Bài giảng Công tác xã hội với các cá nhân và gia đình: Phần 1 - Tôn-Nữ Ái-Phương

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

291
lượt xem 65
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 bài giảng "Công tác xã hội với các cá nhân và gia đình" có nội dung giới thiệu tổng quát về công tác xã hội với các cá nhân và gia đình bao gồm: Giới thiệu chung, giới thiệu sơ lược lịch sử công tác xã hội với cá nhân và gia đình và các nội dung khác. Mời bạn đọc tham khảo tài liệu để hiểu hơn các nội dung trên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Công tác xã hội với các cá nhân và gia đình: Phần 1 - Tôn-Nữ Ái-Phương

CÔNG TÁC XÃ H I V I CÁC CÁ NHÂN VÀ GIA ÌNH Biên so n: Tôn-N Ái-Phương MSc. Education & Applied Social Studies CHƯƠNG 1: GI I THI U T NG QUÁT V CÔNG TÁC XÃ H I V I CÁC CÁ NHÂN VÀ GIA ÌNH 1. Gi i thi u chung: Trong cu c s ng, con ngư i chúng ta ai cũng ã t ng ho c s tr i qua nh ng giai o n khó khăn nh t trong cu c i c a mình. Có ngư i trong chúng ta may m n vư t qua ư c nh ng th i i m khó khăn ó nh vào ngh l c c a b n thân, cá tính m nh m c a h ho c có ư c nh ng s tr giúp c l c và k p th i t ngư i thân ho c t m t ngu n nào khác. Nh ng ngư i này ã h c ư c nh ng kinh nghi m s ng quý báu t quá trình vư t khó ó và t vươn lên có ư c m t cu c s ng t t, n nh và m t s nghi p thành công. Tuy nhiên, có m t s ngư i khác l i không th nào vư t qua ư c do không có ư c nh ng i u ki n h tr như nhóm ngư i kia giúp h vư t qua nh ng khó khăn ó. Cu c s ng c a nh ng ngư i này s tr nên ngày càng khó khăn hơn, và n u không có m t s giúp k p th i thì có th d n n nh ng h u qu b t l i cho b n thân và gia ình c a nhóm ngư i này. Ho t ng công tác xã h i v i cá nhân và gia ình ư c t ch c th c hi n là nh m vào m c ích giúp các nhóm i tư ng này. Công tác xã h i, t th i i m kh i i m c a nó, ch ơn thu n là nh ng ho t ng t thi n như c u t xã h i và hư ng n vi c giúp các cá nhân s ng trong hoàn c nh nghèo ói. Nhưng sau m t th i gian dài ho t ng, vi c t ch c các ho t ông c u t và t thi n này ã d n n ư c c i thi n và c n có ngư i ư c ào t o làm vi c m t cách chuyên nghi p nh m th c hi n các ho t ng giúp cho ngư i nghèo có ư c hi u qu t t hơn. Ngh công tác xã h i ư c ra i t ó v i m c ích ào t o nhân viên xã h i làm vi c v i các cá nhân và gia ình áp ng nhu c u c a ngư i nghèo, c a nh ng ngư i ang g p hoàn c nh khó khăn ư c t t hơn và phù h p hơn v i nhu c u th c t c a h . ó là nh ng con ngư i thu c nhóm d b t n thương do hoàn c nh s ng, ho c do nh ng nguyên nhân và i u ki n khác mà môi trư ng s ng ã nh hư ng n h và khi g p ph i nh ng hoàn c nh khó khăn b n thân c a h c m th y b t l c và khó vư t qua ư c. Công tác xã h i k t ó ư c là ư c xem như là m t “ngh giúp ngư i khác” (a helping professional) b i vì ho t ng này là ho t ng giúp nh ng ngư i ang g p khó khăn trong cu c s ng. 2. Sơ lư c l ch s công tác xã h i v i cá nhân và gia ình Công tác xã h i, m c dù m i ư c công nh n là m t ngh m i chính th c Vi t Nam trong năm 2010, nhưng khái ni m v công tác xã h i là không m i i v i nh ng ngư i ho t ng xã h i phía Nam là nơi mà vi c ào t o nhân viên xã h i ã ư c th c hi n t nh ng nh ng năm 60 c a th p k trư c. Ngư i có công trong vi c gi i thi u và xây d ng chương trình ào t o nhân viên xã h i Vi t Nam t u vào nh ng năm 1960 và ti p t c h i sinh ngành này m t th i gian dài b gián o n t năm 1975 n 1990 là bà Nguy n Th Oanh. Bà Oanh là ngư i ã 1
