Ảnh hưởng của những yếu tố văn hóa, xã hội đến vấn đề ăn uống của phụ nữ có thai của một xã ở miền Bắc Việt Nam - Đỗ Ngọc Nga

76 X· héi häc sè 3 (59), 1997<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ¶nh h−ëng cña nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ - x· héi<br /> ®Õn vÊn ®Ò ¨n uèng cña phô n÷ cã thai<br /> cña mét x· ë miÒn B¾c ViÖt Nam<br /> <br /> §ç Ngäc Nga<br /> <br /> <br /> T×nh tr¹ng dinh d−ìng cña phô n÷ cã thai kh«ng chØ ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng søc khoÎ nãi<br /> chung, mµ nã cßn ®ãng mét vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi h¹nh phóc cña c¶ mÑ vµ con. ThiÕu dù tr÷<br /> s¾t sÏ dÉn ®Õn thiÕu m¸u vµ thªm vµo ®ã lµ nh÷ng nguy c¬ bÊt lîi cho ng−êi mÑ trong khi sinh ®Î.<br /> KhÈu phÇn ¨n cña ng−êi mÑ nÕu bÞ thiÕu hôt sÏ gãp phÇn g©y ra ®Î non vµ trÎ s¬ sinh bÞ nhÑ c©n,<br /> ngoµi ra cßn cã thÓ kÐo theo nh÷ng nguy hiÓm cho bµo thai vµ trÎ s¬ sinh .<br /> <br /> Mét sè nghiªn cøu tr−íc ®©y ë ViÖt Nam cho thÊy thiÕu n¨ng l−îng tr−êng diÔn ¶nh h−ëng tõ<br /> 40% ®Õn 50% phô n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î, ®Æc biÖt ë c¸c vïng n«ng th«n n¬i mµ cã kho¶ng 80%<br /> d©n sè ®ang sinh sèng(WHO). TØ lÖ thiÕu m¸u do thiÕu s¾t cña phô n÷ cã thai lªn tíi 79%(WHO).<br /> KÕt qu¶ mét cuéc nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cña phô n÷ cã thai n«ng<br /> th«n bao gåm chñ yÕu c¬m vµ rau, ®Æc biÖt l−îng can xi rÊt thÊp, trung b×nh chØ ®¹t 30% nhu cÇu<br /> ®Ò nghÞ vµ l−îng s¾t chØ ®¹t 36%; Trong khi khÈu phÇn ¨n t¨ng dÇn víi th¸ng thai, th× ë n«ng<br /> th«n trong 3 th¸ng cuèi khÈu phÇn n¨ng l−îng trung b×nh chØ ®¹t 79% møc ®Ò nghÞ.<br /> <br /> Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn søc khoÎ cña phô n÷ cµng ngµy cµng ®−îc x· héi nhËn thøc<br /> râ dÇn. §¹i héi lÇn thø 7 §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991) kªu gäi “B¶o vÖ søc khoÎ cho bµ mÑ vµ<br /> trÎ em vµ c«ng ¨n viÖc lµm cho phô n÷”. NhiÒu môc tiªu ®−îc ®−a ra ®Ó gi¶m tØ lÖ bÖnh tËt vµ tö<br /> vong cña bµ mÑ còng nh− tö vong trÎ em xuèng cßn mét nöa vµo n¨m 2000. Cuéc nghiªn cøu nµy<br /> (Cuéc nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh ë x· CÇn KiÖm tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 6 n¨m 1996) nh»m ®ãng<br /> gãp cho nh÷ng môc tiªu vÒ søc khoÎ sinh s¶n cña quèc gia b»ng c¸ch ph¸t hiÖn nh÷ng ¶nh h−ëng<br /> ®èi víi vÊn ®Ò ¨n uèng cña phô n÷ trong thêi kú cã thai.