intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Văn hóa gia đình trong các chiều cạnh của cơ cấu xã hội - Đặng Cảnh Khanh

Chia sẻ: Huynh Thi Thuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

108
lượt xem
10
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo nội dung bài viết "Văn hóa gia đình trong các chiều cạnh của cơ cấu xã hội" dưới đây để nắm bắt được chiều cơ cấu, chức năng gia đình, cá nhân, cộng đồng xã hội, chiều lịch đại gia đình, truyền thống, hiện đại, gia đình và việc giữ gìn giáo dục và các giá trị văn hóa truyền thống,... Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập, làm việc hiệu quả.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Văn hóa gia đình trong các chiều cạnh của cơ cấu xã hội - Đặng Cảnh Khanh

X· héi häc sè 4 (84), 2003 29<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> V¨n hãa gia ®×nh<br /> Trong c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi<br /> <br /> §Æng C¶nh Khanh<br /> <br /> <br /> SÏ kh«ng cã truyÒn thèng cña d©n téc nÕu kh«ng cã truyÒn thèng cña d©n téc<br /> trong thiÕt chÕ cña gia ®×nh. Th«ng qua c¸c chøc n¨ng gi¸o dôc, x· héi hãa con ng−êi,<br /> gia ®×nh ViÖt Nam ®· ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc g×n gi÷, b¶o toµn c¸c<br /> gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc. ChÝnh v× vËy sÏ lµ cÇn thiÕt nÕu chóng ta b¾t<br /> ®Çu t×m hiÓu vÒ v¨n hãa gia ®×nh tõ viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò<br /> cña v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n téc, t×m hiÓu vÒ v¨n hãa gia ®×nh tõ viÖc ph©n tÝch<br /> c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi.<br /> VÒ ph−¬ng diÖn nµy, chóng ta cÇn ph¶i lµm râ sù tån t¹i cña gia ®×nh kh«ng<br /> chØ nh− lµ mét thiÕt chÕ x· héi ®Æc biÖt mµ cßn ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ cña gia ®×nh<br /> trong cÊu tróc c¬ b¶n cña x· héi. Nãi mét c¸ch kh¸c, chóng ta cÇn ph¶i tiÕp cËn c¬<br /> cÊu x· héi theo nh÷ng l¸t c¾t mµ trong ®ã hy väng c¸c quan hÖ gia ®×nh cã thÓ nh×n<br /> mét c¸ch trùc diÖn vµ trªn c¬ së ®ã lµm râ h¬n c¸c mèi quan hÖ x· héi xoay quanh nã,<br /> ®Æc biÖt lµ c¸c chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, v¨n hãa gia ®×nh.<br /> ë ®©y, chóng t«i tËp trung vµo viÖc ph©n tÝch hai chiÒu c¬ cÊu. Thø nhÊt,<br /> chiÒu c¬ cÊu - chøc n¨ng cña gia ®×nh trong x· héi, tøc lµ ph©n tÝch sù vËn hµnh<br /> cña mét c¬ cÊu cã 3 cùc: gia ®×nh - c¸ nh©n - céng ®ång x· héi. Thø 2 chiÒu lÞch ®¹i<br /> cña c¬ cÊu gia ®×nh trong x· héi, tøc lµ ph©n tÝch gia ®×nh trong sù vËn hµnh kh¸ch<br /> quan cña lÞch sö tõ qu¸ khø tíi t−¬ng lai: Chóng t«i hi väng víi c¸ch ph©n tÝch nh−<br /> vËy cã thÓ g¾n kÕt nh÷ng vÊn ®Ò kh¸ réng lín cña c¸c mÆt gia ®×nh, gi¸ trÞ, v¨n hãa,<br /> truyÒn thèng, hiÖn ®¹i vµo mét bé khung nhËn thøc cã vÎ gi¶n l−îc h¬n, ngâ hÇu<br /> tr¸nh ®−îc mét sù dµn tr¶i vµ t¶n m¹n vèn cã cña mét chñ ®Ò nghiªn cøu khã - chñ<br /> ®Ò gia ®×nh.<br /> 1. VÒ chiÒu c¬ cÊu - chøc n¨ng: gia ®×nh - c¸ nh©n - céng ®ång x· héi<br /> Cho ®Õn nay, nÕu g¹t bá nh÷ng h¹n chÕ cña lÞch sö sang mét bªn, chóng ta<br /> vÉn cã thÓ kh¼ng ®Þnh, thËt hiÕm nh÷ng nhµ nghiªn cøu nµo l¹i cã thÓ s¸nh ®−îc víi<br /> Khæng Tö vÒ møc ®é quan t©m, ph©n tÝch vµ gi¸o huÊn s©u s¾c ®Õn nh− vËy trong<br /> c¸c vÊn ®Ò gia ®×nh. §· 20 thÕ kû tr«i qua råi mµ nh÷ng t− t−ëng cña Khæng Tö, tõ<br /> c¸ch ®Æt vÊn ®Ò vÒ vÞ trÝ vai trß cña gia ®×nh, ph©n tÝch c¬ cÊu vµ chøc n¨ng cña gia<br /> ®×nh, mèi quan hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi vÉn cø nh− cßn míi mÎ vµ gîi më. NÕu cã<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 30 V¨n hãa gia ®×nh trong c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi<br /> <br /> coi Khæng Tö nh− lµ mét trong nh÷ng nhµ x· héi häc gia ®×nh ®Çu tiªn vµ vÜ ®¹i nhÊt<br /> th× còng kh«ng ngoa chót nµo.