Năm học 2008 -2009
Chương 4
Cầu cá nhân và cầu thị trường
Nội dung
(cid:1) Cầu cá nhân
(cid:1) Ảnh hưởng của thu nhập và thay thế
(cid:1) Cầu thị trường
(cid:1) Thặng dư tiêu dùng
(cid:1) Ngoại tác mạng lưới
2
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Năm học 2008 -2009
Ảnh hưởng của sự thay đổi giá cả
Quần áo
10
Mỗi mức giá đưa đến các số lượng khác nhau về thực phẩm được mua Giả sử: • I = $20 • PC = $2 • PF = $2, $1, $0.50
A
6
U1
D
5
B
4
U3
Đường giá cả tiêu dùng là tập hợp những phối hợp tối ưu khi giá 1 hàng hoá thay đổi, các yếu tố khác không đổi
U2
12
20
4
Thực phẩm (đơn vị / tháng)
3
Ảnh hưởng của sự thay đổi giá cả
Giá thực phẩm
E
$2.00
Đường cầu cá nhân thể hiện mối quan hệ giữa số lượng một hàng hoá mà người tiêu dùng muốn mua với giá của nó.
G
$1.00
Đường cầu
$.50
H
4
12
20
4
Thực phẩm (đơn vị/tháng)
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Năm học 2008 -2009
Đường cầu - đặc tính quan trọng
(cid:1) Tại mỗi điểm trên đường cầu, người tiêu
dùng đạt tối đa hoá hữu dụng
vì MRSxy = Px/Py.
(cid:1) Mức hữu dụng thay đổi dọc theo đường
cầu
5
Ảnh hưởng của sự thay đổi giá cả
Giá thực phẩm
E
$2.00
Khi giá thực phẩm giảm, Pf /Pc & MRS cũng giảm
G
• E: Pf /Pc = 2/2 = 1 = MRS • G: Pf /Pc = 1/2 = .5 = MRS • H:Pf /Pc = .5/2 = .25 = MRS
$1.00
$.50
H
Đường cầu
Thực phẩm (đơn vị/tháng)
4
12
20
6
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Năm học 2008 -2009
Đường cầu cá nhân
U1 U2
U3
C
•
C’
C’’
•
•
Y
P1
P1>P2>P3 thì XC • P2 • P3 • X XC XC’ XC’’ O
P 7 D X O XC XC’ XC’’ Quần áo
(Số lượng/tháng) Giả sử: Pf = $1, Pc = $2
I = $10, $20, $30 8 Năm học 2008 -2009 E G H 9 (cid:1) Thu nhập thay đổi (cid:2) Khi đường thu nhập tiêu dùng có độ dốc dương: 10 (cid:1) Lượng cầu tăng cùng thu nhập
(cid:1) Độ co giãn của cầu theo thu nhập dương.
(cid:1) Hàng hoá là hàng hoá thông thường Năm học 2008 -2009 (cid:1) Thu nhập thay đổi (cid:2) Khi đường thu nhập tiêu dùng có độ dốc âm: 11 (cid:1) Lượng cầu giảm khi thu nhập tăng
(cid:1) Độ co giãn của cầu theo thu nhập âm.
(cid:1) Hàng hoá là hàng hoá cấp thấp Y Đườngthunhậptiêudùng. A’’ C • U3 A’ B
• A A
• U2 U1 12 X F’ F’’ O F Năm học 2008 -2009 (cid:1) Đường Engel (cid:2) Đường Engel thể hiện mối quan hệ giữa lượng cầu hàng hoá và thu nhập. (cid:2) Nếu hàng hoá thông thường, đường Engel có độ dốc lên. (cid:2) Nếu hàng hoá cấp thấp, đường Engel có độ dốc xuống. 13 Thu nhập
($/tháng) 14 Năm học 2008 -2009 Thu nhập
($/tháng) Hàng cấp
thấp Đối với hàng cấp
thấp, đường
Engel dốc xuống Hàng thông
thường 15 (cid:1) Nếu đường giá cả tiêu dùng có độ dốc
xuống, hai hàng hoá là hàng thay thế.
