intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 19 phần 6

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:43

Thêm vào BST
Báo xấu
43
lượt xem 5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 19 phần 6', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 19 phần 6

  1. V. I. Lª-nin 396 397 nh÷ng nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p (1908) vµ theo tinh thÇn cña nh÷ng b¶n nghÞ quyÕt ®ã. TiÕp tôc c«ng viÖc cña héi nghÞ toµn thÓ, thùc hiÖn nh÷ng sù söa ch÷a ®· nãi trªn ®©y ®èi víi nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ Êy, nh÷ng sù söa ch÷a do toµn bé qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña c¸c sù kiÖn sau héi nghÞ toµn thÓ quyÕt ®Þnh. göi sè kû niÖm H−íng tÊt c¶ mäi cè g¾ng vµo viÖc lîi dông mét c¸ch cã hÖ thèng, liªn tôc, toµn diÖn vµ kiªn tr× tÊt c¶ mäi kh¶ n¨ng hîp cña b¸o "zihŅa"121 ph¸p ®Ó tËp hîp lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n, ®Ó gióp cho nã tËp hîp l¹i vµ ®oµn kÕt l¹i, tù båi d−ìng m×nh ®Ó tiÕn hµnh ®Êu tranh vµ v−¬n lªn, ― còng nh− kh«ng ngõng kh«i phôc l¹i c¸c T¹i héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng chi bé bÊt hîp ph¸p, c¸c tæ chøc bÊt hîp ph¸p thuÇn tuý cña c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, khi ®ång chÝ ®¹i biÓu122 Ban ®¶ng, vµ chñ yÕu, tr−íc hÕt lµ nh÷ng tæ chøc bÊt hîp ph¸p chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a b¸o thuÇn tuý v« s¶n, häc tËp c¸ch lµm cho chóng thÝch øng víi c¸o vÒ t×nh h×nh c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø nh÷ng ®iÒu kiÖn míi, bëi v× chØ cã nh÷ng tæ chøc nµy míi cã L¸t-vi-a (b¶n b¸o c¸o nµy ®· ®−îc tr×nh bµy tãm t¾t trong sè thÓ chØ ®¹o ®−îc toµn bé c«ng t¸c trong c¸c tæ chøc hîp ph¸p, 12 cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng ta), chóng ta míi cã thÓ lµm cho c«ng t¸c ®ã thÊm nhuÇn tinh thÇn d©n chñ - cã c¶m t−ëng r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®ang ph¸t x· héi c¸ch m¹ng, míi cã thÓ tiÕn hµnh ®Êu tranh kh«ng ®iÒu triÓn mét c¸ch ®Æc biÖt "b×nh th−êng", kh«ng bÖnh ho¹n, hoµ chèng bän ph¶n béi vµ ph¸i ®éc lËp - hîp ph¸p, míi cã thÓ trong thêi kú gay go mµ chóng ta ®ang tr¶i qua. Së dÜ cã c¸i chuÈn bÞ cho c¸i giê phót khi mµ ®¶ng ta, §¶ng c«ng nh©n d©n c¶m gi¸c nh− vËy, lµ v× §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a, ― chñ - x· héi Nga cña chóng ta, nhê b¶o tån ®−îc tÊt c¶ nh÷ng xÐt vÒ thµnh phÇn th× lµ mét ®¶ng v« s¶n nhÊt vµ chñ yÕu truyÒn thèng cña c¸ch m¹ng vµ cña nh÷ng th¾ng lîi vÜ ®¹i cña lµ do b¶n th©n c«ng nh©n l·nh ®¹o, ― do t×nh h×nh kh¸ch giai cÊp v« s¶n trong n¨m 1905, cñng cè vµ më réng ®éi qu©n quan ®ßi hái, ®· chuyÓn ®−îc sang c«ng t¸c v¹ch ra mét s¸ch v« s¶n cña ®¶ng, ― sÏ dÉn ®éi qu©n Êy x«ng vµo cuéc chiÕn l−îc ®Æc biÖt vµ gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng nhiÖm vô tæ chøc cña ®Êu míi, tiÕn tíi nh÷ng th¾ng lîi míi. thêi kú ph¶n c¸ch m¹ng kÐo dµi. Trong thêi kú c¸ch m¹ng, giai cÊp v« s¶n L¸t-vi-a vµ §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®· chiÕm mét trong nh÷ng ®Þa vÞ hµng ®Çu quan träng nhÊt trong cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ vµ mäi thÕ lùc cña chÕ ®é cò. TiÖn ®©y, còng nªn nªu lªn r»ng b¶n thèng kª chÝnh thøc vÒ c¸c cuéc b·i c«ng trong n¨m 1905 (do Bé c«ng th−¬ng nghiÖp xuÊt b¶n)123 chøng tá r»ng phong trµo b·i c«ng cña giai cÊp v« s¶n tØnh Li-phli-an-®i-a ®· ®øng hµng ®Çu, xÐt vÒ tÝnh chÊt ngoan c−êng. N¨m 1905, tØnh Li-phli-an-®i-a cã tÊt c¶ lµ 53 917
  2. Göi sè kû niÖm cña b¸o “Zihņa” V. I. Lª-nin 398 399 c«ng nh©n c«ng x−ëng - nhµ m¸y, thÕ mµ cã tíi 268 567 l−ît c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga). C¸c c«ng nh©n d©n chñ - x· ng−êi b·i c«ng, nghÜa lµ nhiÒu h¬n gÊp gÇn n¨m lÇn (4,98 lÇn)! héi L¸t-vi-a ®· biÕt tæ chøc viÖc lîi dông mäi kh¶ n¨ng hîp Trong n¨m Êy, mçi c«ng nh©n c«ng x−ëng - nhµ m¸y ë tØnh ph¸p: c¸c tæ chøc hîp ph¸p, c¸c ®oµn thÓ c«ng nh©n kh¸c Li-phli-an-®i-a trung b×nh ®· tham gia 5 lÇn b·i c«ng. Sau nhau, diÔn ®µn §u-ma vµ v.v.; h¬n n÷a hä hoµn toµn kh«ng tØnh Li-phli-an-®i-a lµ tØnh Ba-cu, ë ®©y mçi c«ng nh©n c«ng "thñ tiªu" §¶ng d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p c¸ch m¹ng, mµ x−ëng ― nhµ m¸y ®· tham gia 4,56 lÇn b·i c«ng, tØnh Ti-phlÝt ― tr¸i l¹i, ®©u ®©u hä còng duy tr× c¸c chi bé c«ng nh©n bÊt hîp 4,49 lÇn, tØnh Pª-t¬-r«-cèp ― 4,38 lÇn vµ tØnh Pª-tÐc-bua ― ph¸p cña ®¶ng, nh÷ng chi bé Êy sÏ b¶o vÖ vµ ph¸t huy nh÷ng 4,19 lÇn. N¨m 1905, ë tØnh M¸t-xc¬-va cã 276 563 l−ît ng−êi truyÒn thèng ®Êu tranh c¸ch m¹ng vÜ ®¹i b»ng c¸ch bÒn bØ vµ tham gia b·i c«ng, tøc lµ nhiÒu h¬n tØnh Li-phli-an-®i-a mét kh«ng ngõng båi d−ìng nh÷ng chiÕn sÜ ngµy cµng ®«ng ®¶o chót, trong khi tæng sè c«ng nh©n c«ng x−ëng ― nhµ m¸y cña vµ ngµy cµng gi¸c ngé, xuÊt th©n tõ c¸c thÕ hÖ trÎ cña giai cÊp tØnh M¸t-xc¬-va nhiÒu gÊp 5 lÇn tØnh Li-phli-an-®i-a (285 769 c«ng nh©n. so víi 53 917). Do ®ã cã thÓ thÊy r»ng giai cÊp v« s¶n L¸t-vi-a Kh«ng nghi ngê g× n÷a, trong nh÷ng nguyªn nh©n th¾ng ®· gi¸c ngé, nhÊt trÝ vµ c¸ch m¹ng h¬n ®Õn chõng nµo. Nh−ng lîi cña §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, ®iÒu cÇn ph¶i ®Æt lªn mäi ng−êi còng ®Òu biÕt r»ng vai trß tiÒn phong l·nh ®¹o cña hµng ®Çu lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n cña chñ nghÜa t− b¶n nã trong cuéc tÊn c«ng vµo chÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng ph¶i chØ c¶ ë thµnh thÞ, c¶ ë n«ng th«n, tÝnh chÊt râ rÖt h¬n vµ cô thÓ ®ãng khung trong cuéc ®Êu tranh b·i c«ng: nã ®· ®i tiÒn h¬n cña nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp, t×nh tr¹ng nh÷ng m©u phong trong cuéc khëi nghÜa vò trang, nã ®· gãp phÇn nhiÒu thuÉn Êy gay g¾t thªm do ¸ch ¸p bøc d©n téc, sù tËp trung cña h¬n ai hÕt vµo viÖc n©ng phong trµo lªn møc cao nhÊt, tøc lµ d©n c− L¸t-vi-a, tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n cña hä vÒ mÆt v¨n lªn tíi møc khëi nghÜa. Nã ®· thu hót ®−îc nhiÒu h¬n ai hÕt ho¸. VÒ tÊt c¶ c¸c mÆt ®ã th× giai cÊp c«ng nh©n Nga ®ang giai cÊp v« s¶n n«ng nghiÖp L¸t-vi-a vµ n«ng d©n L¸t-vi-a vµo ph¶i ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng trong mét t×nh h×nh kÐm ph¸t cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng vÜ ®¹i chèng chÕ ®é Nga hoµng vµ triÓn h¬n nhiÒu. TÝnh chÊt kh«ng ph¸t triÓn chÝnh ®ang ®Î ra bän ®Þa chñ. hiÖn nay mét cuéc khñng ho¶ng gay g¾t h¬n trong bé phËn ë Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TÇng líp trÝ Lµ mét trong nh÷ng ®éi qu©n tiªn phong cña phong trµo thøc tiÓu t− s¶n ®ãng mét vai trß to lín trong phong trµo cña d©n chñ - x· héi nga trong thêi kú c¸ch m¹ng, ®¶ng c«ng chóng ta, hä ®em l¹i nh÷ng ®iÓm tÝch cùc, nh−ng ®ång thêi nh©n L¸t-vi-a còng ®øng ë hµng ®Çu ngay c¶ trong thêi kú còng ®em l¹i nh÷ng ®iÓm tiªu cùc: cïng víi viÖc ®Ò x−íng ph¶n c¸ch m¹ng gay go gian khæ. Qua b¶n b¸o c¸o nãi trªn, nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ s¸ch l−îc, ®ång thêi mçi mét thiªn chóng ta thÊy r»ng trong §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a h−íng xa rêi con ®−êng d©n chñ - x· héi còng ®−îc hä "®Ò kh«ng hÒ n¶y sinh ra mét trµo l −u ®Æc biÖt nµo do chç say x−íng" thµnh mét "khuynh h−íng" ®Æc biÖt, ch¼ng h¹n nh− s −a víi nh÷ng c©u ba hoa c¸ch m¹ng (®¹i lo¹i nh− " ph¸i "chñ nghÜa triÖu håi" vµ "chñ nghÜa thñ tiªu". triÖu håi" trong ®¶ng ta), hoÆc do chç say s−a víi nh÷ng kh¶ n¨ng hîp ph¸p (®¹i lo¹i nh− ph¸i thñ tiªu trong ®¶ng Chóng t«i d¸m hy väng r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t- ta, ph¸i nµy kh«ng thõa nhËn ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ tá vi-a, mét ®¶ng cã ®Çy ®ñ c¨n cø ®Ó tù hµo vÒ nh÷ng thµnh tùu th¸i ®é xem th −êng nhiÖm vô kh«i phôc vµ cñng cè §¶ng cña m×nh, sÏ kh«ng kiªu ng¹o tíi møc lµ kh«ng thÌm chó
  3. Göi sè kû niÖm cña b¸o “Zihņa” V. I. Lª-nin 400 401 ý ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa ®ã cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - ph¶n ®éng". Trªn b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", c¬ x· héi Nga. quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña ph¸i men-sª-vÝch, ng−êi ta Giai cÊp v« s¶n cµng gi¸c ngé th× hä l¹i cµng thÊy râ nh÷ng ®· biÖn hé c¸c ngµi kiÓu ®ã vµ nªu lªn khÈu hiÖu: "®Êu tranh môc tiªu d©n chñ - x· héi cña m×nh, l¹i cµng tÝch cùc ®Êu tranh cho ho¹t ®éng hîp ph¸p". Plª-kha-nèp, mét trong nh÷ng l·nh chèng l¹i mäi sù xuyªn t¹c tiÓu t− s¶n trong phong trµo c«ng tô næi tiÕng nhÊt cña ph¸i men-sª-vÝch, ®· rót khái ban biªn nh©n, l¹i cµng ch¨m lo ®Õn viÖc gi¶i phãng nh÷ng ®ång chÝ tËp vµ khái hµng ngò céng t¸c viªn cña tÊt c¶ c¸c tê b¸o ®ã, c«ng nh©n chËm ph¸t triÓn h¬n cña hä khái ¶nh h−ëng cña chñ ®ång chÝ Êy tuyªn chiÕn víi hä vµ kªu gäi nh÷ng ng−êi nghÜa c¬ héi tiÓu t− s¶n. men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng h·y ñng hé vµ cñng cè ®¶ng c¸ch m¹ng, bÊt hîp ph¸p cña giai cÊp v« s¶n, ― §¶ng c«ng nh©n Khuynh h−íng thñ tiªu chñ nghÜa trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ s¶n vËt cña c¸c quan hÖ tiÓu t− s¶n ë d©n chñ - x· héi Nga. n−íc Nga. Toµn thÓ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ®Òu ®ang Nh− vËy, ®¶ng ta ®· b−íc vµo trËn chiÕn ®Êu cã tÝnh chÊt chèng l¹i c¸ch m¹ng, kh−íc tõ c¸ch m¹ng, nguyÒn rña s¸ch quyÕt ®Þnh chèng l¹i tÊt c¶ nh÷ng nhãm ®éc lËp - hîp ph¸p, l−îc n¨m 1905 lµ s¸ch l−îc mµ hä cho lµ "®Ém m¸u vµ v« nh÷ng ng−êi nµy (tøc lµ ph¸i hîp ph¸p) ®ang tù x−ng mét c¸ch hiÖu", ®ang quþ luþ nh÷ng kÎ cã quyÒn lùc, kªu gäi nh©n kh«ng ®óng lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Trªn thùc tÕ th× d©n chØ nªn dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh hîp ph¸p hä ®ang ph¸ ho¹i sù nghiÖp cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, mµ th«i. Vµ nh÷ng ng−êi trÝ thøc tiÓu t− s¶n ë trong ®¶ng ta ®ang ph¸ ho¹i tæ chøc d©n chñ - x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n, ®ang chÞu ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do ph¶n c¸ch m¹ng. Ng−êi ®¸nh ®æi nã thµnh nh÷ng nhãm hîp ph¸p kh«ng cã h×nh thï râ ta ®ang xuÊt b¶n bé lÞch sö c¸ch m¹ng gåm n¨m tËp ("Phong rÖt, nh÷ng nhãm nµy kh«ng cã nguyªn t¾c nµo c¶ vµ thùc tÕ lµ trµo x· héi ë Nga vµo ®Çu thÕ kû XX", do Ma-xlèp, M¸c-tèp ®ang lµm cho giai cÊp v« s¶n lÖ thuéc vµo hÖ t− t−ëng cña ph¸i vµ P«-t¬-rª-xèp biªn so¹n), vµ trong bé lÞch sö ®ã, trªn thùc tù do vµ vµo sù l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña ph¸i tù do. tÕ ng−êi ta ®ang tuyªn truyÒn häc thuyÕt cña bän ph¶n M−êi n¨m tr−íc, ®¶ng ta ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng c¸i béi, nãi r»ng giai cÊp v« s¶n "®· ®¸nh gi¸ qu¸ cao" lùc l−îng gäi lµ "chñ nghÜa kinh tÕ” , mét chñ nghÜa rÊt th©n thuéc víi cña m×nh, "kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt" lùc l−îng cña giai cÊp t− "chñ nghÜa thñ tiªu" ngµy nay. Ngµy nay, cuéc ®Êu tranh cña s¶n, v. v.. Sù thËt th× quÇn chóng v« s¶n ®· kh«ng ®¸nh gi¸ chóng ta khã kh¨n h¬n, v× tÊt c¶ c¸c thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng ― hÕt sù ph¶n béi cña giai cÊp t− s¶n, ®· ®¸nh gi¸ qu¸ cao lùc kh«ng ph¶i chØ cã thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng cò, mµ cßn cã c¶ thÕ l−îng cña giai cÊp t− s¶n trong cuéc ®Êu tranh cho tù do, lùc ph¶n c¸ch m¹ng míi (hiÖn ®¹i), thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng cña kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt lùc l−îng cña b¶n th©n hä, ― lùc l−îng giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ― ®Òu h−íng vµo viÖc thñ tiªu tÊn c«ng cña hµng triÖu ng−êi bÞ ¸p bøc vµ bÞ bãc lét. nh÷ng truyÒn thèng cña n¨m 1905 trong giai cÊp v« s¶n, vµo Ng−êi ta ®ang xuÊt b¶n nh÷ng t¹p chÝ hîp ph¸p ("B×nh viÖc thñ tiªu §¶ng d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p cña giai cÊp minh cña chóng ta" vµ "Phôc h−ng"), trong ®ã hä tuyªn ®ã. Nh−ng giai cÊp c«ng nh©n ®· biÕt lµm l·nh tô trong cuéc truyÒn r»ng viÖc kh«i phôc vµ cñng cè ®¶ng bÊt hîp ph¸p, c¸ch m¹ng n¨m 1905, th× ch¾c ch¾n sÏ kh¾c phôc ®−îc mäi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cò, ®· ®−îc thö th¸ch nhiÒu n¨m cña chóng ta, lµ mét ®iÒu "kh«ng t−ëng thiªn h−íng xa rêi con ®−êng d©n chñ - x· héi.
