intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 19 phần 5

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:43

Thêm vào BST
Báo xấu
56
lượt xem 10
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 19 phần 5', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 19 phần 5

  1. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 310 311 Chóng ta h·y xÐt vÊn ®Ò thø nhÊt. Quan ®iÓm cña nh÷ng Nh−ng ®iÒu kh«ng may chÝnh lµ ë chç ph¶i nhÊn m¹nh mÊy ng−êi b«n-sª-vÝch (vµ quan ®iÓm cña ®¶ng) ®· ®−îc tr×nh bµy ch÷ trong chõng mùc. §iÒu kh«ng may chÝnh lµ ë chç nhãm trong b¶n nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ th¸ng Ch¹p 1908 vÒ t×nh míi kh«ng hiÓu ®−îc nh÷ng luËn ®iÓm kh¸c cña b¶n nghÞ h×nh hiÖn nay. C¸c t¸c gi¶ cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng míi quyÕt Êy, kh«ng hiÓu ®−îc mèi liªn hÖ gi÷a nh÷ng luËn ®iÓm liÖu cã ®ång ý víi nh÷ng quan ®iÓm thÓ hiÖn trong nghÞ quyÕt ®ã víi nh÷ng luËn ®iÓm kh¸c, ®Æc biÖt lµ kh«ng hiÓu ®−îc mèi ®ã kh«ng? NÕu cã, th× t¹i sao hä kh«ng nãi th¼ng ®iÒu ®ã ra? liªn hÖ gi÷a nh÷ng luËn ®iÓm ®ã víi th¸i ®é kh«ng thÓ ®iÒu hoµ NÕu cã, th× th¶o ra b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng ®Æc biÖt ®Ó lµm ®èi víi chñ nghÜa triÖu håi, mét th¸i ®é vèn cã ë nh÷ng ng−êi g×, b¾t tay vµo viÖc tr×nh bµy "c¸ch nhËn thøc" ®Æc biÖt cña m×nh b«n-sª-vÝch vµ kh«ng cã ë nhãm míi. vÒ t×nh h×nh hiÖn nay ®Ó lµm g×? NÕu kh«ng ®ång ý, th× t¹i sao C¸ch m¹ng l¹i kh«ng thÓ tr¸nh khái næ ra. C¸ch m¹ng l¹i l¹i kh«ng nãi râ rµng lµ nhãm míi Êy ®èi lËp l¹i víi nh÷ng ph¶i lËt ®æ vµ sÏ ph¶i lËt ®æ cho ®−îc chÕ ®é chuyªn chÕ ― quan ®iÓm cña ®¶ng cô thÓ ë ®iÓm nµo? c¸c t¸c gi¶ cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng míi nãi nh− vËy. VÊn ®Ò chÝnh lµ ë chç b¶n th©n nhãm míi Êy còng kh«ng §óng. Nh−ng ®ã kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ nh÷ng g× mµ ng−êi hiÓu râ ý nghÜa cña nghÞ quyÕt Êy. Nhãm míi Êy kh«ng tù d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng hiÖn nay cÇn ph¶i biÕt vµ ghi gi¸c (hoÆc kh«ng tù gi¸c mét nöa) ng¶ theo nh÷ng quan nhí. Hä ph¶i hiÓu ®−îc r»ng cuéc c¸ch m¹ng ®ã ®ang tiÕn ®iÓm cña ph¸i triÖu håi, nh÷ng quan ®iÓm kh«ng ®iÒu hoµ tíi víi chóng ta theo mét kiÓu míi; r»ng chóng ta cÇn ph¶i víi nghÞ quyÕt ®ã. Trong quyÓn s¸ch nhá cña m×nh, nhãm tiÕn tíi nã theo mét kiÓu míi (kh¸c víi tr−íc ®©y; kh«ng míi ®ã gi¶i thÝch mét c¸ch phæ cËp kh«ng ph¶i tÊt c¶ nh÷ng ph¶i chØ nh− tr−íc ®©y; kh«ng ph¶i chØ víi nh÷ng c«ng cô luËn ®iÓm cña nghÞ quyÕt Êy, mµ chØ gi¶i thÝch mét phÇn cña ®Êu tranh vµ ph−¬ng tiÖn ®Êu tranh nh− tr−íc ®©y); r»ng b¶n nghÞ quyÕt Êy, ®ång thêi l¹i kh«ng hiÓu (cã thÓ lµ còng b¶n th©n chÕ ®é chuyªn chÕ còng kh«ng ph¶i gièng nh− kh«ng thÊy ®−îc ý nghÜa) phÇn kia. B¶n nghÞ quyÕt nãi: tr−íc. §ã chÝnh lµ ®iÒu mµ nh÷ng kÎ b¶o vÖ chñ nghÜa triÖu nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n g©y ra cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1905, vÉn håi kh«ng muèn nh×n thÊy! Hä kh− kh− muèn gi÷ nh÷ng tiÕp tôc t¸c ®éng. Mét cuéc khñng ho¶ng c¸ch m¹ng míi quan ®iÓm phiÕn diÖn ®ã, vµ víi hµnh ®éng Êy ― bÊt chÊp ý ®ang chÝn muåi (môc e). Môc ®Ých cña cuéc ®Êu tranh vÉn lµ chÝ cña hä, mét c¸ch kh«ng phô thuéc vµo ý thøc cña hä, ― lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng vµ thµnh lËp chÕ ®é céng hoµ; trong hä ®ang phôc vô cho bän c¬ héi vµ ph¸i thñ tiªu, ®ang dïng cuéc ®Êu tranh, giai cÊp v« s¶n ph¶i gi÷ vai trß "l·nh ®¹o" vµ tÝnh phiÕn diÖn nµy ®Ó ñng hé tÝnh phiÕn diÖn kh¸c. cè “giµnh lÊy chÝnh quyÒn" (môc ® vµ I). §iÒu kiÖn thÞ tr−êng thÕ giíi vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ thÕ giíi lµm cho "t×nh ChÕ ®é chuyªn chÕ ®· b−íc vµo mét giai ®o¹n lÞch sö h×nh quèc tÕ ngµy cµng cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng" (môc g). §ã míi . Nã ®· tiÕn thªm mét b−íc trªn con ®−êng chuyÓn lµ nh÷ng luËn ®iÓm mµ b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng míi ®· sang chÕ ®é qu©n chñ t− s ¶n. §u-ma III lµ khèi liªn minh gi¶i thÝch mét c¸ch phæ cËp, vµ, trong chõng mùc ®ã, nã gi÷a nh÷ng giai cÊp nhÊt ®Þnh. §u-ma III kh«ng ph¶i lµ mét hoµn toµn nhÊt trÝ víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, víi ®¶ng; thÓ chÕ ngÉu nhiªn, mµ lµ mét thÓ chÕ tÊt yÕu trong hÖ trong chõng mùc ®ã, nã ®· tr×nh bµy nh÷ng quan ®iÓm ®óng thèng chÕ ®é qu©n chñ míi ®ã. ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt míi ®¾n vµ lµm mét c«ng viÖc cã Ých. cña chÕ ®é chuyªn chÕ còng kh«ng ph¶i lµ mét sù ngÉu
  2. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 312 313 nhiªn, mµ lµ mét kh©u cÊu thµnh tÊt yÕu, tÊt yÕu ®èi víi giai nay toµn thÕ giíi còng ®Òu ®· hiÓu râ" (tr. II). Xin b¹n ®äc h·y cÊp t− s¶n, tÊt yÕu vÒ mÆt tÝnh chÊt t− s¶n cña nã, trong ®−êng so s¸nh ®o¹n Êy víi sù ®¸nh gi¸ cña nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p vÒ lèi chÝnh trÞ cña chÕ ®é Nga hoµng míi. Chóng ta ®ang ®øng §u-ma III. NghÞ quyÕt nãi: "Liªn minh gi÷a chÕ ®é Nga hoµng tr−íc mét giai ®o¹n lÞch sö ®éc ®¸o, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®éc víi bän ®Þa chñ Tr¨m ®en vµ nh÷ng tÇng líp bªn trªn trong giai ®¸o ®Î ra cuéc c¸ch m¹ng míi. NÕu chØ hµnh ®éng theo cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp, ®· ®−îc c«ng khai thõa nhËn ph−¬ng thøc cò, nÕu kh«ng biÕt lîi dông ngay diÔn ®µn cña vµ ghi nhËn b»ng cuéc ®¶o chÝnh ngµy 3 th¸ng S¸u vµ viÖc §u-ma, v.v., th× kh«ng thÓ n¾m ®−îc tÝnh ®éc ®¸o ®ã, kh«ng thµnh lËp §u-ma III". thÓ chuÈn bÞ cho cuéc c¸ch m¹ng míi Êy. LÏ nµo "toµn thÕ giíi" l¹i kh«ng "hiÓu râ" r»ng c¸c t¸c gi¶ cña ChÝnh luËn ®iÓm cuèi cïng nµy, ph¸i triÖu håi ®· kh«ng thÓ b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng vÉn kh«ng hiÓu ®−îc b¶n nghÞ hiÓu ®−îc. Cßn nh÷ng kÎ b¶o vÖ chñ nghÜa triÖu håi, tuyªn bè quyÕt, mÆc dï lµ trong suèt c¶ mét n¨m, ng−êi ta ®· nhai ®i chñ nghÜa Êy lµ mét "mµu s¾c hîp ph¸p" (tr. 28, cuèn s¸ch nhá nhai l¹i b¶n nghÞ quyÕt Êy trªn b¸o chÝ cña ®¶ng d−íi ®ñ mäi ®ang ®−îc nãi tíi), cho ®Õn nay vÉn kh«ng thÓ hiÓu ®−îc mèi h×nh thøc? Vµ tÊt nhiªn hä kh«ng hiÓu ®−îc b¶n nghÞ quyÕt Êy liªn hÖ gi÷a luËn ®iÓm ®ã víi toµn bé c¸c ý kiÕn, víi viÖc thõa kh«ng ph¶i lµ do ®Çu ãc thiÕu th«ng minh cña hä, mµ lµ v× hä bÞ nhËn tÝnh ®éc ®¸o cña giai ®o¹n tr−íc m¾t, víi nguyÖn väng ¸m ¶nh bëi chñ nghÜa triÖu håi vµ mét lo¹t nh÷ng t− t−ëng cña muèn tÝnh ®Õn tÝnh ®éc ®¸o ®ã trong s¸ch l−îc cña m×nh! Hä chñ nghÜa triÖu håi. nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng chóng ta ®ang sèng trong "thêi kú n»m §u-ma III cña chóng ta lµ mét §u-ma Tr¨m ®en - th¸ng gi÷a c¸c cuéc c¸ch m¹ng" (tr. 29), r»ng t×nh h×nh hiÖn nay lµ M−êi. Nãi r»ng bän th¸ng M−êi vµ bän Tr¨m ®en ë Nga "t×nh h×nh qu¸ ®é gi÷a hai ®ît sãng cña cuéc c¸ch m¹ng d©n kh«ng cã "quyÒn lùc vµ t¸c dông" (nh− c¸c t¸c gi¶ b¶n c−¬ng lÜnh ®· nãi), ― th× ®ã lµ mét ®iÒu phi lý. ViÖc kh«ng cã mét chñ" (tr. 32), nh−ng nÐt ®éc ®¸o cña "b−íc qu¸ ®é" ®ã lµ c¸i g×, th× hä l¹i kh«ng thÓ hiÓu ®−îc. Mµ kh«ng hiÓu ®−îc b−íc qu¸ b¶n "hiÕn ph¸p thËt sù", viÖc chÕ ®é chuyªn chÕ duy tr× toµn ®é ®ã, th× kh«ng thÓ chÊm døt ®−îc b−íc qu¸ ®é ®ã cã lîi cho bé quyÒn lùc ®Òu kh«ng xo¸ bá mét chót nµo c¸i t×nh h×nh lÞch c¸ch m¹ng, kh«ng thÓ chuÈn bÞ cho cuéc c¸ch m¹ng míi, kh«ng sö ®éc ®¸o lµ: chÝnh quyÒn Êy bÞ buéc ph¶i tæ chøc khèi liªn thÓ b−íc sang ®ît sãng thø hai! V× viÖc chuÈn bÞ cho cuéc c¸ch minh ph¶n c¸ch m¹ng gi÷a nh÷ng giai cÊp nhÊt ®Þnh trong m¹ng míi kh«ng thÓ chØ bã hÑp trong viÖc nh¾c l¹i r»ng c¸ch ph¹m vi c¶ n−íc, trong nh÷ng c¬ quan ho¹t ®éng c«ng khai cã m¹ng lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái; muèn chuÈn bÞ th× cÇn ph¶i c¨n ý nghÜa toµn quèc, cßn b¶n th©n mét sè giai cÊp nhÊt ®Þnh th× cø vµo tÝnh ®éc ®¸o cña t×nh h×nh qu¸ ®é ®ã ®Ó tæ chøc c«ng t¸c tù tæ chøc l¹i, tõ d−íi lªn, thµnh nh÷ng khèi ph¶n c¸ch m¹ng, tuyªn truyÒn, cæ ®éng vµ tæ chøc. ch×a tay ra víi chÕ ®é Nga hoµng. NÕu nh− "khèi liªn minh" §©y lµ mét thÝ dô vÒ viÖc ng−êi ta nãi vÒ t×nh h×nh qu¸ gi÷a chÕ ®é Nga hoµng víi c¸c giai cÊp Êy (khèi liªn minh cè ®é, nh−ng l¹i kh«ng hiÓu ®−îc sù qu¸ ®é Êy lµ c¸i g×. "ë duy tr× chÝnh quyÒn vµ thu nhËp cho bän ®Þa chñ - chñ n«) lµ n−íc Nga kh«ng cã mét hiÕn ph¸p thËt sù nµo c¶, cßn §u- mét h×nh thøc thèng trÞ ®éc ®¸o cña c¸c giai cÊp vµ cña Nga hoµng cïng víi ®ång bän cña h¾n trong thêi kú qu¸ ®é nµy, lµ ma th× chØ lµ mét bãng ma cña hiÕn ph¸p ®ã mµ th«i, nã kh«ng cã quyÒn lùc vµ t¸c dông, ― ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng mét h×nh thøc ®−îc ®Î ra tõ qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ cña n−íc nhµ quÇn chóng nh©n d©n ®· biÕt râ qua kinh nghiÖm, mµ hiÖn theo con ®−êng t− s¶n trong t×nh h×nh "®ît sãng ®Çu cña c¸ch
  3. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 314 315 m¹ng" bÞ thÊt b¹i, ― th× kh«ng thÓ nµo nãi ®Õn viÖc lîi dông kh«ng cÇn ph¶i tranh c·i n÷a. Gép lµm mét nh÷ng c¬ quan cña thêi kú qu¸ ®é Êy mµ l¹i kh«ng lîi dông diÔn ®µn cña §u-ma. thêi kú c¸ch m¹ng víi c¸i §u-ma cña "thêi kú n»m gi÷a c¸c Khi ®ã, s¸ch l−îc ®éc ®¸o lîi dông diÔn ®µn ― mµ bän ph¶n cuéc c¸ch m¹ng", ― §u-ma nµy cã lùc l−îng ®Ó gióp ®ì cho c¸ch m¹ng ®ang dïng, ― ®Ó chuÈn bÞ cho c¸ch m¹ng, lµ cÇn thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng, ― c¸c t¸c gi¶ cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh thiÕt, v× nã b¾t nguån tõ t×nh h×nh ®éc ®¸o cña toµn bé hoµn ®éng Êy ®· ph¹m ph¶i mét sai lÇm hÕt søc lín. Hä ®· ®em c¶nh lÞch sö. NÕu nh− §u-ma chØ lµ mét "bãng ma" cña b¶n nh÷ng suy luËn ®óng ®¾n cña ph¸i b«n-sª-vÝch øng dông chÝnh hiÕn ph¸p, "kh«ng cã quyÒn lùc vµ t¸c dông", th× tr−íc m¾t vµo nh÷ng tr−êng hîp mµ thùc ra kh«ng thÓ øng dông ®−îc! chóng ta kh«ng cã mét giai ®o¹n míi nµo trong sù ph¸t triÓn §ã chÝnh lµ biÕn chñ nghÜa b«n-sª-vÝch thµnh mét sù biÕm ho¹. cña n−íc Nga t− s¶n, trong sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é qu©n chñ ThËm chÝ, khi tãm t¾t "nhËn thøc" cña m×nh vÒ chñ nghÜa t− s¶n, trong sù ph¸t triÓn cña h×nh thøc thèng trÞ cña c¸c giai b«n-sª-vÝch, c¸c t¸c gi¶ b¶n c−¬ng lÜnh Êy cßn ®−a ra mét môc cÊp bªn trªn, v.v., vµ nh− thÕ th× dÜ nhiªn ph¸i triÖu håi sÏ riªng, môc d (tr. 16), trong ®ã tinh thÇn c¸ch m¹ng kiÓu "biÕm ®óng vÒ nguyªn t¾c ! ho¹" Êy cã thÓ nãi lµ ®· ®−îc biÓu hiÖn mét c¸ch cæ ®iÓn. Toµn bé môc ®ã nh− sau: Vµ xin chí nghÜ r»ng, c¸i c©u cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng mµ chóng t«i ®· dÉn ra trªn ®©y lµ mét c©u lì lêi cã tÝnh chÊt "d) Tõ nay cho ®Õn khi c¸ch m¹ng hoµn thµnh, tÊt c¶ nh÷ng ph−¬ng ngÉu nhiªn. Trong mét ch−¬ng ®Æc biÖt "VÒ §u-ma nhµ n−íc" thøc vµ ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh nöa c«ng khai vµ c«ng khai cña giai cÊp (tr. 25 - 28), chóng ta ®· ®äc thÊy ngay tõ ®Çu: "cho ®Õn nay, tÊt c«ng nh©n, kÓ c¶ viÖc tham gia vµo §u-ma nhµ n−íc, ®Òu kh«ng thÓ cã ý nghÜa ®éc lËp vµ quyÕt ®Þnh, mµ chØ lµ mét biÖn ph¸p tËp hîp vµ chuÈn bÞ c¶ c¸c §u-ma nhµ n−íc, ®Òu lµ nh÷ng c¬ quan kh«ng cã thùc lùc l−îng cho cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng trùc tiÕp, c«ng khai cña quÇn lùc vµ thùc quyÒn, kh«ng thÓ hiÖn mèi t−¬ng quan lùc l−îng chóng". thùc sù