<br /> <br /> TÊt c¶ c¸c phô n÷ thuéc mÉu tham gia pháng vÊn s©u cã nghÒ chÝnh lµ lµm n«ng nghiÖp<br /> vµ cã lµm thªm mét sè nghÒ phô hoÆc bu«n b¸n nhá. Tuæi tõ 19 ®Õn 40. 15 phô n÷ cã chöa con so.<br /> <br /> Sè liÖu cña cuéc pháng vÊn nhãm tËp trung vµ pháng vÊn s©u ®· cung cÊp nh÷ng b»ng<br /> chøng cho thÊy r»ng thãi quen ¨n uèng cña phô n÷ trong thêi kú cã thai bÞ ¶nh h−ëng s©u s¾c bëi<br /> nh÷ng vai trß x· héi cña hä.<br /> <br /> Nh÷ng mong muèn mang tÝnh tiªu chuÈn ®èi víi mét phô n÷ ®· kÕt h«n lµ chÞ ta ph¶i lµm<br /> viÖc kh«ng mÖt mái ®Ó x©y dùng gia ®×nh nhµ chång (kÓ c¶ gia ®×nh më réng vµ gia ®×nh h¹t<br /> nh©n), ph¶i k×m nÐn nh÷ng nhu cÇu vµ së thÝch v× c¸c thµnh viªn kh¸c cña gia ®×nh ®Æc biÖt lµ<br /> ng−êi giµ vµ trÎ em. Theo luËt ph¸p, vÞ trÝ cña ng−êi phô n÷ b×nh ®¼ng víi nam giíi, nh−ng trong<br /> thùc tÕ lµ thÊp h¬n nh− nhiÒu t¸c gi¶ ®· b×nh luËn (§ç Th¸i §ång, 1993; Lª Thi, 1994; NguyÔn<br /> ThÞ Oanh, 1994; Th¸i ThÞ Ngäc D− vµ céng sù 1994). Ng−êi phô n÷ vèn bÞ mong muèn ph¶i chÞu<br /> ®ùng khã kh¨n, kh«ng kªu ca, ph¶i t»n tiÖn, chÞu khã vµ ®ång ý víi nh÷ng mong muèn cña chång<br /> vµ bè mÑ chång (JamÝeon 1993:27). TiÒn c«ng cña phô n÷ nh×n chung, vÒ c¬ b¶n thÊp h¬n nam giíi<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  §ç Ngäc Nga 77<br /> <br /> (UBKHNN 1994) , ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng lao ®éng n«ng nghiÖp kh«ng cã kÜ n¨ng, kÜ x¶o nh−<br /> nh÷ng ng−êi phô n÷ n»m trong mÉu cña cuéc nghiªn cøu nµy. D−íi søc Ðp cña gia ®×nh, ng−êi<br /> phô n÷, ph¶i ®Î nhiÒu con. Con trai th−êng ®−îc thÝch h¬n v× hä sÏ tiÕp tôc thê cóng tæ tiªn , sÏ ë<br /> cïng bè mÑ suèt ®êi vµ cã thÓ ®¶m ®−¬ng ®−îc nh÷ng c«ng viÖc ®−îc tr¶ c«ng cao h¬n, trong khi<br /> ®ã con g¸i sÏ ®i lÊy chång vµ ph¶i vÒ ë víi gia ®×nh nhµ chång. Së thÝch muèn cã con trai cã thÓ dÉn<br /> ®Õn nhiÒu lÇn cã thai víi hy väng sÏ ®Î ®−îc con theo ý muèn.<br /> <br /> 1.1. Phô n÷ vÉn ¨n nh− th−êng lÖ trong thêi kú cã thai.