<br /> §ãng gãp lín nhÊt, mang tÝnh ph−¬ng ph¸p luËn trong viÖc tiÕp cËn vÊn ®Ò<br /> gia ®×nh cña Khæng Tö chÝnh lµ viÖc «ng ®· x¸c ®Þnh rÊt râ vÞ trÝ cña gia ®×nh trong<br /> toµn bé cÊu tróc x· héi. §Æt gia ®×nh vµo trung t©m cña mèi quan hÖ c¬ cÊu cña ba<br /> cùc: c¸ nh©n, gia ®×nh vµ céng ®ång x· héi, ngoµi viÖc x¸c ®Þnh râ ®−îc tÇm<br /> quan träng mang tÝnh chøc n¨ng cña gia ®×nh ®èi víi sù tån t¹i, æn ®Þnh vµ ph¸t<br /> triÓn x· héi, Khæng Tö cßn chØ ra ®−îc mét ®Æc tr−ng kh¸c cña gia ®×nh - ®Æc tr−ng<br /> cña sù chuyÓn tiÕp. Nhê ph©n tÝch tÝnh chuyÓn tiÕp nµy cña gia ®×nh mµ chóng ta cã<br /> thÓ thÊy râ viÖc th«ng qua c¸i tæ chøc x· héi ®Çu tiªn lµ gia ®×nh, c¸c c¸ nh©n ®·<br /> b−íc vµo x· héi vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh t¹i ®ã nh− thÕ nµo.<br /> Râ rµng lµ con ng−êi chØ trë thµnh con ng−êi x· héi thùc sù khi b−íc qua<br /> ng−ìng cöa gia ®×nh. Trong c¸i x· héi nhá bÐ vµ Êm cóng cña cuéc sèng gia ®×nh, con<br /> ng−êi ®−îc nu«i d−ìng, chë che vµ chuÈn bÞ nh÷ng hµnh trang cÇn thiÕt ®Ó b−íc vµo<br /> nh÷ng buån vui cay ®¾ng cña cuéc ®êi, thùc hiÖn c¸i ®iÒu mµ ng−êi ta vÉn th−êng gäi<br /> lµ x· héi hãa c¸ nh©n. Gia ®×nh còng lµ n¬i Èn n¸u b×nh æn cho mçi c¸ nh©n tr−íc<br /> nh÷ng x¸o trén vµ b·o gi«ng ngoµi x· héi. Trong tr−êng hîp nµy, gia ®×nh sÏ lµ n¬i<br /> l−u gi÷ l¹i nh÷ng g× mµ x· héi ®· lµm thay ®æi vµ ®Õn l−ît m×nh tïy theo nh÷ng ®ßi<br /> hái cña thùc tiÔn vµ thêi ®¹i mµ nã sÏ ®æi thay theo hoÆc sÏ tiÕp tôc ®èi diÖn mét<br /> c¸ch th¸ch thøc víi x· héi. Cã lÏ v× vËy mµ so víi x· héi, gia ®×nh võa lµ c¸ch t©n võa<br /> lµ thñ cùu, võa s½n sµng ®i tiªn phong trong sù ®æi míi, l¹i võa cè kÕt nh÷ng g× lµ<br /> khu«n mÉu b¶o thñ.<br /> MÆt kh¸c víi tÝnh c¸ch lµ mét x· héi thu nhá, gia ®×nh còng cßn lµ n¬i ph¶n<br /> ¸nh l¹i tÊt c¶ nh÷ng g× ngoµi x· héi. Nã võa chän läc võa ®µo th¶i nh÷ng sù kiÖn vµ<br /> qu¸ tr×nh x· héi theo l¨ng kÝnh v¨n hãa riªng. Khi ®ã c¸ nh©n cñng cè nhËn thøc, hÖ<br /> chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ cña m×nh d−íi sù t¸c ®éng cña c¶ hai chiÒu, chiÒu x· héi céng<br /> ®ång vµ chiÒu gia ®×nh. C¸i con ng−êi x· héi vµ con ng−êi gia ®×nh cïng tån t¹i song<br /> hµnh võa thèng nhÊt, bæ sung, hç trî cho nhau, l¹i võa m©u thuÉn nhau trong mçi<br /> c¸ nh©n lµm nªn b¶n chÊt vµ nh©n c¸ch cña c¸ nh©n ®ã.<br /> X¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ vai trß quan träng cña gia ®×nh trong cÊu tróc chung cña x·<br /> héi nh− vËy, khæng gi¸o mµ x· héi ViÖt Nam truyÒn thèng ®· chÞu ¶nh h−ëng nhiÒu,<br /> trong khi chó ý tíi viÖc cñng cè c¸c mèi quan hÖ gia ®×nh ®· coi ®©y lµ mét viÖc lµm<br /> kh«ng chØ v× h¹nh phóc gia ®×nh mµ cßn v× chÝnh x· héi. Chóng ta h·y xem M¹nh Tö<br /> gi¶i thÝch vÒ gia ®×nh nh− sau: “Nh©n h÷u h»ng ng«n giai viÕt: Thiªn h¹ quèc gia,<br /> thiªn h¹ chi b¶n t¹i quèc, quèc chi b¶n t¹i gia, gia chi b¶n t¹i th©n”, cã nghÜa lµ<br /> ng−êi ta th−êng vÉn nãi r»ng thiªn h¹ lµ quèc gia, theo ®ã mµ chóng ta cÇn ph¶i hiÓu<br /> r»ng gèc cña thiªn h¹ chÝnh lµ quèc gia, gèc cña quèc gia chÝnh lµ gia ®×nh, gèc cña<br /> gia ®×nh chÝnh lµ ë b¶n th©n mçi c¸ nh©n. C¸ch gi¶i thÝch cña M¹nh Tö thËt ng¾n<br /> gän nh−ng còng thËt ®Çy ®ñ vÒ mét cÊu tróc c¬ b¶n cña x· héi xoay quanh mèi quan<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> §Æng C¶nh Khanh 31<br /> <br /> hÖ c¬ cÊu chøc n¨ng c¸ nh©n - gia ®×nh - x· héi, trong ®ã nÒn t¶ng c¬ b¶n lµ gia ®×nh.<br /> ChÝnh cô Phan Béi Ch©u còng ®· ph©n tÝch vµ gi¶i nghÜa kh¸ râ rµng c©u:<br /> “TÒ gia, trÞ quèc b×nh thiªn h¹” næi tiÕng trong kinh ®iÓn Nho gi¸o lµ “tÒ, trÞ chØ lµ<br /> mét nhÏ, gia quèc chung nhau mét gèc, nhµ tøc lµ c¸i n−íc nhá, n−íc tøc lµ c¸i nhµ<br /> to”. Bëi vËy «ng cho r»ng nÕu n−íc cã luËt ph¸p, phÐp t¾c th× nhµ còng cã gia phong<br /> vµ gia phong vÒ ®¹o lý còng rµng buéc con ng−êi chÆt chÏ ch¼ng kÐm g× phÐp n−íc.