intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng Hóa trị liệu: Phần 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản

Chia sẻ: Lôi Vô Kiệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST
Báo xấu
7
lượt xem 2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tập bài giảng Hóa trị liệu tiếp tục cung cấp cho sinh viên những nội dung kiến thức tổng quát về: điều trị bệnh ung thư; tầm soát và phòng ngừa bệnh ung thư; ung thư phụ khoa - tuyến vú; ung thư đầu và cổ; ung thư hệ tiêu hóa; ung thư tổng quát;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Hóa trị liệu: Phần 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản

  1. Phaàn 3 Ñieàu trò Beänh Ung Thö 147
  2. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc Chöông 5. PHAÃU TRÒ UNG THÖ Phaãu trò laø phöông phaùp ñieàu trò ung laøm cô sôû cho söï xeáp haïng beänh lyù thö coå xöa nhaát. Trong moät thôøi gian daøi chính xaùc. phaãu trò ñaõ laø lieäu phaùp höõu hieäu duy Caùc khuyeát ñieåm cuûa phaãu trò ung thö nhaát vaø ñeán nay vaãn coøn laø vuõ khí choïn (1) Moå caét boû khoâng mang tính ñaëc thuø löïa ñoái vôùi nhieàu loaïi ung thö. Theo caùc ñoái vôùi böôùu aùc tính, nghóa laø moâ taùc giaû Timothy J. Eberlein, Richard E. laønh vaø moâ böôùu ñeàu ñöôïc huûy dieät Wilson hoaëc Steven A. Rosenberg hoaëc nhö nhau. nhoùm taùc giaû Jonh M.Daly thì ngaøy nay (2) Phaãu thuaät coù theå ñe doïa caáp thôøi 60% ñeán 75% caùc beänh nhaân ung thö ñeán söï soáng vaø / hoaëc söï baát tuùc ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät vaø caùc kyõ naëng neà veà söùc khoeû (morbidity) thuaät ngoaïi khoa coøn ñöôïc söû duïng ñeå cuõng nhö coù theå gaây ra thöông taät chaån ñoaùn, xeáp haïng cho hôn 90% caùc hoaëc maát moät vaøi chöùc naêng sinh beänh ung thö. lyù. Phaãu thuaät vieân coù khi phaûi caân nhaéc vaø giôùi haïn möùc ñoä roäng cuûa ÖU VAØ KHUYEÁT ÑIEÅM CUÛA PHAÃU phaãu thuaät ñeå traùnh toån thöông THUAÄT nhöõng caáu truùc sinh töû vaø ñoù laø moät Caùc öu ñieåm cuûa phaãu trò ung thö trong nhöõng nguyeân nhaân thaát baïi (1) Caùc loaïi böôùu aùc khoâng coù söï ñeà cuûa phaãu trò. khaùng sinh hoïc ñoái vôùi kyõ thuaät (3) Sau cuøng, nhöõng toån thöông aùc ngoaïi khoa. tính ñaõ tieán trieån vöôït qua giai ñoaïn (2) Phaãu thuaät khoâng coù nhöõng taùc taïi choã taïi vuøng thì khoâng ñöôïc trò duïng coù tieàm naêng sinh ung. khoûi chæ baèng phaãu thuaät ñôn (3) Phaãu thuaät coù khaû naêng ñieàu trò thuaàn. moät soá lôùn ung thö ôû giai ñoaïn taïi Thôøi ñaïi cuûa Ngoaïi Khoa nhö laø moät choã vaø taïi vuøng. moâ thöùc ñieàu trò ñôn ñoäc ñaõ qua. Nghieân (4) Phaãu thuaät cho pheùp ñaùnh giaù roõ cöùu hoài cöùu nhöõng thaát baïi ñieàu trò ñaõ raøng möùc ñoä lan roäng cuûa ung thö giuùp cho ngöôøi ta bieát raèng tröôùc khi cuõng nhö taïo ñieàu kieän xaùc ñònh ñöôïc phaãu trò, ôû thôøi ñieåm ñöôïc chaån nhöõng ñaëc tính moâ hoïc cuûa böôùu ñoaùn xaùc ñònh, moät soá ung thö ñaõ coù nhöõng di caên vi theå. Vì theá, ñoái vôùi tình 148
  3. Phaãu trò ung thö traïng dieãn tieán aâm thaàm cuûa nhieàu loaïi nhoùm Barbiturates (Sodium ung thö thì moät chieán löôïc ñieàu trò toaøn thiopental) hoaëc nhoùm an thaàn dieän ña moâ thöùc laø caàn thieát. Hieän nay (Benzodiazepines hay Droperidol). vieäc nhaän dieän nhoùm beänh nhaân maø (5) Gaây meâ toaøn thaân baèng ñöôøng hoâ beänh coù khaû naêng ñaõ tieán trieån ñöôïc caên haáp vôùi: cöù vaøo keát quaû khaûo saùt caùc yeáu toá nguy Oxyt Nitô N2O + chaát gaây nguû + cô cuõng nhö caùc xeùt nghieäm caän laâm chaát daõn cô saøng vaø sinh hoïc maø ñoä chính xaùc Nhoùm Fluorinated hydrocarbones khoâng tuyeät ñoái. Vì vaäy, caùch ñieàu trò toát nhö: Halothane (Fluothane), nhaát, keå caû ñieàu trò taän goác laãn taïm bôï, Enflurane (Ethrane). ñoøi hoûi moät söï tính toaùn rieâng bieät cho Gaây meâ ñöôøng hoâ haáp thöôøng cho töøng beänh nhaân vôùi söï tieáp caän baèng taát moät soá taùc duïng phuï nhö (i) ñoäc caû caùc moâ thöùc ñieàu trò coù trong tay. Vôùi gan, (ii) giaûm hoaït ñoäng cô tim, khaùi nieäm naøy, ngöôøi phaãu thuaät vieân giaûm löu löôïng maùu, (iii) gaây cho cô ung thö phaûi coù moät caên baûn vöõng chaéc tim deã nhaïy caûm vôùi veà ngoaïi khoa toång quaùt cuõng nhö phaûi cathecolamines ñöa ñeán loaïn nhòp naém baét ñöôïc nhöõng tieán boä môùi nhaát tim. veà xaï trò ung thö, hoùa trò ung thö vaø gaàn Veà maët lyù thuyeát gaây meâ baèng ñaây laø lieäu phaùp mieãn dòch trong ung ñöôøng hoâ haáp coù aûnh höôûng ñeán thö. caùc cô cheá sinh hoùa nhö öùc cheá tuûy xöông, roái loaïn chöùc naêng cuûa caùc CUOÄC MOÅ ñaïi thöïc baøo, vì theá maø Kyõ thuaät voâ caûm Cyclopropane vaø EÂte ngaøy nay haàu Ñeå thöïc hieän thaønh coâng nhöõng thao nhö khoâng coøn ñöôïc söû duïng ñeå gaây taùc ngoaïi khoa nhaèm muïc ñích chaån meâ nöõa. ñoaùn cuõng nhö ñieàu trò caàn phaûi coù söï (6) Chaát daõn cô nhö Succinylcholine, hoã trôï cuûa caùc thaày thuoác gaây meâ hoài Curare, Pancuonium thöôøng ñöôïc söùc vôùi nhieàu kyõ thuaät voâ caûm khaùc söû duïng trong luùc gaây meâ toaøn thaân nhau. taïo thuaän lôïi cho caùc thao taùc phaãu (1) Gaây teâ beà maët (gaây teâ nieâm maïc) thuaät nhöng laïi laøm lieät taïm thôøi (2) Gaây teâ taïi choã caùc cô hoâ haáp vaø gaây öùc cheá hoâ haáp. (3) Gaây teâ taïi vuøng: teâ tuøng, teâ tuûy, teâ Xaùc ñònh nhöõng nguy cô phaãu thuaät ngoaøi maøng cöùng. Moät soá taùc giaû Tyû leä töû vong do moå phaûi ñöôïc löu yù cho raèng phöông phaùp gaây teâ taïi khi chæ ñònh moå baèng caùch xem xeùt caân vuøng cho moät soá ñaïi phaãu ung thö nhaéc nhöõng nguy cô phaãu thuaät. an toaøn hôn laø gaây meâ toaøn thaân ñoái (1) Theå traïng beänh nhaân (coù theå ñaùnh vôùi caùc beänh nhaân coù beänh lyù theâm giaù theo chæ soá KPS, hoaëc theo phaân veà phoåi hoaëc coù tình traïng suy hoâ loaïi 5 nhoùm cuûa Hoäi Gaây Meâ Hoa haáp. Kyø) (Baûng 1). (4) Gaây meâ toaøn thaân baèng ñöôøng tónh maïch vôùi caùc döôïc chaát thuoäc 149
