vietnam medical journal n02 - MARCH - 2020
26
Comparison of Helicobacter pylori Eradication
Rates of 2-Week Levofloxacin-Containing Triple
Therapy, Levofloxacin-Containing Bismuth
Quadruple Therapy, and Standard Bismuth
Quadruple Therapy as a First-Line Regimen. Med
Princ Pract 2017;26:523-9.
4. Su J ZX, Chen H, et al. Efficacy of 1st-line
bismuth-containing quadruple therapies with
levofloxacin or clarithromycin for the eradication of
Helicobacter pylori infection: A 1-week, open-label,
randomized trial. Medicine (Baltimore).
2017;97:e5859.
5. Chen PY WM, Chen CY, et al. Systematic review
with meta-analysis: the efficacy of levofloxacin
triple therapy as the first- or second-line
treatments of Helicobacter pylori infection. Aliment
Pharmacol Ther 2016;44:427-37.
6. Marcus EA, Sachs, G., Scott, D. R. Colloidal
bismuth subcitrate impedes proton entry into
Helicobacter pylori and increases the efficacy of
growth-dependent antibiotics. Aliment Pharmacol
Ther. 2015; 42:922-33.
7. Trần Thị Khánh Tường. Hiệu quả điều trị của
phác đồ 4 thuốc có Bismuth trong điều trị nhiễm
Helicobacter Pylori . Tạp chí khoa học Tiêu
hoá Việt Nam. IX-2017;49:3067-73.
8. Đặng Ngọc Quý Huệ TVH, Nguyễn Thanh Hải.
viêm dạ dày mạn do Helicobacter pylori: hiệu quả
tiệt trừ của phác đồ bốn thuốc có bismuth (EBMT).
Tạp chí Y Dược học.32:149-59.
ẢNH HƯỞNG CỦA ĐA HÌNH GEN MDR1 C3435T LÊN TỶ LỆ TIỆT TRỪ
NHIỄM HELICOBACTER PYLORI Ở BỆNH NHÂN LOÉT TÁ TRÀNG BẰNG
PHÁC ĐỒ 4 THUỐC RABEPRAZOLE, BISMUTH, TETRACYCLINE VÀ TINIDAZOLE
Nguyễn Thanh Liêm1, Trần Việt Tú2,
Nguyễn Bá Vượng2, Lê Thị Thúy Loan1
TÓM TẮT8
Mục tiêu: Chúng tôi tìm hiểuđa hình gen MDR1có
liên quan đến tỷ lệ tiệt trừ H.pylori bằng phác đồ điều
trị bốn thuốc rabeprazole, bismuth, tetracycline và
tinidazole. Đối tượng và phương pháp:Tổng cộng
102 bệnh nhân bị nhiễm H.pylori điều trị lần đầu với
rabeprazole 20 mg hai lần một ngày, bismuth 120 mg
bốn lần một ngày, tetracycline 500 mg bốn lần một
ngày và tinidazole 500 mg hai lần một ngày trong 2
tuần. Nội soi theo dõi được thực hiện 4 tuần sau để
đánh giá đáp ứng điều trị. Các đa hình gen MDR1của
bệnh nhân được xác định bằng phương pháp giải trình
tự gen. Kết quả: Phân tích cho thấy tính đa hình gen
MDR1 của bệnh nhân không liên quan đến kết quả
điều trị tiệt trừ H. pylori. Tỷ lệ tiệt trừ H. pylori lần lượt
là 87,0%, 97,1% và 90,9% ở những bệnh nhân có kiểu
gen MDR1 3435 C⁄C, C⁄T và T⁄T (P> 0,05). Kết luận:
Đa hình gen MDR1 C3435T không ảnh hưởng đến hiệu
quả tiệt trừH. pylori bằng phác đồ bốn thuốc
rabeprazole, bismuth, tetracycline và tinidazole
Từ khóa:
CYP2C19, H. pylori, Loét tá tràng.
