Bài giảng Luật kinh tế - Chương 6: Giải quyết tranh chấp kinh tế

Chương 6: Giải quyết tranh  chấp kinh tế

1

́

Khai niệm tranh chấp  kinh tê

• Những xung đột về lợi ích trong lĩnh vực

kinh tế

• Biểu hiện thông qua việc xung đột về

2

quyền và nghĩa vụ

́ ̀ ́ ̉ ́ ́

Cac hinh thưc giai quyêt tranh châp • 1. Thương lượng • 2. Hoà giải • 3. Trọng tài • 4. TA • 5. Hành chính

Kiểu giải quyết tranh chấp

̉ ́

4

1. Tự giai quyêt 2. Có sự can thiệp của nhà nước

1. Th­¬ng l­îng

• Chñ ®éng gÆp gì, trao ®æi • Kh«ng cÇn tíi sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµ ng­êi

thø ba

• Phô thuéc hoµn toµn vµo c¸c bªn tranh chÊp • Kü n¨ng th­¬ng l­îng gièng víi kü n¨ng ®µm ph¸n • Kü n¨ng b¸n th­¬ng m¹i, kh«ng mang nhiÒu ®Æc

tr­ng ph¸p lý

• BiÓu hiÖn râ rÖt nhÊt cña tù do tho¶ thuËn vµ tù do ®Þnh ®o¹t cña c¸c bªn trong quan hÖ hîp ®ång

5

C¸c ®iÓm lîi cña th­îng l­îng

6

• Nhanh gän, Ýt tèn kÐm • Kh«ng cÇn thiÕt cã mÆt cña ng­êi thø ba • KÝn ®¸o • Gi÷ ®­îc uy tÝn cho nhau • TÝnh kh¶ thi cao

§iÒu kiÖn ®Ó sö dông th­¬ng l­îng

7

• C¸c bªn ph¶i cã thiÖn chÝ • C¸c bªn ph¶i cã nh­îng bé cÇn thiÕt

2. Hoµ gi¶i

• Võa mang tÝnh chÝnh thøc vµ phi chÝnh thøc

(trong tè tông hoÆc ngoµi tè tông)

• Gièng nh­ th­¬ng l­îng, nh­ng th«ng qua ng­êi thø ba lµm trung gian gióp ®ì t×m kiÕm gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp

8

C¸c ®iÓm lîi cña hoµ gi¶i

• TËn dông ®­îc sù gióp ®ì tõ bªn ngoµi • Cã c¸i nh×n kh¸ch quan h¬n vÒ tranh

chÊp

• C¸c bªn vÉn gi÷ ®­îc thÕ chñ ®éng • Cã nhiÒu c¬ héi h¬n trong viÖc duy tr×

9

mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn

§iÒu kiÖn ®Ó sö dông hoµ gi¶i

• Hoµ gi¶i ph¶i ®­îc c¸c bªn tho¶ thuËn tr­íc trong hîp ®ång hay ®­îc tho¶ thuËn sau khi x¶y ra tranh chÊp

• C¸c bªn chñ ®éng cÇn sù trî gióp cña ng­

10

êi thø ba ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp

C¸c kü n¨ng cÇn thiÕt cña hoµ gi¶i • Cè g¾ng t×m hiÓu c¸c nguyªn nh©n cña

tranh chÊp

• T×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh kh¶ thi • Gîi ý cho c¸c bªn c¸c gi¶i ph¸p ®· lùa chän • ThuyÕt phôc c¸c bªn ¸p dông gi¶i ph¸p ®Ó

11

biÕn m©u thuÉn thµnh hoµ gi¶i

Tæ chøc hoµ gi¶i

12

• Lùa chän trung t©m hoµ gi¶i th­êng trùc • Lùa chän c¸ch thøc hoµ gi¶i theo vô viÖc

Qui tr×nh hoµ gi¶i

CÇn tham kh¶o hai qui tr×nh sau: • Qui tr×nh hoµ gi¶i Folberg- Taylor (cã

tÝnh chÊt kü n¨ng hoµ gi¶i)