  4. V. I. Lª-nin 402 403 Tr−íc c¸ch m¹ng 1905, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· tõng ho¹t ®éng 20 n¨m trong nh÷ng tiÓu tæ hoµn toµn bÊt hîp b¶n dù th¶o ph¸p, vµ ®· x©y dùng ®−îc mét ®¶ng l·nh ®¹o hµng triÖu nghÞ quyÕt vÒ c¸c hîp t¸c x· ng−êi tÊn c«ng vµo chÕ ®é chuyªn chÕ. Sau c¸ch m¹ng, chóng do ®oµn ®¹i biÓu ta cã thÓ ― vµ do ®ã, chóng ta ph¶i ― kh«ng nh÷ng tiÕp tôc tiÕn hµnh c«ng t¸c trong c¸c chi bé bÊt hîp ph¸p, mµ cßn ph¶i ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga t¨ng c−êng c«ng t¸c ®ã gÊp m−êi lÇn, x©y dùng xung quanh c¸c ®−a ra t¹i ®¹i héi chi bé ®ã mét mµng l−íi dµy ®Æc c¸c tæ chøc hîp ph¸p, lîi c«-pen-ha-g¬ 124 dông diÔn ®µn §u-ma Tr¨m ®en ®Ó tiÕn hµnh viÖc cæ ®éng cña chóng ta, truyÒn b¸ trong quÇn chóng c«ng nh©n nh÷ng bµi häc ®· rót ra ®−îc trong cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng, vµ x©y dùng §¹i héi thõa nhËn r»ng, §¶ng d©n chñ - x· héi, ®¶ng nµy sÏ l·nh ®¹o hµng chôc triÖu I) c¸c hîp t¸c x· v« s¶n t¹o ®iÒu kiÖn cho giai cÊp c«ng nh©n ng−êi më cuéc tÊn c«ng míi vµo chÕ ®é chuyªn chÕ. cã thÓ c¶i thiÖn ®−îc t×nh h×nh cña m×nh b»ng c¸ch gi¶m bít sù bãc lét trung gian, b»ng c¸ch t¸c ®éng ®Õn ®iÒu kiÖn lao ®éng §¨ng th¸ng B¶y 1910 Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn t¹i xÝ nghiÖp cña nh÷ng chñ thÇu, b»ng c¸ch c¶i thiÖn ®êi sèng trªn b¸o "Zihņa", sè 100 b¸o DÞch tõ tiÕng L¸t-vi-a cña nh©n viªn, v.v.; Ký tªn: N. Lª-nin 2) c¸c hîp t¸c x· v« s¶n cã mét ý nghÜa ngµy cµng quan träng trong cuéc ®Êu tranh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña quÇn chóng, gióp ®ì hä trong c¸c cuéc b·i c«ng, trong c¸c vô gi·n thî hµng lo¹t, khi bÞ khñng bè, v.v.; 3) víi viÖc ®−a quÇn chóng giai cÊp c«ng nh©n vµo tæ chøc, c¸c hîp t¸c x· v« s¶n huÊn luyÖn cho hä ®éc lËp gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc vµ tæ chøc viÖc tiªu thô, vµ trong lÜnh vùc nµy, chuÈn bÞ cho hä ®ãng vai trß ng−êi tæ chøc ®êi sèng kinh tÕ trong x· héi x· héi chñ nghÜa t−¬ng lai. MÆt kh¸c, ®¹i héi thõa nhËn r»ng, I) khi nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt vµ trao ®æi cßn n»m trong tay cña mét giai cÊp ― mµ chñ nghÜa x· héi cÇn ph¶i t−íc ®o¹t, coi ®ã lµ môc tiªu chñ yÕu cña m×nh ― th× nh÷ng sù c¶i thiÖn do c¸c hîp t¸c x· giµnh ®−îc sÏ bÞ h¹n chÕ trong nh÷ng giíi h¹n rÊt nhá hÑp; 2) vèn lµ nh÷ng tæ chøc thuÇn tuý th−¬ng m¹i, vµ do bÞ søc Ðp cña c¸c ®iÒu kiÖn c¹nh tranh, c¸c hîp t¸c x· cã
  5. V. I. Lª-nin 404 405 khuynh h−íng tho¸i ho¸ thµnh nh÷ng c«ng ty cæ phÇn t− s¶n; 3) vèn kh«ng ph¶i lµ nh÷ng tæ chøc trùc tiÕp ®Êu tranh chèng t− b¶n, c¸c hîp t¸c x· cã thÓ ®Î ra vµ ®ang ®Î ra nh÷ng ¶o t−ëng cho r»ng hîp t¸c x· lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn bµn vÒ ph¸i "TiÕn lªn" ®Ò x· héi. V× vËy, ®¹i héi kªu gäi c«ng nh©n tÊt c¶ c¸c n−íc a) h·y gia nhËp c¸c tæ chøc hîp t¸c x· cña giai cÊp v« s¶n vµ Nhãm "TiÕn lªn" ®· xuÊt b¶n ë Pa-ri "tËp luËn v¨n vÒ gióp ®ì vÒ mäi mÆt vµo viÖc ph¸t triÓn nh÷ng tæ chøc ®ã, nh÷ng vÊn ®Ò tr−íc m¾t", d−íi nhan ®Ò "TiÕn lªn". Víi cuèn h−íng viÖc tæ chøc nh÷ng hîp t¸c x· ®ã theo tinh thÇn d©n chñ s¸ch nhá cña ®ång chÝ Xa-gin ("VÒ vÊn ®Ò phôc håi ®¶ng"), chÆt chÏ (kho¶n tiÒn ®ãng ®Ó gia nhËp hîp t¸c x· ph¶i thÊp, ®−îc "xuÊt b¶n b»ng tiÒn cña c¸ nh©n" vµ ng−êi ta cã thÓ nhËn mçi ng−êi mét cæ phÇn, v.v.); ®−îc th«ng qua ban biªn tËp "TiÕn lªn", víi tê b¸o khæ nhá in b) ph¶i th«ng qua c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng x· héi riªng, bªn d−íi ký tªn nhãm "TiÕn lªn" vµ víi c−¬ng lÜnh hµnh chñ nghÜa kh«ng mÖt mái trong néi bé tæ chøc hîp t¸c x·, mµ ®éng cña nhãm Êy, giê ®©y ®¶ng cã qu¸ ®ñ tµi liÖu ®Ó nhËn gãp phÇn vµo viÖc truyÒn b¸ t− t−ëng ®Êu tranh giai cÊp vµ x· xÐt vÒ ph¸i "TiÕn lªn". héi chñ nghÜa trong quÇn chóng c«ng nh©n; C − ¬ng lÜnh hµnh ®éng cña ph¸i "TiÕn lªn" cã ba ®Æc c) theo ®µ ph¸t triÓn sù gi¸c ngé x· héi chñ nghÜa trong c¸c ®iÓm sau ®©y. Mét lµ, trong tÊt c¶ c¸c nhãm vµ c¸c ph¸i hîp t¸c x·, ph¶i thiÕt lËp vµ cñng cè nh÷ng mèi quan hÖ h÷u c¬ trong ®¶ng ta, ph¸i "TiÕn lªn" lµ ph¸i ®Çu tiªn ® − a ra mét gi÷a c¸c hîp t¸c x· víi ®¶ng cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, hÖ thèng triÕt häc, h¬n n÷a l¹i ® − îc che ®Ëy b»ng mét còng nh− víi c¸c c«ng ®oµn; c¸i tªn gi¶. "V¨n ho¸ v« s¶n", "triÕt häc v« s¶n", ― ® ã lµ d) ®ång thêi, ®¹i héi chØ râ r»ng chØ khi nµo c¸c hîp t¸c x· nh÷ng ®iÒu ® − îc nªu ra trong b¶n c − ¬ng lÜnh Êy. Nóp sau s¶n xuÊt lµ nh÷ng bé phËn cÊu thµnh cña c¸c hîp t¸c x· tiªu c¸i tªn gi¶ ®ã lµ c hñ nghÜa Ma-kh¬ , tøc lµ thø chñ nghÜa dïng, th× chóng míi cã ý nghÜa ®èi víi cuéc ®Êu tranh cña giai dïng ®ñ mäi h×nh thøc kh¸c nhau (chñ nghÜa kinh cÊp c«ng nh©n. nghiÖm phª ph¸n, chñ nghÜa kinh nghiÖm nhÊt nguyªn, ViÕt ngµy 16 - 17 (29 - 30) v.v.) ®Ó b¶o vÖ chñ nghÜa duy t©m triÕt häc. Hai lµ, vÒ mÆt th¸ng T¸m 1910 chÝnh trÞ, nhãm nµy tuyªn bè r»ng chñ nghÜa triÖu håi lµ mét "mµu s¾c hîp ph¸p" vµ cho biÕt r»ng mét sè phÇn In lÇn ®Çu n¨m 1929 - 1930 Theo ®óng b¶n th¶o tö triÖu håi, thµnh viªn cña nhãm ®ã, ®· kh«ng ®ång ý trong V. I. Lª-nin, Toµn tËp, víi viÖc quy ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng ®èi víi c¸c lÇn xuÊt b¶n 2 - 3, t. XIV §u-ma nhµ n − íc. Trong c − ¬ng lÜnh hµnh ®éng cña ph¸i "TiÕn lªn", b¶n th©n sù quy ®Þnh ®ã kh«ng râ rµng vµ rèi r¾m ®Õn nçi ng − êi ta kh«ng thÓ coi ®ã lµ mét c¸i g×
  6. V. I. Lª-nin Bµn vÒ ph¸i “TiÕn lªn” 406 407 kh¸c ngoµi m−u toan muèn thÝch øng víi toµn bé t− t−ëng ®èi víi giai cÊp v« s¶n, nh−ng l¹i kh«ng x¸c ®Þnh râ rµng vµ chÝnh x¸c xem ®ã cô thÓ lµ thø triÕt häc nµo, th× nh− thÕ cã cña ph¸i triÖu håi. Cuèi cïng, ba lµ, b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng kiªn quyÕt lªn ¸n sù ho¹t ®éng bÌ ph¸i vµ yªu cÇu thèng nhÊt nghÜa lµ dïng ®Õn mét thñ ®o¹n ngo¹i giao kiÓu tiÓu tæ xÊu xa c¸c ph¸i, hîp nhÊt c¸c phe ph¸i ®ã l¹i trong ®¶ng. nhÊt. NÕu nh− c¸c anh cho r»ng vÊn ®Ò triÕt häc t− s¶n lµ vÊn Tãm l¹i, nh− thÕ lµ chóng ta thÊy cã ― nÕu b¾t ®Çu tõ ®o¹n ®Ò quan träng, nÕu nh− c¸c anh nªu vÊn ®Ò ®ã lªn trong bµi x· cuèi ― mét nguyÖn väng rÊt tèt vµ hai sù nguþ trang che ®Ëy luËn cña mét tËp luËn v¨n "phæ cËp", th× c¸c anh nªn cã can nh÷ng khuynh h−íng chÝnh trÞ - t− t−ëng rÊt xÊu, thÓ hiÖn sù ®¶m nãi th¼ng ra, c¸c anh h·y b¶o vÖ nh÷ng t− t−ëng cña m×nh ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa M¸c vµ ®Èy giai cÊp v« s¶n vµo chç ®i, chø ®õng giÊu giÕm chóng. phôc tïng hÖ t− t−ëng vµ chÝnh s¸ch cña giai cÊp t− s¶n. TËp §ång chÝ Xa-gin, ch¾c h¼n lµ víi t− c¸ch mét "nhµ thùc tiÔn", "TiÕn lªn" chøng tá mét c¸ch râ rµng r»ng c¸i mí hæ lèn ®ã cã ®· ph¸ ho¹i mét c¸ch rÊt bÊt lÞch sù c¸i thñ ®o¹n ngo¹i giao cña thÓ ®Î ra nh÷ng s¶n phÈm nh− thÕ nµo. M¸c-xi-mèp*. ë trang 31 cuèn s¸ch nhá cña m×nh, ®ång chÝ Êy M¸c-xi-mèp, t¸c gi¶ bµi x· luËn cña tËp luËn v¨n, ®· tu©n yªu cÇu "b¶o ®¶m" "cho c¸c ®¶ng viªn" ®−îc "hoµn toµn tù do theo mét c¸ch rÊt nghiªm chØnh c¸i ph−¬ng ch©m ngo¹i giao vÒ mÆt t− duy c¸ch m¹ng vµ t− duy triÕt häc". cña b¶n c−¬ng lÜnh hµnh ®éng, khi nãi vÒ "v¨n ho¸ v« s¶n" §ã lµ mét khÈu hiÖu c¬ héi chñ nghÜa tõ ®Çu ®Õn cuèi. ë tÊt mµ kh«ng hÒ gi¶i thÝch xem d−íi danh tõ Êy anh ta hiÓu ®ã c¶ c¸c n−íc, chØ cã bän c¬ héi míi nªu lªn khÈu