ë trong n−íc. D−íi søc Ðp cña phong trµo quÇn chóng, Nh− vËy cã nghÜa lµ, sau khi "c¸ch m¹ng hoµn thµnh", c¸c chÝnh phñ ®· triÖu tËp nh÷ng §u-ma Êy ®Ó, mét mÆt, lµm cho ph−¬ng thøc ®Êu tranh hîp ph¸p, "kÓ c¶" ho¹t ®éng nghÞ sù phÉn né cña quÇn chóng kh«ng ®i theo con ®−êng ®Êu tranh tr−êng, cã thÓ cã mét ý nghÜa ®éc lËp vµ quyÕt ®Þnh! trùc tiÕp mµ ®i theo con ®−êng bÇu cö hoµ b×nh, vµ mÆt kh¸c, Kh«ng ®óng. Ngay c¶ lóc ®ã còng kh«ng thÓ nh− thÕ ®−îc. ®Ó tho¶ thuËn, trong nh÷ng §u-ma Êy, víi nh÷ng tËp ®oµn x· Trong c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña ph¸i "TiÕn lªn", hä ®· viÕt mét héi cã thÓ ñng hé chÝnh phñ trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i ®iÒu v« nghÜa. c¸ch m¹ng...". §ã lµ c¶ mét mí t− t−ëng rèi r¾m, hay lµ mét mí Chóng ta h·y nãi tiÕp. Nh− vËy cã nghÜa lµ "tr−íc khi c¸ch nh÷ng m¶nh t− t−ëng. NÕu chÝnh phñ triÖu tËp c¸c §u-ma ®Ó m¹ng hoµn thµnh" th× tÊt c¶ c¸c ph−¬ng thøc ®Êu tranh, trõ tho¶ thuËn víi c¸c giai cÊp ph¶n c¸ch m¹ng, th× tõ nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh hîp ph¸p vµ nöa hîp ph¸p ra, ®ã rót ra chÝnh lµ c¸i kÕt luËn cho r»ng §u-ma thø nhÊt vµ thø nghÜa lµ tÊt c¶ c¸c ph−¬ng thøc ®Êu tranh bÊt hîp ph¸p, ®Òu cã hai ®· kh«ng cã "lùc vµ quyÒn" (®Ó gióp ®ì c¸ch m¹ng), cßn thÓ cã ý nghÜa ®éc lËp vµ quyÕt ®Þnh! §u-ma III th× ®· cã vµ ®ang cã "lùc vµ quyÒn" (®Ó gióp ®ì thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng). Nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng cã thÓ (vµ trong Kh«ng ®óng. Cã nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh bÊt hîp ph¸p, mµ ngay c¶ sau khi "c¸ch m¹ng ®· hoµn thµnh" (nh− nh÷ng t×nh h×nh nµo ®ã th× cÇn ph¶i) kh«ng tham gia vµo mét c¬ quan bÊt lùc kh«ng thÓ gióp ®ì ®−îc c¸ch m¹ng. §iÒu ®ã c¸c nhãm tuyªn truyÒn bÝ mËt ch¼ng h¹n), c¶ "tr−íc khi
  4. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 316 317 c¸ch m¹ng hoµn thµnh" (ch¼ng h¹n nh− viÖc t−íc ®o¹t tiÒn cña cã thÓ nãi lµ ®· ®−îc "hoµn thµnh" vµo n¨m 1794, mµ kh«ng xo¸ kÎ ®Þch, hay viÖc dïng b¹o lùc ®Ó cøu tho¸t nh÷ng ng−êi bÞ b¾t, bá mét chót nµo c¸i c¬ së cho c¸c cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1830, hay giÕt bän mËt th¸m, v.v.), còng ®Òu "kh«ng thÓ cã mét ý 1848. nghÜa ®éc lËp vµ quyÕt ®Þnh, mµ chØ lµ", v.v., nh− ë trong v¨n Dï cã gi¶i thÝch theo nghÜa réng hoÆc theo nghÜa hÑp nh÷ng b¶n cña "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng". ch÷ "tõ nay cho ®Õn khi c¸ch m¹ng hoµn thµnh" ë trong b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng Êy ― th× trong mäi tr−êng hîp ng−êi ta Chóng ta h·y nãi tiÕp. ë ®©y nãi vÒ viÖc "hoµn thµnh c¸ch m¹ng" lµ hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng nµo? Râ rµng lµ kh«ng còng ®Òu kh«ng t×m ®−îc ý nghÜa cña chóng. Ch¼ng cÇn ph¶i ph¶i nãi vÒ viÖc hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, nãi còng thÊy râ r»ng hiÖn nay mµ toan x¸c ®Þnh s¸ch l−îc cña bëi v× lóc ®ã nãi chung sÏ kh«ng cßn c¸c giai cÊp, cho nªn §¶ng d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng tõ nay cho ®Õn khi hoµn còng sÏ kh«ng cã cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n. Nh− thµnh toµn bé thêi kú c¸c cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n cã thÓ cã ë thÕ lµ ë ®©y ®ang nãi ®Õn viÖc hoµn thµnh c¸ch m¹ng d©n Nga, ― th× ®ã lµ mét ®iÒu hoµn toµn v« nghÜa. Cßn vÒ "®ît chñ - t− s¶n. B©y giê chóng ta h·y xÐt xem d−íi danh tõ hoµn sãng" c¸ch m¹ng trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907, nghÜa lµ vÒ cuéc thµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n, c¸c t¸c gi¶ cña b¶n c¸ch m¹ng t− s¶n Nga lÇn thø nhÊt, th× b¶n th©n b¶n c−¬ng lÜnh c−¬ng lÜnh hµnh ®éng "hiÓu" ®ã lµ c¸i g×? hµnh ®éng ®· buéc ph¶i thõa nhËn r»ng "nã (chÕ ®é chuyªn Nãi chung, d−íi thuËt ng÷ ®ã cã thÓ hiÓu hai ®iÒu. NÕu chÕ) ®· th¾ng ®−îc ®ît sãng ®Çu cña c¸ch m¹ng" (tr. 12), r»ng nh− ng −êi ta dïng nã theo nghÜa réng, th× thuËt ng÷ Êy chóng ta ®ang ë vµo thêi kú n»m "gi÷a c¸c cuéc c¸ch m¹ng", dïng ®Ó chØ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô lÞch sö kh¸ch "gi÷a hai ®ît sãng cña cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ". quan cña cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n, viÖc "hoµn thµnh" cuéc Nguån gèc cña sù lÇm lÉn v« tËn vµ kh«ng lèi tho¸t ®ã ë c¸ch m¹ng Êy, nghÜa lµ xo¸ bá b¶n th©n c¸i c¬ së cã thÓ ®Î trong "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" lµ ë chç nµo? ChÝnh lµ ë chç b¶n ra cuéc c¸ch m¹ng t− s ¶n, hoµn thµnh toµn bé mét chuçi c¸c c−¬ng lÜnh Êy ®· t¸ch ra khái chñ nghÜa triÖu håi mét c¸ch cuéc c¸ch m¹ng t− s ¶n. Theo ý nghÜa ®ã th× cuéc c¸ch m¹ng chiÕu lÖ, nh−ng l¹i kh«ng m¶y may tho¸t khái c¸i vßng t− d©n chñ - t− s ¶n Ph¸p, ch¼ng h¹n, chØ ®−îc h oµn thµnh vµo t−ëng cña chñ nghÜa triÖu håi, kh«ng söa ch÷a sai lÇm c¬ b¶n n¨m 1871 (mµ nã b¾t ®Çu tõ n¨m 1789). Cßn nÕu nh − d ïng cña nã, thËm chÝ còng kh«ng thÊy ®−îc sai lÇm ®ã n÷a. Nguån kiÓu danh tõ ®ã theo nghÜa hÑp, th× ®ã lµ ta muèn nãi ®Õn gèc ®ã chÝnh lµ ë chç, ®èi víi ph¸i "TiÕn lªn", chñ nghÜa triÖu tõng cuéc c¸ch m¹ng riªng lÎ, mét trong nh÷ng cuéc c¸ch håi lµ mét "mµu s¾c hîp ph¸p", nghÜa lµ ®èi víi hä th× c¸c mµu m¹ng t− s ¶n, hoÆc nÕu nh− c¸c b¹n muèn, th× ®ã lµ mét s¾c triÖu håi cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch biÕm ho¹ lµ mét quy t¾c, trong nh÷ng "®ît sãng" ®Ëp vµo chÕ ®é cò, nh −ng kh«ng lµ mét mÉu mùc, mét mÉu mùc hoµn mü nhÊt. KÎ nµo ®øng ®¸nh ®æ h¼n ® −îc nã, kh«ng xo¸ bá ®−îc c¸i c¬ së cho trªn c¸i triÒn dèc Êy th× kÎ ®ã ®ang vµ nhÊt ®Þnh sÏ l¨n xuèng nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng t− s ¶n tiÕp theo sau ®ã. Theo ý c¸i ®Çm lÇy cña sù lÇm lÉn kh«ng lèi tho¸t; kÎ ®ã lÆp l¹i nh÷ng nghÜa ®ã th× cuéc c¸ch m¹ng §øc n¨m 1848 ®· ®−îc "hoµn c©u ch÷ vµ khÈu hiÖu, mµ kh«ng biÕt suy nghÜ kü vÒ nh÷ng thµnh" vµo n¨m 1850 hay trong nh÷ng n¨m 50, mµ kh«ng ®iÒu kiÖn ¸p dông vµ ph¹m vi ý nghÜa cña chóng. xo¸ bá mét chót nµo c¶ nh÷ng c¬ së cho cao trµo c¸ch m¹ng Ch¼ng h¹n, t¹i sao trong nh÷ng n¨m 1906 - 1907, nh÷ng ng−êi trong nh÷ng n¨m 60. Cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1789 ë Ph¸p
  5. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 318 319 b«n-sª-vÝch l¹i th−êng nªu khÈu hiÖu "c¸ch m¹ng ch−a chÊm t− s¶n, cña chÕ ®é ®¹i nghÞ Tr¨m ®en - t− s¶n, cña chÝnh s¸ch t− døt" ®Ó ®èi lËp l¹i víi bän c¬ héi chñ nghÜa? T¹i v× ®iÒu kiÖn s¶n cña chÕ ®é Nga hoµng ë n«ng th«n, cña sù ñng hé mµ giai kh¸ch quan lóc ®ã kh«ng thÓ nµo cho phÐp nãi ®Õn viÖc hoµn cÊp t− s¶n ph¶n c¸ch m¹ng dµnh cho tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã. Thêi thµnh c¸ch m¹ng theo nghÜa hÑp ®−îc. Chóng ta h·y xÐt ®Õn kú ®ã râ rµng lµ thêi kú qu¸ ®é "gi÷a hai ®ît sãng c¸ch m¹ng", thêi kú §u-ma II. §ã lµ lóc cã mét nghÞ viÖn c¸ch m¹ng nhÊt nh−ng muèn chuÈn bÞ cho cuéc c¸ch m¹ng thø hai th× chÝnh lµ thÕ giíi vµ mét chÝnh phñ chuyªn chÕ gÇn nh− ph¶n ®éng cÇn ph¶i n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm cña b−íc qu¸ ®é Êy, biÕt nhÊt. Do ®ã, kh«ng cã mét lèi tho¸t trùc tiÕp nµo trõ mét cuéc lµm cho s¸ch l−îc vµ tæ chøc cña m×nh thÝch øng víi b−íc qu¸ ®¶o chÝnh tõ trªn xuèng hay mét cuéc khëi nghÜa tõ d−íi lªn, ®é khã kh¨n, gian khæ, ®en tèi ®ã mµ tiÕn tr×nh cña "cuéc vËn vµ dï cho hiÖn nay nh÷ng kÎ th«ng th¸i rëm ®¹i s¸ng suèt cã ®éng" ®· ®Èy chóng ta vµo. ViÖc lîi dông diÔn ®µn cña §u-ma l¾c ®Çu nh− thÕ nµo ch¨ng n÷a, nh−ng tr−íc khi cuéc ®¶o còng nh− viÖc lîi dông mäi kh¶ n¨ng hîp ph¸p kh¸c, lµ thuéc chÝnh næ ra, kh«ng mét ai ®· cã thÓ b¶o ®¶m ®−îc r»ng chÝnh vµo sè nh÷ng biÖn ph¸p ®Êu tranh rÊt kh«ng cao, kh«ng cã g× lµ phñ sÏ lµm ®−îc cuéc ®¶o chÝnh Êy, r»ng cuéc ®¶o chÝnh Êy sÏ "rùc rì" c¶. Song thêi kú qu¸ ®é së dÜ lµ thêi kú qu¸ ®é, chÝnh lµ trãt lät ®−îc, r»ng Ni-c«-lai II sÏ kh«ng bÞ g·y cæ v× cuéc ®¶o v× nhiÖm vô ®Æc biÖt cña nã lµ chuÈn bÞ vµ tËp hîp lùc l−îng, chÝnh Êy. Lóc ®ã, khÈu hiÖu "c¸ch m¹ng ch−a chÊm døt" cã chø kh«ng ph¶i lµ cuéc ®Êu tranh trùc tiÕp, cã tÝnh chÊt quyÕt mét ý nghÜa sinh ®éng nhÊt, quan träng mét c¸ch trùc tiÕp, cã ®Þnh, cña nh÷ng lùc l−îng Êy. BiÕt tæ chøc h×nh thøc ho¹t ®éng thÓ thÊy ®−îc râ trªn thùc tiÔn, bëi v× chØ cã khÈu hiÖu Êy míi kh«ng cã nh÷ng vÎ rùc rì bÒ ngoµi ®ã, biÕt lîi dông tÊt c¶ thÓ hiÖn ®−îc mét c¸ch ®óng ®¾n t×nh h×nh thùc tÕ, míi nãi râ nh÷ng c¬ quan nöa c«ng khai ®Æc tr−ng cña thêi kú §u-ma ®−îc lµ do c¸i l«-gÝch kh¸ch quan cña c¸c sù kiÖn, sù vËt sÏ ®i Tr¨m ®en - th¸ng M−êi ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng Êy, biÕt b¶o ®Õn ®©u. Cßn giê ®©y, khi b¶n th©n ph¸i triÖu håi ®· thõa vÖ tÊt c¶ mäi truyÒn thèng cña §¶ng d©n chñ - x· héi c¸ch nhËn t×nh h×nh tr−íc m¾t lµ t×nh h×nh "gi÷a c¸c cuéc c¸ch m¹ng ngay c¶ trªn c¬ së Êy, gi÷ v÷ng tÊt c¶ mäi khÈu hiÖu cña m¹ng", mµ l¹i t×m c¸ch miªu t¶ ph¸i triÖu håi ®ã nh− "mét c¸i qu¸ khø anh dòng c¸ch ®©y kh«ng l©u cña nã, gi÷ v÷ng mµu s¾c hîp ph¸p trong c¸nh c¸ch m¹ng", ― "tõ nay cho ®Õn toµn bé tinh thÇn cña c«ng t¸c mµ nã tiÕn hµnh, gi÷ v÷ng tÊt c¶ khi c¸ch m¹ng hoµn thµnh", ― th× lÏ nµo ®ã l¹i kh«ng ph¶i lµ th¸i ®é kh«ng ®iÒu hoµ cña nã ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ mét sù lÇm lÉn bÊt lùc hay sao? nghÜa c¶i l−¬ng, ― ®ã lµ nhiÖm vô cña ®¶ng, ®ã lµ nhiÖm vô Muèn ra khái c¸i vßng m©u thuÉn kh«ng lèi tho¸t ®ã, th× cña giai ®o¹n tr−íc m¾t. kh«ng nªn ch¬i trß ngo¹i giao víi chñ nghÜa triÖu håi, mµ Chóng ta ®· ph©n tÝch sù lÖch l¹c thø nhÊt trong b¶n ph¶i chÆt ®øt nh÷ng c¬ së t− t−ëng cña nã; ph¶i ®øng trªn c−¬ng lÜnh hµnh ®éng míi so víi c¸i s¸ch l−îc ®−îc tr×nh lËp tr −êng cña nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p vµ suy nghÜ vÒ nghÞ bµy trong nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ th¸ng Ch¹p 1908. Chóng quyÕt ®ã cho ®Õn n¬i ®Õn chèn. Kh«ng thÓ gi¶i thÝch thêi ta ®· thÊy r»ng ®ã lµ sù lÖch l¹c ng¶ vÒ phÝa nh÷ng t− kú gi÷a c¸c cuéc c¸ch m¹ng hiÖn nay b»ng sù ngÉu t−ëng triÖu håi chñ nghÜa, vÒ phÝa nh÷ng t− t−ëng kh«ng nhiªn. Ngµy nay, kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, tr −íc m¾t cã g× gièng víi mét sù ph©n tÝch m¸c-xÝt vÒ t×nh h×nh tr−íc chóng ta lµ mét giai ®o¹n ®Æc biÖt trong sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é chuyªn chÕ, trong sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é qu©n chñ m¾t, còng nh− víi nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n trong s¸ch l−îc