• Qui tr×nh hoµ gi¶i cña phßng th­¬ng m¹i

13

quèc tÕ (ICC) (cã tÝnh chÊt thñ tôc)

Qui tr×nh hoµ gi¶i cña Folberg- Taylor • B­íc 1: Trao ®æi víi c¸c bªn t¹o niÒm tin vµ g¹t bá

sù ®èi ®Çu

• B­íc 2: X¸c ®Þnh néi dung tranh chÊp vµ t¸ch

biÖt c¸c vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan • B­íc 3: §­a ra c¸c gi¶i ph¸p lùa chän • B­íc 4: Th­¬ng l­îng, tho¶ thuËn chän gi¶i ph¸p • B­íc 5: Lµm râ tõng vÊn ®Ò ®­îc gi¶i quyÕt theo

tho¶ thuËn vµ v¹ch kÕ hoÆch gi¶i quyÕt

• B­íc 6: Xem xÐt l¹i khÝa c¹nh ph¸p lý cña tõng

vÊn ®Ò

• B­íc 7: Thùc hiÖn vÊn ®Ò ®· tho¶ thuËn

14

L­u ý vÒ qui tr×nh hoµ gi¶i nµy

• B­íc 2 vµ b­íc 3 cã ý nghÜa quan träng nhÊt gióp cho c¸c bªn cã c¸i nh×n kh¸ch quan h¬n ®èi víi tranh chÊp ®Ó tõ ®ã cã thiÖn chÝ chÊp nhËn gi¶i ph¸p

15

• B­íc 4 vµ b­íc 5 kh«ng thÓ thiÕu, bëi c¸c bªn cã quyÒn tù do ®Þnh ®o¹t. ViÖc hoµ gi¶i nªn ®­îc thÓ hiÖn b»ng v¨n b¶n vµ ®­ îc coi nh­ mét hîp ®ång

Qui tr×nh hoµ gi¶i cña ICC

• B­íc 1: Bªn muèn hoµ gi¶i nép yªu cÇu cho Toµ ¸n

träng tµi cña ICC

• B­íc 2: Toµ ¸n träng tµi th«ng b¸o cho bªn kia. Trong 15 ngµy kh«ng nhËn ®­îc ph¶n håi, ®­îc xem lµ kh«ng chÊp thuËn hoµ gi¶i

• B­íc 3: NÕu nhËn ®­îc chÊp nhËn, th× chØ ®Þnh mét hµo gi¶i viªn, th«ng b¸o cho c¸c bªn, vµ Ên ®Þnh thêi h¹n gi¶i quyÕt

• B­íc 4: TiÕn hµnh hoµ gi¶i v« t­, b×nh ®¼ng, c«ng b»ng; x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm hoµ gi¶i, vµ cã thÓ yªu cÇu cung cÊp thªm th«ng tin

• B­íc 5: KÕt thóc hoµ gi¶i khi: ®· ®¹t ®­îc tho¶ thuËn; hoµ gi¶i kh«ng thµnh; c¸c bªn kh«ng muèn tiÕp tôc hoµ gi¶i

16

3. Hµnh c hÝnh

• C¬ quan hµnh chÝnh ®øng ra ph©n xö vô

viÖc

• ThiÕu tÝnh ph¸p lý • DÉn tíi viÖc g©y mÊt uy tÝn cña nhau • Tranh chÊp kÐo dµi • Ph¸n quyÕt kh«ng lµm tho¶ m·n bªn bÞ

17

thÊt thÕ

• Kh«ng b¶o ®¶m bÝ mËt kinh doanh • ThÈm quyÒn kh«ng râ rµng

4. Träng tµi • Mang tÝnh rµng buéc cao h¬n so víi tho¶

thuËn vµ hoµ gi¶i

• C¸c bªn cã quyÒn lùa chän réng h¬n • B¶o ®¶m bÝ mËt kinh doanh • Thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh chãng • B¶o ®¶m uy tÝn