<br /> <br /> Khi hái vÒ chÕ ®é ¨n uèng khi cã thai, nh÷ng ng−êi phô n÷ th−êng c−êi vµ tr¶ lêi, “chóng<br /> em vÉn ¨n nh− mäi khi”. “Nh− mäi khi” cã nghÜa lµ b÷a ¨n th−êng cã c¬m rau, d−a vµ thi tho¶ng<br /> cã thÞt, c¸ hoÆc ®Ëu phô. Khi ®Õn b÷a, mäi ng−êi th−êng ¨n cïng nhau, nh−ng nÕu cã nh÷ng lo¹i<br /> thøc ¨n ®¾t tiÒn (nh− thÞt) th× th−êng ®−îc giµnh cho c¸c em nhá, sau ®ã lµ nh÷ng ng−êi cao tuæi<br /> trong gia ®×nh vµ ®«i khi lµ ng−êi chång. Cßn ng−êi phô n÷ mang thai kh«ng ®−îc chän ®Ó h−ëng<br /> −u tiªn, v× ng−êi ta kh«ng quan niÖm ®−îc r»ng, bµo thai trong bông mÑ cÇn ph¶i ®−îc nu«i d−ìng<br /> tèt qua viÖc båi d−ìng cho ng−êi mÑ. §iÒu nµy cã thÓ do thiÕu hiÓu biÕt vÒ nh÷ng nhu cÇu sinh lý häc<br /> trong thêi kú thai nghÐn (sÏ ®−îc th¶o luËn ë phÇn sau), hoÆc do thùc tÕ bµo thai chØ ®−îc nu«i d−ìng<br /> mét c¸ch gi¸n tiÕp qua ng−êi mÑ mµ ng−êi mÑ kh«ng thuéc nhãm ®−îc ¨n thªm chÊt bæ.<br /> <br /> Theo nh÷ng tËp qu¸n truyÒn thèng , ng−êi phô n÷ ph¶i tù k×m chÕ nh÷ng mong muèn cña<br /> b¶n th©n v× mäi ng−êi kh¸c trong gia ®×nh (Jamieson 1994 Le Thi 1994). Hä còng lµ ng−êi lo toan<br /> c«ng viÖc néi trî, ch¨m sãc trÎ em, ng−êi èm vµ ng−êi giµ; ®µn «ng Ýt khi tham gia nh÷ng c«ng<br /> viÖc nµy (Trung t©m nghiªn cøu phô n÷ 1994; ViÖn VÖ sinh DÞch tÔ, Bé Y tÕ 1994). Khi ng−êi phô<br /> n÷ trë thµnh thµnh viªn cña gia ®×nh nhµ chång, hä thay thÕ ng−êi mÑ chång g¸nh v¸c nh÷ng<br /> tr¸ch nhiÖm nµy. Cuéc nghiªn cøu nµy kh¼ng ®Þnh nh÷ng mong muèn mang tÝnh vai trß giíi<br /> truyÒn thèng vÉn lµ mét tiªu chuÈn ë x· CÇn KiÖm ngay c¶ trong thêi kú mang thai, vµ ng−êi phô<br /> n÷ ý thøc râ r»ng hä cã thÓ bÞ phª ph¸n khi chèng l¹i nh÷ng nh÷ng tËp qu¸n nµy.<br /> <br /> ThØnh tho¶ng em muèn ¨n c¸i nµy hoÆc c¸i nä nh−ng em sî bè mÑ chång nghÜ em chØ<br /> muèn ¨n cho s−íng c¸i måm.<br /> <br /> ChÞ em còng nãi r»ng thØnh tho¶ng hä còng ®−îc ®éng viªn cè ¨n nÕu hä cã c¶m gi¸c buån<br /> n«n kh«ng muèn ¨n trong nh÷ng th¸ng ®Çu, nh−ng chØ ®Ó cã n¨ng l−îng ®Ó lµm viÖc (“mÑ t«i b¶o<br /> t«i cè ¨n ®Ó lµm viÖc”). Lµm viÖc ch¨m chØ lµ tiªu chuÈn quan träng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ mét ng−êi<br /> con d©u. V× thÕ, kh«ng cã g× l¹ ng−êi phô n÷ trong mÉu ®−îc nghiªn cøu th−êng lµ ng−êi Ýt ®−îc<br /> ¨n thøc ¨n ngon.<br /> <br /> Khi cã tiÒn em còng mua hoa qu¶ hoÆc mÝa cho c¸c ch¸u, chØ cho c¸c ch¸u th«i. Em còng<br /> thÝch mÝa l¾m nh−ng em mµ ¨n th× bao nhiªu cho ®ñ(c−êi v« t−).