intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng Kĩ Thuật An Toàn & Môi Trường

Chia sẻ: Tống Tú | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST
Báo xấu
784
lượt xem 373
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Là tài liệu về an toàn lao động. Các Kĩ thuật trong thiết kế các hệ thống nhà xưởng (chiếu sáng, thông gió...) đảm bảo an toàn và năng suất làm việc. Là một tài liệu cần thiết cho sinh viên ngành Kĩ thuật nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(1) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Kĩ Thuật An Toàn & Môi Trường

  1. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hé lao ®éng vµ ph¸p lÖnh b¶o hé lao ®éng. 1.1 Nh÷ng nhËn thøc vÒ an toµn lao ®éng. An toµn trong lao ®éng kh«ng ph¶i chØ do ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éngmíi cã tr¸ch nhiÖm mµ nã lµ nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm cña mäi ng­êi tham gia qu¸ tr×nh lao ®éng. 1.2 TÇm quan träng cña an toµn lao ®éng. 1.TÇm quan träng cña an toµn lao ®éng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. §em l¹i n¨ng suÊt cao. - Tr¸nh chi phÝ cho viÖc söa ch÷a thiÕt bÞ. - Tr¸nh chi phÝ ®Ó mua thuèc men cho nh÷ng c«ng nh©n bÞ tai n¹n. - Chi phÝ cho b¶o hiÓm Ýt h¬n. - T¹o uy tÝn trªn thÞ tr­êng. - Tr¸nh ®­îc nh÷ng lý do kinh tÕ kh¸c. - §èi víi nh÷ng lý do luËt ph¸p qui ®Þnh ph¶i tu©n theo luËt lao ®éng viÖt nam. 2. TÇm quan träng cña an toµn lao ®éng ®èi víi c«ng nh©n. - B¶o vÖ khái sù nguy hiÓm. B»ng c¸c trang bÞ, ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ do ®è c«ng nh©n lµm viÖc tù tin vµ nhanh gän. - T¹o cho c«ng nh©n lßng tin do ®ã khuyÕn khÝch mét lùc l­îng lao ®éng æn ®Þnh vµ trung thµnh. - Tr¸nh cho c«ng nh©n nh÷ng lý do kinh tÕ kh¸c: tiÒn thuèc... 3. TÇm quan träng cña an toµn lao ®éng ®èi víi céng ®ång. - Gi¶m ®¸ng kÓ nhu cÇu vÒ dÞch vô cho nh÷ng t×nh tr¹ng khÈn cÊp: bÖnh viÖn, dÞch vô ch÷a ch¸y, c¶nh s¸t… - Gi¶m nh÷ng chi phÝ cè ®Þnh: tiÒn trî cÊp bÖnh tËt, phóc lîi x· héi, chi phÝ cho søc khoÎ. - Gi¶m nh÷ng thiÖt h¹i kh¸c. - ViÖc t¹o ra lîi nhuËn cho x· héi gi¶m ®i: Nh÷ng nhµ maý kh«ng lµm tèt c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng n¨ng xuÊt lao ®éng kh«ng cao, ph¶i chi phÝ nhiÒu cho c¸c tr­êng hîp tai n¹n lao ®éng dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng chi ch¶ thuÕ. 1.3. Môc ®Ých, ý nghÜa, tÝnh chÊt cña c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. 1. Môc ®Ých, ý nghÜa cña c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. - Môc tiªu cña c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng lµ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p vÒ khoa häc kÜ thuËt, tæ chøc, kinh tÕ, x· héi ®Ó lo¹i trõ c¸c yÕu tè nguy hiÓm vµ cã h¹i ph¸t sinh trong s¶n suÊt, t¹o nªn mét ®iÒu kiÖn lao ®éng thuËn lîi h¬n ®Ó ng¨n ngõa tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp nh»m b¶o vÖ søc khoÎ ng­êi lao ®éng. 1
  2. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng - B¶o hé lao ®éng tr­íc hÕt lµ mét ph¹m trï s¶n suÊt, nh»m b¶o vÖ yÕu tè n¨ng ®éng nhÊt cña lùc l­îng s¶n suÊt lµ ng­êi lao ®éng. MÆt kh¸c viÖc ch¨m lo søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng cßn cã ý nghÜa nh©n ®¹o.(ch¨m sãc søc khoÎ, ...) 2. TÝnh chÊt cña b¶o hé lao ®éng. a. TÝnh chÊt ph¸p lý. Lµ nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é, quy ph¹m, tiªu chuÈn ®­îc ban hµnh trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng ®­îc so¹n th¶o thµnh luËt cña nhµ n­íc. LuËt ph¸p vÒ b¶o hé lao ®éng ®­îc nghiªn cøu, x©y dùng nh»m b¶o vÖ con ng­êi trong s¶n xuÊt, nã lµ c¬ së ph¸p lý b¾t buéc c¸c tæ chøc nhµ n­íc, c¸c tæ chøc x· héi, ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu thi hµnh. b.TÝnh khoa häc kü thuËt. - Trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng còng ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi nhÊt ®Ó ph¸t hiÖn, ng¨n ngõa nh÷ng tr­êng hîp ®¸ng tiÕc trong lao ®éng còng nh­ b¶o vÖ søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng. - Phßng chèng tai n¹n lao ®éng còng xuÊt ph¸t tõ c¬ së khoa häc vµ b»ng c¸c biÖn ph¸p khoa häc kü thuËt. C¸c ho¹t ®éng ®iÒu tra kh¶o s¸t, ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lao ®éng, ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè ®éc h¹i ®Õn c¬ thÓ con ng­êi, c¸c gi¶i ph¸p sö lý « nhiÔm, c¸c gi¶i ph¸p ®¶m b¶o an toµn…®Òu lµ nh÷ng ho¹t ®éng khoa häc. c. TÝnh quÇn chóng. B¶o hé lao ®éng liªn quan ®Õn tÊt c¶ mäi ng­êi, tõ ng­êi sö dông lao ®éng ®Õn ng­êi lao ®éng. Hä lµ nh÷ng ng­êi th­êng xuyªn tiÕp xóc víi m¸y mãc, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c qui tr×nh c«ng nghÖ, do ®ã hä cã nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn nh÷ng s¬ hë trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng, ®ãng gãp x©y dùng c¸c biÖn ph¸p vÒ kü thuËt an toµn, tham gia ý kiÕn vÒ mÉu mùc, qui c¸ch dông cô phßng hé, quÇn ¸o lµm viÖc…mÆt kh¸c dï c¸c qui tr×nh, qui ph¹m an toµn ®­îc ®Ò ra tØ mØ ®Õn ®©u, nh­ng c«ng nh©n ch­a ®­îc häc tËp, ch­a ®­îc thÊm nhuÇn, ch­a thÊy râ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña nã, th× hä rÊt rÔ vi ph¹m. Nªn c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng ph¶i ®­îc toµn thÓ quÇn chóng thi hµnh míi ®em l¹i hiÖu qu¶. 1.4. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. 1. §iÒu kiÖn lao ®éng. §iÒu kiÖn lao ®éng lµ mét tËp hîp tæng thÓ c¸c yÕu tè vÒ tù nhiªn, kü thuËt, kinh tÕ, x· héi ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c c«ng cô vµ ph­¬ng tiÖn lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng, qui tr×nh c«ng nghÖ, m«i tr­êng lao ®éng vµ sù x¾p xÕp, bè trÝ, t¸c ®éng qua l¹i g÷a chóng trong mèi quan hÖ vãi con ng­êi t¹o nªn mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cho con ng­êi trong qu¸ tr×nh lao ®éng. *C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn ®iÒu kiÖn lao ®éng. - C«ng cô, ph­¬ng tiÖn lao ®éng: tiÖn nghi, thuËn lîi hay ng­îc l¹i g©y khã kh¨n, nguy hiÓm cho ng­êi lao ®éng. - Sù ®a d¹ng cña ®èi t­îng lao ®éng: cã thÓ ¶nh h­ëng tèt hay xÊu, an toµn hay nguy hiÓm. 2