18

́ ̀ ́ ̣ ̀

Cac hinh thưc trong tai

̣ ̀ ̣ ̣

̣ ̀ ̀ ̣ • Trong tai vu viêc • Trong tai thương trưc

• 1.Có thoả thuận trọng tài trước hoặc sau khi xảy

ra tranh chấp

• 2.Thoả thuận trọng tài chưa bị tuyên bố vô hiệu

̀ ̣ ̉ ́ ̣ ̀ Điêu kiên đê đưa tranh châp ra trong tai

Cơ sở pháp lý của thoả thuận trọng tài

• Quyền tự do ý chí • Biểu hiện cụ thể qua nguyên tắc tự do  thoả thuận, định đoạt của đương sự • Các bên có quyền tự do lựa chọn giải

21

quyết tranh chấp tại tài phán công hay tài  phán tư

Nguồn của pháp luật trọng tài

• Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003 • Pháp lệnh Công nhận và thi hành phán  quyết trọng tài nước ngoài tại Việt Nam  1995

22

• Công ước New York 1958

Thoả thuận trọng tài

23

• Là một dạng hợp đồng • Là một hợp đồng nhỏ trong hợp đồng lớn • Ràng buộc các bên của hợp đồng lớn phải  đưa tranh chấp ra trọng tài đã được lựa  chọn

Các dạng của thoả thuận trọng tài

24

• Thiết lập trước khi xảy ra tranh chấp • Thiết lập khi đang xảy ra tranh chấp

Hình thức của thoả thuận trọng  tài

• Lập thành văn bản • Là một điều khoản trong hợp đồng chính

25

hay một hợp đồng riêng

§iÒu kho¶n träng tµi mÉu cña UNCITRAL “BÊt kú tranh chÊp, bÊt ®ång hoÆ c khiÕu n¹i nµo ph¸t s inh tõ hoÆ c liªn quan tíi hîp ®ång nµy, hoÆ c tíi viÖc vi ph¹m , chÊm dø t hîp ®ång nµy hoÆ c tíi s ù v« hiÖu cña hîp ®ång nµy ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt bë i träng tµi phï hîp víi Qui t¾c Träng tµi cña UNCITR AL cã hiÖu lùc hiÖn hµnh”

L­u ý : C¸c bªn cã thÓ ®­a thªm vµo ®iÒu kho¶n nµy c¸c

vÊn ®Ò sau:

+ §Þnh chÕ hay ng­êi ®­îc chØ ®Þnh gi¶i quyÕt tranh

chÊp

26

+ Sè l­îng träng tµi viªn tham gia gi¶i quyÕt + N¬i gi¶i quyÕt + Ng«n ng÷ dïng ®Ó gi¶i quyÕt

§iÒu kho¶n träng tµi mÉu cña ICC

27

“TÊt c¶ c¸c tranh chÊp liªn quan tíi hîp ®ång nµy ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt chung thÈm the o Qui t¾c Träng tµi t¹i Phß ng Th­ ¬ng m ¹i Què c tÕ bë i m é t hoÆ c nhiÒu träng tµi viªn ®­îc chØ ®Þnh phï hîp víi qui t¾c ®· nãi”

Điều khoản trọng tài mẫu của VIAC  (Vietnam International Arbitration Centre)

28

“Mọi tranh chấp phát sinh từ hoặc có liên  quan tới hợp đồng này sẽ được giải quyết  dứt điểm bởi Trung tâm Trọng tài Quốc tế  Việt Nam bên cạnh Phòng Thương mại và  Công nghiệp Việt Nam theo đúng Qui tắc  trọng tài của Trung tâm”

§Æc ®iÓm cña ®iÒu kho¶n träng tµi trong hîp ®ång

• Cã sù ®éc lËp nhÊt ®Þnh víi hîp ®ång

chÝnh, bëi nã x¸c ®Þnh c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c bªn trong hîp ®ång, kÓ c¶ khi hîp ®ång bÞ thay ®æi, gia h¹n, huû bá hay v« hiÖu

29

• Cã thÓ ®­îc xem nh­ hîp ®ång riªng, do ®ã cã thÓ bÞ v« hiÖu do nh÷ng nguyªn nh©n riªng

Thoả thuận trọng tài vô hiệu

Điều 10 của Pháp lệnh Trọng tài thương mại xác định các  trường hợp vô hiệu của thoả thuận trọng tài như sau: Tranh chấp ngoài phạm vi thương mại

1. 2. Người ký kết không có thẩm quyền 3. Một bên ký kết không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ 4.