hiÖu ®ã tõ trong lµ c¸i g×. Trong mét bµi ®−îc viÕt víi tham väng tr×nh bµy néi bé c¸c ®¶ng x· héi chñ nghÜa, vµ trªn thùc tÕ, khÈu hiÖu ®ã mét c¸ch phæ cËp, c¸i trß ch¬i ó tim Êy ®Æc biÖt ®Ëp th¼ng kh«ng cã ý nghÜa g× kh¸c h¬n lµ ®ßi "tù do" dïng hÖ t− t−ëng t− vµo m¾t mäi ng−êi. Nh−ng tÝnh chÊt phæ cËp ®ã ë ®©u, nÕu s¶n ®Ó lµm ®åi truþ giai cÊp c«ng nh©n. Chóng ta ®ßi nhµ n−íc nh− ngoµi nh÷ng ng−êi trùc tiÕp quen biÕt M¸c-xi-mèp, hoÆc (chø kh«ng ®ßi ®¶ng) cho chóng ta ®−îc "tù do t− t−ëng" (xin nh÷ng ng−êi ®· theo dâi toµn bé cuéc tranh luËn vÒ chñ ®äc lµ: tù do b¸o chÝ, tù do ng«n luËn, tù do tÝn ng−ìng) còng nghÜa Ma-kh¬ vµ nh©n cã chñ nghÜa ®ã, th× kh«ng mét b¹n nh− tù do lËp héi. Cßn ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n lµ mét tæ chøc ®äc nµo cã thÓ hiÓu ®−îc ý nghÜa thËt cña c©u nãi Êy? TÝnh tù do, ®−îc lËp ra ®Ó ®Êu tranh víi nh÷ng "t− t−ëng" (xin chÊt phæ cËp Êy ë ®©u, khi mµ ë trang thø 4 cña tËp luËn v¨n, còng chÝnh M¸c-xi-mèp Êy nãi ®Õn "tÝnh chÊt nguy hiÓm ®èi * Trong tËp "TiÕn lªn", mét "nhµ thùc tiÔn" kh¸c, "T¬-ca-ts¬ I―n" ë Pª- víi chñ nghÜa x· héi v« s¶n", do nh÷ng ng−êi xuÊt th©n tõ tÐc-bua, còng ®· nãi lé ra mét c¸ch rÊt kh«ng ngo¹i giao r»ng: "TiÖn ®©y tÇng líp trÝ thøc g©y nªn, v× hä "tiÕp thu vµ tuyªn truyÒn mét còng xin nãi lµ ― t¸c gi¶ ®ã viÕt ― cuèn "Quan ®iÓm nhÊt nguyªn" cña c¸ch kh«ng cã phª ph¸n nh÷ng t− t−ëng cña nÒn khoa häc Ben-tèp ®Æc biÖt cã thÓ g©y nªn mét quan niÖm kh«ng ®óng vÒ chñ nghÜa vµ triÕt häc t− s¶n, kh«ng ®óng vµ cã h¹i cho giai cÊp v« duy vËt lÞch sö" (tËp luËn v¨n, tr. 57). Cßn ph¶i nãi! TÊt nhiªn chØ cã nh÷ng s¶n..."? cuèn s¸ch cña ph¸i t¹o thÇn vµ bän theo chñ nghÜa Ma-kh¬ ë Nga míi ®−a ra ®−îc mét "quan niÖm" ®óng ®¾n nhÊt vÒ "chñ nghÜa duy vËt lÞch sö", ― Ba dÊu chÊm Êy lµ cña M¸c-xi-mèp. Nã cã nãi lªn sù phÇn tö nµo trong ph¸i "TiÕn lªn" mµ ch¼ng biÕt ®iÒu ®ã? Vµ t¸c phÈm ®· im lÆng thÑn thïng hay kh«ng, th× chóng t«i kh«ng biÕt ®µo t¹o ®−îc c¶ mét thÕ hÖ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ë Nga, lµm sao l¹i cã thÓ ®−îc. Nh−ng chóng t«i biÕt ch¾c r»ng, nãi ®Õn sù tai h¹i ― ®ä ®−îc víi nh÷ng t¸c phÈm triÕt häc cña nh÷ng ng−êi nh− I-u-skª-vÝch, nhÊt lµ ë trong mét bµi "phæ cËp" ― cña nÒn "triÕt häc t− s¶n" B«-g®a-nèp, Va-len-ti-nèp vµ Lu-na-ts¸c-xki...
  7. V. I. Lª-nin Bµn vÒ ph¸i “TiÕn lªn” 408 409 kh¶ n¨ng hîp ph¸p vµ diÔn ®µn §u-ma. Ra-b«-tsi Ar. viÕt: ®äc: víi hÖ t− t−ëng) cña giai cÊp t− s¶n, ®Ó b¶o vÖ vµ thùc hiÖn "§¶ng d©n chñ - x· héi cÇn ph¶i ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi mét thÕ giíi quan nhÊt ®Þnh, cô thÓ lµ thÕ giíi quan m¸c-xÝt. §ã tiÕn hµnh cæ ®éng" (®ång chÝ Ar., ai tiÕn hµnh viÖc cæ ®éng ®ã? lµ ®iÒu s¬ ®¼ng. Nh÷ng luËn ®iÓm chÝnh trÞ sai lÇm cña ph¸i Cã ph¶i lµ ph¸i "TiÕn lªn" cña ®ång chÝ kh«ng?) "chèng l¹i mäi" M¸c-xi-mèp, Xa-gin vµ ®ång bän ®· lµm cho hä quªn mÊt ®iÒu (chóng t«i nh− vËy ®ã!) "viÖc lîi dông nh÷ng kh¶ n¨ng hîp s¬ ®¼ng ®ã. Kh«ng ph¶i lµ sù gi¶ dèi cña c¸ nh©n hä, mµ chÝnh ph¸p, v× ®ã kh«ng ph¶i lµ ph−¬ng thøc hµnh ®éng cña ng−êi lµ lËp tr−êng chÝnh trÞ sai lÇm cña hä ®· buéc hä tuyªn truyÒn d©n chñ - x· héi" (tr. 48 - 49 cña tËp luËn v¨n). Còng chÝnh Ar. cho nh÷ng khÈu hiÖu t− s¶n. Sù gi¶ dèi ®ã lµ ë chç mét sè Êy, khi lÆp l¹i nh÷ng lêi lÏ ®ã cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ng−êi trong ph¸i "TiÕn lªn" hÕt søc mong muèn kÐo giai cÊp v« thuéc ph¸i "Ng−êi v« s¶n", l¹i chöi rña b¸o "Ng−êi v« s¶n" (sau s¶n lïi l¹i, trë vÒ víi nh÷ng t− t−ëng triÕt häc t− s¶n (chñ nghÜa khi sù viÖc ®· x¶y ra), cho lµ b¸o ®ã tùa hå nh− ®· t« vÏ ph¸i Ma-kh¬), mét sè ng−êi kh¸c th× l¹i thê ¬ víi triÕt häc vµ chØ yªu "TiÕn lªn" víi nh÷ng mµu s¾c khñng khiÕp! §ã míi chÝnh lµ: cÇu "sù tù do hoµn toµn"... cho chñ nghÜa Ma-kh¬. Do ®ã, tÊt c¶ rót lui toµn diÖn, rêi bá toµn bé trËn ®Þa cña m×nh, lªn ¸n trªn bän hä ®Òu buéc ph¶i dïng thñ ®o¹n ngo¹i giao, lµm rèi r¾m b¸o chÝ (nh−ng vÉn l¹i kh«ng nãi th¼ng ®iÒu ®ã ra) nh÷ng vÊn ®Ò, ch¬i trß ó tim, b¸m lÊy nh÷ng khÈu hiÖu t− s¶n. ng−êi b¹n nµo cña m×nh, nh÷ng ng−êi nµo thuéc ph¸i "TiÕn Nh−ng "hoµn toµn tù do vÒ mÆt t− duy c¸ch m¹ng" trªn lªn" ®· cã lóc th«ng qua, ch¼ng h¹n nghÞ quyÕt tÈy chay ®¹i héi thùc tÕ nghÜa lµ g×? Kh«ng cã nghÜa g× hÕt ngoµi sù tù do cho c¸c b¸c sÜ ë c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y, ― råi l¹i ®¸nh trèng ®Ó nh÷ng t− t−ëng cña ph¸i triÖu håi vµ cña nh÷ng t− t−ëng nöa che ®Ëy sù rót lui vµ ®Çu hµng cña m×nh. ThËt lµ mét thñ ®o¹n v« chÝnh phñ chñ nghÜa kh¸c. Nãi mét c¸ch kh¸c, ë ®©y còng ngo¹i giao bÌ ph¸i th¶m h¹i! nãi lªn c¸i ®iÒu mµ trong b¶n "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" cña ph¸i C¸c b¹n h·y xem qua nh÷ng bµi cña ph¸i "TiÕn lªn" viÕt "TiÕn lªn" ®· ®−îc thÓ hiÖn ra b»ng c©u nãi: thõa nhËn chñ vÒ vÊn ®Ò c¸c ph¸i vµ ho¹t ®éng bÌ ph¸i. B¶n "c−¬ng lÜnh nghÜa triÖu håi lµ mét "mµu s¾c hîp ph¸p". KÕt qu¶ lµ l¹i lÊy hµnh ®éng" ®· lªn ¸n c¸c phe ph¸i vµ ®ßi gi¶i t¸n c¸c phe c¸c t− t−ëng ra lµm trß ngo¹i giao vÆt, l¹i ch¬i trß ó im, l¹i gi¶ ph¸i. Xa-gin c«ng kÝch kÞch liÖt c¸c trung t©m bÌ ph¸i, "c¸c dèi, ― tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®Òu hoµn toµn cã thÓ gi¶i thÝch l·nh tô ë ngoµi n−íc", v.v. vµ v.v.. Khi nãi ®Õn ho¹t ®éng bÌ ®−îc b»ng lËp tr−êng chÝnh trÞ - t− t−ëng sai lÇm, v× hä nãi: ph¸i, n−íc m¾t cña ph¸i "TiÕn lªn" ch¶y thµnh bÓ c¶, cßn lêi chóng t«i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa Ma-kh¬, nãi th× thao thao bÊt tuyÖt. nh−ng chóng t«i t¸n thµnh cho chñ nghÜa Ma-kh¬ ®−îc "hoµn Nh−ng viÖc lµm cña hä ra sao? Tõ Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng toµn tù do" (ë trong ®¶ng); chóng t«i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng Giªng (1910) ― Héi nghÞ "thèng nhÊt" ― ®Õn nay, toµn bé lÞch ng−êi theo ph¸i triÖu håi, nh−ng chóng t«i t¸n thµnh cho s¾c sö cña nhãm "TiÕn lªn" lµ thµnh lËp mét ph¸i tõ ngoµi n−íc. th¸i triÖu håi chñ nghÜa, hoÆc nãi chung lµ cho "t− duy c¸ch Sau ®©y lµ ®o¹n trÝch mét bøc th− (®Ò ngµy 15 th¸ng B¶y 1910) m¹ng" ®−îc "hoµn toµn tù do"! Sù rèi r¾m lªn tíi tét ®Ønh khi cña mét c¸n bé c«ng t¸c ë Nga göi cho mét uû viªn Bé phËn ë mµ víi nh÷ng ch÷ ký cña c¸ nh©n m×nh, hai ng−êi trong ph¸i n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng: "TiÕn lªn" (Xa-gin vµ Ra-b«-tsi Ar.) lªn tiÕng kiªn quyÕt biÖn "Cã mét Ban chÊp hµnh (ë Pª-tÐc-bua) vµ ngoµi ra cßn hé cho tÝnh chÊt quan träng vµ sù cÇn thiÕt ph¶i lîi dông c¸c
  8. V. I. Lª-nin Bµn vÒ ph¸i “TiÕn lªn” 410 411 cã mét nhãm "TiÕn lªn", víi quü vµ th− ký riªng. TiÒn th× do ë chÊt bÌ ph¸i theo chñ nghÜa kinh nghiÖm nhÊt nguyªn. Nguån ngoµi n−íc göi vÒ. ë M¸t-xc¬-va" ― tiÕp ®ã bøc th− nãi ®Õn tªn gèc chÝnh trÞ cña toµn bé sù gi¶ dèi ®ã lµ viÖc kh«ng thÓ c«ng mét ng−êi hÕt søc gÇn gòi víi mét trong nh÷ng nh©n vËt næi khai, th¼ng th¾n ®Êu tranh cho ®iÒu thùc sù quý ®èi víi nh÷ng tiÕng nhÊt cña ph¸i triÖu håi, vµ nªu ra viÖc ng−êi ta ®ang tiÕn thñ lÜnh thËt sù cña ph¸i ®ã. hµnh cïng mét chÝnh s¸ch nh− vËy. Chóng ta h·y tù h¹n chÕ trong hai thÝ dô vÒ sù gi¶ dèi ®Æc BÊt cø mét ng−êi nµo biÕt chót Ýt vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng, biÖt næi bËt ®ã. ë trang 53 cña tËp luËn v¨n, Ra-b«-tsi Ar. ®· chó ý mét chót ®Õn lËp tr−êng cña nhãm c¸c tr−íc t¸c gia thuéc tuyªn bè r»ng Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung ph¸i "TiÕn lªn", còng ®Òu kh«ng thÓ nghi ngê mét gi©y phót −¬ng "ch¼ng lµm qu¸i g× c¶" (dÜ nhiªn nh÷ng lêi nµy ®· ®−îc nµo vÒ viÖc nhãm ®ã tõ ngoµi n−íc tæ chøc ra mét ph¸i. g¸n cho mét c«ng nh©n thuéc "ph¸i Lª-nin", ng−êi nµy tuång "Tr−êng ë NN" lõng tiÕng lµ trung t©m ë ngoµi n−íc cña ph¸i nh− ®· tiÕn hµnh tuyªn truyÒn theo kiÓu ®ã cho mét ng−êi míi, ®iÒu ®ã ®· ®−îc c«ng bè trªn b¸o chÝ trong th¸ng B¶y thuéc ph¸i "TiÕn lªn". å, thñ ®o¹n cña "Ra-b«-tsi - Ar." thËt lµ 19091), vµ tõ ®ã ®Õn nay, ngay c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Êu trÜ!) ― vµ nãi r»ng mét ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn" (l¹i cïng v« t− lù nhÊt vµ kh«ng th«ng th¹o t×nh h×nh nhÊt còng ®· thÊy víi mét ng−êi thuéc "ph¸i Lª-nin" vµ dÜ nhiªn lµ do sù xói giôc râ ®iÒu ®ã. B¶n "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" lõng tiÕng ®· ®−îc 8 cña ng−êi nµy) ®Ò nghÞ "tuyªn bè ®¶ng bé M¸t-xc¬-va ®éc lËp ng−êi trÝ thøc vµ 7 häc viªn c«ng nh©n th¶o ra ë ngoµi n−íc. víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Nga vµ kh«ng phôc tïng Vai trß cña nh÷ng c«ng nh©n Êy ― nh÷ng ng−êi véi v· ký tªn nh÷ng chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Nga". d−íi khÈu hiÖu "triÕt häc v« s¶n" vµ thõa nhËn chñ nghÜa triÖu B¾t ®Çu tõ th¸ng Giªng 1910, Bé phËn ë trong n−íc cña Ban håi lµ mét "mµu s¾c hîp ph¸p" ― thËt ®· qu¸ râ rµng ®Õn nçi chÊp hµnh trung −¬ng ®· dèc søc kh«i phôc l¹i tæ chøc trung kh«ng cÇn ph¶i nãi g× thªm n÷a. Tr−íc mÆt chóng ta lµ mét thÝ −¬ng, bÊt chÊp sù chèng ®èi cña c¶ ph¸i thñ tiªu thuéc ph¸i dô ®iÓn h×nh nhÊt vÒ viÖc mét nhãm tr−íc t¸c gia ë ngoµi n−íc "TiÕng nãi" (c©u chuyÖn x¶y ra víi Mi-kha-in, R«-man, I-u-ri, ®øng ra lËp ph¸i. Nh÷ng tr−íc t¸c gia ®ã thËt gièng nh− nh÷ng nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt) vµ cña c¶ ph¸i "TiÕn lªn" (lóc ®ã, tõ "quèc v−¬ng" (danh tõ mµ V«i-nèp ®· dïng trong tËp "TiÕn ngoµi n−íc ®· x©y dùng mét ph¸i nhá cña hä chèng l¹i Ban lªn"), bëi v× b¶n th©n hä còng thÊy râ sù tuú tiÖn cña hä, nh−ng chÊp hµnh trung −¬ng). Vµ b©y giê th× còng chÝnh nh÷ng ng−êi l¹i che giÊu c«ng chóng c¸i mµ hä ®Æc biÖt quý, tøc lµ c¸i triÕt thuéc ph¸i "TiÕn lªn" Êy l¹i giá nh÷ng giät n−íc m¾t c¸ sÊu vÒ häc t− s¶n cña chñ nghÜa Ma-kh¬ vµ chñ nghÜa triÖu håi. Ph¸i th¸i ®é "kh«ng hµnh ®éng" cña Bé phËn cña Ban chÊp hµnh "TiÕn lªn" lín tiÕng ph¶n ®èi nh÷ng "l·nh tô ë ngoµi n−íc", trung −¬ng! Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn" Êy, ― trªn thùc nh−ng b¶n th©n hä l¹i ®i lËp ra mét tæ chøc trªn thùc tÕ chØ lµ tÕ hoµn toµn "®éc lËp" víi ®¶ng, hoµn toµn lµ nh÷ng kÎ bÌ ph¸i c¸i ®u«i cña mét nhóm tr−íc t¸c gia ë ngoµi n−íc; ― hä lín chèng ®¶ng, - viÕt trong tËp luËn v¨n phæ cËp vÒ sù cÇn thiÕt tiÕng ph¶n ®èi bÌ ph¸i, nh−ng b¶n th©n hä l¹i lÐn lót lËp ra mét ph¶i tuyªn bè cho c¸c tæ chøc ®Þa ph−¬ng ®−îc "®éc lËp" víi ph¸i míi, nhá bÐ, ch¼ng cã chót søc sèng nµo, mét ph¸i cã tÝnh Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Mét thÝ dô kh¸c. Còng trong tËp luËn v¨n Êy, mét "®¶ng 1) viªn" giÊu tªn ®· træ tµi phª ph¸n b¶n b¸o c¸o tµi chÝnh cña Xem tËp nµy, tr. 49 - 50.
  9. V. I. Lª-nin Bµn vÒ ph¸i “TiÕn lªn” 412 413 Bé phËn ë ngoµi n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. ThÝ dô, ë Th«ng qua ng−êi "®¶ng viªn" giÊu tªn, hä ®ang "phª ph¸n" tr. 60, con ng−êi giÊu tªn Êy viÕt: ""Gi÷ quü" g× vËy (trong b¸o b¶n b¸o c¸o tµi chÝnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, song trªn c¸o cã nãi ®Õn viÖc nhËn tiÒn tõ tay nh÷ng ng−êi gi÷ quü), t¹i trang ®Çu cña tËp luËn v¨n cña hä, chÝnh hä l¹i cho biÕt r»ng, sao hä l¹i "gi÷" hoÆc "®· gi÷" tiÒn cña Ban chÊp hµnh trung tr−íc ®©y "t×nh tr¹ng thiÕu ph−¬ng tiÖn vËt chÊt" ®· g©y trë −¬ng, nh÷ng sè tiÒn Êy ®−îc dïng vµo "nh÷ng môc ®Ých ®Æc ng¹i cho nhãm hä trong viÖc xuÊt b¶n mét tê b¸o vµ "hiÖn nay biÖt" g×, ― ë ®©y ch¼ng ai hiÓu tÝ g×". ®· g¹t bá ®−îc trë ng¹i ®ã". Nh− vËy nghÜa lµ hiÖn nay nhãm Trong tËp luËn v¨n ®· in ®óng nh− vËy. Ch¼ng ai hiÓu "TiÕn lªn" ®· nhËn ®−îc tiÒn. Ch¼ng cÇn nãi còng râ, ®ã lµ mét tÝ g×. tin rÊt dÔ chÞu ®èi víi ph¸i "TiÕn lªn". ChØ cã mét ®iÒu lµ, th−a Nh÷ng ng−êi viÕt ®iÒu ®ã chÝnh lµ nh÷ng thµnh viªn cña c¸c ngµi "TiÕn lªn" kÝnh mÕn, ph¶i "mÆt d¹n mµy dµy" nh− thÕ chÝnh nhãm "TiÕn lªn", nhãm nµy ®· cã hai ®¹i biÓu tham dù nµo míi cã thÓ mét mÆt, trªn b¸o chÝ, trong mét tËp luËn v¨n Héi nghÞ toµn thÓ håi th¸ng Giªng, héi nghÞ nµy ®· th«ng qua "phæ cËp", th«ng qua mét kÎ giÊu tªn ®Ó nãi mét ®iÒu hiÓn b¶n tuyªn bè cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ viÖc hä giao, víi nhiªn sai sù thËt vÒ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµm nh− thÓ lµ ®iÒu kiÖn, kho¶n tiÒn quü cho “nh÷ng ng−êi gi÷ quü" (tøc lµ "ch¼ng ai hiÓu tÝ g×", "gi÷ quü" g× vËy, vµ tiÒn ë trong tay nh÷ng cho ba ®¹i biÓu næi tiÕng nhÊt cña phong trµo d©n chñ - x· héi ng−êi gi÷ quü lµ nh÷ng kho¶n tiÒn g×; nh−ng ®ång thêi mÆt quèc tÕ 125). Nh÷ng sè tiÒn nµo, ë ®©u ra, ai lµ ng−êi gi÷ quü, kh¸c hä l¹i kh«ng nãi mét lêi nµo víi Ban chÊp hµnh trung v.v., ― ®iÒu ®ã, héi nghÞ toµn thÓ, tøc lµ tÊt c¶ c¸c ph¸i, nghÜa lµ −¬ng, còng nh− víi c¸c ph¸i kh¸c, r»ng nhãm "TiÕn lªn" ®· kÓ c¶ ph¸i "TiÕn lªn" n÷a, ®Òu biÕt t−êng tËn. Song, ®Ó lõa dèi nhËn ®−îc nh÷ng kho¶n tiÒn nµo nh− vËy vµ nh÷ng tr−íc t¸c c«ng nh©n, ph¸i "TiÕn lªn" ®· viÕt trong tËp luËn v¨n "phæ cËp" gia nµo chi phèi nh÷ng kho¶n tiÒn Êy? Ch¾c ®¶ng cã tr¸ch r»ng: "ch¼ng ai hiÓu tÝ g×". nhiÖm ph¶i b¸o c¸o víi ph¸i "TiÕn lªn", cßn ph¸i "TiÕn lªn" th× Ng−êi ta ®· viÕt ®iÒu ®ã ngay trong tËp "TiÕn lªn", trong ®ã kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i b¸o c¸o tr−íc ®¶ng, chø g×? hai bµi ®Çu lµ do M¸c-xi-mèp vµ §«-mèp ký tªn. C¶ hai ng−êi CÇn ph¶i nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng sù gi¶ dèi ®ã cña ph¸i "TiÕn thuéc ph¸i "TiÕn lªn" nµy biÕt râ toµn bé c©u chuyÖn nh÷ng lªn" kh«ng ph¶i do phÈm chÊt c¸ nh©n cña anh A hay anh B, mµ ng−êi b«n-sª-vÝch nhËn kho¶n tiÒn trªn vµ giao kho¶n tiÒn ®ã lµ do toµn bé lËp tr−êng chÝnh trÞ sai lÇm cña hä, lµ do c¸c tr−íc cho nh÷ng ng−êi gi÷ quü. Vµ giê ®©y, v× hä "kh«ng tiÖn" ra mÆt t¸c gia theo chñ nghÜa Ma-kh¬ vµ nh÷ng ng−êi theo ph¸i triÖu vµ tuyªn bè r»ng "ch¼ng ai hiÓu tÝ g×", nªn hä ®· chän bän kþ sÜ håi kh«ng thÓ th¼ng th¾n vµ c«ng khai ®Êu tranh cho nh÷ng t− giÊu tªn tù x−ng lµ "®¶ng viªn" nh©n cã nh÷ng hµnh ®éng t−ëng phi d©n chñ - x· héi th©n thiÕt cña hä. Ai hiÓu ®−îc nh÷ng chèng ®¶ng, ®Ó giao cho lµm c«ng viÖc Êy. Trong tËp luËn v¨n ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ ®ã, th× ng−êi Êy sÏ kh«ng tá ra hoang mang, "phæ cËp", th«ng qua bän kþ sÜ giÊu tªn, M¸c-xi-mèp vµ §«- th¾c m¾c, buån rÇu tr−íc bÒ ngoµi cña hiÖn t−îng, tr−íc tæng sè mèp ®· nãi víi c«ng nh©n mét ®iÒu râ rµng lµ sai sù thËt, lµ: nh÷ng sù xung ®ét c¸ nh©n, c·i v·, chöi bíi, v.v.. Ai hiÓu ®−îc "ch¼ng ai hiÓu tÝ g×" vÒ viÖc ai lµ "nh÷ng ng−êi gi÷" tiÒn, v.v.. Vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ ®ã, th× ng−êi Êy sÏ kh«ng tù tho¶ m·n c¸c ngµi Êy ®ang tù ®Êm ngùc, vµ ®em dån hÕt søc lùc ra chèng víi c¸i c©u nãi ®iÒu hoµ chñ nghÜa (µ la T¬-rèt-xki) nãi r»ng l¹i c¸c "ph¸i” vµ "c¸c l·nh tô ë ngoµi n−íc". "kh«ng" cÇn ph¶i "®Êu tranh víi ph¸i triÖu håi, mµ lµ cÇn kh¾c
  10. V. I. Lª-nin 414 415 phôc chñ nghÜa triÖu håi", v× ®ã lµ mét c©u nãi trèng rçng, kh«ng cã néi dung. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña thêi kú ph¶n c¸ch m¹ng, thêi kú tan r·, thêi kú thuyÕt t¹o thÇn, thêi kú chñ nghÜa Ma-kh¬, chñ nghÜa triÖu håi, chñ nghÜa thñ tiªu, ― nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan ®ã ®· ®Æt ®¶ng ta vµo ®iÒu kiÖn ®Êu tranh chèng c¸c nhãm tr−íc t¸c gia ®· tæ chøc ra nhãm ph¸i cña hä, vµ kh«ng thÓ dïng nh÷ng lêi nãi su«ng ®Ó lÈn tr¸nh cuéc ®Êu tranh ®ã. Mµ lÈn tr¸nh cuéc ®Êu tranh ®ã tøc lµ lÈn tr¸nh mét trong nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi. ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 126 "Ng−êi d©n chñ - x· héi", Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o sè 15 - 16, ngµy 30 th¸ng "Ng−êi d©n chñ - x· héi" T¸m (12 th¸ng ChÝn) 1910 ViÕt sau ngµy II (24) th¸ng ChÝn 1910 In lÇn ®Çu n¨m 1932 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XIX Theo ®óng b¶n th¶o Ký tªn: V. I-lin
  11. 417 Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin “ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i”. - 1910 ¶nh thu nhá
  12. 419 bµi thø nhÊt Trong hai ba m−¬i n¨m gÇn ®©y, khoa thèng kª x· héi nãi chung, vµ khoa thèng kª kinh tÕ nãi riªng, ®· cã nh÷ng thµnh tùu rÊt lín. C¶ mét lo¹t vÊn ®Ò, h¬n n÷a lµ nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n nhÊt, cã liªn quan ®Õn chÕ ®é kinh tÕ cña c¸c quèc gia hiÖn ®¹i vµ sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é ®ã, tr−íc kia ®−îc gi¶i quyÕt c¨n cø vµo nh÷ng luËn cø chung vµ nh÷ng con sè −íc tÝnh, th× nay kh«ng thÓ nµo ®−îc nghiªn cøu mét c¸ch Ýt nhiÒu nghiªm tóc nÕu kh«ng tÝnh ®Õn hµng lo¹t sè liÖu thu thËp ®−îc trªn toµn bé l·nh thæ cña mét n−íc nµo ®ã theo mét ch−¬ng tr×nh nhÊt ®Þnh, vµ ®−îc c¸c chuyªn gia thèng kª tæng hîp l¹i. Nh÷ng vÊn ®Ò cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, ®ang g©y ra ®Æc biÖt nhiÒu tranh c·i, l¹i ®Æc biÖt ®ßi hái ph¶i ®−îc gi¶i ®¸p trªn c¬ së nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vµ cã tÝnh chÊt hµng lo¹t, nhÊt lµ v× ë c¸c n−íc ch©u ¢u vµ ë Mü, ng−êi ta ngµy cµng cã thãi quen tiÕn hµnh nh÷ng cuéc ®iÒu tra cã tÝnh chÊt ®Þnh kú, bao trïm tÊt c¶ c¸c c¬ së kinh doanh n«ng nghiÖp trong c¶ n−íc. ë § øc, ch¼ng h¹n, nh÷ng cuéc ®iÒu tra nh− thÕ ®· ®−îc tiÕn hµnh vµo nh÷ng n¨m 1882, 1895, vµ gÇn ®©y lµ vµo n¨m 1907. Trªn s¸ch b¸o cña chóng ta nhiÒu lÇn ng−êi ta ®· nãi ®Õn ý nghÜa cña nh÷ng cuéc ®iÒu tra Êy, vµ khã t×m thÊy ® −îc mét cuèn s¸ch, hay mét bµi b¸o nãi vÒ kinh tÕ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i mµ l¹i kh«ng viÖn dÉn tµi liÖu thèng kª n«ng nghiÖp cña n−íc §øc. Cuéc ®iÒu tra gÇn ®©y ®· g©y ra mét sù rïm beng kh¸ lín trªn b¸o chÝ cña n −íc
  13. V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 420 421 tra tr−íc khi tËp tæng kÕt Êy ra ®êi, bëi v× toµn bé tµi liÖu, còng §øc, còng nh− ë n−íc ta. Ng−êi ta cßn nhí lµ ngµi Va-len-ti- nèp, n¨m ngo¸i ®· khua chiªng ®¸nh trèng ë trªn tê "T− t−ëng nh− b¶n tæng hîp nh÷ng tµi liÖu Êy, ®· cã råi, vµ c¸c s¸ch b¸o Ki-Ðp"127, nãi r»ng h×nh nh− cuéc ®iÒu tra Êy ®· b¸c bá häc còng ®· sö dông réng r·i nh÷ng tµi liÖu ®ã. thuyÕt m¸c-xÝt vµ nh÷ng quan ®iÓm cña Cau-xky, v× ®· chøng Chóng t«i chØ muèn nªu râ mét ®iÒu lµ nÕu ®Æt vÊn ®Ò nh− minh søc sèng cña nÒn s¶n xuÊt nhá vµ sù th¾ng lîi cña nÒn s¶n ng−êi ta th−êng ®Æt, nghÜa lµ hÇu nh− chØ ®ãng khung trong xuÊt nhá ®èi víi nÒn s¶n xuÊt lín. C¸ch ®©y kh«ng l©u, trªn t¹p viÖc so s¸nh con sè c¸c c¬ së kinh doanh cã quy m« kh¸c nhau chÝ "Nhµ kinh tÕ n−íc Nga"128, trong bµi "Nh÷ng xu h−íng (theo diÖn tÝch) vµ so s¸nh sè l−îng ruéng ®Êt cña nh÷ng c¬ së trong sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë §øc" (sè 36, ngµy 11 th¸ng ®ã trong c¸c n¨m kh¸c nhau, th× nh− thÕ lµ b¾t tay vµo viÖc mét ChÝn 1910), ngµi gi¸o s− V«-bl−i ®· c¨n cø vµo sè liÖu ®iÒu tra c¸ch hoµn toµn kh«ng ®óng. Nh÷ng sù bÊt ®ång thùc sù gi÷a n¨m 1907 ®Ó b¸c bá ý kiÕn cho r»ng "c¸c s¬ ®å do M¸c ®Ò ra vÒ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt vµ kÎ thï cña chñ nghÜa M¸c trong vÊn ®Ò sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp" cã thÓ ¸p dông ®−îc cho n«ng ruéng ®Êt cã nh÷ng nguån gèc cßn s©u xa h¬n nhiÒu. NÕu nghiÖp, vµ «ng ta chøng minh r»ng "trong lÜnh vùc n«ng ng−êi ta tù ®Æt cho m×nh c¸i môc ®Ých gi¶i thÝch mét c¸ch ®Çy nghiÖp, nh÷ng c¬ së kinh doanh nhá kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ ®ñ nh÷ng nguån gèc cña nh÷ng sù bÊt ®ång ®ã, th× ph¶i chó ý diÖt vong trong cuéc ®Êu tranh víi c¸c c¬ së kinh doanh lín; tr−íc tiªn vµ nhiÒu nhÊt ®Õn vÊn ®Ò sau ®©y: nh÷ng ®Æc ®iÓm ng−îc l¹i, mçi cuéc ®iÒu tra míi ®Òu chøng minh sù th¾ng lîi c¬ b¶n cña chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cña c¸c c¬ së kinh doanh nhá". lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm nh− thÕ nµo? ChÝnh trong vÊn ®Ò nµy, V× vËy, chóng t«i nghÜ r»ng, ph©n tÝch mét c¸ch chi tiÕt nh÷ng sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra ë n−íc §øc ngµy 12 th¸ng S¸u nh÷ng sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra n¨m 1907 sÏ lµ mét viÖc lµm 1907 ®Æc biÖt quý gi¸. Trªn mét sè vÊn ®Ò nµo ®ã, cuéc ®iÒu tra lÇn nµy kh«ng ®−îc chi tiÕt b»ng hai cuéc ®iÒu tra tr−íc ®©y ®óng lóc. ThËt ra, viÖc c«ng bè nh÷ng tµi liÖu ®iÒu tra nµy trong nh÷ng n¨m 1882 vµ 1895, nh−ng lÇn ®Çu tiªn, cuéc ®iÒu cßn ch−a ph¶i lµ ®· hoµn thµnh: ba tËp ®· ®−îc xuÊt b¶n, tra lÇn nµy ®· cung cÊp nh÷ng sè liÖu phong phó ch−a tõng cã gåm tÊt c¶ nh÷ng sè liÖu ®iÒu tra*, cßn tËp bèn, dµnh cho vÒ lao ®éng lµm thuª trong n«ng nghiÖp. Mµ viÖc sö dông lao viÖc "tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ cña toµn bé cuéc ®iÒu tra", th× ®éng lµm thuª l¹i lµ dÊu hiÖu ®Æc tr−ng chñ yÕu cña mäi nÒn cßn ch−a ®−îc c«ng bè, vµ ng−êi ta kh«ng biÕt lµ s¾p tíi nã n«ng nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa. sÏ ®−îc c«ng bè hay ch−a. Nh−ng chóng ta kh«ng cã lý do V× vËy, tr−íc hÕt chóng t«i sÏ cè g¾ng ph¸c ho¹ mét bøc ho·n c«ng viÖc nghiªn cøu nh÷ng kÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tranh chung vÒ chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, chñ yÕu lµ c¨n cø vµo nh÷ng sè liÖu cña cuéc ®iÒu * Statistik des Deutschen Reichs, Band 212, Teil I a, I b vµ 2 a. Berufs tra ë n−íc §øc n¨m 1907 vµ bæ sung chóng b»ng nh÷ng sè und betriebszählung vom 12, Juni 1907. Landwirtschaftliche liÖu cña nh÷ng cuéc ®iÒu tra n«ng nghiÖp tèt nhÊt cña c¸c Betriebsstatistik. Berlin. 1909 vµ 19101). n−íc kh¸c, cô thÓ lµ cña §an-m¹ch, Thuþ-sÜ, Mü vµ cña cuéc ®iÒu tra gÇn ®©y ë Hung-ga-ri. Cßn sù kiÖn ®Ëp vµo m¾t 1) Thèng kª nhµ n−íc §øc, tËp 212, phÇn I a, I b vµ 2 a. B¶n ®iÒu tra vÒ ng−êi ta nhiÒu nhÊt khi míi b¾t tay vµo nghiªn cøu nh÷ng c¸c nghÒ nghiÖp vµ c¸c c¬ së kinh doanh ngµy 12 th¸ng S¸u 1907. Tµi liÖu kÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tra, vµ ®−îc ng−êi ta nãi ®Õn nhiÒu thèng kª vÒ c¸c c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. BÐc-lanh. 1909 vµ 1910.
  14. V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 422 423 nh− vËy sÏ cã ― mét kÕt qu¶ nh− sau: nh÷ng sè liÖu chi tiÕt nhÊt, cô thÓ lµ: ë §øc, con sè c¸c c¬ së kinh doanh lín (xÐt theo quy m« diÖn tÝch n«ng nghiÖp) vµ sè l−îng ruéng ®Êt mét c¸ch l¹ th−êng, nh÷ng sè liÖu tuyÖt diÖu vÒ tõng c¬ së cña chóng ®Òu gi¶m xuèng, - th× chØ trong phÇn cuèi bµi nµy kinh doanh mét, sÏ biÕn ®i, sÏ mÊt ®i, sÏ r¬i rông hÕt, khi chóng t«i míi nghiªn cøu ®Õn. Bëi v× ®ã lµ mét trong nh÷ng ng−êi ta nãi ®Õn hµng triÖu c¬ së kinh doanh trong c¶ n−íc. sù kiÖn phøc t¹p, tuú thuéc vµo mét lo¹t nh÷ng sù kiÖn kh¸c, NÐt ®Æc tr−ng cña chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp ®−îc thÓ hiÖn ra qua nh÷ng quan hÖ gi÷a chñ víi vµ ng−êi ta sÏ kh«ng thÓ nµo hiÓu ®−îc ý nghÜa cña nã nÕu tr−íc ®ã kh«ng t×m hiÓu mét sè vÊn ®Ò quan träng vµ c¬ b¶n c«ng nh©n, gi÷a c¸c c¬ së kinh doanh thuéc c¸c lo¹i kh¸c h¬n nhiÒu. nhau, vµ nÕu lÊy kh«ng ®óng, chän kh«ng ®Çy ®ñ nh÷ng dÊu hiÖu cña nh÷ng lo¹i h×nh ®ã, th× mét cuéc ®iÒu tra tèt nhÊt cã thÓ còng kh«ng ®em l¹i mét bøc tranh kinh tÕ - chÝnh I trÞ vÒ thùc t¹i ®−îc. t×nh h×nh tæng qu¸t vÒ chÕ ®é kinh tÕ Do ®ã, ng−êi ta cã thÓ thÊy ®−îc tÇm quan träng lín lao ®Æc cña nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i biÖt cña vÊn ®Ò ph−¬ng ph¸p tæng hîp, hay ph©n lo¹i c¸c sè liÖu ®iÒu tra hiÖn ®¹i. Trong sù tr×nh bµy d−íi ®©y, chóng t«i sÏ Nh÷ng cuéc ®iÒu tra n«ng nghiÖp ë §øc, còng nh− tÊt c¶ xem xÐt tÊt c¶ c¸c ph−¬ng ph¸p, kh¸ ®a d¹ng, ®· ®−îc dïng c¸c cuéc ®iÒu tra cïng lo¹i ë c¸c n−íc ch©u ¢u (kh¸c víi n−íc Nga), ®Òu c¨n cø vµo nh÷ng tµi liÖu ®−îc tËp hîp theo tõng trong nh÷ng cuéc ®iÒu tra tèt nhÊt võa kÓ trªn. Cßn b©y giê th× c¬ së kinh doanh n«ng nghiÖp. H¬n n÷a, th−êng cø mçi lÇn chóng t«i xin nhËn xÐt r»ng cuéc ®iÒu tra cña §øc, còng nh− ®iÒu tra th× sè l−îng tµi liÖu thu thËp ®−îc l¹i t¨ng lªn. ThÝ dô, tuyÖt ®¹i ®a sè c¸c cuéc ®iÒu tra kh¸c, ®· cung cÊp mét sù tæng ë n−íc §øc n¨m 1907, ng−êi ta ®· bá ®i nh÷ng tµi liÖu rÊt hîp ®Çy ®ñ, b»ng c¸ch chØ ph©n lo¹i c¸c c¬ së kinh doanh c¨n quan träng vÒ sè l−îng gia sóc dïng cho c«ng viÖc ®ång ¸ng cø theo mét tiªu chuÈn th«i, cô thÓ lµ c¨n cø theo quy m« cña (nh÷ng tµi liÖu nµy ®Òu ®· ®−îc s−u tÇm trong nh÷ng n¨m diÖn tÝch n«ng nghiÖp cña tõng c¬ së kinh doanh mét. C¨n cø 1882 vµ 1895), nh−ng lÇn ®Çu tiªn l¹i thu thËp tµi liÖu vÒ sè theo tiªu chuÈn ®ã, tµi liÖu ®iÒu tra ®· chia tÊt c¶ c¸c c¬ së l−îng diÖn tÝch trång trät c¸c lo¹i ngò cèc kh¸c nhau vµ vÒ sè kinh doanh ra thµnh 18 nhãm, tõ nh÷ng c¬ së cã d−íi 1/10 l−îng c«ng nh©n gia ®×nh vµ c«ng nh©n lµm thuª. Nh÷ng tµi hÐc-ta* cho ®Õn nh÷ng c¬ së cã trªn 1000 hÐc-ta diÖn tÝch n«ng liÖu thu thËp ®−îc nh− vËy vÒ tõng c¬ së kinh doanh lµ hoµn nghiÖp. Mét sù ph©n lo¹i tØ mØ nh− vËy lµ mét ®iÒu kh«ng cÇn toµn ®ñ ®Ó nhËn ®Þnh c¬ së kinh doanh ®ã vÒ mÆt kinh tÕ - thiÕt vÒ mÆt thèng kª, mµ nh÷ng lý do kinh tÕ - chÝnh trÞ chÝnh trÞ. TÊt c¶ vÊn ®Ò, tÊt c¶ sù khã kh¨n cña nhiÖm vô ®ã kh«ng thÓ bµo ch÷a ®−îc, ― ®iÒu ®ã b¶n th©n c¸c t¸c gi¶ cña lµ ë chç lµm thÕ nµo tæng hîp ®−îc nh÷ng tµi liÖu ®ã ®Ó, vÒ nh÷ng b¶n thèng kª §øc ®· c¶m thÊy nªn ®· tæng hîp tÊt c¶ mÆt kinh tÕ - chÝnh trÞ, cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc mét c¸ch chÝnh c¸c tµi liÖu l¹i thµnh s¸u lo¹i lín, vµ nÕu t¸ch riªng thªm mét x¸c toµn bé c¸c nhãm hay c¸c lo¹i c¬ së kinh doanh kh¸c nhãm nhá n÷a, th× thµnh b¶y nhãm lín, c¨n cø theo quy m« nhau. Khi tæng hîp kh«ng tho¶ ®¸ng, khi ph©n lo¹i kh«ng ®óng hoÆc kh«ng ®Çy ®ñ, ng−êi ta cã thÓ cã ― vµ trong viÖc nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu ®iÒu tra hiÖn ®¹i th× th−êng lµ * Mét hÐc-ta b»ng 0,915 ®ª-xi-a-ti-na. Th−êng viÕt t¾t lµ ha = hÐc-ta.
  15. V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 424 425 t¸c gi¶ cuèn "Chñ nghÜa x· héi vµ n«ng nghiÖp", ― mét cuèn diÖn tÝch n«ng nghiÖp. B¶y nhãm ®ã lµ nh÷ng nhãm sau ®©y: s¸ch cã thÓ ®−îc coi lµ mét trong nh÷ng b¶n tæng hîp míi nhÊt nh÷ng c¬ së kinh doanh cã d−íi 1/2 ha, cã tõ 1/2 ha ®Õn 2 ha, c¸c häc thuyÕt t− s¶n vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt ― ®· viÕt ë trang 29, cã tõ 2 ®Õn 5 ha, tõ 5 ®Õn 20 ha, tõ 20 ®Õn 100 ha vµ trªn 100 theo b¶n dÞch tiÕng Nga: "Trong tÊt c¶ mäi tr−êng hîp mµ chóng ha, h¬n n÷a, trong nhãm cuèi cïng ng−êi ta ®Æc biÖt t¸ch t«i nãi ®Õn nÒn s¶n xuÊt nhá, th× ®ã lµ chóng t«i muèn nãi ®Õn riªng ra mét nhãm nhá nh÷ng c¬ së cã trªn 200 ha diÖn tÝch mét ph¹m trï kinh tÕ ho¹t ®éng kh«ng cÇn ®Õn sù trî gióp n«ng nghiÖp. th−êng xuyªn cña ng−êi kh¸c vµ kh«ng kinh doanh nghÒ phô". Thö hái, chia lo¹i nh− vËy th× cã ý nghÜa kinh tÕ - chÝnh trÞ Cuéc ®iÒu tra n¨m 1907, tr−íc hÕt, hoµn toµn x¸c ®Þnh r»ng g×? Râ rµng ruéng ®Êt lµ t− liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu trong n«ng con sè nh÷ng c¬ së kinh doanh nµy kh«ng lín l¾m, r»ng trong nghiÖp; v× vËy, c¨n cø vµo sè l−îng ruéng ®Êt ng−êi ta cã thÓ nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, sè chñ kh«ng thuª c«ng nh©n hoÆc ph¸n ®o¸n mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n c¶ vÒ quy m« cña c¬ së kinh kh«ng lµm thuª cho ng−êi kh¸c, chØ lµ mét thiÓu sè rÊt Ýt. Trong doanh, vµ do ®ã, vÒ lo¹i h×nh cña nã, nghÜa lµ, ch¼ng h¹n, xÐt tæng sè 5 736 082 c¬ së kinh doanh n«ng nghiÖp cña n−íc §øc xem nã thuéc vÒ lo¹i c¬ së kinh doanh nhá, trung b×nh, hay lµ ®−îc thèng kª trong b¶n ®iÒu tra n¨m 1907, th× chØ cã 1 872 616 lín, thuéc lo¹i c¬ së kinh doanh t− b¶n chñ nghÜa hay lo¹i c¬ së, tøc lµ ch−a ®Çy mét phÇn ba, lµ thuéc vÒ nh÷ng chñ hé kh«ng dïng lao ®éng lµm thuª. Th−êng th−êng th× nh÷ng c¬ lÊy viÖc kinh doanh n«ng nghiÖp ®éc lËp lµm c«ng viÖc chñ yÕu së kinh doanh cã d−íi 2 ha thuéc vÒ lo¹i nhá (®«i khi gäi lµ vµ kh«ng cã nghÒ phô. Trong tæng sè ®ã cã bao nhiªu c¬ së ®· "tiÓu n«ng" hay lµ "tÝ hon"); cã tõ 2 ®Õn 20 ha (®«i khi tõ 2 ®Õn thuª c«ng nh©n? VÒ ®iÓm nµy th× tµi liÖu kh«ng cã, nghÜa lµ 100 ha) th× thuéc vÒ nh÷ng c¬ së kinh doanh cña n«ng d©n; cã nh÷ng tµi liÖu Êy cã rÊt chi tiÕt ë trªn c¸c tê phiÕu ban ®Çu, trªn 100 ha th× thuéc vÒ nh÷ng c¬ së kinh doanh lín, tøc lµ nh−ng ®· bÞ r¬i rông ®i khi tæng hîp! Nh÷ng ng−êi lËp c¸c nh÷ng c¬ së kinh doanh t− b¶n chñ nghÜa. b¶ng thèng kª kh«ng muèn tÝnh to¸n (sau khi ®· lµm v« sè Vµ ®©y, nh÷ng tµi liÖu vÒ lao ®éng lµm thuª, lÇn ®Çu tiªn thu nh÷ng con tÝnh hÕt søc tØ mØ vµ v« dông) xem trong mçi nhãm thËp ®−îc trong cuéc ®iÒu tra n¨m 1907, ®· ®em l¹i cho chóng ta c¬ së kinh doanh th× cã bao nhiªu c¬ së ®· thuª c«ng nh©n tr−íc hÕt c¸i kh¶ n¨ng lÇn ®Çu tiªn c¨n cø vµo hµng lo¹t sè liÖu th−êng xuyªn hoÆc t¹m thêi. ®Ó kiÓm nghiÖm c¸i gi¶ thiÕt "th«ng th−êng" ®ã. LÇn ®Çu tiªn ng−êi ta ®· ®−a vµo trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p thèng kª cò rÝch §Ó x¸c ®Þnh mét c¸ch pháng chõng con sè c¬ së kinh ®ã mét yÕu tè hîp lý nµo ®ã, ― cßn xa míi gäi lµ ®Çy ®ñ, nh− doanh kh«ng thuª c«ng nh©n, chóng t«i t¸ch riªng nh÷ng chóng ta sÏ thÊy ë d−íi ®©y ― tøc lµ yÕu tè tÝnh ®Õn nh÷ng sè nhãm trong ®ã sè c¬ së kinh doanh Ýt h¬n sè c«ng nh©n lµm liÖu cã ý nghÜa kinh tÕ - chÝnh trÞ râ rµng nhÊt, trùc tiÕp nhÊt. thuª. §ã sÏ lµ nh÷ng nhãm mµ sè l−îng ruéng ®Êt cña mçi ThËt vËy, mäi ng−êi ®Òu ®ang nãi vÒ nÒn s¶n xuÊt nhá. hé cã Ýt h¬n 10 ha. Trong nh÷ng nhãm nµy, cã 1 283 631 chñ Nh−ng thÕ nµo lµ s¶n xuÊt nhá? C©u tr¶ lêi th«ng th−êng hé lÊy n«ng nghiÖp lµm nghÒ chÝnh cña m×nh vµ kh«ng cã nhÊt cho c©u hái Êy lµ: s¶n xuÊt nhá lµ lo¹i s¶n xuÊt kh«ng nghÒ phô. Sè chñ hé Êy thuª tÊt c¶ lµ 1 400 162 c«ng nh©n lµm thuª (nÕu gi¶ ®Þnh r»ng chØ cã nh÷ng chñ hé lÊy n«ng nghiÖp dïng lao ®éng lµm thuª. Kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt míi cã mét quan ®iÓm nh− vËy. ThÝ dô, E. §a-vÝt, lµm nghÒ chÝnh vµ kh«ng cã nghÒ phô ®i thuª c«ng nh©n
  16. V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 426 427 lµm thuª). ChØ cã trong nh÷ng nhãm n«ng hé cã tõ 2 ®Õn 5 ha III. Nh÷ng c¬ së kinh doanh t− b¶n chñ nghÜa. Thuéc lo¹i ruéng ®Êt, th× con sè n«ng d©n ®éc lËp kh«ng cã nghÒ phô míi nµy cã nh÷ng c¬ së kinh doanh trong ®ã sè c«ng nh©n lµm thuª nhiÒu h¬n sè c«ng nh©n lµm thuª, cô thÓ lµ: 495 439 n«ng hé vµ nhiÒu h¬n sè c«ng nh©n gia ®×nh. 411 311 c«ng nh©n lµm thuª. §©y lµ nh÷ng sè liÖu chung vÒ ba nhãm ®ã: (Xem biÓu ®å ë §−¬ng nhiªn, còng cã nh÷ng n«ng d©n cã nghÒ phô ®i thuª trang 428 - BT.). c«ng nh©n lµm thuª; ®−¬ng nhiªn, còng cã nh÷ng "tiÓu" chñ BiÓu ®å nµy cho chóng ta mét bøc tranh vÒ chÕ ®é kinh tÕ thuª kh«ng ph¶i chØ mét c«ng nh©n, mµ thuª vµi ba c«ng nh©n cña nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ë §øc. ë phÝa d−íi c¸i h×nh th¸p lµm thuª. Nh−ng dï sao còng kh«ng thÓ nghi ngê ®−îc mét sù lµ mét khèi ®«ng ®¶o nh÷ng "c¬ së kinh doanh" v« s¶n, hÇu thËt sau ®©y: sè chñ hé kh«ng thuª m−ín c«ng nh©n vµ kh«ng nh− chiÕm 3/5 tæng sè; ë phÝa trªn c¸i th¸p lµ mét thiÓu sè ®i lµm thuª cho ng−êi kh¸c, chØ lµ mét thiÓu sè rÊt Ýt. kh«ng ®¸ng kÓ (1/20) nh÷ng c¬ së kinh doanh t− b¶n chñ C¨n cø theo nh÷ng sè liÖu vÒ sè c«ng nh©n lµm thuª, ng−êi nghÜa. Chóng t«i xin nãi tr−íc r»ng, thiÓu sè kh«ng ®¸ng kÓ Êy ta thÊy næi lªn ngay ba nhãm c¬ së kinh doanh c¬ b¶n trong chiÕm trªn mét nöa tæng sè ®Êt ®ai vµ ruéng ®Êt trång trät. Hä n«ng nghiÖp n−íc §øc: n¾m trong tay mét phÇn n¨m tæng sè c«ng nh©n lµm thuª n«ng I. Nh÷ng c¬ së kinh doanh v« s¶n. CÇn xÕp vµo ®©y nh÷ng nghiÖp vµ trªn mét nöa tæng sè c«ng nh©n lµm thuª. nhãm trong ®ã chØ cã mét sè Ýt chñ hé lÊy viÖc kinh doanh n«ng nghiÖp ®éc lËp lµm nghÒ chñ yÕu cña m×nh, ― trong ®ã ®a sè lµ II c«ng nh©n lµm thuª, v.v.. ThÝ dô, cã 2 084 060 c¬ së kinh doanh ®a sè c¸c "c¬ së kinh doanh" cã sè l−îng ruéng ®Êt d−íi 1/2 ha. Trong sè ®ã chØ cã 97 153 lµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i trªn thùc tÕ lµ c¸i g× n«ng d©n ®éc lËp, cßn 1 287 312 ng−êi, nÕu xÐt theo viÖc lµm (c¸c "c¬ së kinh doanh" v« s¶n) chñ yÕu cña hä, lµ c«ng nh©n lµm thuª (trong tÊt c¶ c¸c ngµnh Trong sè c¸c "chñ hé" cã d−íi 2 ha ruéng ®Êt, nÕu xÐt theo kinh tÕ quèc d©n). Sè c¬ së kinh doanh cã tõ 1/2 ®Õn 2 ha nghÒ chÝnh cña hä, th× ®a sè lµ c«ng nh©n lµm thuª. N«ng ruéng ®Êt th× cã 1 294 449 hé. Trong sè ®ã chØ cã 377 762 ng−êi nghiÖp ®èi víi hä chØ lµ mét nghÒ phô. Trong 3 378 509 c¬ së lµ n«ng d©n ®éc lËp, 535 480 ng−êi lµ c«ng nh©n lµm thuª, kinh doanh lo¹i nµy cã 2 920 119 c¬ së kinh doanh nghÒ phô 277 735 ng−êi lµ nh÷ng nhµ kinh doanh nhá, thî thñ c«ng, (Nebenbetriebe). Sè n«ng d©n ®éc lËp, ― trong ®ã tÝnh c¶ bu«n b¸n, 103 472 lµ viªn chøc vµ nh÷ng ng−êi lµm c¸c nghÒ nh÷ng ng−êi ngoµi ra cßn cã thªm mét nghÒ phô cã tÝnh chÊt "linh tinh vµ kh«ng râ rµng". Râ rµng c¶ hai nhãm nµy gåm phi n«ng nghiÖp ― lµ mét thiÓu sè hoµn toµn kh«ng lín, tÊt c¶ nh÷ng c¬ së kinh doanh chñ yÕu lµ cã tÝnh chÊt v« s¶n. chØ chiÕm 14%: 475 ngh×n trong 3,4 triÖu. II. Nh÷ng c¬ së kinh doanh n«ng d©n. Nh÷ng n«ng hé thuéc 1) ... chØ ra r»ng, con sè c«ng nh©n lµm thuª1)... trong lo¹i nµy lo¹i nµy gåm cã nh÷ng c¬ së kinh doanh trong ®ã phÇn lín lµ v−ît con sè n«ng d©n ®éc lËp. n«ng d©n ®éc lËp, h¬n n÷a sè c«ng nh©n gia ®×nh nhiÒu h¬n sè c«ng nh©n lµm thuª. §ã lµ nh÷ng nhãm cã tõ 2 ®Õn 20 ha ruéng 1) ®Êt. ë ®o¹n nµy, mÐp trang b¶n th¶o bÞ r¸ch.
  17. V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 428 429 T×nh h×nh ®ã chØ ra r»ng, b¶n thèng kª ®· gép lÉn khèi ®«ng ®¶o nh÷ng ng − êi v« s¶n víi mét sè Ýt nh÷ng ng − êi C«ng nh©n C«ng nh©n 501 147 1 610 882 2 435 912 4 547 941 lµm thuª t − b ¶n kinh doanh n«ng nghiÖp, tiÕn hµnh kinh doanh Sè c«ng nh©n mµ hä cã víi quy m« lín trªn nh÷ng m¶nh ®Êt nhá. Chóng ta sÏ C¬ së kinh doanh ®−îc ph©n chia cßn gÆp lo¹i nµy nhiÒu lÇn n÷a trong nh÷ng ®o¹n tr×nh theo sè l−îng c«ng nh©n 3 851 905 5 898 853 870 850 15 169 549 10 621 608 gia ®×nh bµy d − íi ®©y. Thö hái, ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi "chñ" v« s¶n ®ã cã ý nghÜa nh− thÕ nµo trong chÕ ®é chung cña n«ng nghiÖp? Mét Tæng céng lµ, hä thÓ hiÖn mèi liªn hÖ gi÷a hÖ thèng kinh tÕ x· héi mang 4 353 052 7 509 735 3 306 762 tÝnh chÊt n«ng n« víi hÖ thèng kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa, thÓ hiÖn tÝnh chÊt gÇn gòi vÒ mÆt lÞch sö, tÝnh chÊt th©n thuéc gi÷a hai hÖ thèng ®ã, thÓ hiÖn nh÷ng tµn d− trùc tiÕp cña chÕ Tæng sè c¬ 2 669 232 2 057 577 285 331 5 012 140 së kinh doanh ®é n«ng n« trong chñ nghÜa t− b¶n. ThÝ dô, nÕu ë n−íc §øc vµ nhÊt lµ ë Phæ, chóng ta thÊy r»ng trong sè c¸c c¬ së kinh doanh n«ng nghiÖp, cã nh÷ng c¬ së chØ cã nh÷ng m¶nh ®Êt C«ng nh©n nhá (c¸i gäi lµ Deputatland), mµ ®Þa chñ cÊp cho cè n«ng 1 822 792 117 338 737 1 940 867 lµm thuª thay tiÒn c«ng, th× ®ã ch¼ng ph¶i lµ tµn tÝch trùc tiÕp cña chÕ ®é n«ng n« hay sao? Víi tÝnh c¸ch lµ hÖ thèng kinh tÕ, chÕ ®é Trong ®ã n«ng n« kh¸c víi chñ nghÜa t− b¶n chÝnh lµ ë chç: chÕ ®é 474 915 1 705 448 277 060 2 457 423 N«ng d©n n«ng n« cÊp ruéng ®Êt cho ng−êi lao ®éng, cßn chñ nghÜa t− ®éc lËp b¶n th× t¸ch ng−êi lao ®éng ra khái ruéng ®Êt, hÖ thèng thø nhÊt cÊp t− liÖu sinh ho¹t d−íi h×nh thøc hiÖn vËt cho ng−êi lao ®éng (hay b¾t hä s¶n xuÊt trªn "phÇn ruéng ®−îc chia" Tæng sè c¬ 3 378 509 2 071 816 285 757 5 736 082 së kinh doanh cña m×nh), hÖ thèng thø hai th× cÊp tiÒn c«ng cho c«ng nh©n ®Ó hä mua t− liÖu sinh ho¹t. TÊt nhiªn, nh÷ng tµn tÝch Êy cña chÕ ®é n«ng n« ë n−íc §øc hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lý g× III. 20 vµ trªn 20 ha.. I. D−íi 2 ha............... Tæng céng................. II. Tõ 2 ®Õn 20 ha..... so víi nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta thÊy ë n−íc Nga víi c¸i chÕ ®é "lao dÞch" næi tiÕng cña nÒn kinh tÕ ®Þa chñ, nh−ng dï sao th× ®ã còng vÉn lµ tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n«. Cuéc ®iÒu tra Nhãm c¬ së kinh doanh n¨m 1907 ®· tÝnh lµ ë n−íc §øc cã 579 500 "c¬ së kinh doanh n«ng nghiÖp" thuéc së h÷u cña c«ng nh©n n«ng nghiÖp vµ c«ng nh©n c«ng nhËt, h¬n n÷a, trong sè ®ã cã 540 751 hé thuéc nhãm "chñ hé" cã d−íi 2 ha ruéng ®Êt.
  18. 430 V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 431 ba (2,5 triÖu trong sè 3,4 triÖu) kh«ng cã gia sóc lín, trªn 9/10 Hai lµ, ®«ng ®¶o c¸c "chñ hé" n«ng nghiÖp, cã nh÷ng m¶nh (3,3 triÖu trong sè 3,4 triÖu) kh«ng cã ngùa kÐo. Tû träng cña ®Êt nhá xÝu nh− thÕ vµ kh«ng thÓ tr«ng vµo nh÷ng m¶nh ®Êt Êy ®Ó sèng, chØ coi m¶nh ®Êt Êy lµ mét "nghÒ phô", ― ®«ng ®¶o c¸c nh÷ng n«ng hé v« s¶n nµy trong toµn bé nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thËt kh«ng ®¸ng kÓ: 3/5 tæng sè n«ng hé cã d−íi 1/10 "chñ hé" Êy t¹o thµnh mét bé phËn cña ®éi qu©n thÊt nghiÖp dù tæng sè gia sóc (2,7 triÖu trong sè 29,4 triÖu con, nÕu ®em toµn bÞ trong chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa nãi chung. Nh− lêi cña M¸c ®· bé gia sóc tÝnh thµnh gia sóc lín), vµ kho¶ng 1/20 tæng sè nãi, ®ã lµ h×nh thøc che ®Ëy cña ®éi qu©n thÊt nghiÖp dù bÞ Êy129. ruéng ®Êt canh t¸c (1,2 triÖu trong sè 24,4 triÖu ha). Qu¶ lµ sai lÇm nÕu cho r»ng ®éi qu©n thÊt nghiÖp dù bÞ chØ do Ng−êi ta cã thÓ h×nh dung ®−îc r»ng mét b¶n thèng kª ®em nh÷ng ng−êi c«ng nh©n kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm häp thµnh. gép lÉn lén vµo trong mét nhãm c¬ së kinh doanh cã d−íi 2 ha Thuéc vÒ ®éi qu©n nµy cßn cã nh÷ng "n«ng d©n", hay nh÷ng ruéng ®Êt, hµng triÖu ng−êi v« s¶n kh«ng cã ngùa, kh«ng cã "tiÓu chñ" kh«ng thÓ dùa vµo c¬ së kinh doanh nhá xÝu cña m×nh gia sóc lín, chØ cã mét m¶nh v−ên rau hay mét miÕng ®Êt cán ®Ó sèng, vµ ph¶i kiÕm c¸ch sinh sèng chñ yÕu b»ng lao ®éng lµm con trång khoai t©y, víi mÊy ngh×n chñ lín, nh÷ng nhµ t− b¶n, thuª. §èi víi ®éi qu©n nh÷ng ng−êi cïng khæ Êy, v−ên rau hoÆc lµm nghÒ ch¨n nu«i sóc vËt lín hay kinh doanh ngµnh rau vµ mét m¶nh ®Êt cán con trång khoai t©y lµ mét ph−¬ng tiÖn ®Ó bæ v.v. trªn 1 - 2 ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt - mét b¶n thèng kª nh− sung cho thu nhËp cña hä, hoÆc lµ ph−¬ng tiÖn sinh sèng khi vËy ®· lµm cho vÊn ®Ò rèi r¾m, sai lÇm ®Õn møc nµo. Cßn viÖc kh«ng cã viÖc lµm. Chñ nghÜa t− b¶n cÇn nh÷ng ng−êi gäi lµ cã nh÷ng lo¹i chñ nh− vËy ë trong nhãm nµy, th× chØ qua mét nh÷ng ng−êi chñ "tÝ hon", "tiÓu n«ng" Êy ®Ó lu«n lu«n cã trong ®iÓm d−íi ®©y còng cã thÓ thÊy râ: trong sè 3,4 triÖu chñ hé (cã tay ®«ng ®¶o nh÷ng bµn tay lao ®éng rÎ tiÒn mµ kh«ng ph¶i chi d−íi 2 ha ruéng ®Êt), th× 15 428 chñ cã mçi ng−êi 6 c«ng nh©n phÝ g× c¶. C¨n cø vµo tµi liÖu ®iÒu tra n¨m 1907, trong sè hai triÖu trë lªn (c«ng nh©n gia ®×nh céng víi c«ng nh©n lµm thuª), vµ tÊt "chñ" cã d−íi 1/2 ha ruéng ®Êt ®ã, th× 624 ngh×n ng−êi chØ cã c¶ 15 000 chñ Êy cã 123 941 c«ng nh©n, nghÜa lµ trung b×nh mçi c¬ v−ên rau, 361 ngh×n ng−êi chØ cã ®Êt trång khoai t©y. Toµn bé sè së cã 8 c«ng nh©n. NÕu chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm kü thuËt cña n«ng ruéng ®Êt trång trät cña 2 triÖu ng−êi ®ã lµ b»ng 247 ngh×n ha, nghiÖp th× kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, sè c«ng nh©n ®ã ®· nãi trong ®ã trªn mét nöa, tøc lµ 166 ngh×n ha, trång khoai t©y. TÊt c¶ lªn mét nÒn ®¹i s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa. VÒ viÖc trong sè ®«ng sè ruéng ®Êt trång trät cña mét triÖu hai tr¨m n¨m m−¬i ngh×n ®¶o c¸c "chñ" v« s¶n, chiÕm h÷u d−íi 2 ha ruéng ®Êt, cã nh÷ng "chñ" cã tõ 1/2 ®Õn 2 ha ruéng ®Êt, lµ 976 ngh×n ha, trong ®ã h¬n c¬ së lín kinh doanh ngµnh ch¨n nu«i, th× t«i ®· c¨n cø vµo tµi mét phÇn ba - 334 ngh×n ha - lµ trång khoai t©y. ViÖc ¨n uèng cña liÖu cña cuéc ®iÒu tra tr−íc ®©y trong n¨m 1895 mµ v¹ch ra råi nh©n d©n ngµy cµng kÐm ®i (lÊy khoai t©y thay b¸nh m×), søc lao (xem cuèn s¸ch cña t«i: "VÊn ®Ò ruéng ®Êt", Xanh Pª-tÐc-bua, ®éng ngµy cµng rÎ h¬n ®èi víi c¸c nghiÖp chñ - "sù kinh doanh" 1908, tr. 2391)). C¨n cø vµo nh÷ng tµi liÖu c¶ vÒ sè l−îng sóc vËt cña ba triÖu "chñ" trong sè n¨m triÖu "chñ" n«ng nghiÖp ë n−íc lÉn vÒ sè c«ng nh©n th× hoµn toµn cã thÓ t¸ch riªng nh÷ng c¬ së §øc lµ nh− thÕ ®Êy. §Ó kÕt thóc viÖc m« t¶ nh÷ng n«ng hé v« s¶n Êy, chóng t«i xin nãi thªm r»ng, hÇu nh− mét phÇn ba sè hé Êy (I triÖu 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 5, trong sè 3,4 triÖu) kh«ng cã gia sóc nµo c¶, hai phÇn tr. 117 - 330.
  19. 432 V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 433 Râ rµng lµ trong tr−êng hîp kh«ng cã nh÷ng tµn d− cña kinh doanh lín ®ã ra, nh−ng nh÷ng nhµ thèng kª §øc l¹i thÝch chÕ ®é n«ng n« (hay trong tr−êng hîp thñ tiªu mét c¸ch kiªn ghi ®Çy lªn hµng tr¨m trang giÊy nh÷ng con sè vÒ n¨m nhãm quyÕt h¬n n÷a tÊt c¶ nh÷ng dÊu vÕt cña chÕ ®é ®ã), trong nhá thuéc nhãm c¸c chñ ruéng cã d−íi 1/2 ha, chia thµnh tr−êng hîp kh«ng cã (hay lµm yÕu) ¸ch ¸p bøc cña ®Þa t« ®èi nh÷ng nhãm cßn nhá h¬n n÷a, xÐt theo sè l−îng ruéng ®Êt! víi nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, th× chñ nghÜa t− b¶n trong n«ng Nh− vËy lµ khoa thèng kª kinh tÕ - x· héi ― mét trong nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ thËm chÝ cßn cã thÓ ph¸t triÓn víi mét nh÷ng c«ng cô m¹nh mÏ nhÊt ®Ó nhËn thøc x· héi - ®· biÕn tèc ®é ®Æc biÖt nhanh mµ kh«ng t¹o ra hµng triÖu c«ng nh©n thµnh mét ®iÒu qu¸i dÞ, thµnh thèng kª v× thèng kª, thµnh n«ng nghiÖp vµ nh÷ng ng−êi lµm thuª c«ng nhËt cã mét mét trß ch¬i. ― ― ― kho¶nh ruéng ®−îc chia. T×nh h×nh ®a sè, hay ®«ng ®¶o nh÷ng c¬ së kinh doanh n«ng nghiÖp, thuéc vÒ lo¹i c¬ së kinh doanh tÝ hon, tiÓu n«ng, v« s¶n, lµ mét hiÖn t−îng chung cho nhiÒu n−íc, nÕu nh− III kh«ng ph¶i lµ chung cho phÇn lín c¸c n−íc t− b¶n chñ nghÜa nh÷ng c¬ së kinh doanh cña n«ng d©n ch©u ¢u, nh−ng ®ã kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t−îng chung cho tÊt d−íi chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa c¶ c¸c n−íc t− b¶n chñ nghÜa. ThÝ dô, ë n−íc Mü, c¨n cø vµo Chóng t«i xÕp vµo sè c¬ së kinh doanh cña n«ng d©n, nh÷ng nh÷ng sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra n¨m 1900, th× quy m« trung nhãm trong ®ã, mét mÆt, phÇn lín n«ng d©n lµ nh÷ng ng−êi b×nh cña mét trang tr¹i lµ 146,6 a-cr¬ (60 hÐc-ta), nghÜa lµ 7 1/2 chñ ®éc lËp, vµ mÆt kh¸c, sè c«ng nh©n gia ®×nh nhiÒu h¬n sè lÇn lín h¬n ë n−íc §øc. Cßn sè nh÷ng c¬ së kinh doanh nhá c«ng nh©n lµm thuª. Con sè tuyÖt ®èi vÒ sè c«ng nh©n lµm thuª nhÊt ― nÕu coi nh÷ng c¬ së cã d−íi 20 a-cr¬ (d−íi 8 ha) lµ ë nh÷ng ng−êi chñ ®ã rÊt lín: 1,6 triÖu, trªn mét phÇn ba tæng thuéc vÒ lo¹i nµy ― th× chiÕm trªn 1/10 mét tÝ (11,8%). ThËm sè c«ng nh©n lµm thuª. Râ rµng lµ trong tæng sè (2,1 triÖu) chÝ, con sè tÊt c¶ nh÷ng c¬ së kinh doanh cã d−íi 50 a-cr¬ (tøc nh÷ng c¬ së kinh doanh cña "n«ng d©n", cã kh«ng Ýt nh÷ng c¬ lµ d−íi 20 ha) còng chØ chiÕm cã mét phÇn ba tæng sè. §Ó so së kinh doanh t− b¶n chñ nghÜa. D−íi ®©y chóng ta sÏ thÊy s¸nh nh÷ng sè liÖu Êy víi nh÷ng sè liÖu cña n−íc §øc th× cÇn ®−îc con sè pháng chõng nh÷ng c¬ së kinh doanh ®ã vµ ý chó ý lµ nh÷ng c¬ së kinh doanh cã quy m« d−íi 3 a-cr¬ (= 1,2 nghÜa cña chóng lµ nh− thÕ nµo; cßn giê ®©y chóng ta h·y hÐc-ta) ë Mü chØ ®−îc tÝnh ®Õn khi nµo tæng thu nhËp cña hä nghiªn cøu tØ mØ h¬n vÒ mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng gia ®×nh víi ®¹t tíi 500 ®«-la, nghÜa lµ mét khèi rÊt lín nh÷ng c¬ së kinh lao ®éng lµm thuª. Chóng ta h·y xÐt xem, trung b×nh mçi hé cã bao nhiªu c«ng nh©n: (Xem biÓu ®å ë trang 434. - B.T.). doanh cã d−íi 3 a-cr¬ hoµn toµn kh«ng ®−îc thèng kª. V× vËy, Qua ®Êy, chóng ta thÊy r»ng tÝnh vÒ sè l −îng c«ng nh©n trong nh÷ng sè liÖu cña §øc còng ph¶i trõ nh÷ng c¬ së kinh th× nãi chung quy m« cña c¸c c¬ së kinh doanh n«ng nghiÖp doanh nhá nhÊt ®ã ra. Chóng t«i h·y g¹t ra mét bªn thËm chÝ nhá biÕt chõng nµo so víi c«ng nghiÖp. ChØ nh÷ng ng−êi tÊt c¶ nh÷ng c¬ së kinh doanh cã d−íi 2 ha: trong sè 2 357 572 chñ cã trªn 100 ha th× mçi hé míi cã trªn 50 c«ng nh©n c¬ së cßn l¹i, sÏ cã 1 006 277 c¬ së lµ cã tõ 2 ®Õn 5 ha, nghÜa lµ lµm thuª: con sè nh÷ng ng−êi chñ nµy lµ 23 566, nghÜa lµ trªn 40% tæng sè c¬ së kinh doanh lµ nh÷ng c¬ së nhá nhÊt. ë d − íi 1/2% tæng sè n«ng hé. Sè c«ng nh©n lµm thuª cña hä Mü, t×nh h×nh kh¸c h¼n.
  20. 434 V. I. Lª-nin ChÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i 435 xuyªn th× cÇn ph¶i ®−îc ®Èy lïi xuèng phÝa d−íi rÊt nhiÒu Sè c«ng nh©n trung b×nh mµ n÷a. mçi c¬ së kinh doanh cã TiÕp n÷a, khi xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng gia ®×nh vµ C«ng nh©n C«ng nh©n Tæng céng lao ®éng lµm thuª, chóng ta thÊy r»ng trong nh÷ng c¬ së kinh lµm thuª gia ®×nh doanh v« s¶n vµ n«ng d©n, sè l−îng trung b×nh c«ng nh©n gia C¸c nhãm c¬ së kinh doanh ®×nh th−êng xuyªn t¨ng lªn song song víi con sè c«ng nh©n lµm thuª, cßn trong nh÷ng c¬ së kinh doanh t− b¶n chñ nghÜa, Nh÷ng c¬ së kinh doanh D−íi 0,5 ha 1,3 1,2 0,1 th× sè l−îng c«ng nh©n gia ®×nh l¹i b¾t ®Çu tôt xuèng trong khi v« s¶n................................ 0,5 - 2 ha 1,9 1,7 0,2 sè l−îng c«ng nh©n lµm thuª t¨ng lªn. HiÖn t−îng ®ã lµ mét 2 - 5 ha 2,9 2,5 0,4 hiÖn t−îng hoµn toµn tù nhiªn, nã x¸c nhËn tÝnh chÊt ®óng ®¾n Nh÷ng c¬ së kinh doanh 5 - 10 ha 3,8 3,1 0,7 cña kÕt luËn cña chóng t«i nãi r»ng nh÷ng c¬ së kinh doanh cã n«ng d©n........................... 10 - 20 ha 5,1 3,4 1,7 trªn 20 ha ruéng ®Êt thuéc vÒ nh÷ng c¬ së kinh doanh t− b¶n Nh÷ng c¬ së kinh doanh 20 - 100 ha 7,9 3,2 4,7 chñ nghÜa, trong ®ã kh«ng nh÷ng sè c«ng nh©n lµm thuª lín t− b¶n chñ nghÜa.............. 100 ha trë lªn 52,5 1,6 50,9 h¬n sè c«ng nh©n gia ®×nh, mµ c¶ sè l−îng trung b×nh c«ng TÝnh chung 3,0 2,1 0,9 nh©n gia ®×nh cña mçi hé còng Ýt h¬n lµ ë hé n«ng d©n. Tõ l©u råi, ngay tõ khi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt míi b¾t ®Çu lµ 1 463 974 ng−êi, nghÜa lµ Ýt h¬n mét chót so víi sè c«ng nh©n tranh luËn víi ph¸i d©n tuý, trong s¸ch b¸o ë n−íc Nga, ng−êi lµm thuª cña 2 triÖu c¬ së kinh doanh n«ng d©n. ta c¨n cø vµo tµi liÖu thèng kª cña c¸c héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®· Trong sè c¬ së kinh doanh n«ng d©n, næi bËt lªn ngay lµ x¸c ®Þnh r»ng sù hiÖp t¸c gia ®×nh trong c¸c hé n«ng d©n lµ c¬ nhãm cã tõ 10 ®Õn 20 ha: ë ®©y trung b×nh mçi hé cã 1,7 së ®Ó t¹o ra sù hiÖp t¸c t− b¶n chñ nghÜa, nghÜa lµ nh÷ng hé c«ng nh©n lµm thuª. NÕu chØ tÝnh riªng c«ng nh©n lµm thuª n«ng d©n m¹nh, cã mét sè l−îng c«ng nh©n gia ®×nh ®Æc biÖt th−êng xuyªn, th× chóng ta thÊy r»ng sè l−îng hä lµ 412 702 nhiÒu, th× biÕn thµnh nh÷ng c¬ së kinh doanh t− b¶n chñ nghÜa trong sè 412 741 hé thuéc nhãm nµy (411 940, nÕu tÝnh theo b»ng c¸ch sö dông lao ®éng lµm thuª víi nh÷ng quy m« ngµy sè l−îng c«ng nh©n). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng cã mét c¬ cµng lín. Giê ®©y, chóng ta thÊy r»ng nh÷ng sè liÖu thèng kª së kinh doanh nµo kh«ng sö dông lao ®éng lµm thuª mét cña n−íc §øc ®ang x¸c nhËn kÕt luËn Êy ®èi víi toµn bé nÒn c¸ch th−êng xuyªn. ChÝnh v× vËy mµ chóng t«i xÕp nhãm n«ng nghiÖp cña n−íc §øc. nµy thµnh nhãm "®¹i n«ng", nhãm c¬ së kinh doanh cña ®¹i n«ng, hay giai cÊp t− s¶n n«ng nghiÖp. Tr−íc ®©y th−êng Chóng ta h·y xÐt ®Õn nh÷ng c¬ së kinh doanh n«ng d©n ë th−êng ng−êi ta xÕp nh÷ng ng−êi chñ cã 20 ha trë lªn vµo §øc. XÐt chung th× nh÷ng c¬ së kinh doanh ®ã kh¸c víi nhãm nµy, nh−ng cuéc ®iÒu tra n¨m 1907 ®· chøng minh nh÷ng c¬ së kinh doanh v« s¶n, lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®−îc r»ng lao ®éng lµm thuª trong n«ng nghiÖp ®−îc sö dông x©y dùng trªn c¬ së hiÖp t¸c gia ®×nh (2,5 - 3,4 c«ng nh©n phæ biÕn h¬n lµ ng−êi ta th−êng t−ëng, r»ng c¸i ranh giíi gia ®×nh cho mçi c¬ së kinh doanh), kh¸c víi nh÷ng ®¸nh dÊu møc ®é sö dông lao ®éng lµm thuª th−êng doanh nghiÖp cña nh÷ng ng−êi ®¬n ®éc. Nh÷ng c¬ së kinh
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2