  3. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng - Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ: dï ë tr×nh ®é cao hay thÊp ®Òu t¸c ®éng ®Õn ng­êi lao ®éng trong. cßn cã thÓ lµm thay ®æi vai trß, vÞ trÝ cña ng­êi lao ®éng trong s¶n xuÊt. - M«i tr­êng lao ®éng: m«i tr­êng lao ®éng rÊt ®a d¹ng, cã nhiÒu yÕu tè cã thÓ g©y bÊt lîi hay thuËn lîi ®Òu ¶nh h­ëng tíi ng­êi lao ®éng. * Khi ®¸nh gi¸, ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lao ®éng ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸, ph©n tÝch ®ång thêi trong mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c yÕu tè trªn. 2. C¸c yÕu tè nguy hiÓm vµ cã h¹i. Nh÷ng yÕu tè vËt chÊt cã ¶nh h­ëng xÊu, nguy hiÓm, cã nguy c¬ g©y tai n¹n hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng trong mét ®iÒu kiÖn lao ®éng cô thÓ gäi lµ c¸c yÕu tè nguy hiÓm vµ cã h¹i cô thÓ lµ: - C¸c yÕu tè vËt lý: nhiÖt ®é, ®é Èm, tiÕng ån, rung ®éng, c¸c bøc x¹ cã h¹i, bôi… - C¸c yÕu tè ho¸ häc: chÊt ®éc, c¸c lo¹i h¬i, khÝ, bôi ®éc, chÊt phãng x¹ - C¸c yÕu tè sinh vËt, vi sinh vËt: c¸c lo¹i vi khuÈn, siªu vi khuÈn, ký sinh trïng, c«n trïng, r¾n… - C¸c yÕu tè bÊt lîi vÒ t­ thÕ lao ®éng, kh«ng tiÖn nghi do kh«ng gian chç lµm viÖc, nhµ x­ëng chËt hÑp, mÊt vÖ sinh… - C¸c yÕu tè vÒ t©m lý kh«ng thuËn lîi . 3. Tai n¹n lao ®éng. Tai n¹n lao ®éng lµ tai n¹n x¶y ra trong qu¸ tr×nh lao ®éng do kÕt qu¶ t¸c ®éng ®ét ngét tõ bªn ngoµi lµm chÕt ng­êi hoÆc lµm tæn th­¬ng, hoÆc ph¸ huû chøc n¨ng ho¹t ®éng b×nh th­êng cña mét bé phËn nµo ®ã cña c¬ thÓ. * Tai n¹n lao ®éng chia thµnh: - ChÊn th­¬ng: lµ tr­êng hîp tai n¹n kÕt qu¶ g©y ra vÕt th­¬ng, dËp th­¬ng hoÆc sù huû ho¹i kh¸c cho c¬ thÓ con ng­êi. HËu qu¶ cña chÊn th­¬ng cã thÓ lµm t¹m thêi hay vÜnh viÔn mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, cã thÓ lµ chÕt ng­êi. - NhiÔm ®éc nghÒ nghiÖp: lµ sù huû ho¹i søc khoÎ do kÕt qu¶ t¸c dông cña c¸c chÊt ®éc khi chóng x©m nhËp vµo c¬ thÕ con ng­êi trong c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt. * §Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng sö dông hÖ sè tÇn suÊt tai n¹n lao ®éng K (sè tai n¹n lao ®éng tÝnh trªn 1000 ng­êi trong mét n¨m) K=n.1000/N Trong ®ã: n- Sè ng­êi bÞ tai n¹n lao ®éng (tÝnh cho mét c¬ së, ®Þa ph­¬ng, ngµnh hay c¶ n­íc). N- Sè lao ®éng t­¬ng øng. 4. BÖnh nghÒ nghiÖp. Lµ sù suy yÕu dÇn dÇn søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng g©y nªn bÖnh tËt x¶y ra trong qu¸ tr×nh lao ®éng do t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè cã h¹i ph¸t sinh trong s¶n xuÊt lªn c¬ thÓ ng­êi lao ®éng. 3
  4. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng 1.5 N«i dung chñ yÕu cña c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu vµ thÓ hiÖn 3 tÝnh chÊt nh­ ®· nªu trªn c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng ph¶i bao gåm 3 néi dung sau: - Néi dung khoa häc kü thuËt. - Néi dung x©y dùng vµ thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o hé lao ®éng. - Néi dung gi¸o dôc, vËn ®éng quÇn chóng lµm tèt c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng 1. Néi dung khoa häc kü thuËt. Khoa häc kü thuËt b¶o hé lao ®éng lµ lÜnh vùc khoa häc tæng hîp vµ liªn ngµnh, ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së kÕt hîp vµ sö dông thµnh tùu cña nhiÒu ngµnh kh¸c nhau. Tõ khoa häc tù nhiªn (to¸n, lý, ho¸, sinh vËt…) khoa häc kü thuËt chuyªn ngµnh (y häc, kü thuËt th«ng giã ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, kü thuËt ¸nh s¸ng, ©m häc, ®iÖn, c¬ häc, kü thuËt chÕ t¹o m¸y…) ®Õn c¸c ngµnh khoa häc kinh tÕ x· héi (kinh tÕ lao ®éng, luËt häc, x· héi häc, t©m lý häc…) nh÷ng néi dung chÝnh cña khoa häc kü thuËt b¶o hé lao ®éng gåm: - Khoa häc vÖ sinh lao ®éng - Khoa häc vÒ kü thuËt vÖ sinh - Kü thuËt an toµn - Khoa häc ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ ng­êi lao ®éng - Khoa häc Ergonomics a. Khoa häc vÖ sinh lao ®éng. Khoa häc vÖ sinh lao ®éng ®i s©u Kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè nguy hiÓm vµ cã h¹i ph¸t sinh trong s¶n xuÊt. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña chóng ®Õn c¬ thÓ ng­êi lao ®éng. Tõ ®ã ®Ò ra tiªu chuÈn giíi h¹n cho phÐp cña c¸c yÕu tè cã h¹i, nghiªn cøu ®Ò ra c¸c chÕ ®é lao ®éng vµ nghØ ng¬i hîp lý, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p y häc vµ c¸c ph­¬ng h­íng cho c¸c gi¶i ph¸p ®Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c gi¶i ph¸p ®ã ®èi víi ng­êi lao ®éng. Khoa häc vÖ sinh lao ®éng cã nhiÖm vô qu¶n lý, theo dâi søc khoÎ ng­êi lao ®éng, sím ph¸t hiÖn c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Ó phßng ngõa vµ ®iÒu trÞ bÖnh nghÒ nghiÖp. b. Khoa häc vÒ kü thuËt vÖ sinh. C¸c ngµnh khoa häc vÒ kü thuËt vÖ sinh: Th«ng giã chèng nãng vµ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, chèng bôi vµ h¬i khÝ ®éc, chèng ån vµ rung ®éng, chèng c¸c tia bøc x¹ cã h¹i, kü thuËt chiÕu s¸ng... lµ nh÷ng lÜnh vùc khoa häc chuyªn ngµnh ®i s©u nghiªn cøu vµ øng dông c¸c gi¶i ph¸p khoa häc kü thuËt ®Ó lo¹i trõ nh÷ng yÕu tè cã h¹i ph¸t sinh trong s¶n xuÊt, c¶i thiÖn m«i tr­êng lao ®éng, nhê ®ã ng­êi lao ®éng lµm viÖc rÔ chÞu, tho¶i m¸i vµ cã n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp còng sÏ gi¶m ®i. Mçi mét gi¶i ph¸p kü thuËt vÖ sinh c¶i thiÖn m«i tr­êng lao ®éng còng sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng xung quanh. Bëi vËy, b¶o hé lao ®éng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng thùc sù lµ 2 kh©u cña mét qu¸ tr×nh, g¾n bã mËt thiÕt víi nhau. 4
  5. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng c. Kü thuËt an toµn. Lµ mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p vµ ph­¬ng tiÖn vÒ tæ chøc vµ kü thuËt nh»m phßng ngõa sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè nguy hiÓm g©y chÊn th­¬ng s¶n xuÊt ®èi víi ng­êi lao ®éng. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã khoa häc vÒ kü thuËt an toµn ®i s©u nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng an toµn cña c¸c thiÕt bÞ vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu an toµn ®Ó b¶o vÖ con ng­êi khi lµm viÖc tiÕp xóc víi vïng nguy hiÓm, tiÕn hµnh x©y dùng c¸c tiªu chuÈn, qui tr×nh, h­íng dÉn, néi qui an toµn ®Ó buéc ng­êi lao ®éng ph¶i tu©n theo trong khi lµm viÖc. ViÖc ¸p dông thµnh tùu cña tù ®éng ho¸, ®iÒu khiÓn häc ®Ó thay thao t¸c c¸ch ly ng­êi lao ®éng khái n¬i nguy hiÓm vµ ®éc h¹i lµ mét ph­¬ng h­íng hÕt søc quan träng cña kü thuËt an toµn. ViÖc chñ ®éng lo¹i trõ c¸c yÕu tè nguy hiÓm vµ cã h¹i ngay tõ ®Çu trong giai ®o¹n thiÕt kÕ, thi c«ng c¸c c«ng tr×nh, thiÕt bÞ m¸y mãc lµ mét ph­¬ng h­íng tÝch cùc ®Ó thùc hiÖn viÖc chuyÓn tõ "Kü thuËt an toµn"sang "An toµn kü thuËt". d. Khoa häc ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ ng­êi lao ®éng. Ngµnh khoa häc nµy cã nhiÖm vô nghiªn cøu, thiÕt kÕ, chÕ t¹o nh÷ng ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ tËp thÓ hay c¸ nh©n ng­êi lao ®éng ®Ó sö dông trong s¶n xuÊt nh»m chèng l¹i nh÷ng ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè nguy hiÓm vµ cã h¹i, khi c¸c biÖn ph¸p vÒ kü thuËt vÖ sinh vµ kü thuËt an toµn kh«ng thÓ lo¹i trõ ®­îc chóng. §Ó cã ®­îc nh÷ng ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ hiÖu qu¶ cao, cã chÊt l­îng vµ thÈm mü cao, ng­êi ta ®· sö dông thµnh tùu cña nhiÒu ngµnh khoa häc.Tõ khao häc tù nhiªn: vËt lý, ho¸ häc, khoa häc vËt liÖu, mü thuËt c«ng nghiÖp…®Õn c¸c ngµnh sinh lý häc, nh©n chñng häc…Ngµy nay c¸c ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n: mÆt n¹ phßng ®éc, kÝnh mµu chèng bøc x¹, quÇn ¸o chèng nãng, quÇn ¸o kh¸ng ¸p suÊt, c¸c lo¹i bao tay, dÇy, ñng c¸ch ®iÖn v.v…lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn thiÕt yÕu trong qu¸ tr×nh lao ®éng. e. Khoa häc Ecgonomics. Ngµy nay víi sù ra ®êi cña nhiÒu ngµnh khoa häc míi vµ ®­îc øng dông rÊt hiÖu qu¶ trong b¶o hé lao ®éng. C¸c ngµnh khoa häc vÒ ®iÖn tö, ®iÒu khiÓn, c«ng nghÖ th«ng tin...®­îc øng dông réng r·i khi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ b¶o hé lao ®éng ®Æc biÖt lµ khoa häc vÒ Ecg«nmics. §Þnh nghÜa: Ecgonomics tõ tiÕng gèc hy l¹p "engon"- lao ®éng vµ "nomos"- quy luËt. Nghiªn cøu vµ øng dông nh÷ng qui luËt chi phèi gi÷a con ng­êi vµ lao ®éng Tiªu chuÈn nhµ n­íc ViÖt Nam ®Þnh nghÜa: Ecgonomics lµ m«n khoa häc liªn ngµnh nghiªn cøu tæng hîp sù thÝch øng gi÷a c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt vµ m«i tr­êng lao ®éng víi kh¶ n¨ng cña con ng­êi vÒ gi¶i phÉu, sinh lý, t©m lý nh»m ®¶m b¶o cho lao ®éng cã hiÖu qu¶ cao nhÊt, ®ång thêi b¶o vÖ søc khoÎ, an toµn cho con ng­êi . Khoa häc Ecgonomics víi tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó ®· th©m nhËp nhanh chãng vµo hÇu hÕt c¸c néi dung cña b¶o hé lao ®éng. viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu vÒ Ecgonomics ®Ó nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thiÕt bÞ vµ c«ng cô lao ®éng,chç lµm viÖc, m«i tr­êng lao ®éng, còng nh­ viÖc ¸p dông c¸c chØ tiªu t©m sinh lý, d÷ kiÖn nnh©n tr¾c häc ng­êi lao ®éng trong thiÕt kÕ chç lµm viÖc. 5
