Ảnh hưởng của các bệnh lý nội khoa, các rối loạn tâm thần và việc sử dụng thuốc trên người cao tuổi mất ngủ

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC BỆNH LÝ NỘI KHOA, CÁC RỐI LOẠN TÂM THẦN VÀ<br /> VIỆC SỬ DỤNG THUỐC TRÊN NGƯỜI CAO TUỔI MẤT NGỦ<br /> Đỗ Thị Xuân Hương*, Nguyễn Minh Đức**, Nguyễn Văn Trí ***, Ngô Tích Linh ****<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Hầu hết những người cao tuổi khi đến phòng khám bệnh đều phàn nàn với bác sỹ họ bị khó ngủ<br /> hoặc mất ngủ. Ngày nay, chứng mất ngủ đã được thừa nhận là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng<br /> đến sức khỏe cũng như chất lượng sống của người cao tuổi. Tỷ lệ mất ngủ ở người cao tuổi ngày càng cao và có<br /> rất nhiều yếu tố làm ảnh hưởng đến giấc ngủ ở người cao tuổi. Nghiên cứu này nhằm tìm ra những bệnh lý nội<br /> khoa, những rối loạn tâm thần và những thuốc đang sử dụng ở người cao tuổi bị mất ngủ.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu bệnh chứng. Có 306 bệnh nhân tham gia nghiên cứu phân thành 2<br /> nhóm: nhóm mất ngủ (161) và nhóm chứng (145). Các đối tượng tham gia đều được điều tra đầy đủ như nhau<br /> về các đặc điểm dịch tễ học, các bệnh lý nội khoa, tâm thần, các yếu tố môi trường, các thói quen cá nhân và các<br /> đặc điểm của giấc ngủ của họ.<br /> Kết quả: Các yếu tố có liên quan ghi nhận gồm bệnh lý dạ dày (OR=2,67), bệnh khớp mãn (OR=2,07), suy<br /> thận mãn (OR=4,51), bệnh mạch vành (OR=2,28), bệnh lý trầm cảm và rối loạn lo âu (p 12 tháng 153 98,1<br /> 132<br /> 97,8<br /> Tổng<br /> 161 100,0 145 100,0<br /> <br /> * Thang buồn ngủ EPWORTH.<br /> <br /> Phương pháp xử lý số liệu<br /> Xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê SPSS<br /> 13.0 for Windows.<br /> <br /> KẾT QỦA<br /> <br /> Bảng 1. Số bệnh lý cấp tính trên một bệnh nhân<br /> Nhóm NC<br /> BN<br /> Tỷ lệ %<br /> 60<br /> 37,3<br /> 68<br /> 42,2<br /> 33<br /> 20,5<br /> 161<br /> 100,0<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> BN<br /> Tỷ lệ %<br /> 89<br /> 61,4<br /> 46<br /> 31,7<br /> 10<br /> 6,9<br /> 145<br /> 100,0<br /> <br /> Di chứng bệnh lý cấp tính nặng<br /> Bảng 2. Di chứng<br /> <br /> Có<br /> Không<br /> Tổng<br /> <br /> Nhóm NC<br /> BN<br /> Tỷ lệ %<br /> 47<br /> 29,4<br /> 113<br /> 70,6<br /> 161<br /> 100,0<br /> <br /> Bệnh mãn<br /> tính<br /> <br /> Nhóm<br /> NC<br /> Chứng<br /> <br /> Tâm thần<br /> <br /> 4 (2,5)<br /> <br /> Parkinson<br /> <br /> 3 (1,9)<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> BN<br /> Tỷ lệ %<br /> 30<br /> 20,7<br /> 115<br /> 79,3<br /> 145<br /> 100,0<br /> <br /> 2 = 3,041, p = 0,081; * Liệt nửa người, liệt hạ chi, gãy<br /> <br /> Bệnh lý mãn tính<br /> Bảng 3. Tiền căn có bệnh mãn tính<br /> Nhóm