<br /> ChÝnh sù nhËn thøc chung cña x· héi vÒ vÞ trÝ cña mèi quan hÖ c¸ nh©n - gia<br /> ®×nh - céng ®ång nh− vËy mµ trong x· héi ViÖt Nam truyÒn thèng kh«ng cã sù tån<br /> t¹i cña con ng−êi thuÇn tóy c¸ nh©n. Con ng−êi sèng, lao ®éng, sinh ho¹t trong sù<br /> rµng buéc vÒ nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm víi gia ®×nh vµ víi céng ®ång x· héi. Con<br /> ng−êi kh«ng thÓ t×m ®−îc chç ®øng cña m×nh trong x· héi ®ã nÕu nã kh«ng thùc thi<br /> ®−îc nh÷ng chuÈn mùc t−¬ng xøng víi ®Þa vÞ vµ vai trß mµ gia ®×nh vµ x· héi quy<br /> ®Þnh. C¸c c¸ nh©n tù soi m×nh trªn mÆt g−¬ng gia ®×nh vµ céng ®ång, vµ chØ khi ®ã<br /> nã míi nh×n thÊy h×nh ¶nh ®Ých thùc cña m×nh. Bëi vËy mµ trong suèt cuéc ®êi c¸c<br /> c¸ nh©n lu«n ph¶i g¸nh trªn vai tr¸ch nhiÖm víi gia ®×nh vµ nghÜa vô víi tæ quèc.<br /> ý thøc tr¸ch nhiÖm ®ã thÊm vµo tõng nÕp suy nghÜ, t×nh c¶m, trë thµnh niÒm vui,<br /> nçi buån, ®Þnh h−íng mäi hµnh vi cña con ng−êi cho ®Õn tËn nh÷ng ngµy cuèi cïng<br /> cña cuéc ®êi.<br /> LuËt ph¸p x−a ®· rÊt chó träng tíi viÖc xö lý nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gia ®×nh, quy<br /> ®Þnh rÊt chÆt chÏ nh÷ng nguyªn t¾c trong mèi quan hÖ gi÷a cha con, chång vî, anh<br /> em trong gia ®×nh. Con ng−êi dï ë c−¬ng vÞ nµo còng ph¶i lÊy nh÷ng mèi quan hÖ gia<br /> ®×nh lµm träng. Con c¸i ph¶i biÕt v©ng lêi vµ cã hiÕu víi cha mÑ, vî chång ph¶i hßa<br /> thuËn vµ chung thñy, anh ph¶i nh−êng nhÞn em, em ph¶i kÝnh träng anh. T«n ti trËt<br /> tù trong gia ®×nh ph¶i ®¶m b¶o ®Ó võa lµm nÒn t¶ng cho h¹nh phóc l©u dµi cña c¸c<br /> thÕ hÖ trong téc hä, võa cñng cè sù æn ®Þnh cña céng ®ång x· héi.<br /> Trong x· héi ViÖt Nam truyÒn thèng, nh÷ng vÊn ®Ò gia ®×nh mÆc dï ®−îc<br /> nh×n nhËn tho¸ng ®·ng h¬n ë Trung Hoa nh−ng kh«ng v× thÕ mµ sù t«n träng c¸c<br /> mèi quan hÖ gia ®×nh ®· cã sù láng lÎo h¬n, vÞ trÝ cña gia ®×nh trong céng ®ång x· héi<br /> bÞ xem th−êng h¬n. Cïng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña Nho gi¸o nh−ng<br /> gia ®×nh ViÖt Nam t«n träng nh÷ng mèi quan hÖ t×nh c¶m, coi t×nh c¶m lµ c¬ së nÒn<br /> t¶ng cho nh÷ng vÊn ®Ò vÒ nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm. Quan hÖ vî chång ng−êi ViÖt<br /> trong gia ®×nh truyÒn thèng trªn thùc tÕ ®· cã phÇn b×nh ®¼ng h¬n ng−êi Trung Hoa<br /> nho gi¸o.<br /> LuËt Hång §øc cã thÓ trªn mét sè mÆt ®· chÞu ¶nh h−ëng cña luËt ph¸p<br /> Trung Hoa nh−ng trªn thùc tÕ l¹i cã rÊt nhiÒu ®iÒu tr¸i víi gi¸o lý Nho gi¸o, ®Æc biÖt<br /> lµ ë lÜnh vùc h«n nh©n vµ gia ®×nh. H−íng vµo viÖc cñng cè vÞ trÝ vµ vai trß cña gia<br /> ®×nh trong x· héi, ph¸p luËt x−a còng ®· t¨ng c−êng nh÷ng ®iÒu kho¶n gióp cho gia<br /> ®×nh gÇn gòi g¾n bã. §iÒu 307 cßn ghi râ: nÕu ng−êi chång c¸ch xa vî 5 th¸ng mµ<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 32 V¨n hãa gia ®×nh trong c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi<br /> <br /> kh«ng ®i l¹i th¨m hái th× cã thÓ bÞ mÊt vî. Häc gi¶ §µo Duy Anh ®· viÕt: “NÕu ng−êi<br /> ®µn «ng bÞ téi l−u ®Çy th× ph¸p luËt b¾t c¶ vî chÝnh, vî hÇu ph¶i ®i theo ®Ó khái chia<br /> l×a gia ®×nh. Cha mÑ, con ch¸u ng−êi bÞ téi th× ®−îc tïy ý. Së dÜ ph¸p luËt thi hµnh<br /> nh÷ng ®Æc ©n Êy lµ cèt ®Ó gia ®×nh khái bÞ ®iªu tµn”1. T¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm cña<br /> mçi c¸ nh©n ®èi víi gia ®×nh, luËt ph¸p ViÖt Nam truyÒn thèng còng buéc mçi thµnh<br /> viªn trong gia ®×nh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh vi cña nh÷ng thµnh viªn kh¸c vµ<br /> ng−îc l¹i. Toµn bé gia ®×nh sÏ ph¶i chia sÎ tr¸ch nhiÖm víi nh÷ng hËu qu¶ sai tr¸i do<br /> bÊt kú mét thµnh viªn nµo trong gia ®×nh g©y ra. “Tru di tam téc”, thËm chÝ “tru di<br /> cöu téc” lµ nh÷ng h×nh ph¹t ghª gím nhÊt ®èi víi sè phËn cña mét gia ®×nh, mét téc<br /> hä khi mµ mét thµnh viªn trong gia ®×nh ®· g©y nªn ®¹i häa.