  6. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng * Nh÷ng néi dung Ecgonomics nghiªn cøu: - Sù t¸c ®éng gi÷a ng­êi - m¸y- m«i tr­êng. - Nh©n tr¾c häc Ecg«n«mi víi chç lµm viÖc. - §¸nh gi¸ vµ chøng nhËn chÊt l­îng vÒ an toµn lao ®éng 1 e . Sù t¸c ®éng gi÷a ng­êi - m¸y- m«i tr­êng. T¹i chç lµm viÖc, Ecgonomics coi c¶ 2 yÕu tè b¶o vÖ søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng vµ n¨ng suÊt lao ®éng quan träng nh­ nhau. - Ecgonomics tËp trung vµo sù thÝch øng cña m¸y mãc, c«ng cô víi ng­êi ®iÒu khiÓn nhê vµo viÖc thiÕt kÕ. - TËp trung vµo sù thÝch nghi gi÷a ng­êi lao ®éng víi m¸y nhê sù tuyÓn chän, luyÖn tËp. - TËp trung vµo viÖc tèi ­u ho¸ m«i tr­êng xung quanh víi con ng­êi vµ sù thÝch nghi cña con ng­êi víi ®iÒu kiÞen m«i tr­êng… Môc tiªu chÝnh cña Ecgonomics trong quan hÖ ng­êi - m¸y vµ ng­êi- m«i tr­êng lµ tèi ­u ho¸ c¸c t¸c ®éng t­¬ng hç. - T¸c ®éng t­¬ng hç gi÷a ng­êi ®iÒu khiÓn vµ trang thiÕt bÞ. - Gi÷a ng­êi ®iÒu khiÓn vµ chç lµm viÖc. - Gi÷a ng­êi ®iÒu khiÓn víi m«i tr­êng lao ®éng . Kh¶ n¨ng sinh häc cña con ng­êi chØ ®iÒu chØnh ®­îc trong mét giíi h¹n v× vËy khi thiÕt kÕ c¸c trang thiÕt bÞ ph¶i chó ý ®Õn tÝnh n¨ng sö dông phï hîp víi ng­êi sö dông nã. M«i tr­êng t¹i chç lµm viÖc chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, nh­ng ph¶i ®¶m b¶o sù thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng khi lµm viÖc: C¸c yÕu tè vÒ ¸nh s¸ng, tiÕng ån, rung ®éng, ®é th«ng tho¸ng t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ c«ng viÖc. C¸c yÕu tè vÒ sinh lý, x· héi, thêi gian vµ tæ chøc lao ®éng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. e2.Nh©n tr¾c häc Ecg«n«mi víi chç lµm viÖc. Nh©n tr¾c häc Ecg«n«mi lµ khoa häc víi môc ®Ých lµ nghiªn cøu nh÷ng t­¬ng quan gi÷a ng­êi lao ®éng vµ c¸c ph­¬ng tiÖn lao ®éng, ®¶m b¶o sù thuËn tiÖn tèi ­u cho ng­êi lao ®éng khi lµm viÖc ®Ó ®¹t ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng cao nhÊt vµ ®¶m b¶o søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng. - Nh÷ng nguyªn t¾c Ecg«n«mi trong thiÕt kÕ hÖ thèng lao ®éng. Chç lµm viÖc lµ ®¬n vÞ nguyªn vÑn nhá nhÊt cña hÖ thèng lao ®éng trong ®ã cã ng­êi ®iÒu khiÓn, ph­¬ng tiÖn kü thuËt (c¬ cÊu ®iÒu khiÓn, thiÕt bÞ th«ng tin, trang bÞ phô trî ) vµ ®èi t­îng lao ®éng. C¸c ®Æc tÝnh thiÕt kÕ ph­¬ng tiÖn kü thuËt ho¹t ®éng cÇn ph¶i t­¬ng øng víi kh¶ n¨ng con ng­êi, dùa trªn nguyªn t¾c:  C¬ së nh©n tr¾c häc, c¬ sinh, t©m sinh lý vµ ®Æc tÝnh kh¸c cña ng­êi lao ®éng.  C¬ së vÒ vÖ sinh lao ®éng.  C¬ së vÒ an toµn lao ®éng.  C¸c yªu cÇu thÈm mü kü thuËt. - ThiÕt kÕ kh«ng gian lµm viÖc vµ ph­¬ng tiÖn lao ®éng. 6
  7. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng  ThÝch øng víi h×nh d¸ng ng­êi ®iÒu khiÓn.  Phï hîp víi t­ thÕ cña c¬ thÓ, lùc c¬ b¾o vµ chuyÓn ®éng.  C¸c tÝn hiÖu, c¬ cÊu ®iÒu khiÓn, th«ng tin ph¶n håi. - ThiÕt kÕ m«i tr­êng lao ®éng. M«i tr­êng lao ®éng cÇn ph¶i ®­îc thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o tr¸nh ®­îc t¸c ®éng cã h¹i cña c¸c yÕu tè vËt lý, ho¸ häc, sinh häc vµ ®¹t ®­îc ®iÒu kiÖn tèi ­u cho ho¹t ®éng chøc n¨ng cña con ng­êi. - ThiÕt kÕ qu¸ tr×nh lao ®éng. ThiÕt kÕ qu¸ tr×nh lao ®éng nh»m b¶o vÖ søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ chÞu, tho¶i m¸i ®Ó dÔ dµng thùc hiÖn môc tiªu lao ®éng. Ph¶i lo¹i trõ sù qu¸ t¶i g©y nªn bëi tÝnh chÊt c«ng viÖc v­ît qu¸ giíi h¹n chøc n¨ng ho¹t ®éng t©m sinh lý cña ng­êi lao ®éng. 3 e . §¸nh gi¸ vµ chøng nhËn chÊt l­îng vÒ an toµn lao ®éng. Ph¹m vi ®¸nh gi¸ vÒ Ecgonomics vµ an toµn lao ®éng ®èi víi m¸y, thiÕt bÞ bao gåm: - An toµn vËn hµnh. - T­ thÕ vµ kh«ng gian lµm viÖc. - C¸c ®iÒu kiÖn nh×n râ ban ngµy vµ ban ®ªm - ChÞu ®ùng vÒ thÓ lùc. - §¶m b¶o an toµn ®èi víi c¸c yÕu tè cã h¹i ph¸t sinh trong s¶n xuÊt. - Nh÷ng yªu cÇu vÒ thÈm mü, bè côc kh«ng gian, s¬ ®å bè chÝ, t¹o d¸ng, mµu s¾c. Nh÷ng yªu cÇu vÒ an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng ë mçi quèc gia th­êng ®­îc thµnh lËp hÖ thèng chøng nhËn vµ dÊu chÊt l­îng vÒ an toµn vµ Ecgonomics ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ. 2. Néi dung x©y dùng vµ thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o hé lao ®éng. Bao gåm c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, chØ thÞ, nghÞ quyÕt, th«ng t­ vµ h­íng dÉn cña nhµ n­íc vµ c¸c ngµnh liªn quan vÒ b¶o hé lao ®éng. 3.Néi dung gi¸o dôc, vËn ®éng quÇn chóng. B¶o hé lao ®éng liªn quan ®Õn tÊt c¶ mäi ng­êi, tõ ng­êi sö dông lao ®éng ®Õn ng­êi lao ®éng. Do ®ã gi¸o dôc vËn ®éng quÇn chóng thùc hiÖn tèt c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng cã mét ý nghÜa rÊt quan träng. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy cÇn cã c¸c biÖn ph¸p tuyªn truyÒn hîp lý víi c¸c ®èi t­îng lao ®éng tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ®èi víi mçi ®èi t­îng. 1.6. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ tæ chøc c«ng ®oµn trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. 1. Tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc c¬ së trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. a. NghÜa vô vµ quyÒn cña ng­êi sö dông lao ®éng.  nghÜa vô: 7
  8. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng  Khi x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh hµng n¨m cña doanh nghiÖp ph¶i lËp kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng.  Trang bÞ ®Çy ®ñ ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n vµ thùc hiÖn c¸c chÕ ®é kh¸c vÒ an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng ®èi víi ng­êi lao ®éng theo qui ®Þnh cña nhµ n­íc.  Cö ng­êi gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh, néi dung, biÖn ph¸p an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng trong doanh nghiÖp. Phèi hîp víi c«ng ®oµn c¬ së x©y dùng vµ duy tr× sù ho¹t ®éng cña m¹ng l­íi an toµn viªn.  X©y dùng néi qui, qui tr×nh an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng phï hîp víi tõng lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, vËt t­ kÓ c¶ khi ®æi míi vµ n¬i lµm viÖc theo tiªu chuÈn qui ®Þnh cña nhµ n­íc.  Tæ chøc huÊn luyÖn, h­íng dÉn c¸c tiªu chuÈn qui ®Þnh biÖn ph¸p an toµn, vÖ sinh lao ®éng víi ng­êi lao ®éng.  ChÊp hµnh nghiªm chØnh qui ®Þnh khai b¸o, ®iÒu tra tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp vµ ®Þnh kú 6 th¸ng. Hµng n¨m ph¶i b¸o c¸o víi së lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi n¬i doanh nghiÖp ho¹t ®éng.  