  6. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 320 321 ®iÒu ®ã lµ mét sù tinh ranh rÊt ng©y th¬, bëi v× bÊt kú mét cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng nãi chung. B©y ng−êi nµo ®äc qua c¸c s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi n¨m 1908 - giê, chóng ta cÇn ph¶i xÐt ®Õn nÐt ®éc ®¸o thø hai cña b¶n 1909 th× còng ®Òu thÊy ®−îc rÊt râ thùc chÊt cña vÊn ®Ò. Trong c−¬ng lÜnh hµnh ®éng míi Êy. thêi ®¹i chóng ta, trong lÜnh vùc khoa häc, triÕt häc, nghÖ thuËt, §ã lµ nhiÖm vô mµ ph¸i míi ®· nªu ra ― "s¸ng t¹o" vµ næi bËt lªn lµ cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa "truyÒn b¸" nÒn v¨n ho¸ "míi, v« s¶n trong quÇn chóng": "ph¸t M¸c vµ nh÷ng kÎ theo chñ nghÜa Ma-kh¬107. Nh¾m m¾t kh«ng triÓn nÒn khoa häc v« s¶n, cñng cè nh÷ng quan hÖ thËt sù ®ång chÞu thÊy c¸i sù thËt mµ ai còng biÕt ®ã, th× Ýt ra còng thËt ®¸ng chÝ trong hµng ngò giai cÊp v« s¶n, s¸ng lËp mét nÒn triÕt häc buån c−êi. CÇn ph¶i viÕt c¸c b¶n "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" kh«ng v« s¶n, h−íng nghÖ thuËt vÒ phÝa nh÷ng nguyÖn väng vµ kinh ph¶i ®Ó che giÊu nh÷ng sù bÊt ®ång, mµ lµ ®Ó gi¶i thÝch nh÷ng nghiÖm cña giai cÊp v« s¶n" (tr. 17). sù bÊt ®ång ®ã. §ã lµ mét ®iÓn h×nh vÒ thñ ®o¹n ngo¹i giao ng©y th¬ ®−îc C¸c t¸c gi¶ cña chóng ta ®· tù v¹ch trÇn mét c¸ch vông vÒ dïng trong b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng míi ®Ó che giÊu thùc qua ®o¹n ®· dÉn ra trªn ®©y cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng. TÊt chÊt cña vÊn ®Ò! Thö hái, nhÐt viÖc "cñng cè nh÷ng quan hÖ c¶ mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng, trªn thùc tÕ, d−íi danh tõ "triÕt häc thËt sù ®ång chÝ" vµo gi÷a "khoa häc" vµ "triÕt häc", nh− thÕ v« s¶n", ng−êi ta muèn nãi ®Õn chÝnh chñ nghÜa Ma-kh¬, ― vµ th× ®ã ch¼ng ph¶i lµ ng©y th¬ hay sao? Nhãm míi ®· ®−a vµo bÊt cø mét ng−êi d©n chñ - x· héi nµo cã ®Çu ãc th«ng minh b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng nh÷ng ®iÒu mµ hä coi lµ ®· xóc còng ®Òu cã thÓ ph¸t hiÖn ngay ®−îc c¸i tªn gi¶ "míi" ®ã. NÆn ph¹m ®Õn hä, nh÷ng lêi buéc téi do hä ®−a ra ®èi víi c¸c ra c¸i tªn gi¶ Êy còng ch¼ng ®Ó lµm g×. Nóp ®»ng sau l−ng nã nhãm kh¸c (cô thÓ tr−íc hÕt lµ ®èi víi nh÷ng ng−êi b«n-sª- còng ch¼ng ®Ó lµm g×. Trªn thùc tÕ, h¹t nh©n tr−íc t¸c gia cã thÕ vÝch chÝnh thèng), nãi r»ng nh÷ng nhãm nµy ®· ph¸ ho¹i lùc nhÊt trong nhãm míi lµ c¸i h¹t nh©n theo chñ nghÜa Ma- nh÷ng "quan hÖ thËt sù ®ång chÝ". §ã chÝnh lµ néi dung thËt kh¬, c¸i h¹t nh©n coi triÕt häc kh«ng theo chñ nghÜa Ma-kh¬ lµ sù cña c¸i môc ®¸ng buån c−êi Êy. mét triÕt häc kh«ng ph¶i "v« s¶n". ë ®©y, m«n "khoa häc v« s¶n" còng tá ra "buån rÇu vµ kh«ng NÕu muèn nãi ®Õn ®iÒu ®ã ë trong b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®óng chç". Mét lµ, hiÖn nay chóng ta chØ biÕt cã mét khoa häc v« s¶n th«i ― ®ã lµ chñ nghÜa M¸c. Kh«ng hiÓu t¹i sao c¸c t¸c gi¶ ®éng th× chÝnh cÇn ph¶i nãi nh− thÕ nµy: nhãm míi tËp hîp nh÷ng ng−êi sÏ chèng l¹i nh÷ng häc thuyÕt kh«ng ph¶i "v« b¶n c−¬ng lÜnh ®ã l¹i trèn tr¸nh mét c¸ch cã hÖ thèng c¸i thuËt s¶n", tøc lµ nh÷ng häc thuyÕt kh«ng theo chñ nghÜa Ma-kh¬ ng÷ duy nhÊt chÝnh x¸c ®ã, vµ chç nµo còng dïng tõ: "chñ nghÜa trong triÕt häc vµ nghÖ thuËt. §ã míi lµ lêi ph¸t biÓu trùc tiÕp, x· héi khoa häc" (tr. 13, 15, 16, 20, 21). Mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng ë ch©n thËt vµ c«ng khai cña c¸i trµo l−u t− t−ëng mµ mäi ng−êi n−íc Nga chóng ta, ngay c¶ nh÷ng kÎ thï trùc tiÕp cña chñ nghÜa ®Òu biÕt, lµ lêi kªu gäi ®Êu tranh chèng l¹i c¸c trµo l−u kh¸c. M¸c còng muèn kho¸c cho m×nh c¸i tõ Êy. Hai lµ, trong b¶n Khi ng−êi ta coi cuéc ®Êu tranh t− t−ëng cã mét ý nghÜa quan c−¬ng lÜnh hµnh ®éng, nÕu muèn ®Ò ra nhiÖm vô ph¸t triÓn träng ®èi víi ®¶ng, th× chÝnh lµ ph¶i c«ng khai tuyªn chiÕn, chø "khoa häc v« s¶n", th× cÇn ph¶i gi¶i thÝch râ lµ ë ®©y cô thÓ cã ý kh«ng ph¶i lÈn trèn. muèn nãi ®Õn cuéc ®Êu tranh t− t−ëng, lý luËn nµo trong thêi ®¹i cña chóng ta, vµ cô thÓ th× c¸c t¸c gi¶ cña b¶n c−¬ng Vµ chóng t«i sÏ kªu gäi tÊt c¶ mäi ng−êi h·y tr¶ lêi lÜnh hµnh ®éng ®øng vÒ phÝa nµo. LÆng im kh«ng nãi ®Õn mét c¸ch cô thÓ, râ rµng ®èi víi viÖc lÐn lót ®Æt vÊn ®Ò
  7. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 322 323 ®Êu tranh chèng chñ nghÜa M¸c trªn lÜnh vùc triÕt häc ë trong c¸ch mï qu¸ng". §−¬ng nhiªn, nh÷ng hµnh ®éng ®¶ kÝch nh− c−¬ng lÜnh hµnh ®éng. Trªn thùc tÕ, tÊt c¶ nh÷ng c©u nãi vÒ vËy th× thËt lµ trÎ con. ChÝnh ph¸i "TiÕn lªn" ®ang ®èi xö kh«ng “v¨n ho¸ v« s¶n" chÝnh lµ ®ang che ®Ëy cuéc ®Êu tranh chèng tèt víi c¸c uy tÝn. Goãc-ki lµ mét ng−êi cã uy tÝn cña nÒn nghÖ chñ nghÜa M¸c. "TÝnh chÊt ®éc ®¸o" cña nhãm míi lµ ë chç nã thuËt v« s¶n, ®iÒu ®ã kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. M−u toan "lîi ®−a triÕt häc vµo trong b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña ®¶ng mµ dông" (®−¬ng nhiªn lµ nãi vÒ mÆt t− t−ëng) uy tÝn ®ã ®Ó cñng kh«ng nãi râ lµ nã b¶o vÖ cô thÓ trµo l−u nµo trong triÕt häc. cè chñ nghÜa Ma-kh¬ vµ chñ nghÜa triÖu håi, tøc lµ cung cÊp Tuy nhiªn, kh«ng thÓ nãi r»ng néi dung thùc tÕ chøa ®ùng mét mÉu mùc cho ng−êi ta thÊy r»ng ®èi xö víi c¸c uy tÝn nh− trong nh÷ng lêi trÝch dÉn trªn ®©y cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh thÕ nµo th× kh«ng nªn. ®éng ®Òu lµ hoµn toµn tiªu cùc c¶. §»ng sau nh÷ng lêi nãi ®ã Trong sù nghiÖp nghÖ thuËt v« s¶n, M. Goãc-ki lµ mét dÊu còng cã mét néi dung tÝch cùc nµo ®ã. Néi dung tÝch cùc ®ã cã céng lín, dï nhµ v¨n ®ã ®ång t×nh víi chñ nghÜa Ma-kh¬ vµ thÓ thÓ hiÖn b»ng mét ch÷: M. Goãc-ki. chñ nghÜa triÖu håi. Nh−ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn phong trµo d©n chñ - x· héi v« s¶n th× b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng ®ã ― ThËt vËy, chóng ta ch¼ng cÇn ph¶i che giÊu mét sù thËt mµ b¶n c−¬ng lÜnh t¸ch riªng nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa triÖu håi b¸o chÝ t− s¶n ®· lªn tiÕng rªu rao (b»ng c¸ch xuyªn t¹c vµ vµ chñ nghÜa Ma-kh¬ thµnh mét nhãm ë trong ®¶ng, b»ng c¸ch bãp mÐo nã ®i), cô thÓ lµ M. Goãc-ki thuéc vÒ nh÷ng ng−êi nªu viÖc ph¸t triÓn c¸i gäi lµ nghÖ thuËt "v« s¶n" thµnh mét ñng hé nhãm míi ®ã. Nh−ng Goãc-ki râ rµng lµ mét ®¹i biÓu nhiÖm vô ®Æc biÖt cña nhãm ― lµ mét dÊu trõ, bëi v× trong ho¹t lín nhÊt cña nghÖ thuËt v« s¶n, ng−êi ®· cèng hiÕn rÊt nhiÒu ®éng cña nh©n vËt cã uy tÝn lín ®ã, ®iÒu mµ b¶n c−¬ng lÜnh cho nghÖ thuËt ®ã, vµ cßn cã thÓ cèng hiÕn nhiÒu h¬n n÷a. BÊt hµnh ®éng Êy muèn cñng cè vµ lîi dông, chÝnh l¹i lµ mÆt yÕu cø mét ph¸i nµo trong §¶ng d©n chñ - x· héi còng ®Òu cã thÓ cña nh©n vËt cã uy tÝn ®ã, lµ c¸i ®¹i l−îng mang dÊu ©m trong tù hµo mét c¸ch chÝnh ®¸ng vÒ viÖc Goãc-ki lµ thµnh viªn cña tæng sè nh÷ng cèng hiÕn to lín mµ nh©n vËt cã uy tÝn Êy ®· ®¶ng, nh−ng dùa vµo ®iÒu ®ã mµ ®−a "nghÖ thuËt v« s¶n" vµo ®em l¹i cho giai cÊp v« s¶n. b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chøng minh sù nghÌo nµn cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng Êy, lµ quy nhãm cña m×nh thµnh mét nhãm c¸c nhµ tr−íc t¸c, mét nhãm ®ang tù v¹ch trÇn m×nh chÝnh lµ m¾c ph¶i tÖ "sïng b¸i uy tÝn... C¸c II t¸c gi¶ b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng ®ang nãi rÊt nhiÒu ®Ó “cuéc khñng ho¶ng chèng l¹i viÖc thõa nhËn c¸c uy tÝn, nh−ng l¹i kh«ng gi¶i thÝch vÒ ph−¬ng diÖn thèng nhÊt" th¼ng ra xem vÊn ®Ò lµ ë chç nµo. VÊn ®Ò lµ ë chç h×nh nh− trong ®¶ng chóng ta viÖc b¶o vÖ chñ nghÜa duy vËt trong triÕt häc vµ cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chèng chñ nghÜa triÖu håi Khi ®äc thÊy ®Çu ®Ò nµy, cã lÏ b¹n ®äc nµo ®ã sÏ kh«ng lµ c«ng viÖc cña mét sè nh©n vËt cã "uy tÝn" (mét sù ¸m chØ râ thÓ tin ngay vµo cÆp m¾t cña m×nh ®−îc. "L¹i cßn c¸i cña nµy rµng vÒ mét sù viÖc ®· hai n¨m râ m−êi!), mµ theo hä th× n÷a! BiÕt bao nhiªu cuéc khñng ho¶ng ®· x¶y ra ë trong ®¶ng chóng ta ― thÕ mµ råi bçng nhiªn l¹i cßn mét cuéc nh÷ng kÎ thï cña chñ nghÜa Ma-kh¬ ®· "tÝn nhiÖm mét
  8. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 324 325 xuÊt b¶n cña nhãm ®ã: "Göi c¸c ®ång chÝ b«n-sª-vÝch"), ― th× khñng ho¶ng míi n÷a, cuéc khñng ho¶ng vÒ ph−¬ng diÖn thèng nhÊt? ". mét ng−êi ®øng ë bªn ngoµi cã thÓ dÔ dµng cho r»ng mäi sù C¸i ch÷ nghe ra rÊt l¹ tai Êy, t«i ®· m−în ë LiÕp-nÕch. §ång thèng nhÊt ®Òu chØ lµ mét bãng ma. chÝ ®ã ®· dïng danh tõ nµy trong bøc th− göi cho ¡ng-ghen Nh÷ng kÎ thï c«ng khai cña ®¶ng ®ang h©n hoan vui s−íng. n¨m 1875 (®Ò ngµy 21 th¸ng T−), khi kÓ l¹i sù thèng nhÊt gi÷a Ph¸i "TiÕn lªn" ñng hé vµ che ®Ëy chñ nghÜa triÖu håi, ®ang chöi rña ®iªn cuång. C¸c l·nh tô cña ph¸i thñ tiªu ― ¸c-xen- ph¸i L¸t-xan vµ ph¸i Ai-x¬-n¸ch. Lóc bÊy giê, M¸c vµ ¡ng- rèt, M¸c-t−-nèp, M¸c-tèp, P«-t¬-rª-xèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c ― ghen ®Òu cho r»ng sù thèng nhÊt Êy sÏ kh«ng ®em l¹i mét ®iÒu g× tèt ®Ñp c¶108. LiÕp-nÕch ®· g¹t bá nh÷ng nçi lo l¾ng cña hai l¹i cµng tho¸ m¹ ®éc ¸c h¬n ë trong bµi "Sù bæ sung cÇn thiÕt «ng vµ qu¶ quyÕt r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, mét ®¶ng ®· ®èi víi tËp "NhËt ký" cña Plª-kha-nèp"109. "Ph¸i ®iÒu hoµ" th× v−ît qua mäi cuéc khñng ho¶ng mét c¸ch th¾ng lîi, nhÊt ®Þnh xua tay tá vÎ bÊt lùc, o¸n tr¸ch, nãi nh÷ng lêi bÊt lùc (xem b¶n còng sÏ v−ît qua ®−îc cuéc "khñng ho¶ng vÒ ph−¬ng diÖn nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua ngµy 17 th¸ng T− 1910 cña "C©u l¹c thèng nhÊt" (xem Gustav Mayer. "Johann Baptist von bé ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi t¹i Viªn" ®i theo quan ®iÓm cña Schweitzer und die Sozialdemokratie". Jean, 1909. S. 4241)). T¬-rèt-xki). Nh−ng ®èi víi vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt vµ quan träng nhÊt, vÊn Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, ®¶ng chóng ta, §¶ng c«ng nh©n ®Ò nguyªn nh©n t¹i sao sù thèng nhÊt cña ®¶ng ta l¹i diÔn ra d©n chñ - x· héi Nga, còng sÏ v−ît qua mét c¸ch th¾ng lîi cuéc nh− vËy mµ kh«ng diÔn ra mét c¸ch kh¸c, t¹i sao sù thèng khñng ho¶ng vÒ ph−¬ng diÖn thèng nhÊt cña m×nh. HiÖn nay nhÊt hoµn toµn (nh×n bÒ ngoµi) ë héi nghÞ toµn thÓ giê ®©y l¹i ®¶ng chóng ta ®ang tr¶i qua mét cuéc khñng ho¶ng vÒ ph−¬ng bÞ thay thÕ b»ng mét sù chia rÏ hoµn toµn (nh×n bÒ ngoµi), diÖn thèng nhÊt, ®iÒu ®ã bÊt kú mét ng−êi nµo biÕt c¸c nghÞ còng nh− ®èi víi vÊn ®Ò: do "sù so s¸nh lùc l−îng" ë trong vµ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ nh÷ng ngoµi ®¶ng, xu h−íng ph¸t triÓn cña ®¶ng vÒ sau nµy ph¶i sù kiÖn sau héi nghÞ, còng ®Òu thÊy ®−îc. NÕu suy xÐt theo nh− thÕ nµo, ― ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n Êy, th× c¶ ph¸i nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ, th× sù thèng nhÊt xem ra thñ tiªu (ph¸i "TiÕng nãi"), c¶ ph¸i triÖu håi (ph¸i "TiÕn lªn") lµ trän vÑn nhÊt vµ hoµn tÊt. NÕu suy xÐt theo thùc tÕ hiÖn nay, vµ ph¸i ®iÒu hoµ (T¬-rèt-xki vµ "nhãm ë Viªn") còng ®Òu tøc lµ vµo ®Çu th¸ng N¨m 1910, theo cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt kh«ng cã mét c©u tr¶ lêi nµo c¶. cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng chèng l¹i tê "TiÕng nãi Tho¸ m¹ vµ nãi su«ng kh«ng ph¶i lµ mét c©u tr¶ lêi. ng−êi d©n chñ - x· héi" do ph¸i thñ tiªu xuÊt b¶n, nÕu suy xÐt theo cuéc bót chiÕn gay go cña Plª-kha-nèp vµ nh÷ng ng−êi 1. Hai quan ®iÓm vÒ sù thèng nhÊt men-sª-vÝch kh¸c ñng hé ®¶ng víi ph¸i "TiÕng nãi", theo lêi ph¸t biÓu cã tÝnh chÊt hÕt søc phØ b¸ng cña nhãm "TiÕn lªn" chèng Ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi nhÊt trÝ víi nhau mét c¸ch rÊt l¹i C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng (xem tê b¸o khæ nhá võa c¶m ®éng trong viÖc chöi rña tµn tÖ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (ph¸i thñ tiªu cßn tho¸ m¹ c¶ Plª-kha-nèp n÷a). Lçi t¹i nh÷ng 1) ng−êi b«n-sª-vÝch, lçi t¹i Trung t©m b«n-sª-vÝch, lçi t¹i "c¸c Gu-xta-v¬ May-¬. "Gi«-han B¸p-ti-xt¬ ph«n Svai-tx¬ vµ §¶ng d©n hµnh vi "c¸ nh©n chñ nghÜa" cña Lª-nin vµ cña Plª-kha-nèp" chñ - x· héi". I-ª-na, 1909, tr. 424.