  4. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc Baûng 1. Phaân loaïi theå traïng beänh nhaân theo hoäi gaây meâ Hoa Kyø. Nhoùm I Nhoùm IV Beänh nhaân coù söùc khoûe bình thöôøng, khoâng coù Beänh nhaân coù beänh heä thoáng gaây maát khaû naêng vaän caùc roái loaïn cô quan, sinh lyù, sinh hoùa hay taâm ñoäng, thöôøng xuyeân bò ñe doïa maïng soáng vaø phaãu thaàn kinh. Nhöõng baát thöôøng cho cuoäc moå gaây thuaät coù khaû naêng khoâng hieäu quaû (vd beänh tim gaây ra ñöôïc khu truù vaø khoâng gaây roái loaïn toaøn thaân suy tim, hoäi chöùng ñau thaét ngöïc thöôøng xuyeân, hay (vd beänh nhaân khoûe ñöôïc moå thoaùt vò beïn hoaëc vieâm cô tim, vaø suy hoâ haáp tieán trieån, suy gan, thaän böôùu cô trôn thaân töû cung). hay noäi tieát) Nhoùm II Nhoùm V Beänh nhaân coù roái loaïn heä thoáng töø nheï ñeán Beänh nhaân haáp hoái, khoâng soáng quaù 24 giôø neáu trung bình gaây ra do beänh lyù phaûi phaãu thuaät khoâng phaãu thuaät, hay beänh nhaân coù raát ít cô hoäi hay do beänh lyù keøm theo (vd beänh tim maïch soáng coøn nhöng phaûi chaáp nhaän phaãu thuaät nguy cô nheï, ñaùi thaùo ñöôøng nheï, taêng huyeát aùp hay raát cao (vd phình vôõ ñoäng maïch chuû buïng soác naëng, thieáu maùu). Treû sô sinh hoaëc ngöôøi treân 80 tuoåi chaán thöông naõo naëng vôùi hoäi chöùng taêng aùp löïc noäi khoâng coù beänh lyù ñi keøm. Thöøa caân quaù möùc soï dieãn tieán nhanh, thuyeân taéc phoåi). Haàu heát caùc hoaëc vieâm pheá quaûn maïn cuõng thuoäc nhoùm beänh nhaân naøy coù khaû naêng hoài söùc raát keùm sau naøy. phaãu thuaät. Nhoùm III Tình traïng caáp cöùu Beänh nhaân coù beänh heä thoáng naëng laøm haïn Neáu phaãu thuaät caáp cöùu, ñaët chöõ E sau soá nhoùm. Baát cheá hoaït ñoäng nhöng khoâng laøm maát khaû kyø beänh nhaân thuoäc nhoùm naøo neáu phaûi moå caáp cöùu naêng hoaøn toaøn (vd beänh tim naëng. Ñaùi thaùo phaûi xem nhö ñang trong tình traïng xaáu. Beänh nhaân ñöôøng naëng vôùi bieán chöùng maïch maùu, suy hoâ moå thoaùt vò beïn khoâng bieán chöùng, neáu coù keøm haáp möùc ñoä trung bình, vaø ñau thaét ngöïc hay buoàn noân vaø noân thì ñöôïc xeáp laø nhoùm IE, nhoùm V nhoài maùu cô tim cuõ) luoân luoân ñöôïc xem laø beänh caáp cöùu (2) Möùc ñoä naëng, ñoä xaâm laán cuûa Chæ ñònh phaãu thuaät beänh. Phaûi xaùc ñònh roõ muïc ñích cuûa cuoäc (3) Möùc ñoä gaây xaùo troän veà chöùc naêng moå vaø phaûi giaûi thích cho ngöôøi beänh sinh lyù treân beänh nhaân. hieåu roõ muïc ñích naøy. (4) Nhöõng khoù khaên trong thao taùc Muïc ñích cuûa cuoäc moå coù theå laø ñeå phaãu thuaät. chaån ñoaùn, ñaùnh giaù vaø xeáp haïng, hoaëc (5) Loaïi voâ caûm. ñeå ñieàu trò taïm bôï, hoaëc laø ñieàu trò taän (6) Kinh nghieäm cuûa phaãu thuaät vieân. goác. Nhöõng xeùt nghieäm hoaëc kyõ thuaät Tyû leä töû vong do moå ñöôïc tính trong khaûo saùt tröôùc moå khoâng phaûi luùc naøo thôøi gian 30 ngaøy töø ngaøy moå ñoái vôùi caùc cuõng coù giaù trò tuyeät ñoái neân muïc ñích loaïi ñaïi phaãu trôû leân vaø tyû leä naøy tuøy cuûa cuoäc moå coù theå thay ñoåi trong luùc thuoäc vaøo: moå tuøy theo thöïc traïng nhaän ñònh bôûi (1) Kyõ thuaät moå. phaãu thuaät vieân. (2) Kyõ thuaät voâ caûm. Chæ ñònh phaãu thuaät taän goác (3) Bieán chöùng moå. Khoái böôùu coøn khu truù taïi choã, taïi (4) Quan troïng nhaát laø theå traïng beänh vuøng vaø phaàn moâ laønh bao quanh böôùu nhaân vaø khaû naêng phuïc hoài cuûa coù theå caét laáy ñi ñöôïc vaø khoâng tìm thaáy beänh nhaân sau chaán thöông phaãu di caên xa. thuaät. Khi chæ ñònh moå, phaãu thuaät vieân phaûi ñònh tröôùc möùc ñoä roäng cuûa thao taùc phaãu thuaät. Caét böôùu thaønh moät 150
  5. Phaãu trò ung thö khoái (“en bloc” resection) bao goàm böôùu nghieân cöùu khaûo saùt ví duï nhö nhaáp nguyeân phaùt vaø haïch vuøng laø nguyeân taéc nhaùy ñoà heä lymphoâ, raø tìm khaùng theå chuû ñaïo. ñôn doøng gaén ñoàng vò phoùng xaï ... Töø nhöõng thöïc teá treân, theâm vaøo ñoù Ñieàu quan troïng laø chæ ñònh phaãu soá tröôøng hôïp ung thö ñöôïc chaån ñoaùn ôû thuaät coù theå thay ñoåi tuøy theo kinh giai ñoaïn sôùm ngaøy caøng taêng, söï xuaát nghieäm cuûa phaãu thuaät vieân, caùc hieän cuûa nhieàu moâ thöùc ñieàu trò neân phöông phaùp ñieàu trò hoã trôï vaø nhaát laø möùc ñoä roäng cuûa caùc phaãu thuaät ung söï hieåu bieát veà dieãn tieán töï nhieân cuûa thö ñang ñöôïc ñieàu chænh. Naïo haïch töøng loaïi ung thö. vuøng moät caùch ñuùng möùc coù giaù trò roõ Chuaån bò tieàn phaãu raøng veà tieân löôïng vaø cho pheùp xeáp Chuaån bò tieàn phaãu cho beänh nhaân haïng chính xaùc laøm cô sôû cho nhöõng phaûi hoã trôï ñöôïc caû hai maët sinh lyù vaø phöông phaùp ñieàu trò hoã trôï khaùc. taâm lyù. Chuaån bò moät caùch ñuùng möùc Chæ ñònh phaãu thuaät nhaèm muïc ñích bao goàm: ñaùnh giaù xeáp haïng (1) Hieåu bieát caën keõ dieãn tieán töï Beänh Hodgkin moå buïng thaùm saùt, nhieân cuûa beänh. sinh thieát haïch ôû nhieàu vò trí, sinh thieát (2) Ñaùnh giaù kyõ löôõng nhöõng nguy cô gan, caét laùch vaø sinh thieát tuûy xöông. phaãu thuaät. Chæ ñònh phaãu thuaät nhaèm muïc ñích (3) Caân nhaéc nhöõng quyeát ñònh lieân ñieàu trò taïm bôï quan ñeán kyõ thuaät moå. Noái taét trong tröôøng hôïp ung thö caùc (4) Döï ñoaùn nhöõng roái loaïn sinh lyù taïng roãng gaây ngheït (noái vò traøng, noái gaây neân bôûi voâ caûm vaø phaãu thuaät. maät ruoät ...), moå ñaët oáng stent trong (5) Ñaùnh giaù xeáp haïng tình traïng söùc ung thö thöïc quaûn ... khoûe cuûa beänh nhaân. Chæ ñònh phaãu thuaät giaûm toång khoái teá (6) Giaûi thích vaø traán an, naâng ñôõ tinh baøo böôùu thaàn beänh nhaân. Chæ ñònh coøn gaây moät vaøi tranh caõi. Chaêm soùc ñieàu trò tröôùc moå seõ giuùp Phöông phaùp naøy höõu duïng nhaát ñoái vôùi cho beänh nhaân vöôït qua ñöôïc kích xuùc ung thö buoàng tröùng vì coù khaû naêng laøm phaãu thuaät vaø giaûm thieåu toái ña nguy cô gia taêng ñaùp öùng cuûa beänh nhaân ñoái vôùi tai bieán do thao taùc kyõ thuaät. hoùa trò hoaëc xaï trò, ngoaøi ra phöông Phaãu thuaät vieân phaûi löu yù ñeán phaùp naøy cuõng coù hieäu quaû ñoái vôùi böôùu nhöõng roái loaïn sinh lyù nhö nöôùc ‟ ñieän nguyeân baøo thaàn kinh ôû treû em. ÖÙng giaûi, tình traïng suy dinh döôõng, suy hoâ duïng cho caùc ung thö khaùc thì hieám haáp, roái loaïn chöùc naêng gan, thaän, thieáu hôn. maùu, roái loaïn ñoâng maùu ... Hoàng caàu Möùc ñoä caét laáy roäng coù theå ñöôïc taêng leân ñeán 30% tröôùc khi tieán haønh höôùng daãn bôûi vieäc ñaùnh giaù xeáp haïng caùc phaãu thuaät maø phaãu thuaät vieân nghó laâm saøng chuaån xaùc. Cuoäc moå coù theå laø seõ chaûy maùu nhieàu trong luùc moå. Caùc ñöôïc giaûm nhoû ñi neáu xeáp haïng chính baát thöôøng veà ñoâng maùu ñöôïc xaùc ñònh xaùc keøm theo ñieàu trò hoã trôï. Nhaèm muïc baèng vieäc hoûi kyõ beänh söû, khaùm laâm ñích gia taêng söï chuaån xaùc cuûa ñaùnh giaù saøng tìm nhöõng trieäu chöùng roái loaïn xeáp haïng, nhieàu phöông thöùc ñang ñöôïc huyeát ñoäng hoïc, vaø baèng caùc xeùt nghieäm 151
