Thực trạng sử dụng thời gian rỗi của người dân nông thôn đồng bằng Bắc Bộ: Nghiên cứu trường hợp xã Trịnh Xá, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam - Nguyễn Tuấn Minh

60 Xã hội học, số 4 - 2009<br /> <br /> <br /> <br /> THùC TR¹NG Sö DôNG THêI GIAN RçI<br /> CñA NG¦êI D¢N N¤NG TH¤N §åNG B¡NG B¾C Bé<br /> (Nghiªn cøu tr­êng hîp x· TrÞnh X¸ - huyÖn B×nh Lôc - tØnh Hµ Nam)<br /> <br /> NGUYÔN TUÊN MINH * F<br /> 0<br /> P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ho¹t ®éng sö dông thêi gian rçi lµ t©m ®iÓm ®Ó nh×n nhËn lèi sèng, lµ th­íc ®o<br /> sù giµu cã cña con ng­êi c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc con<br /> ng­êi ®Òu cÇn ®Õn sù nghØ ng¬i nh­ng ng­êi ta kh«ng thÓ chØ nghØ ng¬i b»ng c¸ch<br /> tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu sinh häc h÷u h¹n mµ cßn ph¶i lµ nh÷ng nhu cÇu v¨n ho¸,<br /> thÈm mü, ®¹o ®øc, t©m linh. Con ng­êi sö dông thêi gian nµy cho nh÷ng g× mµ ®èi<br /> víi c¸ nh©n hä lµ quan träng vµ ®©y cßn lµ ho¹t ®éng tù thÓ hiÖn m×nh.<br /> N«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay kh¸c rÊt nhiÒu so víi tr­íc kia, kinh tÕ thÞ<br /> tr­êng, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®êi sèng cña ng­êi d©n tõng b­íc ®­îc n©ng<br /> lªn, bªn c¹nh ®ã con ng­êi còng bËn rén h¬n, lao ®éng c¨ng th¼ng h¬n vµ d­êng nh­<br /> nhu cÇu vui ch¬i, gi¶i trÝ còng t¨ng lªn nh»m gi¶i táa nh÷ng mÖt mái tinh thÇn, lËp<br /> l¹i tr¹ng th¸i c©n b»ng ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®¸p øng nhu cÇu míi cña thùc<br /> tiÔn.<br /> ViÖc sö dông thêi gian rçi ë n«ng th«n ®ång b»ng B¾c Bé hiÖn nay nh­ thÕ nµo?<br /> Nh÷ng yÕu tè g× ¶nh h­ëng ®Õn nã? §©y lµ nh÷ng c©u hái cÇn ®­îc tr¶ lêi ®Ó chóng<br /> ta cã c¸i nh×n toµn diÖn vÒ ch©n dung x· héi cña ng­êi d©n n«ng th«n trong sù<br /> nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa hiÖn nay. Bµi viÕt nµy dùa trªn kÕt qu¶ kh¶o<br /> s¸t cña Dù ¸n “Gia ®×nh n«ng th«n ViÖt Nam trong chuyÓn ®æi”, ®­îc tiÕn hµnh t¹i<br /> x· TrÞnh X¸, huyÖn B×nh Lôc, tØnh Hµ Nam, n¨m 2008.<br /> 1. ViÖc lùa chän vµ møc ®é cña c¸c ho¹t ®éng trong thêi gian rçi<br /> Theo t¸c gi¶ Chu Kh¾c trong bµi viÕt “VÊn ®Ò quü thêi gian trong sinh ho¹t gia<br /> ®×nh hµng ngµy” 1 , c¸c nhµ x· héi häc ®· chia quü thêi gian ra lµm ba bé phËn:<br /> F<br /> P<br /> 1T 1T<br /> P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1. Thêi gian lao ®éng s¶n xuÊt lµ thêi gian ng­êi lao ®éng dµnh cho ho¹t ®éng<br /> s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c ë c¬ quan, xÝ nghiÖp, nhµ m¸y... ;<br /> 2. Thêi gian ngoµi s¶n xuÊt hoÆc thêi gian sinh ho¹t cÇn thiÕt lµ thêi gian thùc<br /> hiÖn nh÷ng c«ng viÖc bøc thiÕt vµ tháa ®¸ng cho c¸c nhu cÇu sèng (nhiÒu t¸c gi¶ gäi<br /> thêi gian nµy lµ thêi gian tù do);<br /> 3. Thêi gian rçi lµ lóc con ng­êi ®­îc th¶nh th¬i hoµn toµn vµ tïy thÝch c¸ nh©n mµ<br /> lùa chän h×nh thøc tù thÓ hiÖn2 2F<br /> P<br /> 1T 1T<br /> P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> *<br /> Ths, ViÖn X· héi häc<br /> 1<br /> T¹p chÝ X· héi häc sè 3,4 n¨m 1988<br /> 2<br /> NhiÒu t¸c gi¶ l¹i chia quü thêi gian thµnh thêi gian lµm viÖc (hay s¶n xuÊt) vµ thêi gian ngoµi giê lµm viÖc<br /> (trong ®ã cã thêi gian tù do bao gåm c¸c c«ng viÖc tháa m·n c¸c nhu cÇu sèng vµ thùc hiÖn nghÜa vô x· héi<br /> quan träng vµ thêi gian rçi). V.Petrushev trong cuèn Thêi gian víi t­ c¸ch lµ mét ph¹m trï kinh tÕ l¹i chia<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Tuấn Minh 61<br /> <br /> Trong bµi viÕt nµy, thêi gian rçi ®­îc hiÓu lµ thêi gian con ng­êi tho¸t khái c«ng<br /> viÖc kiÕm sèng vµ tù do lùa chän c¸c h×nh thøc thÓ hiÖn.<br /> C¸c ho¹t ®éng trong 12 th¸ng qua cña ng­êi d©n n«ng th«n ®­îc t×m hiÓu víi 4 møc ®é tham<br /> gia: th­êng xuyªn, thØnh tho¶ng, hiÕm khi vµ ch­a bao giê. KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy:<br /> B¶ng 1: Møc ®é tham gia c¸c ho¹t ®éng trong 12 th¸ng qua<br /> C¸c ho¹t ®éng (%)<br /> Nãi §i ¨n Xem §i lÔ<br /> §äc chuyÖn uèng Ch¬i Ch¬i phim/ ®Òn/ §i<br /> Møc ®é Xem Nghe<br /> s¸ch/ víi b¹n víi cê/b thÓ kÞch/ca chïa/ ch¬i<br /> Tham gia tivi ®µi<br /> b¸o bÌ/hµn b¹n µi thao nh¹c/ nhµ xa<br /> g xãm bÌ karaoke thê<br /> Th­êng xuyªn 7.6 92.7 14.3 63.2 2.0 .0 2.0 .0 9.6 .3<br /> ThØnh tho¶ng 14.6 5.0 12.7 31.5 16.2 4.0 3.3 2.6 23.8 9.6<br /> HiÕm khi 43.0 