em nh ng ki n th c và k năng chuyên môn c a ngh công tác xã h i vào Vi t Nam t nh ng hi u bi t c a bà v s th c hi n công tác xã h i t M . Khi nói n l ch s công tác xã h i, các tác gi và sách báo v ch này u cho r ng ngh Công tác xã h i và công tác xã h i v i cá nhân ho c v i gia ình có ngu n g c xu t x t các nư c phương Tây mà c th là Anh và M . Các khái ni m, thu t ng và lý thuy t th c hành do v y u ch u nh hư ng c a văn hóa phương Tây. Tuy nhiên, nh ng ngư i i tiên phong trong ngành CTXH Vi t Nam ã có nhi u c g ng trong vi c v n d ng các lý thuy t và khái ni m này vào Vi t Nam và Vi t hóa chúng có th phù h p và d áp d ng vào quá trình th c hành CTXH Vi t Nam. 2.1 L ch s c a CTXH: Ph n l n các sách báo vi t v l ch s c a Công tác xã h i u cho r ng nư c M là nơi kh i ngu n c a các phương pháp th c hành công tác xã h i, k t khi Mary Richmond xu t b n nh ng cu n sách u tiên v Công tác xã h i là Friendly Visiting Among the Poor (Nh ng cu c vi ng thăm thân thi n n ngư i nghèo, 1899), “Social Diagnosis” (ChNn oán xã h i, 1917), The Good Neighbor in the Modem City (Láng gi ng t t trong các thành ph hi n i, 1907) and What is Social Casework? An Introductory Description (CTXH v i trư ng h p cá nhân là gì? Nh ng mô t ban u, 1922)1. ây là nh ng cu n sách u tiên vi t v các phương di n lý thuy t và cũng ã em l i nh ng l i gi i áp và hư ng d n th c hành cho ho t ng CTXH nh m giúp nh ng ngư i nghèo ho c các cá nhân g p khó khăn trong cu c s ng. Nư c M cũng là nơi mà ngôi trư ng u tiên ào t o chuyên ngành công tác xã h i ư c ra i (1898) – The New York School of Philanthropy (t m d ch là Trư ng Bác Ái c a New York) sau này i tên thành Columbia University School of Social Work (Trư ng CTXH c a i h c Columbia)2. Vào th i i m ó, trư ng này ã t ch c nhi u h i th o và các chương trình ào t o trong th i gian ngh hè cho nhi u tình nguy n viên và nh ng ngư i làm công vi c “vi ng thăm thân thi n” n v i ngư i nghèo, và cũng t ch c chương trình ào t o m t năm cho ngh CTXH. ây cũng chính là th i i m mà Mary E. Richmond cùng các ng nghi p c a bà chuNn b cho xu t b n cu n sách u tiên, “Friendly Visiting Among the Poor” (Nh ng cu c vi ng thăm thân thi n n ngư i nghèo, 1899). Tuy nhiên, rõ ràng là phong trào CTXH ph i có m t quá trình phát tri n lâu dài trong l ch s c a nó và ngư i ta cho r ng phong trào CTXH ã b t ngu n t trư c ó r t lâu v i các ho t ng c a các nhà c i cách thu c các T ch c T thi n c a Thiên chúa giáo: m t ngư i là ư c xem là tri t gia Tây Ban Nha (Juan Luis de Vivres, 1493–1540) và ngư i kia là m t m c sư o Tin lành ngư i Scotland (Thomas Chalmers, 1780-1847)3. Hai quan i m v ho t ng giúp ngư i nghèo c a Juan Louis de Vivres và Thomas Chalmers ư c xem là nh ng quan i m kh i ngu n cho ho t ng th c hành CTXH v i cá nhân và gia ình cũng như là ngu n g c c a ngh công tác xã h i. Khi bàn v ho t ng CTXH v i cá nhân và gia ình, Para và các tác gi khác, ã vi t: “Sơ lư c v l ch s c a th c hành công tác xã h i v i các cá nhân và gia ình cho th y r ng không ch phương pháp th c hành công tác xã h i mà c ngh công tác xã h i nói 1 http://www.naswfoundation.org/pioneers/r/richmond.html 2 http://www.socialworkers.org/profession/centennial/milestones_1.htm 3 Erlinda Albaracin and Dolores Rubia (2010): Social Work with Individuals and Families (CFSI-ULSA project) 2