<br /> <br /> C¶ nhµ ¨n c¬m cïng víi nhau vµ ¨n nh− nhau nh−ng khi chØ cã Ýt thøc ¨n th× th−êng<br /> nh−êng cho «ng bµ.<br /> <br /> Th−êng th−êng chóng em chØ ¨n c¬m rau, d−a. Thi tho¶ng cã tiÒn mua thÞt c¸ th× chñ yÕu<br /> cho c¸c ch¸u bÐ. ThØnh tho¶ng nhµ em còng ®−îc mét vµi g¾p v× anh Êy ph¶i lµm viÖc nÆng nhäc<br /> vµ lµ ng−êi kiÕm ra tiÒn.<br /> <br /> Con g¸i em gÇn ®−îc 2 tuæi, nh−ng ch¸u hay èm l¾m. Mçi khi cã thøc g× ngon em ®Òu<br /> dµnh cho ch¸u. NÕu cßn, th× phÇn bè chång em vµ c« ch¸u bÞ liÖt . MÑ chång em vµ em lµ lao ®éng<br /> chÝnh cña gia ®×nh nh−ng Ýt khi bµ em vµ em ®−îc ¨n miÕng ngon.<br /> <br /> 1.2. Thai nghÐn: Kh«ng cã lý do g× ®Ó nghØ ng¬i<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 78 ¶nh h−ëng cña nh÷ng yÕu tè v¨n hãa - x· héi ...<br /> <br /> C«ng viÖc ®ång ¸ng cã nh÷ng thêi kú rÊt bËn rén, nh÷ng ®ßi hái cña thêi vô vµ mïa mµng<br /> vèn ®−îc ®Æt lªn trªn mäi viÖc kh¸c. Ngµy lµm viÖc kÐo dµi vµ nÆng nhäc lµ phæ biÕn ®èi víi phô<br /> n÷ n«ng th«n ViÖt Nam vµ kh«ng gi¶m sót ®èi víi hÇu nh− mäi phô n÷ trong mÉu cña chóng t«i,<br /> dï cho cã thªm g¸nh nÆng sinh lÝ trong thêi kú thai nghÐn. C¸c phô n÷ cã thai vÉn lµm c«ng viÖc<br /> ®ång ¸ng nh− th−êng lÖ, viÖc nhµ vµ lµm thªm nghÒ phô ®Ó cã thªm tiÒn cho nh÷ng chi tiªu hµng<br /> ngµy, mét sè ng−êi c¶m thÊy hä cã quyÒn ®−îc gi¶m bít g¸nh nÆng c«ng viÖc trong thêi kú cã thai,<br /> thËm chÝ hä c«ng nhËn c¶m thÊy rÊt mÖt nhäc. H×nh nh− nh÷ng mong muèn vÒ vai trß giíi kh«ng<br /> bÞ thay ®æi bëi nh÷ng ¶nh h−ëng sinh lý cña thai nghÐn. Khi ®−îc hái vÒ thêi gian ®−îc nghØ ng¬i<br /> trong thêi kú cã thai trong cuéc th¶o luËn nhãm tËp trung, tÊt c¶ ®Òu c−êi å lªn vµ tr¶ lêi:<br /> <br /> Chóng em ë n«ng th«n, th−êng lµm ®Õn tËn khi ®Î. Do vËy nhiÒu ng−êi ®· ®Î r¬i, ngay<br /> trªn ®ång hoÆc ë ngoµi ®−êng.<br /> <br /> Trong c¸c cuéc pháng vÊn s©u, chÞ em vÉn tr¶ lêi “chóng em vÉn lµm viÖc nh− mäi khi”.<br /> Tr−íc ®©y nh÷ng ng−êi ®Î nhiÒu con ph¶i lµm viÖc ®Õn tËn khi ®Î vµ b©y giê vÉn thÕ. Nh÷ng phô<br /> n÷ ®Î con so nãi r»ng hä c¶m thÊy khã cã thÓ coi nhÑ vÊn ®Ò nµy. Mét phô n÷ cã thai ë th¸ng thø<br /> chÝn, ®−îc gÆp trªn ®−êng ®ang ®i lµm ®ång nãi r»ng:<br /> <br /> Lµm sao mµ em d¸m nghØ khi moÞ ng−êi kh¸c trong gia ®×nh lµm viÖc, kÓ c¶ bè chång em<br /> giµ råi vÉn ph¶i ra ®ång.