(cid:1) Nếu đường giá cả tiêu dùng có độ dốc
lên, hai hàng hoá là hàng hoá bổ sung
(cid:1) Hai hàng hoá có thể vừa bổ sung vừa thay thế. 16 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Một sự thay đổi giá của một hàng hoá có 2 tác động: Thay thế và thu nhập
(cid:2)Tác đ(cid:2)ng c(cid:3)a s(cid:4) thay th(cid:5) : Khi giá của một
hàng hoá giảm, người tiêu dùng có xu hướng
mua thêm và ngược lại (cid:2) Tác đ(cid:2)ng c(cid:3)a thu nh(cid:6)p : Khi giá một hàng
hoá giảm, sức mua thật sự của người tiêu
dùng tăng lên, và ngược lại 17 (cid:1) Tác động của sự thay thế (cid:2)Tác động của sự thay thế là sự thay đổi số
lượng tiêu dùng một hàng hoá khi giá của
hàng hoá đó thay đổi, với mức hữu dụng
không đổi. (cid:2)Khi giá của một hàng hoá giảm, tác động thay thế luôn làm cho lượng cầu về hàng hoá
đó tăng. 18 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Tác động của thu nhập (cid:2)Tác động thu nhập là sự thay đổi tiêu dùng
một hàng hoá do tăng năng lực mua sắm,
với giá của hàng hoá không đổi (cid:2)Khi thu nhập của người tiêu dùng tăng, lượng cầu một hàng hoá có thể tăng hoặc
giảm. (cid:2)Ngay cả đối với hàng hoá cấp thấp, tác động
của thu nhập ít khi đủ lớn để ảnh hưởng
mạnh hơn so với tác động thay thế. 19 Quần áo
(số lượng/ tháng)
R C1 A D B C2 T S O E F2 Thực phẩm
(số lượng/ tháng) F1 20 Năm học 2008 -2009 A B D S T O E F2 F1 21 Độ co giãn của cầu theo giá chéo là dương Ảnh hưởng thay thế lớn hơn
ảnh hưởng thu nhập E nằm trên C A Q Đường giá cả tiêu dùng D E C c
á
h
k
m
ẩ
h
p
c
ự
h
T F F’ Bánh mì 22 Q Năm học 2008 -2009 Độ co giãn của cầu theo giá chéo là âm Ảnh hưởng thay thế nhỏ hơn
ảnh hưởng thu nhập E nằm dưới C A i Đường giá cả tiêu dùng Q D m
h
p
m
e
X C E F F’ Bữa ăn 23 Q (cid:1) Một trường hợp đặc biệt: Hàng hoá Giffen
(cid:2)Tác động của thu nhập về lý thuyết là đủ lớn
để tổng hai tác động làm đường cầu tăng khi
giá tăng, đường cầu dốc lên. (cid:2)Điều này hiếm khi xãy ra và ít được quan tâm trên thực tế Giffen: Tên một nhà kinh tế học thế kỷ 19 - Người đã kiểm
tra và thấy giá khoai tây tăng làm tăng lượng cầu khoai tây
do người nghèo mua 24 Năm học 2008 -2009 Ảnh hưởng thay thế: C->D
Ảnh hưởng thu nhập: D ->E A Q D g
n
ờ
ư
h
t
g
n
ô
h
t C g
n
à
H F E F’ Hàng cấp thấp 25 Q (cid:1) Đường cầu thị trường (cid:2)Đường thể hiện mối quan hệ giữa lượng cầu
hàng hoá của tất cả người tiêu dùng với giá
của tất cả hàng hoá đó (cid:2)Là tổng các đường cầu cá nhân của thị trường 26 Năm học 2008 -2009 1 6 10 16 32 2 4 8 13 25 3 2 6 10 18 4 0 4 7 11 5 0 2 4 6 27 Đường cầu thị trường là tổng
hoành độ các đường cầu cá nhân 28 Lượng 0 5 10 15 20 25 30 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Từ phân tích này, chúng ta thấy có 2 điểm quan trọng:
(cid:2)Đường cầu thị trường sẽ dịch chuyển sang
bên phải khi có nhiều người tiêu dùng tham
gia vào thị trường (cid:2) Các nhân tố ảnh hưởng đến cầu cá nhân cũng ảnh hưởng đến cầu thị trường 29 (cid:1) Cầu thị trường có vai trò quan trọng trong
phân tích cầu đối với các nhóm cầu cá
nhân khác nhau
(cid:2)Hộ gia đình có trẻ em
(cid:2)Người tiêu dùng tuổi từ 20 – 30. 30 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Người tiêu dùng mua hàng hoá bởi vì chúng làm họ có nhiều lợi ích (cid:1) Thặng dư tiêu dùng đo lường tổng lợi ích của người tiêu dùng 31 (cid:1) Thặng dư tiêu dùng (cid:2) Sự khác biệt giữa mức giá cao nhất mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho một loại
hàng hoá và số tiền thực sự chi trả
(cid:2)Có thể tính thặng dư tiêu dùng dựa vào đường cầu 32 Năm học 2008 -2009 Thặng dư tiêu dùng 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 21 Giá thị trường 33 0 1 2 3 4 5 6 Số lượng vé (cid:1) Đường cầu bậc thang có thể chuyển thành đường cầu thẳng khi các mức sản
lượng là rất nhỏ (cid:1) Thặng dư tiêu dùng là vùng dưới đường cầu và trên đường giá 34 Năm học 2008 -2009 Giá
($/vé) Đường cầu 35 2 3 4 5 6 0 1 Số lượng vé (cid:1) Tổng hợp thặng dư tiêu dùng với tập
hợp lợi nhuận mà nhà sản xuất thu
được, chúng ta có thể đánh giá:
1. Chi phí và lợi ích của các cấu trúc thị trường khác nhau. 2. Chính sách công cộng có thể thay đổi hành vi người tiêu dùng và các công ty. 36 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Giá trị của không khí sạch (cid:2)Không khí thì miễn phí ở góc độ chúng ta không phải trả tiền để hít thở nó. (cid:2)Câu hỏi: Việc làm trong sạch không khí mang lại lợi ích hơn chi phí để thực hiện? 37 (cid:1) Các số liệu thực tế ước tính cho nhu cầu về không khí sạch (cid:1) Không tồn tại thị trường cho không khí
sạch, nhưng có thể thấy con người sẵn
sàng chi trả cho nó.
(cid:2)Ex: Con người chi trả nhiều hơn khi mua nhà ở khu vực không khí sạch 38 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Sử dụng các ước tính theo kinh nghiệm,
chúng ta có thể đo lường thặng dư tiêu
dùng cho việc giảm ô nhiễm từ đường
cầu 39 40 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Một sự phân tích đầy đủ chi phí - lợi ích
sẽ cho thấy tổng ích lợi đạt được khi
giảm ô nhiễm không khí (cid:1) Tổng ích lợi sẽ được so sánh với tổng chi phí để quyết định có nên giảm ô
nhiễm không khí không? 41 (cid:1) Cho đến giờ, chúng ta giả định rằng cầu
của một người tiêu dùng đối với một
hàng hoá là độc lập đối với những người
khác (cid:1) Đối với một số hàng hoá, cầu của một
người cũng bị ảnh hưởng bởi cầu của
những người khác đã mua hàng thì tồn
tại ngoại tác mạng lưới. 42 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Ngoại tác mạng lưới thuận xãy ra nếu có
nhiều người mua hơn, hoặc lượng cầu
của một cá nhân tăng lên khi lượng mua
của những người tiêu dùng khác tăng
(cid:1) Ngoại tác mạng lưới nghịch là trường hợp ngược lại 43 (cid:1) Hiệu ứng trào lưu (cid:2)Khi người tiêu dùng theo mốt, muốn có một
sản phẩm do nhiều người khác đã có nó
(cid:2)Tạo ra trào lưu trong tiêu dùng là mục tiêu
chính của các chiến dịch tiếp thị và quảng
cáo đối với một số nhóm sản phẩm nhất
định: ví dụ: đồ chơi, quần áo. 44 Năm học 2008 -2009 Giá
($/sản phẩm) Lượng (‘000) 45 Giá
($/sản phẩm) Lượng (‘000) 46 Năm học 2008 -2009 Giá
($/sản phẩm) $30 $20 Hiệu ứng trào lưu Lượng (‘000) 47 48 (cid:1) Hiệu ứng thích chơi trội
(cid:1) Hiệu ứng thích chơi trội nói lên mong
muốn được sở hữu những loại hàng
“độc” (cid:1) Lượng cầu của một loại hàng là hàng “chơi trội” càng nhiều thì số người có nó
càng ít đi 48 Năm học 2008 -2009 Giá
($/sản phẩm) $30,000 $15,000 49 D6 D8 Lượng (‘000) 4 6 8 2 14 Giá
($/sản phẩm) $30,000 Tác động
ròng Tác động thích
chơi trội $15,000 Tác động giá 50 Đơn thuần D6 D8 Lượng 2 4 6 8 14 Năm học 2008 -2009 (cid:1) Điều tra và nghiên cứu hành vi của người tiêu dùng (cid:1) Phương pháp thử nghiệm
(cid:1) Phương pháp thí nghiệm trên thị trường
(cid:1) Phương pháp phân tích hồi quy 51Tác động của sự thay đổi thu nhập
Một sự tăng lên của thu nhập
trong khi giá cả không đổi làm
người tiêu dùng thay đổi các
giỏ hàng hoá lựa chọn.
7
D
U3
5
U2
Đường thu nhập tiêu dùng
là tập hợp những phối hợp
tối ưu khi thu nhập thay đổi
(các yếu tố khác giữ nguyên)
B
3
U1
A
4
10
16
Thực phẩm( số lượng/ tháng)
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Tác động của sự thay đổi thu nhập
Giá thực phẩm
Một sự tăng lên của thu
nhập từ $10 đến $20 to $30,
với giá không đổi, làm
đường cầu cá nhân dịch
chuyển sang phải.
$1.00
D3
D2
D1
Lượng thực phẩm/ tháng
10
16
4
Đường cầu cá nhân
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Đường cầu cá nhân
Hàng thông thường và hàng cấp thấp
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Đường cầu cá nhân
Đường Engel
30
20
Đường Engel có độ
dốc đi lên đối với
hàng hoá thông
thường
10
Thực phẩm
(đơn vị/tháng)
4
8
12
16
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Đường Engel
30
20
10
Thực phẩm
(đơn vị/tháng)
4
8
12
16
Hàng hoá thay thế và bổ sung
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Tác động của sự thay thế và thu
nhập
Tác động của sự thay thế và thu
nhập
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Tác động của sự thay thế và thu
nhập
Tác động của sự thay thế và thu
nhập: hàng hoá thông thường
Khi giá thực phẩm giảm, tiêu
dùng tăng F1F2, người tiêu dùng
di chuyển từ A đến B.
Tác động của sự thay thế, F1E,
(từ điểm A đến D), thay đổi giá hàng hoá
liên quan nhưng giữ thu nhập thực
(sự hài lòng) không đổi.