chung cũng có ngu n g c t các ho t ng v i cá nhân”. (Paras, Eufemio, Kay, De Guzman, 1981)4 2.1. Nh ng ý tư ng kh i u cho ho t ng CTXH giúp cá nhân: Hai quan i m v ho t ng giúp ngư i nghèo c a Juan Louis de Vivres và Thomas Chalmers ư c tóm t t như sau: 2.1.1. Cá nhân hóa s giúp cho ngư i nghèo (tư tư ngc a Juan Luis de Vivres, 1493- 1540) Ý tư ng giúp ngư i nghèo trên cơ s ti p c n t ng cá nhân l n u tiên ư c phát tri n b i nhà tri t h c Tây Ban Nha, Juan Luis de Vives. M c dù g c gác là ngư i Tây Ban Nha, nhưng ông chuy n sang s ng B trong ph n l n cu c i c a mình trong th i gian u c a th k 16. Ông ã quan sát s vi c các tín ngoan o cũng như các th t c tôn giáo th c hi n khi công vi c t thi n b ng cách phân phát nh ng v tb thí m t cách ng n ngư i nghèo ã không quan tâm nhi u n tình hình cu c s ng c a t ng cá nhân ngư i nghèo. Ông ã kêu goi nh ng nhà tài tr ho c b thí t thi n nên quan tâm n nh ng gì x y ra sau khi nh ng ngư i nghèo nh n ư c nh ng s tr giúp ó. th i i m ó, trên kh p châu Âu, nh ng ngư i nghèo này ư c g i là “nh ng ngư i cùng kh ”, m t thu t ng ám ch cách s ng ph thu c vào s c u tr . Ông v n ng m i ngư i nên i u tra v i u ki n xã h i c a m i m t gia ình nghèo xác nh nhu c u/ v n c th c a h . Ông ngh , bên c nh s phân phát c a b thí, c n ph i t ch c các d ch v khác như d y ngh , t o vi c làm và các d ch v ph c h i ch c năng khác cho nh ng ngư i nghèo. Tuy nhiên, nh ng ngh c a ông ã không nh n ư c s chú ý c a nh ng nhà ho t ng xã h i trong th i i m ó5. 2.1.2. Giúp cá nhân trong quan h láng gi ng (trong c ng ng) (tư tư ng c a Thomes Chalmers, 1780-1847) M t ý tư ng tương t sau ó l i ư c kh i xư ng vào u th k 19 Scotland b i Thomas Chalmers, m c sư m t giáo x a phương. Tri t lý c a ông v s c u tr là nên t p trung vào các cá nhân, ho c các a ph n giáo x nh . Ông ã b t u b ng cách kh i t o trong giáo x c a mình m t chương trình t thi n tư nhân d a vào nh ng giúp t quan h láng gi ng vào năm 1819. T ch c t thi n tư nhân c a ông ã t ch c m t h th ng nh ng ngư i thi n nguy n thư ng xuyên n vi ng thăm t ng cá nhân ngư i nghèo khích l và ào t o cho h . Ông ch trương r ng m i m t trư ng h p c a nh ng ngư i có hoàn c nh khó khăn c n ph i ư c gi i quy t theo t ng cách riêng. Thay cho vi c phân phát c u tr ho c b thí m t cách ơn thu n, m i m t trư ng h p nên ư c i u tra k xác nh nguyên nhân c a hoàn c nh khó khăn và các gi i pháp giúp h s ư c th c hi n trên cơ s ó. Ông nh n m nh r ng nh ng v n mà m i cá nhân ang quan tâm trong cu c s ng c a h c n ph i ư c chú ý n trong quá trình giúp ngư i nghèo ph c h i ch c năng và nâng cao i s ng c a h . 4 Paras, E., Eufemio, F., de Guzman, L., and Kay, K. (1981). Social Casework: An Introduction.. SSWAP. Manila trong Erlinda Albaracin and Dolores Rubia (2010): Social Work with Individuals and Families (CFSI-ULSA project) 5 Erlinda Albaracin and Dolores Rubia (2010): Social Work with Individuals and Families (CFSI-ULSA project) 3
2.2. S ra i c a các t ch c ti n thân c a Công tác Xã h i và phương pháp th c hành CTXH v i cá nhân và gia ình Ph n này s trình bày sơ lư c m t s i m m c th i gian có liên quan n s thành l p c a m t s t ch c ho t ng theo phương th c th c hành CTXH t p trung vào cá nhân và gia ình. 2.2.1. S ra i c a các t ch c ti n thân c a CTXH v i cá nhân và gia ình Năm 1843: Hi p h i C i thi n các i u ki n c a Ngư i Nghèo ư c ra i New York (the Association for Improving the Condition of the Poor -AICP) tìm cách gi i quy t v n nghèo ói theo cách ti p c n cá nhân. Hi p h i này ã áp d ng nguyên m u các hình th c ti p c n v i cá nhân nh ng ngư i nghèo c a các t ch c t thi n nư c Anh vào vi c giúp ngư i nghèo trong quá trình c i cách ô th New York, và ã em l i ư c nhi u thành công áng k