Bản tin kinh tế vi mô số 6

Chia sẻ: | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

66
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kinh tế thế giới đang đối mặt với nhiều rủi ro lớn về mất cân đối vĩ mô và tài chính toàn cầu , nguy cơ khủng hoảng kép gắn với suy thoái kinh tế,Kinh tế Mỹ vẫn trong tình trạng khó khăn kéo dài , mặc dù vào cuối năm 2011 đã xuât hiện một số dấu hiệu tích cực.Kinh tế khối EU : các chính phủ vẫn chưa thể thống nhất với nhau về phương án tối ưu khắc phục

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bản tin kinh tế vi mô số 6

KINH TEÁ THEÁ GIÔÙI QUYÙ IV VAØ CAÛ NAÊM 2011 Kinh teá theá giôùi: Ñang ñoái maët vôùi nhieàu ruûi ro lôùn veà maát caân ñoái vó moâ vaø taøi l chính toaøn caàu; nguy cô khuûng hoaûng keùp gaén vôùi suy thoaùi kinh teá. Kinh teá Myõ: Vaãn trong tình traïng khoù khaên keùo daøi, maëc duø vaøo cuoái naêm l 2011 ñaõ xuaát hieän moät soá daáu hieäu tích cöïc. Kinh teá khoái EU: Chính phuû caùc nöôùc chöa theå thoáng nhaát vôùi nhau veà phöông l aùn toái öu khaéc phuïc khuûng hoaûng nôï coâng. Daáu hieäu suy thoaùi kinh teá töø quyù IV/2011. Kinh teá Nhaät Baûn: Nôï coâng taêng cao ñi keøm vôùi xu höôùng leân giaù ñoàng noäi teä l ñaõ haïn cheá noã löïc khoâi phuïc laïi ñaø taêng tröôûng kinh teá. Kinh teá Trung Quoác: Taêng tröôûng kinh teá chöõng laïi vaø ñang treân ñaø giaûm toác, l nguy cô khuûng hoaûng nôï do chính quyeàn caùc tænh vay quaù nhieàu, thò tröôøng baát ñoäng saûn ñi vaøo chu kyø suy thoaùi. Kinh teá khu vöïc NICs chaâu AÙ: Maëc duø duy trì oån ñònh kinh teá vó moâ töông ñoái l vöõng chaéc nhöng taêng tröôûng kinh teá ñang treân ñaø suy giaûm v.v... UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Döï aùn “Hoã trôï naâng cao naêng löïc KINH TEÁ VIEÄT NAM QUYÙ IV VAØ CAÛ NAÊM 2011 tham möu, thaåm tra vaø giaùm saùt chính saùch kinh teá vó moâ” Kinh teá taêng tröôûng khaù, caùn caân thanh toaùn thaëng dö vaø thaâm huït ngaân saùch l 37 Huøng Vöông, Ba Ñình, Haø Noäi so vôùi GDP giaûm. Tröôûng Ban chæ ñaïo: Laïm phaùt thöïc teá vaø kyø voïng laïm phaùt ñaõ coù xu höôùng giaûm toác roõ neùt. Nguyeãn Vaên Giaøu - Chuû nhieäm UBKT l Ban Quaûn lyù Döï aùn: Tuy nhieân, laïm phaùt vaãn cao ñi lieàn vôùi laõi suaát cho vay cao vaø ñaõ xuaát hieän l Giaùm ñoác - Nguyeãn Vaên Phuùc nhöõng khoù khaên treân thò tröôøng lao ñoäng. Phoù chuû nhieäm UBKT Caàn tieáp tuïc kieân ñònh thöïc hieän goùi giaûi phaùp kieàm cheá laïm phaùt vaø bình oån Phoù Giaùm ñoác - Nguyeãn Minh Sôn l Vuï tröôûng Vuï Kinh teá, VPQH kinh teá vó moâ, vaø thöïc hieän moät caùch nhanh choùng vaø hieäu quaû quaù trình taùi cô Quaûn ñoác - Nguyeãn Trí Duõng caáu neàn kinh teá. Chuû trì bieân soaïn: VIEÄN KHOA HOïC XAõ HOÄI VIEÄT NAM TRIEÅN VOÏNG KINH TEÁ VIEÄT NAM NAÊM 2012 1 Lieãu Giai, Ba Ñình, Haø Noäi MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ CHÍNH SAÙCH BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI GIÔÙI THIEÄU Döï aùn “Hoã trôï naâng cao naêng löïc tham möu, thaåm tra vaø giaùm saùt chính saùch kinh teá vó moâ” do UÛy ban Kinh teá cuûa Quoác hoäi chuû trì thöïc hieän vôùi söï hoã trôï kyõ thuaät cuûa Chöông trình Phaùt trieån Lieân hôïp quoác (UNDP). Muïc tieâu cuûa Döï aùn laø naâng cao naêng löïc caùc cô quan tham möu, thaåm tra vaø giaùm saùt chính saùch kinh teá vó moâ thoâng qua caùc