Bài giảng : An toàn môi trường part 3

Chia sẻ: Pham Duong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

153
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thay đổi tính đàn hồi và các bộ phận máy móc để thay đổi tần số riêng của chúng, tránh hiện tượng cộng hưởng. - Thay vật liệu kim loại bằng vật liệu phi kim loại, mạ crôm hoặc quét các chi tiết bằng sơn hoặc dùng các hợp kim ít vang hơn khi bị va chạm. - Bọc các mặt thiết bị chịu rung động bằng các vật liệu hút hoặc giảm rung động như cao su, amiăng, chất dẻo, matít đặc biệt... - Bố trí các xưởng ồn làm việc vào những buổi ít người làm việc....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng : An toàn môi trường part 3

- Thay ñoåi tính ñaøn hoài vaø caùc boä phaän maùy moùc ñeå thay ñoåi taàn soá rieâng cuûa chuùng, traùnh hieän töôïng coäng höôûng. - Thay vaät lieäu kim loaïi baèng vaät lieäu phi kim loaïi, maï croâm hoaëc queùt caùc chi tieát baèng sôn hoaëc duøng caùc hôïp kim ít vang hôn khi bò va chaïm. - Boïc caùc maët thieát bò chòu rung ñoäng baèng caùc vaät lieäu huùt hoaëc giaûm rung ñoäng nhö cao su, amiaêng, chaát deûo, matít ñaëc bieät... - Boá trí caùc xöôûng oàn laøm vieäc vaøo nhöõng buoåi ít ngöôøi laøm vieäc. - Laäp ñoà thò laøm vieäc cho coâng nhaân ñeå hoï coù ñieàu kieän nghæ ngôi hôïp lyù, giaûm thôøi gian coù maët cuûa coâng nhaân ôû nhöõng xöôûng coù möùc oàn cao. http://www.ebook.edu.vn 21
Chöông 6 CHIEÁU SAÙNG TRONG SAÛN XUAÁT Aùnh saùng khoâng nhöõng laø moät nhu caàu trong sinh hoaït, ñôøi soáng cuûa con ngöôøi maø coøn raát caàn thieát ñoái vôùi saûn xuaát. Möùc ñoä saùng vaø chaát löôïng aùnh saùng aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi naêng suaát lao ñoäng. §6-1 Khaùi nieän veà aùnh saùng vaø caùc ñôn vò ño aùnh saùng cô baûn Aùnh saùng khoâng nhöõng laø moät nhu caàu caàn thieát trong sinh hoaït, ñôøi soáng cuûa con ngöôøi maø coøn raát caàn thieát ñoái vôùi saûn xuaát. Möùc ñoä saùng vaø chaát löôïng aùnh saùng aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi naêng suaát lao ñoäng, chaát löôïng saûn phaåm vaø an toaøn lao ñoäng. 1- Aùnh saùng thaáy ñöôïc: laø nhöõng böùc xaï photon coù böôùc soùng töø 380 nm ñeán 760 nm. Maët trôøi vaø nhöõng vaät theå ñöôïc nung noùng ñeán nhieät ñoä cao hôn 500oC ñeàu coù khaû naêng phaùt saùng. Böùc xaï ñôn saéc (laø nhöõng chuøm tia saùng chæ chöùa moät ñoä daøi böôùc soùng λ) khaùc nhau cho ta caûm giaùc saùng khaùc nhau. Cuøng moät coâng suaát böùc xaï nhö nhau, böùc xaï maøu vaøng luïc coù böôùc soùng λ= 555nm cho ta thaáy roõ nhaát. Ñeå ñaùnh giaù ñoä saùng toû cuûa caùc loaïi tia khaùc nhau, ngöôøi ta laáy ñoä saùng toû cuûa tia vaøng luïc laøm tieâu chuaån so saùnh. (hình 3-3) 2- Quang