<br /> §Ó gãp phÇn cñng cè vÞ trÝ cña gia ®×nh trong x· héi, luËt ph¸p x−a còng rÊt<br /> chó ý khi xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ cã liªn quan ®Õn gia ®×nh. Ch¼ng h¹n nh−,<br /> trong nhiÒu tr−êng hîp, nÕu ng−êi bÞ ¸n tö h×nh l¹i cã cha mÑ giµ ngoµi 70 tuæi, hoÆc<br /> cha mÑ tµn phÕ mµ kh«ng cã con kh¸c n÷a, tr−êng hîp ®ã ng−êi cã ¸n sÏ ®−îc miÔn<br /> téi ®Ó nu«i cha mÑ. Trong tr−êng hîp tÊt c¶ anh em trong nhµ ®Òu bÞ ¸n tö h×nh th×<br /> mét ng−êi ®−îc miÔn téi ®Ó nu«i cha mÑ hoÆc ®Ó l−u truyÒn gia téc.<br /> Ng−îc l¹i, céng ®ång x· héi còng cã rÊt nhiÒu h×nh thøc ®Ó ghi nhËn vµ biÓu<br /> d−¬ng nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c gia ®×nh cho x· héi. NÕu gia ®×nh cã mét thµnh viªn<br /> cã c«ng víi céng ®ång vµ tæ quèc, th× kh«ng chØ cã thµnh viªn ®ã ®−îc khen mµ c¶ gia<br /> ®×nh hä còng ®−îc vinh dù l©y. Mét ng−êi ®ç ®¹t còng lµ cho c¶ gia ®×nh ®−îc vÎ<br /> vang víi nh÷ng nghi lÔ t«n träng cña céng ®ång, b¶ng vµng, bia ®¸, b¸i tæ vinh quy.<br /> NÕu x· héi vµ céng ®ång quan t©m tíi viÖc cñng cè vÞ trÝ vµ vai trß cña gia<br /> ®×nh th× ng−îc l¹i gia ®×nh còng cã nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ®èi víi céng ®ång vµ<br /> réng h¬n n÷a lµ Tæ quèc. ViÖc c¸c gia ®×nh ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp vµo sù æn ®Þnh<br /> vµ ph¸t triÓn chung cña céng ®ång vµ Tæ quèc bao giê còng lµ mét chuÈn mùc ®¹o<br /> ®øc quan träng. V× quyÒn lîi chung cña céng ®ång nhiÒu gia ®×nh ®· kh«ng tiÕc cña<br /> c¶i vËt chÊt, thËm chÝ c¶ m¸u x−¬ng. Trong nh÷ng cuéc chiÕn tranh chèng ngo¹i<br /> x©m, nhiÒu gia ®×nh ®· ®éng viªn con ch¸u tham gia chiÕn trËn thËm chÝ hi sinh c¶<br /> gia ®×nh, téc hä, céng ®ång lµng x· cho Tæ quèc.<br /> C¸i quan hÖ c¬ cÊu - chøc n¨ng gi÷a c¸ nh©n, gia ®×nh vµ céng ®ång x· héi<br /> chÆt chÏ nh− vËy cã gèc g¸c tõ nh÷ng quan niÖm s©u s¾c tõ trong truyÒn thèng. Bëi<br /> lÏ, n−íc còng lµ mét gia ®×nh, lµ mét c¸i nhµ lín. Quan niÖm Nho gi¸o ë bÊt kú thêi<br /> ®¹i nµo còng lµ nh− vËy. Së dÜ ng−êi ta coi n−íc lµ mét gia ®×nh lín kh«ng ph¶i v×<br /> cÊu tróc cña nã, c¸ch xÕp ®Æt nh÷ng quan hÖ t«n ti trËt tù cña nã hoµn toµn gièng<br /> nh− m« h×nh cña mét gia ®×nh mµ cßn v× thùc chÊt nã cßn ®−îc coi lµ mét sù kÕt nèi<br /> ®«ng ®¶o nh÷ng con ng−êi cïng mét dßng gièng, m¸u mñ. C¸i quan niÖm truyÒn ®êi<br /> vÒ mét quèc gia cã chung mét nguån gèc m¸u mñ, chung mét tæ tiªn, cha L¹c Long<br /> <br /> <br /> 1<br /> §µo Duy Anh. ViÖt Nam v¨n hãa sö c−¬ng. Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh - 1992, trang 131.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> §Æng C¶nh Khanh 33<br /> <br /> Qu©n, mÑ ¢u C¬ ®· lµ nÒn t¶ng v¨n hãa cho viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu tæ chøc vµ<br /> ho¹t ®éng cña x· héi réng lín m« pháng theo mét gia ®×nh.<br /> Qua viÖc nghiªn cøu vµ ph©n tÝch mèi quan hÖ c¬ cÊu - chøc n¨ng: gia ®×nh -<br /> c¸ nh©n - céng ®ång x· héi nh− trªn, chóng ta cã thÓ thÊy râ vÞ trÝ quan träng nh−<br /> thÕ nµo cña gia ®×nh trong x· héi truyÒn thèng. ChÝnh viÖc xö lý tèt mèi quan hÖ c¬<br /> cÊu chøc n¨ng trªn, trong ®ã trung t©m cña nã lµ gia ®×nh, mµ x· héi ViÖt Nam ®·<br /> tån t¹i vµ ph¸t triÓn, v−ît qua mäi sãng giã vµ th¸ch thøc cña c¸c thÕ lùc c¶ bªn<br /> ngoµi vµ bªn trong, t¹o nªn nÒn v¨n hiÕn ViÖt Nam phong phó vµ giµu b¶n s¾c.<br /> 2. VÒ chiÒu lÞch ®¹i: Gia ®×nh - truyÒn thèng - hiÖn ®¹i<br /> Sù tån t¹i cña gia ®×nh, b¶n th©n nã còng mang ý nghÜa mét di s¶n v¨n hãa.