2.0 28.0 5.0 37.1 10.6 8.3 16.2 29.1 36.1<br /> Ch­a bao giê 34.8 .3 45.0 .3 44.7 85.4 86.4 81.1 37.4 54.0<br /> Tæng (N) 302 302 300 302 302 302 302 302 302 302<br /> <br /> Xem ti vi vµ Nãi chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng xãm lµ hai ho¹t ®éng ®­îc ng­êi d©n n«ng<br /> th«n lùa chän nhiÒu nhÊt vµ møc ®é tham gia th­êng xuyªn còng cao nhÊt víi tØ lÖ 92,7%<br /> vµ 63,2%. TiÕp ®Õn lµ nghe ®µi 14,3%, ®i ®Òn/chïa/nhµ thê 9,6% vµ ®äc s¸ch/b¸o 7,6%, cßn<br /> l¹i chiÕm tØ lÖ rÊt thÊp ë møc ®é th­êng xuyªn lµ ®i ¨n uèng víi b¹n bÌ vµ ch¬i thÓ thao<br /> cïng lµ 2,0%, ®i ch¬i xa 0,3%, kh«ng cã ai th­êng xuyªn ch¬i cê/bµi vµ xem phim/kÞch/ca<br /> nh¹c/h¸t karaoke (B¶ng 1).<br /> C¸c kÕt qu¶ pháng vÊn s©u còng cho thÊy r»ng ®a phÇn c¸c ho¹t ®éng trong thêi<br /> gian rçi cña ng­êi d©n n«ng th«n hiÖn nay th­êng trong ph¹m vi cña th«n, x· vµ dùa trªn<br /> tÝnh cã s½n cïng kh¶ n¨ng lùa chän, c¸c ho¹t ®éng th­êng xuyªn chØ lµ xem tivi vµ nãi<br /> chuyÖn víi b¹n bÌ, hµng xãm.<br /> “Thêi gian r¶nh rçi th× lÊy bÌo cho lîn gµ ¨n, nhµ cã 1 con bª, 1 con bß vµ 1 lîn xÒ.<br /> R¶nh rçi n÷a th× tr«ng ch¸u hoÆc xem tivi…. Chång c« r¶nh rçi th× hay ®i ch¬i víi b¹n bÌ,<br /> hµng xãm” (N÷, 53 tuæi).<br /> “Thêi gian r¶nh rçi chØ ngåi ch¬i hoÆc ®i ngã ®ång ruéng ë nhµ. ThØnh tho¶ng ra<br /> ®×nh th«n ®Ó häp, sang ch¬i nhµ anh em, hä hµng, gi¶i trÝ chØ xem tivi chø ë ®©y kh«ng cã<br /> g× c¶…. C¸c ®iÓm gi¶i trÝ cña t­ nh©n nh­ cµ phª, c¸c qu¸n internet, karaoke,..ë ®©y<br /> kh«ng cã, ®©y lµ vïng s©u” (Nam, 46 tuæi).<br /> Nh­ vËy, cã thÓ thÊy ë TrÞnh X¸ ®Æc tr­ng cña lèi sèng n«ng th«n thÓ hiÖn kh¸ râ, c¸c<br /> quan hÖ s¬ cÊp vÉn ®ãng vai trß chñ ®¹o trong hÖ thèng c¸c quan hÖ x· héi c¬ b¶n, c¸c h×nh<br /> thøc ho¹t ®éng trong thêi gian rçi cña ng­êi d©n n«ng th«n cßn nghÌo nµn, ch­a ®a d¹ng<br /> vµ mang tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng. Nguyªn nh©n cã lÏ do møc ®é ®« thÞ hãa ë TrÞnh X¸ lµ ë<br /> <br /> thêi gian thµnh bèn phÇn: 1 - thêi gian trong s¶n xuÊt x· héi ; 2 - thêi gian lao ®éng ë nhµ vµ tháa m·n c¸c<br /> nhu cÇu sinh ho¹t; 3 - thêi gian ®Ò tho¶ m·n c¸c nhu cÇu sinh lý tù nhiªn; 4 - thêi gian tù do. Nãi chung,<br /> nhiÒu t¸c gi¶ chia quü thêi gian thµnh hai bé phËn: s¶n xuÊt vµ kh«ng s¶n xuÊt. Trong bé phËn thø hai l¹i<br /> chia nhá thµnh: thêi gian sinh ho¹t tinh thÇn vµ thêi gian rçi. Chóng t«i quan niÖm thêi gian rçi ®ang ®­îc<br /> t¸ch riªng ra ®Ó nghiªn cøu riªng biÖt v× nã rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, thÓ hiÖn râ nÐt lèi sèng cña ng­êi lao<br /> ®éng. Mét sè nhµ x· héi häc Liªn X« nh­ A Andreeva. A.Niolaenko còng chñ tr­¬ng nh­ vËy.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 62 Thực trạng sử dụng thời gian rỗi của người dân nông thôn...<br /> <br /> møc võa ph¶i vµ ch­a chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña lèi sèng ®« thÞ.<br /> 2. Sù kh¸c biÖt trong sö dông thêi gian rçi cña ng­êi d©n n«ng th«n<br /> a) Giíi tÝnh<br /> Hai ho¹t ®éng xem tivi vµ nãi chuyÖn víi b¹n bÌ, hµng xãm lµ hai ho¹t ®éng mµ ®a<br /> phÇn ng­êi d©n n«ng th«n lùa chän, cã thÓ nãi lµ “kh«ng thÓ thiÕu” trong thêi gian rçi ë<br /> n«ng th«n. Kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a nam vµ n÷ trong ho¹t ®éng<br /> nµy, tØ lÖ nam giíi xem tivi vµ nãi chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng xãm cïng lµ 100%, trong khi ®ã<br /> tØ lÖ nµy ë n÷ giíi còng cïng lµ 99,4 % (BiÓu 1). KiÓm ®Þnh Khi- B×nh ph­¬ng 1 (Chi F<br /> 3<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Square Test) ®Òu cho trÞ sè p- value = 0,355 (møc ý nghÜa thu ®­îc tõ mÉu quan s¸t) lín<br /> h¬n 0,05, ®iÒu nµy chøng tá kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a nam vµ n÷<br /> trong viÖc lùa chän ho¹t ®éng Xem tivi vµ Nãi chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng xãm trong thêi<br /> gian rçi, ®a phÇn ng­êi d©n n«ng th«n ®Òu lùa chän hai ho¹t ®éng nµy trong thêi gian rçi<br /> bÊt kÓ lµ nam hay n÷.<br /> BiÓu 1: Giíi tÝnh vµ c¸c ho¹t ®éng trong thêi gian rçi (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tuy kh«ng phæ biÕn nh­ Xem tivi vµ Nãi chuyÖn víi b¹n bÌ, hµng xãm nh­ng ®äc<br /> s¸ch b¸o, ®i lÔ ®Òn/ chïa/nhµ thê, nghe ®µi, ®i ¨n uèng víi b¹n bÌ còng lµ nh÷ng ho¹t<br /> ®éng ®­îc h¬n nöa ng­êi d©n n«ng th«n lùa chän trong 12 th¸ng qua vµ cã sù kh¸c biÖt<br /> mang ý nghÜa thèng kª gi÷a nam vµ n÷ trong viÖc lùa chän tham gia c¸c ho¹t ®éng nµy.