Tính toán cân bằng tạo phức trong dung dịch - Phần III: Sử dụng giản đồ logarit nồng độ để đánh giá thành phần cân bằng của hệ phức chất

T¹p chÝ Hãa häc, T. 43 (3), Tr. 366 - 370, 2005<br /> <br /> <br /> tÝnh to¸n c©n b»ng t¹o phøc trong dung dÞch<br /> III - sö dông gi¶n ®å logarit nång ®é ®Ó ®¸nh gi¸ thµnh phÇn<br /> c©n b»ng cña c¸c hÖ phøc chÊt<br /> <br /> §Õn Tßa so¹n 9-11-2004<br /> § o ThÞ Ph ¬ng DiÖp, NguyÔn Tinh Dung<br /> Khoa Hãa häc, §¹i häc S$ ph¹m H& Néi<br /> <br /> <br /> summary<br /> A general program constructing logarithmic concentration diagram (LCD) allows to estimate<br /> quickly equilibrium components of any complexation systems. In the simple system only consisting<br /> of complex formation between metal ion with ligand, the equilibrium concentration of components<br /> estimated from LCD is in good agreement with those obtained by other calculation methods.<br /> Conversely, in the complicated systems consisting auxiliary process (the hydrolysis of metal<br /> ion, the protonization of base ligand), the results obtained from LCD with using the conditional<br /> equilibrium constants are satisfactory. This program is written by Turbo Pascal.<br /> <br /> §Ó ®¸nh gi¸ th nh phÇn c©n b»ng trong c¸c chÝnh x¸c th nh phÇn c©n b»ng, hoÆc ®Ó chän<br /> hÖ phøc chÊt, cã thÓ sö dông c¸c ph ¬ng ph¸p nghiÖm ®Çu cho viÖc tÝnh lÆp theo §KP [7] víi<br /> kh¸c nhau: Ph ¬ng ph¸p chuyÓn dÞch lÇn l ît viÖc sö dông c¸c h»ng sè c©n b»ng ®iÒu kiÖn.<br /> c¸c ph¶n øng (CDP¦) [1], ph ¬ng ph¸p tæng C¸c kÕt qu¶ tÝnh c©n b»ng theo GLC ®Òu<br /> qu¸t (PPTQ) ®Ó gi¶i ph ¬ng tr×nh bËc cao ®èi ® îc ®èi chøng víi kÕt qu¶ tÝnh theo c¸c ph ¬ng<br /> víi mét Èn [2, 3], ph ¬ng ph¸p Newton- ph¸p kh¸c.<br /> Raphson gi¶i hÖ ph ¬ng tr×nh phi tuyÕn (PTPT)<br /> [4], hoÆc ph ¬ng ph¸p tÝnh lÆp theo ®iÒu kiÖn 1. C¸ch x©y dùng gi¶n ®å v c¸c b íc tiÕn<br /> proton (§KP) [5 - 7]. Trong tÝnh to¸n c©n b»ng h nh ®Ó x¸c ®Þnh th nh phÇn c©n b»ng cña<br /> ion viÖc chän nghiÖm ®Çu hîp lÝ ®ãng vai trß hÖ<br /> quan träng trong viÖc l m t¨ng tèc ®é héi tô v<br /> C¸ch x©y dùng gi¶n ®å v c¸c b íc tiÕn<br /> ®Æc biÖt l m gi¶m sai sè ë c¸c b íc tÝnh lÆp ban<br /> h nh vÏ GLC trong tÝnh to¸n c©n b»ng t¹o phøc<br /> ®Çu, trong ®ã ph ¬ng ph¸p gi¶n ®å logarit nång<br /> víi c¸c ®iÓm hÖ Si l c¸c ®iÓm cã täa ®é (pki,<br /> ®é (GLC) cho kÕt qu¶ chän nghiÖm ®Çu hîp lÝ<br /> lgC0, trong ®ã ki l h»ng sè t¹o phøc tõng nÊc)<br /> nhÊt [8].<br /> nh sau:<br /> Trong [9, 10] c¸c t¸c gi¶ còng ®Y ®Ò cËp ®Õn - B íc 1: M« t¶ c¸c c©n b»ng x¶y ra trong<br /> viÖc x©y dùng GLC cho hÖ t¹o phøc, nh ng míi hÖ.<br /> cho thÊy sù ph©n bè c¸c th nh phÇn phøc chÊt<br /> trong dung dÞch [10] hoÆc ch a ph©n tÝch ®Çy ®ñ - B íc 2: ViÕt biÓu thøc ®Þnh luËt b¶o to n<br /> kh¶ n¨ng tÝnh chÝnh x¸c th nh phÇn c©n b»ng phèi tö.<br /> trong dung dÞch [9]. Trong th«ng b¸o n y chóng - B íc 3: LËp ch ¬ng tr×nh vÏ GLC theo<br /> t«i sÏ xÐt ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ th nh phÇn c©n b»ng ng«n ng÷ Pascal.<br /> cña c¸c hÖ t¹o phøc b»ng GLC, nh»m khai th¸c 1. Khëi t¹o chÕ ®é ®å häa, nhËp d÷ liÖu, vÏ<br /> kh¶ n¨ng cña ph ¬ng ph¸p GLC ®Ó ®¸nh gi¸ hÖ trôc täa ®é.<br /> <br /> 366<br />  2. ThiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a logarit nång S¬ bé so s¸nh ta thÊy: * , * 12