<br /> <br /> Mét tr−êng hîp kh¸c<br /> <br /> Em ®−îc b¸o c¸c chÞ ®Õn th¨m em h«m nay nh−ng em kh«ng thÓ ë nhµ ®îi ®−îc v× mäi<br /> ng−êi trong gia ®×nh ra ®ång c¶. Em kh«ng muèn mäi ng−êi nghÜ em l−êi.<br /> <br /> Trong mét sè c©u chuyÖn trao ®æi víi chóng t«i, hÇu hÕt c¸c chÞ ®Òu c¶m nhËn mét c¸ch v«<br /> t− vÒ viÖc ph¶i c¸ng ®¸ng mäi c«ng viÖc nÆng nhäc ngay lóc mang thai. Cã thªm nh÷ng søc Ðp<br /> kh¸c ®èi víi mét sè ng−êi(mét nöa sè mÉu), nh÷ng ng−êi cã chång ®ang lµm viÖc ë nh÷ng<br /> tØnh,thµnh phè lín, bëi v× hä ph¶i thay chång ®¶m nhiÖm mäi c«ng viÖc ®ång ¸ng, kÓ c¶ nh÷ng viÖc<br /> nÆng nh− kÐo xe bß. Nh÷ng ng−êi sèng trong gia ®×nh më réng ph¶i l·nh tr¸ch nhiÖm cña ng−êi<br /> chång. H×nh nh− tÊt c¶ phô n÷ ®Òu muèn chøng minh hä lµ nh÷ng ng−êi lµm viÖc ch¨m chØ vµ<br /> chÞu hy sinh b¶n th©n m×nh, vµ kh«ng ®Ó ý ®Õn bông ngµy cµng to.<br /> <br /> Chång em dÆn em nÕu ë nhµ lµm viÖc mÖt qu¸ th× nghØ nh−ng lµ con d©u em thÊy ng¹i<br /> nÕu em nghØ.<br /> <br /> Chång em th−êng kiÕm ®−îc kho¶ng 300.000®ång (ë trªn thµnh phè) mét th¸ng, nh−ng<br /> anh Êy lµ con trai c¶ nªn anh Êy ph¶i lo mäi viÖc cho gia ®×nh. ThÕ nªn, thØnh tho¶ng em vÉn ph¶i<br /> chë tñ b»ng xe ®¹p ra Hµ Néi b¸n. TiÒn c«ng còng ch¼ng ®¸ng lµ bao nh−ng thËt vÊt v¶ v× bông<br /> em ngµy cµng to.<br /> <br /> PhÇn ®«ng chÞ em trong diÖn kh¶o s¸t cho biÕt hä ph¶i lµm viÖc tõ 16 giê ®Õn 18 giê<br /> trong 1 ngµy, ®iÒu nµy phï hîp víi kÕt qu¶ cña nhiÒu cuéc nghiªn cøu tr−íc ®©y (WHO 1995). Víi<br /> nh÷ng ng−êi chóng t«i ®· pháng vÊn, ngµy b¾t ®Çu tõ 4 hoÆc 6 giê s¸ng tuú theo mïa, hä dËy<br /> chuÈn bÞ b÷a ¨n s¸ng cho c¶ gia ®×nh vµ cho lîn gµ. ThËt thó vÞ khi biÕt r»ng cã mét phô n÷ ®−îc<br /> gi¶i phãng khái nhiÖm vô nµy v× gia ®×nh míi cã thªm mét c« d©u míi (gäi lµ em d©u). LÇn ®Õn<br /> th¨m sau th× c« d©u míi còng ®· cã chöa.<br /> <br /> Buæi s¸ng em th−êng lµ ng−êi ®Çu tiªn thøc dËy. Em nhãm bÕp ®un n−íc vµ nÊu ¨n s¸ng.<br /> Khi mäi ng−êi thøc dËy th× c¬m n−íc ®· s½n sµng.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  §ç Ngäc Nga 79<br /> <br /> Lµ con d©u vµ lµ nh÷ng ng−êi vî nÕu chóng em dËy muén h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c th×<br /> chóng em thÊy ng¹i l¾m.