<br /> TØ lÖ nam giíi ®äc s¸ch/b¸o lµ 73,4% trong khi ®ã tØ lÖ nµy ë n÷ lµ 58,3%, p=0,003. TØ lÖ<br /> nam ®i lÔ ®Òn/chïa/nhµ thê lµ 48,9% thÊp h¬n so víi n÷ giíi lµ 74,2%, p=0,000. TØ lÖ nam<br /> nghe ®µi lµ 64,5% trong khi ®ã tØ lÖ nµy ë n÷ lµ 46,9%, p=0,005. TØ lÖ nam ®i ¨n uèng víi<br /> b¹n bÌ lµ 79,1% trong khi ®ã tØ lÖ nµy ë n÷ lµ 35%, p=0,000. Nh­ vËy, cã thÓ nhËn xÐt<br /> <br /> 1<br /> KiÓm ®Þnh Khi- B×nh ph­¬ng (Chi Square Test) trong thèng kª suy luËn sö dông ®Ó kiÓm ®Þnh tÝnh ®éc lËp (gi¶<br /> thuyÕt H0) cña hai biÕn sè ®­îc quan t©m víi møc ý nghÜa α nhÊt ®Þnh (ë ®©y chóng t«i lÊy møc ý nghÜa 5%<br /> t­¬ng ®­¬ng α = 0,05). NÕu kiÓm ®Þnh cho trÞ sè p- value (møc ý nghÜa) cña d÷ liÖu quan s¸t b»ng hoÆc nhá h¬n α<br /> th× gi¶ thuyÕt H0 bÞ b¸c bá vµ nÕu trÞ sè p cµng nhá th× b»ng chøng chèng l¹i gi¶ thuyÕt H0 do d÷ liÖu cung cÊp l¹i<br /> cµng lín. Nãi c¸ch kh¸c, nÕu p- value ≤ α th× ta sÏ kÕt luËn r»ng d÷ liÖu cã ý nghÜa thèng kª ë møc α. Ng­îc l¹i,<br /> nÕu p > α th× gi¶ thuyÕt H0 vÒ sù ®éc lËp cña hai biÕn ®­îc kh¼ng ®Þnh. Tuy nhiªn kiÓm ®Þnh Khi- B×nh ph­¬ng<br /> chØ cho ta biÕt ®­îc gi÷a hai biÕn bÊt k× lµ cã mèi liªn hÖ phô thuéc hay kh«ng mµ ch­a cho biÕt møc ®é cña mèi<br /> liªn hÖ phô thuéc Êy.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Tuấn Minh 63<br /> <br /> r»ng nam giíi cã xu h­íng ®äc s¸ch/b¸o, nghe ®µi, ®i ¨n uèng víi b¹n bÌ nhiÒu h¬n so víi<br /> n÷ giíi. Cßn n÷ giíi th× l¹i cã xu h­íng ®i lÔ ®Òn/chïa/nhµ thê nhiÒu h¬n so víi nam giíi.<br /> Ch¬i cê hay ch¬i bµi, ch¬i thÓ thao, xem phim/ca nh¹c/kÞch/h¸t karaoke, ®i ch¬i xa lµ<br /> nh÷ng ho¹t ®éng mµ Ýt ng­êi d©n ë n«ng th«n lùa chän trong 12 th¸ng qua. Ngo¹i trõ<br /> ho¹t ®éng ®i ch¬i xa lµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a nam vµ n÷<br /> (p=0,351) cßn l¹i nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c ®Òu cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a<br /> nam vµ n÷. TØ lÖ nam cã ch¬i cê/bµi lµ 29,5% trong khi ®ã tØ lÖ nµy ë n÷ giíi chØ lµ 1,8%,<br /> p=0,000. T­¬ng tù nh­ vËy, tØ lÖ nam giíi ch¬i thÓ thao lµ 23,7%, n÷ lµ 4,9%, p=0,000. TØ<br /> lÖ nam xem phim/ca nh¹c/kÞch/h¸t karaoke lµ 25,9%, n÷ lµ 12,9%, p=0,004. Nh­ vËy, cã<br /> thÓ nhËn xÐt r»ng nam giíi cã xu h­íng ch¬i cê/bµi, ch¬i thÓ thao, xem phim/ca<br /> nh¹c/kÞch/h¸t karaoke nhiÒu h¬n so víi n÷ trong thêi gian rçi.<br /> C¸c kÕt qu¶ pháng vÊn s©u còng cho thÊy r»ng, phô n÷ Ýt tham gia c¸c ho¹t ®éng<br /> mang tÝnh chÊt vui ch¬i, gi¶i trÝ: “Phô n÷ nãi chung bËn l¾m, kh«ng lµm ruéng th× ®i<br /> ®ång n¸t, nu«i tr©u bß, lîn gµ. Gi¶i trÝ chØ cã xem tivi. Võa råi l©u l¾m míi cã 1 ®ît ®­îc<br /> xem biÓu diÔn cña ®oµn ChÊt ®éc da cam: h¸t, ¶o thuËt, kÞch. Tõ bÐ ®Õn lín ®©y lµ lÇn<br /> ®Çu tiªn ®­îc xem. KhuyÕn nghÞ nhµ n­íc cho c¸c ®oµn v¨n hãa v¨n nghÖ vÒ n«ng th«n<br /> biÓu diÔn… Nãi chung nam giíi vÉn r¶nh h¬n so víi n÷ bëi v× nh÷ng viÖc gia ®×nh kh«ng<br /> ph¶i lµm. BiÕt lµ b©y giê b×nh ®¼ng nam n÷, nam ph¶i gióp ®ì vî lµm c¸c c«ng viÖc nhµ<br /> nh­ng thùc tÕ ë n«ng th«n Ýt l¾m” (N÷, 33 tuæi).<br /> Nh­ vËy, cã thÓ thÊy, mÆc dï b×nh ®¼ng nam n÷ ®­îc ®¶m b¶o b»ng hÖ thèng ph¸p<br /> luËt song trªn thùc tÕ ®Þnh kiÕn giíi ë n«ng th«n vÉn cßn kh¸ phæ biÕn, ng­êi phô n÷ vÉn<br /> ph¶i ®¶m nhiÖm rÊt nhiÒu c¸c c«ng viÖc tõ ®ång ruéng, ch¨n nu«i ®Õn c¸c c«ng viÖc trong<br /> gia ®×nh, c¬ héi dµnh cho nghØ ng¬i vµ gi¶i trÝ lµ rÊt Ýt so víi ng­êi ®µn «ng.<br /> b) Tuæi<br /> Trong nghiªn cøu nµy ng­êi ®­îc hái cã ®é tuæi tõ 20 ®Õn 60 ®­îc ph©n chia thµnh<br /> ba nhãm: Thanh niªn (tõ 20 ®Õn 35); Trung niªn (tõ 36 ®Õn 50); Cao tuæi (trªn 50). KÕt<br /> qu¶ ph©n tÝch thèng kª ®· cho thÊy, cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a biÕn sè<br /> tuæi vµ ho¹t ®éng nghe ®µi. TØ lÖ nghe ®µi trong 12 th¸ng qua t¨ng dÇn theo nhãm tuæi,<br /> thanh niªn 34,4%; trung niªn: 56,6%; cao tuæi: 76,6%, p=0,000. Nh­ vËy, kh¼ng ®Þnh xu<br /> h­íng nhãm cao tuæi nghe ®µi trong thêi gian rçi nhiÒu h¬n so víi c¸c nhãm thanh niªn<br /> vµ trung niªn.<br /> BiÓu 2: Nhãm tuæi vµ c¸c ho¹t ®éng trong thêi gian rçi (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 64 Thực trạng sử dụng thời gian rỗi của người dân nông thôn...