  9. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 326 327 (bµi "Sù bæ sung cÇn thiÕt", tr. 15), lçi t¹i "nhãm v« tr¸ch trung −¬ng". Trong C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, ai "cã tr¸ch nhiÖm" cña "nh÷ng uû viªn tr−íc ®©y trong Trung t©m b«n-sª- nhiÖm thùc hiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt" cña héi nghÞ toµn thÓ? râ vÝch" (xem tê b¸o khæ nhá cña nhãm "TiÕn lªn"). VÒ mÆt nµy, rµng ®ã lµ ®a sè trong C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, tøc lµ ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi hoµn toµn nhÊt trÝ; khèi liªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ c¸c ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi Ba- minh cña hä chèng l¹i chñ nghÜa b«n-sª-vÝch chÝnh thèng lan; chÝnh hä cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ ― "víi sù céng t¸c cña nh÷ng c¸ nh©n nhÊt (khèi nµy ®· nhiÒu lÇn thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt c¶ cña cuéc ®Êu tranh ë héi nghÞ toµn thÓ; sÏ nãi râ viÖc nµy ë ®o¹n sau) lµ mét ®Þnh", tøc lµ cña ph¸i "TiÕng nãi" vµ ph¸i "TiÕn lªn". sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc; nh÷ng ®¹i biÓu cña hai trµo NghÞ quyÕt chñ yÕu cña héi nghÞ toµn thÓ ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn l−u cùc ®oan, ― hai trµo l−u nµy biÓu hiÖn sù khuÊt phôc ®Ò g× trong phÇn dµnh cho nh÷ng vÊn ®Ò "hãc bóa" nhÊt cña tr−íc nh÷ng t− t−ëng t− s¶n mét c¸ch gièng nh− nhau, chèng ®¶ng ta, nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt tranh chÊp h¬n c¶ trong thêi ®¶ng mét c¸ch gièng nh− nhau, ― ®ang hoµn toµn ¨n ý víi gian tr−íc héi nghÞ toµn thÓ vµ sÏ ph¶i lµ nh÷ng vÊn ®Ò Ýt tranh nhau trong chÝnh s¸ch cña hä ë trong néi bé ®¶ng, trong cuéc chÊp nhÊt sau héi nghÞ toµn thÓ? ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ trong viÖc coi NghÞ quyÕt Êy nãi r»ng ¶nh h−ëng t− s¶n ®èi víi giai cÊp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng lµ mét tê b¸o "b«n-sª-vÝch". v« s¶n biÓu hiÖn ra, mét mÆt, ë chç phñ nhËn §¶ng d©n Nh−ng lêi tho¸ m¹ m¹nh nhÊt cña ¸c-xen-rèt vµ A-lÕch-xin- chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p, h¹ thÊp vai trß vµ ý nghÜa cña nã, xki ch¼ng qua chØ lµ nh»m che ®Ëy viÖc hä hoµn toµn kh«ng v.v., vµ mÆt kh¸c, ë chç phñ nhËn ho¹t ®éng cña §¶ng d©n hiÓu ®−îc ý nghÜa vµ t¸c dông cña sù thèng nhÊt cña ®¶ng. chñ - x· héi ë trong §u-ma vµ viÖc lîi dông nh÷ng kh¶ n¨ng NghÞ quyÕt cña T¬-rèt-xki (― cña nhãm ë Viªn) chØ kh¸c víi hîp ph¸p, ë chç kh«ng hiÓu ®−îc tÇm quan träng cña hai "nh÷ng lêi biÖn b¹ch" cña ¸c-xen-rèt vµ A-lÕch-xin-xki vÒ bÒ viÖc ®ã, v.v.. ngoµi mµ th«i. NghÞ quyÕt ®ã ®−îc th¶o ra mét c¸ch rÊt "thËn B©y giê thö hái, nghÞ quyÕt ®ã cã ý nghÜa g×? träng" vµ cã tham väng lµ ®¹t tíi chç c«ng b»ng "®øng trªn Cã ph¶i cã ý nghÜa r»ng ph¸i "TiÕng nãi" cÇn ph¶i thµnh thËt c¸c phe ph¸i". Nh−ng ý nghÜa cña b¶n nghÞ quyÕt ®ã lµ g×? Lµ vµ døt kho¸t tõ bá viÖc phñ nhËn ®¶ng bÊt hîp ph¸p, viÖc h¹ ®Ó nãi r»ng tÊt c¶ ®Òu do lçi cña c¸c "l·nh tô b«n-sª-vÝch", ― thÊp vai trß cña nã, v.v., hä ph¶i thõa nhËn ®ã lµ mét thiªn ®ã còng vÉn lµ c¸i thø "triÕt häc cña lÞch sö" gièng nh− ë ¸c- h−íng sai lÇm, ph¶i tù tho¸t khái thiªn h−íng Êy, tiÕn hµnh xen-rèt vµ A-lÕch-xin-xki. mét c«ng t¸c tÝch cùc theo tinh thÇn thï ®Þch víi thiªn h−íng Ngay trong ®o¹n ®Çu, b¶n nghÞ quyÕt cña nhãm ë Viªn Êy; ― r»ng ph¸i "TiÕn lªn" ph¶i thµnh thËt vµ døt kho¸t tõ bá viÕt: "... víi quyÕt ®Þnh cña m×nh" (trong héi nghÞ toµn thÓ) viÖc phñ nhËn ho¹t ®éng trong §u-ma vµ nh÷ng kh¶ n¨ng hîp "nh÷ng ®¹i biÓu cña tÊt c¶ c¸c ph¸i vµ trµo l −u t− t−ëng... ph¸p, v.v.; ― r»ng ®a sè trong C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ®· tù gi¸c vµ suy nghÜ chÝn ch¾n khi g¸nh lÊy tr¸ch nhiÖm ph¶i dïng mäi c¸ch ®Ó l«i cuèn ph¸i "TiÕng nãi" vµ ph¸i "TiÕn thùc hiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt ® −îc th«ng qua trong nh÷ng lªn" "cïng céng t¸c”, víi ®iÒu kiÖn lµ hä thµnh thËt, triÖt ®Ó vµ ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, víi sù céng t¸c cña nh÷ng c¸ nh©n, døt kho¸t vøt bá nh÷ng "thiªn h−íng" ®−îc m« t¶ tØ mØ trong nh÷ng nhãm vµ nh÷ng c¬ quan nhÊt ®Þnh ” . §©y lµ nãi vÒ nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ, hay kh«ng? "nh÷ng sù xung ®ét trong néi bé C¬ quan ng«n luËn
  10. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 328 329 Hay lµ nghÞ quyÕt Êy muèn nãi r»ng ®a sè trong C¬ quan s¹ch chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi ra khái ®¶ng. ng«n luËn trung −¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c Trªn thùc tÕ, chóng ta ®· cã nh÷ng g× ®Ó lÊy lµm nhiÖm vô nghÞ quyÕt Êy (vÒ viÖc kh¾c phôc c¸c thiªn h−íng thñ tiªu chñ cña ®¶ng? nghÜa vµ triÖu håi chñ nghÜa) "víi sù céng t¸c cña mét sè ng−êi Cã ph¶i lµ ®· "cã" "nh÷ng c¸ nh©n, nh÷ng nhãm vµ nh÷ng nhÊt ®Þnh" trong ph¸i "TiÕng nãi" lµ nh÷ng ng−êi vÉn tiÕp tôc c¬ quan nhÊt ®Þnh" mµ chóng ta cÇn ph¶i "®iÒu hoµ", kh«ng kÓ b¶o vÖ vµ thËm chÝ b¶o vÖ mét c¸ch th« b¹o h¬n n÷a chñ nghÜa ®Õn ®−êng lèi cña hä, kh«ng kÓ ®Õn néi dung c«ng viÖc cña hä, thñ tiªu, víi sù céng t¸c cña mét sè ng−êi nhÊt ®Þnh trong ph¸i kh«ng kÓ ®Õn th¸i ®é cña hä ®èi víi chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ "TiÕn lªn" lµ nh÷ng ng−êi vÉn ®ang tiÕp tôc bªnh vùc vµ thËm nghÜa triÖu håi? chÝ cßn bªnh vùc mét c¸ch cßn th« b¹o h¬n n÷a tÝnh chÊt hîp Hay lµ chóng ta ®· cã mét ®−êng lèi cña ®¶ng, ®· cã mét ph¸p cña chñ nghÜa triÖu håi, chñ nghÜa tèi hËu th−, v.v.? ph−¬ng h−íng vµ néi dung chÝnh trÞ - t− t−ëng cña toµn bé ChØ cÇn nªu c©u hái ®ã còng ®ñ thÊy r»ng nh÷ng c©u rÊt kªu c«ng t¸c cña chóng ta, ®· cã nhiÖm vô gét röa chñ nghÜa thñ trong nghÞ quyÕt cña T¬-rèt-xki thËt lµ trèng rçng biÕt chõng tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi ra khái c«ng t¸c ®ã, ― mét nhiÖm nµo; r»ng trªn thùc tÕ chóng ®· phôc vô nh− thÕ nµo cho viÖc vô mµ chóng ta ph¶i thùc hiÖn, kh«ng kÓ ®Õn c¸c "c¸ nh©n, b¶o vÖ chÝnh ngay c¸i lËp tr−êng cña ¸c-xen-rèt vµ ®ång bän, nhãm vµ c¬ quan", bÊt chÊp sù chèng ®èi cña nh÷ng "c¸ nh©n, cña A-lÕch-xin-xki vµ ®ång bän. nhãm vµ c¬ quan" kh«ng ®ång ý víi ®−êng lèi ®ã hoÆc kh«ng Ngay trong nh÷ng lêi ®Çu tiªn trong nghÞ quyÕt cña m×nh, chÊp hµnh ®−êng lèi ®ã? T¬-rèt-xki ®· biÓu hiÖn tÊt c¶ tinh thÇn cña thø chñ nghÜa ®iÒu Cã thÓ cã hai quan ®iÓm ®èi víi ý nghÜa vµ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn hoµ xÊu xa nhÊt, cña thø "chñ nghÜa ®iÒu hoµ" n»m trong ngoÆc bÊt kú mét sù thèng nhÊt nµo cña ®¶ng. T×m hiÓu sù kh¸c nhau kÐp, chñ nghÜa ®iÒu hoµ cã tÝnh chÊt tiÓu tæ, tÇm th−êng, chØ gi÷a hai quan ®iÓm ®ã lµ hÕt søc quan träng, bëi v× trong qu¸ tr×nh nh×n thÊy nh÷ng "c¸ nh©n nhÊt ®Þnh", chø kh«ng ph¶i lµ mét ph¸t triÓn cuéc "khñng ho¶ng vÒ ph−¬ng diÖn thèng nhÊt" cña ®−êng lèi nhÊt ®Þnh, kh«ng ph¶i mét tinh thÇn nhÊt ®Þnh, chóng ta, hai lo¹i quan ®iÓm ®ã th−êng xen kÏ vµ lÉn lén víi kh«ng ph¶i mét néi dung chÝnh trÞ - t− t−ëng nhÊt ®Þnh trong nhau, vµ nÕu kh«ng ph©n râ ranh giíi gi÷a quan ®iÓm nµy víi c«ng t¸c cña ®¶ng. quan ®iÓm kia th× kh«ng thÓ hiÓu ®−îc cuéc khñng ho¶ng ®ã. ChÝnh ®ã lµ tÊt c¶ sù kh¸c nhau v« tËn gi÷a "chñ nghÜa ®iÒu Mét lo¹i quan ®iÓm vÒ sù thèng nhÊt cã thÓ ®Æt "viÖc ®iÒu hoµ" hoµ" cña T¬-rèt-xki vµ ®ång bän ― mét thø chñ nghÜa ®iÒu hoµ gi÷a c¸c "c¸ nh©n, c¸c nhãm vµ c¸c c¬ quan nhÊt ®Þnh" lªn hµng trªn thùc tÕ ®ang phôc vô hÕt søc trung thµnh cho ph¸i thñ tiªu ®Çu. Cßn sù nhÊt trÝ trong quan ®iÓm cña hä vÒ c«ng t¸c cña ®¶ng, vµ ph¸i triÖu håi, vµ v× vËy nã mµ cµng ®−îc nguþ trang b»ng vÒ ®−êng lèi c«ng t¸c ®ã, th× ®ã lµ viÖc thø yÕu. CÇn ph¶i cè g¾ng nh÷ng lêi tuyªn bè tuång nh− cã tÝnh ®¶ng vµ tuång nh− cã tÝnh kh«ng nãi tíi nh÷ng sù bÊt ®ång, chø kh«ng ph¶i v¹ch râ nguån chÊt chèng phe ph¸i, mét c¸ch cµng gi¶o ho¹t, cµng tinh vi, cµng gèc cña chóng, ý nghÜa cña chóng vµ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan g©y kªu th× nã l¹i cµng nguy hiÓm ë trong ®¶ng, ― chÝnh ®ã lµ tÊt c¶ ra chóng. "§iÒu hßa" c¸c c¸ nh©n vµ c¸c nhãm, ― ®ã lµ c«ng viÖc sù kh¸c nhau v« tËn gi÷a "chñ nghÜa ®iÒu hoµ" cña T¬-rèt-xki vµ chñ yÕu. NÕu hä kh«ng nhÊt trÝ trong viÖc thùc hiÖn ®−êng ®ång bän víi tÝnh ®¶ng thËt sù, tÝnh ®¶ng nµy ®ßi hái ph¶i quÐt lèi chung, th× cÇn ph¶i gi¶i thÝch ®−êng lèi Êy lµm sao cho tÊt
