n trư c, các thành ph n c a c u và cung ñã ñư c phân tích ñ th y rõ tính ch t và s v n ñ ng c a t ng thành ph n cơ b n c a th trư ng. Ph n này s ñ c p t i th trư ng nói chung và các y u t nh hư ng t i nó. Các khái ni m v th trư ng s giúp ta hi u s hình thành c a th trư ng. N goài ra, vi c s d ng các ñ c ñi m c a cung và c u ñã th o lu n ph n trư c ñ gi i thích cơ ch ñi u ti t c a th trư ng t ñó n m rõ vì s ao th trư ng l i có th t ñi u ch nh v ñi m cân b ng, và t i s ao l i luôn x y ra hi n tư ng b t cân b ng trên th trư ng. Không d ng l i t i ñó, vi c t p trung th o lu n v s thay ñ i c a m c giá cân b ng giúp chúng ta gi i thích ñư c s hình thành c a các m c giá cân b ng m i khi ñư ng cung, ho c ñư ng c u, ho c c ñư ng cung, ñư ng c u d ch chuy n ( ñây ta ñã hi u rõ t ph n trên là ñư ng cung và ñư ng c u – công c phân tích v cung c u th trư ng). Cu i cùng, xem xét s can thi p c a Chính ph tác ñ ng như th nào lên cung c u th trư ng. Ph n này nh m lý gi i nguyên nhân vì sao Chính ph ph i can thi p b ng các m c giá tr n và giá sàn. Qua ñó chúng ta có th th y ñ y ñ ñi m m nh và ñi m y u c a các chính sách giá c a nhà nư c tác ñ ng như th nào lên th trư ng. 2.3.2. S hình thành th trư ng t cung và c u th trư ng 2.3.2.1. Khái ni m th trư ng M t th trư ng (th trư ng trong Kinh t Vi mô luôn ñư c quan ni m là m t th trư ng c th v m t lo i hoàng hoá c th ) là m t t p h p nh ng ngư i mua và ngư i bán g p g và t o ra kh năng trao ñ i v m t lo i hàng hóa và d ch v . S g p g c a ngư i bán tr ng và ngư i mu n mua tr ng t o nên th trư ng tr ng. Hình nh chúng ta ra ch , g p ngư i bán tr ng và mua tr ng chính là m t th trư ng tr ng hay có th g i là ch tr ng. Th trư ng có th hình thành b t kỳ nơi nào, t ngoài ch cho t i trên m ng internet, x y ra v i m i lo i hàng hóa, t xe máy cho t i các phát minh sáng ch . B t kỳ nơi nào có s g p g gi a m t t p h p ngư i mua và ngư i bán và có trao ñ i hàng hóa và d ch v là nơi ñó s hình thành nên th trư ng. 33
  17. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u T h trư ng là trung tâm c a ho t ñ ng kinh t , r t nhi u câu h i và các v n ñ thú v trong kinh t h c xoay quanh câu h i th trư ng ho t ñ ng như th nào? Ví d như t i sao ch có m t vài công ty c nh tranh v i m t vài công ty khác m t s th trư ng trong khi các th trư ng khác, có r t nhi u công ty c nh tranh v i nhau. T i sao m t s th trư ng giá c tăng lên r t nhanh và cũng xu ng r t nhanh trong khi m t s th trư ng khác giá c l i thay ñ i m t cách h t s c ch m ch p? Nh ng câu h i ph c t p ñó s ñư c th o lu n các bài ti p theo. bài này, chúng ta s gi i thích các câu h i ñơn gi n hơn nhưng không kém ph n thú v . Ví d như th trư ng ñi u ti t giá như th nào? T i sao giá c có th cân b ng trong m t kho ng th i gian nh t ñ nh, sau ñó l i bi n ñ ng ñ r i hình thành nên m t m c giá cân b ng khác t i m t th i ñi m nào ñó sau m t th i gian nh t ñ nh? Chính ph nên ñ cho th trư ng t ho t ñ ng hay nên can thi p vào