<br /> <br /> Sau b÷a ¨n s¸ng phô n÷ ®i lµm ®ång. mét sè ph¶i ®i bé hoÆc ®i xe ®¹p nÕu ruéng cña hä ë<br /> xa. Mét sè phô n÷ ph¶i bu«n b¸n lÆt vÆt hoÆc ph¶i lµm thuª lÊy 5.000 ®ång ®Õn 10.000®/1 nöa<br /> ngµy. C«ng viÖc ®ång ¸ng th−êng ®−îc thu xÕp lµm vµo buæi chiÒu, chØ mét sè Ýt ®−îc ng¶ l−ng<br /> buæi tr−a. Thay vµo ®ã, hä dµnh kho¶ng thêi gian ®ã ®Ó lµm viÖc nhµ, ch¨m sãc con c¸i, nÊu n−íng<br /> hoÆc tranh thñ lµm thªm (nh− ®an l¸t). Mét sè kÕt hîp c«ng viÖc ®ång ¸ng víi nh÷ng viÖc lµm<br /> thªm nÆng nhäc nh− lµm g¹ch hoÆc g¸nh g¹ch, hä ph¶i lµm viÖc d−íi n¾ng chãi chang cña mïa hÌ<br /> vµ h¬i nãng cña lß g¹ch, víi sè tiÒn c«ng Ýt ái. Mét sè kh¸c, th× buæi s¸ng ®i chî bu«n b¸n gµ, vÞt<br /> hoÆc thÞt lîn chiÒu th× ®i lµm ®ång. Nh÷ng kÕt qu¶ nµy phï hîp víi kÕt qu¶ cña cuéc nghiªn cøu<br /> gÇn ®©y vÒ nh÷ng chuÈn mùc møc sèng cña ViÖt Nam cho thÊy r»ng mét phô n÷ n«ng th«n lµm<br /> trung b×nh 1,4 nghÒ (UBKHNN 1994).<br /> <br /> Lao ®éng nÆng nhäc vµ mÖt mái lµ biÓu hiÖn rÊt phæ biÕn trong mÉu cña chóng t«i, bëi v×<br /> chØ mét sè phô n÷ cã thÓ ®−îc nghØ ng¬i ®Çy ®ñ, nh−ng lèi sèng nµy phï hîp víi vai trß mµ ng−êi<br /> phô n÷ ®−îc mong ®îi hoµn thµnh.<br /> <br /> Bè chång vµ em chång th−êng ngñ tr−a cßn mÑ chång em vµ em th× nghØ sao ®−îc. Cã<br /> nhiÒu viÖc lÆt vÆt ph¶i lµm. Em cßn cã con ch¸u nhá n÷a nªn vÊt v¶ l¾m.<br /> <br /> Buæi tr−a, khi mäi ng−êi trong gia ®×nh nghØ ng¬i th× em tranh thñ ®an ræ, r¸. TÊt nhiªn<br /> lµ em rÊt mÖt, nh−ng em cÇn tiÒn ®Ó mua xµ phßng vµ mÝa, v× khi cã chöa em rÊt thÝch ¨n mÝa.<br /> Nh−ng em còng ch¼ng lµm ®−îc mÊy v× cã Ýt thêi gian. Buæi tèi em còng cè lµm thªm ®−îc mét Ýt n÷a.<br /> <br /> Em rÊt thÝch xem ti vi, nh−ng chØ xem phim th«i, nh−ng ch¼ng bao giê em xem ®−îc ®Õn<br /> hÕt phim v× em hay buån ngñ gi÷a chõng.<br /> <br /> Ngµy lµm viÖc kÐo dµi, râ rµng cßn qu¸ Ýt thêi gian cho nÊu ¨n, ®iÒu ®ã còng cã thÓ gi¸n<br /> tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn vÊn ®Ò tiªu thô thøc ¨n. Mét phô n÷ kÓ víi chóng t«i: Em biÕt cua tèt cho phô<br /> n÷ cã thai, nh−ng lµm cua mÊt thêi gian nªn em còng Ýt ¨n. Thªm vµo ®ã ph¶i tiªu hao nhiÒu<br /> n¨ng l−îng v× ph¶i lao ®éng ch©n tay nÆng nhäc vµ thiÕu nghØ ng¬i, nh÷ng c¨ng th¼ng nµy h×nh<br /> nh− ®· lµm gi¶m kh¶ n¨ng ¨n ngon miÖng. RÊt nhiÒu phô n÷ phµn nµ vÒ chøng biÕng ¨n, ý thÝch<br /> ¨n nhÑ vµ c¬m chan n−íc (thøc ¨n Ýt ca lo vµ chÊt pr« tÝt).