SUMMARY
EFFECT OF MDR1 C3435T POLYMORPHISM
ON CURE RATES OF HELICOBACTER PYLORI
INFECTION IN DUODENAL ULCER BY
QUADRUPLE THERAPY WITH RABEPRAZOLE,
BISMUTH, TETRACYCLINE AND TINIDAZOLE
Objective: We investigated whether MDR1
1Trường đại học y dược Cần Thơ
2Học viện quân Y
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thanh Liêm
Email: nguyenthanhliembl@gmail.com
Ngày nhận bài: 19/12/2019
Ngày phản biện khoa học: 8/1/2020
Ngày duyệt bài: 18/2/2020
polymorphism is associated with eradication rates of
Helicobacter pylori by a quadruple therapy with
rabeprazole, bismuth, tetracycline and tinidazole.
Subjects and methods: A total of 102 patients
infected with H. pylori completed the treatment with
with 20 mg of rabeprazole twice a day, 120 mg of
bismuth subcitrate four times a day, 500 mg of
tetracycline four times a day and 500 mg of tinidazole
twice a day for 2 weeks. Follow-up endoscopy was
done 4 weeks later to assess the treatment response.
MDR1 C3435T polymorphism of patients were
determined with sanger sequencing. Results: Analysis
revealed that the MDR1 polymorphism of patients
were not significantly associated with successful
eradication of H. pylori. Eradication rates for H. pylori
were 87.0%, 97.1%, and 90.9% in patients with the
MDR1 3435 C⁄C, C⁄T and T⁄T genotype, respectively
(P > 0.05). Conclusions: Polymorphism of MDR1
C3435T does not affect H. pylori eradication efficiency
by a quadruple therapy with rabeprazole, bismuth,
tetracycline and tinidazole.
Key words:
MDR1 C3435T, H. pylori, Duodenal ulcer.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm Helicobacter pylori có liên quan với các
bệnh đường tiêu hóa trên, như bệnh viêm, loét
dạ dày tá tràng, ung thư tuyến dạ dày và U
MALT dạ dày. Điều trị tiệt trừ H. pylori đã giảm
rất nhiều tái phát loét dạ dày tá tràng[1]. Phác
đồ điều trị nhiễm H. pylori sử dụng đồng thờiba
hay bốnloại thuốc bao gồm thuốc ức chế bơm
proton, kháng sinh, bismuth [1]. Trong điều trị
nhiễm H. pylori thuốc ức chế bơm proton có vai
trò làm tăng tính ổn địnhvàkhả dụng sinh họccủa
kháng sinh trong dạ dày bằng cách nâng cao độ
pH trong dạ dày đến mức độ trung tính. Thuốc
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 488 - THÁNG 3 - SỐ 2 - 2020
27
ức chế bơm proton sử dụng trong điều trị tiệt trừ
H. pylori được dùng qua đường uống, thuốc
được hấp thu qua niêm mạc đường tiêu hóa chịu
ảnh hưởng bởi một enzyme vận chuyển phụ
thuộc ATPase là P-glycoprotein [2]. P-
glycoprotein được mã hóa bởigen MDR1. Gen
MDR1 có nhiều đoạn DNA mã hóa cho sự tổng
hợp protein được gọi là exon, nhưng chỉ cóở vị
trí exon 26 (C3435T) của gen MDR1 có mối
tương quan với mức biểu hiện và chức năng của
gen MDR1[3]. Do đó, sự hấp thu của thuốc ức
chế bơm protonphụ thuộc vào kiểu gen
MDR1C3435T; vì vậy kiểu gen MDR1 C3435T có
thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị tiệt trừ
H.pylori. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu
đề tài với mục đích: Nghiên cứu mối liên quan
của đa hình gen MDR1 C3435T với hiệu quả điều
trị bằng phác đồ rabeprazole -bismuth-
tetracycline -tinidazole ở bệnh nhân loét tá tràng
có nhiễm H. pylori.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu. Đối tượng nghiên
cứu là những bệnh nhân có bệnh lý dạ dày tá
tràng, được lựa chọn một cách ngẫu nhiên, đến
khám và điều trị tại Bệnh viện trường đại học Y
Dược Cần Thơ trong thời gian từ tháng 01/2015
đến tháng 12/2016.
