intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Tạp chí khoa học: Nghiên cứu sơ bộ hiện trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn các loài thực vật bị đe dọa tuyệt chủng tại Khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia-Pà Cò, tỉnh Hòa Bình

Chia sẻ: Hoàng Thiện | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

52
lượt xem
6
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ở Khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia-Pà Cò đã phát hiện được 52 loài thực vật đang bị đe doạ tuyệt chủng thuộc 3 ngành thực vật bậc cao có mạch là Ngọc lan, Thông và Dương xỉ. Trong đó, có 41 loài thực vật được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (2007), 29 loài được xếp trong Nghị định 32/2006/NĐ-CP, và 2 loài được xếp trong danh lục đỏ thế giới IUCN (2012.2).

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Tạp chí khoa học: Nghiên cứu sơ bộ hiện trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn các loài thực vật bị đe dọa tuyệt chủng tại Khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia-Pà Cò, tỉnh Hòa Bình

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 36-43<br /> <br /> Nghiên c u sơ b hi n tr ng và xu t gi i pháp b o t n các loài th c v t b e d a tuy t ch ng t i Khu b o t n thiên nhiên Hang Kia - Pà Cò, t nh Hòa Bình<br /> Phùng Văn Phê1, Nguy n Trung Thành2,*, Ph m Th Oanh3<br /> B môn Tài nguyên th c v t, Vi n Công ngh sinh h c Lâm nghi p, Trư ng i h c Lâm nghi p Xuân Mai, Chương M , Hà N i, Vi t Nam 2 Khoa Sinh h c, Trư ng i h c Khoa h c T nhiên, HQGHN, 334 Nguy n Trãi, Hà N i, Vi t Nam 3 Khoa Khoa h c T nhiên, i h c H i Phòng, 171 Phan ăng Lưu, Ki n An, H i Phòng<br /> Nh n ngày 01 tháng 3 năm 2013 Ch nh s a ngày 08 tháng 4 năm 2013; ch p nh n ăng ngày 07 tháng 5 năm 2013<br /> 1<br /> <br /> Tóm t t. Khu b o t n thiên nhiên Hang Kia - Pà Cò ã phát hi n ư c 52 loài th c v t ang b e do tuy t ch ng thu c 3 ngành th c v t b c cao có m ch là Ng c lan, Thông và Dương x . Trong ó, có 41 loài th c v t ư c ghi trong Sách Vi t Nam (2007), 29 loài ư c x p trong th gi i IUCN (2012.2). H u h t Ngh nh 32/2006/N -CP, và 2 loài ư c x p trong danh l c chúng c n ư c nghiên c u nhân gi ng, gây tr ng, b o t n và phát tri n. Hai nhóm gi i pháp b o t n các loài th c v t b e d a tuy t ch ng Khu b o t n thiên nhiên Hang Kia - Pà Cò là gi i pháp v qu n lý, b o v r ng và gi i pháp v giám sát và b o t n a d ng sinh h c. T khóa: b o t n, Hang Kia - Pà Cò, khu b o t n thiên nhiên, th c v t b e d a tuy t ch ng.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> tv n<br /> <br /> ∗<br /> <br /> Khu b o t n thiên nhiên (BTTN) Hang Kia – Pà Cò n m phía b c huy n Mai Châu, phía tây t nh Hoà Bình, giáp ranh v i t nh Sơn La, v trí t 20o40’ n 20o45’ vĩ b c và t 104o51’ n 105o00’ kinh ông, trong a gi i hành chính 6 xã Hang Kia, Pà Cò, Tân Sơn, Bao La, Phi ng V và Cun Pheo, có di n tích là 5.257,77 ha [1-2]. V ranh gi i: Phía b c giáp xã Chi ng Yên huy n M c Châu, t nh Sơn<br /> <br /> _______<br /> ∗<br /> <br /> Tác gi liên h . T: 84-914373627. E-mail: thanhntsh@gmail.com<br /> <br /> La; phía nam giáp các xã Bao La, Phi ng V , Cun Pheo; phía