HỘI THẢO KHOA HỌC TỔ NGOẠI NGỮ trang 87-95<br />
THÁNG 6, 2011 TP.HCM<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Việc Giảng Dạy Ngoại<br />
Ngữ<br />
<br />
<br />
GV. Lê Thị Kim Khánh<br />
Tổ Ngoại ngữ, trường Đại học Sư phạm TP.Hồ Chí Minh<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Tóm tắt<br />
<br />
<br />
Trong hoàn cảnh hiện nay, việc giảng dạy ngoại ngữ cần phải ứng dụng các phương pháp<br />
và tiến trình mới. Tại các nước phát triển như Anh, Mỹ, Úc việc giảng dạy ngôn ngữ được<br />
coi là một tiến trình giảng dạy (approach) chứ không phải là một phương pháp (method)<br />
và nhằm trau dồi khả năng giao tiếp vốn là mục định của việc giảng dạy ngôn ngữ,<br />
(Hymes, 1972). Tiến trình giảng dạy ngôn ngữ hiện đang được áp dụng trên thế giới là tiến<br />
trình giao tiếp (communicative language teaching approach).<br />
<br />
<br />
Abstract<br />
<br />
<br />
Under the title of ‘The implication of the communicative language teaching approach to<br />
teach foreign languages’, the author pointed out that teaching foreign languages needs to<br />
apply the latest methods and approaches. In developed countried as UK, USA, Australia,<br />
teaching foreign languages is considered as an approach, not a method in order to enhance<br />
the ability of communication aacording to the purpose of teaching foreign languages<br />
(Hymes, 1972). The recent approach of teaching foreign languages that has been applied<br />
all over the world is the coomunicative language teaching approach.<br />
<br />
<br />
<br />
1. Khái quát<br />
<br />
<br />
Từ trước đến nay, đã có nhiều phương pháp và tiến trình giảng dạy ngôn ngữ. Các<br />
phương pháp và tiến trình đã phải luôn luôn cập nhật cho phù hợp với thời gian,<br />
<br />
<br />
<br />
87<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
không gian, mục tiêu, lứa tuổi, trình độ và nhu cầu của sinh viên. Trong hoàn cảnh<br />
hiện nay, việc giảng dạy ngoại ngữ cần phải ứng dụng các phương pháp và tiến<br />
trình mới.<br />
<br />
<br />
Tại các nước tiên tiến như Anh, Mỹ, Úc việc giảng dạy ngôn ngữ được coi là một<br />
tiến trình giảng dạy (approach) chứ không phải là một phương pháp (method) và<br />
nhằm trau dồi khả năng giao tiếp vốn là mục định của việc giảng dạy ngôn ngữ,<br />
(Hymes, 1972). Tiến trình giảng dạy ngôn ngữ hiện đang được áp dụng trên thế<br />
giới là tiến trình giao tiếp (communicative language teaching approach)<br />
<br />
<br />
2. Quan niệm giáo dục và ngôn ngữ<br />
<br />
<br />
Tiến trình giao tiếp đã dựa trên quan điểm giáo dục truyền động (transaction) và<br />
ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp<br />
<br />
<br />
2.1. Quan niệm về giáo dục và truyền động<br />
Việc giáo dục dựa trên quan điểm truyền thụ (transmission) đã tiếp diễn qua nhiều<br />
thế kỷ khi mà khoa học kỹ thuật còn chưa tiến bộ và con người chưa kinh qua<br />
những thay đổi lớn lao. Theo lối giáo dục truyền thụ, vai trò của giảng viên là trọng<br />
tâm. Mọi kiến thức, kinh nghiệm sinh viên học hỏi đều qua giảng viên. Thêm vào<br />
đó những thiếu sót của người dạy về mặt kinh nghiệm, kiến thức đã phương hại đến<br />
sự phát triển của sinh viên (xem mô hình 1: Quan niệm giáo dục truyền thụ)<br />
<br />
<br />
Sau nhiều cuộc nghiên cứu và thí nghiệm, các nhà giáo dục cho rằng việc giáo dục<br />
phải nhắm đến sinh viên là chính (learner-centered), phải tạo môi trường, hoàn<br />
cảnh cho sinh viên tiếp xúc với kiến thức trong sách vở và kinh nghiệm ngoài đời.<br />
Vai trò của giảng viên trở thành người hướng dẫn, giúp đỡ sinh viên học hỏi, tìm<br />
tòi khám phá (xem mô hình 2: Quan niệm giáo dục truyền động).<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
88<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2.1.1. Quan Niệm Giáo Dục Truyền Thụ (Transmission)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
K<br />
K<br />
Kiến thức<br />
Kinh nghiệm<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Thầy giáo<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
S S S Sinh viên<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
89<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
2.1.2. Quan Niệm Giáo Dục Truyền Động (Transaction)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
K<br />
K<br />
Kiến thức<br />
Kinh nghiệm<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
S S S<br />
Thầy giáo Sinh viên<br />
<br />
<br />
<br />
2.2. Quan niệm ngôn ngữ<br />
Tiến trình giao tiếp đã dựa trên quan điểm về ngôn ngữ như sau:<br />
a. Ngôn ngữ là một hệ thống diễn tả ý nghĩa<br />
b. Nhiệm vụ căn bản của ngôn ngữ là giao tiếp<br />
c. Cấu trúc ngôn ngữ phải ánh trong các chức năng dùng ngôn ngữ giao tiếp<br />
<br />
<br />
Những đơn vị căn bản của ngôn ngữ không phải thuần đặc điểm cấu trúc và ngữ<br />
pháp mà còn tuỳ thuộc vào ý nghĩa được diễn tả trong các thể loại (Henry<br />
Widdowson, 1978) ngôn ngữ (ngữ thể, văn bản, ngôn bản: text-types, genres,<br />
discourse forms)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
90<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
2.3. Quan niệm về việc học ngôn ngữ<br />
Việc học ngôn ngữ theo tiến trình giao tiếp diễn tiến theo những nguyên tắc sau:<br />
Tạo các hoạt động dùng ngôn ngữ có bối cảnh giao tiếp thực<br />
Ngôn ngữ dùng trong hoạt động phải mang ý nghĩa<br />
Dùng ngôn ngữ có ý nghĩa là tiến trình học (Johnson, 1982)<br />
<br />
<br />
Như vậy, ứng dụng tiến trình giao tiếp vào việc giảng dạy một loại ngôn ngữ là ứng<br />
dụng tiến trình hoạt động dùng ngôn ngữ giúp sinh viên tham dự vào các hoạt động<br />
dùng ngôn ngữ, sau đó lấy những yếu tố ngữ pháp trong thể loại (discourse) cho<br />
sinh viên thực hành một số bài tập (exercises)<br />
<br />
<br />
3. Tạo hoạt động dùng ngôn ngữ<br />
Hoạt động dùng ngôn ngữ là những cách dùng các thể loại trong từng hoàn cảnh<br />
giao tiếp. trong đời sống hằng ngày, các hoạt động không xảy ra riêng lẻ. Do đó,<br />
các hoạt động đung ngôn ngữ phải được tạo thành từng cụm hoạt động (activity<br />
cluster)<br />
<br />
<br />
Trong mục tiêu trau dồi 4 kỹ năng ngôn ngữ, các loại động cần phải được phối hợp<br />
để đáp ứng những nhu cầu và mục tiêu:<br />
Các hoạt động tiếp thụ: nghe hiểu và đọc hiểu<br />
Các hoạt động diễn đạt: nói và viết<br />
<br />
<br />
Các hoạt động này được các nhà giáo dục ngôn ngữ phân thành 6 loại hoạt động<br />
(xem mô hình 3: các hoạt động dùng ngôn ngữ)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
91<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Hình 3: các hoạt động dùng ngôn ngữ<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Hoạt động loại<br />
Hoạt động loại 1:<br />
2 tham dự vào<br />
Thiết lập và duy<br />
các cuộc đối<br />
trì sự liên hệ.<br />
đáp nhằm giải<br />
Thảo luận các đề<br />
quyết, sắp xếp,<br />
tài như trao đổi<br />
trao đổi ý kiến/<br />
tin tức, ý kiến,<br />
quyết định về 1<br />
thái độ, cảm<br />
vấn đề nào đó<br />
<br />
<br />
Hoạt động loại 6 Hoạt động loại 3<br />
Tự diễn đạt bằng Activiti Thu lượm tin tức<br />
cách nói hoặc viết bằng cách tìm tòi<br />
như diễn kịch, làm trong các tài liệu<br />
thỉnh thị/ tài liệu<br />
thơ, viết truyện Các hoạt động viết. và bằng cách<br />
dựa trên mục nghe, đọc..<br />
đích giao tiếp<br />
<br />
<br />
Hoạt động loại 5<br />
Hoạt động loại 4<br />
Nghe, đọc, xem truyện,<br />
Thông đạt tin tức bằng cách<br />
kịch, thơ, phim, tranh….. nói hoặc viết qua việc nói<br />
chuyện, thuyết trình, làm<br />
luận<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
92<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Trước khi tạo các hoạt động, người dạy làm những việc sau đây<br />
Chọn đề tài: trình độ phù hợp, nhu cầu và sở thích của sinh viên<br />
Đưa ra mục tiêu: dựa vào mục đích học ngôn ngữ và soạn mục tiêu cho từng<br />
bài học.<br />
Chọn thể loại và ngữ pháp: tuỳ theo trình độ ngôn ngữ và nhu cầu của sinh<br />
viên, các thể loại được đưa vào các hoạt động và từ thể loại, giảng viên sẽ<br />
lấy ra những điểm ngữ pháp cho sinh viên thực hành qua những bài tập.<br />
Sau cùng là tạo các hoạt động thành cụm có tính liên tục từ các hoạt động<br />
tiếp thụ đến các hoạt động diễn đạt.<br />
<br />
<br />
Trong các hoạt động dùng ngôn ngữ, cần có thêm các bài tập để hỗ trợ cho việc<br />
dùng ngôn ngữ, đặc biệt các bài tập nhằm trau dồi các yếu tố ngữ pháp, ngữ âm như<br />
phát âm, đọc vần, tạo từ, thành lập câu, diễn tả thời gian….<br />
<br />
<br />
Những bài tập không phải là trọng tâm của một bài dạy mà chính xác các hoạt động<br />
dùng ngôn ngữ do sinh viên thực hiện mới là chính<br />
<br />
<br />
Trong khi tạo hoạt động dùng ngôn ngữ sinh viên, giảng viên cần xác định bối cảnh<br />
nào và vai trò gì trong lúc dùng ngôn ngữ. Thí dụ, việc xưng hô ở nhà hay ở trường<br />
(bối cảnh) và vai trò là người con trong gia đình hay là sinh viên trong trường.<br />
<br />
<br />
4. Các yếu tố cần biết khi tạo các hoạt động<br />
4.1. Học viên<br />
Học viên thuộc lứa tuổi nào trong môi trường xã hội và giáo dục nào, nhu cầu học<br />
ngoại ngữ của học viên<br />
<br />
<br />
4.2. Trình độ ngôn ngữ<br />
Trong các lớp ngoại ngữ thường có nhiều trình độ khác nhau. Các kỹ năng ngôn<br />
ngữ của sinh viên cũng không đồng đều.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
93<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
4.3. Mục tiêu<br />
Các lớp ngoại ngữ cho người lớn thường có những mục tiêu học khác biệt: học<br />
ngoại ngữ để giao tiếp với nhân viên, giao tiếp với bạn bè, làm việc cho các công<br />
ty….<br />
<br />
<br />
Những yếu tố này là những khó khăn cho những ai giảng dạy theo phương pháp<br />
truyền thụ. Trái lại theo tiến trình giao tiếp, các hoạt động dùng ngôn ngữ riêng lẻ<br />
áp dụng cho từng nhóm dựa theo sự khác biệt như vừa kể trên.<br />
<br />
<br />
Điều cần nhấn mạnh trong việc áp dụng tiến trình giao tiếp là cho sinh viên dùng<br />
ngôn ngữ trước khi cho sinh viên hiểu biết cấu trúc của nó. Tóm lại, việc áp dụng<br />
tiến trình giao tiếp vào việc giảng dạy ngoại ngữ vẫn còn rất mới mẻ. Tuy nhiên,<br />
chúng ta không thể thay đổi lối giảng dạy. Tiến trình này là kết quả sau nhiều năm<br />
nghiên cứu của các nhà ngôn ngữ và các nhà giáo dục.<br />
<br />
<br />
Tác giả<br />
GV. Lê Thị Kim Khánh là giảng viên biên chế trường Đại học Sư phạm TP.HCM; phụ<br />
trách giảng dạy các khóa tiếng Anh Tổng quát và tiếng Anh chuyên ngành Địa lý, và Giáo<br />
dục Thể chất.<br />
<br />
<br />
Tài liệu tham khảo<br />
<br />
<br />
Allwright, R.L., (1977). Language Learning Through Communication Practice,<br />
ELT, London: British Council.<br />
<br />
Brumfit, C.J. and Johnson, K., (1974), Communicative Approach to Language<br />
Teaching Oxford Uninversity Press.<br />
<br />
Johnson, (1982), Communicative Syllabus Design and Methology, Oxford,<br />
Pergamon.<br />
<br />
Littlewood, W., (1982), Communicative Language Teaching, Cambridge<br />
University Press, Cambridge.<br />
<br />
<br />
94<br />
GV.Lê Thị Kim Khánh Ứng Dụng Tiến Trình Giao Tiếp Vào Giảng Dạy Ngoại Ngữ<br />
<br />
<br />
Phan, V.G., (1993), Vietnamese Syllabus for Secondary schools, Centre for Asia<br />
Pacific Studies, Victoria University of Technology, Melbourne.<br />
<br />
Phan, V.G (2007), Methods in Language Teaching, Hoa Sen University, HCM City<br />
<br />
Widdowson, H.G., (1982) Teaching Languages as Communication, Oxford<br />
University Press, Oxford.<br />
<br />
Richard, C.J. and Rodgers, S.T., (1986), Approaches anh Methods in Language<br />
Teaching Cambridge University Press, New York.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
95<br />