hoaït ñoäng: (i) taäp huaán/ñaøo taïo naâng cao naêng löïc; (ii) thöïc hieän nghieân cöùu, ñoái thoaïi chính saùch veà nhöõng vaán ñeà kinh teá vó moâ; (iii) taêng cöôøng vaø theå cheá hoùa cô cheá phoái hôïp, hôïp taùc giöõa caùc cô quan thuï höôûng döï aùn, bao goàm UÛy ban Kinh teá cuûa Quoác hoäi, Vaên phoøng Trung öông Ñaûng, Vaên phoøng Chính phuû, Vaên phoøng Chuû tòch nöôùc, UÛy ban Giaùm saùt Taøi chính Quoác gia vaø Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam. Hoã trôï thöïc hieän Döï aùn laø maïng löôùi caùc Vieän, Tröôøng, Trung taâm nghieân cöùu kinh teá, bao goàm Vieän Kinh teá Vieät Nam, Trung taâm Phaân tích vaø Döï baùo (thuoäc Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam), Vieän Nghieân cöùu Quaûn lyù kinh teá Trung öông (CIEM), Ñaïi hoïc Kinh teá (thuoäc Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi), Ñaïi hoïc Kinh teá quoác daân Haø Noäi, Trung taâm Thoâng tin vaø Döï baùo Kinh teá - Xaõ hoäi quoác gia (thuoäc Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö), Trung taâm Nghieân cöùu chính saùch vaø phaùt trieån (DEPOCEN – Trung taâm nghieân cöùu ñoäc laäp) vaø Nhoùm tö vaán chính saùch kinh teá vó moâ (MAG). Baûn tin Kinh teá vó moâ laø moät trong nhöõng saûn phaåm quan troïng cuûa Döï aùn, ñöôïc thöïc hieän trong khuoân khoå phoái hôïp giöõa Döï aùn vaø Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam vôùi muïc ñích cung caáp nhöõng phaân tích, ñaùnh giaù toùm löôïc veà xu höôùng vaø nhöõng ñoäng thaùi chuû yeáu cuûa kinh teá theá giôùi cuõng nhö caäp nhaät tình hình kinh teá vó moâ Vieät Nam. Ñoái töôïng phuïc vuï chính cuûa Baûn tin Kinh teá vó moâ laø caùc cô quan thuï höôûng Döï aùn, caùc Ñaïi bieåu Quoác hoäi, nhaø nghieân cöùu, hoaïch ñònh chính saùch kinh teá vó moâ. 02 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI TÌNH HÌNH KINH TEÁ THEÁ GIÔÙI QUYÙ IV VAØ NAÊM 2011 Trong naêm 2011, neàn kinh teá theá giôùi ñaõ gaëp raát nhieàu khoù khaên vaø thaùch TOÅNG QUAN thöùc vôùi moät soá vaán ñeà kinh teá noåi baät chuû yeáu sau ñaây: Heä thoáng tieàn teä vaän haønh truïc traëc, khuûng hoaûng nôï coâng chaâu AÂu laøm rung chuyeån heä thoáng kinh teá toaøn caàu. Chæ soá tín nhieäm cuûa nhieàu nöôùc bò haï caáp, nhaát laø caùc nöôùc chaâu AÂu. Nhaät Baûn ngay töø thaùng 1/2011 ñaõ bò Standard & Poor's haï caáp tín duïng töø “AA” xuoáng “AA-“ vaø ñeán thaùng 4/2011 laïi chòu ñaùnh giaù tieâu cöïc veà nôï coâng. Myõ - neàn kinh teá lôùn nhaát theá giôùi - cuõng bò haï caáp tín nhieäm vaøo thaùng 8 vôùi cuoäc bieåu tình “Chieám phoá Wall”. Taïi chaâu AÂu, haàu heát ngaân haøng caùc nöôùc bò haï caáp ñoä tín nhieäm tín duïng do sa laày vaøo khuûng hoaûng nôï coâng khieán khu vöïc ñoàng Euro gaëp khoù khaên nghieâm troïng; Khoù khaên kinh teá ñaõ goùp phaàn gaây ra khuûng hoaûng chính trò taïi nhieàu quoác gia. Nhaät Baûn lieân tuïc thay hai Thuû töôùng chæ trong voøng moät naêm, coøn chaâu AÂu trong 6 thaùng cuoái naêm 2011 ñaõ coù tôùi 6 nöôùc tieán haønh thay ñoåi laõnh ñaïo; Trieån voïng taêng tröôûng toaøn caàu lieân tuïc bò haï thaáp. Baùo caùo “Trieån voïng kinh teá theá giôùi” ngaøy 20/11/2011 cuûa IMF ñaõ haï thaáp taêng tröôûng theá giôùi coøn 4% naêm 2012, vaø vaøo giöõa thaùng 1/2012 thì WB cho raèng taêng tröôûng toaøn caàu seõ giaûm chæ coøn 2,5% naêm 2012. Hình 1. Thöïc traïng dieãn bieán kinh teá theá giôùi naêm 2011 vaø trieån voïng naêm 2012 Nguoàn: Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) theo döõ lieäu töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD). 03 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Kinh teá Myõ Maëc duø vaøo nhöõng thaùng cuoái naêm kinh teá Myõ coù moät soá tín hieäu tích cöïc, song böùc tranh kinh teá toång theå cuûa caû naêm 2011 nhìn chung laø aûm ñaïm, tình traïng suy thoaùi keùp ñöôïc cho laø ñaõ vaø ñang baét ñaàu vôùi nhöõng bieåu hieän cuï theå sau ñaây: Taêng tröôûng nhöng khoâng taïo ra vieäc laøm: tyû leä thaát nghieäp trong thaùng 11 ñaõ giaûm xuoáng 8,6%, so vôùi 9,0% trong thaùng 10 vaø 9,6% cuûa naêm 2010 nhöng tyû leä ngöôøi lao ñoäng coù vieäc laøm treân toång daân soá haàu nhö khoâng taêng; Chæ soá giaù tieâu duøng coù xu höôùng giaûm vaøo quyù III/2011 nhöng vaãn ôû möùc cao vôùi tyû leä laïm phaùt haøng naêm trong thaùng 11 ñaõ giaûm xuoáng coøn 3,4%; Thò tröôøng nhaø ôû cuoái naêm coù daáu hieäu tích cöïc hôn: soá döï aùn veà nhaø ôû cuûa tö nhaân thaùng 11 ñaõ taêng 9,3% so vôùi thaùng 10 vaø ñaït möùc cao nhaát keå töø thaùng 4/2010, trong ñoù soá caên hoä môùi khôûi coâng thaùng 11/2011 cuõng taêng 32,2%, sau khi giaûm 20,2% vaøo thaùng 10/2011. Soá löôïng giaáy pheùp xaây döïng cuõng taêng 20,7% so vôùi naêm 2010; Thaâm huït ngaân saùch vaø nôï coâng vaãn laø vaán ñeà nan giaûi. Beân caïnh ñoù, vôùi döï baùo cuûa Fitch veà vieäc nôï lieân bang cuûa Myõ seõ coù theå taêng leân tôùi 90% GDP khieán Hoa Kyø ñöùng tröôùc nguy cô bò haï baäc tín nhieäm. Trong khi toå chöùc Fitch Ratings cho tôùi cuoái thaùng 11/2011 vaãn quyeát ñònh giöõ nguyeân möùc xeáp haïng ñoái vôùi nôï daøi haïn cuûa Myõ thì toå chöùc Standard & Poor’s vaøo ngaøy 29/11/2011 ñaõ ñöa ra quyeát ñònh haï baäc tín duïng ñoái vôùi nhieàu ngaân haøng lôùn ôû Myõ nhö Citigroup, Goldman Sach, JPMorgan Chase v.v... Hình 2. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa Myõ naêm 2011 vaø trieån voïng 2012 Nguoàn: Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), vaø Cuïc Döõ tröõ Lieân bang Myõ (FED). Tình hình taøi chính caêng thaúng ôû chaâu AÂu seõ gaây aùp löïc ñoái vôùi neàn kinh teá Myõ: Khuûng hoaûng nôï coâng ôû chaâu AÂu coù theå khieán kinh teá Myõ thieät haïi naëng neà bôûi hieän nay Myõ vaãn laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi lôùn nhaát taïi chaâu AÂu, nhieàu coâng ty ña quoác gia Myõ seõ phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khoù khaên thöïc söï do khuûng hoaûng nôï coâng ôû chaâu AÂu gaây ra. 04 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Kinh teá khu vöïc EU Khu vöïc EU naêm 2011 ñaõ gaëp nhieàu khoù khaên veà kinh teá, ñaëc bieät laø khuûng hoaûng nôï coâng vaø söï thieáu ñoàng thuaän giöõa caùc thaønh vieân. Ñeán heát naêm 2011, khuûng hoaûng nôï coâng chaâu AÂu ñaõ khieán 5 chính phuû thaønh vieân bò suïp ñoå1. Tröôùc tình traïng ñoù, khu vöïc EU vaø Chính phuû caùc nöôùc ñaõ tieáp tuïc aùp duïng nhieàu bieän phaùp maïnh meõ ñeå öùng phoù: Ngaøy 3/11/2011, Ngaân haøng Trung öông chaâu AÂu (ECB) haï laõi suaát cô baûn ñoàng Euro xuoáng möùc 1,25%; khi khuûng hoaûng nôï cuûa chaâu AÂu trôû neân caêng thaúng hôn, ECB haï laõi suaát aùp duïng vôùi tieàn göûi xuoáng 0,5% vaø laõi suaát cho vay xuoáng 2%; Ngaøy 20/11, khu vöïc EU ñaõ nhaát trí taêng