<br /> <br /> Em ch¼ng muèn ¨n - Em chØ muèn ngñ. Em kh«ng thÝch ¨n thÞt - Em chØ thÝch ¨n c¬m<br /> chan víi n−íc rau muèng luéc.<br /> <br /> ThØnh tho¶ng em thÊy mÖt l¾m vµ ch¼ng muèn ¨n. Em chØ muèn uèng vµ lóc nµo còng<br /> thÊy buån ngñ.<br /> <br /> 1.3. Phô n÷ cã thai Ýt cã quyÒn trong viÖc cÇm tiÒn chi tiªu cho ¨n uèng.<br /> <br /> §Þa vÞ t−¬ng ®èi thÊp cña phô n÷ cã thai trong gia ®×nh thÓ hiÖn râ khi ®−îc xem xÐt<br /> quyÒn quyÕt ®Þnh trong chi tiªu. §èi víi nh÷ng phô n÷ sèng trong gia ®×nh më réng, tiÒn th−êng<br /> do mÑ chång vµ chång hoÆc thËm chÝ bè chång nÕu ng−êi ®ã ®ãng vai trß chÝnh trong viÖc kiÕm<br /> tiÕn. Víi nh÷ng phô n÷ sèng ë gia ®×nh h¹t nh©n,chång th−êng lµ ng−êi gi÷ tiÒn, trong mét sè<br /> tr−êng hîp, vî cã thÓ gi÷ mét phÇn. Cã Ýt hoÆc kh«ng ®−îc ®éc lËp vÒ tµi chÝnh hay nãi c¸ch kh¸c<br /> phô thuéc vµo bè mÑ chång hoÆc chång, nh÷ng phô n÷ ë trong hoµn c¶nh ®ã kh«ng thÓ tham gia<br /> quyÕt ®Þnh trong viÖc ¨n uèng trong thêi kú cã thai. Còng nh− trong nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn<br /> vai trß vµ ®Þa vÞ, phô n÷ h×nh nh− chÊp nhËn t×nh c¶nh nµy nh− thùc tÕ ®èi víi mét ng−êi mÑ trÎ.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 80 ¶nh h−ëng cña nh÷ng yÕu tè v¨n hãa - x· héi ...<br /> <br /> MÑ chång em vµ chång em gi÷ tiÒn. Em chØ biÕt viÖc ®ång.<br /> <br /> MÑ chång em gi÷ tiÒn vµ bµ ®i chî.Em cã nhiÖm vô nÊu n−íng nh÷ng g× mÑ em b¶o.<br /> <br /> Em kh«ng biÕt gia ®×nh em kiÕm ®−îc bao nhiªu nhê nu«i chim. Bè chång em vµ chång em<br /> th−êng mang chim vµ trøng chim lªn chî huyÖn b¸n vµ tiÒn hä gi÷. NÕu em ®−îc sai ®i chî, mäi<br /> ng−êi ®−a tiÒn cho em vµ dÆn em mua nh÷ng thø cÇn thiÕt.<br /> <br /> ThØnh tho¶ng em còng muèn mua thªm thøc ¨n nh−ng em ng¹i hái tiÒn chång.<br /> <br /> ThØnh tho¶ng nÕu em muèn ¨n mét vµi thø hoa qu¶, mÑ em mua cho em (gia ®×nh ®Î em<br /> còng ë gÇn ®©y) v× mÑ em biÕt em kh«ng cã tiÒn.