  11. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 330 331 khuynh h−íng cña hä chiÕm ®a sè ― trong khi ®ã hä thõa c¶ mäi ng−êi ®Òu cã thÓ thõa nhËn ®−îc nã. C¸c anh cø sèng vµ nhËn cã hai trµo l−u ®èi lËp nhau ë trong ®¶ng, nh− nh÷ng lËp h·y ®Ó cho nh÷ng ng−êi kh¸c sèng víi. §ã lµ "chñ nghÜa ®iÒu hoµ" tÇm th−êng, nã tÊt nhiªn sÏ dÉn tíi lèi ngo¹i giao cã tÝnh chÊt tiÓu luËn cña M¸c-tèp, do t«i dÉn ra trªn ®©y, ®· chØ râ. Nh÷ng tæ. "BÞt kÝn" nh÷ng nguån gèc cña sù bÊt ®ång, im lÆng kh«ng nh¾c ng−êi men-sª-vÝch hoµn toµn kh«ng nghÜ ®Õn viÖc ®−a ra mét C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng trong ®ã khuynh h−íng cña hä ®Õn chóng, "dµn xÕp" cho b»ng ®−îc nh÷ng sù "xung ®ét", trung hoµ nh÷ng khuynh h−íng thï ®Þch nhau ― ®ã lµ ®iÒu chñ yÕu mµ chiÕm ®a sè. ThËm chÝ, hä còng kh«ng m−u toan lµm cho C¬ "chñ nghÜa ®iÒu hoµ" Êy chó ý tíi. LÏ ®−¬ng nhiªn lµ trong ®iÒu quan ng«n luËn trung −¬ng ph¶i theo mét khuynh h−íng nµo kiÖn c¬ së ho¹t ®éng cña ®¶ng bÊt hîp ph¸p n»m ë ngoµi n−íc th× ®ã (ë héi nghÞ toµn thÓ, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· kh«ng cã lèi ngo¹i giao kiÓu tiÓu tæ ®ã ®· më réng cöa cho nh÷ng "c¸ nh©n, mét khuynh h−íng nµo c¶, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn ra mét c¸ch râ rµng nhãm vµ c¬ quan" ®ang ®ãng vai trß nh÷ng kÎ "mèi l¸i trung thùc" ®Õn møc mµ ng−êi ta chØ cßn yªu cÇu hä, chØ cßn mong hä tõ bá trong mäi m−u toan "®iÒu hoµ" vµ "trung hoµ". chñ nghÜa thñ tiªu mét c¸ch thµnh khÈn vµ triÖt ®Ó th«i). Nh÷ng H·y xem M¸c-tèp ®· thuËt l¹i nh− thÕ nµo, trªn b¸o "TiÕng ng−êi men-sª-vÝch ®· ®ßi cã sù "trung hoµ" ë trong C¬ quan nãi", sè 19 - 20 mét m−u toan nh− thÕ ë héi nghÞ toµn thÓ: ng«n luËn trung −¬ng, vµ ®· ®−a mét ng−êi thuéc ph¸i Bun hoÆc T¬-rèt-xki ra ®Ó lµm ng−êi trung hoµ. Ng−êi thuéc ph¸i "Ph¸i men-sª-vÝch, ph¸i "Sù thËt" vµ ph¸i Bun ®· ®Ò nghÞ chän mét Bun vµ T¬-rèt-xki sÏ ph¶i ®ãng vai trß mô mèi "xe duyªn" cho thµnh phÇn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng nh− thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o "trung nh÷ng "c¸ nh©n, nhãm vµ c¬ quan nhÊt ®Þnh", kh«ng kÓ lµ mét hoµ" hai trµo l−u t− t−ëng ®èi lËp nhau ë trong ®¶ng, ®Ó kh«ng ®em l¹i mét ®a sè râ rµng cho bÊt cø mét trµo l−u nµo trong hai trµo l−u Êy vµ do bªn nµo ®ã cã vøt bá chñ nghÜa thñ tiªu hay kh«ng. ®ã, ®èi víi mçi mét vÊn ®Ò c¬ b¶n, sÏ buéc c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng ChÝnh c¸i quan ®iÓm ®ã cña mô mèi t¹o nªn toµn bé "c¬ së ph¶i t×m ra mét ®−êng lèi ë gi÷a, mét ®−êng lèi cã thÓ thèng nhÊt ®a sè t− t−ëng" cña chñ nghÜa ®iÒu hoµ cña T¬-rèt-xki vµ I-«-nèp. Khi c¸n bé ®¶ng". hä than khãc v× viÖc thèng nhÊt kh«ng thµnh c«ng, th× nªn hiÓu Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, ®Ò nghÞ cña nh÷ng ng−êi men-sª- ®iÒu ®ã cum grano salis1). CÇn ph¶i hiÓu r»ng nh− thÕ lµ viÖc vÝch ®· kh«ng ®−îc th«ng qua. T¬-rèt-xki, muèn ®−îc chän lµm mèi kh«ng thµnh c«ng. Sù "kh«ng thµnh c«ng" trong vµo C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng víi t− c¸ch lµ mét nh©n vËt nh÷ng hy väng thèng nhÊt mµ T¬-rèt-xki vµ I-«-nèp «m Êp, trung hoµ, ®· bÞ thÊt b¹i. ViÖc ®Ò cö mét ng−êi thuéc ph¸i Bun nh÷ng hy väng thèng nhÊt víi nh÷ng "c¸ nh©n, nhãm vµ c¬ ra ®¶m nhiÖm chøc vô ®ã ― trong nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña hä, quan nhÊt ®Þnh" mµ kh«ng kÓ ®Õn th¸i ®é cña hä ®èi víi chñ ph¸i men-sª-vÝch ®· ®Ò cö nh− vËy ― thËm chÝ còng kh«ng nghÜa thñ tiªu ― chØ cã nghÜa lµ sù kh«ng thµnh c«ng cña ®−îc biÓu quyÕt. nh÷ng mô mèi, chØ cã nghÜa lµ tÝnh chÊt kh«ng ®óng ®¾n, tÝnh §ã tøc lµ vai trß thùc tÕ c ña nh÷ng kÎ "®iÒu hoµ" hiÓu chÊt v« hy väng, tÝnh chÊt nghÌo nµn cña c¸i quan ®iÓm cña mô theo nghÜa xÊu nhÊt cña tê b¸o ®ã, nh÷ng kÎ ®· viÕt b¶n mèi, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i cã nghÜa lµ thÊt b¹i cña sù nghÞ quyÕt ë Viªn, mµ quan ®iÓm ®· thÓ hiÖn ra ë trong bµi nghiÖp thèng nhÊt cña ®¶ng. cña I-«-nèp ®¨ng trªn tê "TiÕng väng cña ph¸i Bun", sè 4, mµ t«i võa míi nhËn ®−îc. Ph¸i men-sª-vÝch ® · kh«ng d¸m 1) ― víi mét sù dÌ dÆt lín ®−a ra mét C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng trong ®ã
  12. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 332 333 Cßn cã mét quan ®iÓm kh¸c n÷a ®èi víi sù thèng nhÊt ®ã. d©n chñ - x· héi, tÝnh chÊt tai h¹i cña hai thiªn h−íng ®ã Quan ®iÓm kh¸c nµy cho r»ng c¶ mét lo¹t nh÷ng nguyªn nh©n ®èi víi phong trµo c«ng nh©n, sÏ lµm cho nh÷ng phÇn tö trong s©u s¾c, kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo thµnh phÇn nµo ®ã c¸c ph¸i kh¸c nhau xÝch l¹i gÇn nhau vµ sÏ më ®−êng cho sù cña nh÷ng "c¸ nh©n, nhãm vµ c¬ quan nhÊt ®Þnh (®−îc Ên ®Þnh thèng nhÊt cña ®¶ng "v−ît qua mäi trë ng¹i". tham gia héi nghÞ còng nh− ®· tham gia héi nghÞ toµn thÓ)" tõ Theo quan ®iÓm ®ã th× sù thèng nhÊt cã thÓ diÔn ra chËm l©u ®· b¾t ®Çu g©y ra vµ cßn kh«ng ngõng tiÕp tôc g©y ra trong ch¹p, khã kh¨n, víi nh÷ng sù nghiªng ng¶, dao ®éng, t¸i ph¹m hai ph¸i chñ yÕu, cã tõ l©u trong §¶ng chñ nghÜa - x· héi Nga, sai lÇm, nh−ng nã kh«ng thÓ kh«ng diÔn ra. Theo quan ®iÓm ®ã nh÷ng sù biÕn ®æi ®ang t¹o ra ― ®«i khi bÊt chÊp c¶ ý chÝ vµ th× sù thèng nhÊt hoµn toµn kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i diÔn ra gi÷a thËm chÝ bÊt chÊp c¶ ý thøc cña mét ng−êi nµo ®ã trong sè nh÷ng "c¸ nh©n, nhãm vµ c¬ quan nhÊt ®Þnh" mµ lµ diÔn ra mét nh÷ng "c¸ nh©n, nhãm vµ c¬ quan nhÊt ®Þnh" ― nh÷ng c¬ së t− c¸ch ®éc lËp ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n nhÊt ®Þnh ®ã, b¾t hä ph¶i t−ëng vµ tæ chøc cho sù thèng nhÊt. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch phôc tïng nã, vµ trong sè nh÷ng ng−êi "nhÊt ®Þnh" Êy, nã sÏ quan Êy b¾t nguån tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thêi ®¹i chóng ta g¹t bá nh÷ng kÎ nµo kh«ng nhËn thøc ®−îc hoÆc kh«ng muèn ®ang sèng ― thêi ®¹i n−íc Nga ph¸t triÓn theo con ®−êng t− nhËn thøc nh÷ng yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kh¸ch quan, lµm s¶n, thêi ®¹i cã ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng cña giai cÊp t− s¶n, xuÊt hiÖn vµ thu hót nh÷ng ng−êi míi, kh«ng thuéc thµnh thêi ®¹i chÕ ®é chuyªn chÕ m−u toan tù c¶i tæ l¹i theo kiÓu chÕ phÇn nh÷ng c¸ nh©n "nhÊt ®Þnh", b»ng c¸ch thùc hiÖn nh÷ng sù ®é qu©n chñ t− s¶n. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan Êy ®ang thay ®æi, x¸o trén, tËp hîp l¹i trong néi bé c¸c ph¸i cò, c¸c trµo trong cïng mét lóc vµ g¾n liÒn chÆt chÏ víi nhau t¹o ra nh÷ng l−u cò, c¸c chi nh¸nh cò. Theo quan ®iÓm ®ã th× sù thèng nhÊt sù biÕn ®æi trong tÝnh chÊt cña phong trµo c«ng nh©n, trong kh«ng thÓ t¸ch rêi khái c¸i c¬ së t− t−ëng cña nã, nã chØ n¶y në thµnh phÇn, lo¹i h×nh, bé mÆt cña ®éi tiÒn phong c«ng nh©n trªn c¬ së gÇn gòi vÒ mÆt t− t−ëng, nã g¾n víi sù xuÊt hiÖn, d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng sù biÕn ®æi trong nh÷ng nhiÖm vô ph¸t triÓn, lín lªn cña nh÷ng thiªn h−íng nh− thiªn h−íng thñ chÝnh trÞ - t− t−ëng cña phong trµo d©n chñ - x· héi. V× vËy, ¶nh tiªu chñ nghÜa vµ triÖu håi chñ nghÜa, kh«ng ph¶i b»ng mét mèi h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n, ¶nh h−ëng liªn hÖ ngÉu nhiªn cña nh÷ng cuéc luËn chiÕn nµy hay luËn t¹o thµnh chñ nghÜa thñ tiªu (= chñ nghÜa nöa tù do, muèn tù chiÕn kh¸c, cña mét cuéc ®Êu tranh nµy hay ®Êu tranh kh¸c ë coi m×nh lµ d©n chñ - x· héi) vµ chñ nghÜa triÖu håi (= chñ trªn b¸o chÝ, mµ lµ b»ng mét mèi liªn hÖ néi t¹i, kh«ng thÓ t¸ch nghÜa nöa v« chÝnh phñ, muèn tù coi m×nh lµ d©n chñ - x· héi) rêi, gièng nh− mèi liªn hÖ nh©n qu¶ vËy. quyÕt kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t−îng ngÉu nhiªn, kh«ng ph¶i lµ mét sù ¸c ý, mét sù ngu xuÈn hoÆc mét sai lÇm cña c¸ nh©n nµo 2. "Cuéc ®Êu tranh trªn hai mÆt trËn" ®ã, mµ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù t¸c ®éng cña nh÷ng nguyªn vµ viÖc kh¾c phôc c¸c thiªn h−íng nh©n kh¸ch quan ®ã - vµ lµ c¸i kiÕn tróc th−îng tÇng kh«ng thÓ t¸ch rêi víi "c¬ së h¹ tÇng", c¸i kiÕn tróc th−îng tÇng mäc lªn §ã lµ hai quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ nguyªn t¾c, c¨n b¶n trªn toµn bé phong trµo c«ng nh©n cña n−íc Nga hiÖn nay. kh«ng gièng nhau, ®èi víi thùc chÊt vµ ý nghÜa cña sù thèng ViÖc nhËn thøc tÝnh chÊt nguy hiÓm, tÝnh chÊt kh«ng ph¶i nhÊt cña ®¶ng ta.