  6. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc thöôøng quy (thôøi gian prothrombin, ñieàu chænh thích hôïp caùc roái loaïn keøm ñeám tieåu caàu ...). Caàn xaùc ñònh nhöõng theo moät keá hoaïch boä tieáp tuïc trong luùc thuoác beänh nhaân ñaõ söû duïng (aspirin, moå vaø sau moå. phenylbutazon, indomethacin) vì coù Saên soùc haäu phaãu nhöõng döôïc chaát taùc ñoäng laøm hö tieåu Tyû leä nhieãm truøng sau moå ôû nhöõng caàu. Aspirin phaûi ñöôïc ngöng söû duïng ca ñaïi phaãu thay ñoåi töø 0,5% ñeán 20% moät tuaàn tröôùc moå. Ngoaøi ra moät vaøi tuøy theo ñoù laø cuoäc moå “saïch” hay cuoäc tình traïng beänh lyù noäi khoa nhö ureâ moå “dô”. Nhieãm truøng sau moå seõ laøm huyeát cao, suy gan, beänh baïch caàu cuõng taêng thôøi gian naèm vieän khoaûng 10 gaây roái loaïn chöùc naêng tieåu caàu. Ñeå thöïc ngaøy. Nhöõng yeáu toá nguyeân nhaân cuûa hieän nhöõng ca ñaïi phaãu, ña soá chaáp nhieãm truøng sau moå bao goàm söï suy nhaän möùc giôùi haïn vôùi soá löôïng 50.000 yeáu ñeà khaùng cuûa ngöôøi beänh, soá löôïng tieåu caàu hoaït tính / mm3. vaø hoaït tính cuûa caùc phoå vi truøng, söï Phaãu thuaät vieân caàn naém baét dieãn hieän dieän cuûa caùc vaät laï, moâ cheát hoaëc tieán töï nhieân cuûa beänh neáu khoâng can ñieàu kieän yeám khí. Ñoái vôùi nhöõng beänh thieäp ngay vaø hieåu roõ nhöõng nguy cô nhaân seõ phaûi qua moät cuoäc moå “dô” neân phaãu thuaät ñeå xaùc ñònh möùc ñoä caáp baùch söû duïng khaùng sinh phoøng ngöøa ñeå cuûa cuoäc moå ñeå aán ñònh quyõ thôøi gian giaûm tyû leä nhieãm truøng sau moå. Trong cho vieäc chaêm soùc ñieàu trò tröôùc moå. phaãu trò ung thö neân aùp duïng khaùng Quyõ thôøi gian naøy caàn thieát cho vieäc sinh phoøng ngöøa cho nhöõng beänh nhaân ñieàu chænh caùc xaùo troän sinh lyù ñaõ coù töø moå vuøng ñaàu coå, loàng ngöïc, oáng tieâu tröôùc, coù theå ngaén (tính baèng giôø) ví duï hoùa vaø vuøng chaäu. Söû duïng khaùng sinh nhö trong tröôøng hôïp xuaát huyeát tieâu phoøng ngöøa neân tính toaùn ñeå ñaït ñöôïc hoùa oà aït hoaëc thuûng ruoät do böôùu laøm lieàu khaùng khuaån tröôùc khi xaûy ra nguy ngheït, coù theå trung bình neáu chæ laø cô nhieãm truøng, söû duïng trong thôøi gian ngheït maø khoâng coù nguy cô thuûng, hoaëc ngaén, ñaëc thuø cho nhöõng nhoùm vi keùo daøi (tính baèng ngaøy) nhö tröôøng khuaån thöôøng gaëp vaø an toaøn, nghóa laø hôïp vaøng da taéc maät do ung thö ñaàu tuïy. giaûm thieåu vieäc gaây theâm nguy haïi cho Ñaùnh giaù theå traïng beänh nhaân coøn beänh nhaân. bao goàm moät soá caùc yeáu toá khaùc nhö tuoåi (tuoåi döông lòch vaø tuoåi sinh hoïc), CAÙC LOAÏI PHAÃU THUAÄT TRONG UNG möùc ñoä cuûa nhöõng roái loaïn sinh lyù, suy THÖ dinh döôõng, coù hay khoâng nhöõng beänh Phaãu thuaät phoøng ngöøa lyù keøm theo hoaëc suy giaûm chöùc naêng Caøng ngaøy ngöôøi ta caøng xaùc ñònh caùc cô quan khaùc vaø giai ñoaïn cuûa beänh ñöôïc theâm nhöõng beänh lyù maø vôùi thôøi lyù aùc tính. Duø cho möùc ñoä caáp baùch cuûa gian seõ phaùt trieån thaønh moät loaïi ung phaãu thuaät seõ laøm haïn cheá söï chuaån bò thö. Ñieàu trò khoûi nhöõng beänh lyù naøy tieàn phaãu vaø caùc phöông phaùp ñieàu baèng nhieàu phöông phaùp trong ñoù phaãu chænh nhöõng roái loaïn coù saün, phaãu thuaät thuaät laø moät phöông phaùp chính, seõ loaïi vieân vaãn phaûi nhanh choùng tieán haønh boû ñöôïc nguy cô maéc ung thö (Baûng 1). 152
  7. Phaãu trò ung thö Baûng 1. Phaãu thuaät phoøng ngöøa trong ung thö Beänh lyù Loaïi ung thö Phaãu thuaät phoøng ngöøa Tinh hoaøn laïc choã Ung thö tinh hoaøn Moå ñöa tinh hoaøn xuoáng bìu Vieâm loeùt ñaïi traøng maõn Ung thö ñaïi traøng Caét ñaïi traøng Beänh ña polyp ñaïi traøng Ung thö ñaïi traøng Caét ñaïi traøng Ña böôùu tuyeán noäi tieát MEN II Ung thö tuyeán giaùp Caét böôùu Baïch saûn Carcinoâm teá baøo gai Caét roäng Phaãu thuaät chaån ñoaùn Phaãu thuaät ñaùnh giaù xeáp haïng Chaån ñoaùn vi theå chính xaùc laø cô sôû Xeáp haïng laâm saøng bao goàm khaùm laäp keá hoaïch ñieàu trò ung thö moät caùch laâm saøng, sinh thieát, khaûo saùt hình aûnh hôïp lyù vaø hieäu quaû. Nhieàu kyõ thuaät ngoaïi hoïc can thieäp. khoa giuùp laáy maãu moâ nghi ngôø ñeå xaùc Xeáp haïng phaãu thuaät töø ñôn giaûn nhö ñònh chaån ñoaùn. sinh thieát haïch, ñeán phöùc taïp nhö moå (1)Choïc huùt baèng kim nhoû laøm teá baøo ngöïc thaùm saùt, moå buïng thaùm saùt, soi hoïc chaån ñoaùn. trung thaát. Ngaøy nay vôùi X quang ñieän (2)Choïc huùt baèng kim lôùn (True cut, toaùn caét lôùp, coäng höôûng töø ... ñaõ giaûm Vim ‟ Silverman, Franklin) laáy ñöôïc bôùt söï can thieäp ngoaïi khoa. coïng moâ ñeå khaûo saùt moâ hoïc. Xeáp haïng sau phaãu thuaät chuû yeáu laø (3)Moå sinh thieát moät phaàn vôùi gaây teâ khaûo saùt caùc maãu moâ laáy ñöôïc qua cuoäc khi böôùu coù kích thöôùc treân 3 cm. moå. (4)Moå sinh thieát troïn khi böôùu nhoû Xeáp haïng khi ñieàu trò laïi sau ñieàu trò hôn 3cm. oån ñònh moät thôøi gian, xeáp haïng ñaùnh (5)Moå thaùm saùt, moå noäi soi laø nhöõng giaù laïi cho ñôït ñieàu trò boå tuùc hoaëc ñieàu phöông phaùp ñoâi khi ñöôïc aùp duïng trò laàn hai. cho caùc beänh nhaân maø sang thöông Xeáp haïng baèng töû thieát aùp duïng khi nghi ngôø naèm trong xoang buïng, beänh ung thö chæ ñöôïc xaùc ñònh baèng töû sau phuùc maïc hoaëc trong loàng thieát. ngöïc. Moät soá heä thoáng ñaùnh giaù laâm saøng Nhöõng ñieàu quan troïng trong phaãu quan troïng ñöôïc coâng nhaän roäng raõi thuaät sinh thieát: nhö heä thoáng TNM cuûa UICC (Union (1)Laáy moät maãu moâ ñieån hình vôùi ñuû Internationalis Contra Cancrum-Lieân caû bôø moâ bình thöôøng. hôïp Quoác teá Choáng Ung thö ), heä thoáng (2)Khoâng sinh thieát vaøo moâ hoaït töû. giai ñoaïn laâm saøng cuûa AJCC (American (3)Traùnh gieo caáy vaøo moâ bình thöông Joint Committee on Cancer). laân caän. Moät vaøi heä thoáng ñaùnh giaù khaùc coù (4)Ñöôøng raïch da sinh thieát phaûi naèm tính khu truù hôn nhö: Phaân loaïi Dukes trong phaàn moâ maø seõ ñöôïc caét boû vaø caùc phaân loaïi Dukes bieán ñoåi ñoái vôùi bôûi moät phaãu thuaät ñieàu trò taän goác ung thö ñaïi tröïc traøng, phaân loaïi laâm tieáp theo sau. saøng Columbia cho ung thö vuù, phaân (5)Cung caáp nhöõng thoâng tin laâm loaïi FIGO cho caùc ung thö phuï khoa... saøng caàn thieát cho nhaø giaûi phaãu beänh. 153
  8. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc Phaãu thuaät ñieàu trò Phaãu thuaät taän goác Phaãu thuaät luoân luoân coù vai troø chuû Treân quan ñieåm moâ ung thö coù khaû choát trong ñieàu trò caùc böôùu ñaëc. Laø moät naêng phaùt trieån khoâng giôùi haïn vaø coù trong nhöõng vuõ khí ñieàu trò ung thö, theå sinh soâi naåy nôû töø moät vaøi teá baøo phaãu thuaät coù moät vaøi öu theá so vôùi caùc coøn soùt laïi thaäm chí töø moät teá baøo thì phöông phaùp khaùc nhö khi caét troïn taïi nguyeân taéc chuû ñaïo cuûa phaãu trò taän goác choã taïi vuøng cho pheùp ñaùnh giaù ñaày ñuû ung thö laø laáy ñi toaøn boä moâ böôùu vôùi veà möùc ñoä xaâm laán cuûa ung thö vaø xeáp moät rìa caét an toaøn cuûa moâ laønh. haïng chính xaùc nhaát. Phaãu thuaät ñöôïc Tröôùc khi tieán haønh phaãu thuaät taän xem laø khoâng coù tính sinh ung vaø goác, phaãu thuaät vieân phaûi ñaùnh giaù kyõ thöôøng khoâng coù tính öùc cheá mieãn dòch löôõng tình traïng cuûa beänh nhaân, caùc nhö xaï trò hoaëc hoùa trò. tieàn caên beänh lyù. Vôùi vieäc chuaån bò tröôùc Tuy vaäy, phaãu thuaät vaãn coù nhöôïc moå chu ñaùo, phaãu thuaät vieân coù ñuû ñieàu ñieåm. Baát cöù loaïi phaãu thuaät naøo cuõng kieän ñeå tin vaøo khaû naêng coù theå laáy heát coù khaû naêng ñöa ñeán thöông taät hoaëc töû ñöôïc caùc moâ bò xaâm nhieãm vôùi rìa caét an vong. Moå thaùm saùt ñôn thuaàn coù theå toaøn keøm theo nhöõng thöông toån chaáp khoâng sao, nhöng khi coù tieán haønh caét nhaän ñöôïc. Sau cuøng, phaûi