trong vi c nâng cao i s ng tinh th n c a ngư i nghèo thành ph này. Hi p h i này ã ho t ng trong su t 97 năm k t ngày thành l p cho n khi nó b Cu c i Kh ng ho ng bu c nó và Hi p h i Các T ch c T thi n New York ph i sát nh p vào năm 1939 thành l p nên Hi p h i Các T Ch c D ch V C ng ng New York (Community Service Society of New York) ngày nay6. Năm 1869: Hi p h i Các T ch c T thi n (Charity Organization Society -COS) u tiên ư c thành l p Luân ôn, Anh Qu c. Nh ng ý tư ng c a Thomas Chalmers, sau 50 ư c b t u b ng nh ng ho t ng tiên phong c a ông Glasgow, ã ư c nh ng nhà ho t ng t thi n Anh ón nh n. H k t h p c hai ý tư ng, cá nhân hóa s giúp và giúp các nhân trong quan h c ng ng, vào ho t ng ti p c n mà h áp d ng trong vi c giúp nh ng ngư i nghèo. Hi p h i các t ch c t thi n London ã v n hành m t chương trình c u tr d a trên ý tư ng c a Chalmer, t n n móng cho s phát tri n c a CTXH cá nhân như là m t phương pháp cho vi c giúp ngư i nghèo. H xây d ng m t chính sách tr giúp ư c m r ng trên cơ s t ng i tư ng m t tùy thu c vào t ng hoàn c nh cá nhân. Ngay sau ó, m t s các Hi p h i tương t ã xu t hi n t i Anh. Các tình nguy n viên có k năng ư c tuy n d ng tr giúp cho các gia ình nghèo và giúp ngư i nghèo phát huy nh ng kh năng t xoay s vư t khó c a h 7. Năm 1877: Hi p h i các T ch c T thi n (Charity Organization Society -COS) u tiên c a M ư c thành l p Buffalo, New York và cũng ho t ng theo mô hình c a Hi p H i Các T ch c T Thi n Anh. H ho t ng dư i hình th c m t t ch c thi n nguy n, và cũng thúc Ny thêm vi c ti p c n theo cá nhân và CTXH v i các trư ng h p riêng bi t/ 6 Barbara Levy Simon: Association for Improving the Condition of the Poor (United States) in Encyclopedia of Social Welfare History in North America by John M. Herrick&Paul H. Stuart (2005, 2007) , SAGE Publications, Inc. , http://knowledge.sagepub.com/view/socialwelfarehistory/n15.xml 7 Erlinda Albaracin and Dolores Rubia (2010): Social Work with Individuals and Families (CFSI-ULSA project) 4
v i các cá nhân8. Kho ng m t th p k ti p theo sau ó, hàng lo t Các Hi p h i T ch c T thi n như v y cũng ư c thành l p các thành ph l n c a M , và nhi u t ch c trong s này th c hi n vi c h tr ngư i nghèo b ng các tr c p v tài chính. Tuy nhiên, New York, Hi p h i này ho t ng theo cách hơi khác v i các thành ph khác là t p trung cung c p nh ng l i tư v n cho ngư i nghèo hơn là phân phát quà b thí ho c c u tr 9. 2.2.2. Phương pháp th c hành CTXH v i cá nhân và gia ình và quá trình phát tri n c a nó 2.2.2.1. Phương th c ho t ng c a các t ch c ti n thân c a ho t ng CTXH Trong th i gian u, nhân viên c a các T ch c T thi n, ph n l n là các tình nguy n viên làm vi c t thi n và thư ng óng vai trò là nh ng ngư i “ngư i khách thân thi n” và tìm n các c ng ng nghèo phân phát các món quà c u tr ho c nh ng h tr v tài chánh, v t ch t và tinh th n cho các gia ình nghèo. Các tình nguy n viên xã h i trong th i kỳ này thư ng cho r ng lý do khi n nh ng ngư i này tr nên nghèo ói là do lư i bi ng, th t h c, ho c ang s ng m t cách tr y l c, sa a, do g p th t b i c a b n thân và do b n thân h thi u ni m tin. Vì v y, m c tiêu c a vi c vi ng thăm thân thi n trư c tiên là t p trung vào tư v n giúp cho m t cá nhân có th th c hi n nh ng n l c t t nh t, làm vi c th t chăm ch nh m ki m s ng cho chính b n thân c a cá nhân và nhu c u c a gia ình cá nhân h , cũng như tư v n giúp nâng cu c s ng tinh th n c a h . Tuy nhiên, sau m t th i gian dài ho t ng, nh ng nhân viên tình nguy n xã h i