  13. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 334 335 B©y giê thö hái, trong hai quan ®iÓm ®ã th× quan ®iÓm nµo héi nghÞ toµn thÓ thay ®æi ®i, ®−îc thay ®æi theo ®Ò nghÞ cña ®−îc dïng lµm c¬ së cho nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ? Ai T¬-rèt-xki, mµ t«i ®· ph¶n ®èi nh−ng kh«ng cã hiÖu qu¶. T«i ®· muèn suy nghÜ mét chót vÒ nghÞ quyÕt ®ã th× ng−êi ®ã sÏ thÊy nªu ra trong ®iÒu kho¶n ®ã, nÕu nh− kh«ng ph¶i ®óng tõng c©u r»ng quan ®iÓm thø hai lµ c¬ së cña nã, nh−ng trong mét vµi tõng ch÷ "®Êu tranh trªn hai mÆt trËn", th× dï sao còng cã ®o¹n th× b¶n nghÞ quyÕt râ rµng ®· mang dÊu vÕt nh÷ng sù "söa nh÷ng ch÷ thÓ hiÖn t− t−ëng Êy. C©u "Kh¾c phôc b»ng c¸ch më ch÷a" cã tÝnh chÊt bé phËn, theo tinh thÇn quan ®iÓm thø nhÊt, réng vµ ®i s©u" ®−îc thªm vµo lµ theo ®Ò nghÞ cña T¬-rèt-xki. tuy nhiªn sù "söa ch÷a" ®ã cã lµm cho b¶n nghÞ quyÕt kÐm ®i, T«i rÊt vui s−íng v× khi kÓ l¹i cuéc ®Êu tranh cña t«i chèng l¹i nh−ng l¹i kh«ng m¶y may thñ tiªu c¬ së cña nã, néi dung chñ ®Ò nghÞ ®ã, ®ång chÝ I-«-nèp ®· cho t«i mét dÞp thuËn tiÖn ®Ó yÕu cña nã, mét néi dung thÊm ®Çy quan ®iÓm thø hai. ph¸t biÓu vÒ ý nghÜa cña nh÷ng sù "söa ch÷a" Êy. Kh«ng cã mét c¸i g× ë héi nghÞ toµn thÓ l¹i g©y ra mét sù §Ó chøng minh r»ng ®óng lµ nh− vËy, r»ng nh÷ng sù "söa phÉn né d÷ déi ― l¾m lóc mang tÝnh chÊt kh«i hµi ― nh− lµ c¸i ch÷a" theo tinh thÇn ngo¹i giao kiÓu tiÓu tæ qu¶ thËt chØ mang t− t−ëng vÒ cuéc "®Êu tranh trªn hai mÆt trËn". ChØ riªng viÖc tÝnh chÊt nh÷ng sù söa ch÷a cã tÝnh chÊt bé phËn, r»ng chóng nh¾c l¹i ®iÒu ®ã còng khiÕn cho ph¸i "TiÕn lªn" vµ ph¸i men-sª- kh«ng hÒ lµm thay ®æi thùc chÊt cña vÊn ®Ò vµ c¬ së cã tÝnh vÝch ph¸t khïng lªn. XÐt vÒ mÆt lÞch sö th× sù phÉn né nµy hoµn chÊt nguyªn t¾c cña nghÞ quyÕt, t«i xin bµn ®Õn mét sè ®iÓm toµn cã thÓ gi¶i thÝch ®−îc, bëi v× tõ th¸ng T¸m 1908 ®Õn th¸ng riªng lÎ vµ nh÷ng ®o¹n riªng lÎ trong nghÞ quyÕt nãi vÒ t×nh Giªng 1910, trªn thùc tÕ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tiÕn hµnh h×nh trong ®¶ng, nh÷ng ®iÓm Êy vµ nh÷ng ®o¹n Êy ®· ®−îc ®Êu tranh trªn hai mÆt trËn, tøc lµ ®Êu tranh chèng ph¸i thñ b¸o chÝ cña ®¶ng ®Ò cËp ®Õn. T«i b¾t ®Çu tõ ®o¹n cuèi. tiªu vµ ph¸i triÖu håi. Sù phÉn né ®ã lµ kh«i hµi, bëi v× lµm nh− Khi chØ trÝch "nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c¸c ph¸i cò" r»ng hä vËy, nh÷ng kÎ bùc tøc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chØ chøng ®ang lµm tÊt c¶ mäi viÖc ®Ó ng¨n c¶n viÖc thùc hiÖn sù thèng minh sù lçi lÇm cña hä, chØ chøng minh r»ng mäi sù lªn ¸n ®èi nhÊt; r»ng ë héi nghÞ toµn thÓ, hä còng ®· cã mét th¸i ®é khiÕn víi chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi vÉn tiÕp tôc ®ông cho ng−êi ta "ph¶i ®Êu tranh giµnh giËt tõng b−íc mét víi hä", ch¹m ®Õn hä. §óng lµ cã tËt th× giËt m×nh! I-«-nèp viÕt: §Ò nghÞ cña T¬-rèt-xki ®ßi thay c©u ®Êu tranh trªn hai mÆt "§ång chÝ Lª-nin ®· kh«ng muèn "kh¾c phôc nh÷ng khuynh h−íng trËn b»ng c©u "kh¾c phôc b»ng c¸ch më réng vµ ®i s©u", ®· nguy hiÓm" b»ng c¸ch "më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - ®−îc nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ ph¸i "TiÕn lªn" nhiÖt liÖt x· héi". §ång chÝ Êy ®· cã th¸i ®é kh¸ kiªn quyÕt ®ßi ®Æt c¸i thuyÕt "®Êu tranh trªn hai mÆt trËn" vµo trung t©m cña mäi c«ng viÖc cña ®¶ng. Ngay ñng hé. ®Õn viÖc thñ tiªu "t×nh tr¹ng giíi nghiªm" trong ®¶ng, ®ång chÝ Êy còng Vµ giê ®©y th× c¶ I-«-nèp, c¶ tê "Sù thËt", c¶ nghÞ quyÕt ë kh«ng nghÜ tíi" (tr. 22, ®iÒu I). Viªn còng nh − tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" T¸c gi¶ muèn nãi ®Õn § 4, ®iÒu b trong b¶n nghÞ quyÕt ®Òu ®ang h©n hoan vui s−íng vÒ "th¾ng lîi" ®ã. Nh−ng thö vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng. B¶n dù th¶o nghÞ quyÕt ®ã do t«i hái, sau khi g¹t c¸i c©u nãi vÒ cuéc ®Êu tranh trªn hai mÆt tr×nh lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ sau khi ®−îc uû trËn ra khái ®iÒu kho¶n Êy th× ph¶i ch¨ng hä ®· g¹t ra ban dù th¶o nghiªn cøu, ®iÒu kho¶n ®ã ®· ®−îc chÝnh ngay ®−îc khái b¶n nghÞ quyÕt viÖc thõa nhËn sù cÇn thiÕt
  14. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 336 337 cña cuéc ®Êu tranh ®ã? TuyÖt ®èi kh«ng ph¶i, bëi v× mét khi tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t−îng ngÉu ®· thõa nhËn cã nh÷ng "thiªn h−íng", thõa nhËn "tÝnh chÊt nhiªn, mµ lµ nh÷ng trµo l−u do c¸c ®iÒu kiÖn x· héi ®Ò ra, th× nguy hiÓm" cña chóng, thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i "gi¶i chóng sÏ cã thÓ xen vµo trong bÊt cø viÖc më réng nµo vµ bÊt kú thÝch" tÝnh chÊt nguy hiÓm Êy, thõa nhËn r»ng nh÷ng thiªn viÖc ®i s©u nµo vµo c«ng t¸c. Cã thÓ më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c theo tinh thÇn chñ nghÜa thñ tiªu, ― ®iÒu ®ã t¹p chÝ "B×nh h−íng Êy lµ "biÓu hiÖn cña ¶nh h−ëng t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n", th× nh− thÕ vÒ thùc chÊt lµ ®· thõa nhËn cuéc ®Êu minh cña chóng ta" vµ t¹p chÝ "Phôc h−ng"110 ch¼ng h¹n, ®· tranh trªn hai mÆt trËn! ë mét ®o¹n, ng−êi ta ®· thay ®æi lµm; còng cã thÓ lµm ®iÒu ®ã theo tinh thÇn chñ nghÜa triÖu håi. mét thuËt ng÷ "khã chÞu" (®èi víi mét «ng bè ®ì ®Çu nµo MÆt kh¸c, viÖc kh¾c phôc c¸c thiªn h−íng, theo ý nghÜa thËt sù ®ã), nh−ng vÉn gi÷ l¹i c¸i t− t−ëng c¬ b¶n! KÕt qu¶ lµ chØ g©y cña ch÷ "kh¾c phôc", nhÊt ®Þnh sÏ thu hót nh÷ng lùc l−îng, rèi r¾m, pha lo·ng, lµm cho mét phÇn cña ®iÒu kho¶n Êy bÞ thêi gian vµ tinh lùc nhÊt ®Þnh khái viÖc trùc tiÕp më réng vµ ®i yÕu ®i bëi mét c©u trèng rçng. s©u vµo c«ng t¸c ®óng ®¾n cña §¶ng d©n chñ - x· héi. VÝ dô, ThËt vËy, ®ã chÝnh lµ mét c©u trèng rçng vµ lµ mét sù trèn còng ®ång chÝ I-«-nèp ®ã ®· viÕt, còng trªn trang ®ã, trong bµi tr¸nh bÊt lùc, nÕu nh− trong ®o¹n ®ã nãi vÒ viÖc kh¾c phôc b¸o cña m×nh: b»ng c¸ch më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c. ë ®©y ch¼ng cã mét "Héi nghÞ toµn thÓ ®· kÕt thóc. Nh÷ng ng−êi tham gia héi t− t−ëng râ rµng nµo c¶. Më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c th× bao nghÞ ®· ra vÒ. Khi tæ chøc c«ng t¸c, Ban chÊp hµnh trung −¬ng giê còng lµ ®iÒu tuyÖt ®èi cÇn thiÕt, vÒ ®iÒu nµy, toµn bé tiÕt ba ph¶i kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc, cña nghÞ quyÕt ®· nãi ®Õn mét c¸ch tØ mØ, ®· nãi ®Õn tr−íc khi trong nh÷ng khã kh¨n Êy, chiÕm mét vÞ trÝ quan träng lµ th¸i chuyÓn sang nh÷ng "nhiÖm vô chÝnh trÞ - t− t−ëng" ®Æc biÖt, ®é cña nh÷ng ng−êi mÖnh danh lµ" (chØ mÖnh danh th«i −, chø nh÷ng nhiÖm vô nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng tuyÖt ®èi cÇn kh«ng ph¶i thËt sù, kh«ng ph¶i chÝnh cèng, h¶ ®ång chÝ I-«- thiÕt, mµ lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn cña thêi kú ®Æc biÖt ®Ò ra. § 4 nèp?) "ph¸i thñ tiªu ― ph¸i mµ ®ång chÝ M¸c-tèp ®· kiªn quyÕt chØ dµnh riªng cho nh÷ng nhiÖm vô ®Æc biÖt Êy th«i, vµ trong phñ nhËn sù tån t¹i cña nã". lêi më ®Çu cho c¶ ba môc cña tiÕt ®ã, cã nãi râ lµ nh÷ng nhiÖm §ã lµ mét t− liÖu ― tuy nhá, nh−ng cã tÝnh chÊt tiªu biÓu ― vô chÝnh trÞ - t− t−ëng Êy, "®Õn l−ît chóng l¹i ®−îc ®Ò ra". ®Ó gi¶i thÝch cho râ xem nh÷ng c©u nãi cña T¬-rèt-xki vµ I-«- KÕt qu¶ lµ nh− thÕ nµo? KÕt qu¶ lµ mét ®iÒu v« nghÜa, lµm nèp trèng rçng biÕt chõng nµo. ViÖc kh¾c phôc nh÷ng hµnh nh− thÓ nhiÖm vô më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c, ®Õn l−ît nã, ®éng thñ tiªu chñ nghÜa cña Mi-khai-in, I-u-ri vµ ®ång bän ®· còng ®−îc ®Ò ra! Tùa hå nh− lµ cã thÓ cã c¸i "l−ît" lÞch sö nh− thu hót mÊt søc lùc vµ thêi gian cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vËy, khi mµ nhiÖm vô ®ã lu«n lu«n kh«ng cã! khiÕn cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng thÓ dïng vµo viÖc VËy th× lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ kh¾c phôc c¸c thiªn h−íng trùc tiÕp më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c thËt sù d©n chñ - x· héi. b»ng c¸ch më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c cña §¶ng d©n NÕu kh«ng cã nh÷ng hµnh ®éng cña Mi-kha-in, I-u-ri vµ ®ång chñ - x· héi? Khi tiÕn hµnh bÊt kú viÖc më réng nµo vµ bän, nÕu nh− kh«ng cã chñ nghÜa thñ tiªu trong sè nh÷ng ng−êi bÊt kú viÖc ®i s©u nµo, nhÊt ®Þnh sÏ n¶y ra vÊn ®Ò lµ më mµ chóng ta tiÕp tôc xem nhÇm lµ ®ång chÝ cña m×nh, th× viÖc më réng ra sao vµ ®i s©u nh− thÕ nµo; nÕu nh− chñ nghÜa thñ réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c d©n chñ - x· héi sÏ diÔn ra mét c¸ch
  15. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 338 339 §Ó minh häa cho ®ång chÝ I-«-nèp thÊy râ ý nghÜa cña tai th¾ng lîi h¬n, bëi v× lùc l−îng cña ®¶ng sÏ kh«ng bÞ cuéc −¬ng ®ã, t«i xin nh¾c ®Ó ®ång chÝ Êy nhí l¹i mét ®o¹n trong ®Êu tranh néi bé thu hót vµo viÖc kh¸c. Nh− vËy lµ, nÕu hiÓu bµi cña ®ång chÝ I-«-nèp ®¨ng trong "Chuyªn san tranh më réng vµ ®i s©u vµo c«ng t¸c d©n chñ - x· héi lµ viÖc trùc luËn", sè I. §ång chÝ I-«-nèp ®· tõng vÝ mét c¸ch rÊt ®¹t chñ tiÕp ph¸t triÓn c«ng t¸c cæ ®éng, tuyªn truyÒn, ®Êu tranh nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi víi c¸i nhät lµnh tÝnh, kinh tÕ, v.v., theo tinh thÇn thËt sù d©n chñ - x· héi, th× ®èi c¸i nhät ®ã "trong qu¸ tr×nh m−ng tÊy ®· thu hót mäi chÊt víi c«ng t¸c Êy, viÖc kh¾c phôc nh÷ng thiªn h−íng xa rêi ®éc trong c¬ thÓ, do ®ã ®· gãp phÇn lµm cho c¬ thÓ chãng chñ nghÜa d©n chñ - x· héi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi khái bÖnh". chÝnh lµ mét con sè ©m, cã thÓ nãi lµ mét kho¶n khÊu trõ vµo §óng nh− vËy. Qu¸ tr×nh m−ng tÊy lo¹i nh÷ng "chÊt ®éc" ra nh÷ng "ho¹t ®éng tÝch cùc", do ®ã c©u nãi vÒ viÖc kh¾c phôc khái c¬ thÓ, dÉn tíi chç lµm cho c¬ thÓ lµnh m¹nh. Cßn c¸i g× c¸c thiªn h−íng b»ng c¸ch më réng, v.v., ch¼ng cã ý nghÜa g× g©y khã kh¨n cho viÖc lo¹i trõ nh÷ng chÊt ®éc Êy ra khái c¬ thÓ, c¶. th× sÏ lµm h¹i cho c¬ thÓ. Mong r»ng ®ång chÝ I-«-nèp sÏ suy ThËt ra, c©u nãi Êy thÓ hiÖn mét nguyÖn väng m¬ hå, mét nghÜ vÒ c¸i t− t−ëng bæ Ých ®ã cña ®ång chÝ I-«-nèp! nguyÖn väng tèt lµnh, ng©y th¬, muèn r»ng cuéc ®Êu tranh trong néi bé nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi sÏ Ýt ®i! Ngoµi c¸i nguyÖn väng ng©y th¬ Êy, c©u ®ã kh«ng nãi lªn mét ®iÒu g× hÕt; 3. §iÒu kiÖn thèng nhÊt ®ã lµ mét tiÕng thë dµi cña ph¸i gäi lµ ®iÒu hoµ: «i, gi¸ cuéc ®Êu vµ thñ ®o¹n ngo¹i giao kiÓu tiÓu tæ tranh chèng chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi gi¶m bít Xin nãi tiÕp. Bµi cña ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi" bµn vÒ ®i th× tèt biÕt chõng nµo! kÕt qu¶ cña héi nghÞ toµn thÓ b¾t buéc chóng t«i ph¶i ®Ò cËp ý nghÜa chÝnh trÞ cña "tiÕng thë dµi" nh− thÕ lµ mét con sè tíi vÊn ®Ò xo¸ bá nh÷ng ch÷ chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa kh«ng, thËm chÝ cßn nhá h¬n con sè kh«ng n÷a. NÕu nh− trong triÖu håi ra khái b¶n nghÞ quyÕt. Víi mét sù... dòng c¶m phi ®¶ng cã nh÷ng ng−êi c¶m thÊy viÖc "kiªn quyÕt phñ nhËn" sù th−êng, ch−a tõng cã (trõ ë ph¸i "TiÕng nãi" cña chóng ta), bµi tån t¹i cña ph¸i thñ tiªu (vµ ph¸i triÖu håi) lµ cã lîi cho m×nh, b¸o ®ã cña ban biªn tËp (sè 19 - 20, tr. 18) tuyªn bè r»ng thuËt th× hä sÏ lîi dông "tiÕng thë dµi" cña "ph¸i ®iÒu hßa" ®Ó che ng÷ "ph¸i thñ tiªu" lµ mét thuËt ng÷ cao-su, r»ng nã ®· "®Î ra giÊu tai −¬ng. ChÝnh tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· mäi thø hiÓu lÇm" (sic!!1)), v.v., vµ v× vËy mµ "Ban chÊp hµnh lµm nh− vËy. V× vËy, chØ cã nh÷ng ng−êi gäi lµ "ph¸i ®iÒu hßa" trung −¬ng ®· quyÕt ®Þnh g¹t bá thuËt ng÷ Êy ra khái b¶n míi b¶o vÖ nh÷ng c©u nãi trèng rçng tèt bông nh− thÕ trong nghÞ quyÕt". c¸c nghÞ quyÕt. Trªn thùc tÕ, hä lµ nh÷ng kÎ ®ång lo· víi ph¸i BiÕt gäi lµ g× mét sù tr×nh bµy nh− vËy vÒ nh÷ng quyÕt ®Þnh thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi, trªn thùc tÕ hä kh«ng ph¶i ®i s©u vµo cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc g¹t bá thuËt c«ng t¸c d©n chñ - x· héi, mµ ®ang cñng cè chÝnh c¸c thiªn ng÷ Êy, khi mµ c¸c biªn tËp viªn cña b¸o "TiÕng nãi" kh«ng h−íng xa rêi c«ng t¸c ®ã, chÝnh ®ang kh¬i s©u thªm tai −¬ng, b»ng c¸ch t¹m thêi giÊu giÕm tai −¬ng, lµm khã kh¨n cho viÖc 1) ― nh− vËy ®ã!! cøu ch÷a tho¸t khái tai −¬ng ®ã.