th trư ng? 2.3.2.2. Cân b ng th trư ng p h n trên, chúng ta ñã xét cung, c u m t cách tách bi t. Chúng ta ñã bi t r ng m i m t m c giá hàng hóa s ñư c bán và mua v i kh i lư ng khác nhau. Khi giá tăng thì lư ng mua hàng hóa s gi m, nhưng thay vào ñó lư ng bán l i tăng. N gư c l i khi giá gi m, ngư i tiêu dùng s n sàng mua nhi u hàng hóa hơn, còn nhà s n xu t l i bán ít hàng hóa hơn. Các phân tích ñó b tách bi t ph n trên. Tuy nhiên, chúng ta cũng ñã bi t r ng th trư ng là nơi g p g gi a ngư i bán và ngư i mua. Như v y, th trư ng là nơi giúp ngư i mua và ngư i bán th a thu n v i nhau v giá c và s n lư ng ñ hàng hóa có th th c s ñư c tiêu th . Như v y, có s liên k t gi a ngư i bán và ngư i mua. Câu h i ñ t ra là th trư ng s làm gì ñ th hi n m i liên k t này? Hơn th n a th trư ng giúp ngư i tiêu dùng và ngư i bán hàng th a thu n như th nào? Chúng ta s th y r ng, cung và c u s cùng ñư c th trư ng ñi u ti t g p nhau t i m t ñi m cân b ng v giá và lư ng, ho c ta còn g i là ñi m cân b ng th trư ng. Xem xét hình 2.5 ta th y, t i ñi m P0 , lư ng cung c p b ng v i lư ng c u yêu c u là Q0. Như v y t i ñi m này, s lư ng hàng hóa ngư i mua mu n mua b ng chính s lư ng hàng hóa ngư i bán mu n bán. S dĩ g i ñó là ñi m cân b ng vì t i ñi m ñó không có lý do nào khi n cho giá c tăng lên hay gi m ñi n a ch ng nào các y u t khác còn gi nguyên không ñ i. 0 H ình 2.5 . Cung, c u và ñi m cân b ng 34
  18. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u T h trư ng ñ t cân b ng m c giá P0 và lư ng cân b ng là Q0. m c giá cao hơn P1, xu t hi n s dư th a trên th trư ng, do ñó giá có xu th gi m xu ng. m c giá th p hơn P2, s có thi u h t trên th trư ng và giá có xu hư ng tăng. Vì sao th trư ng l i hư ng t i ñi m cân b ng? Gi ñ nh giá c a th trư ng ñang m c P1, cao hơn m c cân b ng trong hình 2.5. Khi ñó do giá cao, nhà s n xu t s c g ng s n xu t và bán nhi u hơn, trong khi ngư i tiêu dùng l i không có kh năng và gi m mua hàng hoá. Dư th a hàng trên th trư ng s tích t l i và ñ bán ñư c lư ng dư th a này, nhà s n xu t bu c ph i gi m giá bán và lúc ñó ngư i mua s tăng mua do giá gi m. Do ñó nhà s n xu t và ngư i tiêu dùng s tương tác v i nhau và làm cho giá th trư ng th p hơn trư c và ti n ñ n giá cân b ng. ði u tương t ngư c l i x y ra khi giá dư i m c P2 – t h p hơn giá cân b ng P0. T i ñây, ngư i mua tăng mua hàng hóa còn ngư i bán thì mu n gi m bán và do v y s t o nên hi n tư ng có r t nhi u ngư i s n sàng mua hàng, nhưng l i có r t ít hàng hóa trên th trư ng không ñ ñáp ng ñư c ngư i tiêu dùng. Hi n tư ng này g i là s khan hi m hàng hóa trên th trư ng. S khan hi m hàng hóa làm cho ngư i mua s n sàng mua hàng hóa ñó m c giá cao hơn và ñi u này tác ñ ng t i nhà s n xu t, kích thích h s n xu t ra nhi u hàng hóa hơn ñ ki m l i. Do v y, m c giá s tăng d n lên cùng v i s lư ng hàng hóa cung ra trên th trư ng tăng lên. Giá s tăng cho ñ n khi ñ t ñư c m c giá cân b ng t i P0, th trư ng l i xác l p tr ng thái cân b ng. TÓM L I Th trư ng t do (th trư ng c nh tranh) ho t ñ ng luôn t ñi u ti t giá c và s n lư ng v xu th cân b ng th trư ng. Xu hư ng t ñi u ti t như v y ñư c g i là cơ ch th trư ng. Cơ ch th trư ng là xu hư ng giá t ñi u ch nh cho t i khi lư ng cung b ng lư ng c u (th trư ng cân b ng). ñi m cân b ng dư i tác ñ ng c a cơ ch th trư ng s không có b t kỳ s thi u h t hàng hóa cũng như s dư th a hàng hóa trên th trư ng. Do v y s không có b t kỳ áp l c nào v giá. Trên th c t , cung và c u có th không thư ng xuyên ñi m cân b ng, và có m t s th trư ng không th c s cân b ng m t cách nhanh chóng khi các ñi u ki n c a th trư ng thay ñ i. Nhưng ñ i v i h u h t hàng hoá, d ch v , dư i tác ñ ng c a cơ ch th trư ng, th trư ng luôn luôn có xu th xoay quanh v trí cân b ng (tr m t s hàng hoá ñ c bi t như các hàng hoá mang tính ñ u cơ). 2.3.2.3. S b t cân b ng th trư ng Ph n trên chúng ta ñã ch ng minh r ng th trư ng luôn có xu hư ng tr v tr ng thái cân b ng. S có r t nhi u ngư i h i r ng có ph i th trư ng luôn ñi m cân b ng. Th c ra thì tr ng thái cân b ng c a th trư ng ñư c chi ti t hóa trong phân tích lý thuy t. Trong th c t , vi c th trư ng ñ t ñi m cân b ng ch di n ra trong m t kho ng th i gian r t ng n. H u h t các th trư ng ñ u tr ng thái g n v i tr ng thái cân b ng. Lý do là m t doanh nghi p bán v a h t s lư ng hàng hóa s n xu t và ngư i mua mua v a ñ lư ng hàng hóa c n m t m c giá th trư ng là ñi u r t khó x y ra và ch x y ra r t ít trong kho nh kh c nh t ñ nh nào ñó. Thông thư ng luôn có tình tr ng th a hàng hóa vì ít ngư i mua, ho c th y h t hàng hóa ta mu n mua mà nhà cung c p l i h t hàng. V y vi c th trư ng thông thư ng s ch luôn tr ng thái b t cân b ng – t c 35
  19. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u là dư th a ho c thi u h t. Nhưng trong m i hoàn c nh thì th trư ng t do s luôn có xu hư ng v ñi m cân b ng. Ngoài ra, có th th y m t s b t cân b ng khác mà không th tr v v trí cân b ng là khi có s can thi p c a Chính ph . ph n sau chúng ta s th o lu n chi ti t v s b t cân b ng th trư ng dư i s can thi p giá t Chính ph . Tuy nhiên, dù b t kỳ trư ng h p nào chúng ta ñ u th y r ng, s b t cân b ng trên th trư ng gây nên nh ng h u qu không t t, ñ c bi t v phía l i ích c a ngư i tiêu dùng, nhà s n xu t cũng như toàn xã h i. Nhưng chúng ta cũng nên ch p nh n r ng, th trư ng hi n t i trên th gi i ña ph n là th trư ng không hoàn h o và h u h t ñ u m c b t cân b ng. 2.3.3. S thay ñ i giá và s n lư ng cân b ng 2.3.3.1. T s d ch chuy n ñư ng c u th trư ng T rong ph n này chúng ta t p trung vào xem xét nh ng nhân t nh hư ng t i c u s tác ñ ng lên cân b ng th trư ng như th nào? Vi c phân tích k t h p cung, c u có th cho phép ta gi i thích nhi u hi n tư ng c a th trư ng trong th c t . Ph n này tr l i c th câu h i: ði u gì s x y ra khi ñư ng c u c a th trư ng d ch chuy n, trong khi ñư ng cung c a th trư ng không thay ñ i. Chúng ta hãy gi s r ng thu nh p c a gia ñình tăng lên ñ t ng t d n ñ n nhi u ngư i mu n s d ng các s n ph m v tr ng hơn như các món v tr ng làm bánh, s d ng tr ng ñ làm ñ p da m t, v.v... Khi ñó ñư ng c u v tr ng s d ch chuy n sang bên ph i khi thu nh p cao hơn. 0 H ình 2.6 . M t s cân b ng m i khi ñư ng c u d ch chuy n Khi ñư ng c u d ch chuy n sang ph i, ñi m cân b ng c a th trư ng m c giá P3 c ao hơn và m c s n lư ng Q3 c ao hơn. Xem xét hình 2.6 ta th y r ng khi ñư ng c u d ch chuy n sang bên trái s lư ng ngư i mua s tăng. N u các nhà s n xu t v n gi m c giá P1 và s n lư ng Q1 s t o ra s khan hi m tr ng trên th trư ng. ði u này m t l n n a dư i tác ñ ng c a cơ ch th trư ng, giá hàng hóa s tăng d n lên t m c P1 t i m c P3 và theo ñó s lư ng tr ng s n xu t ra s tăng t m c Q1 lên t i Q3, khi ñó th trư ng s có m c cân b ng m i. 36
  20. B ài 2: Thi trư ng − C ung và c u M c giá P3 cao hơn m c giá P1 v i s lư ng hàng hóa Q3 nhi u hơn m c Q1. M t l n n a th trư ng l i t xác l p ñi m cân b ng m i t i (P3; Q3). Tương t như v y, t t c nh ng y u t (giá hàng hoá liên quan, th hi u ngư i tiêu dùng, s lư ng ngư i tiêu dùng, v.v…) làm ñư ng c u d ch chuy n s tác ñ ng lên th trư ng và ñi m cân b ng m i s l i ñư c xác l p. 2.3.3.2. T s d ch chuy n ñư ng cung th trư ng M t k ch b n khác di n ra do bên nhà cung c p tác ñ ng ñ n th trư ng. ði u gì s x y ra khi các nhà cung c p s n sàng tăng s n lư ng c a mình lên m i m c giá m c dù ngư i tiêu dùng không h quan tâm ñ n ñi u ñó. Khi ñó ñư ng cung s d ch chuy n sang bên ph i và ñi m cân b ng m i c a th trư ng s xu t hi n. Chúng ta s ti p t c ñưa ra m t gi ñ nh khác. Lúc này, vào tháng 12-2007, các nhà cung c p tr ng trên th trư ng bi t Chính ph s ban hành l nh h t d ch cúm gia c m vào tháng 2 – 2008, th c t ngay t i th i ñi m cu i năm 2007, Chính ph cũng ñã bi t ch c ch n d ch ñã h t nên không còn ki m soát các doanh nghi p cung ng thêm tr ng ra th trư ng. L p t c t t c các doanh nghi p tăng s n xu t nhi u tr ng hơn và s n sàng cung ng ra th trư ng nhi u hơn ñư ng cung s d ch chuy n sang ph i (S → S’). 0 H ình 2 .7. Cân b ng th tr ư ng m i do ñư ng cung d ch chuy n Khi ñư ng cung d ch chuy n sang ph i, ñi m cân b ng c a th trư ng m c giá P3 t h p hơn và m c s n lư ng Q3 cao hơn. Hình 2.7 cho th y, khi các nhà cung c p ñã tham gia vào th trư ng nhi u hơn, lư ng cung c p tr ng trên th trư ng s ngày m t gia tăng m c dù nhu c u c a ngư i tiêu dùng không thay ñ i, ñư ng cung d ch chuy n sang ph i. Do trên th trư ng có nhi u tr ng bán hơn trư c n u nhà s n xu t v n gi giá m c P1, th trư ng l p t c s xu t hi n hi n tư ng dư th a hàng hóa. Lư ng dư th a này s nhi u hơn c lư ng Q3 và lúc ñó nhà s n xu t bu c ph i gi m giá tr ng ñ tránh vi c dư th a hàng hóa, do ñó giá gi m. Khi giá tr ng gi m thì nhà s n xu t s gi m cung tr ng d n v Q3. Ngư c l i, so v i trư c, giá hàng hóa s gi m xu ng t m c P1 t i m c P3 cân b ng th trư ng m i d n ñư c xác l p t i (P3; Q3). 37
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2