<br /> <br /> 120<br /> <br /> 100<br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> Nói chuyện Xem Đi<br /> Đọc sách/ Đi ăn uống Chơi thể<br /> Xem tivi Nghe đài với bạn Chơi cờ/bài phim/kịc h/c đền/chùa/n Đi chơi xa<br /> báo với bạn bè thao<br /> bè/hàng a nhạc, hát hà thờ<br /> <br /> Thanh niên 62.5 100 34.4 100 50 10.9 7.8 20.3 65.6 37.5<br /> Trung niên 67.5 99.5 56.6 100 53.9 14.7 14.1 19.4 61.8 48.2<br /> Cao tuổi 59.6 100 76.6 97.9 68.1 19.1 19.1 14.9 61.7 48.9<br /> <br /> <br /> Ngoµi mèi liªn hÖ phô thuéc cã ý nghÜa thèng kª gi÷a biÕn sè tuæi vµ ho¹t ®éng<br /> nghe ®µi th× kh«ng cã mèi liªn hÖ phô thuéc nµo gi÷a biÕn sè tuæi víi viÖc lùa chän c¸c<br /> ho¹t ®éng kh¸c: ®äc s¸ch/b¸o (p=0,516), xem tivi (p=0,747), nãi chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng<br /> xãm (p=0,066), ®i ¨n uèng víi b¹n bÌ (p=0,137), ch¬i cê/bµi (p=0,479), ch¬i thÓ thao<br /> (p=0,211), xem phim/kÞch/ca nh¹c/h¸t karaoke (p=0,739), ®i ®Òn/chïa/nhµ thê (p=0,852),<br /> ®i ch¬i xa (p=0,303) trong 12 th¸ng qua.<br /> ViÖc lùa chän ho¹t ®éng ®i lÔ ®×nh/chïa/nhµ thê tuy kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý<br /> nghÜa thèng kª gi÷a c¸c nhãm tuæi nh­ng møc ®é cña ho¹t ®éng nµy l¹i cã sù kh¸c biÖt,<br /> nhiÒu ý kiÕn cho r»ng ng­êi cao tuæi (phô n÷ th­êng ®i lÔ/sinh ho¹t ë Chïa cßn c¸c cô «ng<br /> th× ë §×nh) cã møc ®é ®i lÔ ®Òn/chïa/nhµ thê nhiÒu h¬n so víi thanh niªn (thanh niªn chØ<br /> chñ yÕu ®i vµo c¸c dÞp ®Çu xu©n hay c¸c dÞp lÔ ®Æc biÖt).<br /> “Thanh niªn ®i chïa hay nhµ thê chñ yÕu vµo c¸c dÞp ®Çu xu©n, c¸c ®«i trai g¸i.<br /> Trong n¨m chØ cã c¸c cô «ng vµ cô bµ nhiÒu h¬n chiÕm kho¶ng 80%, trÎ vui nhµ, giµ vui<br /> chïa mµ” (Nam, 55 tuæi).<br /> “Ngµy th­êng ng­êi ta còng hay ®i tông kinh cßn ngµy chñ nhËt th× cha vÒ gi¶ng<br /> ®¹o. §èi t­îng chñ yÕu lµ trung trung tuæi vµ ng­êi giµ, chñ nhËt cã c¶ nam n÷ thanh<br /> niªn nh­ng Ýt” (Nam, 38 tuæi).<br /> ViÖc lùa chän c¸c ho¹t ®éng ®¸nh cê/bµi, hay ch¬i thÓ thao trong thêi gian rçi còng<br /> kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a c¸c nhãm tuæi nh­ng kÕt qu¶ pháng vÊn<br /> s©u cho thÊy, ë ®Þa ph­¬ng ng­êi cao tuæi tham gia c¸c ho¹t ®éng nµy th­êng xuyªn h¬n so<br /> víi thanh niªn bëi do thanh niªn bËn ®i lµm hoÆc di c­ ®i lµm ¨n xa.<br /> “Thêi gian r¶nh t«i th­êng ë nhµ phô gióp gia ®×nh hoÆc ch¬i cÇu l«ng, ch¬i cê t¹i<br /> nhµ v¨n hãa. Nhµ v¨n hãa chñ yÕu lµ c¸c cô h­u trÝ, nghØ h­u. Thanh niªn ph¶i ®i lµm ¨n<br /> xa nªn Ýt vui ch¬i gi¶i trÝ, chØ cã ng­êi cao tuæi kh«ng ph¶i lµm viÖc míi ra ch¬i” (Nam, 55<br /> tuæi).<br /> “Thanh niªn nãi chung ph¶i ®i lµm ¨n nªn Ýt khi cã thêi gian gi¶i trÝ… C¸c cô chØ cã<br /> xem tivi, ®Õn nhµ hµng xãm hoÆc ch¬i cê t­íng” (Nam, 34 tuæi).<br /> Nh­ vËy cã thÓ thÊy, ng­êi cao tuæi nghe ®µi trong thêi gian rçi nhiÒu h¬n so víi<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Tuấn Minh 65<br /> <br /> thanh niªn vµ møc ®é th­êng xuyªn ë c¸c ho¹t ®éng nh­ ®i lÔ ®Òn/chïa/nhµ thê, ch¬i<br /> cê/bµi, ch¬i thÓ thao còng cao h¬n so víi thanh niªn mÆc dï sù lùa chän c¸c ho¹t ®éng nµy<br /> trong 12 th¸ng qua lµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª. HiÖn t­îng “lµng<br /> v¾ng bãng thanh niªn” cã lÏ ®ang ngµy cµng phæ biÕn ë TrÞnh X¸ vµ Ýt nhiÒu nã sÏ ¶nh<br /> h­ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng, phong trµo v¨n hãa chung cña ®Þa ph­¬ng.<br /> c) Tr×nh ®é häc vÊn<br /> Cã sù kh¸c biÖt gi÷a tr×nh ®é häc vÊn víi c¸c ho¹t ®éng ®äc s¸ch/ b¸o, ch¬i thÓ thao,<br /> xem phim/kÞch/ca nh¹c/h¸t karaoke. TØ lÖ ng­êi d©n ®äc s¸ch/b¸o t¨ng dÇn tØ lÖ thuËn víi<br /> tr×nh ®é häc vÊn cña hä, CÊp I: 50%, CÊp II: 68,3%, CÊp III: 81,6%, p= 0,001. TØ lÖ lùa<br /> chän ch¬i thÓ thao còng t¨ng dÇn tØ lÖ thuËn víi tr×nh ®é häc vÊn, CÊp I: 5,1%, CÊp II:<br /> 15,6%, CÊp III: 21,1%, p=0,027. Còng t­¬ng tù, tØ lÖ lùa chän xem phim/kÞch/ca nh¹c/h¸t<br /> karaoke còng t¨ng dÇn tØ lÖ thuËn víi tr×nh ®é häc vÊn, CÊp I: 12,8%, CÊp II: 17,2%, CÊp<br /> III: 39,5%, p=0,002. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy xu h­¬ng kh¸c biÖt lµ: nh÷ng ng­êi cã häc vÊn<br /> cµng cao th× cµng cã xu h­íng lùa chän c¸c ho¹t ®éng ®äc s¸ch/b¸o, ch¬i thÓ thao, xem<br /> phim/kÞch/ca nh¹c/h¸t karaoke trong thêi gian rçi nhiÒu h¬n so víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh<br /> ®é häc vÊn thÊp. §iÒu nµy ph¶i ch¨ng do nhãm cã tr×nh ®é häc vÊn cao th× hiÓu biÕt vÒ sù<br /> cÇn thiÕt cña c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i, gi¶i trÝ cao h¬n so víi nhãm cã chÝnh ®é häc vÊn thÊp<br /> vµ do vËy hä tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng nµy nhiÒu h¬n.