  16. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 340 341 cña hä, bëi v× nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· tuyªn bè r»ng thÓ kh«ng hiÓu r»ng sù tr×nh bµy Êy m©u thuÉn víi sù thËt? nÕu kh«ng thÕ th× nghÞ quyÕt sÏ kh«ng ®−îc nhÊt trÝ th«ng Nh÷ng biªn tËp viªn Êy m−u tÝnh ®iÒu g×, v× hai ng−êi trong qua), do chç nh÷ng ng−êi nµy ®· høa sÏ "®Êu tranh chèng l¹i bän hä ®· tham dù héi nghÞ toµn thÓ vµ biÕt râ "lÞch sö" cña viÖc trµo l−u Êy", cßn ban biªn tËp tê "TiÕng nãi" th× l¹i viÕt r»ng: g¹t bá thuËt ng÷ Êy? Ch¼ng lÏ hä l¹i hy väng r»ng ng−êi ta sÏ b¶n nghÞ quyÕt ®· ®−a ra mét "c©u gi¶i ®¸p râ rµng minh kh«ng v¹ch mÆt hä? b¹ch vÒ vÊn ®Ò gäi lµ "cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thñ Trong tiÓu ban phô tr¸ch th¶o nghÞ quyÕt, ®a sè ®ång ý gi÷ tiªu"” (nh− trªn, tr. 18)!! l¹i thuËt ng÷ ®ã. Trong sè hai ng−êi men-sª-vÝch ë trong tiÓu ë héi nghÞ toµn thÓ, hä høa sÏ söa ch÷a sai lÇm, hä yªu cÇu: ban ®ã th× mét ng−êi (M¸c-tèp) bá phiÕu t¸n thµnh g¹t bá thuËt c¸c anh ®õng dïng "c¸i thuËt ng÷ chèng l¹i chóng t«i", v× tõ ng÷ ®ã, cßn ng−êi kh¸c (ng−êi nµy nhiÒu lÇn ng¶ vÒ lËp tr−êng nay trë ®i tù chóng t«i sÏ ®Êu tranh chèng trµo l−u ®ã, ― cßn cña Plª-kha-nèp) th× ph¶n ®èi viÖc xo¸ bá. Trong héi nghÞ toµn trong sè b¸o "TiÕng nãi" ®Çu tiªn sau héi nghÞ toµn thÓ, th× hä thÓ, tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu thuéc thµnh phÇn d©n téc (2 ng−êi l¹i tuyªn bè r»ng cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thñ tiªu lµ c¸i Ba-lan + 2 ng−êi thuéc ph¸i Bun + I ng−êi L¸t-vi-a) vµ T¬-rèt- gäi lµ cuéc ®Êu tranh. xki ®· ®−a ra lêi tuyªn bè nh− sau: Râ rµng lµ ë ®©y, vÒ phÝa ph¸i "TiÕng nãi", chóng ta thÊy cã "ThÊy r»ng, vÒ thùc chÊt th× nªn gäi c¸i trµo l−u nªu trong b¶n nghÞ mét b−íc ngoÆt hoµn toµn vµ kiªn quyÕt ng¶ vÒ phÝa chñ quyÕt, mµ chóng ta cÇn ph¶i chèng l¹i, lµ "chñ nghÜa thñ tiªu", nh−ng v× chó nghÜa thñ tiªu, mét b−íc ngoÆt mµ chóng ta cã thÓ hiÓu ®−îc ý tíi lêi tuyªn bè cña c¸c ®ång chÝ men-sª-vÝch nãi r»ng hä còng coi viÖc ®Êu nÕu nh− chóng ta nh×n l¹i tÊt c¶ nh÷ng g× ®· x¶y ra tõ sau héi tranh chèng l¹i trµo l−u Êy lµ cÇn thiÕt, nh−ng viÖc dïng thuËt ng÷ Êy trong nghÞ toµn thÓ, coi ®ã lµ mét c¸i g× hoµn chØnh, g¾n liÒn víi b¶n nghÞ quyÕt sÏ cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i nh»m chèng l¹i hä, tøc lµ chèng l¹i nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, ― cho nªn chóng t«i ®Ò nghÞ vøt bá thuËt ng÷ ®ã nhau, cã tÝnh chÊt nh©n qu¶, ― ®Æc biÖt lµ nh×n l¹i nh÷ng bµi ra khái b¶n nghÞ quyÕt, ®Ó thñ tiªu mäi sù trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi sù ph¸t biÓu cña nh÷ng tê "B×nh minh cña chóng ta", "Phôc thèng nhÊt cña ®¶ng". h−ng" vµ cña c¸c ngµi thuéc lo¹i Mi-kha-in, I-u-ri, R«-man vµ Nh− vËy lµ ®a sè trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng, h¬n ®ång bän. VÒ ®iÓm nµy, d−íi ®©y chóng t«i sÏ nãi ®Õn, vµ ®Õn n÷a, chÝnh lµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö kh«ng phe ph¸i, ®· tõng lóc ®ã, chóng t«i sÏ ph¶i chØ ra tÊt c¶ nh÷ng sù hêi hît trong tuyªn bè b»ng v¨n b¶n r»ng, vÒ thùc chÊt th× danh tõ chñ quan ®iÓm cña T¬-rèt-xki, mét ng−êi cã khuynh h−íng coi tÊt nghÜa thñ tiªu lµ ®óng, vµ ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thñ c¶ lµ "vi ph¹m nghÜa vô chÝnh trÞ vµ ®¹o ®øc" (nghÞ quyÕt ë tiªu lµ cÇn thiÕt, nh−ng ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi" th× l¹i Viªn), trong lóc tr−íc mÆt chóng ta râ rµng ®ã kh«ng ph¶i lµ gi¶i thÝch r»ng thuËt ng÷ ®ã ®· bÞ g¹t bá lµ v× vÒ thùc chÊt nã viÖc c¸ nh©n hay nhãm nµo ®ang "vi ph¹m nghÜa vô", kh«ng kh«ng thÓ dïng ®−îc!! ph¶i lµ mét hµnh vi ®¹o ®øc hay ph¸p lý, mµ lµ mét hµnh vi chÝnh trÞ, cô thÓ lµ: sù cè kÕt nhau l¹i cña nh÷ng ng−êi theo §a sè trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng, h¬n n÷a, chÝnh chñ nghÜa hîp ph¸p chèng ®¶ng ë Nga. lµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö kh«ng phe ph¸i, ®· tuyªn bè b»ng v¨n b¶n r»ng hä ®ång ý g¹t bá thuËt ng÷ ®ã, v× nh−îng bé Cßn giê ®©y th× cÇn ph¶i nãi ®Õn mét vÊn ®Ò kh¸c, cô ®èi víi nh÷ng lêi khÈn cÇu cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thÓ lµ vÊn ®Ò nguyªn nh©n vµ ý nghÜa cña biÖn ph¸p cña (nãi cho ®óng h¬n: nh−îng bé ®èi víi bøc tèi hËu th− héi nghÞ toµn thÓ nh− viÖc g¹t bá ch÷ chñ nghÜa thñ tiªu
  17. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 342 343 ra khái nghÞ quyÕt. ChØ lÊy ®éc cã lßng nhiÖt thµnh qu¸ ®çi cña nghÜa h×nh thøc" l¹i cµng chØ cho chóng ta thÊy râ thªm mét ®Æc nh÷ng phÇn tö ®iÒu hoµ nh− T¬-rèt-xki, I-«-nèp vµ ®ång bän ®iÓm n÷a cña nh÷ng ng−êi gäi lµ ph¸i ®iÒu hoµ, nh÷ng ng−êi ®Ó gi¶i thÝch vÊn ®Ò ®ã th× sÏ kh«ng ®óng. ë ®©y cßn cã mét trªn thùc tÕ ®· ngÊm ngÇm gióp ®ì ph¸i thñ tiªu. nh©n tè kh¸c n÷a. VÊn ®Ò lµ ë chç phÇn lín c¸c nghÞ quyÕt ë ë héi nghÞ toµn thÓ, mét lo¹t nghÞ quyÕt ®−îc nhÊt trÝ th«ng héi nghÞ toµn thÓ kh«ng ph¶i ®−îc th«ng qua theo nguyªn t¾c qua theo nguyªn t¾c tho¶ thuËn gi÷a c¸c ph¸i. T¹i sao cÇn ph¶i th«ng th−êng lµ thiÓu sè phôc tïng ®a sè, mµ lµ ®−îc th«ng lµm nh− vËy? T¹i v× trªn thùc tÕ nh÷ng quan hÖ phe ph¸i cã qua theo nguyªn t¾c tho¶ thuËn gi÷a hai ph¸i, gi÷a nh÷ng nghÜa lµ chia rÏ, mµ trong bÊt cø t×nh tr¹ng chia rÏ nµo th× kû ng−êi b«n-sª-vÝch vµ men-sª-vÝch, víi sù m«i giíi cña nh÷ng luËt cña c¶ mét tËp thÓ (trong tr−êng hîp nµy lµ cña ®¶ng) bao ®¹i biÓu thuéc c¸c d©n téc. Cã lÏ lµ ®ång chÝ I-«-nèp ®· ¸m chØ giê còng kh«ng thÓ tr¸nh khái bÞ biÕn thµnh vËt hy sinh cho kû ®Õn t×nh h×nh ®ã khi ®ång chÝ Êy viÕt trong tê "TiÕng väng cña luËt cña mét bé phËn trong tËp thÓ ®ã (trong tr−êng hîp nµy lµ ph¸i Bun": "Nh÷ng ®ång chÝ nµo hiÖn nay ®ang b¸m lÊy chñ cña ph¸i). nghÜa h×nh thøc th× ®Òu biÕt râ r»ng, nÕu héi nghÞ toµn thÓ võa Trong ®iÒu kiÖn c¸c quan hÖ cña ®¶ng ë Nga kh«ng thÓ qua ®øng trªn quan ®iÓm h×nh thøc chñ nghÜa, th× nã sÏ kÕt nµo tiÕn tíi sù thèng nhÊt b»ng mét c¸ch nµo kh¸c trõ c¸ch thóc nh− thÕ nµo". th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c ph¸i (gi÷a tÊt c¶ c¸c ph¸i, Trong c©u Êy, ®ång chÝ I-«-nèp nãi theo lèi ¸m chØ. Còng hay lµ gi÷a c¸c ph¸i chñ yÕu, gi÷a c¸c bé phËn cña c¸c ph¸i gièng nh− T¬-rèt-xki, ®ång chÝ ®ã cho r»ng dïng ph−¬ng hay lµ gi÷a toµn bé c¸c ph¸i, th× ®ã l¹i lµ vÊn ®Ò kh¸c). Do ®ã, ph¸p Êy ®Ó tr×nh bµy nh÷ng t− t−ëng cña m×nh lµ ®Æc biÖt "tÕ cÇn ph¶i cã nh÷ng sù tho¶ hiÖp, tøc lµ nh÷ng sù nh©n nh−îng nhÞ", kh«ng mang tÝnh chÊt bÌ ph¸i, vµ ®Æc biÖt cã tÝnh ®¶ng. trong mét sè ®iÒu kho¶n kh«ng ph¶i lµ do ®a sè thõa nhËn, Kú thùc, ®ã chÝnh lµ lèi hµnh ®éng cña nh÷ng nhµ ngo¹i giao mµ lµ do thiÓu sè yªu cÇu. Mét trong nh÷ng sù nh©n nh−îng cña c¸c tiÓu tæ, lèi hµnh ®éng ®ã kh«ng ®em l¹i mét chót g× cã tÝnh chÊt tho¶ hiÖp nh− thÕ lµ viÖc xo¸ ch÷ chñ nghÜa thñ cho ®¶ng, cho tÝnh ®¶ng, trõ nh÷ng sù t¸c h¹i. Nh÷ng sù ¸m tiªu trong nghÞ quyÕt. Mét biÓu hiÖn ®Æc biÖt næi bËt cña tÝnh chØ Êy kh«ng cã t¸c dông g× ®èi víi mét sè ng−êi, g©y ra sù tß chÊt tho¶ hiÖp ®ã trong c¸c nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ lµ mß kiÓu tiÓu tæ cña mét sè ng−êi kh¸c, xói giôc nh÷ng ng−êi viÖc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chuyÓn giao, mét c¸ch cã ®iÒu kh¸c n÷a ®i vµo nh÷ng chuyÖn ®¬m ®Æt, thÇm th× nhá to. V× kiÖn, tµi s¶n cña ph¸i hä cho nh÷ng ng−êi thø ba. Mét bé phËn vËy, cÇn ph¶i t×m hiÓu nh÷ng lêi ¸m chØ Êy cña I-«-nèp. NÕu cña ®¶ng chuyÓn giao mét c¸ch cã ®iÒu kiÖn tµi s¶n cña nã cho nh− ë ®©y, ®ång chÝ ®ã kh«ng cã ý nãi r»ng, trong mét lo¹t nh÷ng ng−êi thø ba (trong phong trµo d©n chñ - x· héi quèc vÊn ®Ò, héi nghÞ toµn thÓ ®· cè g¾ng ®i ®Õn chç tho¶ thuËn tÕ), nh÷ng ng−êi nµy sÏ ph¶i quyÕt ®Þnh xem nªn giao sè tiÒn (chø kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n ®i tíi chç gi¶i quyÕt b»ng ®a sè), th× ®ã cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng hay tr¶ l¹i cho ph¸i ®ã. TÝnh chóng ta sÏ ®Ò nghÞ ®ång chÝ ®ã nãi râ h¬n n÷a, vµ kh«ng chÊt cña b¶n hiÖp ®Þnh ®ã, ― mét tÝnh chÊt hoµn toµn bÊt b×nh quyÕn rò c¸c mô ngåi lª ®«i m¸ch ë n−íc ngoµi. th−êng vµ kh«ng thÓ cã ®−îc trong mét ®¶ng b×nh th−êng, Cßn nÕu nh− ë ®©y, I-«-nèp nãi ®Õn sù tho¶ thuËn gi÷a kh«ng bÞ chia rÏ, ― chØ râ lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tho¶ c¸c ph¸i t¹i héi nghÞ toµn thÓ, th× nh÷ng lêi cña ®ång chÝ thuËn theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo. B¶n tuyªn bè cña nh÷ng ng−êi Êy chèng l¹i "nh÷ng ®ång chÝ hiÖn nay ®ang b¸m lÊy chñ
  18. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 344 345 ®−îc kh«ng ph¶i chØ b»ng viÖc dïng ®a sè phiÕu th«ng qua, mµ b«n-sª-vÝch, ®¨ng trªn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, sè II, nãi cßn b»ng c¸ch tho¶ thuËn gi÷a c¸c trµo l−u thï ®Þch trªn mét sè râ r»ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ - t− t−ëng c¬ b¶n lµ ph¶i thùc hiÖn vÊn ®Ò quan träng nhÊt; ― cho nªn c¶ tõ nay vÒ sau n÷a, vÒ b¶n nghÞ quyÕt "lªn ¸n chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu mÆt h×nh thøc, nh÷ng nghÞ quyÕt Êy còng kh«ng ph¶i cã tÝnh håi, vµ thõa nhËn r»ng cuéc ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng trµo l−u chÊt b¾t buéc, vµ bªn thiÓu sè cã quyÒn ®ßi hái nh÷ng sù tho¶ ®ã lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ t¸ch rêi trong ®−êng lèi chÝnh trÞ thuËn! V× cã yÕu tè tho¶ thuËn trong c¸c nghÞ quyÕt cña Ban cña ®¶ng"; r»ng mét trong nh÷ng b¶o ®¶m cho viÖc thùc hiÖn chÊp hµnh trung −¬ng cho nªn bao giê còng cã thÓ xÐ bá nh÷ng ®−êng lèi ®ã lµ thµnh phÇn cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng; nghÞ quyÕt Êy, bëi v× sù tho¶ thuËn lµ mét viÖc tù nguyÖn! r»ng víi viÖc nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tiÕp tôc xuÊt b¶n c¬ Mét sù nguþ biÖn nh− vËy h¸ l¹i kh«ng ph¶i lµ mét sù bao quan ng«n luËn cña ph¸i hä vµ tiÕp tôc ®−êng lèi bÌ ph¸i, th× che vông vÒ cho ph¸i thñ tiªu hay sao? nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã quyÒn "®ßi ng−êi gi÷ tiÒn ph¶i tr¶ Nh−ng nÕu nh÷ng lêi nguþ biÖn cña I-«-nèp chØ ®¸ng buån l¹i tiÒn". Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu c−êi kh«ng h¬n kh«ng kÐm, th× nguyÖn väng cña Ban chÊp hµnh kiÖn ®ã b»ng c¸ch trùc tiÕp dÉn ra lêi tuyªn bè ®ã cña nh÷ng trung −¬ng (cña héi nghÞ toµn thÓ) muèn thùc hiÖn nh÷ng sù ng−êi b«n-sª-vÝch ë trong b¶n nghÞ quyÕt vÒ c¸c trung t©m cña nh−îng bé tèi ®a, l¹i chøa ®ùng mét yÕu tè chÝnh x¸c, ®óng ®¾n, c¸c ph¸i. xÐt vÒ mÆt t©m lý vµ chÝnh trÞ. Ph¸i men-sª-vÝch vµ ph¸i triÖu håi Thö hái, cã ph¶i thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã hay kh«ng? gièng nhau trong viÖc ®iªn cuång c«ng kÝch Trung t©m b«n-sª- Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã cã ph¶i lµ mang tÝnh chÊt h×nh thøc kh«ng? vÝch, mµ hä ®· buéc téi b»ng nh÷ng lêi lÏ hung b¹o nhÊt. C¶ ph¸i Khi nãi ®Õn "chñ nghÜa h×nh thøc" víi mét giäng khinh miÖt, men-sª-vÝch, c¶ ph¸i triÖu håi ®Òu nãi: ®iÒu lµm cho chóng ta xa ®ång chÝ I-«-nèp ®· kh«ng hiÓu ®−îc sù kh¸c nhau s¬ ®¼ng nhÊt ®¶ng tr−íc hÕt vµ h¬n c¶ kh«ng ph¶i lµ nh÷ng sù bÊt ®ång vÒ gi÷a sù tho¶ thuËn víi t− c¸ch lµ c¬ së cña hiÖp ®Þnh (= nh÷ng nguyªn t¾c, mµ lµ "¸c ý" cña Trung t©m b«n-sª-vÝch*. ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chuyÓn giao tiÒn, nh÷ng §ã lµ mét ®iÒu rÊt quan träng mµ nÕu kh«ng ®−îc gi¶i ®iÒu kiÖn ®· ®−îc phª chuÈn bëi b¶n nghÞ quyÕt ®−îc nhÊt trÝ thÝch th× kh«ng thÓ nµo hiÓu ®−îc t¹i sao tiÕn tr×nh cña cuéc th«ng qua cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ c¸c trung t©m cña khñng ho¶ng vÒ ph−¬ng diÖn thèng nhÊt cña chóng ta l¹i diÔn ra ®óng nh− vËy, chø kh«ng ph¶i nh− thÕ kh¸c. Tr−íc c¸c ph¸i), vµ viÖc tu©n thñ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh thøc cña b¶n ®©y kh«ng cã nh÷ng kÎ b¶o vÖ, trªn ph−¬ng diÖn nguyªn t¾c, hiÖp ®Þnh, víi t− c¸ch lµ c¬ së ®Ó duy tr× sù thèng nhÊt. chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi: c¶ ph¸i men- HiÖn nay, sau khi Ban chÊp hµnh trung −¬ng nhÊt trÝ sª-vÝch, c¶ ph¸i "TiÕn lªn" ®Òu kh«ng d¸m gi÷ mét lËp th«ng qua b¶n nghÞ quyÕt vÒ c¸c trung t©m cña c¸c ph¸i, nÕu nh− ®ång chÝ I-«-nèp phÈy tay mét c¸ch khinh bØ ®èi víi "chñ nghÜa h×nh thøc" th× ®ång chÝ ®ã còng phÈy tay mét * Xin h·y so s¸nh ý kiÕn cña I-«-nèp: "§ång chÝ M¸c-tèp ®· kh«ng c¸ch khinh bØ nh− thÕ ®èi víi toµn bé nghÞ quyÕt cña Ban kÐm kiªn quyÕt nh¾c l¹i víi héi nghÞ toµn thÓ r»ng "nh÷ng thiªn h−íng chÊp hµnh trung −¬ng vÒ c¸c trung t©m cña c¸c ph¸i. Sù nguy hiÓm" h÷u khuynh lµ mét ®iÒu bÞa ®Æt cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nguþ biÖn cña ®ång chÝ I-«-nèp quy l¹i lµ nh− sau: tæng ¸c ý; r»ng ®¶ng chØ cã mét kÎ thï, ®ã lµ Trung t©m b«n-sª-vÝch víi lèi sè c¸c nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¹t hoµnh hµnh cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i cña hä" (tr. 22 trong bµi ®· dÉn).