thoâng (Φ) laø ñaïi löôïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng phaùt saùng cuûa vaät. Quang thoâng laø phaàn coâng suaát böùc xaï coù khaû naêng gaây ra caûm giaùc saùng cho thò giaùc cuûa con ngöôøi. Neáu goïi coâng suaát böùc xaï aùnh saùng ñôn saéc λ cuûa vaät laø Fλ, quang thoâng do chuøm tia ñôn saéc ñoù gaây ra laø: Φ λ = C.Fλ .Vλ Trong ñoù: Vλ – laø ñoä saùng toû töông ñoái cuûa aùnh saùng ñôn saéc λ C – haèng soá phuï thuoäc vaøo ñôn vò ño, neáu quang thoâng Φλ ñöôïc ño baèng lumen (lm). Fλ – coâng suaát böùc xaï ñöôïc ño baèng Watt thì haèng soá C =683. Vôùi chuøm tia saùng ña saéc khoâng lieân tuïc ta coù: Φ = CΣFλi .Vλi = 683ΣFλi .Vλi , lm Vôùi chuøm tia saùng ña saéc lieân tuïc töø λ1 ñeán λ2 thì: λ2 λ2 Φ = C ∫ Fλ .Vλ .d λ = 683 ∫ Fλ .Vλ d λ , lm λ1 λ1 Quang thoâng cuûa moät vaøi nguoàn saùng: Ñeøn daây toùc nung 60W≅ 850 lm Ñeøn daây toùc nung 100W ≅ 1600 lm http://www.ebook.edu.vn 22
Ñeøn parafin trung bình ≅ 15 lm 3- Cöôøng ñoä aùnh saùng (I). Quang thoâng cuûa moät nguoàn saùng baát kyø phaùt ra thöôøng phaân boá khoâng ñeàu trong khoâng gian, do ñoù ñeå ñaëc tröng cho khaû naêng phaùt saùng theo caùc phöông cuûa nguoàn ngöôøi ta duøng ñaïi löôïng laø cöôøng ñoä saùng. Cöôøng ñoä saùng theo phöông n laø moät quang thoâng böùc xaï phaân boá theo phöông n ñoù. Cöôøng ñoä saùng In laø tyû soá giöõa quang thoâng böùc xaï dΦ treân vi phaân goùc khoái dΦ dω theo phöông n (hình veõ). dΦ In = dω Ñôn vò ño cöôøng ñoä saùng laø candela (cd). Candela laø cöôøng ñoä saùng ño theo phöông vuoâng goùc vôùi tia saùng cuûa moät maët phaúng böùc xaï toaøn phaàn coù dieän tích 1/60cm2 ôû nhieät ñoä 2046oK töùc laø ôû nhieät ñoä ñoâng ñaëc cuûa platin döôùi aùp suaát 101.325N/m2. 1lumen 1candela = 1steradian 4- Ñoä roïi (E) laø ñaïi löôïng ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä ñöôïc chieáu saùng cuûa moät beà maët. Ñoä roïi taïi moät ñieåm M treân beà maët ñöôïc chieáu saùng laø moät quang thoâng cuûa luoàng aùnh saùng taïi ñieåm ñoù. Ñoä roïi EM taïi ñieåm M laø tyû soá S giöõa löôïng quang thoâng chieáu ñeán dΦ treân vi phaân dieän tích dS dΦ ñöôïc chieáu saùng taïi ñieåm ñoù M (hình veõ) dΦ EM = dS Ñôn vò ño ñoä roïi laø lux (lx). Lux laø ñoä roïi gaây ra do luoàng saùng coù quang thoâng 1 lumen chieáu saùng ñeàu treân dieän tích 1m2 1lumen 1lux = 1metvuong 5- Ñoä choùi (B) laø ñaïi löôïng ñeå ñaùnh giaù ñoä saùng cuûa beà maët,moät nguoàn saùng. Ñoä choùi nhìn theo phöông n tôùi moät ñieåm treân moät maët saùng laø cöôøng ñoä saùng phaùt ra dI n theo phöông n cuûa moät ñôn vò dieän tích maët saùng thaúng goùc vôùi phöông nhìn taïi ñieåm ñoù. γ Ñoä choùi nhìn theo phöông n laø tyû soá giöõa cöôøng ñoä phaùt ra theo phöông naøo ñoù treân dieän tích hình chieáu maët chieáu saùng xuoáng phöông thaúng goùc vôùi phöông n. http://www.ebook.edu.vn 23