Tác động của thu nhập, EF2,
(từ D đến B) giữ giácả hàng
hoá liên quan không đổi nhưng
sức mua tăng
U2
Tác động
của thay thế
U1
Tổng tác động
Tác động của thu nhập
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Tác động của sự thay thế và thu
nhập: hàng hoá thứ cấp
Quần áo
(số lượng/ tháng)
R
Khi hàng hoá là hàng thứ cấp,
tác động của thu nhập là
nghịch chiều. Tuy nhiên, Tác động
của thay thế lớn hơn tác động
của thu nhập
U2
Tác động của
thay thế
U1
Thực phẩm
(số lượng/ tháng)
Tổng tác động
Tác động của thu nhập
U2
Ths Nguyễn Thuý Hằng
U2
U1
Tác động của sự thay thế và thu
nhập
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Hàng hoá Giffen
U2
U1
Cầu thị trường
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Ví dụ về cầu thị trường
Giá
A
B
C
Cầu thị
trường
Đường cầu thị trường
Giá
5
4
3
Cầu thị trường
2
1
DA
DB
DC
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Đường cầu thị trường
Cầu thị trường
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Thặng dư tiêu dùng
Thặng dư tiêu dùng
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Thặng dư tiêu dùng – Ví dụ
Giá
($/vé)
20
Thặng dư tiêu dùng khi mua 6 vé là
tổng thặng dư của mỗi vé
19
18
17
16
15
14
13
Sẽ không mua vé thứ 7 vì
thặng dư âm
Thặng dư tiêu dùng
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Thặng dư tiêu dùng
Thặng dư tiêu dùng đối với
đường cầu thị trường
20
19
18
Thặng dư
tiêu dùng
Giá thị trường
17
16
15
14
Chi phí thực tế
Ứng dụng thặng dư tiêu dùng.
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Ứng dụng thặng dư tiêu dùng.
- Một ví dụ
Giá trị của không khí sạch
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Giá trị của không khí sạch
Đo giá trị của không khí sạch
Giá trị
2000
Vùng tô màu thể hiện tổng thặng dư tiêu dùng
khi ô nhiễm không khí giảm 5 phần của 100 triệu
nitrous oxide ở mức chi phí $1000 / 1 phần giảm
A
1000
NOX (pphm)
Giảm ô nhiễm
0
5
10
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Giá trị của không khí sạch
Ngoại tác mạng lưới
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Ngoại tác mạng lưới
Ngoại tác mạng lưới thuận
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Ngoại tác mạng lưới thuận
Hi(cid:7)u (cid:8)ng trào lưu
D40
D80
D100
D20
D60
Khi người tiêu dùng tin rằng
Ngày càng nhiều người mua sản
phẩm, đường cầu dịch chuyển xa
về bên phải
80
100
40
20
60
Ngoại tác mạng lưới thuận
Hi(cid:7)u (cid:8)ng trào lưu
D40
D80
D100
D20
D60
Đường cầu thị trường được
hình thành từ việc nối các điểm
trên đường cầu cá nhân. Nó co
giãn hơn đường cầu cá nhân
Cầu
80
100
40
20
60
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Ngoại tác mạng lưới thuận
Hi(cid:7)u (cid:8)ng trào lưu
D40
D80
D100
D20
D60
Giả sử giá giảm từ $30 xuống $20.
Nếu không có hiệu ứng trào lưu,
lượng cầu sẽ chỉ tăng tới 48,000
Nhưng do có nhiều người
mua hơn, nó trở thành trào
lưu và lượng cầu sẽ tăng
hơn nữa.
Cầu
Tác động giá
đơn thuần
80
100
40
20
60
Ngoại tác mạng lưới
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Ngoại tác mạng lưới:
Hi(cid:7)u (cid:8)ng ch(cid:10)i tr(cid:2)i
Cầu
Đường cầu ban đầu là D2, Khi
người tiêu dùng nghĩ rằng có
2,000 người đã mua hàng hoá
Tuy nhiên, Nếu người tiêu dùng
nghĩ rằng có 6,000 người đã mua
hàng hoá, đường cầu sẽ dịch
chuyển từ D2 đến D6 và hiệu ứng
chơi trội bị giảm
D2
D4
Tác động giá
đơn thuần
Ngoại tác mạng lưới:
Hi(cid:7)u (cid:8)ng ch(cid:10)i tr(cid:2)i
Cầu
Đường cầu ít co giãn: hàng hoá có tính chơi trội,
Lượng cầu sẽ giảm nhiều nếu có nhiều người
mua hàng. Do đó lượng bán sẽ giảm.
D2
D4
Ths Nguyễn Thuý Hằng
Ước lượng cầu
Ths Nguyễn Thuý Hằng