*Tiêu chuẩn chọn bệnh. Bệnh nhân được
chẩn đoán loét tá tràng qua nội soi dạ dày tá
tràng, có ổ loét tá tràng với đường kính ≥ 5 mm,
đo bằng kìm sinh thiết.Tình trạng ổ loét được
đánh giá theo tiêu chuẩn của Sakita T và
Fukutomi T (1971)[4].
*Tiêu chuẩn loại trừ. Tuổi dưới 18, có bệnh
nội khoa nặng (gan, thận,tim mạch, hô hấp),
phụ nữ mang thai, ung thư dạ dày, xuất huyết
tiêu hóa, tiền sử mổ cắt dạ dày, tiền sửdị ứng
các thuốc trong phác đồ nghiên cứu.
*Tiêu chuẩn chẩn đoán nhiễm H. pylori
trước điều trị. Nội soi dạ dày, sinh thiết niêm
mạc dạ dày làm xét nghiệm urease test và mô
bệnh học. Chẩn đoán nhiễm H. pylori khi cả hai
xét nghiệm trên dương tính
*Phác đồ điều trị H. pylori: Sử dụng phát
đồ RBTT liên tục trong 14 ngày.
Rabeprazole 20 mg hai lần một ngày, bismuth
120 mg bốn lần một ngày, tetracycline 500 mg
bốn lần một ngày và tinidazole 500 mg hai lần
một ngày trong 2 tuần. Sau đó điều trị duy trị:
rabeprazol 20mg, uống mỗi lần 1 viên, 2 lần
trong 1 ngày liên tục trong 14 ngày.
*Tiêu chuẩn đánh giá kết quả tiệt trừ
H.pylori. Kết quả được đánh giá sau khi ngưng
hoàn toàn phác đồ điều trị 4 tuần. Điều trị H.
pylori được đánh giá là thành công khi H. pylori
âm tính cả urease test và mô bệnh học.
2. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu mô tả cắt ngang, tiền cứu theo
dõi dọc.
- Máy nội soi dạ dày tá tràng video thế hệ GIF
160, GIF 180 của Olympus
- Xét nghiệm: Urease test và mô bệnh học
(bằng 2 phương pháp nhuộm Giemsa và HE)
chẩn đoán nhiễm H.pylori theo thang nhìn của
Hệ thống phân loại Sydney cập nhật, tại Bệnh
viện Trường đại học Y dược Cần Thơ.
- Xét nghiệm gen MDR1 C3435T bằng phương
pháp giải trình tự gen (Sequencing), tại Bệnh
viện trung ương quân đội 108, Hà Nội.
3. Xử lý số liệu: Số liệu thu thập được xử lý
bằng phần mềm thống kê SPSS 18.0
4. Đạo đức nghiên cứu: Các bệnh nhân tự
nguyện tham gia nghiên cứu, thông tin cá nhân
người bệnh được giữ bí mật.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
Chúng tôi nghiên cứu trên 102 bệnh nhân loét
tá tràng nhiễm H. pylori, đã được điều trị bằng
phác đồ 4 thuốc, có 92 bệnh nhân tái khám
chiếm tỷ lệ 90,2%.
1. Đặc điểm về cân nặng, tuổi và giới
Bảng 1. Đặc điểm về cân nặng, tuổi, giới
Đặc điểm
Trung bình, tỷ lệ, tỷ số
Tuổi (năm)
Trung bình
(±SD)
43,8±13,9
Cân nặng
(kg)
Trung bình
(±SD)
59,7±8,5
Giới tính
Tỷ lệ % Nam
77,5
Tỷ lệ % Nữ
22,5
Tỷ số Nam/Nữ
3,37/1
Tuổi trung bình là 43,8±13,9 tuổi; kết quả này
phù hợp với nghiên cứu của Lê Văn Nho (2012) ở
Việt Nam, tuổi trung bình ở bệnh nhân loét tá
tràng là 39,99±12,96 tuổi[5]. Cân nặng trung
bình ở bệnh nhân loét tá tràng là 59,7±8,5kg.
Giới tính: nam chiếm tỷ lệ 77,5%, nữ chiếm tỷ lệ
22,5%, tỷ số nam/nữ là 3,37/1. Về cân nặng và
giới tính trong nghiên cứu của chúng tôi phù hợp
với nghiên cứu của Furuta và cộng sự (2007) ở
Nhật Bản; cân nặng trung bình ở bệnh nhân loét
tá tràng là 61,9±11,4kg và về giới tính nam chiếm
77,5% nhiều hơn ở nữ là 22,5%[6].
2. Đa hình gen MDR1 C3435T
*Phân bố allele MDR1 C3435T
Bảng 2. Phân bố các allele MDR1 C3435T
Allele
2n
Tỷ lệ %
C
138
67,6
T
66
32,4
Tổng cộng
204
100
vietnam medical journal n02 - MARCH - 2020
28
Kết quả ở bảng 2 cho thấy sự phân bố các
allele MDR1 C3435T chủ yếu thường gặp allele C
chiếm tỷ lệ 67,6% và allele T ít gặp hơn chiếm tỷ
lệ 32,4%. Kết quả của chúng tôi phù hợp với
nghiên cứu của Veiga và cộng sự (2009) ở miền
bắc Việt Nam, tỷ lệ allele C là 59,7% và allele T
là 40,3% và khác với một số nghiên cứu trên thế
giới, tần số của allele T cao hơn so với allele C
[7]. Theo nghiên cứu của Drozdzik và cộng sự
(2009) ở Ba lan trên 191 người bình thường, tỷ
lệ allele C chiếm 55,2%, allele T là 44,8% và
trên 162 bệnh nhân nam vô sinh có tye lệ allele
C chiếm 46,9%, allele T là 53,1%. Tỷ lệ allele T
ở bệnh nhân nam vô sinh cao hơn người bình
thường (p<0,05) [8].
*Phân bố kiểu genMDR1 C3435T
Bảng 3. Phân bố các kiểu gen MDR1
C3435T
Kiểu gen
Tỷ lệ %
C/C
48,0
C/T
39,2
T/T
12,8
Tổng cộng
100
Kiểu gen MDR1 C3435T chủ yếu thường gặp
kiểu gen C/C chiếm tỷ lệ 48% và C/T chiếm tỷ lệ
39,2%; ít gặp hơn là kiểu gen T/T chiếm tỷ lệ
12,8% (Bảng 3). Một số nghiên cứu về kiểu gen
MDR1 C3435T trên thế giới phát hiện ra rằng tần
số của allele T đồng hợp tử trong số các đối
tượng tăng so với allele C đồng hợp tử, trong khi
gần một nửa mang allele dị hợp tử C và T.
Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy sự phân bố
kiểu gen MDR1 C/C cao hơn các nghiên cứu
Veiga và cộng sự (2009) ở miền Bắc Việt Nam,
tỷ lệ kiểu MDR1 C/C là 31,9%, C/T là 55,6%, T/T
là 12,5%[7]. Theo nghiên cứu của Drozdzik và
cộng sự(2009) ở Ba lan trên 191 người bình
thường, tỷ lệ kiểu gen MDR1 C/C là 30,4%, C/T
là 49,7%, T/T là 19,9% và ở 162 bệnh nhân
nam vô sinh, có tỷ lệ kiểu gen MDR1 C/C là
17,9%, C/T là 58,0%, T/T là 24,1%. Kiểu gen
MDR1 C/T và T/T ở bệnh nhân nam vô sinh cao
hơn người bình thường (p<0,05)[8]. Kết quả
trong nghiên cứu của chúng tôi khác với các tác
giả trên có thể do sự khác nhau về địa lý và di
truyền của từng vùng khác nhau.
3. Mối liên quan giữa kiểu gen MDR1 C3435T và kết quả điều trị H. pylori
Bảng 4. Mối liên quan giữa các kiểu gen MDR1 C3435Tvới kết quả điều trị H. pylori
Kiểu gen
Thành Công
Thất bại
P
n
Tỷ lệ %
n
Tỷ lệ %
C/C
40
87,0
6
13,0
>0,05
C/T
34
97,1
1
2,9
T/T
10
90,9
1
9,1
Tổng cộng
84
8
Kết quả ở bảng 4 cho thấy không có sự khác
biệt về tỷ lệ tiệt trừ H. pylori giữa các nhóm kiểu
gen MDR1C3435T. Kết quả này không phù hợp với
nghiên cứu của Gawronska Szklarz và cộng
sự(2005) ở Ba Lan về hiệu quả điều trị tiệt trừ H.
pylori bằng một trong hai phác đồ ba thuốc khác
nhau là OAC (omeprazole, amoxicilline,
clarithromycine) hoặc PAM (pantoprazole,
amoxicilline và metronidazole. Trong nhóm điều trị
tiệt trừ H. pylori thành công, tỷ lệ kiểu gen MDR1
T/T là 38,2%, và kiểu gen MDR1 C/C+C/T là
61,8% và trong nhóm điều trị tiệt trừ H. pylori thất
bại, tỷ lệ kiểu gen MDR1 T/T là 13,9%, và kiểu gen
MDR1 C/C+C/T là 86,1%. Kiểu gen MDR1 C3435T
có ảnh hưởng đến kết quả điều trị tiệt trừ H. pylori.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Theo nghiên cứu
của Karaca và cộng sự (2017) ở Nhật Bản kết quả
điều trị tiệt trừ H. pylori bằng phác đồ nối tiếp
(pansoprazole, bismuth, amoxicilline) 7 ngày và
tiếp theo (pansoprazole, metronidazole, bismuth
tetracycline) trong 7 ngày, kết quả nghiên cứu cho
thấy kiểu gen MDR1 C3435T không ảnh hưởng đến
kết quả tiệt trừ H. pylori.
V. KẾT LUẬN
- Loét tá tràng nhiễm H. pylori chủ yếu gặp ở
nam, tỷ số nam/nữ là 3,37/1, tuổi trung bình là
43,8±13,9 tuổi.
- Phân bố allele MDR1 C3435T: allele C chiếm
67,6%, allele T chiếm 32,4%.
- Phân bố kiểu gen MDR1 C3435T: tỷ lệ kiểu
gen C/C là 48,0%, C/T là 39,2%, T/T là 12,8%.
- Tỷ lệ điều trị tiệt trừ nhiễm H. pylori thành
công ở nhóm kiểu gen MDR1 3435 C/C là 87,0%,
C/T là 97,1% và T/T là 90,9%.
- Không có mối liên quan giữa đa hình gen
MDR1 C3435T với kết quả điều trị tiệt trừ H. pylori
bằng phác đồ RBTT ở bệnh nhân loét tá tràng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Malfertheiner. P,Megraud. F, O’Morain. C. A.
Management of Helicobacter pylori infectiond – the
Maastricht IV/ Florence Consensus Report. Gut.
2012,61, pp. 646-664.
2. Pauli-Magnus, C., et al. (2001), Interaction of
omeprazole, lansoprazole and pantoprazole with P-
glycoprotein, Naunyn Schmiedebergs Arch
Pharmacol, 364(6): 551-7.