dI n Bn = dS cos γ Ñôn vò ño ñoä choùi laø nit (nt). Nit laø ñoä choùi cuûa moät nguoàn saùng dieän tích 1m2 coù cöôøng ñoä 1cd khi ta nhìn thaúng goùc vôùi noù. 1candela 1nit = 1m 2 Hoaëc ño ñoä choùi baèng Stilb. 1Stilb = 104 nit. §6-2 Chieáu saùng vaø söï nhìn cuûa maét 1- Söï nhaïy caûm cuûa maét. a- Ñoä nhaïy caûm toång hôïp cuûa maét. Ñoä nhaïy caûm cuûa maét ñöôïc ñaùnh giaù baèng ngöôõng ñoä choùi. Ngöôõng ñoä choùi laø ñoä choùi toái thieåu cuûa moät chaám saùng maø ngöôøi ta baét ñaàu thaáy ñöôïc noù treân neàn toái coù ñoä choùi baèng khoâng. Ngöôõng ñoä choùi phuï thuoäc vaøo kích thöôùc vaät nhìn. Kích thöôùc goùc cuûa chaám saùng khaù beù thì ngöôõng ñoä choùi khaù cao vaø khi taêng daàn kích thöôùc goùc cuûa chaám saùng thì trò soá ngöôõng ñoä choùi giaûm daàn xuoáng, ñeán khi goùc nhìn α /50o thì trò soá ngöôõng ñoä choùi haàu nhö khoâng giaûm nöõa. Trò soá nghòch ñaûo cuûa ngöôõng ñoä choùi khi α = 50o ñöôïc goïi laø ñoä nhaïy caûm tuyeät ñoái cuûa maét veà aùnh saùng. b- Ñoä nhaïy caûm töông phaûn veà ñoä choùi cuûa maét. Ñoä töông phaûn veà ñoä choùi giöõa vaät vaø neàn nhìn ñöôïc xaùc ñònh: B n − Bv K= .100% Bn Bn – ñoä choùi cuûa neàn; Bv – ñoä choùi cuûa vaät. Chæ khi naøo söï töông phaûn veà ñoä choùi giöõa vaät vaø neàn nhìn (vaät vaø neàn coù cuøng maøu saéc nhö nhau) cao hôn moät trò soá nhaát ñònh Kng thì maét môùi baét ñaàu nhìn thaáy vaät ñoù. Trò soá Kng ñöôïc goïi laø ñoä töông phaûn ôû ngöôõng thaáy, noù laø moät ñaïi löôïng phuï thuoäc raát nhieàu vaøo kích thöôùc goùc cuûa vaät nhìn. Cuøng ñoä choùi nhö nhau, kích thöôùc goùc cuûa vaät nhìn lôùn thì söï nhìn cuûa maét ñoøi hoûi ñoä töông phaûn khoâng cao. Ngöôïc laïi kích thöôùc goùc cuûa vaät nhìn nhoû thì söï nhìn cuûa maét ñoøi hoûi ñoä töông phaûn lôùn. 1 Trò soá nghòch ñaûo cuûa ñoä töông phaûn ôû ngöôõng thaáy = Ang goïi laø ñoä nhaïy K ng caûm töông phaûn cuûa maét. Ñoä nhaïy caûm töông phaûn Ang cuûa maét phuï thuoäc vaøo ñoä choùi cuûa neàn, ñoä choùi cuûa neàn taêng thì ñoä nhaïy caûm töông phaûn cuûa maét taêng vaø ñaït giaù trò cöïc ñaïi khi ñoä choùi cuûa neàn Bn = 350 nit. Neáu taêng ñoä choùi cuûa neàn leân nöõa thì ñoä nhaïy caûm töông phaûn cuûa maét khoâng taêng nöõa vaø noù laïi giaûm ñi khi ñoä choùi cuûa neàn Bn > 600 nit, vì ñoä choùi quaù möùc cuûa neàn ñaõ gaây ra hieän töôïng loùa maét. http://www.ebook.edu.vn 24