này ã phát hi n ra r ng, nguyên nhân nghèo ói không ph i là nh ng v n như h ã t ng nghĩ trư c ây mà là do nhi u nguyên nhân khác nhau. H ã ti n hành tìm hi u và ssau ó phát hi n c a h cho th y nh ng nguyên nhân gây c nh kh n khó không n m khi m khuy t v tính cách c a cá nhân ngư i ta mà là nh ng i u ki n xã h i trong môi trư ng s ng c a nh ng cá nhân ó: như b nh t t, ông con, nhà ch t ch i, trình h c v n th p, lương th p, thi u k năng làm vi c, thi u cơ h i làm vi c,… T ó, h rút ra k t lu n r ng môi trư ng có nh hư ng l n n các v n c a các cá nhân10 và ã xu t r ng vi c phân tích nh ng nguyên nhân t phía môi trư ng xã h i c n ph i ư c chú tr ng trong quá trình giúp khách hàng (thân ch ) Nh ng tình nguy n viên xã h i này cũng lo l ng r ng vi c ch p nh n các kho n c u tr c ng ng s là suy gi m lòng t tr ng c a nh ng ngư i c n s tr giúp và làm cho h tr nên ph thu c vào s tr giúp. Vì v y, các tình nguyên viên xã h i cho r ng nh ng ngư i nghèo c n ph i n l c t gi i quy t v n c a mình và h ã có nh ng k ho ch i u tra hoàn c nh t ng cá nhân riêng l xác nh nhu c u và có bi p pháp h tr h p lý. Ngoài ra, các tình nguy n viên ã ư c yêu c u là ph i t o ư c nh ng nh hư ng t t v phương di n o c i v i ngư i nghèo, do v y ngư i nghèo cũng ư c tư v n thay i thái và hành vi. Các T ch c T thi n ngày càng tr nên ph bi n Anh và ã ho t ng hi u qu thông qua vi c s d ng nh ng khách thăm vi ng thân thi n này và i u tra hoàn c nh, xác nh nhu c u. Nh ng ho t ng theo phương pháp này ã t n n móng cho công tác xã h i v i cá nhân (làm vi c v i trư ng h p cá nhân). 8 Social Work Practice with Individuals: www.csub.edu/... 9 http://www.socialworkers.org/profession/centennial/milestones_1.htm 10 Social Work Practice with Individuals: www.csub.edu/... 5
2.2.2.2. S ra i c a lý thuy t v CTXH v i cá nhân và quá trình phát tri n c a công tác xã h i v i cá nhân và gia ình M qua các th i kỳ 11 Trư c năm 1920 “Ngư i khách vi ng thăm thân thi n”, theo cách g i trư c ây khi c p n nhân viên xã h i, ã giúp nh ng ngư i m i n nh cư M trong th i gian u, h giúp nh ng ngư i ã không th thích nghi v i n n văn hóa m i hay ang s ng trong hoàn c nh nghèo ói. Trong giai o n này, Mary Richmond, tác gi c a tác phNm ChNn oán Xã H i (1917) ã cung c p cho các nhà ho t ng tình nguy n này m t mô hình lý thuy t công tác xã h i. Lý thuy t này cho r ng vi c thu th p thông tin cNn th n s giúp nh ng ngư i tình nguy n viên xã h i hi u rõ ư c các nguyên nhân c a v n và t ó có th ưa ra bi n pháp kh c ph c. Vào th i i m ó, xã h i h c ã có nh ng nh hư ng l n i v i các ki n th c công tác xã h i. Nh ng gi i thích c a tâm lý h c vào th i i m này chưa xu t hi n. S ra i c a c a trư ng ào t o nhân viên xã h i àu tiên M vào năm 1898 – Trư ng New York School of Philanthropy (t m d ch là Trư ng Bác Ái c a New York) sau này i tên thành Columbia University School of Social Work (Trư ng CTXH c a i h c Columbia) – ã ánh u m t s ti n b c a CTXH trong vi c ào t o nhân viên xã h i và vi c áp d ng m t các chuyên nghi p nh ng ki n th c và k năng CTXH m t cách chuyên nghi p vào các ho t ng giúp khách hàng (thân ch ). 