  19. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 346 347 nh÷ng sù khiÕu n¹i ®èi víi Trung t©m b«n-sª-vÝch ®· ®−îc tr−êng nh− vËy. ë ®©y, ta thÊy biÓu hiÖn mét ®Æc ®iÓm cña tho¶ m·n trªn c¬ së sù quyÕt ®Þnh cña tÊt c¶ n¨m ng−êi d©n nh÷ng "nhµ phª ph¸n" hiÖn ®¹i ®èi víi chñ nghÜa M¸c vµ chñ - x· héi thuéc ®¹i biÓu c¸c d©n téc. nh÷ng nhµ phª ph¸n hiÖn ®¹i ®èi víi s¸ch l−îc thËt sù m¸c- xÝt, ®Æc ®iÓm nµy ®· ®−îc nªu lªn tõ l©u trong s¸ch b¸o cña ChØ b»ng c¸ch ®ã míi cã thÓ lµm cho nh÷ng kÎ chèng l¹i chóng ta (vµ ®· nhiÒu lÇn ®−îc nªu lªn trong s¸ch b¸o quèc tÕ ®−êng lèi cña ®¶ng, tøc lµ chèng l¹i ®−êng lèi chèng chñ chèng bän c¬ héi chñ nghÜa): tÝnh kh«ng kiªn quyÕt, tÝnh v« nghÜa thñ tiªu, kh«ng cßn cã mét kh¶ n¨ng nµo ®Ó tho¸i th¸c, nguyªn t¾c, viÖc che giÊu ®−êng lèi "míi", che ®Ëy cho nh÷ng kh«ng cßn cã mét kh¶ n¨ng nµo ®Ó trèn tr¸nh khái c¸ch ®Æt ®¹i biÓu triÖt ®Ó cña chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi. vÊn ®Ò trªn nguyªn t¾c. Vµ ng−êi ta ®· t−íc bá kh¶ n¨ng Êy Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch kªu gµo: chóng t«i kh«ng ph¶i lµ cña hä. ph¸i thñ tiªu, ®ã lµ mét thuËt ng÷ cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i. Ph¸i NÕu nh− giê ®©y ¸c-xen-rèt vµ M¸c-tèp víi ®ång bän ë "TiÕn lªn" phô häa: chóng t«i kh«ng ph¶i lµ ph¸i triÖu håi, ®ã trong bµi "Sù bæ sung cÇn thiÕt", A-lÕch-xin-xki vµ ®ång bän lµ mét sù c−êng ®iÖu cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i. Vµ hä ®· ®−a ra trong tê b¸o khæ nhá cña ph¸i "TiÕn lªn", l¹i cè l«i ra nh÷ng hµng ngh×n ®iÒu ®Ó buéc téi Trung t©m b«n-sª-vÝch vÒ tÊt c¶ lêi buéc téi chèng Trung t©m b«n-sª-vÝch, nh÷ng lêi ®¬m ®Æt, mäi vÊn ®Ò, cho ®Õn c¶ c¸i gäi lµ "hµnh ®éng ph¹m téi h×nh vu khèng, dèi tr¸ vµ phØ b¸ng, th× c¸c ngµi ®ã sÏ tù m×nh lªn sù" (xin ®äc lµ: chñ tr−¬ng t−íc ®o¹t), nh»m môc ®Ých che ®Ëy ¸n m×nh mµ th«i. Phñ nhËn viÖc héi nghÞ toµn thÓ ®· nhÊt trÝ vµ g¹t xuèng hµng thø yÕu nh÷ng sù bÊt ®ång cã tÝnh chÊt xem xÐt tÊt c¶ mäi lêi buéc téi cña hä, ®· dïng nghÞ quyÕt cña chÝnh trÞ - nguyªn t¾c. m×nh ®Ó xo¸ bá tÊt c¶ mäi lêi buéc téi vµ c«ng nhËn r»ng chóng ®· bÞ xo¸ bá, ― ®iÒu ®ã hä kh«ng thÓ nµo phñ nhËn Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tr¶ lêi: tèt l¾m, th−a c¸c ngµi, cø ®Ó cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng t×m hiÓu tÊt c¶ nh÷ng lêi ®−îc, ®iÒu ®ã th× c¶ nh÷ng tay anh hïng chuyªn nghÒ g©y buéc téi cña c¸c ngµi vµ c¨n cø vµo nh÷ng lêi buéc téi ®ã, tæ xÝch mÝch thuéc ph¸i nµy hay ph¸i kia còng ®Òu kh«ng thÓ chøc viÖc "xÐt vµ xö téi". N¨m ng−êi d©n chñ - x· héi thuéc phñ nhËn ®−îc. Vµ nÕu vËy, th× giê ®©y mäi ng−êi ®Òu biÕt râ thµnh phÇn d©n téc ®· tham gia héi nghÞ toµn thÓ, ― mäi nghÞ r»ng, nh÷ng kÎ muèn g©y l¹i sù lôc ®ôc (¸c-xen-rèt, M¸c-tèp, quyÕt nãi chung ®Òu phô thuéc vµo hä, vµ nh÷ng nghÞ quyÕt A-lÕch-xin-xki vµ ®ång bän) chØ lµ nh÷ng kÎ chuyªn nghÒ do¹ cÇn nhÊt trÝ th«ng qua l¹i cµng phô thuéc vµo hä h¬n n÷a. Cø dÉm vÒ chÝnh trÞ, mong muèn dïng nh÷ng lêi ®¬m ®Æt ®Ó xo¸ ®Ó cho hä lµm nh÷ng «ng "quan toµ" trong viÖc xÐt nh÷ng lêi nhoµ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c. Vµ chóng ta sÏ buéc téi cña c¸c ngµi (tøc lµ cña ph¸i men-sª-vÝch vµ ph¸i "TiÕn kh«ng thÓ coi hä lµ mét lo¹i ng−êi nµo kh¸c h¬n lµ nh÷ng kÎ lªn)” vµ tho¶ m·n nh÷ng sù khiÕu n¹i cña c¸c ngµi ®èi víi chuyªn do¹ dÉm vÒ chÝnh trÞ. Chóng ta sÏ kh«ng bµn ®Õn Trung t©m b«n-sª-vÝch. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®i xa h¬n nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c ngoµi vÊn ®Ò ®¶ng thùc hiÖn ®−êng lèi n÷a. Hä ®· ®ång ý cã nh÷ng sù tho¶ hiÖp tèi ®a ë trong c¸c chèng chñ nghÜa thñ tiªu vµ chèng chñ nghÜa triÖu håi, vµ nghÞ quyÕt mµ ph¸i men-sª-vÝch vµ ph¸i "TiÕn lªn" ®ßi hái. chóng ta sÏ ®Ó cho ¸c-xen-rèt, M¸c-tèp, A-lÕch-xin-xki t¾m m×nh trong vòng n−íc bÈn mét c¸ch tuú thÝch. Nh− vËy, nh÷ng nh−îng bé tèi ®a trong c¸c nghÞ quyÕt Nh÷ng sù tho¶ hiÖp vµ nh−îng bé cña nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÒ t×nh h×nh néi bé ®¶ng vµ vÒ héi nghÞ th× ®· ®−îc thùc hiÖn, tÊt c¶ nh÷ng lêi “buéc téi" ®· ®−îc xem xÐt vµ tÊt c¶ vÝch, viÖc hä ®ång ý víi nh÷ng nghÞ quyÕt ch−a thËt triÖt
  20. V. I. Lª-nin Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn 348 349 ®−îc tiÕn hµnh trªn mét vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c quan ®Ó vÒ nhiÒu mÆt, lµ cÇn thiÕt ®Ó cho viÖc ph©n ®Þnh ranh träng nhÊt, ― vÊn ®Ò thñ tiªu ®¶ng ta. Nh÷ng phÇn tö "®iÒu giíi vÒ mÆt nguyªn t¾c ® − îc râ rµng. Sau khi tho¶ m·n t Êt c¶ m äi khiÕu n¹i cña ph¸i men-sª-vÝch vµ ph¸i triÖu håi, ― hoµ" nµo bÞ cho¸ng v¸ng, buån rÇu, ng¹c nhiªn tr−íc sù ph©n ®Þnh râ ranh giíi ®· b¾t ®Çu diÔn ra sau héi nghÞ toµn thÓ, th× n h÷ng sù khiÕu n¹i mµ ®a sè nh÷ng ®¹i biÓu thuéc c¸c thµnh phÇn d©n téc* coi lµ ®óng ®¾n, ― n h÷ng ng − êi b«n- sù ng¹c nhiªn cña hä chØ chøng minh r»ng hä bÞ thñ ®o¹n ngo¹i giao theo kiÓu tiÓu tæ khèng chÕ. Nhµ ngo¹i giao kiÓu tiÓu tæ cã sª-vÝch ®· ®¹t ®Õn chç lµ lµm cho nh÷ng ng − êi d©n chñ - thÓ nghÜ r»ng tho¶ thuËn cã ®iÒu kiÖn víi M¸c-tèp vµ M¸c-t−- x· héi, kh«ng ph©n biÖt khuynh h − íng, tÊt c¶, trõ nh÷ng nèp, víi M¸c-xi-mèp vµ nh©n vËt thø hai cña ph¸i "TiÕn lªn"111 kÎ chuyªn nghÒ do¹ dÉm, thÊy r»ng vÊn ®Ò ®Æt ra chØ lµ cã nghÜa lµ chÊm døt mäi sù ph©n ®Þnh râ ranh giíi, bëi v× ®èi vÊn ®Ò chÊp hµnh ® − êng lèi cña ®¶ng chèng chñ nghÜa thñ víi mét nhµ ngo¹i giao nh− vËy, sù bÊt ®ång cã tÝnh chÊt tiªu vµ chèng chñ nghÜa triÖu håi mµ th«i. Kh«ng cã ai, nguyªn t¾c lµ vÊn ®Ò thø yÕu. Tr¸i l¹i, ®èi víi nh÷ng ng−êi nµo kh«ng cã mét ng − êi nµo ë trong ®¶ng, l¹i bÞ ng¨n chÆn ®Æt lªn hµng ®Çu vÊn ®Ò chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu kh«ng ® − îc tham gia c«ng t¸c ®¶ng, tham gia vµo viÖc håi, mét vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c, th× ch¼ng cã g× lµ ®¸ng chÊp hµnh ® − êng lèi ®ã; sau nghÞ quyÕt Êy, mét nghÞ ng¹c nhiªn vÒ ®iÒu sau ®©y: chÝnh sau khi tho¶ m·n tÊt c¶ mäi quyÕt tuú thuéc vµo nh÷ng ng − êi d©n chñ - x· héi ®¹i khiÕu n¹i cña M¸c-tèp vµ M¸c-xi-mèp, v.v., chÝnh sau khi biÓu d©n téc, th× kh«ng cßn cã mét trë ng¹i nµo trong viÖc nh−îng bé tèi ®a ®èi víi hä trong c¸c vÊn ®Ò tæ chøc, v.v., th× thùc hiÖn ® − êng lèi Êy, kh«ng cßn cã nh÷ng t×nh h×nh nµo mét cuéc ph©n ®Þnh râ ranh giíi thuÇn tuý cã tÝnh chÊt nguyªn ë bªn ngoµi ng¨n c¶n viÖc ®ã. Vµ nÕu nh − g iê ®©y ph¸i t¾c ph¶i b¾t ®Çu. thñ tiªu l¹i xuÊt ®Çu lé diÖn mét lÇn n÷a vµ xuÊt ®Çu lé §iÒu ®ang x¶y ra ë trong ®¶ng sau héi nghÞ toµn thÓ, kh«ng diÖn cßn râ h¬n n÷a, th× ®iÒu ®ã c høng minh r »ng, nh÷ng ph¶i lµ sù ph¸ s¶n cña sù nghiÖp thèng nhÊt cña ®¶ng, mµ lµ trë ng¹i ë bªn ngoµi chØ lµ mét ®iÒu bÞa ®Æt, lµ c¸ch ®¸nh b−íc ®Çu thèng nhÊt nh÷ng ng−êi thËt sù cã thÓ vµ thËt sù l¹c h − íng, lµ lèi l¶ng tr¸nh b»ng nh÷ng ®iÒu ®¬m ®Æt, lµ mong mái lµm viÖc ë trong ®¶ng vµ theo nguyªn t¾c cña ®¶ng, thñ ®o¹n cña nh÷ng kÎ chuyªn nghÒ ©m m − u kiÓu tiÓu tæ, lµ b−íc ®Çu thanh trõ nh÷ng kÎ ph¶n béi, thï ®Þch víi ®¶ng, chø kh«ng cã g× kh¸c. nh÷ng phÇn tö nöa tù do chñ nghÜa vµ nöa v« chÝnh phñ chñ V× vËy chØ sau héi nghÞ toµn thÓ, viÖc ph©n ®Þnh râ ranh nghÜa ra khái khèi thËt sù ñng hé ®¶ng cña nh÷ng ng−êi b«n- giíi vµ sµng läc míi thËt sù b¾t ®Çu; sù sµng läc ®ã chØ sª-vÝch, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, nh÷ng ng−êi ®¹i biÓu c¸c d©n téc vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng ë phe ph¸i nµo*. * Chóng ta h·y nhí r»ng trong héi nghÞ toµn thÓ, sè ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt gåm: 4 ng−êi thuéc ph¸i men-sª-vÝch, 4 ng−êi thuéc ph¸i b«n- * TiÖn ®©y xin nãi thªm r»ng, ®iÒu sau ®©y cã thÓ dïng ®Ó nhËn ®Þnh sª-vÝch, I ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn", 1 ng−êi L¸t-vi-a, 2 ng−êi thuéc ph¸i vÒ khèi liªn minh gi÷a ph¸i "TiÕng nãi" vµ ph¸i "TiÕn lªn" nh»m chèng Bun vµ 2 ng−êi Ba-lan, nghÜa lµ ngay c¶ trong tr−êng hîp hai ng−êi Ba-lan l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (khèi nµy còng hoµn toµn gièng vµ mét ng−êi L¸t-vi-a ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch th× hä còng kh«ng giµnh ®−îc ®a sè ®Ó chèng l¹i nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i men-sª-vÝch nh− khèi liªn minh gi÷a ph¸i Gi«-re-x¬ vµ ph¸i Ðc-vª nh»m chèng l¹i ph¸i Ghe-®¬112). Trong "Sù bæ sung cÇn thiÕt", M¸c-tèp ®· chÕ giÔu Plª- vµ ph¸i "TiÕn lªn"; ph¸i Bun ®· gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2