Không qui định hoặc qui định không rõ đối tượng tranh  chấp, tổ chức trọng tài có thẩm quyền mà sau đó không có  thoả thuận bổ sung Không lập thành văn bản

5. 6. Có sự lừa dối, đe doạ và có yêu cầu tuyên bố vô hiệu Lưu ý:  ­ ­

Nhận xét cách thức qui định của Pháp lệnh tại điều luật này Vấn đề có liên quan tới việc công nhận các phán quyết của  trọng tài

30

L­u ý khi thiÕt lËp ®iÒu kho ¶n träng tµi

1. LËp thµnh văn b¶n

3. ThÈm quyÒn vµ năng lùc cña ng­êi ký kÕt

2. Ph¹m vi vµ ®èi t­îng cña tranh chÊp

4. Cïng nhau tho¶ thuËn chØ ®Þnh mét tæ chøc träng tµi cô thÓ hoÆc thÓ thøc chØ ®Þnh hay lùa chän träng tµi

31

Hiệu lực của thoả thuận trọng  tài • Ràng buộc các bên tranh chấp • Phát sinh thẩm quyền của trọng tài và trọng tài viên (Trọng tài  viên có thể xem xét thẩm quyền của chính mình, có nghĩa là xem  xét có hay không thẩm quyền của mình đối với tranh chấp)

• Tiêu huỷ thẩm quyền của toà án  Lưu ý:  ­ Công ước New York 1958 qui định:     “TA của một Quốc gia kết ước, khi nhận được một tố quyền về một

vụ việc mà các bên đã có thoả thuận theo nghĩa của điều này, theo  yêu cầu của một trong các bên, chuyển các bên tới trọng tài, trừ khi  xét thấy thoả thuận đã nói vô hiệu, không có tác dụng hay không  thể thực hiện được (inoperative or incapable of being performed”  (Điều 2, khoản 3)

­ Pháp lệnh Trọng tài thương mại qui định nguyên tắc từ chối xét xử của

tào án khi đã có thoả thuận trọng tài hợp pháp (Điều 5)

32

Sự hỗ trợ của toà án đối với  trọng tài

• Áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời • Công nhận và thi hành phán quyết trọng

tài

33

• Thiết lập trọng tài

Điều kiện thành lập trung tâm trọng tài

• Theo qui định của Chính phủ: tại Hà Nội, Đà  Nẵng, TP. Hồ Chí Minh và ở các địa phương  khác (tuỳ tình hình kinh tế xã hội của địa  phương)

• Có ít nhất 5 sáng lập viên có đủ điều kiện làm

trọng tài viên

• Được Hội luật gia Việt Nam giới thiệu và Bộ  trưởng Bộ Tư pháp cấp giấy phép thành lập Lưu ý: Nghị định số 25/2004/NĐ­CP ngày 15­01­ 2004 của Chính phủ qui định chi tiết thi hành  một số điều của Pháp lệnh Trọng tài thương mại

34

Thủ tục thành lập trung tâm  trọng tài • Thiết lập hồ sơ: Đơn, lý lịch các sáng lập viên,  điều lệ, văn bản giới thiệu của Hội luật gia Việt  Nam

• Trong thời hạn 45 ngày, Bộ trưởng Bộ Tư pháp  cấp giấy phép thành lập và phê chuẩn điều lệ • Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được

giấy phép thành lập phải đăng ký hoạt động tại  Sở Tư pháp nơi trung tâm trọng tài đặt trụ sở Lưu ý: Việc thành lập chi nhánh và văn phòng đại  diện của trung tâm trọng tài có thủ tục riêng ban  hành theo Nghị định số 25/2004/NĐ­CP

35

Chức năng của trung tâm trọng  tài

36

• Xây dựng Điều lệ và qui tắc • Tổ chức nhân sự • Tạo điều kiện thuận lợi cho xét xử trọng tài • Quan hệ với bên ngoài

Trọng tài viên

• Điều kiện làm trọng tài viên: +Điều kiện: Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; Có phẩm chất  đạo đức tốt, trung thực, vô tư, khách quan; Có bằng đại học  và đã hoạt động thực tiễn tối thiểu là 5 năm trong lĩnh vực đã  được đào tạo

+Hạn chế: Đang bị quản chế hành chính, đang bị truy cứu trách  nhiệm hình sự hoặc chưa được xoá án tích; Công chức làm  việc tại các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án • Có các quyền: nhận hay từ chối vụ tranh chấp; độc lập giải  quyết tranh chấp; từ chối cung cấp thông tin liên quan tới vụ  việc; được hưởng thù lao

• Có các nghĩa vụ: tuân thủ pháp luật; vô tư, khách quan; từ

chối khi có lý do khiến không bảo đảm vô tư, khách quan; giữ  bí mật vụ việc; không vị phạm đạo đức của trọng tài viên

37

Điều kiện để trọng tài thụ lý vụ  việc

• Gửi tới trung tâm trọng tài: + Đơn kiện + Văn bản thoả thuận trọng tài + Các chứng cứ • Còn thời hiệu khởi kiện: thời hiệu theo pháp luật hoặc  hai năm kể từ ngày xảy ra tranh chấp, trừ trường hợp bất  khả kháng

• Đã nộp tạm ứng phí trọng tài: lưu ý phí trọng tài do bên

thua chịu hoặc có thể thoả thuận khác

Lưu ý: Đối với trọng tài vụ việc: ­ Nguyên đơn phải gủi đợn khởi kiện cho bị đơn ­ Lệ phí do hội đồng trọng tài ấn định

38

Bắt đầu tố tụng trọng tài

• Từ khi trung tâm trọng tài nhận được đơn

kiện của nguyên đơn

• Từ khi bị đơn nhận được đơn kiện của

39

nguyên đơn

Địa điểm tiến hành trọng tài

40

• Do thoả thuận; hoặc • Do hội đồng trọng tài ấn định

Bản tự bảo vệ

• Nghĩa vụ gửi bản tự bảo vệ: Bị đơn phải gửi cho

trung tâm trọng tài hoặc nguyên đơn bản tự bảo vệ  trong thời hạn 30 ngày (hoặc theo thoả thuận) kể từ  ngày nhận được đơn kiện và các tài liệu kèm theo  do trung tâm trọng tài gửi đến hoặc do nguyên đơn  gửi đến

• Nội dung chủ yếu của bản tự bảo vệ: ­ Phản bác một phần hoặc toàn bộ nội dung đơn kiện ­ Có thể nêu tính vô thẩm quyền của trọng tài; hoặc ­ Có thể nêu việc không có thoả thuận trọng tài; hoặc ­ Có thể nêu thoả thuận trọng tài vô hiệu

41

H i đ ng tr ng tài

ộ ồ

ọ

Ch t ch ủ ị H i đ ng tr ng tài ọ

ộ ồ

ọ

ị ơ

Tr ng tài viên do nguyên đ nơ ch nọ

Tr ng tài viên ọ do b đ n ch n ọ ho cặ do ch đ nh ỉ

ị

42

Thay đổi trọng tài viên

• Lý do thay đổi: + Trọng tài viên là thân thích hay đại diện của một bên trong

tranh chấp

+ Trọng tài viên có lợi ích trong vụ tranh chấp + Có căn cứ rõ ràng về việc không vô tư, khách quan • Nghĩa vụ của trọng tài viên: thông báo công khai, kịp thời

những nghi ngờ về tính không vô tư, khách quan

• Quyền của các đương sự: yêu cầu trọng tài viên từ chối giải

quyết vụ việc

• Thẩm quyền quyết định thay đổi: + Hội đồng trọng tài + Chủ tịch trung tâm trọng tài + TA • Hậu quả: Hội đồng tọng tài mới có thể xem xét lại những vấn

đề đã được xem xét trước

43

Đơn kiện lại

• Bị đơn có quyền kiện lại • Đơn kiện lại phải gửi cho Hội đồng trọng  tài và cho nguyên đơn trước ngày Hội  đồng trọng tài mở phiên họp

• Thủ tục như thủ tục áp dụng đối với đơn

kiện của ngyuyên đơn

• Nguyên đơn phải có bản trả lời đơn kiện lại

44

gửi cho bị đơn và Hội đồng trọng tài

Xem xét thoả thuận trọng tài và thẩm  quyền của trọng tài

• Trước khi xem xét nội dung, đương sự có quyền yêu cầu

xem xét:

+ Thẩm quyền của trọng tài + Việc không có thoả thuận trọng tài + Thoả thuận trọng tài vô hiệu • Nếu kkhông đồng ý với quyết định của trọng tài về các

vấn đề trên, đương sự có quyền yêu cầu toà án xem xét  lại quyết định đó

• Hậu quả của việc bác bỏ quyết định của Hội đồng trọng

tài:

+ Trọng tài phải đình chỉ giải quyết vụ việc + Các bên có quyền khởi kiện vụ việc tại toà án hay thoả

thuận khác

45

Áp dụng biện pháp khẩn cấp  tạm thời

• Các bên có quyền yêu cầu toà án • Tuân theo thủ tục yêu cầu tại Điều 34 của

Pháp lệnh Trọng tài thương mại

• Bên yêu cầu áp dụng có thể yêu cầu thay

đổi hay huỷ bỏ việc áp dụng

• Bên yêu cầu phải chịu trách nhiệm về yêu

cầu của mình

46

Lưu ý mối liên hệ với luật tố tụng dân sự

Hoà giải

• Tự hoà giải • Yêu cầu Hội đồng trọng tài tiến hành hoà

giải

47

• Hậu quả: Hội đồng trọng tài đình chỉ tố  tụng hoặc ra quyết định công nhận hoà  giải thành

Thủ tục tiến hành xét xử

48

• Mở phiên họp giải quyết tranh chấp • Hoãn phiên họp • Lập biên bản phiên họp • Ra quyết định • Công bố quyết định • Sửa chữa quyết định

Lưu trữ hồ sơ

49

• Tại Trung tâm trọng tài • Tại TA

Yêu cầu huỷ quyết định trọng tài

• Đương sự có quyền yêu cầu toà án huỷ

quyết định trọng tài

• Yêu cầu phải thể hiện bằng đơn gửi kèm  theo bản chính hoặc bản sao quyết định  trọng tài; bản chính hoặc bản sao thoả  thuận trọng tài

• Trách nhiệm thông báo của toà án • Trách nhiệm chuyển hồ sơ của trung tâm

50

trọng tài

Căn cứ huỷ quyết định trọng tài

• Không có thoả thuận trọng tài • Thoả thuận trọng tài vô hiệu • Thành phần Hội đồng trọng tài hoặc thủ tục

trọng tài không phù hợp với thoả thuận của các  bên

• Trọng tài không có thẩm quyền toàn bộ hay một

phần

• Trọng tài viên vi phạm nghĩa vụ của mình: tuân  thủ pháp luật; vô tư, khách quan; cáo tị, hồi tị;  giữ bí mật; vi phạm đạo đức

• Quyết định trọng tài trái với trật tự công cộng

51

Thi hành quyết định trọng tài

• Cách thức thi hành: tự nguyện, thi hành  thông qua cơ quan thi hành án theo yêu  cầu của đương sự

• Cơ quan có thẩm quyền thi hành án: thi  hành án cấp tỉnh nơi có trụ sở, nơi cư trú  hoặc nơi có tài sản của bên phải thi hành • Pháp luật áp dụng: pháp luật thi hành án

52

dân sự

5. GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TÊ BẰNG TOÀ ÁN

53

́

Toµ ¸n

• Mang tÝnh tµi ph¸n cao nhÊt • Cã c¸c qui t¾c chÆt chÏ • Thñ tôc phøc t¹p • Thêi gian kÐo dµi • Khã kh¨n trong viÖc b¶o mËt th«ng tin h¬n

54

c¸c c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp kh¸c

Quyền khởi kiện hay tố quyền

• Định nghĩa khái niệm: Quyền khởi kiện  là một cách thức bảo vệ quyền lợi do  pháp luật qui định cho phép người có  quyền lợi yêu cầu cơ quan tư pháp xác  nhận hay bảo đảm quyền lợi cho mình • Các đặc điểm của quyền khởi kiện: 1. Là một quyền do luật định 2. Phụ thuộc vào ý chí của người có quyền

55

lợi

Nguyên tắc tự do của quyền khởi kiện

• Mọi người có quyền tự do khởi kiện yêu

cầu bảo vệ quyền lợi cho mình hay quyền  lợi của người mà mình có trách nhiệm bảo  vệ

• Không bị buộc phải bồi thường cho bị đơn

khi nguyên đơn thua kiện

56

• Phụ thuộc vào điều kiện để khởi kiện

Phân biệt quyền khởi kiện với đơn kiện

Là tài sản vô hình Là một khái niệm trừu tượng Là nội dung

Là hình thức thể hiện Là một khái niệm có tính cách vật chất

57

* Quyền khởi kiện: ­ ­ ­ * Đơn kiện: ­ ­ * Cả hai có mối liên hệ mật thiết

Phân biệt quyền khởi kiện với quyền lợi

* Quyền lợi: Mối quan hệ pháp lý mµ là căn

nguyên để phát sinh quyền khởi kiện * Phân biệt trên các phương diện sau: ­ Tồn tại: Có thể có quyền lợi mà không có quyền  khởi kiện (nghĩa vụ tự nhiên; nợ chưa tới hạn...) ­ Thực hiện: Chủ thể quyền lợi có thể khác chủ

thể quyền khởi kiện (giám hộ)

­ Đối tượng: Một quyền lợi có thể làm phát sinh

nhiều quyền khởi kiện

* Quyền khởi kiện là tài sản vô hình

58

Điều kiện phát sinh  quyền khởi kiện

• Quyền lợi • Lợi ích • Tư cách pháp lý • Năng lực

59

Điều kiện về quyền lợi

• Là căn nguyên của quyền khởi kiện • Bao gồm quyền lợi và mong muốn một  quyền lợi (quyền sở hữu, hợp đồng, bầu  cử, hôn nhân và gia đình, bồi thường thiệt  hại...)

60

• Quyền lợi không cần phải được qui định rõ  ràng, có nghĩa là pháp luật không cần quy  định về mỗi quyền khởi kiện • Liên quan tới nội dung vụ kiện

Qui định của pháp luật Việt Nam về  điều  kiện quyền lợi

• Điều 161 BLTTDS: “Cá nhân, cơ quan, tổ chức

có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện  hợp pháp khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là  người khởi kiện) tại toà án có thẩm quyền để yêu  cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình”

• Điều 162 BLTTDS qui định về quyền khởi kiện  để bảo vệ quyền và lợi ích của người khác, lợi  ích công cộng và lợi ích của nhà nước

61

Điều kiện phát sinh  quyền khởi kiện

• Quyền lợi • Lợi ích • Tư cách pháp lý • Năng lực

62

§iÒu kiÖn vÒ t­ c¸ch ph¸p lý

• T­ c¸ch ph¸p lý cho phÐp ®­¬ng sù ®øng tªn trong

vô kiÖn

• VÒ nguyªn t¾c, (1) chñ thÓ quyÒn lîi bÞ tranh chÊp, (2) ng­êi thõa kÕ, (3) tr¸i chñ thùc hiÖn quyÒn khëi kiÖn cña ng­êi thô tr¸i, vµ (4) ng­êi ®­ îc uû quyÒn theo hîp ®ång lµ nh÷ng ng­êi cã quyÒn khëi kiÖn

• ViÖc uû quyÒn ®Ó kiÖn kh«ng bÞ ng¨n cÊm, nh­ ng sù uû quyÒn ph¶i râ rµng, minh b¹ch vµ hîp lÖ

63

Nh÷ng ng­êi cã quyÒn khëi kiÖn theo BLTTDSVN 2004

• C¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc cã quyÒn khëi

kiÖn vô ¸n d©n sù (§ 4)

• §­¬ng sù lµ c¬ quan, tæ chøc do ng­êi ®¹i

64

diÖn hîp ph¸p tham gia tè tông (§ 57, kho¶n 7)

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp  kinh tế

- Thẩm quyền?