2- Khaû naêng phaân giaûi cuûa maét Ngöôøi ta ñaùnh giaù khaû naêng phaân giaûi cuûa maét baèng goùc nhìn toái thieåu αng maø maét coù theå nhìn thaáy ñöôïc vaät. Maét coù khaû naêng phaân giaûi trung bình nghóa laø coù khaû naêng nhaän bieát ñöôïc hai vaät nhoû nhaát döôùi goùc nhìn αng=1’ trong ñieàu kieän chieáu saùng toát. 3- Toác ñoä phaân giaûi cuûa maét Quaù trình nhaän bieát moät vaät cuûa maét khoâng xaåy ra ngay laäp töùc maø phaûi qua moät thôøi gian naøo ñoù. Thôøi gian naøy caøng nhoû thì toác ñoä phaân giaûi cuûa maét caøng lôùn. Toác ñoä phaân giaûi phuï thuoäc vaøo ñoä choùi vaø ñoä roïi saùng treân vaät quan saùt. Toác ñoä phaân giaûi taêng nhanh töø ñoä roïi baèng 0 ñeán 1200 lux sau ñoù taêng khoâng ñaùng keå. Vì vaäy muoán cho maét phaân giaûi nhanh thì aùnh saùng trong tröôøng nhìn phaûi ñuû lôùn vaø phaân boá ñeàu treân beà maët nhìn. Trong caùc coâng trình kieán truùc chieáu saùng trong saûn xuaát, chieáu saùng giao thoâng, nhaát laø ôû caùc ñöôøng haàm phaûi ñaûm baûo sao cho doä saùng töø tröôøng naøy sang tröôøng nhìn kia khoâng thay ñoåi quaù ñoät ngoät laøm cho maét phaân giaûi khoâng kòp vaø deã gaây ra tai naïn. §6-3 Kyõ thuaät chieáu saùng Trong saûn xuaát ngöôøi ta thöôøng duøng hai nguoàn saùng: aùnh saùng töï nhieân vaø aùnh saùng nhaân taïo. Aùnh saùng töï nhieân laø aùnh saùng ban ngaøy do maët trôøi vaø baàu trôøi sinh ra. Noù laø nguoàn saùng saün coù, thích hôïp vaø coù taùc duïng toát ñoái vôùi sinh lyù con ngöôøi. 1- Chieáu saùng töï nhieân. a- Nguoàn saùng. Aùnh saùng maët trôøi chieáu xuoáng maët ñaát khi xuyeân qua lôùp khí quyeån bò caùc haït trong taàng khoâng khí haáp thuï neân caùc tia truyeàn thaúng (tröïc xaï) moät maët bò yeáu ñi, maët khaùc bò caùc haït khueách taùn sinh ra aùnh saùng taûn xaï laøm cho baàu trôøi saùng leân. Do ñoù aùnh saùng töï nhieân coù hai nguoàn chính laø aùnh saùng tröïc xaï cuûa maët trôøi vaø aùnh saùng phaûn xaï cuûa baàu trôøi. Ngoaøi ra aùnh saùng töï nhieân trong caùc phoøng coøn coù aùnh saùng phaûn xaï töø caùc maët phaûn xaï maèn trong hoaëc ngoaøi phoøng. b- Tieâu chuaån chieáu saùng töï nhieân. Aùnh saùng töï nhieân chieáu xuoáng maët ñaát coù trò soá luoân thay ñoåi, noù phuï thuoäc vaøo töøng giôø trong ngaøy, töøng ngaøy trong thaùng, töøng thaùng trong naêm vaø vaøo töøng vó ñoä ñòa phöông, vaøo ñaëc ñieåm khí haäu töøng vuøng. Cheá ñoä chieáu saùng trong phoøng cuõng luoân luoân bieán ñoåi theo, cho neân khoa hoïc chieáu saùng töï nhieân quy ñònh tieâu chuaån chieáu saùng töï nhieân khoâng phaûi laø ñoä roïi hay ñoä choùi treân maët phaúng lao ñoäng maø theo moät ñaïi löôïng quy öôùc laø heä soá chieáu saùng töï nhieân (HSTN). Heä soá chieáu saùng töï nhieân taïi moät ñieåm M trong phoøng laø tyû soá giöõa ñoä roïi taïi ñieåm ñoù (EM) vôùi ñoä roïi saùng ngoaøi nhaø (eng) (ñoä roïi saùng ngoaøi http://www.ebook.edu.vn 25