1921-1930 Giai o n này ánh d u m t s phát tri n m i trong ho t ng CTXH v i s ra i c a lý thuy t phân tâm h c do Sigmund Freud phát tri n sau nh ng nghiên c u v phân tích tâm lý c a ông. Các ho t ng CTXH v i các cá nhân ã có s thay i áng k và t p trung vào vi c phân tích nh ng v n tâm lý c a khách hàng (thân ch ). Nh ng khách hàng mà g p khó khăn trong vi c i u ch nh b n thân h ư c nghiên c u theo nh ng quan i m phân tâm h c c a Freud. “Nh ng hi u bi t v c m xúc, thái , nh ng s mâu thu n b d n nén, và s u tranh trong vô th c c a khách hàng (thân ch ) ã tr thành m t ph n không th thi u ư c trong yêu c u v ki n th c và phương pháp làm vi c c a nhân viên CTXH v i các trư ng h p cá nhân. Ho t ông CTXH v i cá nhân th i kỳ này t p trung vào các v n tâm lý và c m xúc do nh ng nh hư ng b i các khám phá c a S. Freud (phân tâm h c và tâm lý h c năng ng), và các công trình nghiên c u c a Otto Rank, Carl Jung, Alfred Adler, v.v..”12. Phương pháp x lý v n tâm lý c a khách ư c th c hi n thông quá các bi n pháp tương t trong y khoa là can thi p giúp và x lý theo cách i u tr (hay còn ư c g i là tr li u). Chi n tranh Th gi i l n th I cũng ã t o ra nh ng tác ng i v i sư phát tri n lý thuy t v CTXH v i cá nhân. Trong quá trình làm vi c giúp các các c u chi n binh ho c n n nhân b thương vong và gia ình c a h , ngoài làm vi c tr c ti p v i khách 11 Ph n l n n i dung c a o n này ư c trích d n t Danao, I. (2000). Working with individuals. Philippine Encyclopedia of Social Work. Q.C., Phil.: Megabook Co. ; ph n trích d n trong tài li u t p hu n ư c biên so n b i Erlinda Albaracin and Dolores Rubia (2010): Social Work with Individuals and Families (CFSI-ULSA project) 12 Social Work Practice with Individuals: www.csub.edu/... 6
hàng (thân ch ), CTXH v i cá nhân còn ph i làm vi c v i nh ng ngư i khác , CTXH v i gia ình ã b t u ư c phát tri n trên cơ s này. 13 Các c i m khác bi t c a th c hành CTXH cá nhân trong giai o n so v i giai o n trư c g m có: 1) x lý (tr li u) nh m giúp cho thân ch t “ i u ch nh”; 2) các quy trình cơ b n ư c s d ng là: s d ng các ngu n tài nguyên; giúp cho thân ch t hi u bi t v b n thân và phát tri n kh năng “t gi i quy t các v n xã h i c a mình”; 3) t p trung vào các cá nhân và nghiên c u chi ti t v các hành vi cá nhân, thái và các m i quan h ch y u là t p trung vào nh ng kinh nghi m th i thơ u; 4) ch y u là d a vào các cá nhân thu th p thông tin trong quá trình tìm hi u ý nghĩa c a nh ng i u ã tr i qua i v i h ; và 5) chú tr ng n vi c giáo d c và phát tri n lý thuy t. 1930-1945 Do tác ng c a suy thoái kinh t , v n nghèo ói và l ch l c xã h i ã ư c nhìn nh n theo nhi u cách th c khác nhau. Nh ng v n xã h i không còn ư c xem là s n phNm c a nh ng khi m khuy t c a cá nhân mà còn là do nh hư ng c a hoàn c nh xã h i c a môi trư ng mà h s ng. Cách ti p c n theo ch c năng ư c phát tri n trong nh ng năm 1930 b i các gi ng viên c a Trư ng ào t o Công tác Xã h i Pennsylvania. Khái ni m này ã ư c gi i thi u b i Jessie Taft, trong khi ó Virginia Robinson xác nh các k năng c n thi t cho các phương pháp ti p c n. Theo cách ti p c n này, nhân viên xã h i và khách hàng (thân ch ) cùng quy t nh n u xem th h có th ph i h p làm vi c v i nhau trên cơ s nh ng v n /nhu c u/v n c a khách hàng (thân ch ) và các chương trình ho c d ch v có s n t i cơ s xã h i hay không. S s d ng nh ng ch c năng c a cơ s xã h i cũng là m t ph n không th tách r i c a nh ng k năng công tác xã h i. Năm 1937, Gordon Hamilton ã công b m t báo cáo v cách ti p c n chNn oán và ch y u là d a vào lý thuy t c a Freud trong tìm hi u các v n trong nh ng m i quan h tương tác gi a các cá nhân. Báo cáo chNn oán này thư ng mang tính di n gi i và d ki n. Nó có th bao g m cách th c gi i quy t nh ng s khi m khuy t/ thi u h t b ng các ngu n l c xã h i, b ng vi c s a i chương trình, i u ch nh ngu n l c cũng như vi c tư v n ho c i u tr . Nh ng nhân v t hàng u ã có nhi u óng góp vào s phát tri n c a trư ng phái tư tư ng tâm lý xã h i bao g m Richmond, Charlotte Towle, Annette Garrett và m t s ngư i khác. Cách ti p c n tâm lý xã h i là xem xét các cá nhân trong hoàn c nh c a h , t c là, xem xét các cá nhân trong s tương tác v i nh ng ngư i khác trong các gia ình, c ng ng, nhà th , trư ng h c và các hoàn c nh xã h i khác. Phương pháp này c g ng huy ng ngu n l c bên trong cũng như bên ngoài c a khách hàng (thân ch ) giúp h th c hi n nh ng ch c năng c a cá nhân và tương tác v i ngư i khác có hi u qu hơn. Các ho t ng giúp khách hàng (thân ch ) trong giai o n này ã có nh ng thay i áng k và ã có s chuy n hư ng t vi c ch t p trung vào gi i quy t các v n 13 Maria Lyre del Castillo (August 2011): Lecture Slides for Social Work with Individuals: Historical Background of Case Work in US, University of Philippines 7
c a t ng khách hàng sang vi c m r ng các ho t ng gi i quy t v n bao g m luôn c các thành viên trong gia ình, giúp các thành viên này thay i ho c i u ch nh hành vi ho c l i s ng c a h . Công tác xã h i v i gia ình ư c phát tri n và ư c công nh n t giai o n này và gia ình ã b t u ư c các nhân viên xã h i xem xét n như là m t h th ng khách hàng (thân ch ) 14. 1945-1960 Trong th i kỳ này, nhóm khách hàng (thân ch ) c a công tác xã h i không còn gi i h n trong nh ng ngư i nghèo n a mà còn có c nh ng ngư i thu c t ng l p trung lưu ang g p các v n r c r i trong gia ình ho c trong vi c t i u ch nh b n thân. Chính trong giai o n này, nh ng v n liên quan n s th c hi n ch c năng xã h i ã tr thành m i quan tâm chính c a công tác xã h i. Th i kỳ này ngành công tác xã h i cũng ch ng khi n nh ng s thay i trong các v n mà cá nhân g p ph i. Trư c ây, các v n c a khách hàng thư ng là nh ng v n liên quan n kinh t , thu nh p và nh ng v n liên quan n các lĩnh v c xã h i h c. Tuy nhiên trong giai o n này các s ki n c a Chi n tranh Th gi i l n th II ã làm gia tăng các v n cá nhân, vì v y ho t ng CTXH ã t p trung vào các d ch v dành cho các cá nhân có v n v nhân cách, và do ó ã làm tăng nhu c u v nhân viên CTXH ư c ào t o chuyên nghi p v tâm th n h c và y khoa15. Năm 1957, Felix Bestek ã vi t cu n sách “M i quan h trong CTXH cá nhân” trong ó ông nh nghĩa m i quan h CTXH cá nhân là “s tương tác năng ng gi a thái và c m xúc c a các nhân viên xã h i (ngư i qu n lý ca) và khách hàng (thân ch ) t ư c s thích nghi gi a các cá nhân ó v i môi trư ng s ng c a h . Ông cũng xác nh b y nguyên t c trong m i quan h nói trên. G n cu i th i kỳ này, Helen Harris Perlman ã phát hành “ CTXH v i cá nhân: Quy trình gi i quy t v n ”. Cu n sách này ã ánh d u s k t thúc nh ng cu c tranh lu n gi a hai cách ti p c n chNn oán - ch c năng, b i vì các khái ni m quan tr ng c a c hai cách ti p c n ã h p nh t vào quá trình gi i quy t v n . Trong phương pháp ti p c n này, các y u t chính c a CTXH v i cá nhân là: m t cá nhân có v n tìm n m t a i m mà ó có ngư i i di n giúp h thông qua m t quá trình tr giúp. Perlman ã s d ng thu t ng chNn oán ng nghĩa v i vi c ánh giá. Quá trình này ư c xem như là cách suy nghĩ v vi c gi i quy t v n b ng cách xem xét v n m t cách xuyên su t t nh ng ngu n l c tương tác bên trong nh ng tình hu ng v n c a khách hàng; m i quan h chuyên nghi p ư c xem là m t y u t quan tr ng trong quá trình này và khái ni m v v n r c r i, ã chuy n t khái ni m b nh lý sang khái ni m là m t ph n bình thư ng trong cu c s ng. 1961-1975 Trong giai o n này, lý thuy t CTXH t p trung vào vi c ti p t c phát tri n các phương pháp truy n th ng, phát tri n các cách ti p c n t ng quát ho c tích h p trong th c hành và phát tri n các cách ti p c n m i trong th c hành s d ng trong các d ch v h tr 14 Janzen, Curtis và Harris, Oliver” (1980) Family Treatment in Social Work Practice, F.E. Peacock Publishers, Inc., Itasca, Illinois 60143 (p.3) 15 Maria Lyre del Castillo (August 2011): Lecture Slides for Social Work with Individuals: Historical Background of Case Work in US, University of Philippines 8