chứng<br /> Chung<br /> Bệnh mãn Nhóm NC<br /> tính<br /> BN Tỷ lệ % BN Tỷ lệ % BN Tỷ lệ %<br /> Có<br /> 156<br /> 96,9<br /> 135<br /> 93,1<br /> 291<br /> 95,1<br /> Không<br /> 5<br /> 3,1<br /> 10<br /> 6,9<br /> 15<br /> 4,9<br /> Tổng<br /> 161 100,0 145 100,0 306 100,0<br /> <br /> 378<br /> <br /> 0,125<br /> <br /> 4 (2,8) 0,601<br /> <br /> Bệnh lý mạch<br /> 14 (8,7) 5 (3,4) 0,058<br /> máu não<br /> <br /> Bệnh lý gan<br /> mật<br /> <br /> 1 (0,6)<br /> <br /> 5 (3,4) 0,075<br /> <br /> Suy thận mạn 14 (8,7) 3 (2,1) 0,012<br /> Bệnh lý TLT<br /> <br /> 15 (9,3) 4 (2,8) 0,018<br /> <br /> Bệnh khớp<br /> mãn<br /> <br /> 58 (36,0)<br /> <br /> 31<br /> 0,005<br /> (21,4)<br /> <br /> Bệnh ĐTĐ<br /> <br /> 36 (22,4)<br /> <br /> 37<br /> 0,518<br /> (25,5)<br /> <br /> Bệnh phổi mãn 31 (19,3)<br /> <br /> 19<br /> 0,146<br /> (13,1)<br /> <br /> xương, suy hô hấp mãn…<br /> <br /> 2 = 2,352, p = 0,125<br /> <br /> 0<br /> <br /> P<br /> <br /> Bệnh lý dạ dày 10 (6,2) 2 (1,4) 0,038<br /> <br /> 2 = 21,414, p < 0,001<br /> <br /> Di chứng*<br /> <br /> 2 = 1,238, p = 0,538<br /> <br /> Bảng 6. Các bệnh mãn tính<br /> <br /> Bệnh lý cấp tính nặng<br /> <br /> Không<br /> 1 bệnh<br /> ≥ 2 bệnh<br /> Tổng<br /> <br /> Chung<br /> BN Tỷ lệ %<br /> 1<br /> 0,3<br /> 5<br /> 1,7<br /> 285<br /> 97,9<br /> 306 100,0<br /> <br /> Mô tả bệnh lý mãn tính<br /> <br /> Đặc điểm bệnh lý nội khoa<br /> <br /> Số bệnh lý<br /> <br /> Thời gian<br /> <br /> Suy tim mãn<br /> <br /> 8 (5,0)<br /> <br /> 2 (1,4) 0,078<br /> <br /> Bệnh huyết áp 119 (73,9)<br /> <br /> 110<br /> 0,695<br /> (75,9)<br /> <br /> Rối loạn nhịp<br /> tim<br /> <br /> 4 (2,5)<br /> <br /> 1 (0,7) 0,216<br /> <br /> Bệnh mạch<br /> vành<br /> <br /> 43 (26,7)<br /> <br /> 20<br /> 0,005<br /> (13,8)<br /> <br /> OR<br /> (95%KTC)<br /> 1,92<br /> (1,72 – 2,14)<br /> 0,67<br /> (0,15 – 3,04)<br /> 2,67<br /> (0,94 – 7,59)<br /> 4,37<br /> (1,02 – 21,98)<br /> 0,17<br /> (0,02 – 1,52)<br /> 4,51<br /> (1,27 – 16,02)<br /> 3,62<br /> (1,17 – 11,18)<br /> 2,07<br /> (1,24 – 3,45)<br /> 0,84<br /> (0,49 – 1,42)<br /> 1,58<br /> (0,85 – 2,94)<br /> 3,74<br /> (0,78 – 17,91)<br /> 0,90<br /> (0,54 – 1,51)<br /> 3,67<br /> (0,41 – 33,21)<br /> 2,28<br /> (1,27 – 4,09)<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Đặc điểm về bệnh lý tâm thần<br /> <br /> Thuốc điều trị<br /> <br /> Bảng 7. Rối loạn trầm cảm theo điểm thang HAM-D<br /> Nhóm NC Nhóm chứng<br /> Chung<br /> Nhóm<br /> bệnh nhân BN Tỷ lệ % BN Tỷ lệ % BN Tỷ lệ %<br /> Không trầm<br /> 55<br /> 34,2<br /> 133<br /> 91,7<br /> 188<br /> 61,4<br /> cảm<br /> Trầm cảm<br /> 100<br /> 62,1<br /> 11<br /> 7,6<br /> 111<br /> 36,3<br /> nhẹ<br /> Trầm cảm<br /> 6<br /> 3,7<br /> 1<br /> 