nhaø laø ñoä roïi do aùnh saùng taûn xaï cuûa baàu trôøi taïi moät ñieåm treân maët phaúng naèm ngang ôû choã quang ñaûng) trong cuøng moät thôøi ñieåm tính theo tyû leä phaàn traêm. EM HSTNe M = × 100% E ng Trong tieâu chuaån chieáu saùng töï nhieân coù quy ñònh hai heä soá tieâu chuaån chieáu saùng töï nhieân ñeå ñaùnh giaù hai phöông phaùp chieáu saùng töï nhieân khaùc nhau. Duøng chieáu saùng töï nhieân baèng cöûa trôøi, cöûa soå taèng cao ñöôïc ñaùnh giaù baèng heä soá chieáu saùng töï nhieân trung bình (Ftb); duøng chieáu saùng töï nhieân baèng cöûa soå beân caïnh ñöôïc ñaùnh giaù baèng heä soá chieáu saùng töï nhieân toái thieåu (emin). c- Thieát keá chieáu saùng töï nhieân. Nhieäm vuï cô baûn cuûa vieäc thieát keá chieáu saùng töï nhieân cho nhaø laø choïn hình daùng, kích thöôùc vaø vò trí cuûa caùc cöûa, ñeå taïo ñöôïc ñieàu kieän tieän nghi veà aùnh saùng trong phoøng, baûo ñaûm cho maét ngöôøi laøm vieäc trong ñieàu kieän thích hôïp nhaát. Khi thieát keá chieáu saùng caàn ñaûm baûo moät soá yeâu caàu sau: - Ñaûm baûo taûn xaï trong phoøng khoâng quaù lôùn, neáu khoâng seõ laøm cho caùc vaät nhìn maát tính laäp theå (khoâng roõ hình khoái) daãn ñeán söï nhìn cuûa maét raát caêng thaúng vaø mau meät moûi. - Ñoä roïi aùnh saùng trong phoøng phaûi ñöôïc ñaûm baûo ñaày ñuû theo tieâu chuaån chieáu saùng töï nhieân quy ñònh. - Höôùng cuûa aùnh saùng phaûi boá trí sao cho khoâng gaây ra ñoå boùng cuûa ngöôøi, cuûa thieát bò vaø caùc keát caáu nhaø leân tröôøng nhìn cuûa coâng nhaân. - Phaûi traùnh hieän töôïng loaù do caùc cöûa laáy aùnh saùng coù ñoä choùi quaù lôùn naèm trong tröôøng nhìn cuûa coâng nhaân. - Beà maët laøm vieäc cuûa coâng nhaân trong quaù trình lao ñoäng phaûi coù ñoä saùng cao hôn caùc beà maët khaùc ôû trong phoøng. - Thieát keá caùc cöûa chieáu saùng töï nhieân cho nhaø saûn xuaát chæ neân vöøa ñuû tieâu chuaån chieáu saùng töï nhieân quy ñònh, khoâng neân vöôït quaù, ñeå ñaûm baûo cheá ñoä vi khí haäu trong nhaø ñöôïc toát hôn. - Cöûa chieáu saùng trong nhaø coâng nghieäp phaûi ñôn giaûn vaø thoáng nhaát trong nhaø maùy. Moãi heä thoáng chieáu saùng coù nhieàu hình thöùc phong phuù. Moãi loaïi cöûa chieáu saùng cho ta nhöõng ñaëc ñieåm aùnh saùng töï nhieân trong phoøng khaùc nhau vaø thích hôïp vôùi moät ñieàu kieän vi khí haäu nhaát ñònh. http://www.ebook.edu.vn 26
Baéc Baéc b a Maãu cöûa chieáu saùng toát Chieáu saùng vaø thoâng gioù toát Thieát keá chieáu saùng töï nhieân cho phoøng phaûi döïa vaøo ñaëc ñieåm vaø tính chaát cuûa noù, yeâu caàu thoâng gioù thoaùt nhieät vôùi nhöõng giaûi phaùp che möa naéng vaø choïn hình thöùc cöûa möa naéng thích hôïp. Ñeå traùnh naéng chieáu vaøo phoøng thì caùc nhaø coâng nghieäp thöôøng ñaët theo höôùng baéc nam; cöûa chieáu saùng ñaët veà höôùng baéc, cöûa thoâng gioù môû