<br /> BiÓu 3: Tr×nh ®é häc vÊn vµ c¸c ho¹t ®éng trong thêi gian rçi (%)<br /> 120<br /> <br /> 100<br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> Nói Xem<br /> Đọc sách/ Đi ăn uống Chơi thể Đi<br /> Xem tivi Nghe đài chuyện Chơi cờ/bài phim/kịc h/c Đi chơi xa<br /> báo với bạn bè thao đền/chùa…<br /> với bạn a nhạc..<br /> <br /> Cấp 1 trở xuống 50 100 60.3 98.7 50 11.5 5.1 12.8 60.3 37.2<br /> Cấp 2 68.3 99.5 51.6 100 55.4 14.5 15.6 17.2 64 47.8<br /> Cấp 3 trở lên 81.6 100 60.5 100 65.8 21.1 21.1 39.5 60.5 55.3<br /> <br /> <br /> Kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a tr×nh ®é häc vÊn víi ho¹t ®éng<br /> xem tivi (p= 0,731), nãi chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng xãm (p=0,237), nghe ®µi (p=0,336), ®i ¨n<br /> uèng víi b¹n bÌ (p=0,276), ch¬i cê/bµi (p=0,395), ®i ®Òn/chïa/nhµ thê (p=0,817), ®i ch¬i xa<br /> (p=0,135). §iÒu nµy chøng tá dï tr×nh ®é häc vÊn nµo ®i ch¨ng n÷a th× xem tivi, nãi<br /> chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng xãm còng lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®­îc ®a sè ng­êi d©n n«ng th«n lùa<br /> chän trong thêi gian rçi. TiÕp ®Õn lµ c¸c ho¹t ®éng ®i ®Òn/chïa/nhµ thê, nghe ®µi. C¸c<br /> ho¹t ®éng ®i ¨n uèng víi b¹n bÌ, ®i ch¬i xa, ch¬i cê/bµi lµ nh÷ng ho¹t ®éng Ýt ®­îc ng­êi<br /> d©n n«ng th«n lùa chän nhÊt.<br /> d) Møc sèng cña gia ®×nh<br /> Møc sèng ë ®©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó con ng­êi cã thÓ tham gia<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 66 Thực trạng sử dụng thời gian rỗi của người dân nông thôn...<br /> <br /> c¸c ho¹t ®éng sèng kh¸c nhau. Trong nghiªn cøu nµy, sau khi ng­êi ®­îc hái tr¶ lêi mét<br /> sè c©u hái liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn sèng cña gia ®×nh (kiÓu lo¹i nhµ ë, diÖn tÝch, nhµ vÖ<br /> sinh, ®å dïng sinh ho¹t trong gia ®×nh, tæng thu nhËp cña gia ®×nh,..) th× tù ®¸nh gi¸ møc<br /> sèng kinh tÕ cña hé gia ®×nh m×nh thuéc lo¹i nµo víi 3 møc trªn trung b×nh, trung b×nh<br /> vµ d­íi trung b×nh. Trªn c¬ së nµy møc sèng ®­îc xem xÐt trong mèi t­¬ng quan víi c¸c<br /> ho¹t ®éng trong 12 th¸ng qua cña ng­êi d©n n«ng th«n.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BiÓu 4: Møc sèng vµ c¸c ho¹t ®éng trong thêi gian rçi (%)<br /> 120<br /> <br /> 100<br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> Nói Đi ăn Xem Đi<br /> Đọc sách/ Chơi Chơi thể<br /> Xem tivi Nghe đài chuyện uống với phim/kịc h/c đền/chùa Đi chơi xa<br /> báo cờ/bài thao<br /> với bạn bạn bè a nhạc.. …<br /> <br /> Trên TB 79.5 100 61.4 100 64.8 17 18.2 30.7 65.9 59.1<br /> Trung bình 61.6 100 56.4 99.3 52.3 13.9 11.9 12.6 62.9 42.4<br /> Dưới TB 53.2 98.4 41.9 100 50 12.9 11.3 17.7 56.5 35.5<br /> <br /> <br /> KÕt qu¶ kiÓm ®Þnh thèng kª ®· cho thÊy cã mèi liªn hÖ phô thuéc gi÷a møc sèng víi<br /> c¸c ho¹t ®éng: §äc s¸ch/b¸o (p=0,002), Nghe ®µi (p=0,054), §i ch¬i xa (p=0,008), §i xem<br /> phim/kÞch/ca nh¹c/h¸t karaoke (p=0,003). Nh×n vµo biÓu 4, tØ lÖ ®äc s¸ch/b¸o t¨ng dÇn tØ<br /> lÖ thuËn víi møc sèng cña gia ®×nh, d­íi trung b×nh: 53,2%, trung b×nh: 61,6%, trªn trung<br /> b×nh: 79,5%. T­¬ng tù nh­ vËy, ë ho¹t ®éng nghe ®µi (41,9%; 56,4%; 61,4%), ®i ch¬i xa<br /> (35,5%; 42,4%; 59,1%), xem phim/kÞch/ ca nh¹c/h¸t karaoke (17,7%; 12,6%; 30,7%). Nh­<br /> vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh xu h­íng, ng­êi cã møc sèng cµng cao cµng cã xu h­íng lùa chän<br /> c¸c ho¹t ®éng §äc s¸ch/b¸o, Nghe ®µi, §i xem phim/kÞch/ca nh¹c/h¸t karaoke, §i ch¬i xa<br /> trong thêi gian rçi cña m×nh nhiÒu h¬n so víi nh÷ng ng­êi cã møc sèng thÊp. §iÒu nµy cã<br /> vÎ hîp lý khi mµ ®Ó tham gia nh÷ng ho¹t ®éng trªn kh«ng chØ ®ßi hái cã thêi gian mµ cßn<br /> ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ nhÊt ®Þnh vµ do ®ã nh÷ng gia ®×nh cã møc sèng cao h¬n<br /> th× tÊt nhiªn sÏ cã nhiÒu ®iÒu kiÖn h¬n so víi nh÷ng gia ®×nh cã møc sèng thÊp.