Bài viết Nuôi con bằng sữa mẹ - TS. BS. Phạm Diệp Thùy Dương

NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ<br /> <br /> TS. BS. Phạm Diệp Thùy Dương<br /> <br /> Sau sinh, dòng sữa mẹ là nhịp cầu tiếp nối nguồn sống thiêng liêng từ mẹ trong bào thai. “Sữa  <br /> mẹ là thức ăn tốt nhất cho sự phát triển toàn diện của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ”. Sữa mẹ mang  <br /> lại lợi ích to lớn không những cho bé và mẹ, mà còn cho bố, cho gia đình và xã hội … Bài này <br /> không nói chi tiết về lợi ích của sữa mẹ, mà chỉ  trình bày cách để  có thể  nuôi con bằng sữa <br /> mẹ thành công.<br /> <br /> Thực tế, tỉ  lệ thất bại trong việc nuôi con bằng sữa mẹ  hoàn toàn trong 6 tháng đầu (không  <br /> đủ  sữa, phải cho bú thêm sữa bột, hay chỉ  bú sữa bột, …) khá cao. Nuôi con bằng sữa mẹ <br /> không hoàn toàn là vấn đề  bản năng, mà các bà mẹ  cần được tư  vấn cặn kẽ  để  có thể  cho <br /> con bú mẹ thành công. <br /> <br /> Tóm tắt cơ chế tiết sữa mẹ một cách đơn giản trong hình sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Khi bé nút vú mẹ, các thụ thể ở vú được kích thích sẽ làm:<br /> <br /> - Hạ  đồi tiết PRH    tuyết yên trước tiết Prolactin (30 phút sau khi bắt đầu bú) tế <br /> bào tuyến vú tạo sữa sẵn cho cữ bú sau<br /> <br /> - Tuyến yên sau tiết Oxytocin (5 phút sau khi bắt đầu bú) sữa đã được tạo ra chảy <br /> xuống đầu vú <br /> Như  vậy, bé nút vú nhiều chừng nào thì sữa được tạo ra và chảy xuống nhiều chừng  ấy. <br /> Ngược lại, nếu bé không nút vú thì sữa sẽ không được tạo ra. Và bà mẹ cần cho bé nút vú dù <br /> không cảm thấy căng sữa, để kích thích tạo sữa và xuống sữa.<br /> <br /> Từ  cơ  chế  trên , muốn có được nguồn sữa mẹ  đầy đủ  từ  khi bé chào đời, bà mẹ  cần chú ý  <br /> thực hiện 6 nguyên tắc sau:<br /> <br /> 1. Cho bé bú vú mẹ càng sớm càng tốt trong vòng 60 phút đầu tiên: <br /> <br /> - Sữa non dù rất ít (chỉ # 15 ml trong 24 giờ đầu) nhưng có nhiều kháng thể và rất đậm  <br /> đặc, cung cấp đủ năng lượng cho bé. <br /> <br /> - Việc cho bé bú vú sẽ làm tăng tiết Oxytocin, giúp bà mẹ giảm đau, giảm mất máu và  <br /> ngủ  ngon hơn, mau lành vết thương hơn. Sau sinh, bà mẹ  chỉ  việc nằm nghỉ  ngơi,  <br /> nhân viên y tế sẽ giúp bé ngậm vú mà bà mẹ không cần phải ngồi bế bé. <br /> <br /> Hãy cho bé nút vú, mà không cần vắt ra xem vú có sữa không.<br /> <br /> 2. Cho bé bú vú mẹ theo nhu cầu:<br /> <br /> - Hãy cho bé nút vú mỗi khi bé đói mà không cần cảm thấy căng vú. <br /> <br /> - cần chú ý là không nên gọi bé dậy bú nếu bé chưa thật sự  đói. Trẻ  đủ  tháng khỏe <br /> mạnh có thể  ngủ  giấc dài đến 4 giờ; sau 4 giờ  mà bé không dậy mới nên đánh thức  <br /> cho bú. Nếu bé đang bệnh hay non tháng, nhẹ cân, khoảng cách giữa các cữ bú sẽ gần <br /> hơn, và NVYT sẽ cho bà mẹ biết bao lâu thì nên gọi bé dậy bú...