roäng veà phía nam. Chieáu saùng töï nhieân thích hôïp vôùi taâm sinh lí cuûa con ngöôøi, quang phoå cuûa noù roäng vaø truøm heát toaøn boä mieàn böùc xaï khaû kieán, noù raát coù lôïi cho caûm nhaän chính xaùc veà maøu saéc caùc vaät. Tuy nhieân chieáu saùng töï nhieân coù nhöõng maët haïn cheá cuûa noù vaø noåi baät nhaát laø noù phuï thuoäc vaøo töï nhieân raát nhieàu, do ñoù khoâng oån ñònh, khoù kieåm soaùt, vì theá ñeå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá naøy ta cuõng caàn phaûi keát hôïp vôùi chieáu saùng nhaân taïo. 2- Chieáu saùng nhaân taïo. Cho ñeán nay, nguoàn saùng ñieän chuû yeáu vaãn duøng ñeøn daây toùc vaø ñeøn huyønh quang. a-Nguoàn saùng ñieän. Ñeøn ñieän chieáu saùng thöôøng duøng hieän nay laø ñeøn daây toùc vaø ñeøn huyønh quang. * Ñeøn daây toùc ñöôïc cheá taïo döïa treân hieäu öùng nhieät quang cuûa moät soá vaät raén. Caùc loaïi ñeøn daây toùc coù ñaëc ñieåm phaùt saùng khaùc nhau duøng ñeå phuïc vuï cho coâng taùc chieáu saùng theo caùc yeâu caàu khaùc nhau. Söû duïng ñeøn daây toùc chieáu saùng trong saûn xuaát coù nhöõng öu ñieåm sau: - Giaù thaønh reû, caáu taïo ñôn giaûn vaø deã söû duïng. - Aùnh saùng cuûa ñeøn daây toùc phaùt ra coù nhieàu aùnh saùng maøu ñoû, maøu vaøng vaø böùc xaï hoàng ngoaïi gaàn vôùi aùnh saùng cuûa löûa neân noù phuø hôïp vôùi taâm sinh lí con ngöôøi. - Phaùt saùng oån ñònh khoâng phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä, ñoä aåm vaø moâi tröôøng. Thích hôïp vôùi chieáu saùng cuïc boä. Nhöôïc ñieåm cuûa ñeøn daây toùc: - Hieäu suaát phaùt saùng thaáp vaø thôøi gian söû duïng ngaén. * Ñeøn huyønh quang ñöôïc cheá taïo döïa treân hieäu öùng huyønh quang ñieän. Ñeøn huyønh quang coù moät soá öu ñieåm sau: http://www.ebook.edu.vn 27
- Hieäu suaát phaùt saùng cao, thôøi gian söû duïng daøi hôn nhieàu so vôùi ñeøn daây toùc, hieäu quaû kinh teá cao. Ñeøn huyønh quang cuõng coù moät soá haïn cheá sau: - Chæ phaùt quang oån ñònh khi nhieät ñoä khoâng khí dao ñoäng trong khoaûng 15 35oC, ñieän aùp thay ñoåi khoaûng 10% ñaõ laøm ñeøn khoâng laøm vieäc ñöôïc. - Giaù thaønh cao, söû duïng phöùc taïp hôn. - Aùnh saùng ñeøn huyønh quang khoâng thuaän lôïi vôùi taâm sinh lí con ngöôøi. - Ñeøn huyønh quang coù hieän töôïng quang thoâng dao ñoäng theo taàn soá cuûa ñieän aùp xoay chieàu laøm khoù chòu khi nhìn, coù haïi cho maét. Laøm vieäc döôùi aùnh saùng ñeøn huyønh quang, naêng suaát lao ñoäng thöôøng thaáp hôn so vôùi laøm vieäc döôùi aùnh saùng ñeøn daây toùc khi cuøng moät tieâu chuaån chieáu saùng. b- Thieát bò chieáu saùng: Thieát bò chieáu saùng coù nhöõng nhieäm vuï sau: - Phaân boá aùnh saùng phuø hôïp vôùi muïc ñích chieáu saùng. - Baûo veä cho maét trong khi laøm vieäc khoâng