­ Thâm quyên theo câp: Câp Huyên

• Mua bán hàng hoá; • Cung ứng dịch vụ; • Phân phối; • Đại diện, đại lý; • Ký gửi; • Thuê, cho thuê, thuê mua; • Xây dựng; • Tư vấn, kỹ thuật; • Vận chuyển hàng hoá, hành khách bằng đường sắt, đường bộ,

đường thuỷ nội địa;

65

̉ ̀ ́ ́ ̣

• Câp Tinh

– Vận chuyển hàng hoá, hành khách bằng đường hàng  không, đường biển;Mua bán cổ phiếu, trái phiếu và  giấy tờ có giá khác;Đầu tư, tài chính, ngân hàng;Bảo  hiểm;Thăm dò, khai thác.

́ ̉

– Những tranh chấp thuôc thâm quyên câp huyên mà có  đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải uỷ  thác tư pháp cho cơ quan Lãnh sự của Việt Nam ở  nước ngoài.

̣ ̉ ̀ ́ ̣

́ ̀ ̉ ̃ ́ ̣

– Tranh châp quyên sơ hưu tri tuê – TC giưa Cty va thanh viên, thanh viên vơi nhau liên

̃ ̀ ̀ ̀ ́

quan đên thanh lâp, quan ly, tô chưc cty

́ ̀ ̣ ̉ ́ ̉ ́

– Cac tranh châp khac theo quy đinh cua phap luât

́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̣

̉ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̀

́ ́ ̉ ́ ̉ ̉ ́ ̃ ́ ̣ ̣

• Uy  ban  thâm  phan  TAND  câp  tinh  co  quyên  Giam đôc thâm, tai thâm ban an  đa co hiêu lưc  cua TAND câp H

̉ ́

̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ́

• Toa  kinh  tê  TAND  tôi  cao  co  quyên  Giam  đôc  thâm, tai thâm ban an đa co hiêu lưc cua TAND  câp T́

̉ ́ ̉ ̉ ́ ̃ ́ ̣ ̣ ̉

• Toa  Phuc  thâm  TAND  tôi  cao  co  quyên  phuc

̀ ́ ̉ ́ ́ ̀ ́

thâm, ban an cua TAND câp T

̉ ̉ ́ ̉ ́

̣ ̀ ̉ ́ ́ ́ ̀

• Hôi  đông  thâm  phan  TAND  tôi  cao  co  quyên  GĐT, Tai thâm đôi vơi ban an cua TAND tôi cao

́ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̉ ́

̉ ̀ ̃ ̉ • Thâm quyên theo lanh thô

̣ ́ ́ ̣ ̉

́ ́ ̣ ̉

̣ ̉ ̣

– TA nơi bi đơn cư tru, co tru sơ – Nơi co bât đông san – Do đương sư thoa thuân • Theo sư lưa chon cua nguyên đơn

̣ ̣ ̣ ̉

1.Møc ®é quan hÖ giữa c¸c bªn 2.Lo¹i hîp ®ång vµ vÞ thÕ cña tõng bªn trong hîp ®ång 3.HËu qu¶ ph¶i g¸nh chÞu 4.Kh¶ n¨ng theo ®uæi tranh chÊp

CÇn suy tÝnh gì khi lùa chän ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång?

L­u ý : 1. Lùa chän khi so¹n th¶o vµ ký kÕt hîp ®ång 2. Lùa chän sau khi ®· x¶y ra tranh chÊp

69

Lùa chän khi so¹n th¶o vµ ký kÕt hîp ®ång

CÇn c©n nh¾c kü h¬n tíi: • Møc ®é quan hÖ gi÷a c¸c bªn • Lo¹i hîp ®ång vµ vÞ thÕ cña tõng bªn

70

trong hîp ®ång

Lùa chän sau khi ®· x¶y ra tranh chÊp

71

CÇn c©n nh¾c kü h¬n tíi hËu qu¶ ph¶i g¸nh chÞu, vµ kh¶ n¨ng theo ®uæi tranh chÊp