<br /> Còng gièng nh− tÊt c¶ nh÷ng d¹ng thøc kh¸c cña v¨n hãa, gia ®×nh vµ v¨n hãa gia<br /> ®×nh bao giê còng lµ s¶n phÈm cña mét thêi ®¹i vµ do vËy, lu«n chÞu sù t¸c ®éng cña<br /> c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ lÞch sö cña thêi ®¹i ®ã. Gia ®×nh võa lµ mét nh©n<br /> chøng cña lÞch sö khi mang trong m×nh nã nh÷ng dÊu Ên cña qu¸ khø võa lµ mét<br /> m¾t xÝch nèi liÒn qu¸ khø víi hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai th«ng qua nh÷ng ho¹t ®éng nèi<br /> tiÕp nhau kh«ng ngõng cña c¸c thÕ hÖ trong gia ®×nh.<br /> DÉu vËy, sù biÕn ®æi cña gia ®×nh còng vÉn phô thuéc vµo sù biÕn ®æi cña c¸c<br /> ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi, vµo c¬ së x· héi. NÕu x· héi biÕn ®éng, gia ®×nh còng khã<br /> tr¸nh khái sù khñng ho¶ng, thËm chÝ ly t¸n. Trong chõng mùc mµ x· héi r¬i vµo t×nh<br /> tr¹ng ngõng trÖ, c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi kh«ng cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín, th× gia<br /> ®×nh, c¸c chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ xoay quanh gia ®×nh còng ®«ng cøng l¹i. Trªn thùc tÕ,<br /> gia ®×nh ViÖt Nam còng tr¶i qua nh÷ng thêi kú ®«ng cøng nh− vËy. Mét thêi gian<br /> dµi, trong lóc c¸c céng ®ång lµng x· vÉn tån t¹i khÐp kÝn vµ mang tÝnh tù qu¶n chÆt<br /> chÏ trªn c¬ së cña nÒn kinh tÕ tù cÊp tù tóc th× gia ®×nh vµ v¨n hãa gia ®×nh còng<br /> kh«ng cã mÊy sù thay ®æi. H×nh ¶nh nh÷ng c« th«n n÷ tÇn t¶o h¸i d©u ch¨n t»m,<br /> nu«i d−ìng mÑ giµ, con d¹i ®Ó chång ch¨m lo häc hµnh, dïi mµi kinh sö, tõ thêi ®¹i<br /> cña bµ û Lan phu nh©n ë vïng Kinh B¾c, víi nh÷ng chuÈn mùc cña c¸c mèi quan hÖ<br /> gia ®×nh, cho ®Õn tËn ®Çu thÕ kû 20 d−êng nh− vÉn kh«ng cã g× thay ®æi.<br /> Pierre Gourou, mét häc gi¶ ng−êi Ph¸p næi tiÕng víi nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn<br /> cøu c¸c céng ®ång n«ng th«n vµ n«ng d©n ViÖt Nam, ®· hÕt søc ng¹c nhiªn vÒ nh÷ng<br /> ®iÒu mµ «ng gäi lµ sù ng−ng trÖ nµy cña c¸c quan hÖ x· héi trong ®ã cã quan hÖ gia<br /> ®×nh. ¤ng ®· cè g¾ng t×m hiÓu ®Ó ®−a ra ®−îc lêi gi¶i thÝch v× sao suèt tõ thÕ hÖ nµy<br /> sang thÕ hÖ kh¸c, nh÷ng lòy tre lµng yªn ¶ l¹i che phñ ®−îc c¶ mét x· héi võa phong<br /> phó s«i ®éng g¾n liÒn víi hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò tæ chøc céng ®ång, gia ®×nh, téc hä,<br /> xãm giÒng, v¨n hãa, tËp qu¸n… l¹i võa cè cùu, bÊt biÕn vµ cã nhiÒu ®iÒu b¶o thñ ®Õn<br /> nh− vËy.<br /> Tuy nhiªn, khi x· héi biÕn ®éng vµ thay ®æi th× gia ®×nh vµ nh÷ng chuÈn mùc<br /> vÒ gia ®×nh, tuy cã thÓ muén h¬n nh−ng tr−íc sau còng buéc ph¶i thay ®æi mét c¸ch<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 34 V¨n hãa gia ®×nh trong c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi<br /> <br /> t−¬ng øng. Trong sù thay ®æi ®ã, trªn thùc tÕ, gia ®×nh vÉn b¶o l−u l¹i kh«ng chØ<br /> nh÷ng ®iÒu cè h÷u thËm chÝ nhiÒu lóc tíi møc ngoan cè, mµ cßn g×n gi÷ nh÷ng c¸i<br /> vÉn phï hîp vµ gãp Ých cho x· héi t−¬ng lai. Nã khiÕn cho mét khi nh÷ng b·o gi«ng<br /> d÷ déi ngoµi x· héi t¹m l¾ng l¹i, con ng−êi v−ît lªn trªn nh÷ng ®æi thay vµ b×nh th¶n<br /> ng¾m l¹i m×nh, khi ®ã hä míi tÜnh t©m, l−îng gi¸ nh÷ng c¸i mµ gia ®×nh ®· l−u gi÷,<br /> chän lùa lÊy nh÷ng mÆt tèt ®Ñp ®Ó xÕp bªn c¹nh nh÷ng g× míi mÎ nhÊt h−íng tíi<br /> t−¬ng lai. ChÝnh kh¶ n¨ng b¶o l−u vµ g×n gi÷ nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tinh hoa cña<br /> qu¸ khø, mÆc cho cuéc ®êi cã thay ®en ®æi tr¾ng, vµng thau lÉn lén, ®· khiÕn cho gia<br /> ®×nh ®· lu«n trë thµnh n¬i n−¬ng tùa v÷ng vµng cho cuéc ®êi biÕn ®éng.<br /> Còng gièng nh− tÊt c¶ nh÷ng g× hµm chøa trong m×nh nh÷ng gi¸ trÞ cña qu¸<br /> khø, b−íc vµo x· héi hiÖn ®¹i, b¶n th©n gia ®×nh vµ v¨n hãa gia ®×nh còng lu«n võa<br /> ph¶i g¸nh trªn l−ng mét träng l−îng khæng lå cña nh÷ng di s¶n ®· qua võa ph¶i s½n<br /> sµng ®èi diÖn víi nh÷ng sù biÕn ®æi ®Õn chãng mÆt cña thùc tiÔn bao quanh. Trong<br /> chiÒu lÞch ®¹i cña c¬ cÊu x· héi, gia ®×nh lu«n n»m trong qu·ng gi÷a. Nã b−íc ch©n<br /> vµo mét x· héi hiÖn ®¹i, cßn ch©n kia th× d−êng nh− vÉn b×nh th¶n xoay së víi nh÷ng<br /> kinh nghiÖm, cã hay, cã dë nh−ng kh«ng thÓ dÔ dµng døt bá ®−îc cña qu¸ khø.<br /> TÊt nhiªn, b¶n th©n gia ®×nh vµ v¨n hãa gia ®×nh còng kh«ng ph¶i lµ mét sù<br /> v«i hãa vÜnh cöu mµ lu«n vËn ®éng vµ thay ®æi kh«ng ngõng. ChÝnh sù tån t¹i vµ<br /> ph¸t triÓn cña x· héi trong ®ã cã gia ®×nh ®· phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù vËn ®éng,<br /> t¸i sinh liªn tôc, kh¶ n¨ng thÝch nghi, c¶i tæ, chuyÓn biÕn vµ s¸ng t¹o cña c¸c gi¸ trÞ<br /> gia ®×nh. Bëi vËy, sù b¶o l−u c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng trong gia ®×nh kh«ng bao hµm ý<br /> nghÜa cña viÖc gia ®×nh chèng l¹i nh÷ng sù thay ®æi. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, chóng ta<br /> cã thÓ hiÓu r»ng sù thay ®æi cña c¸c chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ kh«ng ph¶i lµ nh÷ng g× tr¸i<br /> ng−îc, ngo¹i lai ®èi víi b¶n chÊt gia ®×nh mµ cßn cã thÓ ®−îc coi lµ mét c¸ch thøc tån<br /> t¹i vµ vËn hµnh cña gia ®×nh.<br /> §Ó thùc sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ c©n b»ng gi÷a hai mÆt<br /> truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, gia ®×nh kh«ng thÓ chØ tån t¹i trong nh÷ng chuÈn mùc<br /> truyÒn thèng thiªng liªng, bÊt biÕn mµ lµ mét thùc thÓ uyÓn chuyÓn, ®−îc ®iÒu chØnh<br /> th−êng xuyªn ®Ó võa phï hîp víi toµn c¶nh míi võa trung thµnh víi nh÷ng truyÒn<br /> thèng nh©n v¨n c¬ b¶n. Trong tr−êng hîp nµy, c¸i bµn ch©n ch−a chÞu nhÊc lªn khái<br /> qu¸ khø ®· ®−îc nãi ë trªn cña gia ®×nh Êy, l¹i chøa ®ùng nh÷ng mÆt tÝch cùc. Nã<br /> hoµn toµn kh«ng ®ång nghÜa víi sù b¶o thñ hay cè chÊp mµ lµ sù tØnh t¸o vµ thËn<br /> träng, mét vÞ gi¸m quan trong gia ®×nh, mét sîi d©y c−¬ng cho nh÷ng chó ngùa bÊt<br /> kham hay nh¶y ph¸ mäi rµo c¶n. Nã t¹o ra c¬ së v÷ng vµng vµ kh«ng sai lÖch cho sù<br /> ®æi míi tiÕp thu vµ x©y dùng nh÷ng chuÈn mùc gia ®×nh míi.<br /> Gia ®×nh, vÒ ph−¬ng diÖn nµy, thay cho viÖc cè lµm cho thêi gian ngõng tr«i,<br /> th× ®· t×m c¸ch b¾t rÔ vµo thêi gian ®Ó hót lÊy nhùa sèng vµ duy tr× m·i m·i sù trÎ<br /> trung vµ lµnh m¹nh cña m×nh.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> §Æng C¶nh Khanh 35<br /> <br /> 3. Gia ®×nh vµ viÖc g×n gi÷, gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng:<br /> Nh− trªn ®· nªu, so víi nh÷ng thiÕt chÕ x· héi kh¸c gia ®×nh lµ mét trong<br /> nh÷ng thiÕt chÕ x· héi cã søc sèng bÒn bØ vµ m·nh liÖt nhÊt. Thùc tÕ cho thÊy, c¸c<br /> gi¸ trÞ v¨n hãa cña d©n téc ®−îc l−u gi÷ trong gia ®×nh th−êng bÒn chÆt h¬n ë ngoµi<br /> x· héi vèn s«i ®éng. Trong nhiÒu tr−êng hîp, cã nh÷ng gi¸ trÞ ®· bÞ x· héi tõ chèi<br /> kh«ng chÊp nhËn nh−ng vÉn ®−îc tr©n träng g×n gi÷ trong nhiÒu gia ®×nh. ThËm chÝ<br /> khi chuyÓn tõ vïng nµy sang vïng kh¸c, sinh sèng trong m«i tr−êng x· héi hoµn<br /> toµn xa l¹ nh−ng nhiÒu gia ®×nh vÉn cã thÓ gi÷ ®−îc nÒ nÕp sèng, sinh ho¹t quen<br /> thuéc cña m×nh.<br /> Chóng ta cã thÓ dÉn ra ®©y nhiÒu lý do ®Ó gi¶i thÝch vÒ sù bÒn v÷ng cña c¸c<br /> gi¸ trÞ truyÒn thèng thèng trong gia ®×nh so víi sù bÒn v÷ng mµ cßn l©u c¸c thiÕt chÕ<br /> kh¸c trong x· héi míi ®¹t ®−îc. Tr−íc hÕt ph¶i nãi tíi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ c¸c mèi<br /> quan hÖ gia ®×nh, liªn quan ®Õn sù gÇn gòi vÒ huyÕt thèng, sù g¾n bã trong sîi d©y<br /> t×nh c¶m vµ tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®· khiÕn cho c¸c quan hÖ nµy bao giê còng chÆt chÏ h¬n<br /> c¸c quan hÖ kh¸c ngoµi x· héi.