bò quaù choùi do ñoä choùi quaù cao cuûa nguoàn saùng. - Baûo veä nguoàn saùng traùnh va chaïm, bò gioù, möa, naéng, buïi vv… - Ñeå coá ñònh vaø ñöa ñieän vaøo nguoàn saùng. - Chao, chuïp ñeøn coù theå thay ñoåi quang phoå cuûa ñeøn khi caàn thieát. Thieát bò chieáu saùng coù nhieàu loaïi, hình daïng vaø coâng duïng khaùc nhau, tuyø theo nhieäm vuï maø moãi loaïi trang bò coù moät hay nhieàu boä phaän sau ñaây: - Boä phaän phaûn xaï ñeå phaûn chieáu caùc luoàng saùng cuûa ñeøn phaùt ra vaøo nhöõng höôùng nhaát ñònh laøm taêng hieäu quaû chieáu saùng cuûa ñeøn. - Boä phaän khueách taùn coù nhieäm vuï laøm giaûm ñoä choùi cuûa nguoàn saùng, bieán aùnh saùng tröïc tieáp cuûa ñeøn thaønh aùnh saùng khueách taùn coù cöôøng ñoä nhoû hôn ñeå haïn cheá khaû naêng gaây loaù cuûa ñeøn. Boä phaän khueách taùn coù nhieàu loaïi nhö xuyeân qua khueách taùn ñònh höôùng, xuyeân qua khueách taùn hoaøn toaøn laøm baèng chaát deûo hay thuûy tinh ñaëc bieät. - Boä phaän khuùc xaï nhaèm phaân boá laïi aùnh saùng cuûa ñeøn, boä phaän che toái ngaên aùnh saùng ñeå maét khoâng bò loaù vv… c- Thieát keá chieáu saùng ñieän. Thieát keá chieáu saùng ñieän cho nhaø laø tìm ra nhöõng phöông thöùc vaø giaûi phaùp chieáu saùng ñaûm baûo nhöõng yeâu caàu aùnh saùng cho lao ñoäng trong phoøng toát nhaát maø laïi kinh teá nhaát. Coù ba phöông thöùc cô baûn sau ñaây: * Phöông thöùc chieáu saùng chung: Trong toaøn phoøng coù moät heä thoáng chieáu saùng töø treân xuoáng gaây ra moät ñoä choùi khoâng gian nhaát ñònh vaø moät ñoä roïi nhaát ñònh treân toaøn boä caùc maët phaúng lao ñoäng. * Phöông thöùc chieáu saùng cuïc boä: Chia khoâng gian lôùn cuûa phoøng ra nhieàu khoâng gian nhoû, moãi khoâng gian nhoû cuûa phoøng coù moät cheá ñoä chieáu saùng khaùc nhau. http://www.ebook.edu.vn 28
* Phöông thöùc chieáu saùng hoãn hôïp: Laø phöông thöùc chieáu saùng chung ñöôïc boå sung theâm nhöõng ñeøn caàn thieát ñaûm baûo ñoä roïi lôùn taïi nhöõng choå laøm vieäc cuûa coâng nhaân. Phöông thöùc chieáu saùng chung trong phoøng ngoaøi vieäc ñaûm baûo cho saûn xuaát, noù coøn taïo ra trong phoøng moät ñoä saùng khoâng gian nhaát ñònh coù taùc duïng tröïc tieáp ñeán taâm sinh lí cuûa con ngöôøi laøm vieäc trong moâi tröôøng coù ñoä saùng khoâng gian lôùn con ngöôøi caûm thaáy thoaûi maùi deã chòu, tinh thaàn saûng khoaùi, trí oùc minh maãn vaø hoaït ñoäng nhanh nheïn, mang laïi khaû naêng laøm vieäc vôùi naêng suaát cao. Ngöôïc laïi laøm vieäc laâu daøi trong moâi tröôøng laøm vieäc coù ñoä saùng khoâng gian nhoû gaây cho con ngöôøi ôû traïng thaùi tinh thaàn bò öùc cheá, tính tình traàm laëng, hoaït ñoäng chaäm chaïp, khaû naêng laøm vieäc bò suùt keùm vaø laø nguyeân nhaân deã gaây ra beänh ngheà nghieäp. Trong caùc phöông thöùc chieáu saùng treân coù theå duøng caùc giaûi phaùp chieáu saùng sau: - Chieáu saùng baèng nhöõng ngoïn ñeøn boá trí ñôn ñoäc hay thaønh nhöõng cuïm lôùn. - Chieáu saùng baèng nhieàu ñeøn lôùn boá trí thaønh caùc taám saùng hoaëc traàn saùng. http://www.ebook.edu.vn 29