ngaân saùch naêm 2012 khoaûng 2%, töông ñöông 174 tyû USD, thaáp hôn nhieàu so vôùi ñeà nghò cuûa Nghò vieän chaâu AÂu laø 5%; Ngaøy 15/11, khu vöïc EU coâng boá ñeà xuaát chaán chænh hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty xeáp haïng tín duïng (CRA) nhaèm giaûm söï phuï thuoäc quaù möùc vaøo caùc coâng ty naøy cuõng nhö caûi thieän chaát löôïng cuûa quy trình xeáp haïng; Nhieàu quoác gia chaâu AÂu tieáp tuïc nhöõng bieän phaùp caét giaûm thaâm huït ngaân saùch vaø ñaåy nhanh hoaït ñoäng taùi cô caáu neàn kinh teá2; Hình 3. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa khu vöïc EU naêm 2011 vaø trieån voïng 2012 Nguoàn: Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) theo döõ lieäu töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD). Cô quan giaùm saùt ngaân haøng chaâu AÂu (EBA) vaøo ñaàu thaùng 12 ñaõ ñeà nghò caùc ngaân haøng chaâu AÂu phaûi boå sung voán theâm 114,7 tyû Euro (152 tyû USD) ñeå ñöùng vöõng trong cuoäc khuûng hoaûng nôï coâng vaø giuùp khoâi phuïc nieàm tin cuûa thò tröôøng. Trong nhöõng ñôït saùt haïch ngaân haøng môùi maø EBA döï kieán tieán haønh, coù theå coù tôùi 68 trong toång soá 91 ngaân haøng khoâng theå vöôït qua vaø seõ phaûi taêng theâm voán. Tuy nhieân, caùc bieän phaùp ñoái phoù treân vaãn chöa cho thaáy keát quaû naøo thöïc söï tích cöïc. Nhìn chung, caû khu vöïc EU trong naêm 2011 ñeàu ñaõ gaëp khoù khaên kinh teá nghieâm troïng, trong ñoù nguy cô lôùn nhaát rôi vaøo khu vöïc ñoàng Euro. Caùc vöôùng maéc trong giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng nôï coâng cho thaáy söï baát ñoàng noäi boä nghieâm troïng giöõa caùc nöôùc thaønh vieân khu vöïc EU khieán cho töông lai phaùt trieån cuûa EU, ñaëc bieät laø töông lai cuûa ñoàng Euro trôû neân baát ñònh. Caùc chæ baùo cho thaáy cuoäc khuûng hoaûng nôï chaâu AÂu seõ tieáp tuïc keùo daøi trong naêm 2012 vaø coù nguy cô vöôït khoûi taàm kieåm soaùt. 1 Chính phuû Hy Laïp, Italia vaø Taây Ban Nha ñeàu suïp ñoå trong thaùng 11/2011 vaø tröôùc ñoù khoâng laâu laø Chính phuû Ireland vaø Boà Ñaøo Nha ñaõ phaûi ra ñi sau khi nhaän giaûi cöùu. 2 Tieáp theo sau Ireland, Hy Laïp, Boà ÐÑaøo Nha, Italy, vaø Taây Ban Nha, ñeán löôït Phaùp cuõng chuû ñoäng tieán haønh caét giaûm thaâm huït ngaân saùch vaø taùi cô caáu neàn kinh teá. 05 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Kinh teá Trung Quoác Kinh teá Trung Quoác trong naêm 2011 coù moät soá ñoäng thaùi ñaùng chuù yù sau ñaây: Laïm phaùt thaùng 11 tieáp tuïc giaûm maïnh. Chæ soá giaù tieâu duøng CPI trong thaùng 11 ñaït 4,2% so vôùi cuøng kyø, töùc laø giaûm ñeán 1,3 ñieåm phaàn traêm so vôùi thaùng 10. Nhö vaäy keå töø khi ñaït möùc kyû luïc 6,5% trong thaùng 7, chæ soá giaù tieâu duøng CPI ñaõ lieân tuïc suy giaûm vaø möùc ñoä suy giaûm ngaøy caøng lôùn: chæ soá CPI thaùng 8 laø 6,2%, thaùng 9 laø 6,1%, thaùng 10 laø 5,5% vaø thaùng 11 laø 4,2%. Maëc duø vaäy, tính chung cho caû 11 thaùng ñaàu naêm, chæ soá CPI vaãn taêng 5,5% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, cao hôn nhieàu so vôùi muïc tieâu ñeà ra laø 4%. Laïm phaùt lieân tuïc haï nhieät thaùng thöù 4 lieân tieáp, coäng vôùi thöïc traïng doøng voán nöôùc ngoaøi chaûy vaøo Trung Quoác ñaõ chaäm laïi trong nhöõng thaùng gaàn ñaây ñaõ khieán Trung Quoác ñieàu chænh, nôùi loûng chính saùch tieàn teä sau khi lieân tieáp thaét chaët trong nöûa ñaàu naêm nay. Ngaøy 30/11/2011, Ngaân haøng Nhaân daân Trung Quoác tuyeân boá keå töø ngaøy 5/12/2011 giaûm tyû leä döï tröõ baét buoäc xuoáng 0,5 ñieåm phaàn traêm. Sau ñieàu chænh, tyû leä döï tröõ baét buoäc ôû caùc ngaân haøng lôùn laø 21% vaø ôû caùc ngaân haøng vöøa vaø nhoû laø 17,5%. Hình 4. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa Trung Quoác naêm 2011 vaø trieån voïng 2012 Nguoàn: Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), vaø Ngaân haøng TW Trung Quoác. Thò tröôøng baát ñoäng saûn traàm laéng vaø ñi vaøo chu kyø suy thoaùi. Giaù nhaø ñaát giaûm nhöng vaãn cao, thanh khoaûn raát keùm vaø caùc khoaûn nôï ñeán haïn phaûi thanh toaùn ñang taêng. Khuûng hoaûng nôï do chính quyeàn caùc tænh vay nôï quaù nhieàu. Ñeán cuoái thaùng 6/2011, nôï ñaõ leân tôùi 10.700 tyû Nhaân daân teä, töông ñöông vôùi 27% GDP naêm 2010 cuûa Trung Quoác. Kinh teá Nhaät Baûn Ñoäng ñaát vaø soùng thaàn laø vaán ñeà nghieâm troïng nhaát cuûa Nhaät Baûn trong naêm 2011. Tuy nhieân, kinh teá Nhaät Baûn ñaõ phuïc hoài chæ vaøi thaùng sau thaûm hoïa, chuû yeáu do söï khoâi phuïc maïnh meõ cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát vaø xuaát khaåu, ñaëc bieät laø söï caûi thieän cuûa ngaønh coâng nghieäp xe hôi, nhöng vaãn thaáp hôn so vôùi naêm 2010. Theâm vaøo ñoù laø taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa luõ luït ôû Thaùi Lan thaùng 10 vaø khuûng hoaûng nôï coâng chaâu AÂu khieán cho trieån voïng 06 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI kinh teá cuoái naêm khoâng maáy saùng suûa. Ñoù laø söï suït giaûm maïnh cuûa thaëng dö taøi khoaûn vaõng lai, nôï coâng vöôït 1 trieäu tyû Yeân, chöùng khoaùn giaûm maïnh, thò tröôøng tieáp tuïc khoù khaên. Nhaät Baûn ñaõ phaûi thöïc hieän chính saùch taøi khoùa höôùng tôùi thuùc ñaåy taêng tröôûng vôùi caùc noäi dung: Nôùi loûng chính saùch tieàn teä, laõi suaát cô baûn ñöôïc duy trì ôû möùc 0-0,1% vaø duy trì chính saùch tieàn teä “sieâu loûng” ñeå thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá; Quoác hoäi thoâng qua döï luaät taêng thueá khaån caáp trong thaùng 11, cho pheùp taêng caùc loaïi thueá thu nhaäp trong 25 naêm tôùi, nhaèm ñaûm baûo nguoàn voán cho taùi thieát caùc khu vöïc bò taøn phaù bôûi thaûm hoïa ñoäng ñaát, soùng thaàn. Giöõa thaùng 11/2011, Quoác hoäi Nhaät Baûn ñaõ thoâng qua döï thaûo ngaân saùch boå sung laàn thöù 3 taøi khoùa 2011 coù toång trò giaù leân tôùi 12.000 tyû Yeân (hôn 154,5 tyû USD) ñeå taøi trôï cho caùc hoaït ñoäng taùi thieát toaøn dieän caùc khu vöïc thaûm hoïa vaø hoã trôï caùc doanh nghieäp trong nöôùc ñoái phoù vôùi tình traïng ñoàng Yeân taêng giaù. Hình 5. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa Nhaät Baûn naêm 2011 vaø trieån voïng 2012 Nguoàn: Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), vaø Ngaân haøng TW Nhaät Baûn (BOJ). Kinh teá khu vöïc NICs chaâu AÙ Maëc duø taêng tröôûng kinh teá cuûa khu vöïc NICs chaâu AÙ (NIAEs) goàm caùc neàn kinh teá nhö Haøn Quoác, Singapore, Ñaøi Loan (Trung Quoác), vaø Hoàng Koâng (Trung Quoác) ñaõ suy giaûm raát maïnh trong naêm 2011 nhöng tyû leä thaát nghieäp cuûa khu vöïc naøy laïi coù xu höôùng giaûm daàn (heä soá co giaõn cuûa lao ñoäng vôùi taêng tröôûng laø keùm co giaõn). Ñieàu naøy coù theå ñöôïc lyù giaûi moät phaàn bôûi söï phoå bieán ñaëc ñieåm thaâm duïng coâng ngheä trong caùc ngaønh cuûa khu vöïc NICs chaâu AÙ, khieán cho khi kinh teá toaøn caàu rôi vaøo suy thoaùi thì moät phaàn khoâng nhoû luoàng voán ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuûa khu vöïc NICs coù theâm ñieàu kieän thuaän lôïi quay trôû laïi ñaàu tö vaøo thò tröôøng noäi ñòa, giuùp taêng theâm vieäc laøm cho neàn kinh teá. Beân caïnh ñoù, caùn caân vaõng lai cuûa khu vöïc NICs chaâu AÙ luoân ôû traïng thaùi thaëng döï lôùn ñi keøm vôùi thaëng dö ngaân saùch vaø tyû leä laïm phaùt thaáp cuõng nhö tyû leä nôï coâng quoác gia so vôùi GDP thaáp. Chính moâi tröôøng kinh teá vó moâ töông ñoái oån ñònh vaø vöõng chaéc cuûa khu vöïc NICs chaâu AÙ trong naêm 2011 laø ñieàu kieän caàn cho söï phuïc hoài ñaø taêng tröôûng kinh teá trong naêm 2012. 07 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Hình 6. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa NICs chaâu AÙ naêm 2011 vaø trieån voïng 2012 Nguoàn: Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) theo döõ lieäu töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), vaø Ngaân haøng TW cuûa caùc neàn kinh teá NICs. Kinh teá chaâu Phi, Trung Ñoâng Bieán ñoäng chính trò, xaõ hoäi taïi Baéc Phi - Trung Ñoâng naêm 2011 ñaõ vaø ñang thaùch thöùc neàn kinh teá theá giôùi cuõng nhö kinh teá khu vöïc. Maëc duø vaäy, vaãn coù nhöõng quoác gia trôû thaønh ñieåm saùng cuûa khu vöïc. Ñieån hình laø Thoå Nhó Kyø tuy phaûi traûi qua traän ñoäng ñaát lôùn hoài thaùng 10 nhöng vaãn noã löïc khaéc phuïc khoù khaên vaø höôùng tôùi vò trí daãn ñaàu khu vöïc vôùi chính saùch caûi caùch cô caáu trong lónh vöïc taøi chính, ngaân haøng, tieáp tuïc ñaåy nhanh quaù trình tö nhaân hoaù v.v… daãn tôùi keát quaû taêng tröôûng ñaït treân 10% trong naêm 2011. Beân caïnh ñoù, vaán ñeà khuûng hoaûng cuûa Syria, Iran v.v… ñaõ vaø ñang aûnh höôûng xaáu ñeán kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Veà toång theå, taêng tröôûng kinh teá cuûa toaøn chaâu Phi vaãn ñaït möùc 5%, cao hôn nhieàu so vôùi möùc 4,7% cuûa naêm 2010 laø do nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu sau: (i) tieán trình nhaát theå hoùa kinh teá toaøn chaâu Phi ñaõ coù böôùc tieán to lôùn; (ii) nhaân taøi ôû nöôùc ngoaøi trôû veà chaâu Phi laøm vieäc ngaøy caøng nhieàu hôn; vaø (iii) ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo chaâu Phi nhieàu. Hình 7. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa khu vöïc Trung Ñoâng vaø Baéc Phi (MENA) trong naêm 2011 vaø trieån voïng 2012 Nguoàn: Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Ngaân haøng TW caùc nöôùc khu vöïc MENA. 08 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI KINH TEÁ VIEÄT NAM QUYÙ IV VAØ CAÛ NAÊM 2011 Trong quyù IV/2011, kinh teá vó moâ tieáp tuïc oån ñònh. Caû boán chæ soá vó moâ TOÅNG QUAN toång hôïp thöôøng ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù söùc khoûe cuûa neàn kinh teá vó moâ: (i) taêng tröôûng kinh teá; (ii) laïm phaùt; (iii) caùn caân thanh toaùn; vaø (iv) lao ñoäng vaø vieäc laøm, ñeàu ñöôïc caûi thieän trong quyù IV/2011. Tuy laïm phaùt thöïc teá vaãn coøn ôû möùc cao song kyø voïng laïm phaùt ñaõ giaûm ñaùng keå. Tuy nhieân caùc keát quaû ñaït ñöôïc coøn chöa vöõng chaéc vaø vaãn coøn chöùa ñöïng nhöõng ruûi ro tieàm aån. Ñieåm saùng noåi baät nhaát cuûa neàn kinh teá trong naêm 2011 laø thaâm huït thöông maïi ñaõ giaûm ñaùng keå, goùp phaàn taïo neân thaëng dö trong caùn caân thanh toaùn, vaø qua ñoù giuùp caûi thieän döï tröõ ngoaïi hoái quoác gia, oån ñònh thò tröôøng ngoaïi hoái. Vieäc duy trì vaø cuûng coá taêng tröôûng trong noâng nghieäp cuõng laø ñieåm saùng quan troïng giuùp oån ñònh kinh teá vó moâ vaø ñaûm baûo an sinh xaõ hoäi. Song daáu aán lôùn nhaát cuûa naêm 2011 laø nhöõng ñieàu chænh chính saùch vó moâ quan troïng, ñaëc bieät laø goùi giaûi phaùp giaûm toång caàu vaø bình oån kinh teá vó moâ (Nghò quyeát 11/NQ-CP ngaøy 24/2/2011), cuõng nhö caùc ñònh höôùng lôùn veà taùi cô caáu neàn kinh teá nhaèm naâng cao hieäu quaû, vaø qua ñoù taùc ñoäng leân toång cung trong trung vaø daøi haïn (ñaõ ñöôïc Hoäi nghò laàn thöù 3 Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoaù 11, thaùng 10/2011 thoâng qua), treân cô sôû ñoù Quoác hoäi khoùa XIII, taïi Kyø hoïp thöù 2 ñaõ theå cheá hoùa thaønh nhieäm vuï troïng taâm cuûa Keá hoaïch phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi 2011-2015 vaø naêm 2012. Nghò quyeát cuûa Quoác hoäi veà Keá hoaïch phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi naêm 2012 ñaët ra muïc tieâu toång quaùt cho naêm 2012 laø öu tieân kieàm cheá laïm phaùt, oån ñònh kinh teá vó moâ, duy trì taêng tröôûng ôû möùc hôïp lyù gaén vôùi ñoåi môùi moâ hình taêng tröôûng vaø cô caáu laïi neàn kinh teá, naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh. Cuï theå, toång saûn phaåm trong nöôùc (GDP) taêng khoaûng 6-6,5%, kim ngaïch xuaát khaåu taêng 13%, nhaäp sieâu khoaûng 11-12% treân toång kim ngaïch xuaát khaåu, boäi chi ngaân saùch phaán ñaáu döôùi 4,8% GDP, toång nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån xaõ hoäi khoaûng 33,5% GDP vaø chæ soá giaù tieâu duøng taêng döôùi 10%. Sang naêm 2012, Vieät Nam tieáp tuïc phaûi ñoái maët vôùi nhieàu thaùch thöùc, noåi baät nhaát laø laõi suaát cho vay phoå bieán vaãn coøn ôû möùc cao trong boái caûnh thanh khoaûn cuûa heä thoáng ngaân haøng coøn caêng thaúng vaø nôï xaáu coù xu höôùng gia taêng, daãn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa nhieàu doanh nghieäp gaëp khoù khaên traàm troïng. Nhöõng daáu hieäu khoù khaên cuûa thò tröôøng lao ñoäng cuõng coù xu höôùng ngaøy caøng roõ neùt, ñaëc bieät laø soá ngöôøi ñaêng kyù thaát nghieäp coù xu höôùng gia taêng. DIEãN BIEÁN CAÙC Taêng tröôûng kinh teá CHæ SOÁ KINH TEÁ Taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam ñang daàn hoài phuïc, moät phaàn nhôø vaøo VÓ MOÂ CHÍNH söï hoài phuïc maïnh cuûa taêng tröôûng xuaát khaåu vaø tieâu duøng cuoái cuøng cuûa daân cö. Taêng tröôûng maïnh meõ cuûa khu vöïc noâng, laâm nghieäp vaø thuûy saûn trong quyù IV vaø caû naêm 2011 tieáp tuïc ñöôïc ghi nhaän ñoùng vai troø giaûm soác khaù hieäu quaû cho neàn kinh teá trong thôøi kyø kinh teá khoù khaên. 