ñaûm baûo laø moâ beänh thì nguy cô tai bieán coù theå xaûy phaãu thuaät taän goác seõ cho keát quaû ngang ra. Phaãu thuaät caét boû coù tính trò khoûi chæ baèng hoaëc toát hôn nhöõng phöông phaùp coù ôû 30% beänh nhaân khi ñieàu trò phaãu khaùc treân bình dieän chaát löôïng soáng vaø thuaät ñôn thuaàn vì moät phaàn lôùn beänh thôøi gian soáng theâm. nhaân vôùi ung thö heä böôùu ñaëc ñaõ coù di Phaãu thuaät vieân phaûi hieåu roõ sinh hoïc caên vi theå ôû thôøi ñieåm chaån ñoaùn. Phaãu cuûa böôùu ñeå ñònh ñoaït möùc ñoä roäng cuûa thuaät noäi soi hieän nay ñang ñöôïc aùp rìa caét vaø quyeát ñònh loaïi phaãu thuaät tuøy duïng roäng raõi, hieäu quaû töông ñöông vôùi theo töøng loaïi böôùu, töøng giai ñoaïn phaãu thuaät môû coå ñieån. Phaãu thuaät ñöôïc beänh vaø töøng ngöôøi beänh. hoã trôï baèng robot cuõng ñang ñöôïc caùc Coù khi phöông thöùc phaãu thuaät sau trung taâm y khoa lôùn öùng duïng. cuøng laïi laø baûo toàn vaø phoái hôïp vôùi Ngay sau cuoäc moå, nhöõng ghi nhaän phöông phaùp ñieàu trò khaùc.Vd caét roäng tình traïng luùc moå, nhöõng thao taùc kyõ laïi ung thö vuù ñaõ ñöôïc sinh thieát ñaàu thuaät phaûi ñöôïc phaãu thuaät vieân ghi tieân keøm theo naïo haïch naùch keøm xaï trò nhaän ñaày ñuû, moâ taû chi tieát vôùi sô ñoà haäu phaãu hay phaãu thuaät caét khoang minh hoïa roõ raøng. Ñieàu quan troïng laø ñoái vôùi sarcoâm phaàn meàm keát hôïp vôùi xaï ñaùnh giaù möùc ñoä xaâm laán cuûa böôùu, dieän trò laø nhöõng ví duï ñieån hình. Qua ví duï caét vaø nhaän ñònh cuûa phaãu thuaät vieân coù neâu treân, vieäc keát hôïp caùc moâ thöùc ñieàu laáy ñöôïc heát moâ böôùu hay khoâng. Sinh trò giuùp caûi thieän keát quaû veà chöùc naêng thieát phaàn moâ böôùu nghi ngôø coøn ñeå laïi cuõng nhö veà thaåm myõ cuûa phaãu thuaät. laø moät ñoäng taùc quan troïng. Taát caû caùc Nhìn chung, phaãu thuaät taän goác ung chi tieát cuûa cuoäc moå giuùp xeáp haïng thö bao goàm taát caû nhöõng kyõ naêng phaãu thuaät chính xaùc. ngoaïi khoa cuõng nhö nhöõng kyõ naêng ñaëc bieät vaø rieâng bieät cuûa phaãu trò ung 154
  9. Phaãu trò ung thö thö. Coù theå lieät keâ moät soá kyõ thuaät rieâng gia taêng khaû naêng kieåm soaùt phaàn böôùu bieät sau ñaây: ñeå laïi vôùi nhöõng phöông phaùp ñieàu trò (1)Coät ñaàu tieân maïch maùu vaø lymphoâ khaùc nhö hoùa trò, xaï trò. Ñieån hình laø nhaèm ngaên ngöøa di caên xa. ung thö buoàng tröùng vaø lymphoâm (2)Coät hai ñaàu loøng oáng tieâu hoùa mang Burkitt. böôùu ngaên ngöøa söï lan traøn theo Phaãu thuaät ñoái vôùi di caên loøng ruoät. Nhìn chung, beänh nhaân vôùi moät oå di (3)Thao taùc nheï nhaøng, röûa baèng dung caên ñôn ñoäc coù theå moå laáy ñi ñöôïc maø dòch sinh lyù hoaëc dung dòch coù hoùa khoâng gaây nguy hieåm thì neân ñöôïc moå . chaát dieät baøo ñeå ngaên chaën söï gieo Thöïc teá cho thaáy treân 30% beänh raéc taïi vuøng (xoang buïng), taïi seïo nhaân bò sarcoâm phaàn meàm, sarcoâm moå. xöông ñaõ ñieàu trò vaø coù moät oå di caên ôû (4)Caét roäng thaønh moät khoái vôùi rìa caét phoåi, moå laáy ñi seõ soáng ñöôïc 5 naêm. an toaøn ñeå laøm giaûm taùi phaùt taïi Töông töï nhö treân, trong soá beänh nhaân choã. Aùp duïng caét laïnh (sinh thieát coù di caên gan töø ung thö ñaïi tröïc traøng töùc thì) rìa caét ñeå xaùc ñònh khoâng coù ñaõ ñieàu trò, phaãu thuaät caét nhaân di caên teá baøo ung thö. gan cho tyû leä soáng coøn 5 naêm laø 25%. (5)Moå laáy ñi seïo moå vaø nhöõng ngoõ Nhieàu yeáu toá caàn ñöôïc khaûo saùt tröôùc ngaùch chung quanh ñeå laïi bôûi laàn khi thöïc hieän phaãu thuaät ñoái vôùi nhaân di moå sinh thieát tröôùc. caên, bao goàm loaïi vi theå, thôøi gian nhaân (6)Duïng cuï moå duøng ñeå laáy böôùu caét ñoâi cuûa böôùu, thôøi gian soáng khoâng laïnh phaûi ñöôïc boû, thay baèng duïng beänh, vò trí vaø kích thöôùc cuûa nhaân di cuï môùi cho cuoäc moå keá tieáp. caên. Phaãu thuaät taïm bôï Phaãu thuaät caáp cöùu Bao goàm nhöõng phaãu thuaät laáy ñi Trong dieãn tieán töï nhieân cuûa töøng khoái ung thö gaây nguy haïi tröïc tieáp ñeán beänh ung thö coù theå xaûy ra moät soá tình söï soáng coøn cuûa beänh nhaân, laøm giaûm huoáng phaûi moå caáp cöùu nhö chaûy maùu nheï caùc trieäu chöùng, taïo neân söï lui beänh khoâng caàm ñöôïc, thuûng cô quan, nhieãm taïm thôøi hoaëc ñieàu trò, ngaên ngöøa moät truøng... Beänh nhaân trong giai ñoaïn treã vaøi bieán chöùng xaûy ra trong dieãn tieán töï thöôøng coù nguy cô cao khi gaây meâ vaø nhieân. Ví duï cuï theå nhö moå caét noái hoaëc moå, do ñoù ñoøi hoûi phaûi coù chaêm soùc ñieàu noái taét moät ung thö oáng tieâu hoùa gaây trò, theo doõi ñaëc bieät. Moãi tình huoáng ngheït hoaëc doïa ngheït, caét böôùu ñeå kieåm caáp cöùu ñoøi hoûi moät söï can thieäp töông soaùt chaûy maùu ... Moät vaøi kyõ thuaät khaùc thích. nhö môû hoång traøng nuoâi aên trong ung Phaãu thuaät taùi taïo vaø phuïc hoài thö daï daøy, khai khí ñaïo trong ung thö Ñoái vôùi beänh nhaân ung thö thì chaát thanh quaûn, môû nieäu quaûn ra da ñeå taïo löôïng soáng laø vaán ñeà haøng ñaàu vaø phaãu ñieàu kieän cho beänh nhaân ñieàu trò baèng thuaät vieân coù vai troø quan troïng trong moâ thöùc khaùc. vieäc taùi taïo, phuïc hoài. Phaãu thuaät giaûm toång khoái böôùu Taùi taïo tuyeán vuù, sau moå ñoaïn nhuõ Phaãu thuaät giaûm toång khoái böôùu treân taän goác, taùi taïo vaø laøm caùc boä phaän giaû moät vaøi loaïi ung thö choïn loïc coù theå laøm sau moå ung thö vuøng ñaàu maët coå, taùi taïo 155
  10. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc tieáng noùi sau moå ung thö thanh quaûn, Hoùa trò tröôùc moå ñöôïc öùng duïng cho taùi taïo döông vaät sau moå ung thö döông ung thö tinh hoaøn vaø ung thö haäu moân, vaät laø nhöõng ví duï ñieån hình veà gia taêng coøn sarcoâm cuõng ñöôïc moät vaøi trung chaát löôïng soáng cuûa beänh nhaân sau ñieàu taâm aùp duïng hoùa trò baèng ñöôøng ñoäng trò ung thö taän goác. maïch tröôùc moå. Phoái hôïp sau moå PHAÃU THUAÄT TRONG ÑIEÀU TRÒ ÑA MOÂ Trong cuoäc moå, phaãu thuaät vieân coù THÖÙC theå duøng nhöõng “keïp” kim loaïi (clips) Nguyeân lyù cô baûn trong ñieàu trò ña ñeå ñaùnh daáu phaãu tröôøng, nôi nghi ngôø moâ thöùc laø duøng öu ñieåm cuûa phöông ñeå laïi moâ böôùu ñeå giuùp baùc só xaï trò xaùc phaùp ñieàu trò naøy boå khuyeát cho nhöôïc ñònh moâ ñích vaø ñònh taâm tröôøng chieáu ñieåm cuûa phöông phaùp ñieàu trò kia, vaø chính xaùc cho xaï trò boå tuùc sau moå. Xaï ngöôïc laïi. trò sau moå laøm giaûm nguy cô taùi phaùt taïi Moät caùch cuï theå hôn, ñeå taán coâng choã cuûa ung thö. Keát quaû ñöôïc ghi nhaän tieâu dieät moät khoái ung thö vôùi nhöõng ñoái vôùi ung thö vuù, sarcoâm phaàn meàm, xaâm laán taïi choã, xaâm nhieãm vaøo haïch ung thö ñaàu coå vaø ung thö tröïc traøng. vuøng vaø di caên xa phaûi döïa vaøo cô sôû Phoái hôïp phaãu trò vaø xaï trò coøn cho quan ñieåm ñieàu trò toaøn dieän ñeå xaây pheùp phaùt trieån vieäc ñieàu trò baûo toàn döïng moät chieán löôïc toång löïc phoái hôïp tuyeán vuù trong tröôøng hôïp ung thö vuù caùc vuõ khí ñieàu trò moät caùch nhòp nhaøng vôùi böôùu nhoû (caét roäng böôùu + naïo ñeå ñaït ñöôïc keát quaû toát nhaát. haïch naùch + xaï trò) hoaëc baûo toàn chi Cô baûn cuûa söï phoái hôïp laø giöõa ba vuõ trong tröôøng hôïp sarcoâm phaàn meàm khí xaï trò, hoùa trò vaø phaãu trò. (caét roäng + xaï trò) Treân moâït bình dieän khaùc, ngöôøi ta Hoùa trò boå tuùc sau moå ñöôïc söû duïng thoáng keâ coù khoaûng 70% tröôøng hôïp khaù roäng raõi nhaèm vaøo muïc ñích ñieàu trò phaãu trò ñôn leû thaát baïi do coøn soùt teá baøo caùc vi di caên coù theå ñaõ coù töø luùc chaån ung thö taïi choã, taïi vuøng hoaëc vì nhöõng ñoaùn. di caên vi theå ñaõ coù luùc moå. Ngaøy nay, vôùi nhöõng hoùa chaát ñaëc trò Nhö vaäy, vieäc phoái hôïp phaãu trò vôùi xaï choïn loïc môùi, vôùi nhöõng chaát kích nhaïy trò vaø hoùa trò laø ñieàu kieän taát yeáu ñeå ñaït xaï, vôùi nhöõng phaùt trieån môùi veà xaï sinh ñöôïc keát quaû ñieàu trò toát nhaát. hoïc, vieäc phoái hôïp xaï trò vaø hoùa trò coù Phoái hôïp tröôùc moå theå coù hieäu quaû vôùi nhoùm carcicoâm teá Xaï trò ñôn leû, hoùa trò ñôn leû hoaëc keát baøo gai, ví duï nhö ung thö coå töû cung, hôïp caû xaï trò vaø hoùa trò tröôùc moå coù taùc ung thö thöïc quaûn, ung thö vuøng ñaàu coå duïng ñoái vôùi moät soá daïng cuûa ung thö giai ñoaïn tieán xa. Maëc duø vaäy, phaãu vuù (buøng phaùt, lan roäng taïi choã), ung thuaät vieân vaãn phaûi chuaån bò tö theá ñeå thö vuøng ñaàu coå (lan roäng) hoaëc ung thö caét boû ung thö nguyeân phaùt maø hoùa trò tröïc traøng (xaâm laán chaûy maùu), chuùng ‟ xaï trò khoâng kieåm soaùt ñöôïc. coù theå laøm giaûm buøng phaùt, giaûm chaûy Phoái hôïp trong moå maùu, gom nhoû khoái böôùu taïo ñieàu kieän Xaï trò trong moå laø kyõ thuaät ñieàu trò thuaän lôïi hôn cho phaãu thuaät taän goác. phoái hôïp ñang ñöôïc nghieân cöùu phaùt 156
  11. Phaãu trò ung thö trieån, tuy nhieân lôïi ích chöa ñöôïc khaúng ñeán tìm dieät caùc oå ung thö ñaõ ñöôïc ñaùnh ñònh roõ raøng. daáu baèng ñoàng vò phoùng xaï.Vaø bieát ñaâu Phaãu thuaät nhö moät coâng cuï hoã trôï xaï nhöõng keát quaû nghieân cöùu cô cheá sinh trò, hoùa trò maïch vaø cô cheá öùc cheá sinh maïch seõ môû Phaãu thuaät ñaët buoàng tieâm truyeàn ra phöông phaùp kieåm soaùt khoái böôùu Moät kyõ thuaät ngoaïi khoa thöôøng ñöôïc höõu hieäu hôn. aùp duïng cho beänh nhaân ung thö laø moå Ñeå coù caùi nhìn thöïc teá vaø cuï theå, thöû ñaët buoàng tieâm truyeàn döôùi da noái vôùi ñieåm laïi nhöõng lónh vöïc ñang ñöôïc taäp tónh maïch trung taâm hoaëc ñoäng maïch trung nghieân cöùu: choïn loïc ñeå hoùa trò toaøn thaân (giaûm (1)Gia taêng söï nhaän dieän nhöõng hoäi thieåu nhöõng tai bieán coù theå xaûy ra khi chöùng tieàn ung, tìm caùch ngaên tieâm truyeàn hoùa chaát baèng ñöôøng tónh chaën hoaëc ñaûo ngöôïc cô cheá sinh maïch ngoaïi vi) hoaëc ñeå hoùa trò choïn loïc ung thö ôû nhoùm nguy cô naøy baèng taïi choã taïi vuøng. nhöõng khaûo saùt tieán trình gen sinh Phaãu thuaät ñaët ñöôøng daây daãn nguoàn ung. ñoàng vò phoùng xaï (2)Phaùt hieän sôùm: phaãu thuaät vôùi Trong phöông phaùp xaï trò trong xuaát höôùng daãn cuûa phoùng xaï mieãn dòch lieàu cao naïp nguoàn sau aùp duïng cho ung (RIGS - radio immunoguided thö vuù, ung thö phoåi ... surgery) söû duïng khaùng theå ñôn doøng MAb keát hôïp vôùi 125 I giuùp cho PHAÃU TRÒ UNG THÖ TRONG TÖÔNG phaãu thuaät vieân ñònh vò trong luùc LAI moå nhöõng sang thöông chöa phaùt Coù nhieàu tieán boä vöôït baäc cuûa khoa hieän ñöôïc treân laâm saøng. Kyõ thuaät hoïc thöïc nghieäm, sinh hoïc phaân töû cuûa naøy ñaëc bieät höõu hieäu ñeå ñònh vò ung thö. Chuùng ta nghó ñeán moät lieäu böôùu nguyeân phaùt vaø caùc sang phaùp gen laøm con ngöôøi sinh ra voâ beänh thöông thöù phaùt cuûa ung thö ñaïi taät, hay moät loaïi thuoác chuûng ngöøa ung tröïc traøng, daï daøy vaø buoàng tröùng. thö nhö chuûng ngöøa ñaäu muøa, thaäm chí Vôùi thôøi gian, caùc loaïi chaån ñoaùn moät lieàu thuoác truyeàn vaøo cô theå mang mieãn dòch nhö treân seõ nhaân leân, beänh seõ “caûi taïo” caùc teá baøo ung thö trôû cho pheùp coù nhieàu loaïi kyõ thuaät moå laïi thaønh teá baøo bình thöôøng vaø hieàn choïn loïc cho töøng beänh nhaân, töøng laønh. giai ñoaïn beänh. Saùt vôùi thöïc teá hôn ta coù theå nghó (3)Kyõ thuaät Laser: khaû naêng öùng duïng ñeán vôùi nhöõng tieán boä trong mieãn dòch laser nhö löôõi dao caét vôùi tính chaát ung thö, vieäc söû duïng caùc khaùng theå öu vieät hôn löôõi dao coå ñieån (ít chaûy ñôn doøng gaén ñoàng vò phoùng xaï seõ giuùp maùu, taêng khaû naêng phaãu tích caùc raø tìm nhöõng vi ung thö ôû giai ñoaïn cöïc moâ, laøm giaûm bieán daïng, laøm söï sôùm ñeå coù theå duøng tia laser caét laáy ñi laønh veát thöông nhanh hôn) caøng khoâng gaây chaûy maùu, hoaëc duøng caùc ngaøy caøng ñöôïc taän duïng vaø höùa chuøm tia phoùng xaï cöïc maïnh vaø sieâu heïn nhieàu caûi tieán trong kyõ thuaät chính xaùc ñoát tieâu hoaëc duøng caùc hoùa moå. Kyõ thuaät hoã trôï baèng robot chaát ñaëc trò cöïc toát coù ñoä ñaëc hieäu cao ñang ñöôïc söû duïng ngaøy caøng phaùt 157
  12. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc trieån, vaø coù khaû naêng laø chuaån möïc mieãn dòch, lieäu phaùp duøng nhieät ñoä cao, cuûa phaãu thuaät töông lai. ngöôøi phaãu thuaät vieân phaûi ñöùng ôû moät (4)Lieäu phaùp khaùng theå ñôn doøng: söï vò trí ñaëc bieät ñeå hoã trôï vieäc keát hôïp chuyeân bieät cuûa khaùng theå ñaõ ñöôïc nhöõng phöông thöùc treân trong ñieàu trò öùng duïng trong chaån ñoaùn mieãn cho töøng beänh nhaân. Ñieàu quan troïng dòch nay ñang ñöôïc nghieân cöùu, söû khaùc laø phaãu thuaät vieân ung thö phaûi duïng nhö moät taùc nhaân trò lieäu ñaày ñöôïc huaán luyeän moät caùch ñaëc bieät ñeå höùa heïn. giuùp hoï hieåu ñöôïc nhöõng khuynh höôùng (5)Lieäu phaùp mieãn dòch söû duïng khaùc bieät vaø öùng duïng ñöôïc khaû naêng nhöõng chaát thay ñoåi ñaùp öùng sinh cuûa nhöõng khuynh höôùng naøy vaøo ñieàu hoïc vaø teá baøo lymphoâ: ñaàu tieân laø trò. nhöõng teá baøo LAK (Lymphokine Phaãu thuaät vieân ung thö phaûi thöïc Activated Killer) ñöôïc ñöa vaøo söû hieän ñöôïc nhöõng thao taùc kyõ thuaät rieâng duïng, sau ñoù ñaõ ñöôïc hoaøn chænh ñeå bieät, phöùc taïp ví duï nhö caét khoang cô laøm giaûm ñoäc tính vaø taêng hoaït coù sarcoâm phaàn meàm hay caét chaäu toaøn tính. Tieáp theo laø nhöõng coâng trình phaàn, nhöõng kyõ thuaät maø phaãu thuaät ñöa vaøo teá baøo lymphoâ xaâm nhaäp vieân toång quaùt thöôøng khoâng laøm. Veà böôùu (tumor infiltrating lympho- maët kyõ naêng phaãu thuaät vieân ung thö cyte) vaø nhöõng chaát thay ñoåi ñaùp phaûi am töôøng caùc thao taùc chuyeân bieät öùng sinh hoïc khaùc nhö nhö noái ruoät, noái maïch maùu, noái thaàn interleukine-4, interleukine-6, yeáu kinh, caùc kyõ thuaät taïo hình cô baûn ñuû ñeå toá hoaïi töû böôùu, interferon , öùng phoù trong moät vaøi tình huoáng maø interferon . Caøng nghieân cöùu, ung thö xaâm laán ñeán caùc caáu truùc laân caøng hieåu roõ taùc duïng mieãn dòch caän phaûi caét boû. cuûa töøng chaát seõ laøm taêng khaû naêng Phaãu thuaät vieân ung thö coøn phaûi ñieàu trò cuûa nhöõng chaát ñoù. tham gia vaøo nhöõng coâng trình nghieân Vôùi nhöõng nghieân cöùu neâu treân, ñieàu cöùu thöïc nghieäm laâm saøng vaø khoa hoïc trò ung thö trong töông lai seõ thay ñoåi cô baûn trong ung thö. theo höôùng ñaëc thuø hôn, vaø ñöông Phaãu thuaät vieân ung thö phaûi phoái nhieân phaãu trò ung thö cuõng seõ ñaëc thuø hôïp vôùi caùc baùc só noäi khoa ung thö, baùc hôn vaø chaéc chaén seõ nheï nhaøng, ít taøn só xaï trò vaø caùc chuyeân ngaønh khaùc trong phaù hôn. coâng taùc chaêm soùc vaø ñieàu trò beänh nhaân vaø xaây döïng nhöõng chuaån möïc toái PHAÃU THUAÄT VIEÂN UNG THÖ öu cho ñieàu trò. Phaãu thuaät vieân ung thö coù nhöõng Sau cuøng phaãu thuaät vieân ung thö khaùc bieät so vôùi caùc ñoàng nghieäp ngoaïi phaûi tham gia ñaøo taïo huaán luyeän veà toång quaùt. Vôùi nhöõng tieán boä cöïc nhanh phaãu trò ung thö cho ñoái töôïng baùc só trong caùc lónh vöïc phaãu trò, xaï trò, hoùa trò noäi truù, baùc só treû vaø baùc só sau ñaïi hoïc. vaø nhöõng lieäu phaùp môùi nhö lieäu phaùp 158
  13. Caáp cöùu ngoaïi khoa trong ung thö CAÁP CÖÙU NGOAÏI KHOA TRONG UNG THÖ Ñoái vôùi beänh lyù ung thö khi beänh KHOÙ THÔÛ DO UNG THÖ ÑÖÔØNG HOÂ nhaân nhaäp vieän trong beänh caûnh caáp HAÁP TREÂN cöùu beänh thöôøng ñaõ dieãn tieán naëng do Beänh nhaân ung thö thanh quaûn coù ñoù vieäc xöû trí phaûi caân nhaéc giöõa giai bieåu hieän khoù thôû ñöôïc xem laø moät ñoaïn beänh, toång traïng cuûa beänh nhaân, thaùch thöùc ñoái vôùi baùc só, ñaëc bieät laø caùc khaû naêng chöõa khoûi cuõng nhö mong baùc só khoâng chuyeân khoa phaãu thuaät muoán cuûa beänh nhaân vaø ngöôøi thaân töø ñaàu coå. Nhìn chung tröôùc khi coù trieäu ñoù ngöôøi thaày thuoác caân nhaéc laøm cô sôû chöùng khoù thôû, beänh nhaân thöôøng coù ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh phuø hôïp nhaát. bieåu hieän cuûa khoái böôùu tröôùc ñoù nhö Ngoaøi ra, trong hoaøn caûnh caáp cöùu baùc khaøn tieáng, caûm giaùc vöôùng, nuoát khoù, só cuõng caàn chuù yù ñeán caùc nguyeân nhaân haïch coå, phaàn lôùn beänh nhaân coù tieàn khaùc khoâng phaûi do khoái böôùu gaây ra caên huùt thuoác laù laâu daøi. nhaèm traùnh boû soùt nhöõng tröôøng hôïp coù Bieåu hieän cuûa taéc ngheõn ñöôøng hoâ theå trò ñöôïc. haáp treân: khoù thôû thì hít vaøo, co keùo cô Trong caáp cöùu beänh nhaân ung thö hoâ haáp phuï vaø tieáng rít thanh quaûn. caùc böôùc xöû trí cuõng tuaân theo nguyeân Xöû trí baèng ba phöông phaùp chính (1) taéc chung khi tieáp nhaän beänh nhaân ñeán môû khí quaûn caáp cöùu, (2) caét thanh trong tình traïng nguy kòch khaùc bao quaûn caáp cöùu, (3) ñaët oáng noäi khí quaûn goàm giöõ vöõng thoâng khí, duy trì tình keøm caét giaûm toång khoái böôùu nhaèm taùi traïng huyeát ñoäng oån ñònh, tuy nhieân ña laäp söï thoâng thoaùng cho ñöôøng thôû phaàn beänh nhaân ung thö ñaõ coù quaù (hieän nay thöïc hieän chuû yeáu baèng laser) trình dieãn tieán beänh laâu daøi neân toång Môû khí quaûn caáp cöùu traïng thöôøng suy kieät, cô quan mang Ñaây laø phöông phaùp thoâng duïng böôùu bò phaù huûy nghieâm troïng vaø beänh nhaát, khoâng caàn ñaøo taïo vaø trang bò coù theå lan traøn ñeán nhieàu cô quan khaùc chuyeân bieät, phaàn lôùn beänh vieän vaø baùc do ñoù vieäc ñieàu trò vöøa phaûi giaûi quyeát só ña khoa coù theå thöïc hieän ñöôïc giuùp taùi trieäu chöùng caáp vöøa phaûi höôùng ñeán laäp thoâng khí nhanh choùng. Tuy nhieân beänh lyù goác. vieäc thöïc hieän thuû thuaät naøy trong hoaøn Trong phaàn naøy, chuùng ta chæ ñeà caäp caûnh caáp cöùu khaù khoù khaên vaø ngöôøi ta ñeán moät soá tình huoáng caáp cöùu thöôøng lo ngaïi teá baøo böôùu coù theå gieo raéc taïi vò gaëp ñoái vôùi beänh ung thö, ñaëc bieät veà xöû trí môû khí quaûn cuõng nhö taêng tyû leä trí ngoaïi khoa. nhieãm truøng khi thöïc hieän caét thanh quaûn toaøn phaàn sau ñoù. 159
  14. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc Taùi phaùt taïi loå môû khí quaûn sau caét böôùu lan haï thanh moân vaø di caên ñeán thanh quaûn ñöôïc ñònh nghóa laø tình nhoùm haïch caïnh khí quaûn. traïng moâ böôùu thaâm nhieãm lan toûa taïi Vò trí môû khí quaûn cuõng coù nhieàu nôi tieáp giaùp giöõa suïn khí quaûn vaø da coå, tranh caõi, moät soá taùc giaû chuû tröông môû moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính thaáp nhaèm traùnh boùc taùch vaøo moâ böôùu khieán beänh nhaân töû vong. Vieäc ñieàu trò trong tröôøng hôïp böôùu lan haï thanh tình traïng naøy heát söùc khoù khaên, tyû leä moân, haïn cheá taùi phaùt, caùc taùc giaû khaùc thaønh coâng thaáp, phaàn lôùn beänh nhaân cho raèng neân môû khí quaûn cao, thaäm (khoaûng 80%) töû vong trong voøng 2 chí xuyeân qua moâ böôùu do loã môû khí naêm. Môû khí quaûn caáp cöùu coù laøm taêng quaûn seõ ñöôïc caét troïn cuøng vôùi thanh tyû leä taùi phaùt taïi loã môû khí quaûn hay quaûn sau ñoù, tuy nhieân moät soá beänh khoâng vaãn coøn tranh caõi tuy nhieân nhaân sau khi ñöôïc môû khí quaûn vaø tö nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy vaán coù theå töø choái phaãu thuaät, xaï trò döôøng nhö môû khí quaûn caáp cöùu khoâng trong nhöõng tröôøng hôïp naøy seõ khoù laøm taêng tyû leä taùi phaùt, caùc yeáu toá gaây khaên hôn. nguy cô taùi phaùt goàm coù giai ñoaïn beänh, Hình 1. Môû khí quaûn caáp cöùu. 160
  15. Caáp cöùu ngoaïi khoa trong ung thö Caét thanh quaûn caáp cöùu choã vaø di caên, tuy nhieân nhöõng nghieân Ñöôïc xem laøm caét thanh quaûn caáp cöùu gaàn ñaây cho thaáy vieäc söû duïng laser cöùu khi phaãu thuaät ñöôïc tieán haønh trong CO2 khoâng lieân quan ñeán taùi phaùt vaø di voøng 24 giôø sau khi nhaäp vieän, beänh caên maø chuû yeáu vaãn laø giai ñoaïn beänh nhaân chöa ñöôïc ñieàu trò vaø khoâng coù vaø di caên haïch doïc khí quaûn. Sau khi taùi chaån ñoaùn moâ hoïc tröôùc ñoù. Phöông laäp thoâng khí beänh nhaân seõ ñöôïc ñaùnh phaùp naøy nhaèm haïn cheá môû khí quaûn giaù vaø ñieàu trò cuï theå theo töøng giai caáp cöùu, giaûm thieåu caùc nguy cô lieân ñoaïn, phöông phaùp naøy cho pheùp ñieàu quan ñeán môû khí quaûn. Thuû thuaät môû trò khoâng phaãu thuaät baèng xaï trò coù theå khí quaûn ngay tröôùc khi tieán haønh caét keøm theo hoùa trò cuõng ñieàu trò giaûi quyeát thanh quaûn caáp cöùu khoâng gaây taêng trieäu chöùng trong tröôøng hôïp böôùu lan nguy cô taùi phaùt taïi loã môû khí quaûn sau roäng, traùnh phaûi môû khí quaûn cho beänh ñoù nhaân. Tuy nhieân, nhieàu taùc giaû khoâng uûng Tuy nhieân, phöông phaùp naøy ñoøi hoûi hoä caùch xöû trí naøy do caàn phaûi coù keát söï phoái hôïp toát giöõa phaãu thuaät vieân vaø quaû caét laïnh xaùc ñònh ung thö tröôùc khi baùc só gaây meâ do