Chöông 7 PHOØNG CHOÁNG TAÙC HAÏI CUÛA CHAÁT PHOÙNG XAÏ §7-1 Khaùi nieäm chung veà chaát phoùng xaï vaø tia phoùng xaï Tia phoùng xaï laø nhöõng tia maét thöôøng khoâng nhìn thaáy ñöôïc, phaùt ra do söï bieán ñoåi beân trong haït nhaân nguyeân töû cuûa moät soá nguyeân toá vaø coù khaû naêng ion hoùa vaät chaát. Nhöõng nguyeân toá coù haït nhaân nguyeân töû phaùt ra töø caùc tia naøy goïi laø nguyeân toá phoùng xaï. Hieän nay ngöôøi ta bieát ñöôïc chöøng 50 nguyeân toá phoùng xaï töï nhieân vaø 1000 ñoàng vò phoùng xaï nhaân taïo. Döôùi ñaây laø moät soá chaát phoùng xaï thöôøng gaëp: Chaát phoùng xaï Chu kyø baùn huûy Tia phoùng xaï 60 Coban Co 5,3 naêm γ 238 9 Uran U 4,5.10 naêm α, , γ 226 Radi Ra 1620 naêm α, ,γ 14 Caùc bon C 5600 naêm 130 Bari Ba 13 ngaøy ,γ 131 Iot I 8 ngaøy γ 36 Löu huyønh S 87 ngaøy 32 Fotfo P 14 ngaøy Haït nhaân nguyeân töû coù theå phaùt ra nhöõng loaïi tia phoùng xaï nhö γ, α, ,tia rônghen, tia nôtôron vv…. Ngoaøi khaû naêng ion hoùa vaät chaát, tia phoùng xaï coøn coù khaû naêng ñaâm xuyeân qua caùc vaät chaát, caùc ñoàng vò phoùng xaï ngaøy nay ñöôïc öùng duïng roäng raûi trong coâng nghieäp, noâng nghieäp, y teá, trong nghieân cöùu khoa hoïc. Trong coâng nghieäp duøng tia γ phaùt ra töø Co60 ñeå phaùt hieän nhöõng khuyeát taät naèm saâu trong caùc taám kim loaïi, kieåm tra chaát löôïng caùc moái haøn, kieåm tra ño löôøng töï ñoäng möùc ñoä cao caùc maët dung dòch trong beå kín, theo doõi thaønh daøy bò aên moøn, thaêm doø daàu moû, khí ñoát vaø caùc khoaùng saûn. Trong noâng nghieäp, chaên nuoâi, ngö nghieäp duøng P32 ñeå nghieân cöùu quaù trình dinh döôõng cuûa caây troàng, chieáu tia phoùng xaï ñeå xöû lí haït gioáng, baûo quaûn thöïc phaåm, dieät tröø saâu boï. Duøng caùc ñoàng vò phoùng xaï ñeå bieát caùc nguyeân toá vi löôïng P, S, Cu, Fe… trong thaønh phaàn cuûa thöùc aên. Trong ngö nghieäp giuùp thaêm doø chính xaùc khoái löôïng caù, tình traïng di chuyeån vaø ñieøu kieän soáng toát nhaát cuûa chuùng. Trong y hoïc, tia rôn ghen, tia γ ñöôïc söû duïng ñeå chaån ñoaùn beänh vaø ñieàu trò beänh ung thö. Moät soá ñoàng vò phoùng xaï ñöôïc söû duïng ñeå nghieân cöùu quaù trình chuyeån hoaù chaát trong cô theå, phaùt hieän caùc daáu hieäu baát thöôøng caùc boä phaän trong cô theå, theo doõi söï phaân boá vaø baøi xuaát moät soá loaïi thuoác. Loaïi tröø moät soá chaát ñoäc coâng nghieäp khi chuùng xaâm nhaäp vaøo cô theå. http://www.ebook.edu.vn 30