<br /> <br /> Nh÷ng th¶o luËn trªn ®©y liªn quan ®Õn nh÷ng mong muèn mang tÝnh vai trß giíi trùc<br /> tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn thãi quen ¨n uèng cña phô n÷ trong thêi kú cã thai ®−îc xem<br /> xÐt trong hoµn c¶nh nghÌo nµn vµ thiÕu an ninh vÒ tµi chÝnh lµ hiÖn t−îng phæ biÕn ®èi víi phÇn<br /> ®«ng d©n sè n«ng th«n ViÖt Nam. Trong khi ®ã phô n÷ lµ ng−êi ®Çu tiªn ph¶i lµm viÖc ch¨m chØ,<br /> nh−ng lµ ng−êi cuèi cïng ®−îc h−ëng thøc ¨n ngon vµ thËm chÝ th−êng lµ ng−êi cuèi cïng ®−îc ®i<br /> ngñ, nh÷ng hµnh vi nµy Ýt cã ¶nh h−ëng tèt mang tÝnh sinh lý häc víi thai nghÐn.<br /> <br /> *<br /> <br /> * *<br /> <br /> Cuéc nghiªn cøu nµy ®· cè g¾ng ph¸t hiÖn ra nh÷ng ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè v¨n ho¸ x·<br /> héi ®èi víi viÖc t¨ng thiÕu c©n cña c¸c bµ mÑ cã thai vµ nh÷ng vÊn ®Ò søc khoÎ cña bµ mÑ vµ trÎ<br /> em ®−îc t×m thÊy trong nh÷ng cuéc nghiªn cøu tr−íc ®©y ë ViÖt Nam. Nh÷ng ®ßi hái cña vai trß<br /> mang tÝnh quyÕt ®Þnh x· héi vµ sinh häc cña phô n÷ t−¬ng t¸c ¶nh h−ëng lÉn nhau thö th¸ch t×nh<br /> tr¹ng dinh d−ìng cña hä trong thêi kú cã thai. C¶m xóc xÊu hæ cña hä ®· kh¼ng ®Þnh r»ng hä<br /> trung thµnh víi nh÷ng tiªu chuÈn nµy ngay trong thêi kú cã mang, v× cè duy tr× mét lèi sèng mµ<br /> lèi sèng ®ã ¶nh h−ëng nÆng nÒ ®Õn thÓ chÊt cña hä, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng phô n÷ n«ng d©n<br /> nghÌo. §Ò hoµn thµnh vai trß cña m×nh, hä ph¶i ®Î ®ñ sè con (®Æc biÖt lµ con trai) vµ lóc b×nh<br /> th−êng còng nh− lóc mang thai hä ph¶i gióp ®ì gia ®×nh b»ng nh÷ng ngµy lao ®éng nÆng nhäc, víi<br /> khÈu phÇn ¨n thiÕu n¨ng l−îng vµ Ýt ®−îc nghØ ng¬i. Hä kh«ng bao giê cho phÐp nh÷ng nhu cÇu vµ<br /> së thÝch cña b¶n th©n ®−îc ®¸p øng tr−íc c¸c thµnh viªn kh¸c cña gia ®×nh. Trong khi nh÷ng ®øa<br /> con cña hä, nh÷ng anh hoÆc chÞ cña bÐ ®ang n»m trong bông mÑ, ®−îc h−ëng nh÷ng thøc ¨n ngon<br /> nh−ng ý ®Þnh cho nh÷ng ®øa trÎ ch−a sinh ®ang ë trong bông nh÷ng thøc ¨n nµy h×nh nh− bÞ coi<br /> nh− ®Ó tho¶ m·n ý ®Þnh cña ng−êi mÑ, chø kh«ng ph¶i v× quyÒn lîi cña ®øa con. C¶m nhËn s©u<br /> s¾c cña chóng t«i qua cuéc nghiªn cøu chÝnh lµ: m« h×nh v¨n ho¸ ®ang chi phèi lèi sèng cña lµng<br /> quª qua phong tôc, tËp qu¸n, d− luËn x· héi ®ang ®Ì nÆng lªn cuéc sèng cña ng−êi phô n÷, ë ®©y<br /> lµ ng−êi phô n÷ ®ang mang thai, cÇn ®−îc nghiªn cøu mét c¸ch s©u s¾c ®Ó chØ ra nh÷ng ¶nh<br /> h−ëng xÊu ®Õn søc khoÎ phô n÷ n«ng th«n.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />