intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 20 phần 4

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:37

Thêm vào BST
Báo xấu
43
lượt xem 4
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 20 phần 4', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 20 phần 4

  1. Nh©n ngµy kû niÖm 192 193 bao hµm mét yÕu tè lÞch sö - kinh tÕ nµo kh¸c c¶. "ViÖc ph©n chia t− liÖu s¶n xuÊt cho ng−êi s¶n xuÊt" lµ mét c©u v¨n hoa trèng rçng, nã lµm mê c¸i sù thËt gi¶n ®¬n lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n, tøc nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá trong n«ng nghiÖp, ®· biÕn tõ nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt víi nÒn kinh tÕ chñ yÕu cã tÝnh chÊt tù nhiªn, thµnh nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt hµng ho¸. §ång thêi chÝnh nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong kinh tÕ n«ng d©n cña c¸c vïng kh¸c nhau Nh©n ngµy kû niÖm ë n−íc Nga trong thêi kú ®ã ®· ph¸t triÓn m¹nh hay yÕu nh− thÕ nµo, ®ã lµ mét vÊn ®Ò kh¸c. Nh−ng ch¾c ch¾n r»ng n«ng d©n "®−îc gi¶i phãng" ®· b−íc vµo chÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cña nÒn s¶n xuÊt Ngµy kû niÖm n¨m m−¬i n¨m cña c¸i mµ ng−êi ta gäi lµ cuéc hµng ho¸, chø kh«ng ph¶i vµo mét ®iÒu kiÖn nµo kh¸c. "Lao ®éng c¶i c¸ch n«ng d©n ®· nªu lªn nhiÒu vÊn ®Ò ®¸ng chó ý. Trong sè tù do" thay thÕ * cho lao ®éng kiÓu n«ng n«, nh− vËy kh«ng cã nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, ë ®©y chóng t«i chØ cã thÓ ®Ò cËp tíi mét sè nghÜa g× kh¸c h¬n lµ lao ®éng tù do cña ng−êi c«ng nh©n lµm thuª vÊn ®Ò kinh tÕ vµ lÞch sö, cßn nh÷ng chñ ®Ò cã tÝnh chÊt chÝnh hay cña ng−êi s¶n xuÊt nhá ®éc lËp trong ®iÒu kiÖn cña nÒn s¶n luËn, hiÓu theo nghÜa hÑp h¬n cña danh tõ, th× chóng t«i ®Ó l¹i xuÊt hµng hãa, nghÜa lµ trong nh÷ng quan hÖ kinh tÕ x· héi t− s¶n. mét dÞp kh¸c. ViÖc chuéc l¹i cµng lµm næi bËt tÝnh chÊt ®ã cña cuéc c¶i c¸ch, v× C¸ch ®©y 10 - 15 n¨m, khi nh÷ng cuéc tranh luËn gi÷a ph¸i nã ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ, nghÜa lµ t¨ng c−êng sù lÖ thuéc d©n tuý vµ ph¸i m¸c-xÝt lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®−a ra tr−íc qu¶ng ®¹i cña n«ng d©n vµo thÞ tr−êng. c«ng chóng, th× biÕt bao lÇn nh÷ng ý kiÕn bÊt ®ång trong viÖc Ph¸i d©n tuý coi viÖc gi¶i phãng n«ng d©n, cã cÊp ruéng ®Êt ®¸nh gi¸ c¸i gäi lµ cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n ®· chiÕm mét trong cho hä, lµ mét nguyªn t¾c phi t− b¶n chñ nghÜa, lµ "c¬ së ®Çu tiªn" nh÷ng vÞ trÝ hµng ®Çu trong cuéc tranh luËn ®ã. §èi víi nh÷ng cña c¸i mµ hä gäi lµ "nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n". §èi víi viÖc gi¶i nhµ lý luËn d©n tuý ⎯ ch¼ng h¹n nh− «ng V. V. næi tiÕng hay Ni- phãng n«ng d©n kh«ng kÌm theo cÊp ruéng ®Êt cho hä th× ph¸i c«-lai ⎯ «n, th× c¬ së cña cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n n¨m 1861 lµ mét d©n tuý l¹i cho ®ã lµ mét nguyªn t¾c t− b¶n chñ nghÜa. Nh÷ng c¸i g× c¨n b¶n kh¸c víi chñ nghÜa t− b¶n vµ c¨n b¶n thï ®Þch ng−êi d©n tuý (nhÊt lµ «ng Ni-c«-lai ⎯ «n) ®· c¨n cø vµo häc víi chñ nghÜa t− b¶n. Hä nãi r»ng Quy chÕ ngµy 19 th¸ng Hai ®· thuyÕt cña M¸c mµ x©y dùng nªn quan ®iÓm ®ã, hä viÖn dÉn hîp ph¸p ho¸ "viÖc ph©n chia t− liÖu s¶n xuÊt cho ng−êi s¶n xuÊt", r»ng viÖc gi¶i phãng ng−êi lao ®éng khái t− liÖu s¶n xuÊt lµ ®iÒu phª chuÈn nÒn "s¶n xuÊt nh©n d©n" kh¸c víi nÒn s¶n xuÊt t− b¶n kiÖn c¬ b¶n cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa. Mét chñ nghÜa. Ng−êi ta xem Quy chÕ ngµy 19 th¸ng Hai lµ ®iÒu b¶o hiÖn t−îng ®éc ®¸o: ngay tõ nh÷ng n¨m 80 (nÕu kh«ng ph¶i sím ®¶m cho sù tiÕn triÓn phi t− b¶n chñ nghÜa cña n−íc Nga. h¬n) trong tÊt c¶ nh÷ng häc thuyÕt x· héi tiªn tiÕn ë T©y ¢u, th× Ngay lóc ®ã, nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ®· ®−a ra mét quan ®iÓm chñ nghÜa M¸c lµ mét lùc l−îng kh«ng ai chèi c·i ®−îc, thùc sù kh¸c vÒ c¨n b¶n ®Ó chèng l¹i lý luËn Êy. Quy chÕ ngµy 19 th¸ng Hai lµ mét trong nh÷ng giai ®o¹n cña sù thay thÕ ph−¬ng thøc * V× sù thay thÕ nµy ®· ®−îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ, nªn d−íi s¶n xuÊt n«ng n« (hay phong kiÕn) b»ng ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− ®©y chóng ta sÏ thÊy nã ®· ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch phøc t¹p nhiÒu h¬n lµ khi tho¹t míi nh×n qua. s¶n (t− b¶n chñ nghÜa). Theo quan ®iÓm ®ã th× Quy chÕ Êy kh«ng
  2. V. I. Lª-nin Nh©n ngµy kû niÖm 194 195 thèng trÞ, ®Õn nçi ë Nga nh÷ng lý luËn thï ®Þch víi chñ nghÜa còng trªn cïng miÕng ®Êt cña "l·nh chóa", cña tªn ®Þa chñ Êy. M¸c kh«ng thÓ c«ng khai chèng l¹i chñ nghÜa M¸c trong thêi Trªn thùc tÕ, nh÷ng "phÇn ruéng ®−îc chia" n¨m 1861 trong ®a gian dµi ®−îc. Nh÷ng lý luËn ®ã ngôy biÖn, xuyªn t¹c (th−êng sè c¸c tr−êng hîp kh«ng t¹o nªn mét ng−êi n«ng d©n tù do vµ ®éc lËp, mµ chØ trãi chÆt ng−êi lÜnh canh bÞ n« dÞch vµo ruéng ®Êt, th−êng lµ v« ý thøc) chñ nghÜa M¸c; nh÷ng lý luËn ®ã h×nh nh− còng ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa M¸c vµ "c¨n cø theo ng−êi nµy thùc tÕ bÞ buéc ph¶i lµm còng nh÷ng lao dÞch nh− tr−íc M¸c" ®Ó t×m c¸ch b¸c bá viÖc ¸p dông häc thuyÕt cña M¸c vµo lµ cµy cÊy ruéng ®Êt cho ®Þa chñ víi dông cô cña m×nh, ®Ó ®−îc sö n−íc Nga! Häc thuyÕt d©n tuý cña «ng Ni-c«-lai ⎯ «ng tù x−ng dông b·i cá, b·i ch¨n nu«i, ®ång cá, ruéng ®Êt cµy cÊy cÇn thiÕt, lµ "m¸c-xÝt" (nh÷ng n¨m 1880 - 1890), vµ sau nµy, häc thuyÕt t− v.v. . s¶n - tù do chñ nghÜa cña c¸c ngµi Xt¬-ru-vª, Tu-gan - Ba-ra- Chõng nµo ng−êi n«ng d©n, trªn thùc tÕ chø kh«ng ph¶i nèp-xki vµ ®ång bän b¾t ®Çu b»ng sù thõa nhËn M¸c mét c¸ch chØ trªn danh nghÜa, ®−îc gi¶i phãng khái nh÷ng quan hÖ n«ng "hÇu nh−" hoµn toµn, nh−ng ®ång thêi l¹i ph¸t triÓn nh÷ng quan n« (thùc chÊt cña nh÷ng quan hÖ ®ã lµ: "t« lao dÞch", tøc lµ nh÷ng ®iÓm cña m×nh, tr×nh bµy chñ nghÜa tù do cña m×nh d−íi chiªu c«ng viÖc mµ ng−êi n«ng d©n ®−îc chia ruéng ®Êt ph¶i lµm cho bµi lµ "tiÕp tôc ph¸t triÓn mét c¸ch cã phª ph¸n" chñ nghÜa M¸c. ®Þa chñ), th× chõng ®ã hä b−íc vµo khung c¶nh nh÷ng quan hÖ x· héi t− s¶n. Nh−ng viÖc gi¶i phãng thùc sù ®ã khái nh÷ng quan NhÊt ®Þnh chóng ta sÏ ph¶i nãi nhiÒu lÇn ®Õn c¸i ®iÓm ®éc ®¸o Êy trong sù ph¸t triÓn cña nh÷ng häc thuyÕt x· héi ë Nga tõ cuèi hÖ n«ng n« ®· diÔn ra phøc t¹p h¬n nh÷ng ng−êi d©n tuý nghÜ thÕ kû XIX (cho ®Õn c¶ chñ nghÜa c¬ héi hiÖn nay, tøc lµ chñ rÊt nhiÒu. Cuéc ®Êu tranh gi÷a ph¸i chñ tr−¬ng t−íc ®o¹t vµ ph¸i nghÜa thñ tiªu, nã b¸m vµo thuËt ng÷ m¸c-xÝt ®Ó che giÊu néi chñ tr−¬ng "ph©n chia" lóc bÊy giê th−êng th−êng chØ lµ mét cuéc ®Êu tranh gi÷a hai phe chñ n«ng n«, lµ cuéc tranh c·i vÒ vÊn dung ph¶n m¸c-xÝt cña nã). Giê ®©y, ®iÒu ®¸ng chó ý ®èi víi chóng ta lµ sù ®¸nh gi¸ cña ®Ò xem ®èi víi ®Þa chñ th× duy tr× ng−êi lÜnh canh (hay n«ng d©n "lao dÞch") hoµn toµn kh«ng cã ruéng ®Êt lµ cã lîi h¬n, hay duy ph¸i d©n tuý ®èi víi cuéc "c¶i c¸ch vÜ ®¹i". Quan ®iÓm cho r»ng ý ®å muèn t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n n¨m 1861 lµ mét ý ®å tr× ng−êi lÜnh canh "cã phÇn ruéng ®−îc chia", nghÜa lµ ng−êi n«ng cã tÝnh chÊt t− b¶n chñ nghÜa, cßn ý ®å muèn ph©n chia ruéng ®Êt d©n ë cè ®Þnh, bÞ trãi chÆt vµo kho¶nh ®Êt kh«ng ®ñ ®Ó cho ng−êi cho n«ng d©n l¹i lµ mét ý ®å ph¶n t− b¶n chñ nghÜa, mét ý ®å x· ®ã sèng vµ buéc ng−êi ®ã ph¶i kiÕm "c¸c kho¶n kiÕm thªm" ( = biÕn héi chñ nghÜa (nh÷ng ng−êi d©n tuý −u tó nhÊt coi thuËt ng÷ thµnh n« lÖ cho ®Þa chñ, lµ cã lîi h¬n. "nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n" lµ mét biÖt hiÖu cña chñ nghÜa x· héi mµ Vµ mÆt kh¸c, ch¾c ch¾n r»ng nÕu n«ng d©n, khi ®−îc gi¶i nh÷ng trë ng¹i vÒ kiÓm duyÖt b¾t buéc ph¶i dïng), ⎯ quan ®iÓm phãng, cµng ®−îc chia nhiÒu ruéng ®Êt, vµ ruéng ®Êt ®ã cµng ®ã c¨n b¶n sai lÇm. Quan ®iÓm ®ã hÕt søc ph¶n lÞch sö, nã ®· bª rÎ, th× chñ nghÜa t− b¶n ë Nga cµng ph¸t triÓn nhanh chãng, réng c¸i c«ng thøc "cã s½n" cña M¸c (mét "c«ng thøc" chØ cã thÓ ®em r·i vµ tù do h¬n, nh÷ng tµn tÝch cña quan hÖ n«ng n« vµ n« lÖ ¸p dông vµo mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn cao) vµo miÕng cµng biÕn mÊt nhanh chãng h¬n, thÞ tr−êng trong n−íc cµng quan ®Êt chÕ ®é n«ng n«. Trªn thùc tÕ, viÖc t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña träng h¬n, sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh thÞ, cña c«ng nghiÖp vµ n«ng d©n n¨m 1861, trong phÇn lín c¸c tr−êng hîp, kh«ng t¹o th−¬ng nghiÖp cµng ®−îc ®¶m b¶o h¬n. nªn ng−êi c«ng nh©n tù do trong nÒn s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa, Sai lÇm cña nh÷ng ng−êi d©n tuý lµ ë chç hä xem xÐt vÊn mµ chØ t¹o nªn ng−êi lÜnh canh bÞ n« dÞch (trªn thùc tÕ lµ ng−êi ®Ò mét c¸ch kh«ng t−ëng, trõu t−îng, t¸ch rêi hoµn c¶nh lÞch lÜnh canh nöa n«ng n« hoÆc thËm chÝ hÇu nh− lµ n«ng n«) cµy cÊy sù cô thÓ. Hä tuyªn bè "phÇn ruéng ®−îc chia" lµ c¬ së cña mét
  3. V. I. Lª-nin Nh©n ngµy kû niÖm 196 197 nÒn n«ng nghiÖp nhá ®éc lËp: nÕu ®ã lµ ®óng, th× ng−êi n«ng d©n Nh©n tiÖn xin nãi thªm r»ng ë n−íc ta, ngay c¶ ®Õn b©y giê, nh÷ng "®−îc chia ruéng ®Êt" trë thµnh mét ng−êi s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ ng−êi x· héi - d©n tóy hÕt søc "t¶" còng th−êng th−êng hiÓu danh r¬i vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn t− s¶n. Nh−ng trªn thùc tÕ, "phÇn ruéng tõ "t− s¶n" trong tæ hîp tõ nãi trªn lµ mét c¸i g× nh− lo¹i... "chÝnh ®−îc chia" th−êng l¹i qu¸ nhá bÐ, ph¶i tr¶ nh÷ng kho¶n tiÒn qu¸ s¸ch", nh−ng thùc ra thuËt ng÷ d©n chñ t− s¶n, theo quan ®iÓm lín, ®−îc ph©n chia mét c¸ch qu¸ thiÖt thßi cho n«ng d©n vµ qu¸ m¸c-xÝt, lµ mét c¸ch nhËn ®Þnh khoa häc duy nhÊt chÝnh x¸c. "lîi" cho ®Þa chñ, ®Õn nçi ng−êi n«ng d©n "®−îc chia ruéng ®Êt" Khuynh h−íng hai mÆt ®ã, tù do vµ d©n chñ, trong chñ nghÜa d©n tóy, ®· biÓu lé hoµn toµn râ rµng ngay tõ thêi kú c¶i c¸ch n¨m kh«ng thÓ tr¸nh khái bÞ sa vµo ®Þa vÞ n« lÖ kh«ng lèi tho¸t, thùc tÕ vÉn n»m trong nh÷ng quan hÖ n«ng n«, tiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng 1861. ë ®©y, chóng t«i kh«ng thÓ ph©n tÝch tØ mØ h¬n vÒ nh÷ng lao dÞch nh− tr−íc (d−íi h×nh thøc lÜnh canh tr¶ b»ng lao dÞch, khuynh h−íng ®ã, nhÊt lµ vÒ mèi liªn hÖ gi÷a chñ nghÜa x· héi v.v.). kh«ng t−ëng víi khuynh h−íng thø hai, vµ chóng t«i chØ xin nªu Nh− vËy, chñ nghÜa d©n tuý ®· chøa ®ùng mét khuynh h−íng lªn sù kh¸c nhau gi÷a c¸c khuynh h−íng chÝnh trÞ - t− t−ëng hai mÆt mµ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt trong thêi kú ®ã còng ®· nªu ch¼ng h¹n cña Ca-vª-lin mét bªn, vµ cña TsÐc-n−-sÐp-xki mét râ khi nãi ®Õn nh÷ng quan ®iÓm tù do - d©n tuý, ®Õn sù ®¸nh bªn. gi¸ kiÓu tù do - d©n tuý, v.v.. V× nh÷ng ng−êi d©n tuý t« ®iÓm NÕu chóng ta nh×n bao qu¸t sù thay ®æi cña toµn bé kÕt cÊu cho cuéc c¶i c¸ch n¨m 1861, mµ quªn r»ng trong rÊt nhiÒu tr−êng cña nhµ n−íc Nga n¨m 1861, th× chóng ta ph¶i thõa nhËn r»ng hîp, viÖc "ph©n chia ruéng ®Êt" thùc tÕ nghÜa lµ ®¶m b¶o cho c¸c sù thay ®æi ®ã lµ mét b−íc trªn con ®−êng biÕn ®æi nÒn qu©n c¬ së kinh doanh cña ®Þa chñ nh÷ng nh©n c«ng rÎ vµ bÞ gi÷ chÆt chñ phong kiÕn thµnh nÒn qu©n chñ t− s¶n. §iÒu ®ã lµ ®óng kh«ng t¹i chç, mét lao ®éng n« dÞch rÎ m¹t, ⎯ nªn hä ®· tù h¹ (th−êng nh÷ng vÒ ph−¬ng diÖn kinh tÕ mµ c¶ vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ th−êng lµ kh«ng nhËn thÊy ®iÒu ®ã) xuèng quan ®iÓm cña chñ n÷a. ChØ cÇn nhí l¹i tÝnh chÊt cña cuéc c¶i c¸ch trong lÜnh vùc tßa nghÜa tù do, xuèng quan ®iÓm cña ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa ¸n, qu¶n lý vµ tù qu¶n ®Þa ph−¬ng, v. v. vµ nhí l¹i nh÷ng c¶i c¸ch hay thËm chÝ cña ng−êi ®Þa chñ tù do chñ nghÜa; ⎯ nªn vÒ kh¸ch kh¸c tiÕp sau cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n n¨m 1861, lµ cã thÓ tin ch¾c quan, hä ®· trë thµnh nh÷ng kÎ bªnh vùc cho mét kiÓu tiÕn hãa r»ng luËn ®iÓm ®ã lµ ®óng. Ng−êi ta cã thÓ tranh luËn xem "b−íc" ®ã lín hay nhá, nhanh hay chËm, nh−ng c¸i chiÒu h−íng cña b−íc t− b¶n chñ nghÜa mang nÆng nh÷ng truyÒn thèng ®Þa chñ h¬n c¶, g¾n liÒn víi qu¸ khø n«ng n« h¬n c¶, tho¸t khái c¸i qu¸ khø ®ã ®ã ®· qu¸ râ rµng vµ ®· ®−îc tÊt c¶ nh÷ng sù biÕn xÈy ra sau ®ã mét c¸ch chËm ch¹p vµ khã nhäc h¬n c¶. chøng minh mét c¸ch râ rµng tíi møc vÞ tÊt ®· cã thÓ cã hai ý V× nh÷ng ng−êi d©n tóy kh«ng r¬i vµo chç lý t−ëng hãa cuéc kiÕn vÒ vÊn ®Ò nµy ®−îc. L¹i cµng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh h¬n n÷a chiÒu h−íng Êy, v× hiÖn nay chóng ta rÊt th−êng ®−îc nghe c¶i c¸ch n¨m 1861, mµ l¹i h¨ng h¸i vµ thµnh thùc bªnh vùc chñ tr−¬ng tiÒn chuéc tèi thiÓu vµ nh÷ng "phÇn ruéng ®−îc chia" tèi nh÷ng ý kiÕn n«ng næi, cho r»ng nh÷ng "b−íc" trªn con ®−êng ®a, kh«ng cã bÊt cø sù h¹n chÕ nµo, n«ng d©n ®−îc ®éc lËp hÕt biÕn ®æi thµnh nÒn qu©n chñ t− s¶n ®−îc n−íc Nga thùc hiÖn ®¹i søc réng r·i vÒ ph−¬ng diÖn v¨n hãa, ph¸p lý vµ c¸c ph−¬ng diÖn kh¸i vµo nh÷ng n¨m rÊt gÇn ®©y th«i. kh¸c, nªn hä lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n. KhuyÕt ®iÓm duy Trong hai khuynh h−íng nãi trªn cña chñ nghÜa d©n tuý, nhÊt cña nh÷ng ng−êi d©n tóy lµ ë chç chñ nghÜa d©n chñ cña hä th× khuynh h−íng d©n chñ dùa trªn tÝnh tù gi¸c vµ tinh thÇn hoµn toµn kh«ng ph¶i lóc nµo còng triÖt ®Ó vµ kiªn quyÕt, h¬n n÷a chñ ®éng cña c¸c giíi kh«ng ph¶i lµ ®Þa chñ, kh«ng ph¶i lµ quan hä kh«ng thÊy ®−îc tÝnh chÊt t− s¶n cña chñ nghÜa d©n chñ Êy. l¹i vµ kh«ng ph¶i lµ t− s¶n, l¹i hÕt søc yÕu ít vµo n¨m 1861. Do
  4. V. I. Lª-nin Nh©n ngµy kû niÖm 198 199 ®ã, t×nh h×nh vÉn kh«ng v−ît xa h¬n c¸i "b−íc" nhá xÝu trªn con c¶i c¸ch vµ c¸ch m¹ng nãi chung, vµ thø hai lµ sù liªn quan, sù ®−êng biÕn ®æi thµnh nÒn qu©n chñ t− s¶n. Song khuynh h−íng phô thuéc, mèi quan hÖ hä hµng gi÷a c¸c khuynh h−íng, nguyÖn yÕu ít Êy còng ®· tån t¹i trong thêi kú Êy råi. Sau ®ã, nã còng thÓ väng, xu h−íng lÞch sö vµ x· héi cña n¨m 1861 vµ nh÷ng hiÖn ra, khi m¹nh lªn, khi yÕu ®i, c¶ trong lÜnh vùc t− t−ëng x· n¨m 1905 - 1907. héi, còng nh− trong lÜnh vùc phong trµo x· héi cña toµn bé thêi Kh«ng nghi ngê g× c¶, kh¸i niÖm c¶i c¸ch ®èi lËp víi kh¸i niÖm kú sau c¶i c¸ch. Cø tõng m−êi n¨m mét cña thêi kú ®ã, khuynh c¸ch m¹ng; nÕu quªn sù ®èi lËp ®ã, quªn c¸i ranh giíi ph©n biÖt h−íng Êy l¹i ph¸t triÓn thªm, ®−îc nu«i d−ìng bëi mçi b−íc hai kh¸i niÖm ®ã, th× sÏ lu«n lu«n m¾c nh÷ng sai lÇm hÕt søc ph¸t triÓn kinh tÕ trong n−íc vµ, do ®ã, bëi toµn bé nh÷ng ®iÒu nghiªm träng trong tÊt c¶ nh÷ng lËp luËn vÒ vÊn ®Ò lÞch sö. Nh−ng kiÖn x· héi, ph¸p lý v¨n hãa. sù ®èi lËp ®ã kh«ng ph¶i lµ tuyÖt ®èi, c¸i ranh giíi ®ã kh«ng ph¶i C¶ hai khuynh h−íng ®ã chØ míi h×nh thµnh n¨m 1861, th× lµ cøng nh¾c, ®ã lµ mét ranh giíi sinh ®éng, linh ho¹t mµ ta ph¶i 44 n¨m sau cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n, ®· ®−îc biÓu hiÖn kh¸ ®Çy biÕt x¸c ®Þnh theo tõng tr−êng hîp cô thÓ. Do v« cïng yÕu kÐm, ®ñ vµ râ rµng trong nh÷ng lÜnh vùc hÕt søc kh¸c nhau cña sinh do thiÕu gi¸c ngé vµ do t×nh tr¹ng ph©n t¸n cña nh÷ng thµnh ho¹t x· héi, trong c¸c biÕn chuyÓn kh¸c nhau cña phong trµo x· phÇn x· héi mµ lîi Ých ®ßi hái hä ph¶i cã nh÷ng sù thay ®æi, héi, trong ho¹t ®éng cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng d©n c− vµ cña c¸c nªn cuéc c¶i c¸ch n¨m 1861 vÉn chØ lµ mét cuéc c¶i c¸ch chÝnh ®¶ng lín. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi mµ th«i. thuéc nhãm lao ®éng, ⎯ hiÓu theo nghÜa hÕt søc réng cña mçi Do ®ã cuéc c¶i c¸ch Êy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm n«ng n« hÕt søc thuËt ng÷, ⎯ lµ nh÷ng con ch¸u vµ ng−êi thõa kÕ trùc tiÕp, râ rµng, do ®ã nã chøa ®ùng v« sè nh÷ng tÖ lËu quan liªu, do nh÷ng ng−êi truyÒn dÉn trùc tiÕp hai khuynh h−íng ®· h×nh ®ã nã ®· g©y ra cho n«ng d©n h»ng hµ sa sè tai ho¹. N«ng d©n thµnh tõ nöa thÕ kû nay. Mèi quan hÖ gi÷a n¨m 1861 vµ nh÷ng sù n−íc ta ph¶i ®au khæ v× sù ph¸t triÓn kh«ng ®Çy ®ñ cña chñ nghÜa biÕn ®· x¶y ra 44 n¨m sau lµ ®iÒu hiÓn nhiªn vµ kh«ng thÓ nghi t− b¶n nhiÒu h¬n lµ v× chñ nghÜa t− b¶n. ngê ®−îc. Trong suèt nöa thÕ kû nay, hai khuynh h−íng Êy vÉn Tuy nhiªn bÊt chÊp tÊt c¶ mäi trë lùc vµ ch−íng ng¹i, cuéc sèng, ®· ®−îc cñng cè, ph¸t triÓn vµ lín lªn, ⎯ ®iÒu ®ã chøng c¶i c¸ch Êy ⎯ v× sù yÕu kÐm cña nh÷ng thµnh phÇn x· héi nhÊt ®Þnh, nªn vÉn chØ lµ mét cuéc c¶i c¸ch ⎯ ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu minh mét c¸ch kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc søc m¹nh cña c¸c khuynh h−íng Êy, chøng minh r»ng gèc rÔ cña chóng ®· ¨n s©u vµo trong kiÖn cho sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña c¸c thµnh phÇn Êy, c¸c ®iÒu toµn bé c¬ cÊu kinh tÕ cña n−íc Nga. kiÖn ®ã ®· më réng c¬ së cho viÖc t¨ng thªm m©u thuÉn cò, ®· Men-si-cèp, c©y bót cña tê "Thêi míi", ®· nãi lªn mèi quan më réng ph¹m vi cña c¸c tËp ®oµn, tÇng líp, giai cÊp trong d©n hÖ Êy cña cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n víi nh÷ng sù biÕn míi ®©y, b»ng c− cã thÓ tham gia mét c¸ch cã ý thøc vµo "viÖc t¨ng thªm" cña mét c©u ®éc ®¸o nh− sau: "N¨m 1861 ®· kh«ng thÓ phßng ngõa nh÷ng m©u thuÉn Êy. Do ®ã cã t×nh h×nh lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña næi n¨m 1905, ⎯ nh− vËy th× hß hÐt lµm g× vÒ sù vÜ ®¹i cña cuéc khuynh h−íng d©n chñ trong cuéc c¶i c¸ch n¨m 1861 ⎯ khuynh h−íng thï ®Þch mét c¸ch cã ý thøc víi chñ nghÜa tù do ⎯ håi c¶i c¸ch ®· bÞ thÊt b¹i mét c¸ch rÊt th¶m h¹i?" ("Thêi míi", sè 12 512, ra ngµy 11 th¸ng Giªng, "Cuéc kû niÖm kh«ng cÇn Êy (vµ l©u vÒ sau nµy n÷a) gièng nh− nh÷ng ng−êi ®¬n ®éc kh«ng cã c¬ së, nh−ng trªn thùc tÕ ®· tá ra "cã c¬ së" v« cïng réng lín thiÕt"). Nãi nh− thÕ, Men-si-cèp ®· v« t×nh ®ông ®Õn mét vÊn ®Ò h¬n, khi mµ c¸c m©u thuÉn, hÇu nh− chØ míi ph«i thai n¨m 1861, lÞch sö - khoa häc v« cïng ®¸ng chó ý, tr−íc hÕt lµ quan hÖ gi÷a ®· chÝn muåi. Nh÷ng ng−êi tham gia cuéc c¶i c¸ch n¨m 1861,
  5. V. I. Lª-nin Nh©n ngµy kû niÖm 200 201 vµ c−¬ng lÜnh cña ph¸i d©n chñ, ⎯ mÆc dÇu c¶ hai ®Òu kh«ng tr−íc kia xÐt 1) cuéc c¶i c¸ch theo quan ®iÓm c¶i l−¬ng chñ nghÜa, ®· tá ra "cã c¬ së" h¬n nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng thuéc ph¸i tù do. triÖt ®Ó, cã khi lµ m¬ hå vµ kh«ng cã ý thøc, nh−ng còng ®· biÓu hiÖn mét c¸ch næi bËt sù ph¸t triÓn ®ã cña hai con ®−êng hiÖn LÞch sö sÏ lu«n lu«n nhí tíi nh÷ng ng−êi thø nhÊt nh− nh÷ng thùc, c¶ hai con ®−êng nµy ®Òu cïng ë trong khu«n khæ cña chñ ng−êi tiªn tiÕn cña thêi ®¹i, vµ nh÷ng ng−êi thø hai nh− nh÷ng ng−êi lõng chõng, nhu nh−îc, bÊt lùc tr−íc nh÷ng lùc l−îng nghÜa t− b¶n vµ ®−îc thùc hiÖn kh«ng ngõng tõ h¬n nöa thÕ kû cña c¸i giµ cçi vµ lçi thêi. nay. Trong nh÷ng lý luËn cña hä, nh÷ng ng−êi d©n tuý, tõ n¨m Thêi ®¹i hiÖn nay ®Æc biÖt khÈn thiÕt ®ßi hái chóng ta ph¶i 1861 (vµ nh÷ng tiÒn bèi cña hä th× cßn sím h¬n, tr−íc n¨m 1861) hiÓu rµnh m¹ch nh÷ng ®iÒu kiÖn cña c¶ hai con ®−êng ®ã, ph¶i vµ vÒ sau, trong suèt thêi kú h¬n nöa thÕ kû, ®· lu«n lu«n tuyªn nhËn thøc minh b¹ch hai khuynh h−íng cña n¨m 1861 vµ sù truyÒn cho mét con ®−êng kh¸c, nghÜa lµ con ®−êng phi t− b¶n ph¸t triÓn vÒ sau cña chóng. Chóng ta ®ang tr¶i qua mét b−íc chñ nghÜa cho n−íc Nga. LÞch sö ®· hoµn toµn b¸c bá sai lÇm chuyÓn biÕn tiÕp theo cña toµn bé kÕt cÊu cña nhµ n−íc Nga, chóng ta ®ang tr¶i qua mét b−íc n÷a trªn con ®−êng biÕn ®æi ®ã cña hä. LÞch sö ®· chøng minh mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ nh÷ng sù biÕn 1905 - 1907, nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c giai cÊp kh¸c nhau thµnh nÒn qu©n chñ t− s¶n. B−íc míi ®ã còng kh«ng v÷ng ch¾c, cña x· héi Nga trong thêi kú Êy, ®· x¸c nhËn mét c¸ch ®Æc biÖt râ còng dao ®éng, còng kh«ng thuËn lîi, còng kh«ng cã c¨n cø rµng r»ng n−íc Nga ph¸t triÓn theo con ®−êng t− b¶n chñ nghÜa nh− b−íc tr−íc, nã ®Ò ra cho chóng ta nh÷ng vÊn ®Ò cò. Gi÷a vµ nã kh«ng thÓ cã mét con ®−êng ph¸t triÓn nµo kh¸c. Nh−ng hai con ®−êng ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa cña n−íc Nga, con ®−êng nµo x¸c ®Þnh døt kho¸t chÕ ®é t− s¶n cña n−íc Nga, ⎯ nÕu ng−êi m¸c-xÝt nµo, cho ®Õn b©y giê, tõ chÝnh lÞch sö nöa thÕ kû Êy mµ vÉn ch−a häc tËp ®Ó n¾m ®−îc ý nghÜa hiÖn thùc lÞch sö ch−a gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy: nh÷ng lùc l−îng kh¸ch quan cña nh÷ng nguyÖn väng Êp ñ hµng nöa thÕ kû vµ mang mét hÖ chi phèi viÖc gi¶i quyÕt cßn ®ang t¸c ®éng. Ng−êi ta kh«ng thÓ t− t−ëng sai lÇm, muèn t×m mét con ®−êng "kh¸c" cho tæ quèc, ®o¸n tr−íc ®−îc viÖc gi¶i quyÕt ®ã nh− thÕ nµo, tr−íc khi rót th× ng−êi ®ã lµ mét ng−êi m¸c-xÝt tåi. ®−îc kinh nghiÖm vÒ tÊt c¶ nh÷ng sù va ch¹m, xung ®ét vµ tranh So s¸nh n¨m 1861 víi nh÷ng n¨m 1905 - 1907, chóng ta sÏ chÊp cÊu thµnh ®êi sèng x· héi. Ng−êi ta kh«ng thÓ ®o¸n tr−íc thÊy hÕt søc râ rµng r»ng ý nghÜa lÞch sö hiÖn thùc Êy cña hÖ t− ®−îc hîp lùc cña hai khuynh h−íng ®· biÓu lé tõ n¨m 1861 sÏ nh− thÕ nµo. Nh−ng ng−êi ta cã thÓ ⎯ vµ ph¶i ⎯ cã mét nhËn t−ëng d©n tuý lµ ë chç ®em ®èi lËp hai con ®−êng ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa: mét con ®−êng lµ lµm cho n−íc Nga míi, t− b¶n thøc râ rµng vÒ c¶ hai khuynh h−íng ®ã, ph¶i lµm thÕ nµo cho chñ nghÜa, thÝch øng víi n−íc Nga cò, lµm cho n−íc Nga míi phô nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt (®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cña hä, thuéc vµo n−íc Nga cò, lµm chËm b−íc ph¸t triÓn l¹i, ⎯ vµ mét víi t− c¸ch lµ nh÷ng "ng−êi n¾m b¸ quyÒn l·nh ®¹o" trong t×nh con ®−êng kh¸c lµ ®em c¸i míi thay cho c¸i cò, xo¸ bá hoµn toµn tr¹ng hçn ®én do sù tan r·, sù ph©n t¸n, sù hoµi nghi vµ sù t«n nh÷ng trë lùc lçi thêi ng¨n chÆn c¸i míi, ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh sïng thµnh tùu t¹m thêi g©y ra) t¸c ®éng vµo hîp lùc Êy kh«ng ph¸t triÓn lªn. C−¬ng lÜnh cña nh÷ng d©n chñ - lËp hiÕn ph¶i theo chiÒu h−íng tiªu cùc (nh− lo¹i ph¸i thñ tiªu vµ, nãi vµ c−¬ng lÜnh cña ph¸i lao ®éng, tøc c−¬ng lÜnh cña ph¸i tù do chung, hÕt th¶y nh÷ng kÎ khËp khiÔng bÊt lùc ®i theo t©m tr¹ng suy sôp nµy hay t©m tr¹ng suy sôp nä), mµ lµ theo chiÒu h−íng _______________________________________ tÝch cùc, bªnh vùc lîi Ých cña toµn bé sù tiÕn ho¸ nãi chung, 1) Cã thÓ lµ ë ®©y ®· in sai; theo ý nghÜa th× ®¸ng lÏ ph¶i in "®· lîi Ých c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt cña sù tiÕn ho¸ ®ã. kh«ng xÐt".
  6. V. I. Lª-nin 202 203 C¸c ®¹i biÓu cña khuynh h−íng d©n chñ ®ang ®i tíi ®Ých cña m×nh víi th¸i ®é lu«n lu«n dao ®éng vµ r¬i vµo t×nh tr¹ng lÖ thuéc vµo chñ nghÜa tù do. Chèng l¹i nh÷ng sù dao ®éng Êy, ph¸ huû sù lÖ thuéc Êy, ®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô lÞch sö quan träng Cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" nhÊt cña chñ nghÜa M¸c ë Nga. vµ cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n - n«ng d©n "T− t−ëng" sè 3, th¸ng Hai 1911 Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn t¹p chÝ Ký tªn: V. I - lin "T− t−ëng" Cuéc kû niÖm ®· khiÕn cho nÒn qu©n chñ cña c¸c ngµi R«-ma- nèp rÊt sî vµ khiÕn cho ph¸i tù do ë Nga c¶m ®éng mét c¸ch thËt cao ®Ñp ⎯ ®· ®−îc cö hµnh. ChÝnh phñ Nga hoµng tiÕn hµnh lÔ kû niÖm ®ã b»ng c¸ch t¨ng c−êng tung ra "trong nh©n d©n" nh÷ng cuèn s¸ch kû niÖm cùc kú ph¶n ®éng cña "C©u l¹c bé quèc gia", b»ng c¸ch t¨ng c−êng b¾t giam tÊt c¶ "nh÷ng phÇn tö kh¶ nghi", cÊm nh÷ng cuéc héi häp trong ®ã cã thÓ cã nh÷ng bµi diÔn v¨n dï chØ h¬i gièng nh÷ng bµi diÔn v¨n d©n chñ, ph¹t tiÒn vµ bãp nghÑt c¸c b¸o chÝ, truy n· nh÷ng r¹p chiÕu bãng "phiÕn ®éng". Ph¸i tù do cö hµnh lÔ kû niÖm b»ng c¸ch khãc than m·i lµ cÇn ph¶i cã mét "ngµy 19 th¸ng Hai thø hai" n÷a ("TruyÒn tin ch©u ¢u" 80), b»ng c¸ch nãi lªn t×nh c¶m cña hä lµ nh÷ng thÇn d©n trung thµnh (¶nh Nga hoµng ë trang ®Çu tê "Ng«n luËn"), b»ng c¸ch nh¾c ®Õn nçi buån cña hä lµ nh÷ng c«ng d©n, nh¾c ®Õn tÝnh chÊt kh«ng v÷ng ch¾c cña "hiÕn ph¸p" cña tæ quèc, sù "tan vì tai h¹i" cña "nh÷ng nguyªn t¾c cæ truyÒn vÒ ruéng ®Êt" do chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin g©y nªn,v.v., v.v.. Trong tê dô göi cho Xt«-l−-pin, Ni-c«-lai II ®· tuyªn bè r»ng chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin, ⎯ tøc lµ ®Ó cho mét nhóm nh÷ng bän sèng b»ng søc lao ®éng cña ng−êi kh¸c, bän cu-l¾c, bän n«ng d©n kh¸ gi¶ mÆc søc t−íc ®o¹t hÕt ruéng ®Êt cña n«ng d©n, vµ tøc lµ b¾t th«n x· ph¶i chÞu sù chi phèi cña bän ®Þa chñ - chñ n«ng n«, ⎯ chÝnh lµ sù hoµn thµnh cuéc "c¶i c¸ch vÜ ®¹i" ngµy 19 th¸ng Hai 1861.
  7. V. I. Lª-nin Cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" vµ cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n - n«ng d©n 204 205 CÇn ph¶i thõa nhËn r»ng Ni-c«-lai kh¸t m¸u, tªn ®Þa chñ cuéc c¶i c¸ch "hoµ b×nh" ®−îc, hä còng kh«ng thÓ dÔ dµng b¾t ®Çu ®Çu sá ë n−íc Nga, l¹i cßn gÇn ch©n lý lÞch sö h¬n lµ ph¸i tù do t« ®iÓm cho cuéc c¶i c¸ch ®ã (mÆc dÇu hä ®· b¾t ®Çu lµm viÖc ®ã tèt bông cña chóng ta. Tªn ®Þa chñ ®Çu sá vµ tªn chñ n«ng n« chÝnh ch¼ng h¹n trªn tê "T− t−ëng Nga"), v× ng−êi ta cã thÓ quªn ®· hiÓu ⎯ nãi ®óng h¬n, ®· thÊm nhuÇn ®−îc c¸i ch©n lý vÒ ®Êu nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng ®¬n ®éc n¨m 1861, nh−ng ng−êi ta kh«ng thÓ quªn ®−îc cuéc c¸ch m¹ng 1905. N¨m 1905, ë Nga mét giai tranh giai cÊp, rót ra tõ nh÷ng bµi häc cña Héi ®ång liªn hiÖp quý téc ⎯ ch©n lý ®ã nãi r»ng do toµn bé tÝnh chÊt cña chóng, cÊp c¸ch m¹ng, tøc giai cÊp v« s¶n, ®· ra ®êi, giai cÊp nµy cã thÓ "nh÷ng c¶i c¸ch" do bän chñ n«ng n« thùc hiÖn ®Òu nhÊt thiÕt l«i cuèn c¶ quÇn chóng n«ng d©n vµo phong trµo c¸ch m¹ng. Vµ lµ nh÷ng c¶i c¸ch kiÓu n«ng n«, vµ nhÊt thiÕt ph¶i ®−îc kÌm thªm khi mét giai cÊp c¸ch m¹ng ®· xuÊt hiÖn trong mét n−íc nµo ®ã, mét chÕ ®é b¹o lùc ®ñ mäi kiÓu. Ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i th× kh«ng cã sù khñng bè nµo cã thÓ ®Ì bÑp ®−îc nã; nã chØ cã tù do ë n−íc ta nãi chung, sî phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn thÓ tiªu vong khi toµn bé ®Êt n−íc tiªu vong, nã chØ cã thÓ chÕt chóng lµ phong trµo duy nhÊt cã thÓ thñ tiªu bän ®Þa chñ - chñ sau khi ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi. n«ng n« vµ quyÒn lùc v¹n n¨ng cña chóng trong nhµ n−íc Nga; vµ sù lo sî ®ã ®· c¶n trë kh«ng cho hä hiÓu ®−îc c¸i ch©n lý sau ®©y: chõng nµo bän chñ n«ng n« cßn ch−a bÞ lËt ®æ th× kh«ng Chóng ta h·y nhí l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña cuéc c¶i thÓ cã mét cuéc c¶i c¸ch nµo ⎯ vµ nhÊt lµ kh«ng thÓ cã mét cuéc c¸ch n«ng d©n n¨m 1861. Cuéc "gi¶i phãng" lõng tiÕng ®ã lµ mét c¶i c¸ch ruéng ®Êt nµo ⎯ l¹i cã thÓ thùc hiÖn ®−îc mµ kh«ng cuéc c−íp bãc n«ng d©n mét c¸ch v« liªm sØ nhÊt, lµ mét lo¹t hµnh mang h×nh th¸i n«ng n«, mµ kh«ng cã tÝnh chÊt n«ng n«, vµ nh÷ng vi b¹o lùc vµ nh÷ng sù l¨ng m¹ kh«ng ngít ®èi víi hä. Nh©n dÞp ph−¬ng thøc ¸p dông theo lèi n«ng n«. Sî c¸ch m¹ng, m¬ t−ëng "gi¶i phãng", ruéng ®Êt cña n«ng d©n trong nh÷ng tØnh thuéc c¶i c¸ch vµ than v·n r»ng trong thùc tÕ "nh÷ng c¶i c¸ch" ®· bÞ vïng ®Êt ®en, bÞ c¾t xÐn mÊt h¬n 1/5. Trong mét sè tØnh, ng−êi bän chñ n«ng n« tiÕn hµnh theo lèi n«ng n«, nh− vËy thËt lµ hÌn ta ®· c¾t, thu håi cña n«ng d©n ®Õn 1/3 vµ thËm chÝ ®Õn 2/5 ruéng h¹ vµ ngu xuÈn qu¸ chõng. Ni-c«-lai II cßn cã lý h¬n nhiÒu vµ ®Êt cña hä. Nh©n dÞp "gi¶i phãng", ruéng ®Êt cña n«ng d©n ®· gi¸o dôc lÏ ph¶i cho nh©n d©n Nga mét c¸ch tèt h¬n nhiÒu, khi ®−îc ph©n ranh giíi víi ruéng ®Êt cña ®Þa chñ theo c¸ch lµ n«ng "®−a ra" mét c¸ch râ rµng cho nh©n d©n lùa chän: "c¶i c¸ch" kiÓu d©n ph¶i chuyÓn lªn "vïng ®Êt c¸t", cßn ruéng ®Êt cña ®Þa chñ th× n«ng n« hay cuéc c¸ch m¹ng nh©n d©n nh»m ®¸nh ®æ bän chñ l¹i ¨n s©u vµo trong ruéng ®Êt n«ng d©n, ®Ó cho bän quý téc dÔ n«ng n«. n« dÞch n«ng d©n h¬n vµ cho hä thuª ruéng ®Êt víi gi¸ rÊt ®¾t. Cuéc c¶i c¸ch ngµy 19 th¸ng Hai 1861 1µ mét cuéc c¶i c¸ch Nh©n dÞp "gi¶i phãng", ng−êi ta b¾t buéc n«ng d©n ph¶i "chuéc kiÓu n«ng n«, ph¸i tù do ë n−íc ta cã thÓ t« ®iÓm vµ tr×nh l¹i" ruéng ®Êt cña chÝnh hä, h¬n n÷a ng−êi ta ®· cøa cæ hä b»ng bµy nã nh− lµ mét cuéc c¶i c¸ch "hoµ b×nh", chØ lµ v× phong trµo c¸ch b¾t hä ph¶i tr¶ cao gÊp hai vµ gÊp ba lÇn gi¸ thùc tÕ cña ruéng c¸ch m¹ng ë Nga håi ®ã cßn yÕu ®Õn møc kh«ng ®¸ng kÓ, vµ vµo ®Êt. Toµn bé "thêi kú c¶i c¸ch" nãi chung cña nh÷ng n¨m 60 ®· thêi kú Êy trong nh÷ng líp quÇn chóng bÞ ¸p bøc hoµn toµn ch−a lµm cho n«ng d©n nghÌo ®ãi, bÞ hµnh h¹, dèt n¸t, ph¶i phôc tïng cã giai cÊp c¸ch m¹ng. §¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét 1906 vµ bän ®Þa chñ - chñ n«ng n« c¶ trong c¸c toµ ¸n, c¶ trong c¸c c¬ ®¹o luËt ngµy 14 th¸ng S¸u 1910 ®Òu lµ nh÷ng c¶i c¸ch kiÓu n«ng quan qu¶n lý, c¶ ë nhµ tr−êng vµ ë héi ®ång ®Þa ph−¬ng. n«, còng cã mét néi dung t− s¶n nh− cuéc c¶i c¸ch n¨m 1861, Cuéc "c¶i c¸ch vÜ ®¹i" lµ mét cuéc c¶i c¸ch kiÓu n«ng n« vµ v× nh−ng ph¸i tù do kh«ng thÓ h×nh dung cuéc c¶i c¸ch Êy nh− lµ nã do bän chñ n«ng n« thùc hiÖn, nªn nã kh«ng thÓ kh¸c thÕ ®−îc.
  8. V. I. Lª-nin Cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" vµ cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n - n«ng d©n 206 207 VËy søc m¹nh nµo ®· ®Èy bän chñ n«ng n« ph¶i tiÕn hµnh c¶i lËp tr−êng thõa nhËn chÕ ®é së h÷u vµ chÝnh quyÒn cña bän ®Þa chñ, lªn ¸n mét c¸ch bùc tøc mäi t− t−ëng c¸ch m¹ng ®ßi thñ c¸ch? §ã lµ søc m¹nh cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®· l«i cuèn n−íc tiªu chÕ ®é së h÷u Êy, ®ßi lËt ®æ toµn bé chÝnh quyÒn Êy. Nga vµo con ®−êng t− b¶n chñ nghÜa. Bän ®Þa chñ - chñ n«ng n« kh«ng thÓ ng¨n c¶n ®−îc sù ph¸t triÓn cña trao ®æi hµng ho¸ Nh÷ng t− t−ëng c¸ch m¹ng ®ã kh«ng thÓ kh«ng ©m Ø trong gi÷a n−íc Nga vµ ch©u ¢u, chóng kh«ng thÓ duy tr× ®−îc nh÷ng ®Çu ãc nh÷ng n«ng d©n n«ng n«. Vµ nÕu nh− nh÷ng thÕ kû cña h×nh th¸i kinh tÕ cò ®ang sôp ®æ. ChiÕn tranh Cr−m ®· chøng tá chÕ ®é n« dÞch ®· hµnh h¹ vµ lµm ngu muéi quÇn chóng n«ng sù thèi n¸t vµ yÕu hÌn cña n−íc Nga n«ng n«. Nh÷ng "cuéc næi d©n ®Õn nçi, trong thêi kú c¶i c¸ch, hä kh«ng thÓ lµm ®−îc c¸i dËy" cña n«ng d©n ⎯ tr−íc ngµy gi¶i phãng cø m−êi n¨m l¹i g× kh¸c ngoµi nh÷ng cuéc khëi nghÜa c« ®éc, ph©n t¸n, thËm chÝ ph¸t triÓn réng thªm ⎯ ®· b¾t buéc tªn ®Þa chñ ®Çu sá A-lÕch- nãi cho ®óng h¬n lµ nh÷ng cuéc "næi lo¹n", kh«ng ®−îc mét ý xan-®r¬ II ph¶i thõa nhËn r»ng thµ lµ gi¶i phãng tõ bªn trªn cßn thøc chÝnh trÞ nµo soi s¸ng c¶, th× ngay thêi kú ®ã, ë Nga ®· cã h¬n lµ chê ®îi mét sù lËt ®æ tõ bªn d−íi. nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng ®øng vÒ phÝa n«ng d©n vµ ®· nhËn thøc Cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" lµ mét cuéc c¶i c¸ch cã tÝnh chÊt t− ®−îc toµn bé tÝnh chÊt chËt hÑp vµ nghÌo nµn cña cuéc "c¶i c¸ch s¶n do bän chñ n«ng n« thùc hiÖn. §ã lµ mét b−íc trªn con n«ng d©n" lõng tiÕng, toµn bé tÝnh chÊt n«ng n« cña nã. §øng ®Çu nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng Êy ⎯ rÊt Ýt trong thêi kú ®ã, ⎯ lµ ®−êng biÕn n−íc Nga thµnh n−íc qu©n chñ t− s¶n. Néi dung cña cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n lµ néi dung t− s¶n vµ c¸i néi dung ®ã N. G. TsÐc-n−-sÐp-xki. cµng ®−îc biÓu hiÖn râ rµng h¬n nÕu ruéng ®Êt n«ng d©n cµng Ngµy 19 th¸ng Hai 1861 ®¸nh dÊu b−íc ®Çu cña mét n−íc bÞ c¾t xÐn Ýt h¬n, cµng ®−îc hoµn toµn t¸ch rêi khái ruéng ®Êt cña Nga míi, t− s¶n, lín lªn tõ thêi kú chÕ ®é n«ng n«. Ph¸i tù do ®Þa chñ h¬n, nÕu mãn tiÒn cèng ph¶i ®ãng cho bän chñ n«ng n« cña nh÷ng n¨m 1860 vµ TsÐc-n−-sÐp-xki lµ nh÷ng ng−êi ®¹i (nghÜa lµ "tiÒn chuéc") cµng Ýt h¬n, nÕu n«ng d©n ë ®Þa ph−¬ng nµy biÓu cho hai khuynh h−íng lÞch sö, cho hai lùc l−îng lÞch sö hay ®Þa ph−¬ng kh¸c ®−îc tæ chøc l¹i mét c¸ch tù do h¬n, kh«ng lµ nh÷ng lùc l−îng tõ thêi kú Êy cho ®Õn ngµy nay, ®· quyÕt ®Þnh chÞu ¶nh h−ëng vµ ¸p lùc cña bän chñ n«ng n«. Chõng nµo ng−êi kÕt côc cña cuéc ®Êu tranh cho n−íc Nga míi. §ã lµ lý do t¹i sao n«ng d©n tho¸t khái quyÒn lùc cña chñ n«ng n« th× chõng Êy hä trong cuéc kû niÖm n¨m m−¬i n¨m ngµy 19 th¸ng Hai, giai cÊp l¹i r¬i vµo quyÒn lùc cña ®ång tiÒn, l¹i r¬i vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn v« s¶n gi¸c ngé ph¶i hiÓu hÕt søc râ rµng thùc chÊt cña hai khuynh cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ lÖ thuéc vµo t− b¶n ®ang ph¸t sinh. h−íng Êy vµ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a chóng. Sau n¨m 1861, chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn ë Nga víi mét tèc ®é Ph¸i tù do muèn "gi¶i phãng" n−íc Nga "tõ bªn trªn", kh«ng rÊt nhanh, nªn chØ trong vßng vµi chôc n¨m ®· cã nh÷ng biÕn ®æi ph¸ huû nÒn qu©n chñ Nga hoµng, còng kh«ng ph¸ huû chÕ ®é mµ mét sè n−íc giµ cçi ë ch©u ¢u ph¶i tr¶i qua hµng thÕ kû chiÕm h÷u ruéng ®Êt vµ chÝnh quyÒn cña ®Þa chñ, mµ chØ khuyÕn míi cã ®−îc. khÝch chóng thùc hiÖn nh÷ng "nh−îng bé" ®èi víi tinh thÇn cña Cuéc ®Êu tranh lõng tiÕng gi÷a bän chñ n«ng n« vµ ph¸i tù thêi ®¹i. Ph¸i tù do, tr−íc kia vµ ngµy nay, vÉn lµ nh÷ng nhµ t− do, ®−îc c¸c nhµ sö häc thuéc ph¸i tù do vµ ph¸i tù do - d©n tuý t−ëng cña giai cÊp t− s¶n, giai cÊp nµy kh«ng thÓ dung hoµ víi ë n−íc ta thæi phång vµ t« ®iÓm rÊt ghª, lµ mét cuéc ®Êu tranh chÕ ®é n«ng n«, nh−ng l¹i sî c¸ch m¹ng, sî phong trµo quÇn trong néi bé c¸c giai cÊp thèng trÞ, chñ yÕu lµ trong néi bé bän ®Þa chóng cã thÓ lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ vµ xo¸ bá chÝnh quyÒn cña chñ, mét cuéc ®Êu tranh chØ liªn quan ®Õn møc ®é vµ h×nh thøc ®Þa chñ. §ã lµ lý do t¹i sao ph¸i tù do chØ h¹n chÕ ë chç "®Êu nh−îng bé. Ph¸i tù do còng nh− bän chñ n«ng n« ®Òu ®øng trªn tranh cho c¶i c¸ch", "®Êu tranh cho quyÒn lîi", nghÜa lµ cho sù
  9. V. I. Lª-nin Cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" vµ cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n - n«ng d©n 208 209 ph©n chia chÝnh quyÒn gi÷a bän chñ n«ng n« vµ giai cÊp t− s¶n. vµ trong cuéc ®Êu tranh cña giíi trÝ thøc thuéc ph¸i "D©n ý" vµ Víi t×nh h×nh so s¸nh lùc l−îng nh− thÕ, ng−êi ta kh«ng thÓ cã ph¸i d©n tuý c¸ch m¹ng, råi tõ nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tr−íc, nh÷ng cuéc "c¶i c¸ch" nµo kh¸c ngoµi nh÷ng c¶i c¸ch do bän chñ hä b¾t ®Çu t¸ch rêi nhau tuú theo møc ®é chuyÓn tõ cuéc ®Êu tranh n«ng n« thùc hiÖn, kh«ng thÓ cã nh÷ng "quyÒn lîi" nµo kh¸c c¸ch m¹ng cña c¸c phÇn tö khñng bè vµ nh÷ng tuyªn truyÒn viªn ngoµi nh÷ng quyÒn lîi ®· bÞ h¹n chÕ bëi sù chuyªn quyÒn cña riªng lÎ, sang cuéc ®Êu tranh cña b¶n th©n c¸c giai cÊp c¸ch m¹ng. bän chñ n«ng n«. Thêi kú m−êi n¨m tr−íc c¸ch m¹ng, tõ 1895 ®Õn 1904, ®· TsÐc-n−-sÐp-xki lµ mét nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng t−ëng, m¬ chØ cho chóng ta thÊy nh÷ng hµnh ®éng c«ng khai vµ sù ph¸t t−ëng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi th«ng qua c¸i c«ng x· n«ng d©n triÓn liªn tôc cña quÇn chóng v« s¶n, sù ph¸t triÓn cña cuéc ®Êu cò, nöa phong kiÕn; «ng kh«ng thÊy vµ trong nh÷ng n¨m 60 cña thÕ tranh b·i c«ng, sù ph¸t triÓn cña c«ng t¸c cæ ®éng, cña tæ chøc, cña kû tr−íc còng kh«ng thÓ thÊy ®−îc r»ng chØ cã sù ph¸t triÓn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi. Theo sau ®éi tiªn phong x· héi chñ nghÜa t− b¶n vµ cña giai cÊp v« s¶n míi cã thÓ t¹o nªn nh÷ng chñ nghÜa cña giai cÊp v« s¶n, th× c¶ n«ng d©n d©n chñ - c¸ch m¹ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ lùc l−îng x· héi ®Ó thùc hiÖn chñ nghÜa x· còng b¾t ®Çu tham gia cuéc ®Êu tranh cã tÝnh chÊt quÇn chóng, héi. Nh−ng TsÐc-n−-sÐp-xki kh«ng ph¶i chØ lµ mét nhµ x· héi nhÊt lµ tõ n¨m 1902. chñ nghÜa kh«ng t−ëng. ¤ng còng lµ mét nhµ d©n chñ c¸ch m¹ng Trong cuéc c¸ch m¹ng 1905, hai khuynh h−íng, mµ vµo thêi n÷a; «ng ®· biÕt t¸c ®éng, theo tinh thÇn c¸ch m¹ng, vµo tÊt c¶ kú 1861 chØ míi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn trong ®êi sèng, chØ võa míi nh÷ng sù biÕn chÝnh trÞ cña thêi «ng, b»ng c¸ch ⎯ v−ît qua biÓu lé ra trong v¨n häc, th× nay ®· ph¸t triÓn, tr−ëng thµnh, ®· nh÷ng khã kh¨n vµ trë lùc cña c¬ quan kiÓm duyÖt ⎯ tuyªn thÓ hiÖn trong phong trµo quÇn chóng, trong cuéc ®Êu tranh cña truyÒn t− t−ëng c¸ch m¹ng n«ng d©n, t− t−ëng ®Êu tranh cña c¸c ®¶ng ph¸i trªn nh÷ng lÜnh vùc hÕt søc kh¸c nhau, trªn b¸o quÇn chóng nh»m lËt ®æ tÊt c¶ nh÷ng quyÒn lùc cò. TsÐc-n−-sÐp- chÝ, trong c¸c cuéc mÝt-tinh, trong c«ng ®oµn, c¸c cuéc b·i c«ng, xki gäi cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" n¨m 1861 ⎯ mµ ph¸i tù do tho¹t khëi nghÜa, trong c¸c §u-ma nhµ n−íc. ®Çu th× t« ®iÓm vµ vÒ sau th× t¸n tông, ⎯ lµ mét ®iÒu ghª tëm, v× Giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do thµnh lËp §¶ng d©n chñ - «ng thÊy râ rµng tÝnh chÊt n«ng n« cña nã, «ng thÊy râ rµng r»ng lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi; ban ®Çu nh÷ng ®¶ng ®ã ®Òu n»m c¸c ngµi gi¶i phãng thuéc ph¸i tù do ®· t−íc ®o¹t n«ng d©n. TsÐc- trong phong trµo tù do chñ nghÜa cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng (cho n−-sÐp-xki gäi ph¸i tù do cña nh÷ng n¨m 60 lµ "bän ba hoa, kho¸c ®Õn mïa h¹ 1905); vÒ sau, hä trë thµnh nh÷ng ®¶ng riªng biÖt, l¸c, ngu xuÈn" 81, v× «ng ®· thÊy râ r»ng chóng sî c¸ch m¹ng, ®· tõng c¹nh tranh nhau (vµ hiÖn giê cßn c¹nh tranh nhau) kÞch chóng cã th¸i ®é −¬n hÌn vµ n« lÖ ®èi víi bän cÇm quyÒn. liÖt, mét bän th× ®Ó lé ra c¸i "bé mÆt" chñ yÕu lµ theo khuynh h−íng Hai khuynh h−íng lÞch sö ®ã ®· ph¸t triÓn trong nöa thÕ kû tù do chñ nghÜa, cßn bän kh¸c th× chñ yÕu lµ qu©n chñ, nh−ng c¶ sau ngµy 19 th¸ng Hai, vµ ngµy cµng t¸ch l×a nhau mét c¸ch râ hai ®Òu lu«n lu«n thèng nhÊt víi nhau trªn ®iÓm c¨n b¶n nhÊt: rµng h¬n, døt kho¸t h¬n vµ kiªn quyÕt h¬n. Nh÷ng lùc l−îng chØ trÝch nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng, xØ v¶ cuéc khëi nghÜa th¸ng cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ⎯ giai cÊp tuyªn Ch¹p, t«n sïng c¸i l¸ nho "lËp hiÕn" cña chÕ ®é chuyªn chÕ nh− truyÒn cho sù tho¶ m·n víi ho¹t ®éng "v¨n hãa" vµ lµ giai cÊp lÈn t«n sïng mét l¸ cê vËy. C¶ hai ®¶ng tr−íc kia vµ hiÖn nay vÉn tr¸nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng bÝ mËt ⎯ ®· lín lªn. Nh÷ng lùc ®øng trªn mét c¬ së "hoµn toµn cã tÝnh chÊt lËp hiÕn", nghÜa lµ l−îng d©n chñ vµ x· héi chñ nghÜa còng ®· lín lªn, tho¹t ®Çu chØ ho¹t ®éng trong c¸i khu«n khæ mµ bän Tr¨m ®en cña Nga nh÷ng lùc l−îng nµy hîp nhÊt trong hÖ t− t−ëng kh«ng t−ëng hoµng vµ bän chñ n«ng n« cã thÓ t¹o ra, trong khi kh«ng tõ bá
  10. V. I. Lª-nin Cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" vµ cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n - n«ng d©n 210 211 xãt, nh−ng nã kh«ng thay ®æi ®−îc chiÒu h−íng cña sù ph¸t chÝnh quyÒn cña chóng, kh«ng bu«ng chÕ ®é chuyªn chÕ cña chóng ra, kh«ng hy sinh mét c«-pÕch nµo trong sè thu nhËp cña triÓn, kh«ng ng¨n ngõa ®−îc c¸ch m¹ng t− s¶n n¨m 1905. Cuéc bän chñ n«ng n« cña chóng, sè thu nhËp "®· ®−îc coi lµ thiªng c¶i c¸ch n¨m 1861 ®· tr× ho·n sù kÕt thóc b»ng c¸ch më ra mét liªng qua bao thÕ kû", còng kh«ng bá mét m¶y may ®Æc quyÒn nµo n¾p an toµn nµo ®ã, b»ng c¸ch ®Ó cho chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn trong sè nh÷ng quyÒn lîi mµ chóng ®· "giµnh ®−îc mét c¸ch chÝnh mét b−íc nµo ®ã, nh−ng nã kh«ng ng¨n ngõa ®−îc c¸i kÕt côc ®¸ng". kh«ng thÓ tr¸nh khái, c¸i kÕt côc ®· næ ra n¨m 1905 trªn mét Nh÷ng khuynh h−íng d©n chñ vµ x· héi chñ nghÜa t¸ch rêi ph¹m vi v« cïng réng lín h¬n, tøc lµ cuéc tÊn c«ng cña quÇn khái khuynh h−íng tù do chñ nghÜa vµ ph©n ranh giíi víi nhau. chóng vµo chÕ ®é chuyªn chÕ cña Nga hoµng vµ bän ®Þa chñ - chñ Giai cÊp v« s¶n tæ chøc nhau l¹i vµ ho¹t ®éng t¸ch rêi n«ng d©n, n«ng n«. Cuéc c¶i c¸ch, do bän chñ n«ng n« thùc hiÖn vµo mét ®oµn kÕt l¹i chung quanh §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi cña thêi kú mµ quÇn chóng bÞ ¸p bøc hoµn toµn ch−a ®−îc khai ho¸, hä. Tæ chøc cña giai cÊp n«ng nh©n trong cuéc c¸ch m¹ng th× yÕu ®· lµm næ ra cuéc c¸ch m¹ng khi nh÷ng yÕu tè c¸ch m¹ng trong h¬n rÊt nhiÒu, c¸c ho¹t ®éng ®Êu tranh cña hä t¶n m¹n rêi r¹c quÇn chóng ®ã ®· chÝn muåi. vµ yÕu ít h¬n gÊp béi, tr×nh ®é gi¸c ngé cña hä thÊp h¬n rÊt nhiÒu, §u-ma III vµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin lµ cuéc vµ nh÷ng ¶o t−ëng qu©n chñ (vµ c¶ nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn mËt c¶i c¸ch t− s¶n thø hai, do bän chñ n«ng n« thùc hiÖn. NÕu ngµy thiÕt g¾n liÒn víi nh÷ng ¶o t−ëng qu©n chñ) th−êng lµm tª liÖt 19 th¸ng Hai 1861 lµ b−íc ®Çu trªn con ®−êng biÕn ®æi chÕ ®é nghÞ lùc cña hä, lµm cho hä lÖ thuéc vµo bän tù do chñ nghÜa vµ, chuyªn chÕ thuÇn tuý n«ng n« thµnh chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n, th× mét ®«i khi, vµo bän Tr¨m ®en, lµm nµy në ra mét m¬ t−ëng h·o thêi kú nh÷ng n¨m 1908 - 1910 lµ mét b−íc thø hai, quan träng huyÒn vÒ "ruéng ®Êt cña Trêi" chø kh«ng lµm cho hä tÊn c«ng h¬n, còng trªn con ®−êng Êy. Tõ ngµy c«ng bè ®¹o dô ngµy 9 vµo bän ®Þa chñ quý téc nh»m hoµn toµn tiªu diÖt giai cÊp ®ã. th¸ng M−êi mét 1906 tíi nay ®· gÇn bèn n¨m r−ìi, tõ ngµy 3 Nh−ng tuy vËy, rèt cuéc toµn bé giai cÊp n«ng d©n, víi tÝnh c¸ch th¸ng S¸u 1907 tíi nay ®· h¬n ba n¨m r−ìi, vµ b©y giê kh«ng lµ mét khèi quÇn chóng ®«ng ®¶o, ®· ®Êu tranh chèng l¹i chÝnh nh÷ng chØ cã giai cÊp t− s¶n d©n chñ - lËp hiÕn mµ, trªn mét møc bän ®Þa chñ ®· hµnh ®éng c¸ch m¹ng vµ, trong tÊt c¶ c¸c §u-ma ⎯ ®é rÊt lín, c¶ giai cÊp t− s¶n thuéc ph¸i th¸ng M−êi, còng thÊy ngay c¶ trong §u-ma III, víi mét thµnh phÇn ®¹i biÓu ®−îc râ sù "thÊt b¹i" cña "hiÕn ph¸p" ngµy 3 th¸ng S¸u vµ cña chÝnh s¸ch lùa chän mét c¸ch gian lËn cã lîi cho bän chñ n«ng n« - giai cÊp ruéng ®Êt ngµy 3 th¸ng S¸u. "Ng−êi cùc h÷u trong bän d©n chñ - lËp hiÕn" ⎯ nh− võa ®©y ng−êi ta ®· gäi mét c¸ch chÝnh ®¸ng n«ng d©n ®· thµnh lËp nh÷ng nhãm lao ®éng; nh÷ng nhãm ®ã tuy ngµi Ma-cla-cèp, mét phÇn tö nöa th¸ng M−êi ⎯ cã ®Çy ®ñ quyÒn lu«n lu«n dao ®éng, nh−ng còng vÉn ®¹i biÓu cho ph¸i d©n chñ ch©n chÝnh. Ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ nhãm lao ®éng nh÷ng ®Ó nh©n danh bän d©n chñ - lËp hiÕn vµ bän th¸ng M−êi mµ tuyªn n¨m 1905 - 1907 ®· thÓ hiÖn trong mét phong trµo quÇn chóng, vµ bè vµo ngµy 25 th¸ng Hai ë §u-ma nhµ n−íc r»ng "ngµy nay vÒ mÆt chÝnh trÞ ®· x¸c ®Þnh lËp tr−êng vµ nh÷ng khuynh h−íng nh÷ng phÇn tö thuéc ph¸i gi÷a trong n−íc ®Òu bÊt m·n, hä mong cña giai cÊp t− s¶n, mét mÆt lµ qu©n chñ - tù do chñ nghÜa vµ mÆt muèn h¬n ai hÕt mét nÒn hoµ b×nh l©u dµi, hä sî næ ra mét lµn kh¸c lµ d©n chñ c¸ch m¹ng. sãng c¸ch m¹ng míi". Hä cã mét khÈu hiÖu chung: "mäi ng−êi ®Òu cho r»ng, ⎯ ngµi Ma-cla-cèp nãi tiÕp, ⎯ nÕu chóng ta cø N¨m 1861 ®· s¶n sinh ra n¨m 1905. TÝnh chÊt n«ng n« cña cuéc c¶i c¸ch t− s¶n "vÜ ®¹i" ®Çu tiªn ®· lµm trë ng¹i sù ph¸t triÓn, tiÕp tôc ®i s©u vµo con ®−êng mµ ng−êi ta ®−a chóng ta vµo, th× ®· b¾t n«ng d©n ph¶i chÞu hµng ngh×n nçi thèng khæ ®¾ng cay chua ng−êi ta sÏ dÉn chóng ta tíi mét cuéc c¸ch m¹ng thø hai".
  11. V. I. Lª-nin Cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" vµ cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n - n«ng d©n 212 213 KhÈu hiÖu chung cña giai cÊp t− s¶n d©n chñ - lËp hiÕn - Nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng n¨m 1861 l©m vµo t×nh c¶nh c« ®éc th¸ng M−êi, vµo mïa xu©n 1911, ®· x¸c minh tÝnh chÊt ®óng vµ h×nh nh− ®· bÞ thÊt b¹i hoµn toµn. Nh−ng thùc tÕ, chÝnh hä ®¾n cña sù nhËn ®Þnh t×nh h×nh mµ ®¶ng ta ®· nªu lªn trong lµ nh÷ng nhµ ho¹t ®éng vÜ ®¹i cña thêi ®¹i ®ã vµ thêi ®¹i ®ã cµng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ th¸ng Ch¹p 1908. B¶n nghÞ quyÕt ®ã c¸ch xa chóng ta th× chóng ta cµng thÊy râ rµng sù vÜ ®¹i cña hä, nãi: "Nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n cña ®êi sèng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cµng thÊy râ r»ng nh÷ng ng−êi c¶i c¸ch thuéc ph¸i tù do lóc bÊy ®· g©y nªn cuéc c¸ch m¹ng 1905, vÉn tiÕp tôc t¸c ®éng vµ, trong giê lµ nhá bÐ, lµ v« gi¸ trÞ. t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ Êy, mét cuéc khñng ho¶ng c¸ch m¹ng Giai cÊp c¸ch m¹ng nh÷ng n¨m 1905 - 1907, tøc lµ giai cÊp míi tÊt nhiªn sÏ chÝn muåi". v« s¶n x· héi chñ nghÜa, h×nh nh− ®· thÊt b¹i hoµn toµn. Ph¸i qu©n Míi ®©y, Men-si-cèp, tªn båi bót lµm thuª cho chÝnh phñ chñ - tù do chñ nghÜa còng nh− ph¸i thñ tiªu trong sè nh÷ng Nga hoµng cña bän Tr¨m ®en, ®· tuyªn bè trong tê "Thêi míi" ng−êi tù x−ng lµ m¸c-xÝt, ®· kªu Çm lªn r»ng: giai cÊp v« s¶n ®· r»ng cuéc c¶i c¸ch ngµy 19 th¸ng Hai "®· thÊt b¹i th¶m h¹i", v× ®i "qu¸ xa", ®· ®i ®Õn chç lµm nh÷ng "®iÒu th¸i qu¸", ®· bÞ l«i cuèn "n¨m 1861 kh«ng thÓ ng¨n ngõa ®−îc n¨m 1905". B©y giê ®©y bëi cuéc "®Êu tranh giai cÊp tù ph¸t", ®· bÞ quyÕn rò bëi c¸i quan bän tr¹ng s− vµ bän nghÞ viªn lµm thuª cho giai cÊp t− s¶n tù do niÖm tai h¹i vÒ "b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n", v.v., v.v.. chñ nghÜa tuyªn bè sù thÊt b¹i cña c¸c cuéc "c¶i c¸ch" ngµy Thùc ra, "lçi" cña giai cÊp v« s¶n chØ lµ ë chç hä ®i ch−a ®−îc xa l¾m, 9. XI. 1906 vµ ngµy 3. VI. 1907, v× nh÷ng cuéc "c¶i c¸ch" Êy dÉn ®Õn nh−ng c¸i "lçi" ®ã ®−îc t×nh tr¹ng lùc l−îng cña hä trong mét cuéc c¸ch m¹ng thø hai. thêi kú Êy biÖn hé vµ ®· ®−îc söa ch÷a b»ng mét ho¹t ®éng c¸ch Hai lêi tuyªn bè Êy, còng nh− toµn bé lÞch sö cña phong trµo m¹ng d©n chñ - x· héi kh«ng mÖt mái ngay c¶ trong thêi kú ph¶n tù do chñ nghÜa vµ c¸ch m¹ng nh÷ng n¨m 1861 - 1905, cung cÊp ®éng tåi tÖ nhÊt, b»ng mét cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng tµi liÖu hÕt søc lý thó ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò hÕt søc quan träng chèng mäi biÓu hiÖn cña chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ nghÜa c¬ héi. vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¶i c¸ch vµ c¸ch m¹ng, vÒ vai trß cña nh÷ng Thùc ra , tÊt c¶ mäi c¸i giµnh ®−îc trong tay kÎ thï, tÊt c¶ mäi c¸i ng−êi c¶i l−¬ng vµ nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh v÷ng bÒn trong c¸c chiÕn qu¶, ®Òu chØ cã thÓ giµnh ®−îc vµ duy x· héi. tr× ®−îc trong ®iÒu kiÖn cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng, trªn tÊt c¶ mäi Nh÷ng kÎ thï cña c¸ch m¹ng, kÎ th× nghiÕn r¨ng tøc giËn, kÎ lÜnh vùc cña ho¹t ®éng v« s¶n, ®−îc v÷ng m¹nh vµ sinh ®éng. th× buån bùc ®¾ng cay, ®Òu thõa nhËn r»ng nh÷ng cuéc "c¶i Thùc ra, chØ cã giai cÊp v« s¶n míi b¶o vÖ ®Õn cïng chñ nghÜa c¸ch" n¨m 1861 vµ nh÷ng n¨m 1907 - 1910 kh«ng thu ®−îc kÕt d©n chñ triÖt ®Ó, b»ng c¸ch v¹ch trÇn tÊt c¶ tÝnh chÊt bÊp bªnh qu¶, v× chóng kh«ng ng¨n ngõa ®−îc c¸ch m¹ng. §¶ng d©n chñ - cña chñ nghÜa tù do, l«i kÐo n«ng d©n ra khái ¶nh h−ëng cña x· héi, ®¹i biÓu cho giai cÊp duy nhÊt c¸ch m¹ng triÖt ®Ó hiÖn nay, ph¸i nµy, vïng lªn khëi nghÜa vò trang víi mét tinh thÇn dòng ®· tr¶ lêi lêi thó nhËn Êy: nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng ®· ®ãng vai c¶m anh hïng. trß lÞch sö hÕt søc lín trong cuéc ®Êu tranh x· héi vµ trong tÊt Kh«ng ai cã thÓ dù ®o¸n ®−îc lµ nh÷ng cuéc c¶i t¹o thùc c¶ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng x· héi ngay c¶ khi nh÷ng cuéc khñng sù d©n chñ cña n−íc Nga trong thêi kú c¸ch m¹ng t− s¶n cña ho¶ng Êy chØ trùc tiÕp ®−a ®Õn nh÷ng cuéc c¶i c¸ch nöa chõng nã sÏ ®−îc thùc hiÖn ®Õn møc nµo, nh−ng hoµn toµn ch¾c ch¾n th«i. Nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng lµ nh÷ng l·nh tô cña nh÷ng lùc r»ng chØ cã cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n míi quyÕt l−îng x· héi ®ang tiÕn hµnh tÊt c¶ nh÷ng cuéc c¶i t¹o; nh÷ng c¶i ®Þnh ®−îc møc ®é vµ sù thµnh c«ng cña nh÷ng c¶i t¹o ®ã. c¸ch lµ mét s¶n phÈm phô cña ®Êu tranh c¸ch m¹ng. Gi÷a nh÷ng "c¶i c¸ch" cã tÝnh chÊt n«ng n«, theo tinh thÇn t−
  12. V. I. Lª-nin 214 215 s¶n vµ cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ do giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, th× chØ cã thÓ cã nh÷ng sù dao ®éng bÊt lùc, −¬n hÌn, kh«ng cã nguyªn t¾c t− t−ëng, cña chñ nghÜa tù do vµ chñ nghÜa c¶i l−¬ng c¬ héi mµ th«i. Nh×n kh¸i qu¸t lÞch sö nöa thÕ kû gÇn ®©y cña n−íc Nga, nh×n kh¸i qu¸t nh÷ng n¨m 1861 vµ 1905, chóng ta chØ cã thÓ nh¾c l¹i, víi mét niÒm tin v÷ng ch¾c h¬n n÷a, nh÷ng lêi trong Bän ph¸ ho¹i ®¶ng trong vai nghÞ quyÕt cña ®¶ng ta: "môc ®Ých cuéc ®Êu tranh cña chóng ta, "bän ph¸ ho¹i c¸c huyÒn tho¹i" còng nh− tr−íc kia, lµ lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng, lµ giai cÊp v« s¶n giµnh lÊy chÝnh quyÒn, dùa vµo nh÷ng tÇng líp n«ng d©n c¸ch m¹ng vµ thùc hiÖn c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n b»ng c¸ch triÖu §óng mét n¨m tr−íc ®©y, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng tËp Quèc héi lËp hiÕn toµn d©n vµ thiÕt lËp chÕ ®é céng hoµ d©n cña ®¶ng ta ®· c«ng bè mét bøc th− v« cïng quan träng cña Bé chñ" 82. phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh− sau: "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "... Chóng t«i (tøc lµ Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh 21 - 22, ngµy 19 th¸ng Ba "Ng−êi d©n chñ - x· héi" trung −¬ng) ®· nãi víi c¸c ®ång chÝ Mi-kha-in, R«-man vµ I-u-ri (I th¸ng T−) 1911 ®Ò nghÞ hä tham gia c«ng t¸c, song hä tr¶ lêi r»ng hä kh«ng nh÷ng coi c¸c nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ lµ cã h¹i, mµ cßn coi b¶n th©n sù tån t¹i cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng còng cã h¹i. Trªn c¬ së ___________ Êy, thËm chÝ hä ®· tõ chèi kh«ng chÞu ®Õn dù mét phiªn häp ®Ó bæ tuyÓn c¸c ñy viªn míi" 1). Sù viÖc ®· râ rµng ®Õn thÕ lµ cïng. §èi víi chóng ta, Mi-kha- in, R«-man vµ I-u-ri lµ bän ph¶n béi c«ng khai, chóng cho r»ng "lèi ngo¹i giao" vµ lèi quanh co theo tinh thÇn b¸o "TiÕng nãi" lµ kh«ng cÇn thiÕt vµ c«ng khai tuyªn bè c¾t ®øt víi ®¶ng ta. Cã hai "s¸ch l−îc" ®èi chäi nhau: mét lµ s¸ch l−îc cña M¸c-tèp, §an vµ ®ång bän, chñ tr−¬ng ph¸ hñy ®¶ng "cò" tõ trong ra vµ duy tr× nã trong t×nh tr¹ng èm yÕu, trong lóc "bän d©n chñ - x· héi" kiÓu d−íi thêi Xt«-l−-pin, tøc lµ bän theo ph¸i thñ tiªu, ®−îc cñng cè; hai lµ, s¸ch l−îc cña bän P«-t¬-rª-xèp, Lª-vi-tx¬-ki, Mi-kha- _______________________________________ 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 269 - 270.
  13. V. I. Lª-nin Bän ph¸ ho¹i ®¶ng trong vai "bän ph¸ ho¹i c¸c huyÒn tho¹i" 216 217 in, R«-man, I-u-ri vµ ®ång bän xuÊt ph¸t tõ luËn ®iÓm cho r»ng nãi trong "cuéc m¹n ®µm riªng", sau khi c¸i ¸o ngoµi chÝnh thøc c¸i trß h·m h¹i ®¶ng cò tõ trong ra th× ch¼ng bâ c«ng, vµ ngay tõ ®· ®−îc lét bá ®i. Ch¼ng ph¶i lµ "hoµn c¶nh lµm gi¶m nhÑ téi" hÕt b©y giê nªn c«ng khai c¾t ®øt víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· søc ®Æc biÖt nµy ®· lµm thay ®æi h¼n sù viÖc hay sao?.. Nh−ng theo lêi cña chÝnh b¶n th©n hä, c¸c ngµi Mi-kha-in, héi Nga. R«-man vµ I-u-ri ®· nãi g× trong "cuéc m¹n ®µm riªng" nµy? Hä ViÖc c«ng bè nh÷ng lêi tuyªn bè cña c¸c ngµi Mi-kha-in, kh«ng nãi r»ng c¸c quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ R«-man vµ I-u-ri ®· lµm háng ghª gím c¸i trß cña c¸c «ng b¹n cã h¹i, c¸c ngµi thÊy kh«ng, hä chØ d¸m nhËn xÐt r»ng "con ®−êng vµ c¸c «ng bÇu cña hä trong tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi". do héi nghÞ toµn thÓ v¹ch ra, kh«ng t¨ng c−êng ®−îc, mµ lµm yÕu Nh−ng kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c: §an, M¸c-tèp vµ ®ång bän lËp tr−êng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", r»ng viÖc sö dông ph¶i tiÕp tôc xãa vÕt tÝch, "mét mÆt" th× ®oµn kÕt víi ba tªn ph¶n nh÷ng kh¶ n¨ng hîp ph¸p, mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng khuyªn béi nãi trªn, "mÆt kh¸c" th× h¬i "t¸ch biÖt" víi bän chóng mét ®¶ng lµm, "®· vµ ®ang dÉn ®Õn sù ph¸ ho¹i c¸c tæ chøc hîp ph¸p chót. M¸c-tèp thËm chÝ cßn ®ñ can ®¶m ®Ó qua 10 th¸ng sau khi cña c«ng nh©n", r»ng ngay c¶ b−íc thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh ba ng−êi b¹n cña «ng c«ng bè t¸ch ra khái ®¶ng (trong sè 23, sè trung −¬ng ®· thùc hiÖn trªn con ®−êng ®ã (c«ng bè nghÞ quyÕt s¸t sè cuèi cña b¸o "TiÕng nãi"), tr¸ch mãc ba ngµi nµy vÒ tÝnh vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng) "®· t¹o mét sù yÓm trî cho chÝnh "n«ng næi"... phñ" ph¸ ho¹i c¸c tæ chøc c«ng nh©n. Ch¼ng ph¶i lµ ®iÒu ®ã hoµn Nh−ng b¸nh xe "lÞch sö" (lÞch sö cña ph¸i thñ tiªu) ®· quay thªm mét vßng n÷a. Mét sè t×nh h×nh ⎯ chñ yÕu lµ sù chèng ®èi toµn kh«ng gièng nh− ®iÒu kh¼ng ®Þnh cña ®¹i biÓu Ban chÊp c«ng khai cña mét vµi nhãm d©n chñ - x· héi ®èi víi ph¸i thñ tiªu ⎯ hµnh trung −¬ng −, v× theo lêi cña ®¹i biÓu nµy th× ba ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu trong sè c¸c øng cö viªn ë Lu©n-®«n "xem sù can ®· khiÕn c¸c «ng P«-t¬-rª-xèp, Lª-vi-tx¬-ki, Mi-kha-in, R«- thiÖp cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo qu¸ tr×nh tù ph¸t ph©n man vµ ®ång bän bít hïng hæ vµ xÝch l¹i gÇn c¸i "s¸ch l−îc" "kh«n nhãm c¸c lùc l−îng d©n chñ - x· héi trong c¸c tæ chøc hîp ph¸p, ngoan" vµ thËn träng h¬n, tøc lµ s¸ch l−îc xãa bá vÕt tÝch µ la §an vµ M¸c-tèp. §iÒu ®ã lµm cho ⎯ sau mét n¨m! ⎯ "lêi gièng nh− viÖc t¸ch c¸i thai ra khái lßng ng−êi mÑ míi cã mang ®−îc hai th¸ng"? Cßn ph¶i nãi g× n÷a, hä "®· b¸c bá"! b¸c bá" v¨n kiÖn nãi trªn míi cã thÓ xuÊt hiÖn ®−îc. Sau n÷a, hä hoµn toµn kh«ng nãi r»ng sù tån t¹i cña Ban Ch¼ng cÇn nãi còng thÊy râ "lêi b¸c bá" ®¨ng trªn b¸o "TiÕng chÊp hµnh trung −¬ng lµ cã h¹i, l¹y chóa t«i! Hä chØ ®Ò xuÊt ⎯ nãi" (d−íi mét ®Çu ®Ò kh¸ kªu: "Mét huyÒn tho¹i bÞ ph¸ ho¹i") lµ dÜ nhiªn mét c¸ch hoµn toµn "riªng" ⎯ ý kiÕn lµ nÕu thay Ban hoµn toµn gi¶ dèi. Hãa ra ba tªn ph¶n béi nãi trªn ®· chØ v× "nh÷ng chÊp hµnh trung −¬ng b»ng mét "nhãm khëi x−íng" th× sÏ tèt lý do c¸ nh©n" mµ "chÝnh thøc" tõ chèi kh«ng tham gia Ban chÊp h¬n rÊt nhiÒu, v× sÏ "kh«ng cã ai hái hé chiÕu" (nghÜa lµ thÎ ®¶ng) hµnh trung −¬ng hay kh«ng tham gia dï chØ mét cuéc häp ®Ó bæ cña nhãm nµy còng nh− tr−íc ®©y kh«ng ai hái nã (tøc lµ "hé tuyÓn. Vµ chØ "sau ®ã, trong mét cuéc m¹n ®µm riªng (v©ng, hoµn chiÕu") cña nhãm "Tia löa" vµ "B×nh minh" * 84. ⎯ Lêi buéc téi toµn "riªng") chóng t«i míi trao ®æi víi «ng Êy (nghÜa lµ víi ®¹i chñ yÕu ®· bÞ Mi-kha-in, R«-man vµ I-u-ri "b¸c bá" mét c¸ch hÇu biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng 83) vÒ mét lý do (c¸c lý do nµy nh− còng thµnh c«ng nh− gÇn ®©y ng−êi ®ång sù I-g«-rÐp cña ®· mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ) buéc chóng t«i (nghÜa lµ R«-man, Mi- hä ®· thµnh c«ng trong viÖc "b¸c bá" nh÷ng lêi buéc téi I-g«-rÐp kha-in vµ I-u-ri) ph¶i tõ chèi ®Ò nghÞ nªu ra cho chóng t«i". Nh− vËy, ®iÓm thø nhÊt trong "lêi b¸c bá" lµ: lêi tuyªn bè mµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cã viÖn dÉn ®Õn, chØ ®−îc * Xem b¸o "TiÕng nãi", phô lôc cña sè 24, tr. 3.
  14. V. I. Lª-nin Bän ph¸ ho¹i ®¶ng trong vai "bän ph¸ ho¹i c¸c huyÒn tho¹i" 218 219 lµ ©m m−u chèng Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ chèng ®¶ng, trung −¬ng ®· mêi c¸c ngµi, lµ nh÷ng ng−êi chèng l¹i "nhãm Lª-nin" *, th× theo quan ®iÓm cña c¸c ngµi, téi cña ba ng−êi nh÷ng lêi buéc téi nµy do c¸c ®ång chÝ men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, trong ph¸i thñ tiªu l¹i cµng nÆng h¬n, v× hä ®· kh«ng muèn tham Plª-kha-nèp vµ A. M«-xcèp-xki ®−a ra... C¸c b¹n thÊy kh«ng, gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng ngay c¶ víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn kh«ng cÇn cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng, mµ cÇn cã "nhãm khëi lîi cho hä nh− thÕ. ⎯ §iÒu g× ®· x¶y ra víi c¸c ngµi trong ph¸i x−íng" nh− "nhãm "Tia löa" vµ "B×nh minh"". TÊt nhiªn, nhãm "TiÕng nãi"? Bän hä th−êng xãa vÕt tÝch... mét c¸ch khÐo lÐo "Tia löa" vµ "B×nh minh" lµ nh÷ng nhãm d©n chñ - x· héi c¸ch h¬n. ThËt kh«ng æn tÝ nµo råi, c¸c ngµi ¬i! ThËm chÝ cßn ngu xuÈn m¹ng, cßn c¸c ngµi Mi-kha-in, R«-man vµ I-u-ri th× l¹i cÇn c¸i h¬n c¶ "lêi b¸c bá" cña "Côc t×nh b¸o" Xt«-l−-pin n÷a. nhãm khëi x−íng cña bän thñ tiªu. Nh−ng b©y giê vÊn ®Ò kh«ng C¸c ngµi trong ph¸i "TiÕng nãi" ¹, thËt lµ kh«ng may cho c¸c ph¶i lµ ë ®ã. VÊn ®Ò lµ ë chç ba ng−êi ®ång minh cña M¸c-tèp vµ §an ⎯ theo lêi cña chÝnh b¶n th©n hä ⎯ ®· ®Ò nghÞ thay ngµi cïng víi nh÷ng "lêi b¸c bá" cña c¸c ngµi còng nh− víi nh÷ng truyÒn ®¬n "g©y chuyÖn" gÇn ®©y cña c¸c ngµi. C¸c ngµi muèn Ban chÊp hµnh trung −¬ng b»ng mét nhãm khëi x−íng riªng lµ "chøng minh qu¸ nhiÒu" ⎯ muèn chøng minh r»ng tÊt c¶ nh÷ng nhãm mµ sÏ kh«ng ai cã thÓ hái c¸i giÊy "hé chiÕu" ®¸ng khinh ng−êi d©n chñ - x· héi ®Òu lµ nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng ⎯ cho vµ lµ nhãm sÏ lµm chñ vÒ mÆt "thñ tiªu". Hä "®· b¸c bá"!.. nªn c¸c ngµi ®· kh«ng chøng minh ®−îc c¸i g× c¶. C¸c ngµi h·y Mét trong nh÷ng "®iÓm mÊu chèt" n÷a trong "lêi b¸c bá" suy nghÜ mét tÝ xem: ngµy h«m qua c¸c ngµi ®· tung ra truyÒn ®¬n cña R«-man, Mi-kha-in vµ I-u-ri lµ c©u nãi r»ng ®¹i biÓu cña Ban cña 58 ng−êi (trong sè 58 ng−êi Êy cã bao nhiªu ng−êi gi¶ dèi chÊp hµnh trung −¬ng, khi mêi hä tham gia "dï chØ lµ mét cuéc vµ bao nhiªu ng−êi bÞ lõa bÞp?), trong b¶n truyÒn ®¬n nµy, c¸c häp" cña ban l·nh ®¹o, ®· quyÕn rò hä b»ng c¸ch nãi r»ng «ng ta ngµi m« t¶ kÎ thï cña m×nh ("nhãm Lª-nin") nh− lµ nh÷ng qu¸i (tøc lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng) vµ "nh÷ng ng−êi vËt kinh khñng nhÊt, nh− nh÷ng "bÌ ®¶ng ¨n c−íp", v. v.. Råi b«n-sª-vÝch Nga" kh¸c rÊt mong muèn "tho¸t khái ¶nh h−ëng l·nh ngµy mai th× c¸c ngµi (tøc ban biªn tËp tê "TiÕng nãi") l¹i cho ph¸t ®¹o cña nhãm Lª-nin". Ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi" ®Æc biÖt h©n truyÒn ®¬n víi b¶n "c−¬ng lÜnh c¶i c¸ch" trong ®ã c¸c ngµi tuyªn hoan vÒ b¶n tuyªn bè Êy cña ng−êi b«n-sª-vÝch Nga do ba ng−êi bè r»ng: nÕu trong tÊt c¶ c¸c c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng, chóng trong ph¸i thñ tiªu truyÒn ®i, hy väng r»ng lêi tuyªn bè nµy sÏ t«i (tøc ph¸i "TiÕng nãi") ®−îc b×nh ®¼ng víi nh÷ng con qu¸i biÖn hé cho mét ng−êi nµo ®ã vµ cho mét c¸i g× ®ã. Nh−ng c¸c ngµi thuéc ph¸i "TiÕng nãi" râ rµng lµ ®· rèi trÝ vµ tù m×nh nãi * Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕng nãi" tr¸ch mét ñy viªn trung chèng l¹i m×nh. Mong c¸c ngµi thø lçi cho, c¸c ngµi biªn tËp viªn −¬ng kh¸c thuéc ph¸i "b«n-sª-vÝch Nga" nh− sau: thÊy kh«ng, «ng Êy ®¸ng kÝnh cña tê "TiÕng nãi". Gi¶ thö ng−êi b«n-sª-vÝch, thay "c¶n trë viÖc bæ tuyÓn nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕng nãi" vµo Ban mÆt Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Õn gÆp b¹n h÷u cña c¸c ngµi, lµ chÊp hµnh trung −¬ng, «ng Êy tuyªn bè r»ng c¸c ñy viªn b«n-sª-vÝch ®èi thñ cña c¸i mµ c¸c ngµi gäi lµ "nhãm Lª-nin". Nh− thÕ l¹i trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng... chØ ®ång ý cho bæ tuyÓn nh÷ng cµng kh«ng lîi cho c¸c ngµi. V× chÝnh ng−êi b«n-sª-vÝch nµy ®¹i biÓu nµo cam ®oan tr−íc lµ tõ bá "ph¸i thñ tiªu"". ñy viªn trung ®· viÕt bøc th− vÒ viÖc ba ng−êi b¹n cña c¸c ngµi t¸ch ra khái ®¶ng, −¬ng mµ ph¸i "TiÕng nãi" ®· tr¸ch mét c¸ch ghª gím nh− vËy, hiÖn giê kh«ng thÓ tù tr¶ lêi cho c¸c ngµi trong ph¸i thñ tiªu ®−îc 85. V× mµ chóng t«i ®· ®¨ng trªn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, sè 12. vËy chóng t«i tr¶ lêi thay cho ®ång chÝ Êy nh− sau: nÕu nh÷ng ®iÒu mµ NÕu nh− ng−êi b«n-sª-vÝch nµy kh«ng ph¶i lµ ng−êi theo c¸i mµ c¸c ngµi cho biÕt vÒ ®ång chÝ Êy lµ cã thËt, th× theo quan ®iÓm cña ®¶ng, c¸c ngµi gäi lµ "nhãm Lª-nin", th× lêi dÉn chøng cña ng−êi nµy ®èi ®ång chÝ Êy hoµn toµn ®óng vµ ®· hµnh ®éng hoµn toµn ®óng víi tinh víi c¸c ngµi l¹i cµng v« t− h¬n chø. Gi¶ thö nh÷ng ñy viªn thÇn cña héi nghÞ toµn thÓ.
  15. V. I. Lª-nin 220 221 vËt Êy, víi nh÷ng ng−êi ®· ph¹m hµng lo¹t "téi lçi", v. v., v. v., th× sÏ rÊt tèt. Th−a c¸c ngµi, khi nµo th× c¸c ngµi hµnh ®éng v× "lîi Ých cña ®¶ng" vµ khi nµo th× c¸c ngµi ra tay v× lîi Ých cña b¶n th©n? ⎯ trong tr−êng hîp thø nhÊt hay trong tr−êng hîp thø hai? ⎯ VÒ nh÷ng ... tê truyÒn ®¬n th¬m tho nµy cña ph¸i "TiÕng Bµn vÒ kÕt cÊu x· héi cña nãi", còng nh− vÒ nh÷ng phô lôc cña nã mµ trong ®ã "tÊt c¶ ®Òu ®−îc tËn dông", cho ®Õn c¶ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i triÖu håi ë chÝnh quyÒn, vÒ tiÒn ®å vµ vÒ Gi¬-ne-v¬ tù x−ng lµ "nhãm t− t−ëng cña ph¸i b«n-sª-vÝch", ⎯ chñ nghÜa thñ tiªu tÊt c¶ nh÷ng c¸i Êy ®Òu kh«ng ®¸ng nh¾c ®Õn, nÕu chóng kh«ng lµm cho thÊy hÕt søc râ toµn bé chÝnh s¸ch cña ph¸i "TiÕng nãi"... Nh÷ng vÊn ®Ò nªu ra ë trong ®Çu ®Ò, nÕu kh«ng ph¶i lµ quan Cè g¾ng lªn, c¸c ngµi "ph¸ ho¹i huyÒn tho¹i", cè g¾ng lªn n÷a! träng nhÊt, th× còng chiÕm mét trong nh÷ng vÞ trÝ quan träng HuyÒn tho¹i mµ c¸c ngµi ®· thùc sù gióp chóng t«i ph¸ ho¹i ®−îc: bËc nhÊt trong hÖ thèng quan ®iÓm cña mét ng−êi m¸c-xÝt muèn ®ã lµ huyÒn tho¹i cho r»ng d−êng nh− ë c¸c ngµi , dï sao, còng t×m hiÓu thùc tÕ ë xung quanh m×nh. Kh«ng nghi ngê g× c¶, thêi cßn cã mét c¸i g× chung víi §¶ng d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng. kú 1908 - 1910 lµ mét c¸i g× ®Æc thï. KÕt cÊu x· héi cña x· héi vµ chÝnh quyÒn cã nhiÒu biÕn ®æi, nÕu kh«ng t×m hiÓu c¸c biÕn ®æi nµy th× kh«ng thÓ tiÕn ®−îc mét b−íc trong bÊt kú lÜnh vùc ho¹t ®éng x· héi nµo. VÊn ®Ò tiÒn ®å phô thuéc vµo sù t×m hiÓu nh÷ng "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o biÕn ®æi nµy: ®−¬ng nhiªn ë ®©y ta hiÓu tiÒn ®å kh«ng ph¶i lµ 21 - 22, ngµy 19 th¸ng Ba "Ng−êi d©n chñ - x· héi" nh÷ng lêi ®o¸n trèng rçng vÒ c¸i mµ kh«ng ai biÕt, mµ lµ nh÷ng (1 th¸ng T−) 1911 xu h−íng c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, ⎯ nh÷ng xu h−íng mµ hîp lùc cña nã quyÕt ®Þnh t−¬ng lai gÇn nhÊt cña ®Êt n−íc, nh÷ng xu h−íng quyÕt ®Þnh nhiÖm vô, ph−¬ng h−íng vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña bÊt kú mét nhµ ho¹t ®éng x· héi tù gi¸c nµo. Mµ vÊn ®Ò cuèi cïng nµy, tøc lµ vÊn ®Ò nhiÖm vô, ph−¬ng h−íng vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng, th× l¹i g¾n liÒn hÕt søc mËt thiÕt víi vÊn ®Ò chñ nghÜa thñ tiªu. Cho nªn chóng ta kh«ng lÊy lµm l¹ r»ng ngay tõ n¨m 1908, khi võa míi thÊy râ hay b¾t ®Çu thÊy râ tr−íc m¾t chóng ta lµ mét thêi kú míi vµ ®Æc thï nµo ®ã cña lÞch sö n−íc Nga, th× nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ®· nªu vÊn ®Ò vÒ kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn, vÒ tiÒn ®å vµ vÒ chñ nghÜa thñ tiªu, thµnh mét vÊn ®Ò tr−íc m¾t, ®· chØ ra mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt gi÷a c¸c vÊn ®Ò ®ã vµ ®−a ra th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò cã mét c¸ch cã hÖ thèng. Sau n÷a, hä kh«ng chØ
  16. V. I. Lª-nin Bµn vÒ kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn 222 223 h¹n chÕ ë viÖc th¶o luËn ⎯ ®ã chÝnh lµ lÒ thãi v¨n ch−¬ng hiÓu kÎ ®ã thùc tÕ xa rêi c¬ së cña chñ nghÜa M¸c, nh÷ng kÎ ®ã theo nghÜa xÊu cña danh tõ, ®iÒu ®ã chØ cã thÓ x¶y ra ë nh÷ng thùc tÕ lµ tï nh©n cña ph¸i tù do (nh− ngµi P«-t¬-rª-xèp, nhãm th¶o luËn cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc kh«ng nhËn thøc râ ngµi Lª-vi-tx¬-ki, v.v.)" (tr. 44)1). tr¸ch nhiÖm cña m×nh vµ thê ¬ vÒ mÆt chÝnh trÞ, ⎯ kh«ng ph¶i Dï ai nhËn xÐt nh÷ng t− t−ëng biÓu hiÖn trong c¸c luËn ®iÓm thÕ, hä ®· tr×nh bµy chÝnh x¸c vÒ nh÷ng kÕt qu¶ c¸c cuéc th¶o nµy nh− thÕ nµo ®i n÷a, th× còng vÞ tÊt ®· cã thÓ phñ nhËn mèi liªn luËn, sù tr×nh bµy ®ã cã thÓ dïng lµm kim chØ nam ch¼ng nh÷ng hÖ rÊt chÆt chÏ vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c phÇn riªng biÖt cho thµnh viªn cña c¸i nhãm v¨n ch−¬ng ®ã, ch¼ng nh÷ng cho trong sù ®¸nh gi¸ Êy vÒ thêi kú nµy. VÝ dô chóng ta xem ®¹o ng−êi cã mèi liªn hÖ b»ng c¸ch nµy hay b»ng c¸ch kh¸c víi mét dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét 1906 (®¹o luËt ngµy 14 th¸ng S¸u 1910): lo¹i trÝ thøc nhÊt ®Þnh, mµ cßn cho hÕt th¶y mäi ®¹i biÓu tù gi¸c hoµn toµn kh«ng chèi c·i ®−îc lµ nã cã tÝnh chÊt t− s¶n râ rÖt, nã cña giai cÊp coi chñ nghÜa M¸c lµ hÖ t− t−ëng cña m×nh. §Õn cuèi ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt c¬ b¶n trong chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, mµ n¨m 1908, c«ng t¸c cÇn thiÕt nµy ®· hoµn thµnh. "c¸c tÇng líp trªn" ®· thùc hiÖn tõ l©u ®èi víi c«ng x· vµ ®èi víi KÕt qu¶ chñ yÕu cña c«ng t¸c nµy nh− thÕ nµo, t«i ®· nãi trong chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt ®−îc chia. Nh−ng cho ®Õn nay, c¶ nh÷ng sè 2 t¹p chÝ cña chóng ta 86. T«i xin trÝch dÉn ë ®©y mét vµi dßng ng−êi v« nguyªn t¾c nhÊt, xu thêi nhÊt nh− lo¹i c¸c ®¶ng viªn d©n ®Ó sù tr×nh bµy tiÕp theo ®−îc dÔ hiÓu. chñ - lËp hiÕn còng kh«ng d¸m kh¼ng ®Þnh r»ng b−íc ngoÆt c¬ "Sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é nhµ n−íc Nga trong ba thÕ kû gÇn b¶n ®ã ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ®· t¹o ra nh÷ng c¬ së míi cho nÒn ®©y chØ cho chóng ta thÊy r»ng nã ®· thay ®æi tÝnh chÊt giai cÊp kinh tÕ n«ng d©n t− b¶n chñ nghÜa, ®· thñ tiªu ®−îc nh÷ng vÊn cña nã theo mét h−íng râ rµng. ChÕ ®é qu©n chñ thÕ kû XVII ®Ò cò. Mèi liªn hÖ gi÷a ®¹o luËt ngµy 14 th¸ng S¸u 1910 víi chÕ víi §u-ma cña l·nh chóa kh«ng gièng nh− chÕ ®é qu©n chñ quan ®é bÇu cö vµo §u-ma III vµ thµnh phÇn x· héi cña nã, thËt lµ râ liªu - quý téc thÕ kû XVIII. ChÕ ®é qu©n chñ cña nöa ®Çu thÕ rµng: nÕu kh«ng cã sù liªn minh cña chÝnh quyÒn trung −¬ng víi kû XIX kh¸c víi chÕ ®é qu©n chñ trong nh÷ng n¨m 1861 - 1904. bän ®Þa chñ phong kiÕn (chóng t«i dïng ë ®©y mét tõ kh«ng hoµn Nh÷ng n¨m 1908 - 1910 thÓ hiÖn râ rµng mét giai ®o¹n míi, ®¸nh toµn chÝnh x¸c, nh−ng th«ng dông ë kh¾p ch©u ¢u) vµ tÇng líp dÊu thªm mét b−íc n÷a còng theo c¸i h−íng cã thÓ gäi lµ h−íng trªn cña giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp, th× kh«ng thÓ nµo thùc tiÕn tíi chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n. C¶ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt hiÖn t¹i hiÖn ®¹o luËt ®ã vµ dïng mét lo¹t biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn ®¹o luËt cña chóng ta vµ c¶ §u-ma III ®Òu cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi ®ã. Nh− vËy lµ tr−íc m¾t chóng ta cã mét bËc ®Æc thï trong b−íc tiÕn nµy. Nh− vËy, giai ®o¹n míi kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn toµn bé sù tiÕn ho¸ t− b¶n chñ nghÜa cña ®Êt n−íc. BËc nµy cã thñ tiªu "chÝnh quyÒn vµ thu nhËp" ⎯ nãi theo ý nghÜa x· héi häc t−îng ngÉu nhiªn, mµ lµ mét bËc ®Æc thï trong sù tiÕn ho¸ t− ⎯ cña bän chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu phong kiÕn kh«ng? Kh«ng, b¶n chñ nghÜa cña ®Êt n−íc. Giai ®o¹n míi nµy kh«ng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cò, còng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn kh«ng thñ tiªu. Nh÷ng sù biÕn ®æi xÈy ra trong lÜnh vùc nµy còng ®Ò ®ã, cho nªn kh«ng thñ tiªu ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, giai ®o¹n nh− trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c, ®Òu kh«ng xo¸ bá nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña chÕ ®é cò vµ mèi quan hÖ lÉn nhau cò cña c¸c lùc míi nµy ®ßi hái ph¶i ¸p dông ph−¬ng ph¸p míi nh»m chuÈn bÞ l−îng x· héi. Cho nªn nhiÖm vô c¬ b¶n cña nhµ ho¹t ®éng x· gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cò theo lèi cò" (sè 2, tr. 43). Vµ d−íi ®ã héi tù gi¸c rÊt râ rµng: tÝnh ®Õn nh÷ng sù biÕn ®æi míi Êy, "lîi mét vµi dßng n÷a: "Nh÷ng ai phñ nhËn hoÆc kh«ng hiÓu... sù thËt lµ tr−íc mÆt chóng ta cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò cò vµ chóng ta _______________________________________ h−ëng øng c¸ch gi¶i quyÕt nh− cò nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, ⎯ nh÷ng 1) Xem tËp nµy, tr. 145.
  17. V. I. Lª-nin Bµn vÒ kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn 224 225 dông" chóng, n¾m lÊy chóng ⎯ nÕu cã thÓ nãi ®−îc nh− vËy ⎯ bãng giã vµ gi¶ thiÕt trèng rçng th× v« sè, cßn tr¶ lêi th¼ng th¾n th× vµ ®ång thêi kh«ng th¶ m×nh tr«i theo dßng n−íc mét c¸ch bÊt ch¼ng cã lÊy mét c©u. C¸i nÐt ®Æc biÖt, tiªu biÓu cña tËp ®oµn nµy lµ −a chuéng tÝnh kh«ng râ rµng, nghÜa lµ −a chuéng chÝnh c¸i lùc, kh«ng vøt bá hÕt mäi c¸i cò, gi÷ l¹i c¸i c¬ b¶n ngay c¶ trong nh÷ng h×nh thøc ho¹t ®éng, chø kh«ng ph¶i chØ trong lý luËn, ®Æc ®iÓm ®· ®−îc c«ng nhËn mét c¸ch døt kho¸t nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt, râ rµng nhÊt lµ mét nh©n tè cÊu thµnh cña kh¸i niÖm chñ trong c−¬ng lÜnh, trong nh÷ng nguyªn t¾c chÝnh trÞ. Thö hái "nh÷ng nhµ l·nh ®¹o t− t−ëng" nh− c¸c ngµi P«-t¬- nghÜa thñ tiªu, ®óng vµo lóc ng−êi ta ®· ®−a ra mét c©u tr¶ lêi rª-xèp vµ M¸c-tèp, §an vµ ¸c-xen-rèt, Lª-vi-tx¬-ki vµ M¸c- th¼ng th¾n cho c¸c vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña. Th¶ m×nh tr«i theo t−-nèp, tËp häp xung quanh nh÷ng lo¹i b¸o chÝ nh− "Phôc h−ng", dßng n−íc mét c¸ch kh«ng râ rµng, m¬n trín tÝnh kh«ng râ rµng cña m×nh, "sæ toÑt" c¸i g× ®èi lËp víi c¸i hiÖn cã kh«ng râ rµng, ⎯ "§êi sèng", "Sù nghiÖp cuéc sèng", "B×nh minh cña chóng ta", v.v., ®· cã th¸i ®é nh− thÕ nµo ®èi víi c©u tr¶ lêi râ rµng cho ®ã chÝnh lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña chñ nghÜa "nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña" ®ã, ®èi víi sù tr×nh bµy th¼ng thñ tiªu. Bän theo chñ nghÜa c¬ héi bÊt kú lóc nµo vµ ë ®©u còng th¾n vµ râ rµng nh÷ng quan ®iÓm nhÊt ®Þnh? Hä ®· biÓu hiÖn th¶ m×nh tr«i theo dßng n−íc mét c¸ch tiªu cùc, hä tù b»ng lßng th¸i ®é ®óng lµ kh«ng ph¶i nh− nh÷ng nhµ chÝnh trÞ, kh«ng ph¶i vÒ nh÷ng c©u tr¶ lêi "tuú thêi, tuú lóc", ë ®¹i héi nµy (chèng say r−îu) hay ®¹i héi kh¸c (c«ng x−ëng)87, hä tho¶ m·n vÒ sù thèng nh− "nh÷ng nhµ l·nh ®¹o t− t−ëng", kh«ng ph¶i nh− nh÷ng nhµ chÝnh luËn cã tr¸ch nhiÖm, mµ nh− mét giíi v¨n ch−¬ng, nh− mét nhÊt ë "héi" nµy (dï lµ mét héi ®¸ng kÝnh nhÊt vµ cã Ých nhÊt nh−: nhãm trÝ thøc, nh− nh÷ng x¹ thñ tù do cña c¸i nhãm t¸c gi¶ tù c«ng héi, héi tiªu dïng, héi v¨n hãa, héi cai r−îu, v.v.) hay ë do. Víi t− c¸ch lµ nh÷ng ng−êi biÕt ®¸nh gi¸ c¸i mèt vµ tinh thÇn mét héi kh¸c, v. v.. Chñ nghÜa thñ tiªu lµ mét tæng hßa nh÷ng xu cña thêi ®¹i ë trong c¸c xa-l«ng tù do chñ nghÜa, hä c−êi nh¹o h−íng vèn cã cña bÊt kú chñ nghÜa c¬ héi nµo nãi chung, nh÷ng mét c¸ch kÎ c¶ tr−íc c¸i xu h−íng cò kü Êy, lçi thêi, qu¸i gë muèn xu h−íng nµy biÓu hiÖn ra d−íi nh÷ng h×nh thøc cô thÓ nhÊt ®Þnh tr¶ lêi râ rµng cho nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña. Râ rµng mµ lµm ë vµo mét trong nh÷ng thêi kú lÞch sö cña n−íc Nga vµ ë mét g×, khi ng−êi ta cã thÓ tuú ý viÕt ë ®©u còng ®−îc, viÕt vÒ c¸i g× trong nh÷ng xu h−íng chÝnh trÞ - x· héi cña chóng ta. còng ®−îc, viÕt g× còng ®−îc, viÕt thÕ nµo còng ®−îc? Bao giê LÞch sö chØ cßn gi÷ l¹i cã hai ý kiÕn chÝnh x¸c cña nh÷ng ng−êi th× c¸c ngµi Mi-li-u-cèp vµ c¸c ngµi Xt¬-ru-vª ®−a ra ®−îc nh÷ng thuéc ph¸i thñ tiªu ®èi víi "c©u tr¶ lêi th¼ng th¾n" (cho c¸c vÊn ®iÓn h×nh hay vÒ tÊt c¶ nh÷ng lîi léc, tiÖn lîi, −u thÕ b¾t nguån tõ ®Ò ®¸ng nguyÒn rña) ®· tr×nh bµy trªn. ý kiÕn thø nhÊt lµ nªn thay tÝnh tõ t− s¶n b»ng tÝnh tõ tµi phiÖt. ⎯ Nh−ng sù thay thÕ nµy sù trèn tr¸nh nh÷ng c©u tr¶ lêi th¼ng th¾n, nh÷ng sù tr×nh bµy chÝnh x¸c vÒ c¸c quan ®iÓm, nh÷ng professions de foi1) râ rµng, cã lÏ hoµn toµn kh«ng ®óng. Thêi kú 1861 - 1904 cho chóng ta v.v.? Bao giê th× bän I-van hay quªn (vµ ®Æc biÖt lµ bän I-van thÊy r»ng trong c¸c lÜnh vùc hÕt søc kh¸c nhau cña ®êi sèng, ¶nh kh«ng thÝch nh¾c ®Õn nh÷ng ®iÓm râ rµng tr−íc kia) ®−îc c¸c h−ëng cña chÕ ®é tµi phiÖt ngµy cµng t¨ng vµ th−êng th−êng lµ giíi hÕt søc réng r·i cña "x· héi" kÝnh mÕn vµ t«n träng? chiÕm −u thÕ. Trong thêi kú 1908 - 1910 chóng ta thÊy, kh¸c víi Trong suèt ba n¨m chóng ta kh«ng hÒ thÊy toµn bé c¸i tËp "chÕ ®é tµi phiÖt", nh÷ng kÕt qu¶ cña viÖc giai cÊp t− s¶n, do nhËn ®oµn t¸c gi¶ nµy cã m¶y may ý ®å ®Þnh ®−a ra mét c©u tr¶ lêi râ thøc ®−îc m×nh lµ mét giai cÊp, do tÝnh ®Õn nh÷ng bµi häc mµ rµng cña m×nh ®èi víi "nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña". Lèi nãi thêi gian ba n¨m tr−íc ®ã ®· ®em l¹i cho sù gi¸c ngé giai cÊp cña nã, nªn ®· x©y dùng ®−îc mét hÖ t− t−ëng thï ®Þch vÒ nguyªn _______________________________________ ⎯ c−¬ng lÜnh t¾c c¶ víi chñ nghÜa x· héi (h¬n n÷a kh«ng ph¶i víi chñ nghÜa 1)
  18. V. I. Lª-nin Bµn vÒ kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn 226 227 x· héi cña toµn ch©u ¢u, kh«ng ph¶i víi chñ nghÜa x· héi nãi vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña", th× còng kh«ng thÓ ®−îc. B¶n tÝnh nh− chung, mµ chÝnh lµ víi chñ nghÜa x· héi Nga) c¶ víi chñ nghÜa thÕ nµo th× nhÊt ®Þnh nã cø ph¶i nh− thÕ Êy. LÞch sö o¸i o¨m ®· d©n chñ. Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ. Giai cÊp t− s¶n ®· ®−îc tæ chøc khiÕn cho chÝnh ph¸i thñ tiªu, nh÷ng kÎ thÝch tù x−ng lµ "tiªn trong ph¹m vi toµn quèc, nghÜa lµ ®· ®−îc tæ chøc thµnh mét giai tiÕn", xa l¹ víi "chñ nghÜa b¶o thñ" vµ håi n¨m 1908 ®· bÜu m«i chÕ nh¹o nh÷ng lêi chØ dÉn vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i tr¶ lêi th¼ng th¾n, ⎯ cÊp, mµ mét bé phËn nhÊt ®Þnh cña nã th−êng xuyªn cã ®¹i biÓu th× mïa hÌ 1910, kho¶ng mét n¨m r−ìi sau, l¹i buéc ph¶i tÝnh ®Õn (vµ ®¹i biÓu rÊt cã ¶nh h−ëng) trong §u-ma III. Sau cïng, c¶ trong chÝnh s¸ch ruéng ®Êt nh÷ng n¨m 1908 - 1910, ®· cã mét nh÷ng lêi chØ dÉn ®ã. Nh÷ng sù kiÖn x¶y ra ë chÝnh phe hä ph−¬ng thøc thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh cña chÕ ®é ruéng buéc hä ph¶i lµm nh− vËy. T−ëng chõng hä ®· hoµn toµn trèn ®Êt t− s¶n. Cho ®Õn nay, kÕ ho¹ch nµy " kh«ng ®i ®Õn ®©u c¶", ®iÒu tr¸nh sù tr¶ lêi th¼ng th¾n theo yªu cÇu ë nh÷ng "tö ®Þa" hÌn h¹, ®ã ®· râ rµng, nh−ng thÊt b¹i nµy lµ thÊt b¹i cña mét trong nh÷ng lçi thêi, hñ b¹i, v« dông, cã h¹i nµo ®ã, th× bçng nhiªn sau mét n¨m ph−¬ng thøc t− s¶n bªn c¹nh "th¾ng lîi" râ rµng cña chÕ ®é tµi r−ìi, chÝnh ngay trong ph¸i thñ tiªu nµy l¹i xuÊt hiÖn mét "trµo phiÖt ë n«ng th«n: nghÜa lµ chÕ ®é tµi phiÖt ë n«ng th«n ch¾c l−u" còng yªu cÇu sù tr¶ lêi th¼ng th¾n vµ c¶ gan ®−a ra c©u tr¶ ch¾n lµ thu ®−îc lîi trong chÝnh s¸ch ruéng ®Êt nh÷ng n¨m 1908 - lêi th¼ng th¾n! 1910, nh−ng c¸i chÕ ®é t− s¶n mµ v× nã ng−êi ta ®· ph¶i hy sinh I-u. La-rin, nh− ng−êi ta thÊy tr−íc, ®· ®ãng vai trß "kÎ c¶ rÊt nhiÒu, vÉn ch−a thÓ "®øng v÷ng ®−îc". Nãi tãm l¹i, ý kiÕn ®Ò gan" nµy, nh−ng lÇn nµy kh«ng ph¶i chØ cã mét m×nh La-rin. La- rin, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, lµ mét enfant terrible1) cña chñ nghÞ dïng thuËt ng÷ "tµi phiÖt" ®Òu kh«ng tho¶ ®¸ng xÐt vÒ mäi mÆt, vµ kh«ng tho¶ ®¸ng ®Õn nçi khiÕn cho chÝnh nh÷ng ng−êi nghÜa c¬ héi. Theo quan ®iÓm cña nh÷ng phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa theo chñ nghÜa thñ tiªu h×nh nh− còng muèn quªn ®Ò nghÞ th× La-rin cã nh−îc ®iÓm lín lµ lÜnh héi mét c¸ch nghiªm tóc, ®ã ®i. ch©n thµnh vµ cã suy nghÜ c¸c khuynh h−íng xuÊt hiÖn ë trong Mét ý kiÕn kh¸c: c©u tr¶ lêi tr×nh bµy trªn kh«ng ®óng, v× nh÷ng phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa, cè g¾ng kÕt hîp c¸c khuynh chung quy l¹i lµ lêi khuyªn: "cø lao vµo n¬i ®· mét lÇn"... gÆp h−íng ®ã thµnh mét chØnh thÓ, suy nghÜ ®Õn cïng, t×m ®−îc thÊt b¹i 88. ý kiÕn gän nh−ng kiªn quyÕt nµy cã gi¸ trÞ ë chç nã nh÷ng c©u tr¶ lêi th¼ng th¾n vµ rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn thùc tæng kÕt ®−îc mét c¸ch næi bËt tÊt c¶ nh÷ng bµi ph¸t biÓu trong tÕ. Nh÷ng ai ®· ®äc quyÓn s¸ch cña La-rin nãi vÒ ®¶ng c«ng nh©n réng r·i, ⎯ quyÓn s¸ch nµy xuÊt b¶n c¸ch ®©y 3 - 4 n¨m, ⎯ ch¾c s¸ch b¸o cña ph¸i thñ tiªu, kÓ tõ quyÓn "Phong trµo x· héi" cña P«-r¬-rª-xèp cho ®Õn bµi cña ngµi Lª-vi-tx¬-ki trong t¹p chÝ ®Òu nhí r»ng La-rin ®· nhiÖt liÖt tiÕp thô nh− thÕ nµo c¸i t− t−ëng "B×nh minh cña chóng ta". Néi dung cña ý kiÕn nµy thuÇn tuý cã lõng tiÕng cña ¸c-xen-rèt vÒ ®¹i héi c«ng nh©n. tÝnh chÊt tiªu cùc; nã chØ giíi h¹n ë viÖc lªn ¸n ý ®å "cø lao vµo Tõ th¸ng Ba 1910, trong tê "Phôc h−ng", La-rin ®· b¾t ®Çu n¬i", mµ kh«ng ®Ò ra mét chØ dÉn tÝch cùc nµo xem nªn "lao vµo" ®¨ng mét lo¹t bµi chÝnh lµ vÒ vÊn ®Ò kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn, chç nµo. Hä nãi: cø th¶ m×nh tr«i theo dßng n−íc, mÆc cho nã vÒ tiÒn ®å vµ vÒ chñ nghÜa thñ tiªu. Ngµi Pi-lª-tx¬-ki còng t¸n ®−a ®i ®©u th× ®−a, còng nh− "tÊt c¶" mäi ng−êi, cßn ®−a ®Õn ®©u thµnh La-rin. Víi th¸i ®é h¨ng h¸i cña nh÷ng tÝn ®å míi, c¶ hai nhµ v¨n, sau khi ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, ⎯ nh÷ng vÊn ®Ò mµ vµ ph¶i ®−a ®Õn ®©u th× kh«ng cÇn tæng kÕt lµm g×. Nh−ng dï nh÷ng phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa cã muèn yªn th©n trong phe thñ tiªu cña hä, hä ®· hoµi c«ng t×m kiÕm mét c©u tr¶ khái ph¶i tiÕn hµnh mäi sù tæng kÕt vµ muèn trèn tr¸nh nh÷ng _______________________________________ ⎯ ®øa con ngç nghÞch cuéc ®µm luËn "kh«ng dÔ chÞu" vÒ c©u tr¶ lêi th¼ng th¾n cho "nh÷ng 1)
  19. V. I. Lª-nin Bµn vÒ kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn 228 229 lêi th¼ng th¾n, ⎯ ®· hÊp tÊp ®i vµo vÊn ®Ò. Theo hä th× ch¼ng suy tµn, ®· trë thµnh v« dông, ⎯ ng−êi Êy cÇn ph¶i hiÓu mét c¸ch triÖt ®Ó nh÷ng ®iÒu kiÖn x©y dùng" (nh− trªn, tr. 14). cÇn ph¶i nãi ®Õn chÕ ®é n«ng n« trong n−íc Nga hiÖn t¹i n÷a, chÝnh quyÒn ®· trë thµnh chÝnh quyÒn t− s¶n råi. Lµm næi bËt ThÕ nµo, ch¼ng ph¶i lµ «ng La-rin nµy ng©y th¬ hay sao? ¤ng c¸i "thµnh phÇn thø ba" lõng tiÕng, La-rin nãi: "thµnh phÇn thø ta ®ßi bän c¬ héi ph¶i "triÖt ®Ó", ®ßi bän nµy "kh«ng ®−îc ngåi nhÊt vµ thµnh phÇn thø hai ®Òu cã thÓ ngñ yªn: tr−íc m¾t kh«ng gi÷a hai c¸i ghÕ"! ph¶i lµ th¸ng M−êi 1905" ("Phôc h−ng", sè 9 - 10, tr. 20). "Sau Ban biªn tËp tê "Phôc h−ng" ®· hoang mang. Trong sè 9 - 10, khi gi¶i t¸n §u-ma, ng−êi ta l¹i kh«i phôc nã cßn nhanh h¬n khi tuyªn bè kh«ng ®ång ý víi La-rin, ban biªn tËp viÕt: (La-rin cã) "t− t−ëng míi mÎ", nh−ng "c¸c bµi b¸o cña I-u. La- n−íc ¸o sau c¸ch m¹ng lµ n−íc ®· thñ tiªu hiÕn ph¸p n¨m 1851 ®Ó råi l¹i thõa nhËn nã vµo n¨m 1860, nghÜa lµ sau 9 n¨m, mµ rin kh«ng thuyÕt phôc ®−îc chóng t«i". Trong sè II, V. Mi- kh«ng cÇn mét cuéc c¸ch m¹ng nµo, ®¬n thuÇn chØ v× lîi Ých cña rèp, ch¾c lµ thay mÆt cho ban biªn tËp, ®· ph¶n ®èi La-rin: Mi- rèp thõa nhËn lµ La-rin vµ Pi-lª-tx¬-ki "®¹i biÓu cho mét trµo l−u mét bé phËn cã thÕ lùc nhÊt cña giai cÊp thèng trÞ, lµ bé phËn ®· c¶i t¹o nÒn kinh tÕ cña m×nh theo kiÓu t− b¶n chñ nghÜa. VÒ sau, nhÊt ®Þnh, mét trµo l−u ch−a ®−îc x©y dùng bao nhiªu vÒ mÆt lý sau khi chÕ ®é x· héi cña c¸c quan hÖ t− s¶n ®· trë thµnh v÷ng luËn, nh−ng ®· dïng mét ng«n ng÷ rÊt râ rµng" (theo quan ®iÓm ch¾c råi, th× ë n−íc ta còng nh− ë kh¾p n¬i, cuéc ®Êu tranh cña cña bän c¬ héi, ®ã lµ mét khuyÕt ®iÓm hÕt søc lín!). Ngµi Mi-rèp c¸c tÇng líp kh¸c nhau cña c¸c giai cÊp thèng trÞ buéc chóng ph¶i viÕt: "La-rin ®· nh©n tiÖn vµ mét c¸ch hoµn toµn bÊt ngê, ®Ò cËp më réng ph¹m vi quyÒn bÇu cö..." (nh− trªn, tr. 26). "Qu¸ tr×nh ®Õn" (thÕ ®Êy ! c¸i chµng La-rin hay g©y phiÒn phøc Êy lu«n lu«n n−íc Nga gia nhËp vµo thÕ giíi t− b¶n chñ nghÜa... còng dïng "mét ng«n ng÷ rÊt râ rµng" g©y khã chÞu cho c¸c «ng b¹n cña ®ang ®−îc hoµn thµnh c¶ vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ. Sù hoµn m×nh!) "c¶ mét vÊn ®Ò kh¸c, tøc vÊn ®Ò chñ nghÜa thñ tiªu. Chóng thµnh nµy cã nghÜa lµ ë giai ®o¹n hiÖn t¹i, kh«ng thÓ cã mét t«i thÊy h×nh nh− gi÷a c¸c h×nh thøc x©y dùng ®¶ng vµ b¶n chÊt phong trµo c¸ch m¹ng toµn quèc nh− phong trµo c¸ch m¹ng cña chÝnh phñ Nga kh«ng cã mét mèi liªn quan mËt thiÕt, cho nªn n¨m 1905" (tr. 27). chóng t«i xin dµnh cho m×nh quyÒn chØ nãi riªng vÒ vÊn ®Ò nµy" "Nh− vËy, mét khi chÝnh quyÒn" (theo kÕt luËn cña La-rin) (tr. 22, sè ra ngµy 7 th¸ng B¶y 1910). "tuyÖt nhiªn kh«ng n»m "hÇu nh− hoµn toµn" trong tay bän phong L. M¸c-tèp, thay mÆt c¸i "chóng t«i" Êy, ®· "chØ nãi riªng" kiÕn ruéng ®Êt, th× cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh chÝnh quyÒn do "c¸c trong t¹p chÝ "§êi sèng", sè I (ngµy 30 th¸ng T¸m 1910): «ng ta nhµ t− b¶n n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp" tiÕn hµnh chèng bän tuyªn bè r»ng "chØ cã thÓ t¸n thµnh" (tr. 4) V. Mi-rèp vµ ban biªn phong kiÕn, kh«ng thÓ biÕn thµnh mét cuéc ®Êu tranh toµn quèc tËp chèng l¹i La-rin. Nh− vËy, lêi ph¸t biÓu cuèi cïng trong toµn chèng chÝnh quyÒn hiÖn t¹i ®−îc" (sè 11, tr. 9)... "Tr«ng chê vµo bé cuéc tranh luËn nµy cña ph¸i thñ tiªu ®· do L. M¸c-tèp nãi ra. "cao trµo toµn quèc" s¾p ®Õn ®Ó x©y dùng ®−êng lèi s¸ch l−îc B©y giê chóng ta h·y xem xÐt lêi ph¸t biÓu cuèi cïng nµy cña m×nh, cã nghÜa lµ h·m m×nh vµo thÕ chê ®îi v« Ých" (nh− trªn, cña ph¸i thñ tiªu. tr. 11). "Ng−êi ta kh«ng thÓ ngåi gi÷a hai c¸i ghÕ ®−îc. NÕu kh«ng M¸c-tèp lu«n lu«n b¾t tay vµo viÖc rÊt h¨ng vµ rÊt... "khÐo". cã ®iÒu g× thay ®æi trong tÝnh chÊt x· héi cña chÝnh quyÒn, th× nh− ¤ng ta b¾t ®Çu nãi r»ng: "ngay sau ngµy 3. VI. 1907, ë n−íc ta, ng−êi vËy c¶ nhiÖm vô vµ h×nh thøc ho¹t ®éng ph¶i gièng nh− tr−íc, vµ ta ®· b¾t ®Çu t×m kiÕm cÈn thËn giai cÊp t− b¶n ®ang n¾m chØ cßn cã "®Êu tranh víi ph¸i thñ tiªu". NÕu ai muèn ®i xa h¬n, chÝnh quyÒn hoÆc giai cÊp t− s¶n ®ang thèng trÞ". "ChÕ ®é ngµy 3 muèn x©y dùng c¸i míi ®Ó thay thÕ, tiÕp tôc vµ ®Ò cao c¸i cò ®· th¸ng S¸u lµ mét chÕ ®é thèng trÞ cña giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng
  20. V. I. Lª-nin Bµn vÒ kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn 230 231 nghiÖp Nga. Nhãm nhµ v¨n men-sª-vÝch nãi trªn (La-rin, Pi-lª râ rµng do "ph¸i chÝnh thèng" nªu ra. M¸c-tèp biÕt rÊt râ "ai thùc tx¬-ki) vµ nh÷ng ®Þch thñ b«n-sª-vÝch chÝnh thèng cña hä, tøc ra ®· b¾t ®Çu"; ai ®· b¾t ®Çu (vµ kÕt thóc) viÖc th¶o c©u tr¶ lêi lµ nh÷ng ng−êi håi n¨m 1908" ®· viÕt "vÒ sù xuÊt hiÖn chÕ ®é chÝnh x¸c, vµ ai ®· chØ c−êi chÕ nh¹o vµ biÓu thÞ kh«ng ®ång ý, nh−ng ®· kh«ng ®−a ra vµ hiÖn kh«ng ®−a ra ®−îc mét c©u tr¶ qu©n chñ t− s¶n t¹i n−íc Nga", "®Òu thõa nhËn c«ng thøc nµy lêi nµo c¶. mét c¸ch gièng nhau". ThÕ nµo, ®ã ch¼ng ph¶i lµ mét sù "khÐo lÐo" tuyÖt vêi hay sao? Ng−êi ta kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc mét thñ ®o¹n nµo ®¸ng La-rin tr¸ch M¸c-tèp lµ ngåi gi÷a hai c¸i ghÕ, «ng ta th¼ng th¾n, phÉn né h¬n, kh«ng trung thùc h¬n thñ ®o¹n ®ã cña L. M¸c-tèp! kh«ng quanh co, kh«ng lÌo l¸, thõa nhËn lµ ph¶i ®Êu tranh chèng La-rin, v× sù th¼ng th¾n vµ thµnh thËt cña m×nh ®· xóc ph¹m l¹i ph¸i thñ tiªu, nÕu kh«ng söa ®æi l¹i ®−îc c©u tr¶ lêi cña "ph¸i m¹nh ®Õn c¸c nhµ ngo¹i giao cña chñ nghÜa thñ tiªu, v× «ng ta ®· chÝnh thèng" ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña. thõa nhËn (dï lµ sau mét n¨m r−ìi) r»ng kh«ng cã mét c©u tr¶ Cßn M¸c-tèp th× nhµo lén trªn kh«ng "mét c¸ch khÐo lÐo" lêi chÝnh x¸c th× kh«ng thÓ ®−îc. Nãi thËt mÊt lßng. L. M¸c-tèp vµ t×m c¸ch lµm cho ®éc gi¶ (c¸c ®éc gi¶ nµy håi th¸ng T¸m 1910 m−u toan ®¸nh lõa ng−êi ®äc, tr×nh bµy sù viÖc nh− thÓ lµ La-rin vµ ph¸i chÝnh thèng cïng thõa nhËn "mét c«ng thøc nh− nhau", ⎯ hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng nghe mét ph¸i kh¸c nãi) tin r»ng c¶ La-rin lÉn "ph¸i chÝnh thèng" ®Òu ®· "thõa nhËn mét c¸ch gièng dï r»ng trong thùc tÕ, c«ng thøc nµy vµ c«ng thøc kia lµ ®èi nhau" c¸i "c«ng thøc nµy". lËp nhau: c«ng thøc cña La-rin ®−a ®Õn chç biÖn hé cho chñ Sù khÐo lÐo ®ã lµ khÐo lÐo theo kiÓu Bu-rª-nin hay Men-si- nghÜa thñ tiªu, cßn c«ng thøc cña "ph¸i chÝnh thèng" th× ®−a ®Õn cèp 89, bëi v× ng−êi ta kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc mét hµnh chç lªn ¸n chñ nghÜa thñ tiªu. vi nµo xa rêi ch©n lý... mét c¸ch tr¬ trÏn h¬n thÕ n÷a. §Ó che ®Ëy thñ ®o¹n cña m×nh, M¸c-tèp rót tõ trong "c«ng thøc" ra mét ch÷, xuyªn t¹c mèi liªn hÖ cña ch÷ nµy víi c«ng Còng trong tµi liÖu trªn, M¸c-tèp cßn viÕt: "Trong c¸c cuéc thøc (biÖn ph¸p nµy ®· ®−îc Bu-rª-nin vµ Men-si-cèp nghiªn tranh luËn cã tÝnh chÊt v¨n ch−¬ng, ng−êi ta th−êng hay quªn cøu ra ®Õn møc hoµn h¶o). M¸c-tèp kh¼ng ®Þnh r»ng ph¸i chÝnh ai lµ ng−êi thùc ra ®· "b¾t ®Çu"". §óng thÕ, t×nh h×nh nµy x¶y ra trong c¸c cuéc tranh luËn cña c¸c t¸c gi¶, khi vÊn ®Ò kh«ng ph¶i thèng ®· viÕt vÒ "sù xuÊt hiÖn chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n t¹i n−íc Nga", ⎯ La-rin th× viÕt r»ng ch¼ng cÇn ph¶i nãi g× vÒ chÕ ®é n«ng lµ th¶o ra mét c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c, râ rµng cho nh÷ng vÊn ®Ò n« ë Nga, r»ng chÝnh quyÒn ®· trë thµnh chÝnh quyÒn t− s¶n, ⎯ ®¸ng nguyÒn rña. Nh−ng, vÊn ®Ò mµ chóng ta nãi ®Õn chÝnh kh«ng "cã nghÜa lµ" c«ng thøc cña La-rin vµ c«ng thøc cña ph¸i chÝnh ph¶i chØ lµ mét "cuéc tranh luËn" cña c¸c t¸c gi¶, còng nh− kh«ng thèng "gièng nhau"!! Trß ¶o thuËt kÕt thóc. §éc gi¶ nµo tin M¸c- ph¶i chØ lµ mét "cuéc tranh luËn" cã tÝnh chÊt v¨n ch−¬ng, ®iÒu tèp th× bÞ lõa. nµy L. M¸c-tèp ®· biÕt mét c¸ch râ rµng, t−êng tËn, chÝnh x¸c Nh−ng thùc ra, "c«ng thøc", hay nãi cho ®óng h¬n, c©u tr¶ vµ trùc tiÕp trong khi «ng ta lµm cho ®éc gi¶ cña tê "§êi sèng" lêi cña ph¸i chÝnh thèng, nãi r»ng: chÝnh quyÒn cò ë n−íc Nga bÞ lÇm lÉn. M¸c-tèp biÕt rÊt râ c©u tr¶ lêi râ rµng do "ph¸i chÝnh "tiÕn thªm mét b−íc n÷a theo con ®−êng chuyÓn biÕn thµnh chÕ thèng" ®−a ra vµ ñng hé lµ nh− thÕ nµo. M¸c-tèp biÕt rÊt râ La-rin ®é qu©n chñ t− s¶n", h¬n n÷a b¶o vÖ chÝnh con ®−êng ph¸t triÓn ®Êu tranh chÝnh lµ víi c©u tr¶ lêi Êy, gäi nã lµ mét "c«ng thøc t− b¶n chñ nghÜa nh»m "duy tr× chÝnh quyÒn vµ thu nhËp cho bän cøng ®ê", lµ sù "x©y dùng l©u ®µi l¬ löng trªn kh«ng", v.v.. M¸c- chiÕm h÷u ruéng ®Êt ®óng lµ theo kiÓu phong kiÕn", ⎯ kÕt qu¶ cña tèp biÕt rÊt râ lµ b¶n th©n «ng ta vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cïng t×nh h×nh thùc tÕ nµy lµ "nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n cña ®êi sèng kinh t− t−ëng, nh÷ng ng−êi céng sù cña «ng ta ®· b¸c bá c©u tr¶ lêi
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2