cho các nhóm khách hàng (thân ch ) c th như phân tích s gi i quy t v n , s i u ch nh hành vi, s tr li u th c t , s gi i quy t kh ng ho ng và cách làm vi c v i các nhân thông qua cách giao nhi m v . Trong nh ng năm 1960, c hai cách ti p c n chNn oán (gi ây ư c g i là cách ti p c n tâm lý xã h i b i Florence Hollis) và cách ti p c n ch c năng ã ư c ti p t c m r ng và c p nh t. Các h th ng xã h i và lý thuy t giao ti p ã ư c áp d ng trong th c hành công tác xã h i. Trong nh ng năm 1970, các phương pháp tích h p ho c th c hành t ng quát ư c phát tri n cho m t ngh nghi p công tác xã h i ng nh t và áp ng các v n / nhu c u ph c t p c a khách hàng (thân ch ). Các tác gi sau ây ã có nh ng óng góp vào s phát tri n c a th c hành t ng quát: 1) Carol Meyer v i cu n sách “Th c hành Công tác Xã h i, S ph n ng trư c kh ng ho ng ô th ”: Bà ã coi quá trình chNn oán là m t công c ánh giá và can thi p, có nhi u kh năng ư c bi t n như là hành ng can thi p. 2) Harriet Bartlett và cu n sách “Cơ s chung c a th c hành công tác xã h i”, cùng v i nh ng n l c c a Hamilton bà ã ưa ra m t khuôn kh th ng nh t v khái ni m (bao g m m c ích, các giá tr , s th a nh n, ki n th c và các k năng thông thư ng) giúp phát tri n nh ng quan i m t ng quát v công tác xã h i.3) Allen Pincus vào Anne Minahan v i cu n “Th c hành công tác xã h i: Mô hình và phương pháp” coi công tác xã h i như là phương pháp t o s thay i theo k ho ch v i k ho ch can thi p giúp ư c x y d ng trên cơ s ánh giá v n . 1976-1990 Trong th i kỳ này, khách hàng (thân ch ) có th là b t kỳ cá nhân ho c gia ình nào c n ư c giúp trong vi c th c hi n ch c năng xã h i. Khách hàng (thân ch ) tham gia trong các bư c gi i quy t v n : t ánh giá , n xác nh và l a ch n gi i pháp h tr . Vi c ào t o v CTXH trong th i gian này ã quan tâm n các via trò khác nhau c a nh ng nhân viên CTXH ư c ào t o c p c nhân và c p Th c sS , các chuyên ngành t i th i i m t t nghi p, và xây d ng các khái ni m cho s th c hành CTXH t ng quát. ây cũng là th i kỳ mà ngành CTXH ang g p ph i nhi u thách v i nh ng v n xã h i như tình tr ng vô gia cư, AIDS, l m d ng các ch t gây nghi n, hòa bình và công lý cũng như các v n phân bi t i x trong xã h i, ph n và các nhóm dân t c thi u s . Sau ây là m t s các khái ni m chính ư c s d ng trong quá trình giúp công tác xã h i: 1) ánh giá, ư c coi như là m t quá trình phát tri n s hi u bi t v cá nhân con ngư i trong hoàn c nh/ môi trư ng làm cơ s cho k ho ch tr giúp; 2) Con ngư i-trong hoàn c nh/ môi trư ng: s d ng các m ng lư i h tr xã h i như là m t ph n c a quá trình giúp và c a cách ti p c n h th ng xã h i. 3) M i quan h mà thông qua ó có th xác nh các m i quan h v i các h th ng xã h i quan tr ng và v i nh ng nh ng ngư i có nh hư ng trong các h th ng ó. 4) Quá trình c p n các bư c gi i quy t v n theo nh kỳ t o s thay i theo th i gian. 5) Ho t ng giúp không ph i ch có m t gi i pháp can thi p duy nh t, mà nên s d ng gi i pháp nào có th phù h p v i m i tình hu ng. 9