<br /> ChÝnh ¨ng-ghen, trong t¸c phÈm: “Nguån gèc cña gia ®×nh, cña chÕ ®é t− h÷u<br /> vµ cña Nhµ n−íc”, khi nh¾c l¹i nh÷ng nhËn xÐt cña M¸c vÒ “sù gièng nhau gi÷a thiÕt<br /> chÕ gia ®×nh víi nh÷ng hÖ thèng chÝnh trÞ, ph¸p luËt, t«n gi¸o vµ triÕt häc” ®· cho<br /> r»ng mäi thiÕt chÕ kh¸c ®Òu cã thÓ thay ®æi theo nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi<br /> kh¸ch quan, nh−ng “chØ khi nµo gia ®×nh ®· hoµn toµn thay ®æi th× nh÷ng hÖ thèng<br /> Êy míi hoµn toµn thay ®æi”2. Còng theo sù ph©n tÝch cña ¨ng-ghen c¬ së c¨n b¶n cho<br /> sù bÒn v÷ng cña c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa gia ®×nh chÝnh lµ sù chÆt chÏ cña c¸c quan hÖ<br /> truyÒn thèng. Nh−ng quan hÖ nµy, thËm chÝ trong khi nhiÒu chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ<br /> trong gia ®×nh ®· cã thÓ thay ®æi th× chÝnh b¶n th©n tÝnh huyÕt thèng cña nã vÉn cø<br /> “chai s¹n l¹i rÊt l©u”.<br /> ViÖc gia ®×nh lu«n lu«n ®øng ë vÞ trÝ cuèi cïng cña d·y hµng däc, trªn con<br /> ®−êng ®i tíi sù ®æi thay, ®· chøng tá tõ trong néi hµm cña thiÕt chÕ gia ®×nh ®· chøa<br /> ®ùng kh«ng chØ mét søc c¶n lín mµ cßn mét kh¶ n¨ng l−u gi÷ vµ duy tr× nh÷ng gi¸<br /> trÞ vµ chuÈn mùc ®−îc coi lµ truyÒn thèng.<br /> Ngµy nay, ®· cã qu¸ nhiÒu lêi c¶nh b¸o vÒ nh÷ng ®iÒu ®−îc gäi lµ mÆt tr¸i<br /> cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ cña toµn cÇu hãa, khiÕn nh÷ng mèi lo ng¹i trong chóng<br /> ta d−êng nh− nhiÒu khi cßn lÊn ¸t c¶ nh÷ng nçi mõng vui vÒ c¸c thµnh tùu mµ chÝnh<br /> c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ toµn cÇu hãa ®· mang l¹i cho ®êi sèng x· héi n−íc ta trong<br /> nh÷ng n¨m ®æi míi. Nã còng lµm cho kh«ng Ýt ng−êi cßn tá th¸i ®é hoµi niÖm vÒ mét<br /> thêi mµ cuéc sèng dï cßn nghÌo nµn thiÕu thèn nh−ng l¹i cã vÎ b×nh æn vµ Êm ªm<br /> trong c¸c mèi quan hÖ x· héi<br /> <br /> <br /> 2<br /> C. M¸c vµ ¨ng-ghen toµn tËp, tËp 21, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi - 1992, trang 57.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 36 V¨n hãa gia ®×nh trong c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi<br /> <br /> ThËt ra chÝnh M¸c tõ l©u ®· lµ mét trong nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn c¶nh tØnh<br /> nh©n lo¹i vÒ nh÷ng g× mµ kinh tÕ thÞ tr−êng ®· vµ sÏ mang l¹i cho ®êi sèng x· héi.<br /> M¸c còng v¹ch râ vµ phª ph¸n m¹nh mÏ nh÷ng vÊn ®Ò tµn b¹o vµ xÊu xa ®ang n¶y<br /> sinh vµ ph¸t triÓn cïng víi nh÷ng mèi quan hÖ c¹nh tranh hµng hãa, lîi nhuËn,<br /> nh÷ng c¸i g× mµ M¸c miªu t¶ lµ ®· “d×m tÊt c¶ nh÷ng g× tèt ®Ñp gi÷a con ng−êi víi<br /> con ng−êi vµo líp b¨ng l¹nh gi¸ cña sù tÝnh to¸n vÞ kû”, vµo mèi quan hÖ “tr¶ tiÒn<br /> ngay kh«ng t×nh nghÜa”. §Æc biÖt chÝnh M¸c còng ®· nãi rÊt râ vÒ nh÷ng hËu qu¶ sÏ<br /> xÈy ra khi kinh tÕ thÞ tr−êng th©m nhËp vµo gia ®×nh vµ ph¸ vì t¹i ®ã tÊt c¶ nh÷ng<br /> chuÈn mùc vµ ®¹o lý vèn ®−îc coi lµ nh÷ng gi¸ trÞ nh©n ®¹o mang tÝnh vÜnh h»ng<br /> cña ®êi sèng con ng−êi, nh÷ng ®iÒu ®· tån t¹i tõ ngµn ®êi nay.<br /> TÊt nhiªn, kh«ng gièng nh− J.J.Roussau, khuyªn con ng−êi chèi bá toµn bé<br /> nh÷ng chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ liªn quan ®Õn nh÷ng quan hÖ thÞ tr−êng hµng hãa “xÊu<br /> xa” ®Ó trë vÒ víi “tr¹ng th¸i ®¹o ®øc tù nhiªn”, víi thêi kú “con ng−êi ph¸t minh ra<br /> l−ìi c©u vµ c©y gËy ®Ó c©u c¸, cung tªn ®Ó s¨n b¾n, lµm quÇn ¸o tõ vá c©y vµ da thó,<br /> dïng löa ®Ó nÊu ¨n vµ sèng trong quÇn thÓ”3, M¸c ®· h−íng vÒ phÝa tr−íc vµ tuyªn<br /> chiÕn víi x· héi t− b¶n víi c¸c chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng.<br /> Trong sù ph¸t triÓn cña x· héi ta ngµy nay, viÖc kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu<br /> cùc trong mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi víi con ng−êi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña nÒn<br /> kinh tÕ thÞ tr−êng, x©y dùng nh÷ng chuÈn mùc míi g¾n liÒn víi nh÷ng gi¸ trÞ nh©n<br /> v¨n truyÒn thèng lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò trªn con ®−êng h−íng tíi mét x· héi v¨n<br /> minh, tiÕn bé. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®−îc c«ng viÖc nµy, chóng ta ph¶i nhËn thøc,<br /> lý gi¶i vµ gi¶i quyÕt ®−îc mét c¸ch ®óng ®¾n trªn thùc tÕ míi quan hÖ gi÷a viÖc ph¸t<br /> triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng víi viÖc b¶o l−u c¸c gi¸ trÞ tèt ®Ñp tõ truyÒn thèng. Nh÷ng<br /> khã kh¨n vµ m©u thuÉn ®· n¶y sinh vµ ph¸t triÓn tõ chÝnh néi hµm cña vÊn ®Ò. Bëi<br /> lÏ viÖc t¹o dùng mét m«i tr−êng sèng chung gi÷a c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng víi nh÷ng<br /> quy luËt c¹nh tranh hµng hãa, lîi nhuËn cña c¬ chÕ thÞ tr−êng còng khã kh¨n ch¼ng<br /> kh¸c g× sù t¹o lËp sù hßa hîp gi÷a löa vµ n−íc. VÊn ®Ò lµ ë chç, chóng ta ph¶i cã<br /> ®−îc nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ khiÕn cho viÖc ph¸t triÓn nh÷ng quy luËt cña c¬ chÕ<br /> thÞ tr−êng kh«ng lµm x©m h¹i ®Õn nh÷ng g× tèt ®Ñp mµ cha «ng chóng ta ®· g©y<br /> dùng nªn tõ ngµn ®êi nay, kh«ng lµm biÕn d¹ng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa cña tæ tiªn<br /> thµnh mét thø ®å ¨n thËp cÈm xÕp tõ phÝa sau nh÷ng gi¸ trÞ cña thÞ tr−êng hµng<br /> hãa, kh«ng biÕn nh÷ng mèi quan hÖ x· héi, céng ®ång, gia ®×nh tèt ®Ñp thµnh nh÷ng<br /> s¶n phÈm ®−îc c©n ®o cÈn thËn theo thang b¶ng lªn xuèng cña chØ gi¸ ®ång tiÒn.<br /> Ng−îc l¹i, chóng ta còng kh«ng thÓ cho phÐp viÖc nóp d−íi danh nghÜa b¶o vÖ<br /> c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng ®Ó duy tr× vµ b¶o l−u nh÷ng quan niÖm vµ chuÈn mùc cæ hñ,<br /> l¹c hËu k×m h·m sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. Trong tr−êng hîp nµy, c¸c truyÒn thèng<br /> chØ cã thÓ ®−îc coi lµ tèt ®Ñp, tiÕn bé khi nã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn con<br /> <br /> <br /> 3<br /> J.J. Rousau: TuyÓn tËp c¸c bµi viÕt, Moscow - 1969, trang 74.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> §Æng C¶nh Khanh 37<br /> <br /> ng−êi mét c¸ch tù do vµ tù gi¸c. Nãi mét c¸ch kh¸c c¸i truyÒn thèng chØ cã ý nghÜ<br /> tÝch cùc khi nã mang trong m×nh kh«ng ph¶i chØ lµ ý nghÜa cña qu¸ khø mµ lµ h¬i<br /> thë cña cuéc sèng hiÖn ®¹i, tån t¹i còng víi nh÷ng g× hiÖn ®¹i vµ v¨n minh nhÊt cña<br /> thêi ®¹i.<br /> Theo chóng t«i, chóng ta ph¶i t×m thÊy ®−îc ph−¬ng thøc ®óng ®¾n ®Ó b¶o<br /> ®¶m cho sù tån t¹i thèng nhÊt vµ biÖn chøng gi÷a hai mÆt ®èi lËp nhau nµy: mÆt c¸c<br /> gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ mÆt c¬ chÕ thÞ tr−êng. Ph−¬ng thøc nµy cho phÐp chóng ta<br /> t¹o ra søc m¹nh ph¸t triÓn cho c¶ hai mÆt nãi trªn, h−íng tíi mét x· héi míi cã nÒn<br /> kinh tÕ ph¸t triÓn vµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi, gia ®×nh trong s¸ng, lµnh m¹nh.<br /> ChÝnh sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng trong khi t¹o ra ®éng lùc c¹nh tranh<br /> khiÕn n¨ng xuÊt lao ®éng vµ s¶n l−îng s¶n phÈm hµng hãa ngµy cµng ph¸t triÓn cao,<br /> sÏ trë thµnh c¬ së vµ tiÒm lùc vËt chÊt m¹nh mÏ ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c duy tr× vµ<br /> gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng.<br /> Ng−îc l¹i, viÖc duy tr× vµ gi¸o dôc nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n tèt ®Ñp tõ truyÒn<br /> thèng sÏ lµ c¬ së cho sù æn ®Þnh cña x· héi vµ gia ®×nh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng. Nh− vËy vÒ nguyªn t¾c, chóng ta cã thÓ v−ît qua ®−îc<br /> mét c¸ch ®óng ®¾n nh÷ng m©u thuÉn gi÷a viÖc ph¸t triÓn c¬ chÕ thÞ tr−êng víi viÖc<br /> duy tr× nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, x©y dùng sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a<br /> chóng. ChÝnh sù thèng nhÊt nµy sÏ t¹o ra ®−êng h−íng cho sù ph¸t triÓn nh÷ng gi¸<br /> trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, trong ®ã cã c¸c gi¸ trÞ vÒ v¨n hãa gia ®×nh, lÉn nh÷ng quy<br /> luËt cña c¬ chÕ thÞ tr−êng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2