vieäc ñaët noäi khí quaûn phaãu thuaät neân moät soá tình huoáng caét khoù khaên, moät soá tröôøng hôïp phaûi duøng laïnh aâm tính beänh nhaân vaãn phaûi chôø oáng soi meàm ñeå höôùng daãn. Khi ñaët noäi vaøi ngaøy ñeå khaûo saùt laïi, ngoaøi ra nhöõng khí quaûn thaát baïi phaûi tieán haønh môû khí haïn cheá cuûa caét laïnh khoâng theå traùnh quaûn caáp cöùu nhaát laø khi böôùu lan roäng khoûi, beänh nhaân chöa ñöôïc ñaùnh giaù ñaày haï haàu, 3 taàng thanh moân. Chaûy maùu ñuû veà giai ñoaïn, sang thöông nguyeân sau moå laø bieán chöùng ñaùng lo ngaïi cuûa phaùt keøm theo, chuaån bò veà dinh döôõng phöông phaùp naøy vôùi tyû leä 1,4- 10,7%, cuõng nhö tö vaán taâm lyù tröôùc moå. Do ñoù vieâm phoåi hít, traøn khí maøng phoåi hieám hieän nay moät soá taùc giaû vaãn uûng hoä vieäc khi xaûy ra. môû khí quaûn caáp cöùu vaø tieán haønh caét thanh quaûn trì hoaõn trong voøng vaøi ngaøy CAÁP CÖÙU NGOAÏI KHOA ÑÖÔØNG TIEÂU sau ñoù vôùi keát quaû veà soáng coøn vaø taùi HOÙA phaùt khoâng khaùc bieät so vôùi caét thanh Thuûng ñöôøng tieâu hoùa quaûn caáp cöùu. Thuûng coù theå do böôùu xaâm laán laøm Ñaët oáng noäi khí quaûn keøm caét giaûm toång thuûng loøng ruoät cuõng coù theå do caùc khoái böôùu phöông phaùp ñieàu trò nhö xaï trò hoaëc Nhöõng naêm gaàn ñaây vieäc aùp duïng hoùa trò, ngoaøi ra vieäc söû duïng caùc thuoác laser CO2 vaøo ñieàu trò nhöõng tröôøng hôïp khaùng vieâm khoâng steroid, corsticoid taéc ngheõn ñöôøng hoâ haáp treân do böôùu treân cô ñòa beänh nhaân ñaõ coù toån thöông ñöôïc nghieân cöùu roäng raõi. Laser CO2 coù do böôùu cuõng laøm taêng nguy cô thuûng taùc duïng laøm boác hôi böôùu, caàm maùu ruoät. toát, ít gaây phuø neà hôn so vôùi duøng ñoát Bieåu hieän laâm saøng: ñau buïng ñoät ñieän hoaëc duïng cuï thoâng thöôøng. Moät soá ngoät keøm theo trieäu chöùng nhieãm truøng taùc giaû lo ngaïi vieäc caét ngang böôùu coù (soát, buïng ñeà khaùng, baïch caàu taêng). theå gaây gieo raéc teá baøo böôùu vaøo ñöôøng Tuøy vaøo vò trí thuûng, kích thöôùc loå thuûng hoâ haáp, laøm taêng nguy cô taùi phaùt taïi vaø tính chaát dòch tieâu hoùa (dòch daï daøy 161
  16. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc hoaëc phaân cuûa ñaïi traøng) cuõng nhö söùc vaø tuøy vaøo vò trí taéc ngheõn seõ coù bieåu ñeà khaùng cuûa beänh nhaân maø bieåu hieän hieän töông öùng. Heïp moân vò thöôøng gaây laâm saøng coù theå thay ñoåi. Caän laâm saøng noân ra thöùc aên chöa ñöôïc tieâu hoùa, bao goàm caùc xeùt nghieäm ñaùnh giaù tình löôïng thöùc aên öù ñoïng ngaøy caøng nhieàu traïng nhieãm truøng (coâng thöùc maùu, do daï daøy daõn roäng neân löôïng dòch noân CRP…), caùc xeùt nghieäm xaùc ñònh tình ngaøy caøng lôùn, chöôùng buïng khu truù traïng thuûng vaø oå buïng (Xquang buïng vuøng thöôïng vò vaø haï söôøn traùi. Taéc ñaïi ñöùng khoâng söûa soaïn, CT Scan buïng, traøng thöôøng coù bieåu hieän roái loaïn ñi sieâu aâm ...) cuõng nhö caùc xeùt nghieäm caàu tröôùc ñoù, noân thöôøng xaûy ra treã hôn, khaùc ñaùnh giaù tình traïng cuûa beänh thöùc aên ñaõ ñöôïc tieâu hoùa vaø coù theå noân nhaân. ra phaân. Ñau buïng laø trieäu chöùng Nhìn chung, beänh nhaân phaûi ñöôïc thöôøng gaëp, tính chaát laø ñau quaën töøng phaãu thuaät nhaèm xöû trí loå thuûng cuõng côn, cöôøng ñoä taêng daàn. Bí trung ñaïi nhö tình traïng vieâm nhieãm oå buïng, tuy tieän khi böôùu gaây taéc hoaøn toaøn loøng nhieân möùc ñoä phaãu thuaät seõ tuøy vaøo ruoät, buïng chöôùng toaøn boä. Thöôøng töøng beänh nhaân. Neáu sang thöông coù ñöôïc chaån ñoaùn chaéc chaén khi khoâng coù theå phaãu thuaät trieät ñeå ñöôïc, phaãu thuaät nhu ñoäng ruoät treân 24 giôø, hoaëc haäu seõ ñöôïc thöïc hieän ngay luùc moå caáp cöùu moân nhaân taïo khoâng hoaït ñoäng treân 8 hoaëc sau khi giaûi quyeát tình traïng vieâm giôø. Beänh nhaân coù theå bò soát, nhòp tim nhieãm tröôùc. Neáu sang thöông khoâng nhanh hay daáu hieäu phuùc maïc keøm moå trieät ñeå ñöôïc hoaëc do taùc duïng phuï theo. cuûa xaï trò hoaëc hoùa trò, xöû trí coù theå chæ Chuïp Xquang buïng ñöùng khoâng söûa khaâu loå thuûng ñôn thuaàn keøm röûa oå soaïn cho hình aûnh möïc nöôùc-hôi, tuøy buïng. Trong moät soá tröôøng hôïp neáu vaøo vò trí taéc ngheõn, möùc ñoä taéc ngheõn beänh nhaân toång traïng quaù suy kieät, vaø thôøi gian taéc ngheõn maø toaøn boä ruoät beänh lan traøn khaép oå buïng, vieäc xöû trí hay chæ moät phaàn bieåu hieän treân chæ nhaèm giaûm ñau vaø giaûm nheï trieäu Xquang. chöùng cho beänh nhaân, baùc só caàn giaûi CT scan buïng cho hình aûnh chính thích roõ ñieàu naøy vôùi beänh nhaân cuõng xaùc hôn vaø coù theå thaáy ñöôïc vò trí taéc nhö thaân nhaân tröôùc khi ñöa ra quyeát ngheõn neáu böôùu lôùn cuõng nhö tình ñònh. traïng oå buïng keøm theo. Taéc ngheõn ñöôøng tieâu hoùa Xquang ñaïi traøng caûn quang xaùc ñònh Taéc ngheõn ñöôøng tieâu hoùa laø bieán tình traïng taéc ruoät cô hoïc vaø vò trí chính chöùng thöôøng gaëp do khoái böôùu gaây ra. xaùc, neáu nghi ngôø coù thuûng keøm theo Taéc ngheõn coù theå do böôùu xaâm laán laøm neân duøng chaát caûn quang tan trong heïp loøng ruoät hoaëc cuõng coù theå do töø nöôùc. ngoaøi cheøn eùp vaøo. Lyù do phaûi caáp cöùu laø Noäi soi oáng tieâu hoùa cuõng nhaèm xaùc do nguy cô thuûng ruoät, maát nöôùc, suy ñònh tình traïng vaø vò trí taéc, hieän nay thaän caáp, soác nhieãm truøng, hoaïi töû ruoät qua noäi soi coù theå phoái hôïp vôùi vieäc ñaët vaø vieâm phuùc maïc stent nhaèm taïo thoâng noái ruoät. Nhìn chung, taéc ngheõn do böôùu Möùc ñoä xöû trí tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä thöôøng coù trieäu chöùng baùn taéc tröôùc ñoù lan roäng cuûa böôùu, tình traïng beänh 162
  17. Caáp cöùu ngoaïi khoa trong ung thö nhaân. Neáu böôùu coøn khu truù vaø toång chöùng môû haäu moân nhaân taïo nhieàu hôn traïng beänh nhaân cho pheùp coù theå tieán so vôùi phaãu thuaät caét ñaïi traøng caáp cöùu. haønh phaãu thuaät trieät ñeå. Ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp böôùu lan traøn khoâng phaãu MOÄT SOÁ TRÖÔØNG HÔÏP CAÁP CÖÙU KHAÙC thuaät trieät ñeå ñöôïc, phaãu thuaät chæ Taéc ngheõn ñöôøng tieát nieäu nhaèm giaûi quyeát trieäu chöùng, noái taét Beänh nhaân ung thö coå töû cung hay (noái vò traøng), môû thoâng ñaïi traøng treân caùc loaïi ung thö khaùc ôû vuøng chaäu coù böôùu hoaëc ñaët stent qua böôùu. theå gaây neân tình traïng taéc ngheõn nieäu Neáu tình traïng taéc ngheõn khoâng quaù quaûn, daãn ñeán tình traïng suy thaän sau nghieâm troïng, khoâng ñe doïa gaây vôõ ñaïi thaän. Tình traïng taéc ngheõn naøy thöôøng traøng, vieäc hoài söùc noäi khoa, buø nöôùc gaây ra do böôùu taùi phaùt hay do bieán ñieän giaûi coù theå taïm thôøi giaûi quyeát taéc chöùng cuûa xaï trò. Ñieàu trò thöôøng laø ñaët ngheõn, taïo ñieàu kieän chuaån bò ruoät cuõng stent nieäu quaûn (sonde JJ). Trong nhö khaûo saùt tình traïng beänh toát hôn. tröôøng hôïp ñaët stent thaáy baïi, chuùng ta Hieän nay, phöông phaùp duøng stent ñeå thöôøng phaûi tieán haønh môû nieäu quaûn taïo thoâng noái qua böôùu ñang ñöôïc aùp hay môû thaän ra da. Rieâng ñoái vôùi tröôøng duïng roäng raõi, tyû leä thaønh coâng ñeán hôïp chít heïp do haäu quaû cuûa xaï trò, 90%, muïc ñích nhaèm taïo thoâng noái vónh chuùng ta coù theå tieán haønh taïo hình nieäu vieãn trong nhöõng tröôøng hôïp khoâng moå quaûn ôû vò trí heïp, hoaëc caét moät phaàn vaø ñöôïc hoaëc thoâng noái taïm thôøi nhaèm caém laïi nieäu quaûn vaøo baøng quang. Moät chuaån bò toát hôn cho cuoäc moå trieät ñeå soá trung taâm thöïc hieän noái ñoaïn treân sau ñoù. Keát quaû cho thaáy sau khi giaûm cuûa nieäu quaûn bò heïp vaøo nieäu quaûn coøn aùp taïm thôøi baèng stent vaø phaãu thuaät laïi (chöa bò heïp) ñeå ñöa nöôùc tieåu xuoáng trieät ñeå sau ñoù, beänh nhaân coù thôøi gian baøng quang. naèm vieän ngaén hôn vaø traùnh ñöôïc bieán Hình 2. Môû haäu moân nhaân taïo treân böôùu. 163