<br /> C¸c ho¹t ®éng kh¸c nh­ xem ti vi, nãi chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng xãm, ®i ¨n uèng víi<br /> b¹n bÌ, ch¬i cê/bµi, ch¬i thÓ thao, ®i ®Òn/chïa/nhµ thê kh«ng cã mèi quan hÖ phô thuéc<br /> víi møc sèng. KiÓm ®Þnh thèng kª Khi-b×nh ph­¬ng cho trÞ sè p lÇn l­ît lµ: 0,145; 0,608;<br /> 0,109; 0,732; 0,331; 0,493. Tøc lµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a c¸c<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Tuấn Minh 67<br /> <br /> nhãm cã møc sèng kh¸c nhau víi c¸c ho¹t ®éng ®­îc ®a sè ng­êi d©n th­êng xuyªn lùa<br /> chän nh­: xem tivi, nãi chuyÖn víi b¹n bÌ/hµng xãm hay c¸c ho¹t ®éng mµ Ýt ng­êi d©n<br /> lùa chän nh­: ®i ®Òn/chïa/nhµ thê, ®i ¨n uèng víi b¹n bÌ, ch¬i thÓ thao, ch¬i cê/bµi trong<br /> thêi gian rçi cña m×nh. §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch bëi c¸c ho¹t ®éng xem tivi, nãi chuyÖn<br /> víi b¹n bÌ/hµng xãm, ®i lÔ ®Òn/thê/nhµ thê, ch¬i cê/bµi lµ nh÷ng ho¹t ®éng mµ yÕu tè kinh<br /> tÕ kh«ng ph¶i lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. Cßn l¹i c¸c ho¹t ®éng ®i ¨n uèng víi b¹n bÌ, ch¬i thÓ<br /> thao, râ rµng cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ nhÊt ®Þnh tuy nhiªn nh÷ng ho¹t ®éng<br /> nµy l¹i chØ tËp trung vµo mét sè Ýt ng­êi vµ do vËy kh«ng mang ý nghÜa ®¹i diÖn.<br /> 3. Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc sö dông thêi gian rçi ë n«ng th«n<br /> a) §iÒu kiÖn kinh tÕ<br /> C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, ¸p dông khoa häc kü thuËt ®­a c¸c gièng lóa cã<br /> n¨ng suÊt cao vµo th©m canh gióp cho ng­êi d©n n«ng th«n lao ®éng ®ì vÊt v¶ h¬n, n¨ng<br /> suÊt lao ®éng n©ng cao, ®êi sèng cña ng­êi d©n tõng b­íc ®­îc c¶i thiÖn, ng­êi d©n cã<br /> nhiÒu thêi gian rçi h¬n so víi tr­íc ®©y: Håi x­a lµm n«ng nghiÖp thñ c«ng b©y giê m¸y<br /> hç trî nhiÒu, m¸y tra ®ç t­¬ng - m¸y liªn hoµn cña x· trÞ gi¸ 18 triÖu, m¸y tuèt lóa, m¸y<br /> tra èng lóa m¹, m¸y gÆt liªn hoµn,… nªn thêi gian r¶nh rçi còng nhiÒu h¬n tr­íc. (Nam,<br /> 55 tuæi). Tuy nhiªn, víi ®Æc thï mét x· thuÇn n«ng, kh«ng cã lµng nghÒ truyÒn thèng, c¸c<br /> ngµnh nghÒ phô Ýt ph¸t triÓn, nh×n chung ®êi sèng vµ thu nhËp cña ng­êi d©n TrÞnh X¸<br /> vÉn cßn ë møc thÊp so víi mÆt b»ng chung ë huyÖn B×nh Lôc - tØnh Hµ Nam. Cã lÏ chÝnh<br /> ®iÒu nµy mµ khiÕn cho ®èi víi nhiÒu ng­êi môc tiªu lao ®éng, s¶n xuÊt míi lµ ­u tiªn do<br /> ®ã thêi gian lao ®éng cña hä t¨ng lªn vµ nh­ vËy ®ång nghÜa víi viÖc thêi gian dµnh cho<br /> c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt nghØ ng¬i, gi¶i trÝ Ýt ®i, kh«ng gian ho¹t ®éng trong thêi<br /> gian rçi còng h¹n hÑp, c¸c ho¹t ®éng kh«ng ®a d¹ng.<br /> “D©n c­ ë ®©y nãi chung lµ kinh tÕ kÐm, ph¶i tËp trung vµo lµm ¨n, nu«i con ¨n häc<br /> mµ chØ tr«ng vµo ®ång ruéng còng mÖt. Ng­êi ®µn «ng th­êng ph¶i ®i lµm thªm nh­ lµm<br /> méc, thî x©y, cöu v¹n,…phô n÷ th× ngoµi ®ång ruéng, tr«ng nom nhµ cöa, con c¸i th× cßn<br /> ®i chî ®ång n¸t, thªu ren,..” (N÷, 32 tuæi);<br /> “R¶nh rçi th­êng lµm c¸c viÖc linh tinh ®Ó cho thu nhËp trong gia ®×nh t¨ng lªn.<br /> Ch¨n nu«i lîn gµ, ruéng n­¬ng ngoµi ®ång, th¨m ®ång xem lóa ph¸t triÓn thÕ nµo, chuét<br /> bä vµ s©u bÖnh… Ch¬i bêi nhµ anh em hoÆc b¹n bÌ ®Ó quan hÖ c«ng ¨n viÖc lµm, nãi<br /> chuyÖn vÒ c¸ch lµm ¨n, ch¨n nu«i, trång trät” (Nam, 34 tuæi);<br /> Lao ®éng ë n«ng th«n nh×n chung lµ vÊt v¶ vµ chÝnh ®iÒu ®ã ®«i khi ¶nh h­ëng ®Õn<br /> lèi sèng cña ng­êi d©n trong ®ã cã viÖc sö dông thêi gian rçi “CÇu l«ng ngµy mïa anh em<br /> kh«ng ch¬i v× ph¶i gióp vî con, víi l¹i ng­êi ta lµm ®ång mµ m×nh ®i ®¸nh cÇu l«ng th×<br /> kh«ng hay” (nam, 40 tuæi, c¸n bé T­ ph¸p x·).<br /> TËp trung ­u tiªn c¸c ho¹t ®«ng lao ®éng s¶n xuÊt, chøng tá ng­êi d©n n«ng th«n<br /> hiÖn nay cã tinh thÇn nç lùc v­¬n lªn trong cuéc sèng, ch¨m chØ, h¨ng say lao ®éng. Tuy<br /> nhiªn, cuéc sèng chØ lµ ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp sÏ lµ mét nguy c¬ lµm mÊt sù ph¸t triÓn<br /> c©n b»ng ®èi víi mçi c¸ nh©n vµ khiÕn c¸c ho¹t ®éng mang gi¸ trÞ truyÒn thèng ë n«ng<br /> th«n bÞ mai mét hoÆc g©y ra sù coi th­êng gi¸ trÞ cña c¸c ho¹t ®éng kh«ng cã tÝnh chÊt<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 68 Thực trạng sử dụng thời gian rỗi của người dân nông thôn...<br /> <br /> kinh tÕ. Mét vÝ dô ®¬n gi¶n nh­ TÕt trung thu ë n«ng th«n, ®ã lµ mét nÐt v¨n hãa truyÒn<br /> thèng thÓ hiÖn sù quan t©m cña céng ®ång ®èi víi trÎ em, viÖc tæ chøc th­êng ®­îc giao<br /> cho §oµn thanh niªn, tuy nhiªn ho¹t ®éng nµy ®ang ngµy mét “bít vui” bëi thanh niªn ë<br /> x· rÊt Ýt, ®a phÇn di c­ ®i lµm ¨n xa hoÆc bËn rén víi c«ng viÖc.