QuyÒn:  Buéc ng­êi lao ®éng ph¶i tu©n thñ c¸c qui ®Þn, néi qui hiÕn ph¸p an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng.  Khen th­ëng, kû luËt kÞp thêi.  KhiÕu l¹i víi c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn vÒ quyÕt ®Þnh cña thanh tra vÒ an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng nh­ng vÉn ph¶i chÊp hµnh nghiªp chØnh quyÕt ®Þnh ®ã. b. NghÜa vô vµ quyÒn cña ng­êi lao ®éng.  NghÜa vô:  ChÊp hµnh c¸c qui ®Þnh, néi qui vÒ an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc, nhiÖm vô ®­îc giao.  Ph¶i sö dông vµ b¶o qu¶n c¸c ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n ®· ®­îc trang cÊp, nÕu lµm mÊt, h­ háng th× ph¶i båi th­êng.  ph¶i b¸o c¸o kÞp thêi víi ng­êi cã tr¸ch nhiÖm khi ph¸t hiÖn nguy c¬ g©y tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, g©y ®éc h¹i hoÆc sù cè nguy hiÓm, tham gia cÊp cøu vµ kh¾c phôc hËu qu¶ tai n¹n lao ®éng khi cã lÖnh cña ng­êi sö dông lao ®éng.  QuyÒn:  Yªu cÇu cña ng­êi sö dông lao ®éng b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn lµm viÖc an toµn, vÖ sinh c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng, trang cÊp ®Çy ®ñ ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n, huÊn luyÖn, thùc hiÖn biÖn ph¸p an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng.  Tõ chèi lµm c«ng viÖc hoÆc rêi bá n¬i lµm viÖc khi thÊy râ nguy c¬ x¶y ra tai n¹n lao ®éng, ®e do¹ nghiªm träng tÝnh m¹ng, søc khoÎ cña m×nh vµ ph¶i b¸o c¸o ngay víi ng­êi phô tr¸ch trùc tiÕp, tõ trèi trë l¹i lµm viÖc n¬i nãi trªn nÕu nh÷ng nguy c¬ nãi trªn kh«ng ®­îc kh¾c phôc. 8
  9. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng  KhiÕu n¹i hoÆc tè c¸o víi c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn khi ng­êi sö dông lao ®éng vi ph¹m qui ®Þnh cña nhµ n­íc hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c giao kÕt vÒ an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng trong hîp ®ång lao ®éng, tho¶ ­íc lao ®éng. 2. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ cña cÊp trªn cÊp c¬ së trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. 3. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña tæ chøc c«ng ®oµn trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. a. Tr¸ch nhiÖm: - Tham gia víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¬ quan qu¶n lý vµ ng­êi sö dông lao ®éng x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c tiªu chuÈn an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng, chÕ ®é chÝnh s¸ch b¶o hé lao ®éng, kÕ ho¹ch b¶o hé lao ®éng c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng. - Tham gia víi c¸c c¬ quan nhµ n­íc x©y dùng ch­¬ng tr×nh b¶o hé lao ®éng quèc gia, tham gia x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc kü thuËt b¶o hé lao ®éng. Tæng liªn ®oµn qu¶n lý vµ chØ ®¹o c¸ viÖn nghiªn cøu khoa häc kü thuËt b¶o hé lao ®éng, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ øng dông khoa häc kü thuËt b¶o hé lao ®éng. - Cö ®¹i diÖn tham gia vµo c¸c ®oµn ®iÒu tra tai n¹n lao ®éng, phèi hîp theo dâi t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng, ch¸y næ, bÖnh nghÖ nghiÖp. - Tham gia viÖc xÐt khen th­ëng, xö lý c¸c vi ph¹m vÒ b¶o hé lao ®éng. - Thay mÆt ng­êi lao ®éng ký tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ víi ng­êi sö dông lao ®éng trong ®ã cã c¸c néi dung b¶o hé lao ®éng. - Thùc hiÖn quyÒn kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thi hµnh ph¸p luËt, chÕ ®é chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn, qui ®Þnh vÒ b¶o hé lao ®éng. - Tham gia tæ chøc viÖc tuyªn truyÒn phæ biÕn kiÕn thøc an toµn, vÖ sinh lao ®éng. Gi¸o dôc ng­êi lao ®éng vµ sö dông lao ®éng thùc hiÖn tèt quyÒn vµ nghÜa vô cña hä. - Tæ chøc phong trµo quÇn chóng vÒ b¶o hé lao ®éng, ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc, tæ chøc qu¶n lý m¹ng l­íi an toµn vÖ sinh viªn. b. QuyÒn. - Tham gia x©y dùng c¸c qui chÕ, néi qui vÒ qu¶n lý b¶o hé lao ®éng, an toµn lao ®éng vµ vÖ sinh lao ®éng víi ng­êi sö dông lao ®éng. - Tham gia c¸c ®oµn kiÓm tra c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng do doanh nghiÖp tæ chøc, tham dù c¸c cuéc häp kÕt luËn cña c¸c ®oµn thanh tra, kiÓm tra, c¸c ®oµn ®iÒu tra tai n¹n lao ®éng. - Tham gia ®iÒu tra tai n¹n lao ®éng, n¾m t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp vµ viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch b¶o hé lao ®éng vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn søc khoÎ ng­êi lao ®éng trong s¶n xuÊt, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc thiÕu sãt, tån t¹i. c. NhiÖm vô. 9
  10. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng - Thay mÆt ng­êi lao ®éng ký tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ trong ®ã cã c¸c néi dung vÒ b¶o hé lao ®éng. - Tuyªn truyÒn vËn ®éng, gi¸o dôc ng­êi lao ®éng thùc hiÖn tèt c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o hé lao ®éng, kiÕn thøc khoa häc kü thuËt b¶o hé lao ®éng, chÊp hµnh qui tr×nh, qui ph¹m c¸c biÖn ph¸p lµm viÖc an toµn vµ ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng hiÖn t­îng thiÕu an toµn vÖ sinh trong s¶n xuÊt, ®Êu tranh víi nh÷ng hiÖn t­îng lµm b­µ, lµm Èu vi ph¹m qui tr×nh kü thuËt an toµn. - §éng viªn khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn thiÕt bÞ, m¸y nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng lµm viÖc, gi¶m nhÑ søc lao ®éng. - Tæ chøc lÊy ý kiÕn tËp thÓ ng­êi lao ®éng tham gia x©y dùng néi qui, qui chÕ qu¶n lý vÒ an toµn vÖ sinh lao ®éng, x©y dùng kÕ ho¹ch b¶o hé lao ®éng, ®¸nh gÝa viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch b¶o hé lao ®éng, biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn , søc khoÎ ng­êi lao ®éng. Tæng kÕt rót kinh nghiÖm ho¹t ®éng b¶o hé lao ®éng cña c«ng ®oµn ë doanh nghiÖp ®Ó tham gia víi ng­êi sö dông lao ®éng. - Phèi hîp tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®Ó ®Èy m¹nh c¸ phong trµo b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh lao ®éng båi d­ìng nghiÖp vô vµ c¸c ho¹t ®éng b¶o hé lao ®éng ®èi víi m¹ng l­íi an toµn vÖ sinh viªn. 1.7 .T×nh h×nh c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng cña ViÖt Nam hiÖn nay vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÊp thiÕt gi¶i quyÕt. 1. T×nh h×nh ®iÒu kiÖn lao ®éng, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. a. T×nh h×nh ®iÒu kiÖn lao ®éng. Nh÷ng c¬ së míi x©y dùng hay nh÷ng c¬ së míi nhËp c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn th× ®iÒu kiÖn lao ®éng t­¬ng ®èi ®­îc ®¶m b¶o. Cßn nh×n chung ®iÒu kiÖn lao ®éng trong nhiÒu c¬ së, ®Þa ph­¬ng, ngµnh s¶n xuÊt hiÖn nay cßn xÊu, chËm ®­îc c¶i thiÖn, thËm chÝ nhiÒu n¬i cßn xÊu ®i vµ rÊt kh¾c nghiÖt. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu: Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tæ chøc lao ®éng l¹c hËu, lao ®éng thñ c«ng vµ nÆng nhäc cßn chiÕm tû lÖ cao. C¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, thiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng cô lao ®éng cã thêi gian sö dông l©u ngµy (trªn 20 ÷30 n¨m) võa cò võa l¹c hËu do ®ã cã nguy c¬ g©y ra sù cè nguy hiÓm vµ tai n¹i lao ®éng cao. Mét sè c¬ së nhËp trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn tuy cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ cao nh­ng kh«ng phï hîp víi thÓ tr¹ng vµ chØ tiªu nh©n tr¸c häc ng­êi viÖt, Do ®ã tÝnh hiÖu qu¶ còng gi¶m ®i. NhiÒu c¬ së s¶n xuÊt hÇu nh­ kh«ng cã c¸c hÖ thèng kü thuËt vÖ sinh (th«ng giã chèng nãng, chèng bôi vµ h¬i khÝ ®éc, chèng ån, chèng bøc x¹…), c¸c hÖ thèng thiÕt bÞ an toµn, hoÆc cã nh­ng ®Ó h­ háng l©u ngµy, kh«ng cßn ho¹t ®éng n÷a. Ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n võa thiÕu nhÊt lµ c¸c lo¹i ®Æc chñng, võa kÐm vÒ chÊt l­îng. M«i tr­êng lao ®éng bÞ « nhiÔm nghiªm träng, c¸c yÕu tè nguy hiÓm vµ cã h¹i (bôi, h¬i khÝ ®éc, tiÕng ån, rung ®éng, bøc x¹…) cßn rÊt cao, v­ît giíi h¹n cho phÐp ®Õn møc b¸o ®éng. Ngay c¶ khu vùc liªn doanh vµ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tuy t×nh h×nh cã kh¸ h¬n song v× lîi nhuËn còng rÊt Ýt c¬ së ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn lao ®éng. 10
  11. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng T×nh h×nh trªn ®èi víi khu vùc s¶n xuÊt t­ nh©n, c¸ thÓ th× cßn nghiªm träng h¬n. ë ®©y kh«ng chØ m«i tr­êng lao ®éng bÞ « nhiÔm nghiªm träng mµ c¸c yÕu tè nguy hiÓm cßn lan réng ra ngoµi m«i tr­êng xung quanh, m«i tr­êng d©n c­ g©y « nhiÔm mét vïng réng lín. b.T×nh h×nh tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp. Tai n¹n lao ®éng: hiÖn nay ch­a cã ®Çy ®ñ tµi liÖu thèng kª vÒ tai n¹n lao ®éng do chóng ta kh«ng thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é b¸o c¸o tai n¹n lao ®éng. Theo sè liÖu thèng kª gÇn nhÊt hÖ sè tÇn suÊt tai n¹n lao ®éng K rÊt cao kho¶ng trªn 20 trong khi ®ã K cho phÐp chØ dao ®éng d­íi 5. BÖnh nghÒ nghiÖp: hiÖn nay ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸t hiÖn vµ gi¸m ®Þnh hÕt sè ng­êi bÞ bÖnh nghÒ nghiÖp con sè nh÷ng ng­êi nhiÔm bÖnh nghÒ nghiÖp rÊt cao 7495 (theo 1997). HiÖn nay bæ xung thªm 8 bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc nhµ n­íc b¶o hiÓm n©ng tæng sè bÖnh nghÒ nghiÖp lªn 16 bÖnh. Chóng ta ch­a thùc sù quan t©m, chØ ®¹o ph¸t hiÖn vµ gi¸m ®Þnh nªn thùc tÕ ch­a cã nhiÒu ng­êi ®­îc c«ng nh¹n b¶o hiÓm víi 8 bÖnh nghÒ nghiÖp míi nµy. Ngoµi ra cã mét sè bÖnh nghÒ nghiÖp míi ph¸t sinh nh­ng ch­a ®­îc nghiªn cøu ®Ó bæ xung. 2. T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ b¶o hé lao ®éng Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng lµ rÊt quan träng ®èi víi mçi thµnh phÇn kinh tÕ. Nh­ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc thùc hiÖn ph¸p lÖnh vÒ b¶o hé lao ®éng cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh mang tÝnh chÊt ®èi phã ®Æc biÖt lµ khu vùc s¶n xuÊt kinh doannh t­ nh©n vµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, Tuy nhiªn còng ®· cã phÇn gi¶m bít. V× môc ®Ých kinh doanh thuËn lîi cña doanh nghiÖp lªn c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng còng ®­îc quan t©m h¬n. 3. T×nh h×nh c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng ë n­íc ta trong thêi gian qua. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc trong t­¬ng lai. ViÖt nam ®· quan t©m vµ cã nhiÒu chØ thÞ, nghÞ quyÕt, h­íng dÉn vÒ c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng còng nh­ trong thùc thi. Duy tr× c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng, phong trµo ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh lao ®éng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Trong c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vÒ b¶o hé lao ®éng còng cã nhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu vµ øng dông thµnh c«ng vµo s¶n xuÊt, hai ch­¬ng tr×nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt cÊp nhµ n­íc vÒ b¶o hé lao ®éng (1981-1990) ®­îc c«ng nhËn lµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Tuy nhiªn c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng cßn cã nhiÒu thiÕu sãt vµ tån t¹i bao g«m: NhËn thøc vÒ b¶o hé lao ®éng cßn lÖch l¹c vµ yÕu biÓu hiÖn chñ yÕu lµ coi nhÑ, vin vµo khã kh¨n trong s¶n xu¾t, ®êi sèng hay ch¹y theo lîi nhuËn mµ kh«ng quan t©m ®Õn c«ng t¸c nµy. mét sè doanh nghiÖp cßn v« tr¸ch nhiÖm, ®æ lçi cho kh¸ch quan ®em l¹i, kh«ng quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra vµ kh­íc tõ sù thanh tra cña nhµ n­íc. HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý vÒ b¶o hé lao ®éng tõ trung ­¬ng ®Õn c¬ së ch­a ®­îc cñng cè, cßn nhiÒu ®Çu mèi, t¶n m¹n, thiÕu hiÖu qu¶. Phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng víi tæ chøc c«ng ®oµn, gi÷a c¸c cÊp c¸c ngµnh ch­a hiÖu qu¶. 11
  12. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ b¶o hé lao ®éng vÒ c¬ b¶n ®· hoµn chØnh nh­ng cßn thiÕu nhiÒu v¨n b¶n h­íng dÉn kem theo. Sù ®iÒu chØnh phï hîp theo sù biÕn ®éng cña m«i tr­êng x· héi cßn chËm vµ thêi gian triÓn khai luËt kÐo dµi. 4. VÊn ®Ò cÊp thiÕt vÒ b¶o hé lao ®éng gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi. §Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt ngµy cµng cao trong x· héi vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ viÖt nam cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét c¸ch ®ång bé c¸c nhiÖm vô chñ yÕu vµ cÊp b¸ch sau: N©ng cao nhËn thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña mäi c¸n bé qu¶n lý, ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. Nhanh chãng ban hµnh, hoµn chØnh c¸c v¨n b¶n ph¸p qui, chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ b¶o hé lao ®éng. T¨ng c­êng hÖ thèng thanh tra nhµ n­íc vÒ c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng, sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña c«ng ®oµn víi viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt, chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ b¶o hé lao ®éng. Cñng cè tæ chøc, t¨ng c­êng c¸n bé cho c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. TiÕp tôc nghiªn cøu hoµn thiÖn hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. §Èy m¹nh vµ ®­a phong trµo b¶o ®¶m an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng ®i vµo chiÒu s©u, víi n«i dung thiÕt thùc vµ cã hiÖu qu¶ h¬n, phï hîp víi c¬ chÕ míi, chó ý ®Õn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, huÊn luyÖn b¶o hé lao ®éng cho c¸n bé qu¶n lý, ng­êi sö dông lao ®éng vµ c¶ ng­êi lao ®éng. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó phßng tr¸nh tai n¹n lao ®éng, c¸c yÕu tè cã h¹i. CÇn ®­a m«n häc an toµn lao ®éng vµo gi¶ng d¹y trong c¸c nhµ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ, tr­êng ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý. C¸c c¬ quan b¸o chÝ, truyÒn th«ng ®¹i chóng cÇn t¨ng c­êng tuyªn truyÒn c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng cho mäi ng­êi. §Èy m¹nh nghiªn cøu vµ øng dông c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc. Ph¸t huy m¹nh mÏ phong trµo s¸ng kiÕn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Nhµ n­íc cÇn tr¸nh phÇn kinh phÝ hîp lý cho c«ng t¸c qu¶n lý, thanh tra, tuyªn truyÒn, huÊn luyÖn vµ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt b¶o hé lao ®éng. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khen th­ëng kÞp thêi cho c¸c c¬ së lµm tèt c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. B¶o hé lao ®éng võa lµ néi dung g¾n liÒn víi s¶n xuÊt, võa lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt x· héi vµ nh©n ®¹o s©u s¾c. lµm tèt c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng lµ gãp phÇn thiÕt thùc vµo ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, b¶o vÖ søc khoÎ, tÝnh m¹ng ng­êi lao ®éng. 12
  13. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng Ch­¬ng 2: VÖ sinh lao ®éng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ vÖ sinh lao ®éng. 1. §èi t­îng, nhiÖm vô cña vÖ sinh lao ®éng. a. §èi t­îng. §èi t­îng cña vÖ sinh lao ®éng: nh÷ng yÕu tè cã h¹i trong s¶n xuÊt ®èi víi søc khoÎ ng­êi lao ®éng, t×m c¸c biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng, phßng ngõa c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ n©ng cao kh¶ n¨ng lao ®éng. b. NhiÖn vô. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm vÖ sinh cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nghiªn cøu c¸c biÕn ®æi sinh lý, sinh ho¸ cña c¬ thÓ trong c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau. Nghiªn cøu viÖc tæ chøc lao ®éng vµ nghØ ng¬i hîp lý. Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng t×nh tr¹ng mÖt mái trong lao ®éng, h¹n chÕ ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè t¸c h¹i nghÒ nghiÖp trong s¶n xuÊt, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p ®ã. Quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh, chÕ ®é vÖ sinh xÝ nghiÖp vµ c¸ nh©n, chÕ ®é b¶o hé lao ®éng. Tæ chøc kh¸m tuyÓn vµ s¾p xÕp hîp lý c«ng nh©n vµo lµm viÖc ë c¸c bé phËm kh¸c nhau trong xÝ nghiÖp. Qu¶n lý theo dâi t×nh h×nh søc khoÎ ng­êi lao ®éng, tæ chøc kh¸m søc khoÎ ®Þnh kú, ph¸t hiÖn sím bÖnh nghÒ nghiÖp. Gi¸m ®Þnh kh¶ n¨ng lao ®éng cho ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng, m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp vµ c¸c bÖnh m·n tÝnh kh¸c. TiÕn hµnh kiÓm tra ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh vµ an toµn lao ®éng trong s¶n xuÊt. Nh­ vËy vÖ sinh lao ®éng ®ãng vai trß rÊt quan träng vµo viÖc b¶o vÖ søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng vµ n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc. 2. C¸c yÕu tè t¸c h¹i nghÒ nghiÖp trong s¶n xuÊt. Ph¸t hiÖn c¸c yÕu tè t¸c h¹i nghÒ nghiÖp vµ ®¸nh gi¸ møc ®é ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi c¬ thÓ ng­êi lao ®éng lµ 1 néi dung quan träng cña vÖ sinh lao ®éng. T¸c h¹i nghÒ nghiÖp cã thÓ ph©n thµnh c¸c lo¹i sau: T¸c h¹i liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 13
  14. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng T¸c h¹i liªn quan ®Õn tæ chøc lao ®éng. T¸c h¹i liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn vÖ sinh an toµn. a. T¸c h¹i liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. YÕu tè vËt lý vµ ho¸ häc. §iÒu kiÖn vi khÝ hËu trong s¶n xuÊt kh«ng phï hîp nh­: nhiÖt ®é, ®é Èm, tho¸ng khÝ, c­êng ®é bøc x¹ nhiÖt. Bøc x¹ ®iÖn tõ, bøc x¹ cao tÇn vµ siªu cao tÇn trong kho¶ng sãng v« tuyÕn, tia hång ngo¹i, tia tö ngo¹i… C¸c chÊt phãng x¹ vµ c¸c tia phãng x¹ nh­ α, β, γ… TiÕng ån vµ rung ®éng. ¸p suÊt cao (thî lÆn, thî lµm trong thïng ch×m) hoÆc ¸p suÊt thÊp (l¸i m¸y bay, leo nói, lµm viÖc ë cao nguyªn). Bôi vµ c¸c chÊt ®éc h¹i trong s¶n xuÊt. YÕu tè sinh vËt. Vi khuÈn vµ siªu vi khuÈn g©y bÖnh. Ký sinh trïng vµ nÊm mèc g©y bÖnh. b. T¸c h¹i liªn quan ®Õn tæ chøc lao ®éng. - Thêi gian lµm viÖc: liªn tôc qu¸ l©u, lµm liªn tôc kh«ng nghØ , lµm th«ng ca. - C­êng ®é lao ®éng: qu¸ nÆng nhäc, kh«ng phï hîp víi t×nh tr¹ng søc khoÎ ng­êi lao ®éng. - ChÕ ®é lµm viÖc vµ nghØ ng¬i bè trÝ kh«ng hîp lý. - Lµm viÖc víi t­ thÕ kh«ng thuËn lîi: gß bã, lom khom, vÆn m×nh, ngåi, ®øng qu¸ l©u. - Sù ho¹t ®éng khÈn tr­¬ng, c¨ng th¼ng qu¸ ®é cña c¸c hÖ thèng vµ gi¸c quan: hÖ vËn ®éng thÇn kinh, thÞ gi¸c, thÝnh gi¸c… trong thêi gian lµm viÖc. - C«ng cô s¶n xuÊt kh«ng phï hîp víi c¬ thÓ vÒ mÆt träng l­îng, h×nh d¸ng, kÝch th­íc. c. T¸c h¹i liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn vÖ sinh an toµn. - ChiÕu ¸nh s¸ng hoÆc s¾p xÕp bè trÝ hÖ thèng chiÕu s¸ng kh«ng hîp lý. - Lµm viÖc ë ngoµi trêi cã thêi tiÕt xÊu, nãng vÒ mïa hÌ, l¹nh vÒ mïa ®«ng. - Ph©n x­ëng chËt chéi vµ viÖc s¾p xÕp n¬i lµm viÖc lén xén, mÊt trËt tù ng¨n n¾p. - ThiÕu thiÕt bÞ th«ng giã, chèng bôi, chèng nãng, chèng h¬i khÝ ®éc. - ThiÕu trang bÞ phßng hé lao ®éng, hoÆc cã nh÷ng sö dông b¶o qu¶n kh«ng tèt. - ViÖc thùc hiÖn quy t¾c vÖ sinh an toµn lao ®éng cßn ch­a triÖt ®Ó vµ nghiªm chØnh. - Lµm nh÷ng c«ng viÖc nguy hiÓm vµ cã h¹i, nh­ng ch­a ®­îc c¬ khÝ ho¸, ph¶i thao t¸c hoµn toµn theo ph­¬ng ph¸p thñ c«ng. - ë c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c nhau, ¶nh h­ëng cña nh÷ng t¸c h¹i nghÒ nghiÖp kÓ trªn còng cã thÓ kh¸c nhau . Dùa theo tÝnh chÊt nghiªm träng cña t¸c h¹i nghÒ nghiÖp vµ ph¹m vi tån t¹i cña nã réng hay hÑp, ng­êi ta cßn ph©n c¸c yÕu tè t¸c h¹i nghÒ nghiÖp ra lµm 4 lo¹i: 14
  15. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng  Lo¹i cã tÝnh chÊt t¸c h¹i t­¬ng ®èi lín, ph¹m vi ¶nh h­ëng t­¬ng ®èi réng bao gåm: C¸c chÊt ®éc h¹i trong s¶n xuÊt g©y nªn nhiÔm ®éc nghÒ nghiÖp th­êng gÆp nh­ ch×, benzen, thuû ng©n, mangan, CO, SO2, Cl2,…. Thuèc trõ s©u, l©n h÷u c¬, bôi oxit silic g©y bÖnh bôi phæi, nhiÔm bôi silico, nhÖt ®é cao bøc x¹ m¹nh g©y ra say nãng.  Lo¹i cã tÝnh t¸c h¹i t­¬ng ®èi nghiªm träng, ph¹m vi ¶nh h­ëng cßn ch­a phæ biÕn: c¸c hîp chÊt h÷u c¬ cña kim lo¹i vµ ¸ kim nh­ thuû ng©n h÷u c¬, asen h÷u c¬, c¸c hîp chÊt ho¸ hîp cao ph©n tö vµ c¸c nguyªn tè hiÕm; c¸c chÊt phãng x¹ vµ tia phãng x¹. C¸c lo¹i nµy t­¬ng lai dïng nhiÒu cã thÓ g©y ra nhiÔm ®éc cÊp tÝnh hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp nÆng, cÇn ph¶i hÕt søc chó ý.  Lo¹i cã ph¹m vi ¶nh h­ëng réng, tÝnh chÊt t¸c h¹i kh«ng râ: ¸nh s¸ng m¹nh vµ tia tö ngo¹i g©y bÖnh viªm m¾t, chiÕu s¸ng kh«ng tèt, cã thÓ g©y ra lo¹n thÞ vµ ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕng ån, rung ®éng g©y tæn th­¬ng ®Õn kh¶ n¨ng lµm viÖc, thiÕu sãt trong viÖc x©y dùng, thiÕt kÕ ph©n x­ëng s¶n xuÊt.  Lo¹i cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt: Lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn ¸p suÊt cao hoÆc thÊp, lµm viÖc víi c¸c lo¹i m¸y ph¸t sãng cao tÇn vµ siªu cao tÇn (ra ®a, v« tuyÕn), lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn cã gia tèc, nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn khai th¸c dÇu má, h¬i ®èt vµ chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cña dÇu má… ®Òu dÉn ®Õn ph¸t sinh bÖnh (bÖnh nghÒ nghiÖp).  