  18. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc Moät soá tröôøng hôïp taéc ngheõn ñöôøng ngoaøi hay ñoäng maïch caûnh chung cuøng tieåu döôùi gaây bí tieåu nhö ung thö tieàn beân. lieät tuyeán, ung thö döông vaät, ung thö Nhieãm truøng aâm hoä, chuùng ta phaûi thöïc hieän daãn löu Ñieàu trò moät oå nhieãm truøng ñoái vôùi nöôùc tieåu baèng caùch môû baøng quang ra beänh nhaân ung thö cuõng töông töï caùc da neáu khoâng theå phaãu thuaät laáy ñi khoái tröôøng hôïp khaùc. Beänh nhaân bò nhieãm böôùu. truøng taïo thaønh oå abces kín hay tuï muû ôû Xuaát huyeát moät hoác töï nhieân naøo ñoù caàn phaûi ñöôïc Treân thöïc teá, coù moät soá tröôøng hôïp thoaùt löu keát hôïp vôùi ñieàu trò noäi khoa. böôùu xaâm laán vaøo caùc maïch maùu lôùn gaây Vieâm phuùc maïc ñoái vôùi beänh nhaân toång xuaát huyeát khoâng töï caàm ñöôïc maø baét traïng quaù keùm khoâng chòu ñöôïc moät buoäc chuùng ta phaûi can thieäp phaãu phaãu thuaät lôùn, thì toái thieåu cuõng phaûi thuaät. Chaúng haïn, ñoái vôùi moät khoái böôùu ñöôïc daãn löu oå buïng. vuøng beïn xaâm laán ñoäng maïch chaäu Toùm laïi, beänh nhaân ung thö khi ñeán ngoaøi, chuùng ta phaûi tieán haønh thaét trong beänh caûnh caáp cöùu phaàn lôùn ñeàu ñoäng maïch chaäu ngoaøi, moät khoái böôùu coù tieân löôïng keùm neân vieäc xöû trí phaûi gan bò vôõ, phaûi tieán haønh coät ñoäng maïch caân nhaéc, löïa choïn phöông phaùp vaø caàn gan ñeå caàm maùu. Moät khoái böôùu vuøng coù söï trao ñoåi vôùi beänh nhaân vaø ngöôøi ñaàu coå gaây xuaát huyeát, ñoâi khi, chuùng ta thaân nhaèm ñöa ra quyeát ñònh phuø hôïp phaûi xeùt chæ ñònh coät ñoäng maïch caûnh nhaát. 164
  19. Xaï trò ung thö Chöông 6. XAÏ TRÒ UNG THÖ ÑÒNH NGHÓA daïng haït. Caùc böùc xaï naøy coù caùc baûn Xaï trò laø phöông phaùp duøng caùc böùc chaát khaùc nhau, di chuyeån vôùi nhöõng xaï ion-hoùa vaøo ñieàu trò caùc böôùu ung vaän toác khaùc nhau, vaø coù khaû naêng taïo thö. ra caùc ion trong caùc vaät chaát maø chuùng Caùc böùc xaï ion-hoùa laø nhöõng chuøm xuyeân thaáu. Caùc tia phoùng xaï ñöôïc duøng tia mang naêng löôïng raát cao, khi chieáu trong xaï trò thöôøng coù möùc naêng löôïng vaøo vaät chaát seõ böùt rôøi caùc haït ñieän töû töø vaøi chuïc keV ñeán vaøi chuïc MeV. (electron) ra khoûi nguyeân töû cuûa vaät Daïng soùng ñieän töø (tia photon) goàm chaát ñoù, taïo neân nhöõng ion. tia X vaø tia gamma. Tia gamma laø daïng Taàm hoaït ñoäng cuûa xaï trò nhaèm kieåm soùng ñieän töø mang naêng löôïng cao phaùt soaùt ung thö taïi choã, taïi vuøng. ra töø quaù trình phaân raõ caùc nguyeân toá ñoàng vò phoùng xaï thieân nhieân hoaëc VAØI NEÙT LÒCH SÖÛ nhaân taïo. Caùc maùy tia X, tuøy vaøo caáu Thaùng 11/1895 Roentgen phaùt minh truùc coù theå phaùt ra caùc chuøm tia vôùi ra tia X. nhöõng möùc naêng löôïng thaáp hoaëc cao Thaùng 3/1896 Becquerel tìm ra söï khaùc nhau. phoùng xaï töø quaëng Uranium. Söï gia toác nhaân taïo caùc haït trung hoøa Thaùng 7/1898 oâng baø Curie phaân laäp töû (neutron), döông ñieän töû (proton), ion ñöôïc chaát phoùng xaï thieân nhieân Radium naëng, vaø nhaát laø caùc chuøm tia electron ra khoûi quaëng Uranium. vaø haït beâta. Chuøm tia electron cuõng Ñaàu theá kyû XX, tia X vaø tia phoùng xaï ñöôïc phaùt ra töø maùy phaùt tia X. Haït beâta ñöôïc öùng duïng vaøo chaån ñoaùn vaø ñieàu ñöôïc phaùt ra trong quaù trình phaân raõ caùc trò. nguyeân toá ñoàng vò phoùng xaï. Chæ ñònh xaï trò khu truù daàn vaøo lónh Taùc ñoäng vaät lyù vöïc ung thö. Töông taùc aâm ñieän töû vaø vaät chaát: (1) Töông taùc ñieän töû - ñieän töû (ñuïng). CÔ CHEÁ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA TIA PHOÙNG (2) Töông taùc ñieän töû - nhaân (thaéng)  XAÏ quang töû X. Caùc böùc xaï duøng trong ñieàu trò ung thö coù hai daïng daïng soùng ñieän töø vaø 165
  20. Baøi Giaûng Ung Böôùu Hoïc Töông taùc haït naëng - vaät chaát thöôøng thaáy laø taïo ra H2O2  chaát ñoäc (1) Proton, ions taùc ñoäng nhö aâm ñieän cho teá baøo. töû. Taùc ñoäng treân teá baøo (2) Neutron ñuïng vaøo nhaân seõ phoùng Cô baûn nhaát laø taùc ñoäng treân AND thích caùc proton vaø ñieän töû. hôn laø treân ARN cuûa teá baøo chaát, hay Töông taùc quang töû - vaät chaát treân maøng teá baøo. Phaân töû DNA bò toån Hai töông taùc quan troïng laø: thöông khaû naêng nhaân ñoâi hoaëc toång (1) Hieäu öùng Compton. hôïp khieán cho teá baøo cheát töø töø. Neáu toån (2) Hieäu öùng quang ñieäân. thöông treân chuoãi DNA khoâng nhieàu, teá Ba hieäu öùng ít quan troïng hôn trong baøo coù theå huy ñoäng heä thoáng men söûa xaï trò: chöõa ñeán haøn gaén laïi caùc ñoaïn DNA naøy. (1) Söï phaân taùn. Tuy nhieân do tính khaån caáp, vieäc söûa (2) Hieäu öùng taïo caëp. chöõa naøy coù theå ñeå laïi sai soùt treân chuoãi (3) Phaûn öùng nguyeân töû. DNA. Ñoù laø nhöõng ñoät bieán gen maø neáu Taùc ñoäng lyù-hoùa sau naøy khoâng ñöôïc loaïi boû ñi seõ tích luõy Tröïc tieáp vaø coù theå laø nguoàn goác cuûa hieän töôïng Phaân töû bò caét thaønh hai goác töï do ung thö hoùa cho caùc teá baøo haäu dueä. R1:R2  R1* + R2* Ñieàu naøy quan troïng ñoái vôùi caùc teá baøo Caùc goác töï do keát hôïp laïi R1* + R3* moâ laønh vaø caùc teá baøo sinh duïc. Caùc  R1:R3  caùc bieán ñoåi nhö söï gaõy vôõ sang thöông treân teá baøo coù ba möùc ñoä vaø söï taïo môùi caùc caàu noái giöõa caùc phaân (1) sang thöông gaây cheát teá baøo, (2) töû. sang thöông döôùi cheát vaø (3) sang Giaùn tieáp thöông coù khuynh höôùng cheát. Söï thuûy phaân taïo caùc goác töï do, oxy hoùa HO-, khöû H+  phaûn öùng hoùa hoïc, Tia X , γ Taùc ñoäng vaøo vaät chaát Hieäu öùng quang ñieän Hieäu öùng Compton Hieäu öùng taïo caëp AÂm ñieän töû vaän toác cao Söï ion hoùa Taïo thaønh caùc goác töï do Taùc haïi leân DNA Caùc söï kieän sinh hoïc (Teá baøo cheát ôû laàn phaân chia sau, söï ñoät bieán teá baøo) Hình 1. Toån thöông treân teá baøo do tia xaï. 166
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1