<br /> “D¹o nµy bá hÕt råi, trung thu cã thÊy g× ®©u bëi v× tr­íc viÖc tæ chøc trung thu<br /> th­êng lµ líp trÎ nh­ng b©y giê líp trÎ ®i lµm xa hoÆc lÊy vî chång sím nªn kh«ng cã ai<br /> phô tr¸ch thiÕu nhi. Còng cã phô tr¸ch nh­ng héi ®ã l¹i bÐ qu¸ kho¶ng líp 9-10 nªn viÖc<br /> tæ chøc khã (N÷, 26 tuæi).<br /> b) C¸c thiÕt chÕ v¨n hãa<br /> ë n«ng th«n c¸c ho¹t ®éng trong thêi gian rçi cña ng­êi d©n th­êng diÔn ra trong<br /> ph¹m vi cña th«n, x· do vËy vai trß cña c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa ë c¬ së cã mét ý nghÜa quan<br /> träng “Thêi gian r¶nh t«i th­êng ë nhµ phô gióp gia ®×nh hoÆc ch¬i cÇu l«ng, ch¬i cê t¹i<br /> nhµ v¨n hãa. Nhµ v¨n hãa chñ yÕu lµ dµnh cho c¸c cô h­u trÝ, nghØ h­u...” (Nam, 55<br /> tuæi). Tuy nhiªn, nguån kinh phÝ cho c¸c ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ, c¸c thiÕt chÕ, c¬ së trang<br /> thiÕt bÞ phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa v¨n nghÖ, ho¹t ®éng thÓ dôc thÓ thao cßn<br /> thiÕu, do vËy ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu sinh ho¹t, tËp luyÖn cña ®«ng ®¶o nh©n d©n.<br /> “Nhµ v¨n hãa cña th«n nµy kh«ng cã, chØ cã ®×nh lµng mét thêi s©n ®×nh còng ®­îc<br /> tËn dông ®Ó ®¸nh cÇu l«ng nh­ng mét thêi gian sau l¹i kh«ng ®¸nh n÷a bëi v× ®©y kh«ng<br /> ph¶i trô së cña th«n, kh«ng ch¬i ®­îc ®Òu ®Æn mçi khi cã viÖc ë ®×nh nh­ cóng lÔ ngµy<br /> r»m, ngµy tÕt, ®¸m tang, ®¸m c­íi…. Tr­ëng ban v¨n hãa th«ng tin x· ph¶i ®Ò xuÊt víi<br /> ®¶ng ñy, UBND cã nguån kinh phÝ trÝch ra cho ho¹t ®éng v¨n hãa vµ TDTT. §Ó mua<br /> trang thiÕt bÞ, cã ®éi ngò nh©n sù, tuyªn truyÒn cho nh©n d©n. Ph¶i cã c¸c m«n nh­ bãng<br /> ®¸ cho nam, bãng chuyÒn h¬i cho n÷. Nhu cÇu cña nh©n d©n còng thÝch nh­ng ë x· ch­a<br /> cã ai ®øng lªn ®Ó lµm viÖc ®ã (Nam, 55 tuæi).<br /> Nh­ vËy cã thÓ thÊy, vai trß cña c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa ë n«ng th«n cã mét ý nghÜa<br /> rÊt quan träng ®èi víi ®êi sèng v¨n hãa cña ng­êi d©n bëi nhu cÇu sinh ho¹t v¨n hãa cña<br /> ng­êi d©n t­¬ng ®èi cao. ViÖc nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm ®Ó x©y dùng c¸c thiÕt chÕ<br /> v¨n hãa ®ang tõng b­íc ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn còng ph¶i thÊy<br /> r»ng víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ nh­ ë TrÞnh X¸ th× viÖc ®Çu t­ h¬n n÷a cña chÝnh quyÒn cho<br /> c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt.<br /> c) C¸c ho¹t ®éng, phong trµo v¨n hãa ë n«ng th«n<br /> N«ng th«n lµ chiÕc n«i s¶n sinh, nu«i d­ìng vµ b¶o vÖ v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n<br /> téc, c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa truyÒn thèng nµy ®· gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn cña<br /> ng­êi d©n n«ng th«n. Tæ h¸t chÌo vµ ®éi s­ tö cña th«n An Th­ lµ mét vÝ dô, ®©y lµ 2 ho¹t<br /> ®éng ®­îc truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c thu hót ®­îc mét lùc l­îng ®¸ng kÓ ng­êi d©n<br /> tham gia vµ sinh ho¹t ®Òu ®Æn t¹i th«n trong thêi gian rçi.<br /> “§éi chÌo vµ móa s­ tö cña th«n lµ cña c¸c cô håi x­a cø truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi<br /> kh¸c. Tæ chÌo cã 12 ng­êi vµ phô häa cã kho¶ng 15 ng­êi, h¸t chÌo th­êng biÓu diÔn vµo<br /> ngµy 10/10 ©m lÞch hµng n¨m trong lÔ tÕ Thµnh hoµng cña ®×nh, tõ ®ªm 9 ®Õn hÕt s¸ng<br /> 10/10. §éi s­ tö cña lµng cã 14 anh em, th­êng biÓu diÔn vµo nh÷ng dÞp r»m th¸ng 8,<br /> mõng ®¶ng mõng xu©n ra qu©n, ®¹i héi thÓ dôc thÓ thao,… x· cã viÖc g× cÇn th× th­êng<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Tuấn Minh 69<br /> <br /> mêi c¸c ®éi nµy cña th«n lªn” (Nam, 55 tuæi).<br /> Phong trµo “toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa” mµ cô thÓ lµ phong trµo<br /> x©y dùng lµng v¨n hãa ®­îc thùc hiÖn kh¸ hiÖu qu¶ ë TrÞnh X¸, 7/8 th«n ®­îc c«ng nhËn<br /> lµ lµng v¨n hãa, c¸c thñ tôc l¹c hËu tõng b­íc ®­îc xãa bá, ®¸m c­íi, ®¸m tang trang<br /> träng, gän nhÑ, tiÕt kiÖm, c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa v¨n nghÖ thÓ dôc thÓ thao ®­îc kh¬i dËy<br /> vµ tæ chøc hµng n¨m ®· gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn cña ng­êi d©n.<br /> “Nh÷ng ngµy lÔ lín hoÆc ®Çu xu©n tõ 7-1 ®Õn r»m th¸ng riªng lµ tæ chøc vui v¨n nghÖ<br /> hoÆc cÇu l«ng, bãng chuyÒn, cê t­íng” (Nam 55 tuæi).