0,7<br /> 7<br /> 2,3<br /> nặng<br /> Tổng<br /> 161 100,0 145 100,0 306 100,0<br /> <br /> 2 = 106,749, p < 0,001<br /> Nhóm<br /> P<br /> NC<br /> Chứng<br /> Điểm TB về tài chính 7,16 ± 3,56 6,29 ± 2,78 0,019<br /> 25,76 ±<br /> Điểm TB về sức khỏe<br /> 17,69 ± 6,82 < 0,001<br /> 12,16<br /> Điểm TB về điều kiện<br /> 15,92 ± 7,14 11,54 ± 4,04 < 0,001<br /> xã hội<br /> 48,47 ±<br /> Điểm trung bình chung<br /> 35,28 ± 10,77 < 0,001<br /> 18,38<br /> Điểm thang WS<br /> <br /> Đặc điểm về dược phẩm<br /> Bảng 10. Số lượng thuốc trung bình sử dụng trên<br /> một bệnh nhân<br /> Nhóm chứng<br /> 2,13 ± 1,81<br /> <br /> Chung<br /> 2,40 ± 1,79<br /> <br /> F = 6,437, p = 0,012<br /> Bảng 11. Loại thuốc điều trị<br /> Thuốc điều trị<br /> <br /> NC<br /> <br /> Nhóm<br /> Chứng<br /> <br /> P<br /> <br /> Corticoids<br /> <br /> 20<br /> (12,4)<br /> <br /> 9 (6,2)<br /> <br /> 0,047<br /> <br /> Kháng viêm<br /> nonsteroids<br /> <br /> 2 (1,2)<br /> <br /> 3 (2,1)<br /> <br /> 0,569<br /> <br /> Ức chế proton<br /> <br /> 5 (3,1)<br /> <br /> 3 (2,1)<br /> <br /> 0,570<br /> <br /> Dãn PQ<br /> <br /> 25<br /> (15,5)<br /> <br /> 12 (8,3) 0,038<br /> <br /> Sulfonylureas<br /> <br /> 16 (9,9) 18 (12,4) 0,419<br /> <br /> Biguanides<br /> <br /> 17<br /> (10,6)<br /> <br /> 13 (9,0) 0,640<br /> <br /> Insuline<br /> <br /> 6 (3,7)<br /> <br /> 5 (3,4)<br /> <br /> 0,896<br /> <br /> Ức chế calci<br /> <br /> 72<br /> 58 (40,0) 0,404<br /> (44,7)<br /> <br /> Ức chế men<br /> chuyển<br /> <br /> 42<br /> 45 (31,0) 0,338<br /> (26,1)<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> NC<br /> <br /> Nhóm<br /> Chứng<br /> <br /> P<br /> <br /> OR (95%KTC)<br /> <br /> 0,45<br /> Ức chế calci + Ức<br /> 8 (5,0) 15 (10,3) 0,075<br /> chế men chuyển<br /> (0,18 – 1,11)<br /> 0,25<br /> Ức chế beta<br /> 3 (1,9) 10 (6,9) 0,029<br /> (0,07 – 0,95)<br /> 1,52<br /> Lợi tiểu<br /> 5 (3,1) 3 (2,1) 0,570<br /> (0,36 – 6,46)<br /> 1,81<br /> 19<br /> Nitrat<br /> 10 (6,9) 0,144<br /> (11,8)<br /> (0,81 – 4,02)<br /> <br /> BÀN LUẬN-KẾT LUẬN<br /> Đặc điểm về bệnh lý nội khoa<br /> <br /> Bảng 8. Rối loạn lo âu theo thang WS<br /> <br /> Nhóm NC<br /> 2,65 ± 1,73<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> OR (95%KTC)<br /> 2,14<br /> (0,94 – 4,87)<br /> 0,59<br /> (0,09 – 3,61)<br /> 1,52<br /> (0,35 – 6,46)<br /> 2,04<br /> (0,98 – 4,22)<br /> 0,78<br /> (0,38 – 1,59)<br /> 1,19<br /> (0,56 – 2,56)<br /> 1,08<br /> (0,32 – 3,63)<br /> 1,21<br /> (0,77 – 1,91)<br /> 0,78<br /> (0,48 – 1,29)<br /> <br /> Bệnh lý cấp tính nặng<br /> Trong nhóm tiền sử có bệnh lý cấp tính<br /> nặng, sự cố có bệnh cấp tính nặng và số bệnh<br /> cấp tính nặng có ảnh hưởng lên giấc ngủ, sự<br /> khác biệt này có ý nghĩa thống kê p