3. BiÖn ph¸p ®Ò phßng t¸c h¹i nghÒ nghiÖp. Lo¹i trõ c¸c yÕu tè t¸c h¹i nghÒ nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña nhiÒu bé phËn nh­ kü thuËt s¶n xuÊt, an toµn lao ®éng, y tÕ, thiÕt kÕ thi c«ng… Tuú t×nh h×nh cô thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng: - BiÖn ph¸p kü thuËt c«ng nghÖ: C¶i tiÕn kü thuËt, ®æi míi c«ng nghÖ, c¬ giíi ho¸, tù ®éng ho¸, dïng c¸c chÊt kh«ng ®éc hoÆc Ýt ®éc thay thÕ cho nh÷ng chÊt cã tÝnh ®éc cao. - BiÖn ph¸p kü thuËt vÖ sinh: C¸c biÖn ph¸p vÒ kü thuËt vÖ sinh nh­ hÖ thèng th«ng giã, hÖ thèng chiÕu s¸ng…n¬i s¶n xuÊt. TËn dông triÖt ®Ó th«ng giã tù nhiªn, chiÕu s¸ng tù nhiªn còng lµ nh÷ng biÖn ph¸p gãp phÇn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc. - BiÖn ph¸p tæ chøc lao ®éng khoa häc: Thùc hiÖn viÖc ph©n c«ng lao ®éng hîp lý theo ®Æc ®iÓm sinh lý cña c«ng nh©n, t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p c¶i tiÕn lµm cho lao ®éng bít nÆng nhäc, tiªu hao n¨ng l­îng Ýt h¬n hoÆc lµm cho ng­êi lao ®éng thÝch nghi ®­îc víi c«ng sô s¶n xuÊt míi, hoÆc lµm cho lao ®éng thÝch nghi ®­îc víi con ng­êi, võa cã n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n l¹i an toµn h¬n. - BiÖn ph¸p y tÕ b¶o vÖ søc khoÎ: kiÓm tra ®Þnh kú søc khoÎ ng­êi lao ®éng nh»m ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp, kh¸m tuyÓn chän läc ®Ó x¾p xÕp n¬i lao ®éng hîp lý.Ngoµi ra cßn ph¶i tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh kh¶ n¨ng lao ®éng vµ h­íng dÉn tËp luyÖn phôc håi l¹i kh¶ n¨ng lao ®éng cho ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng, 15
  16. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp vµ c¸c bÖnh m·n tÝnh kh¸c ®· ®­îc ®iÒu trÞ. Th­êng xuyªn kiÓm tra vÖ sinh an toµn lao ®éng vµ ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng lµm viÖc víi c¸c chÊt ®éc h¹i. - BiÖn ph¸p phßng hé lao ®éng: §©y lµ biÖn ph¸p bæ trî, khi c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn qu¸ tr×nh c«ng nghÖ, biÖn ph¸p kü thuËt vÖ sinh ch­a thùc hiÖn ®­îc th× nã ®ãng vai trß chñ yÕu trong viÖc ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi lao ®éng trong s¶n xuÊt vµ phßng bÖnh nghÒ nghiÖp. Dùa theo tÝnh chÊt ®éc h¹i trong s¶n xuÊt mçi nghÒ ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc trang bÞ dông cô phßng hé thÝch hîp. II. Vi khÝ hËu trong s¶n xuÊt. a. §Þnh nghÜa: Vi khÝ hËu lµ tr¹ng th¸i lý häc cña kh«ng khÝ trong kho¶ng kh«ng gian thu hÑp gåm c¸c yÕu tè: nhiÖt ®é, ®é Èm, bøc x¹ nhiÖt, vµ vËn tèc chuyÓn ®éng kh«ng khÝ. §iÒu kiÖn vi khÝ hËu trong s¶n xuÊt phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ vµ khÝ hËu ®Þa ph­¬ng. b. Ph©n lo¹i: Theo tÝnh chÊt to¶ nhiÖt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ng­êi ta chia ra 3 lo¹i vi khÝ hËu sau: Vi khÝ hËu æn ®Þnh: nhiÖt to¶ ra kho¶ng 20kcal/m3 kh«ng khÝ 1 giê (x­ëng c¬ khÝ, x­ëng dÖt…) Vi khÝ hËu nãng: nhiÖt to¶ nhiÒu h¬n 20kcal/m3 kh«ng khÝ 1giê (x­ëng ®óc, rÌn, d¸t c¸n thÐp…) Vi khÝ hËu l¹nh: nhiÖt to¶ Ýt h¬n 20kcal/m3 kh«ng khÝ 1 giê (x­ëng lªn men r­îu, bia, nhµ ­íp l¹nh, chÕ biÕn thùc phÈm…) 1. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu NhiÖt ®é. Bøc x¹ nhiÖt. §é Èm. VËn tèc kh«ng khÝ. a. NhiÖt ®é. Lµ yÕu tè khÝ t­îng quan träng trong s¶n xuÊt, phô thuéc vµo c¸c hiÖn t­îng ph¸t nhiÖt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: lß ph¸t nhiÖt, ngän löa, bÒ mÆt m¸y bÞ nãng, n¨ng l­îng ®iÖn, c¬ biÕn thµnh nhiÖt, ph¶n øng ho¸ häc sinh nhiÖt, bøc x¹ nhiÖt cña mÆt trêi, nhiÖt do ng­êi s¶n ra…. ChÝnh c¸c nguån nhiÖt nµy ®· lµm cho nhiÖt ®é kh«ng khÝ lªn cao, cã khi tíi 500C ®Õn 600C. §iÒu lÖ vÖ sinh quy ®Þnh nhiÖt ®é tèi ®a cho phÐp ë n¬i lµm viÖc cña c«ng nh©n vÒ mïa hÌ lµ 300C vµ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ nhiÖt ®é bªn ngoµi tõ 3 ®Õn 50C. b. Bøc x¹ nhiÖt. Lµ nh÷ng h¹t n¨ng l­îng truyÒn trong kh«ng khÝ (h¹t photon ε=h.f; h=6,635.1034) d­íi d¹ng dao ®éng sãng ®iÖn tõ: tia hång ngo¹i (λ≥0,75µm), tia s¸ng th­êng (0,42µm ≤ λ ≤ 0,75µm), tia tö ngo¹i (λ ≤ 0,42µm). 16
  17. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng VÒ mÆt vÖ sinh, c­êng ®é bøc x¹ nhiÖt ®­îc biÓu thÞ b»ng cal/cm2.phót vµ ®­îc ®o b»ng nhiÖt kÕ cÇu hoÆc b»ng actinometre. ë c¸c x­ëng rÌn, ®óc, d¸t, c¸n thÐp cã c­êng ®é bøc x¹ nhiÖt tíi 5-10cal/cm2.phót (tiªu chuÈn vÖ sinh cho phÐp lµ 1cal/cm2 phót). c. §é Èm. Lµ khèi l­îng h¬i n­íc cã trong mét ®¬n vÞ thÓ tÝch kh«ng khÝ (gam/m3), hoÆc b»ng søc tr­ng h¬i n­íc tÝnh ra b»ng mm cét thuû ng©n. VÒ mÆt vÖ sinh, th­êng lÊy ®é Èm t­¬ng ®èi: lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a ®é Èm tuyÖt ®èi ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã so víi ®é Èm b·o hoµ ®Ó biÓu thÞ møc Èm cao hay thÊp. §iÒu lÖ vÖ sinh quy ®Þnh ®é Èm t­¬ng ®èi ë n¬i s¶n xuÊt trong kho¶ng 75-85%. d. VËn tèc chuyÓn ®éng kh«ng khÝ. VËn tèc chuyÓn ®éng kh«ng khÝ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 3 m/s, trªn 5m/s cã thÓ g©y kÝch thÝch bÊt lîi cho c¬ thÓ. 2. NhiÖt ®é hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng. §Ó ®¸nh gi¸ t¸c dông tæng hîp cña c¸c yÕu tè nhiÖt ®é, ®é Èm vµ vËn tèc giã cña m«i tr­êng kh«ng khÝ ®èi víi c¶m gi¸c nhiÖt cña cña c¬ thÓ, ®­a ra kh¸i niÖm “nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng ”, ký hiÖu lµ t hqt® . - NhiÖt ®é hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng cña mét m«i tr­êng kh«ng khÝ cã nhiÖt ®é t, ®é Èm ϕ vµ vËn tèc giã V lµ nhiÖt ®é cña m«i tr­êng kh«ng khÝ b·o hoµ h¬i n­íc (ϕ = 100%) vµ kh«ng cã giã V = 0 m/s, g©y ra cho c¬ thÓ c¶m gi¸c nhiÖt gièng nh­ c¶m gi¸c nhiÖt g©y ra bëi m«i tr­êng kh«ng khÝ cã t, ϕ vµ V ®ang xÐt. Ng­êi ViÖt Nam cã thÓ lÊy vïng «n hoµ dÔ chÞu vÒ mïa hÌ lµ t hqt® =230C÷270C vµ mïa ®«ng lµ t hqt® =200C÷250C. Trong vïng ®ã trÞ sè nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng cho c¶m gi¸c nhiÖt «n hoµ dÔ chÞu nhÊt lµ 250C vÒ mïa hÌ vµ 230C vÒ mïa ®«ng.  ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p dïng nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng: lµ x¸c ®Þnh nhanh t hqt® cña m«i tr­êng thùc. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­îc ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu thùc cña m«i tr­êng ®ang xÐt thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng kh«ng.  Nh­îc ®iÓm: kh«ng tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng b»ng trao ®æi nhiÖt bøc x¹. 3. ChØ sè nhiÖt tam cÇu. HiÖn nay trong thùc tÕ s¶n x­Êt, møc giíi h¹n cho phÐp tiÕp xóc víi ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu nãng b»ng c¸ch tÝnh chØ sè nhiÖt tam cÇu WBGT (Wet-Bulb-Globe- Temperature) cho c¸c lo¹i lao ®éng kh¸c nhau (vÒ tiªu hao n¨ng l­îng vµ chÕ ®é lao ®éng, nghØ ng¬i). ChØ sè nhiÖt tam cÇu, khi cã ¸nh s¸ng mÆt trêi ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: WBGT= 0.7WB + 0.2GT + 0.1DB ë trong nhµ hoÆc khi kh«ng cã ¸nh s¸ng mÆt trêi: WBGT= 0.7WB + 0.3GT Trong ®ã: WB: nhiÖt ®é cña nhiÖt kÕ ­ít. GT: nhiÖt ®é cña nhiÖt kÕ cÇu. 17
  18. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng DB: NhiÖt ®é cña nhiÖt kÕ kh«. 4. §iÒu hoµ th©n nhiÖt ë ng­êi. NhiÖt ®é c¬ thÓ dao ®éng æn ®Þnh trong kho¶ng 370C … 0,50C lµ nhê 2 qu¸ tr×nh ®iÒu nhiÖt do trung t©m chØ huy ®iÒu nhiÖt ®iÒu khiÓn. §Ó duy tr× th¨ng b»ng nhiÖt trong ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu nãng, c¬ thÓ th¶i nhiÖt thõa b»ng c¸ch gi·n m¹ch ngo¹i biªn vµ t¨ng c­êng tiÕt må h«i. Trong ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu l¹nh c¬ thÓ t¨ng c­êng qu¸ tr×nh sinh nhiÖt vµ h¹n chÕ qu¸ tr×nh th¶i nhiÖt ®Ó duy tr× sù th¨ng b»ng nhiÖt. V­ît qu¸ giíi h¹n nµy vÒ phÝa d­íi c¬ thÓ sÏ bÞ nhiÔm l¹nh, ng­îc l¹i vÒ phÝa trªn c¬ thÓ sÏ bÞ qu¸ nãng. a. §iÒu nhiÖt ho¸ häc. Lµ qu¸ tr×nh dÞ ho¸ biÕn ®æi sinh nhiÖt do sù «xy ho¸ c¸c chÊt, chuyÓn ho¸ thay ®æi theo nhiÖt ®é kh«ng khÝ bªn ngoµi vµ tr¹ng th¸i lao ®éng hay nghØ ng¬i cña c¬ thÓ. Qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ t¨ng khi nhiÖt ®é bªn ngoµi thÊp vµ lao ®éng nÆng, ng­îc l¹i qu¸ tr×nh gi¶m khi nhiÖt ®é m«i tr­êng cao vµ c¬ thÓ ë tr¹ng th¸i nghØ ng¬i. b. §iÒu nhiÖt lý häc. Lµ tÊt c¶ qu¸ tr×nh biÕn ®æi th¶i nhiÖt cña c¬ thÓ gåm truyÒn nhiÖt, ®èi l­u, bøc xac, bay h¬i må h«i… - Th¶i nhiÖt b»ng truyÒn nhiÖt: Lµ h×nh thøc mÊt nhiÖt cña c¬ thÓ, khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ, c¸c vËt thÓ tiÕp xóc cã nhiÖt ®é thÊp h¬n nhiÖt ®é da. - Th¶i nhiÖt b»ng ®èi l­u: Lµ h×nh thøc truyÒn nhiÖt theo thuyÕt ®éng häc ph©n tö, do líp kh«ng khÝ ë xung quanh ®­îc thay b»ng líp kh«ng khÝ l¹nh h¬n. - Th¶i nhiÖt b»ng bøc x¹: C¬ thÓ ph¸t ra c¸c tia bøc x¹ nhiÖt, khi nhiÖt ®é trung b×nh cña c¸c bÒ mÆt quanh thÊp h¬n nhiÖt ®é da vµ ng­îc l¹i. - Th¶i nhiÖt b»ng bay h¬i må h«i: khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ cao h¬n nhiÖt ®é da (340C). Lóc nµy c¬ thÓ chØ cßn th¶i nhiÖt b»ng bay h¬i må h«i ®Ó duy tr× th¨ng b»ng nhiÖt. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ nhiÖt cña c¬ thÓ. nhiÖt ®é kh«ng khÝ vµ vËn tèc kh«ng khÝ quyÕt ®Þnh sù trao ®æi nhiÖt b»ng ®èi l­u. NhiÖt ®é bÒ mÆt c¸c vËt xung quanh (t­êng, trÇn, sµn, m¸y) quyÕt ®Þnh sù trao ®æi nhiÖt b»ng bøc x¹. §é Èm t­¬ng ®èi cña kh«ng khÝ quyÕt ®Þnh sù trao ®æi nhiÖt b»ng bay h¬i må h«i. V× vËy, cÇn thay ®æi c¸c yÕu tè vi khÝ hËu trªn, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ thÓ duy tr× sù th¨ng b»ng nhiÖt trong ®iÒu kiÖn dÔ chÞu. 5. ¶nh h­ëng cña vi khÝ hËu ®Õn c¬ thÓ. a. ¶nh h­ëng cña vi khÝ hËu nãng. Lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu nãng cã thÓ x¶y ra c¸c biÕn ®æi sinh lý, bÖnh lý. - BiÕn ®æi sinh lý:  NhiÖt ®é da: §Æc biÖt lµ vïng da tr¸n, rÊt nh¹y c¶m ®èi víi c¸c biÕn ®æi nhiÖt bªn ngoµi g©y ra c¶m gi¸c nhiÖt: rÊt l¹nh, l¹nh, m¸t, dÏ chÞu. 18
  19. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng  NhiÖt th©n (ë d­íi l­ìi): NÕu thÊy t¨ng thªm 0.3÷10C lµ c¬ thÓ cã sù tÝch nhiÖt. NhiÖt th©n ë 38.50C ®­îc coi lµ nhiÖt b¸o ®éng, cã sù nguy hiÓm sinh lý nh­ say nãng.  ChuyÓn ho¸ n­íc: lµm viÖc ë nhiÖt ®é cao lªn c¬ thÓ mÊt ngiÒu n­íc do th¶i nhiÖt g©y ¶nh h­ëng tíi tim, thËn, gan, hÖ tiªu ho¸, hÖ thÇn kinh. * Trong ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu nãng, c¸c bÖnh th­êng gÆp t¨ng lªn gÊp 2 so víi lóc b×nh th­êng. Rèi lo¹n bÖnh lý do vi khÝ hËu nãng th­êng gÆp lµ chøng say nãng vµ chøng co giËt, g©y ra chãng mÆt, ®au ®Çu, buån n«n vµ ®au th¾t l­ng. b. ¶nh h­ëng cña vi khÝ hËu l¹nh. Lµm cho c¬ thÓ mÊt nhiÖt, nhÞp tim, nhÞp thë gi¶m vµ møc tiªu thô oxy t¨ng. C¬ v©n, c¬ tr¬n co l¹i g©y hiÖn t­îng næi da gµ, m¹ch m¸u co th¾t sinh c¶m gi¸c tª cãng ch©n tay, vËn ®éng khã kh¨n. trong ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu l¹nh dÔ xuÊt hiÖn mét sè bÖnh: viªm d©y thÇn kinh, viªm khíp, viªm phÕ qu¶n, hen vµ mét sè bÖnh m·n tÝnh kh¸c do m¸u l­u th«ng kÐm vµ ®Ò kh¸ng c¬ thÓ gi¶m. b. ¶nh h­ëng cña bøc x¹ nhiÖt. - Tia hång ngo¹i: tuú theo c­êng ®é bøc x¹, b­íc sãng, diÖn tÝch chiÕu, gãc chiÕu tia hång ngo¹i cã thÓ ph¸t sinh møc t¸c dông nhiÖt kh¸c nhau. Tia hång ngo¹i cã λ ng¾n søc räi s©u vµo d­íi da 3cm g©y báng, rép phång da, c¶m gi¸c báng. Víi tia cã λ dµi xuyªn qua x­¬ng hép sä g©y biÕn ®æi cho n·o. - Tia tö ngo¹i: g©y ra c¸c bÖnh vÒ m¾t, da (báng, ung th­...) - Tia Laze: g©y báng da, vâng m¹c ngoµi ra cßn g©y t¸c dông ®iÖn häc, hãa häc, c¬ häc... 6. C¸c biÖn ph¸p phßng chèng t¸c h¹i vi khÝ hËu xÊu. a. Phßng chèng vi khÝ hËu nãng. Gåm cã: - BiÖn ph¸p kü thuËt. - BiÖn ph¸p vÖ sinh. - BiÖn ph¸p phßng hé c¸ nh©n.  BiÖn ph¸p kü thuËt: §Ó duy tr× tiªu chuÈn vi khÝ hËu cho c¸c nhµ s¶n xuÊt dïng c¸c biÖn ph¸p: - Trong c¸c ph©n x­ëng, nhµ m¸y nãng ®éc cÇn ®­îc tù ®éng ho¸ vµ c¬ khÝ ho¸, ®iÒu khiÓn vµ quan s¸t tõ xa. - C¸ch ly nguån nhiÖt ®èi l­u, bøc x¹ n¬i lao ®éng b»ng c¸ch dïng vËt liÖu c¸ch nhiÖt bao bäc lß, èng dÉn. - LËp thêi gian biÓu s¶n xuÊt thÝch hîp, nh÷ng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt to¶ nhiÒu nhiÖt kh«ng ho¹t ®éng cïng mét lóc mµ r¶i ra trong ca lao ®éng. - Khi thiÕt kÕ x¾p ®Æt hîp lý c¸c nguån sinh nhiÖt xa n¬i lao ®éng. §¶m b¶o th«ng giã tù nhiªn vµ th«ng giã c¬ khÝ chèng nãng. - Gi¶m nhiÖt, bôi: dïng thiÕt bÞ gi¶m nhiÖt, läc bôi (mµn n­íc, th«ng giã...)  BiÖn ph¸p vÖ sinh: 19
  20. Bµi gi¶ng kü thuËt an toµn lao ®éng - Quy ®Þnh chÕ ®é lao ®éng thÝch hîp. Trong ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu nãng lÊy chØ sè nhiÖt tam cÇu lµm tiªu chuÈn xÐt møc giíi h¹n cho phÐp khi tiÕp xóc víi nhiÖt cho c¸c chÕ ®é lao ®éng, nghØ ng¬i kh¸c nhau. - Tæ chøc tèt n¬i nghØ cho c«ng nh©n lµm viÖc ë n¬i cã nhiÖt ®é cao b»ng c¸c phßng ®Æc biÖt hoÆc ë n¬i xa nguån ph¸t nhiÖt: cã nhiÖt ®é thÊp, tèc ®é chuyÓn ®éng kh«ng khÝ thÝch hîp, tho¶i m¸i khi nghØ ng¬i. - ThiÕt kÕ kh«ng gian nghØ víi kÝch th­íc tuú ý, xung quanh ®­îc bao 1 mµn n­íc h×nh trô ®øng cao 2m. Ngoµi ra cßn trang bÞ c¸c vßi n­íc Êm vµ l¹nh cho c«ng nh©n t¾m trong thêi gian nghØ hoÆc cÊp cøu khi bÞ say nãng. - ChÕ ®é uèng: lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu nãng må h«i ra nhiÒu lµm mÊt c¸c muèi kho¸ng, vitamin, ®Ó gi÷ c©n b»ng n­íc trong c¬ thÓ cÇn uèng n­íc cã pha thªm c¸c muèi kali, natri, canxi, phètpho vµ bæ xung thªm c¸c vitamin B, C, ®­êng, axÝt h÷u c¬. - ChÕ ®é ¨n hîp lý: lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nãng, n¨ng l­îng tiªu hao cao h¬n b×nh th­êng, nh­ng do mÊt n­íc, mÊt muèi, g©y mÊt c¶m gi¸c th­ëng thøc ¨n uèng. Bëi vËy hËu cÇn ph¶i hîp khÈu vÞ, kÝch thÝch ®­îc ¨n uèng. Hµng n¨m kh¸m tuyÓn ®Þnh kú ph¸t hiÖn ng­êi bÞ m¾c bÖnh kh«ng ®­îc phÐp tiÕp xóc víi nãng: bÖnh tim m¹ch, thËn, hen, lao...  BiÖn ph¸p phßng hé c¸ nh©n. - QuÇn ¸o b¶o hé lao ®éng: c¶n nhiÖt tõ bªn ngoµi vµo vµ tho¸t nhiÖt thõa tõ bªn trong ra. - B¶o vÖ ®Çu: mò b¶o vÖ, mÆt l¹. - B¶o vÖ ch©n tay b»ng giµy chÞu nhiÖt, g¨ng tay ®Æc biÖt. - B¶o vÖ m¾t b»ng kÝnh mµu ®Æc biÖt ®Ó gi¶m tèi ®a bøc x¹ nhiÖt cho m¾t. b. Phßng chèng vi khÝ hËu l¹nh. - Phßng c¶m l¹nh: b»ng c¸ch che ch¾n tèt, tr¸nh giã lïa. C¸c x­ëng lín dïng hÖ thèng giã s­ëi Êm ë cöa ra vµo, mµn khÝ nãng ®Ó c¶n kh«ng khÝ l¹nh trµn vµo. - B¶o vÖ ch©n: dïng giµy da, ñng kh«. - Trang cÊp ®Çy ®ñ quÇn ¸o ®óng tiªu chuÈn. - KhÈu phÇn ¨n chèng rÐt ph¶i ®ñ mì, dÇu thùc vËt. Tû lÖ mì tèt nhÊt nªn ®¹t ®­îc 35-40% tæng n¨ng l­îng. III. Chèng tiÕng ån vµ rung ®éng trong s¶n xuÊt. 1. TiÕng ån. a. §Þnh nghÜa: lµ nh÷ng ©m thanh g©y khã chôi quÊy rèi sù lµm viÖc vµ nghØ ng¬i cña con ng­êi. VÒ mÆt vËt lý, tiÕng ån lµ dao ®éng sãng cña m«i tr­êng vËt chÊt ®µn håi, g©y ra bëi sù dao ®éng cña c¸c vËt thÓ. b. C¸c ®Æc tr­ng vËt lý cña ©m (tiÕng ån). - TÇn sè: f - B­íc sãng: λ - VËn tèc truyÒn ©m: C 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2