<br /> Bªn c¹nh ®ã, víi ®Æc thï lµ mét x· cã ®Õn 7 ng«i chïa, 7 ng«i ®×nh (trong ®ã 1 ng«i<br /> ®×nh ®­îc xÕp h¹ng di tÝch lÞch sö v¨n hãa cÊp quèc gia) vµ 3 nhµ thê hä ®¹o ®· kh«ng chØ<br /> ®¸p øng ®­îc nhu cÇu t©m linh mµ cßn c¶ nhu cÇu v¨n hãa tinh thÇn cña ng­êi d©n trong<br /> x·.<br /> <br /> <br /> 4. KÕt luËn vµ mét vµi nhËn xÐt<br /> C¸c ho¹t ®éng trong thêi gian rçi cña ng­êi d©n n«ng th«n ch­a ®a d¹ng vµ thêi<br /> l­îng dµnh cho c¸c ho¹t ®éng nµy ch­a nhiÒu. C¸c ho¹t ®éng phæ biÕn lµ xem tivi vµ nãi<br /> chuyÖn víi b¹n bÌ, hµng xãm, tiÕp ®Õn lµ mét sè ho¹t ®éng kh«ng th­êng xuyªn: nh­<br /> nghe ®µi, ®äc s¸ch b¸o, ®i lÔ chïa/nhµ thê...<br /> Cã sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª gi÷a c¸c ®Æc ®iÓm giíi tÝnh, tuæi, tr×nh ®é<br /> häc vÊn vµ møc sèng gia ®×nh víi viÖc sö dông thêi gian rçi.<br /> Trong c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc sö dông thêi gian rçi ë n«ng th«n th× ®iÒu kiÖn<br /> kinh tÕ lµ mét yÕu tè ¶nh h­ëng m¹nh nhÊt, tiÕp ®Õn lµ c¸c yÕu tè nh­: viÖc ph©n c«ng<br /> lao ®éng trong gia ®×nh, c¸c thiÕt chÕ vµ c¸c ho¹t ®éng, phong trµo v¨n hãa ë ®Þa ph­¬ng.<br /> Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cã thÓ thÊy, víi ®Æc thï mét x· thuÇn n«ng vµ møc ®é<br /> ®« thÞ hãa võa ph¶i, TrÞnh X¸ vÉn cßn nhiÒu viÖc cÇn ph¶i lµm tõ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Õn<br /> viÖc x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa n«ng th«n ®Ó ®¸p øng nguyÖn väng cña ng­êi d©n n«ng<br /> th«n trong thêi ®¹i míi. Mét sè viÖc cÇn ph¶i tiÕp tôc vµ triÓn khai nh­:<br /> §Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ ë ®Þa ph­¬ng, ®Æc biÖt quan<br /> t©m ®Õn vÊn ®Ò viÖc lµm cña thanh niªn bëi thùc tr¹ng “lµng v¾ng thanh niªn” ®ang cã vÎ<br /> rÊt phæ biÕn t¹i TrÞnh X¸.<br /> Tuyªn truyÒn vµ cã nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n n÷a ®Ó thùc hiÖn viÖc b×nh ®¼ng<br /> giíi ë ®Þa ph­¬ng nhÊt lµ trong c¸c ho¹t ®éng lao ®éng trong gia ®×nh vµ vui ch¬i, gi¶i trÝ.<br /> T¨ng c­êng ®Çu t­ trang thiÕt bÞ cho c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa vµ bæ sung nh©n sù, kinh<br /> phÝ cho c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, thÓ dôc thÓ thao. §Æc biÖt chó ý g×n gi÷, ph¸t huy vµ b¶o<br /> vÖ c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa truyÒn thèng cña ®Þa ph­¬ng./.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 70 Thực trạng sử dụng thời gian rỗi của người dân nông thôn...<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> <br /> 1. TrÞnh Duy Lu©n - Helle Rydstrom - Wil Burghoorn (chñ biªn), 2008, Gia ®×nh n«ng<br /> th«n ViÖt Nam trong chuyÓn ®æi, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi.<br /> 2. TrÇn ThÞ V©n Anh - NguyÔn H÷u Minh (chñ biªn), 2008, B×nh ®¼ng giíi ë ViÖt<br /> Nam, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi.<br /> 3. Francois Houtart & GeneviÌve Lemercinier, 2001, X· héi häc vÒ mét x· ë ViÖt Nam.<br /> Tham gia x· héi, c¸c m« h×nh v¨n ho¸, gia ®×nh, t«n gi¸o ë x· H¶i V©n, Nhµ xuÊt<br /> b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi.<br /> 4. Bïi Quang Dòng, 2007, X· héi häc n«ng th«n, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ<br /> Néi.<br /> 5. Hµ ThÞ Minh Kh­¬ng, 2007, ViÖc sö dông thêi gian rçi cña phô n÷ vµ nam giíi, t¹p<br /> chÝ nghiªn cøu gia ®×nh vµ giíi, sè 1 n¨m 2007.<br /> 6. L©m ThÞ ¸nh Quyªn, 2006, X· héi häc lèi sèng, L­u hµnh néi bé - Tr­êng §¹i häc<br /> më - b¸n c«ng TP. HCM.<br /> 7. §inh ThÞ V©n Chi, 2001, MÊy nhËn xÐt vÒ sù biÕn ®æi nhu cÇu gi¶i trÝ cña thanh<br /> niªn Hµ Néi hiÖn nay, t¹p chÝ X· héi häc sè 2, n¨m 2001.<br /> 8. Ph¹m Huy BÝch, 1983, Nghiªn cøu X· héi häc vÒ lèi sèng ë Liªn X« (tæng thuËt),<br /> ViÖn X· héi häc, Hµ Néi.<br /> 9. TËp thÓ t¸c gi¶, 1984, TËp bµi dÞch vÒ vÊn ®Ò lèi sèng X· héi chñ nghÜa, ViÖn X· héi<br /> häc, Hµ Néi.<br /> 10. UBND x· TrÞnh X¸, B¸o c¸o KÕt qu¶ phong trµo x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa x·<br /> TrÞnh X¸ n¨m 2008, ph­¬ng h­íng nhiÖm vô x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa n¨m<br /> 2009.<br /> 11. UBND x· TrÞnh X¸ Th«ng tin cña x· TrÞnh X¸ phôc vô viÖc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu<br /> GIS tØnh Hµ Nam n¨m 2009.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />