Tiết 18 : XƯNG HÔ TRONG HỘI THOẠI

Tiết 18 : XƯNG HÔ TRONG HỘI THOẠI

A. Mục tiêu

- HS hiểu được sự phong phú, tinh tế của hệ thống các từ ngữ xưng hô trong Tiếng

Việt

- Hiểu mối quan hệ giữa từ ngữ xưng hô và tình huống giao tiếp

- Nắm vững và sử dụng thích hợp từ ngữ xưng hô

B. Chuẩn bị

- Sgk, sgv, sách thiết kế

- Bảng phụ ghi các VD

C. . Tiến trình tổ chức các hoạt động

1. Kiểm tra : Nêu mối qhệ giữa p/c hội thoại với tình huống giao tiếp. Những tình huống

nào các p/c không được tuân thủ.

Ta chỉ chấp nhận k0 tuân thủ trong các trường hợp nào ? BT 2 ( Tr 34 )

2. Giới thiệu bài : Vấn đề xưng hô trong giao tiếp rất quan trọng.

Hoạt động của giáo viên - học Nội dung cần đạt

sinh

Hoạt động 1 I. Từ ngữ xưng hô và việc sử dụng từ ngữ xưng hô

1.

* Các từ ngữ xưng hô thường gặp : tôi, tao, tớ, chúng tôi,
HS làm bài 1 ( Tr 38 )

mình, nó, họ, anh ấy...
 * Cách dùng: Các đại từ nhân xưng:

Chú ý sự tinh tế trong xưng hô. - Ngôi 1

Đã bao giờ em gặp tình huống k0 - Ngôi 2

biết xưng hô ntn trong gtiếp. - Ngôi 3

VD : Xưng hô với bố mẹ là thầy - quan hệ họ hàng

cô giáo dạy mình - Thân mật

Xưng hô với em họ nhiều - Suồng sã

tuổi - Trang trọng

HS đọc 2 đoạn trích. * Xác định từ ngữ xưng hô

? Xác định từ ngữ xưng hô trong Đoạn a) em – anh ta – chú mày

2 giai đoạn trích. Đoạn b) tôi – anh

? Phân tích sự thay đổi về cách * Phân tích sự thay đổi.

xưng hô của Dế Mèn và Choắt ? a → sự xưng hô không bình đẳng của một kẻ ở vị thế yếu,

cảm thấy mình thấp hèn cần nhờ vả người ≠ và một kẻ ở vị

thế mạnh, kiêu căng và hách dịch.

b → Sự xưng hô bình đẳng

? Giải thích sự thay đổi đó ? * Giải thích sự thay đổi đó

- Do tình huống giao tiếp thay đổi; Tâm lý NV thay đổi

- Choắt trăng trối với Mèn với tư cách là một người bạn.

? Từ các tình huống cụ thể trên ta 3. Ghi nhớ Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô:
thấy nên xưng hô ntn trong hội + Phong phú: ĐT nhân xưng, DT( Chỉ chức vụ, nghề

thoại cho phù hợp ? nghiệp, chỉ quan hệ họ hàng, chỉ tên riêng).

HS dựa vào ghi nhớ trả lời + Tinh tế, giàu sắc thái biểu cảm.( Người nói cần căn cứ

* Gv chốt lại nội dung bài học. vào đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao

tiếp để xưng hô cho thích hợp( Với ai?, về ai?) )

II. Luyện tập

Bài 1.
Hoạt động 2

HS thảo luận nhóm đôi * Nhầm lẫn : chúng em – chúng ta

* Vì nữ học viên do ảnh hưởng của thói quen dùng tiếng mẹ

đẻ không phân biệt ngôi gộp ngôi trừ ( cô đã gộp cả người

nói với người nghe làm một )

- Ngôi gộp : chúng ta ( cả người nói, nghe)

- Ngôi trừ : chúng em ( chỉ người nói )

Bài 2.

* Dùng “chúng tôi”

- Tăng tính khách quan cho ~ luận điểm khoa học

HS làm bài 2. thảo luận nhóm đôi - Thể hiện sự khiêm tốn

Gv : khi viết bút chiến, tranh luận Bài 3.

→ nhấn mạnh ý kiến cá nhân - Đứa bé gọi mẹ theo cách gọi thông thường

- Nói với sứ giả : ông – ta → Gióng là một đứa bé khác
dùng “tôi”
HS làm việc cá nhân thường

Bài 4.

Vị tướng nổi tiếng, quyền cao chức trọng xưng hô : con –

thầy

HS làm việc cá nhân. → Thái độ kính cẩn và lòng biết ơn của mình đ/v thầy.

→ Tinh thần tôn sư trọng đạo.

Bài 5.

? Qua câu chuyện em có suy nghĩ - Trước 1945 : Vua xưng trẫm

- 1945 Bác xưng tôi _ đồng bào
gì ?

→ sự gần gũi thân thiết giữa người lãnh tụ với q/chúng.

Bài 6

* Cách xưng hô của cai lệ : ông – mày

HS thảo luận nhóm đôi - Kẻ có vị thế quyền lực với người dân bị áp bức → thể

hiện sự trịch thượng hống hách.

* Cách xưng hô của chị Dậu có sự thay đổi.

+ Lúc đầu : nhà cháu - ông

HS thảo luận nhóm bốn người. + Sau : tôi - ông

bà - mày

→ thể hiện sự thay đổi thái độ từ chỗ nhẫn nhục – fản

kháng quyết liệt.
D.Củng cố – dặn dò :

- Làm BT bổ sung; Nhắc lại phần ghi nhớ.

- Chuẩn bị bài : “ Cách dẫn ”