ông giáp các xã ng B ng, Nà Mèo c a huy n Mai Châu; phía tây giáp các xã Xuân Nha, Noóng Luông huy n M c Châu, t nh Sơn La [1]. Khu BTTN Hang Kia – Pà Cò là khu v c có tính a d ng sinh h c quan tr ng, ư c c trưng b i ki u r ng kín lá r ng thư ng xanh á nhi t i núi th p, trong ó ki u ph r ng trên núi á vôi chi m di n tích l n nh t, có ý nghĩa nh t i v i công tác b o t n m u chu n h sinh thái r ng trên núi á vôi, b o t n ngu n gen ng th c v t nguy c p, ph c v nghiên c u khoa h c, phòng h và b o v môi trư ng sinh thái c nh quan trong khu v c. 36<br /> <br /> P.V. Phê và nnk. /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 36-43<br /> <br /> 37<br /> <br /> Nghiên c u v h th c v t và th m th c v t c a Khu BTTN Hang Kia – Pà Cò, làm cơ s cho công tác qu n lý, b o t n a d ng sinh h c và s d ng b n v ng ngu n tài nguyên thiên nhiên có trong khu v c là r t c n thi t. Bài báo này t p trung gi i thi u m t s k t qu nghiên c u sơ b hi n tr ng và xu t gi i pháp b o t n các loài th c v t b e d a tuy t ch ng t i Khu BTTN Hang Kia – Pà Cò, t nh Hòa Bình.<br /> <br /> 3. K t qu nghiên c u 3.1. Thành ph n loài th c v t nguy c p t i khu v c nghiên c u H th c v t Khu b o t n thiên nhiên Hang Kia - Pà Cò ã phát hi n ư c 52 loài th c v t ang b e do tuy t ch ng thu c 3 ngành th c v t b c cao có m ch (B ng 01). Trong ó, ngành Ng c lan có 44 loài, chi m s lư ng l n nh t (84,62%); ti p theo là ngành ngành Thông có 6 loài (11,54%), cu i cùng là ngành Dương x có 2 loài (3,84%). Trong s ó có: - 41 loài th c v t ư c ghi trong Sách Vi t Nam (2007), bao g m 1 loài r t nguy c p (CR) là Re hương Cinnamomum parthenoxylon; 17 loài ang nguy c p (EN), i n hình như Pơ mu Fokienia hodginsii, Bách xanh Calocedrus macrolepis, Chò ãi Annamocarya sinensis, Nghi n Excentrodendron tonkinense, Mun Diospyros mun, C t toái b Drynaria fortunei, v.v. và 23 loài s nguy c p (VU); - 29 loài ư c x p trong Ngh nh 32/2006/N -CP, bao g m 5 loài thu c nhóm IA là Thông pà cò Pinus kwangtungensis, Lan hài Paphiopedilum spp. và Lan Kim tuy n Anoectochilus spp.; 24 loài thu c nhóm IIA, i n hình như Re hương Cinnamomum parthenoxylon, Pơ mu Fokienia hodginsii, Bách xanh Calocedrus macrolepis, Nghi n Excentrodendron tonkinense, Trai Garcinia fagraeoides, Thiên tu Cycas collina, Thông b c Taxus chinensis, v.v. - 2 loài ư c x p trong danh luc th gi i IUCN (2012.2); trong ó có 1 loài s nguy c p là Thiên tu Cycas collina; 1 loài g n b e d a là Kim giao Nageia fleuryi.<br /> <br /> 2. 2.1.<br /> <br /> i tư ng và phương pháp nghiên c u i tư ng và th i gian nghiên c u<br /> <br /> i tư ng nghiên c u là các loài th c v t b e d a tuy t ch ng Khu b o t n thiên nhiên Hang Kia - Pà Cò, t nh Hòa Bình. Th i gian nghiên c u trong năm 2009, 2010. 2.2. Phương pháp nghiên c u - Thu th p s li u: Các phương pháp nghiên c u thu th p s li u ư c tri n khai trong tài này bao g m: i u tra th c v t trên tuy n và ô tiêu chu n, phương pháp nghiên c u k th a tài li u [3-4], phương pháp PRA [5]. - X lý s li u: Tên khoa h c các loài cây ư c xác nh b ng phương pháp hình thái so sánh, và ư c ch nh lý theo các tài li u [6-9]. Hi n tr ng b o t n c a h th c v t ư c ánh giá theo Sách Vi t Nam (2007) [10], Ngh nh 32/N -CP c a Chính ph Vi t Nam (2006) [11] và Danh l c th gi i (Global IUCN Red List of Threadtened Species) và s phân b cũng như m c b tác ng c a chúng trong khu v c.<br /> <br /> 38<br /> <br /> P.V. Phê và nnk. /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 36-43<br /> <br /> B ng 1. Danh sách th c v t b<br /> TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 Tên Khoa h c Cinnamomum parthenoxylon Anoectochilus roxburghii Fokienia hodginsii Calocedrus macrolepis Acanthopanax trifoliatus Drynaria fortunei Tetrapanax papyriferus Nervilia fordii Stephania cepharantha Gynostemma pentaphyllum Paphiopedilum malipoense Excentrodendron tonkinense Polygonatum kingianum Lithocarpus cerebrinus Diospyros mun Asarum balansae Anoectochilus calcareus Annamocarya sinensis Canarium tramdenum Goniothalamus vietnamensis Dipterocarpus retusus Rauvolfia verticillata Taxus chinensis Drynaria bonii Pinus kwangtungensis Codonopsis javanica Aglaia spectabilis Ardisia silvestris Chukrasia tabularis Protium serratum Cinnamomum balansae Tinospora sagittata Quercus platycalyx Quercus chrysocalyx Michelia balansae Disporopsis longifolia Calamus platyacanthus Kibatalia laurifolia Stephania dielsiana Melientha suavis Markhamia stipullata Stephania rotunda Stephania sinica Tinospora sinensis Stephania hernandiifolia Paphiopedilum hirsutissimum Fibraurea tinctoria Nageia fleuryi Stephania longa Dendrobium nobile Cycas collina Garcinia fagraeoides<br /> <br /> Khu BTTN Hang Kia – Pà Cò Tình tr ng b o t n Tên Vi t Nam S VN (2007) / IUCN (2012.2) Re hương CR A1,a,c,d Lan Kim tuy n EN A1,a,c,d Pơ mu EN A1,a,c,d Bách xanh EN A1,a,c,d, B1+2b,c Ngũ gia bì gai EN A1,a,c,d+2c,d C t toái b EN A1,c,d Thông th o EN A1,c,d Lan m t lá EN A1,d+2d Bình vôi hoa u EN A1a,b,c,d Gi o c lam EN A1a,c,d Lan hài xanh EN A1a,c,d+2d Nghi n EN A1a-d+2c,d Hoàng tinh vòng EN A1c,d S i ph ng EN A1c,d Mun EN A1c,d, B1+2a Bi n hóa núi cao EN A1c,d, B1+2b,c Kim tuy n á vôi EN A1d Chò ãi EN B1+2c,d,e Trám en VU A1,a,c,d +2d B béo en VU A1,a,c,d, B1+2b,e Chò nâu VU A1,c,d+2c,d, B1+2b,e Ba g c vòng VU A1a, c Thông b c VU A1a,c,B1+2b,c T c kè á VU A1a,c,d Thông Pà cò VU A1a,c,d, B1+2b,c,e ng sâm VU A1a,c,d+2c,d G in p VU A1a,c,d+2d Khôi tía VU A1a,c,d+2d Lát hoa VU A1a,c,d+2d C phèn VU A1a,d+2d, B1+2a Vù hương VU A1c C gió VU A1c,d D cau VU A1c,d D u vàng VU A1c,d Gi i bà VU A1c,d Hoàng tinh cách VU A1c,d Song m t VU A1c,d+2c,d Th n linh lá nh VU B1+2,b,c C dòm VU B1+2b,c Rău s ng VU B1+2e Thi t inh VU B1+2e Bình vôi Bình vôi núi á Dây au xương Dây m i Hài lông Hoàng ng Kim giao NT (ver 3.1) Lõi ti n Th ch h c Thiên tu VU A2cd+4cd; C1 (ver 3.1) Trai lý<br /> <br /> e do<br /> <br /> N 32 IIA IA IIA IIA<br /> <br /> IIA IIA IA IIA IIA<br /> <br /> IIA IA<br /> <br /> IIA IA IIA<br /> <br /> IIA IIA<br /> <br /> IIA<br /> <br /> IIA IIA IIA IIA IIA IIA IA IIA IIA IIA IIA IIA<br /> <br /> P.V. Phê và nnk. /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 36-43<br /> <br /> 39<br /> <br /> 3.2. Hi n tr ng b o t n c a m t s loài th c v t b e d a tuy t ch ng t i khu v c nghiên c u 1. C t toái b ex Mett.) J. Smith Drynaria fortunei (Kuntze<br /> <br /> Có th g p chúng c phân khu b o v nghiêm ng t và phân khu ph c h i sinh thái c a Khu b o t n, trên các t ng á ho c trên cây, nh ng nơi m cao, tàn che c a r ng l n. Chúng thư ng phân b thưa th t, vài cây/1 i m, các i m b t g p chúng cũng không nhi u. C t toái b ư c g p nhi u khu v c r ng nghi n thu c Thung ng xã Hang Kia. C n b o v nghiêm ng t loài C t toái b Khu b o t n. 2. Thiên tu Cycas collina Hill, Nguyen & Phan Thiên tu phân b lác ác m t vài i m trong Khu b o t n, trên các sư n dông núi. C n b o v nghiêm ng t loài Thiên tu , tránh khai thác làm c nh. 3. Pơ mu Fokienia hodginsii A. Henry & Thomas Ch g p Pơ mu khu v c núi Hang Kia thu c xã Hang Kia thu c phân khu ph c h i sinh thái c a Khu BTTN. Hi n t i nh ng cá th Pơ mu ây u là nh ng cây tái sinh, ho c cây nh , không g p cây l n. Pơ mu tái sinh khá m nh v i m t cao và sinh trư ng r t t t. Chúng thư ng m c trên ư ng dông ho c nh núi khu v c này. C n nghiên c u b o t n t i ch ho c b o t n chuy n ch loài Pơ mu khu v c. 4. Bách xanh Calocedrus macrolepis Kurz Ch g p Bách xanh t i 2 i m xã Hang Kia thu c phân khu ph c h i sinh thái c a Khu BTTN: m t i m núi Hang Kia thu c xóm Hang Kia, m t i m xóm Thung ng. Hi n t i nh ng cá th Bách xanh ây u là nh ng cây tái sinh, ho c cây nh . Nh ng cá th Bách xanh trư ng thành h u h t ã b khai thác t r t<br /> <br /> lâu, hi n t i ch còn l i m t s g c cây c a chúng. Tuy nhiên, m t tái sinh ây khá cao và chúng sinh trư ng r t t t. Thư ng g p Bách xanh trên ư ng dông ho c nh núi các khu v c này, thu c ki u r ng th sinh b tác ng m nh n r t m nh. Có th nghiên c u b o t n t i ch ho c b o t n chuy n ch loài Bách xanh khu v c. 5. Thông Rehd. b c Taxus chinensis (Pilg.)<br /> <br /> Thông b c phân b r i rác m t s i m thu c xã Pà Cò và Hang Kia, trên nh ho c sư n núi á vôi. i n hình như khu v c núi Pà Cò và núi Hang Kia ã g p vài cá th phân b , h u h t là cây nh , không g p cây l n. Chúng m c xen cùng m t s loài như Thông pà cò, Thông tre lá ng n, Re hương, các loài s i d , Pơ mu, Bách xanh, v.v. Hi n t i s lư ng cá th Thông b c không nhi u (kho ng vài ch c cây), kh năng tái sinh th p. N u không ư c b o v h u hi u, r t có th loài Thông b c Khu BTTN s b tuy t ch ng trong tương lai không xa. Nghiên c u b o t n chúng là v n c p bách. 6. Thông Pà Cò Pinus kwangtungenssis Chun ex Tsiang Thông Pà Cò phân b r i rác trên các nh núi ho c sư n dông c a các xã Pà Cò và Hang Kia thu c c phân khu b o v nghiêm ng t và phân khu ph c h i sinh thái c a Khu b o t n. H u h t là nh ng cây trư ng thành, có kích thư c l n. Thư ng chúng t p trung t vài cá th cho n vài ch c cá th trên ư ng nh c a m t dãy núi kéo dài, nhi u nh t trên nh các núi Pà Cò c a xã Pà Cò và núi Hang Kia c a xã Hang Kia. Tuy kh năng tái sinh t nhiên c a chúng r t th p (trong su t quá trình i u tra ch b t g p m t vài cây tái sinh nh ), song h u h t nh ng cây trư ng thành u ang sinh trư ng r t t t. Thông pà cò Khu b o t n hi n nay<br /> <br /> 40<br /> <br /> P.V. Phê và nnk. /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 36-43<br /> <br /> ư c b o v khá t t. Trong su t quá trình kh o sát ch phát hi n th y m t cây Thông pà cò ã b ch t h trong nh ng năm g n ây t i núi Hang Kia thu c xã Hang Kia c a Khu BTTN. Tuy nhiên, v n c n có các nghiên c u b o t n chuy n ch cho loài Thông pà cò. 7. Re hương Cinnamomum parthenoxylon (Jack) Meisn. B t g p Re hương m t s i m thu c xã Pà Cò, Hang Kia, thu c r ng t nhiên ã b tác ng m nh ho c r ng ph c h i. Hi n t i chưa g p cây l n, ch g p cây nh ho c cây tái sinh. Khu v c có Re hương phân b nhi u nh t thu c núi Hang Kia c a xã Hang Kia. Chúng thư ng phân b cùng Pơ mu, Bách xanh, Thông pà cò ho c Thông . Kh năng tái sinh ch i r t m nh, tái sinh h t kém, do hi n t i ngu n h t gi ng khu v c thi u. C n nghiên c u b o t n t i ch , ho c chuy n ch loài Re hương. 8. Nghi n Excentrodendron tonkinense (Gagnep.) Chang & Miau Có th g p Nghi n phân b c phân khu b o v nghiêm ng t và phân khu ph c h i sinh thái c a Khu b o t n thu c các xã Hang Kia, Cun Pheo. Chúng ư c g p nhi u Thung ng, Thung M n c a xã Hang Kia thu c phân khu ph c h i sinh thái. H u h t qu n th Nghi n ây là cây l n, ư ng kính trung bình t i 60 cm, cao trung bình 20-25m. Có nhi u cá th kích thư c r t l n, ư ng kính trên 100 cm. Ư c tính còn t i 2000 cá th Nghi n khu v c. Tuy nhiên, hi n nay chúng ang b khai thác m nh. N u không có bi n pháp b o v h u hi u, thì r t có th nh ng cánh r ng nghi n như th này s không còn KBTTN Hang Kia – Pà Cò trong tương lai không xa. 9. Trai lý Garcinia fagraeoides A. Chev. Trai lý phân b các xã Tân Sơn, Pà Cò, Hang Kia, Cun Pheo c a Khu b o t n. Chúng<br /> <br /> ư c g p nhi u nh t phân khu b o v nghiêm ng t thu c xã Pà Cò, ti p n là xã Cun Pheo. H u h t là cây l n, ư ng kính trung bình t i 60 cm, cao trung bình 20-25m, có nhi u cây kích thư c r t l n, ư ng kính trên 100 cm. Ư c tính còn t i hàng nghìn cây Trai lý Khu b o t n. Kh năng tái sinh c a Trai lý cũng r t m nh. Thư ng g p Trai lý trên các nh ho c sư n núi á vôi hi m tr , ho c r i rác vài cây trên m i nh núi nh . Có nh ng khu v c, Trai lý phân b t p trung thành t ng ám dày c vài ch c cây trên m t ng n núi. i n hình như khu v c g n qu c l 6 thu c xã Pà Cò, cách trung tâm Ban qu n lý Khu b o t n kho ng 10 Km. Tuy nhiên, hi n nay Trai lý ang b khai thác r t m nh t i khu v c xã Pà Cò và Cun Pheo, thu c phân khu b o v nghiêm ng t c a Khu b o t n. C n có nh ng bi n pháp b o v h u hi u hơn n a, gi l i nh ng cánh r ng Nghi n, Trai quí hi m t i ây, m t c trưng c a ki u th m th c v t r ng trên núi á vôi, mà không còn nhi u l m Hang Kia – Pà Cò nói riêng và Hòa Bình hay Vi t Nam nói chung. 10. Mun Diospyros mun A. Chev. ex Lecomte Mun phân b lác ác m t s i m thu c xã Pà Cò và Cun Pheo thu c phân khu b o v nghiêm ng t c a Khu b o t n. Chưa g p cây l n, ch b t g p m t s cây nh ho c cây tái sinh. Tình tr ng b o t n c a loài Khu b o t n là r t nguy c p. Có th nghiên c u b o t n chuy n ch loài Mun Khu BTTN Hang Kia – Pà Cò. 11. C dòm Stephania dielssiana C. Y. Wu C dòm ư c b t g p vài nơi thu c vùng lõi c a Khu b o t n, nh ng nơi m, dư i tán r ng kín thư ng xanh trên núi á vôi, tàn che cao. T n s b t g p loài là th p. C n nghiên c u nhân gi ng, gây tr ng, b o t n chuy n ch loài C dòm, t o ngu n dư c li u cho th trư ng.<br /> <br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2