<br /> <br /> 3. Cho bú cạn ít nhất 1 bên vú trong 1 cữ bú. Việc này giúp:<br /> <br /> - sữa lên tốt<br /> <br /> - tránh bị tắc sữa <br /> <br /> - cho phép bé tận dụng tất cả chất dinh dưỡng từ nguồn sữa của bà mẹ: Trong suốt thời  <br /> gian bú 1 bên vú, vào 5 phút đầu khi chưa có Oxytocin, sữa mẹ chủ yếu nhiều nước,  <br /> đường và đạm và ít chất béo. Sau khi có Oxytocin, chất béo trong sữa sẽ càng lúc càng  <br /> tăng dần nên sữa cũng nhiều năng lượng dần.  <br /> <br /> Điều mong muốn nhất là sau vài ngày, bé bú cạn hết 1 vú thì vừa no. Nếu sau khi bú  <br /> sách 1 vú mà bé vẫn khóc, hãy cho bé bú vú bên kia.<br /> <br /> 4. Cho bú đúng kỹ thuật. Bao gồm:<br /> <br /> - Tư thế bú đúng:<br />  Mẹ ở tư thế thoải mái nhất<br />   Giữ đầu bé thẳng hàng với thân bé <br />  Nâng đỡ toàn bộ thân bé<br />  Bụng bé áp sát vào thân mẹ<br />  Miệng bé hướng về vú mẹ<br /> - Ngậm bắt vú đúng:<br />  Cằm chạm vú mẹ<br />  Miệng há rộng<br />  Môi dưới đưa ra ngoài<br />  Quầng vú thấy bên trên nhiều hơn bên dưới<br /> - Bú hiệu quả:<br />  Bú chậm, sâu, thỉnh thoảng nghỉ<br />  Tự động bỏ vú khi no<br />  Thời gian bú # 15 ± 5phút<br />  Sau bú, ngủ  2­4  giờ<br />  Tăng cân đủ (20­30g/ngày) (chú ý: sụt cân sinh lý !)<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  <br /> <br /> 5. Không sử dụng núm vú giả. Ngoài việc dễ nhiễm trùng và làm biến dạng hàm, có khác <br /> biệt lớn trong cách ngậm vú giả và vú mẹ. <br /> <br /> - Khi bú núm vú giả, bé ngậm dễ dàng, không cần nút mà sữa vẫn chảy và bé no nhanh  <br /> chóng. <br /> <br /> - Khi bú mẹ, bé phải há miệng to ngậm hết quầng vú và phải nút vú thì sữa mới ra. <br /> <br /> Do đó, các bé đã từng bú núm vú giả hay chê vú mẹ. Đây là nguyên nhân thường gặp  <br /> làm nuôi con bằng sữa mẹ thất bại, và nhiều bà mẹ phải vắt sữa ra bình cho con bú.  <br /> <br /> 6. Giữ tinh thần lạc quan và ăn uống đầy đủ. <br />  - Stress làm giảm tiết sữa. Sau sinh, các bà mẹ  thường   có tâm trạng mệt mỏi, buồn <br /> phiền nên các ông bố và gia đình cần chia sẻ, nâng đỡ  bà mẹ  cả  về thể chất lẫn tinh  <br /> thần. <br /> <br /> - Kiêng khem làm bà mẹ thiếu dinh dưỡng, mệt mỏi và làm stress thêm.<br /> <br /> Chú ý<br /> <br /> - Tất cả các bà mẹ đều có thể có đủ sữa để nuôi 2 bé sinh đôi nếu biết cho bú mẹ đúng <br /> cách<br /> <br /> - Thời gian hồi phục lại sữa mẹ là không giới hạn, miễn là bà mẹ thật sự mong muốn<br /> <br /> - Bà mẹ  đi làm có thể vắt sạch sữa đều đặn mỗi 3 giờ, trữ lại mang về cho bé bú khi  <br /> mẹ vắng nhà<br />