06 tình trạng vitamin D huyết thanh của bệnh nhân bệnh parkinson

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 06 TÌNH TRẠNG VITAMIN D HUYẾT THANH<br /> CỦA BỆNH NHÂN BỆNH PARKINSON<br /> Nguyễn Thi Hùng*, Nguyễn Lê Minh Trang*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá tình trạng vitamin D trong máu bệnh nhân bệnh Parkinson.<br /> Phương pháp nghiên cứu: 33 bệnh nhân Parkinson đến khám tại bệnh viện Nguyễn Tri Phương được<br /> khảo sát qua hỏi bệnh, thăm khám và xét nghiệm vitamin D huyết thanh.<br /> Kết quả: có 12 nam chiếm tỷ lệ 36,4%, 21 nữ chiếm 63,6%, tuổi trung bình là 62,64 tuổi; tuổi khởi phát<br /> bệnh Parkinson trung bình là 55,73 tuổi. Bệnh nhân ở giai đoạn một và hai của Hoehn và Yahr chiếm tỷ lệ<br /> 84,8%. Điểm UPDRS trung bình là 40,73. Các yếu tố nguy cơ thúc đẩy như sống ở nông thôn chiếm 18,25%,<br /> uống nước giếng 18,2%, tiếp xúc thuốc trừ sâu 15,2%, làm nghề nông 12,1%, chấn thương đầu 9,1%. Các yếu<br /> tố bảo vệ như hút thuốc lá chiếm 12,1% và uống cà phê 30,3%. Có 30,3% số bệnh nhân được đơn trị liệu với<br /> levodopa và 69,7% phối hợp levodopa với các thuốc khác. Có 100% bệnh nhân bị thiếu hụt vitamin D (<<br /> 30ng/ml) với nồng độ vitamin D trung bình là 11,21 ng/ml. Nồng độ vitamin đặc biệt thấp ở nữ giới và ở bệnh<br /> nhân có thời gian mắc bệnh Parkinson dài.<br /> Kết luận: thiếu hụt vitamin D phổ biến ở bệnh nhân bệnh Parkinson và tình trạng vitamin D thấp có liên<br /> quan đến giới nữ, thời gian mắc bệnh Parkinson.<br /> Từ khóa: bệnh Parkinson, vitamin D<br /> <br /> ABSTRACT<br /> VITAMIN D STATUS IN PATIENTS WITH PARKINSON’S DISEASE<br /> Nguyen Thi Hung, Nguyen Le Minh Trang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 321 - 326<br /> Objectives: evaluating the serum vitamin D status in patients with Parkinson’s disease.<br /> Methods: survey, examination and blood test for serum vitamin D on 33 Parkinson’s disease patients.<br /> Results: Men make up 36.4%, women 63.6%, the average age is 62.64 years old, the mean onset age is 55.73<br /> years old. The average UPDRS score is 40.73 and 84.8% of the patients are in the first and second stage of Hoehn<br /> and Yahr. Many patients have the antecedent of living in rural areas 18.25%, drinking well water 18.2%,<br /> exposure to pesticide/herbicide 15.2%, farming 12.1%, head trauma 9.1%, smoking 12.1% and cosuming coffee<br /> 30.3%. Monothepary with levodopa is 30.3%, polythepary with levodopa and other antiparkinson drugs is<br /> 69.7%. 100% of the patients are vitamin D insufficient (< 30ng/ml) and the mean serum vitamin D is 11.21<br /> ng/ml. The hypovitamin D status is significantly correlated with female and Parkinson’s disease duration.<br /> Conclusion: high prevalence of vitamin D insufficiency in Parkinson’s disease and the hypovitamin D<br /> status is correlated with female and Parkinson’s disease duration.<br /> Keywords: Parkinson’s disease, vitamin D<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Bệnh Parkinson là bệnh đứng hàng thứ hai<br /> <br /> * Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc BS Nguyễn Lê Minh Trang, ĐT: 0903 780 362, Email: viettrang293@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> 321<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> trong các bệnh thoái hóa của hệ thần kinh trung<br /> ương có thể gây tàn phế và giảm chất lượng<br /> sống. Căn nguyên của bệnh Parkinson là do sự<br /> tương tác giữa yếu tố di truyền và các yếu tố<br /> môi trường như tiếp xúc MPTP(12), tiếp xúc với<br /> thuốc trừ sâu(23) và thuốc diệt cỏ(3), tiếp xúc với<br /> kim loại nặng(7); tiếp xúc với hóa chất nông<br /> nghiệp(18). Ngoài ra, người ta còn thấy bệnh<br /> nhân Parkinson bị thiếu hụt một số vitamin như<br /> các vitamin nhóm B(1), vitamin C(19) và sự bổ<br /> sung các vitamin này có làm cải thiện phần nào<br /> triệu chứng bệnh(25). Trong vài năm gần đây,<br /> một số nghiên cứu trên thế giới cho thấy có<br /> thiếu hụt vitamin D trong mẫu bệnh nhân bệnh<br /> Parkinson(15) và nồng độ thấp của vitamin D<br /> trong máu khi còn trẻ có thể là một yếu tố nguy<br /> cơ đưa đến bệnh Parkinson khi về già(17). Tại Việt<br /> Nam, chỉ mới có công trình nghiên cứu về tần<br /> suất thiếu hụt vitamin D ở người dân bình<br /> thường(10), chưa có công trình nghiên cứu nào về<br /> tần suất thiết hụt vitamin D ở bệnh nhân bệnh<br /> Parkinson. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành<br /> nghiên cứu: "Khảo sát nồng độ vitamin D trong<br /> máu bệnh nhân bệnh Parkinson" với các mục<br /> tiêu: khảo sát đặc điểm lâm sàng bệnh nhân<br /> bệnh Parkinson, nồng độ vitamin D trong máu<br /> bệnh nhân bệnh Parkinson và mối liên quan<br /> giữa nồng độ vitamin D với các đặc điểm lâm<br /> sàng của bệnh Parkinson.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán xác định bệnh<br /> Parkinson theo định nghĩa của Douglas J. Gelb<br /> và cộng sự, đến khám tại bệnh viện Nguyễn Tri<br /> Phương trong thời gian từ tháng 1/2011 đến<br /> tháng 5/ 2011, đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh nhân bị hội chứng Parkinson thứ phát,<br /> mắc các bệnh thoái hóa thần kinh có kèm hội<br /> chứng Parkinson và bệnh nhân từ chối tham gia<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> 322<br /> <br /> Thu thập số liệu<br /> Phỏng vấn trực tiếp theo bảng thu thập số<br /> liệu, thăm khám và xét nghiệm vitamin D huyết<br /> thanh của bệnh nhân. Địa điểm thực hiện:<br /> phòng khám Thần kinh bệnh viện Nguyễn Tri<br /> Phương.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Số liệu được mã hóa và phân tích bằng phần<br /> mềm SPSS 18<br /> <br /> Các yếu tố khảo sát<br /> Giới tính, tuổi, các yếu tố nguy cơ, tuổi khởi<br /> phát bệnh Parkinson, chế độ trị liệu hiện tại,<br /> thang điểm UPDRS, giai đoạn Hoehn và Yahr,<br /> nồng độ vitamin D huyết thanh.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Số bệnh nhân được khảo sát là 33, có 12 nam<br /> chiếm tỷ lệ 36,4%, 21 nữ chiếm 63,6%, tuổi trung<br /> bình là 62,64 tuổi; tuổi khởi phát bệnh Parkinson<br /> trung bình là 55,73 tuổi. Bệnh nhân ở giai đoạn<br /> một và hai của Hoehn và Yahr chiếm tỷ lệ<br /> 84,8%. Điểm UPDRS trung bình là 40,73. Các<br /> yếu tố nguy cơ thúc đẩy như sống ở nông thôn<br /> chiếm 18,2%, uống nước giếng 18,2%, tiếp xúc<br /> thuốc trừ sâu 15,2%, làm nghề nông 12,1%, chấn<br /> thương đầu 9,1%. Các yếu tố bảo vệ như hút<br /> thuốc lá chiếm 12,1% và uống cà phê 30,3%. Có<br /> 30,3% số bệnh nhân được đơn trị liệu với<br /> levodopa và 69,7% phối hợp levodopa với các<br /> thuốc khác. Có 100% bệnh nhân bị thiếu hụt<br /> vitamin D (< 30ng/ml) với nồng độ vitamin D<br /> trung bình là 11,21 ng/ml.<br /> Bảng: Các đặc điểm lâm sang của 33 bệnh nhân<br /> Parkinson<br /> Đặc điểm<br /> Nữ, %<br /> Tuổi trung bình<br /> Tuổi khởi phát bệnh Parkinson trung bình<br /> Điểm UPDRS trung bình<br /> Giai đoạn 1 và 2 của Hoehn và Yahr<br /> Sống ở nông thôn<br /> Uống nước giếng<br /> Tiếp xúc thuốc trừ sâu<br /> Làm nghề nông<br /> Chấn thương đầu<br /> <br /> 63,6%<br /> 62,64 tuổi<br /> 55,73 tuổi<br /> 40,73<br /> 84,8%<br /> 18,2%<br /> 18,2%<br /> 15,2%<br /> 12,1%<br /> 9,1%<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Đặc điểm<br /> Hút thuốc lá<br /> Uống cà phê<br /> Phối hợp levodopa với thuốc khác<br /> Nồng độ vitamin D trung bình<br /> <br /> 12,1%<br /> 30,3%<br /> 69,7%<br /> 11,21 ng/ml<br /> <br /> Bệnh nhân nữ có nồng độ vitamin D thấp<br /> hơn bệnh nhân nam với giá trị tương ứng lần<br /> lượt là: 9,54 và 14,14 ng/ml (p = 0.046, t Student).<br /> Vitamin D huyết thanh càng giảm khi thời gian<br /> điều trị bệnh Parkinson càng dài (p = 0,03; R<br /> square). Nồng độ vitamin D huyết thanh có<br /> khuynh hướng cao hơn ở nhóm bệnh nhân<br /> thường xuyên hút thuốc lá (p=0,198, t Student)<br /> hoặc có uống cà phê (p=0,131, t Student).<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Nồng độ vitamin D trung bình của các bệnh<br /> nhân Parkinson trong nghiên cứu của chúng tôi<br /> là 11,21 ± 6,43 ng/ml (28 nmol/l) thấp hơn mức<br /> khuyến cáo 30-60ng/ml.(8,9) Như vậy 100% bệnh<br /> nhân Parkinson trong nghiên cứu của chúng tôi<br /> bị thiếu hụt vitamin D. Các nghiên cứu dịch tễ<br /> học trên quần thể người bình thường cho thấy<br /> thiếu hụt vitamin D rất phổ biến. Phân tích gộp<br /> gồm 394 nghiên cứu với 33266 cá thể của T.<br /> Hagenau và cộng sự cho thấy nồng độ vitamin<br /> D trung bình toàn cầu là 54 ± 1,4 nmol/l. Riêng ở<br /> Việt Nam, nghiên cứu của Hồ Phạm Thục Lan<br /> và cộng sự cho thấy nồng độ vitamin D trung<br /> bình trên quần thể người bình thường ở thành<br /> phố Hồ Chí Minh ở nam là 36,8 ± 10,2 ng/mL<br /> cao hơn ở nữ là 30,1 ± 5,9; (p