09 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Sau khi caùn möùc ñaùy trong quyù II, neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ daàn khoâi phuïc ñaø taêng tröôûng vaø ñaït möùc taêng tröôûng khaù cao 6,07% trong quyù IV/2011, trong ñoù phaûi keå ñeán söï ñoùng goùp ñaùng keå cuûa taêng tröôûng khu vöïc noâng nghieäp vaø khu vöïc dòch vuï. Keát quaû khaû quan veà taêng tröôûng kinh teá quyù IV/2011 ñöôïc ñaùnh giaù laø nhôø taùc ñoäng coäng höôûng tích cöïc vôùi ñoä treã cuûa vieäc thöïc hieän Nghò quyeát 11/NQ-CP cuûa Chính phuû. Trong naêm 2011, maëc duø toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam ôû möùc 5,89% (chæ cao hôn taêng tröôûng naêm 2009 trong giai ñoaïn 2008-2011) song ñaây laø möùc raát ñaùng ghi nhaän trong so saùnh vôùi nhieàu nöôùc khaùc ôû chaâu AÙ vaø treân theá giôùi. Möùc taêng tröôûng naøy caàn ñöôïc nhìn nhaän tích cöïc trong boái caûnh toång ñaàu tö bò caét giaûm maïnh töø möùc cao 41,9% GDP trong naêm 2010 xuoáng chæ coøn 34,6% GDP trong naêm 2011 do Chính phuû taäp trung öu tieân cho nhieäm vuï kieàm cheá laïm phaùt vaø oån ñònh kinh teá vó moâ. Nhö vaäy laø hieäu quaû söû duïng voán cuõng ñöôïc caûi thieän, vôùi söï giaûm ñaùng keå cuûa chæ soá ICOR töø möùc 6,2 naêm 2010 xuoáng 5,9 trong naêm 2011. Xeùt töø goùc ñoä toång caàu, keát quaû taêng tröôûng kinh teá khaû quan naêm 2011 cuûa Vieät Nam ñöôïc daãn daét chuû yeáu bôûi ñoäng löïc taêng tröôûng cuûa yeáu toá xuaát khaåu (trong ñoù, xuaát khaåu noâng nghieäp ñaït keát quaû heát söùc aán töôïng) vaø yeáu toá taêng tröôûng tieâu duøng cuoái cuøng (ñaëc bieät laø cuûa khu vöïc daân cö). Nhìn töø goùc ñoä cô caáu ngaønh, maëc duø taêng tröôûng ôû khu vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng (ñoùng goùp 2,32 ñieåm phaàn traêm vaøo taêng tröôûng chung) cuõng nhö khu vöïc dòch vuï (ñoùng goùp 2,91 ñieåm phaàn traêm vaøo taêng tröôûng chung) ñeàu giaûm toác trong naêm 2011 song khu vöïc noâng, laâm nghieäp vaø thuûy saûn vôùi möùc taêng tröôûng khoaûng 4% (möùc cao nhaát trong voøng 3 naêm trôû laïi ñaây vaø ñoùng goùp tôùi 0,66 ñieåm phaàn traêm vaøo taêng tröôûng kinh teá) ñöôïc coi laø moät ñieåm saùng, ñoùng vai troø giaûm soác khaù hieäu quaû cho neàn kinh teá, do ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng, kieàm cheá laïm phaùt (thoâng qua kieàm cheá söï gia taêng giaù cuûa caùc maët haøng löông thöïc – thöïc phaåm) vaø baûo ñaûm thu nhaäp cho ngöôøi daân ôû khu vöïc noâng thoân. Keát quaû naøy coù nguyeân nhaân quan troïng laø söï ñieàu haønh kòp thôøi vaø quyeát lieät cuûa Chính phuû trong noã löïc taäp trung phaân boå vaø söû duïng hieäu quaû hôn nguoàn löïc quoác gia ñeå hoã trôï khu vöïc naøy, cuõng nhö nhôø vaøo giaù caû xuaát khaåu caùc maët haøng noâng nghieäp treân thò tröôøng theá giôùi taêng maïnh trong naêm 2011. Hình 8. Bieán ñoäng taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam trong naêm 2011 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa treân döõ lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ, 2011. 10 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Laïm phaùt Trong naêm 2011, khoâng chæ laïm phaùt chung maø coøn caû laïm phaùt cô baûn cuûa neàn kinh teá Vieät Nam cuõng ôû möùc raát cao, vôùi nguyeân nhaân lieân quan töø toång caàu do thöïc hieän chính saùch tieàn teä vaø chính saùch taøi khoaù nôùi loûng trong nhieàu naêm, cuõng nhö töø toång cung do nhöõng yeáu keùm noäi taïi baét nguoàn töø baûn thaân cô caáu neàn kinh teá vaø moâ hình taêng tröôûng. Maëc duø trong quyù IV/2011, tyû leä laïm phaùt theo thaùng vaø laïm phaùt theo naêm cuûa neàn kinh teá Vieät Nam ñeàu tieáp tuïc bieán ñoäng tích cöïc theo xu höôùng giaûm toác nhöng cho ñeán thôøi ñieåm cuoái cuûa naêm 2011 thì tyû leä laïm phaùt chung vaãn ñöôïc ghi nhaän ôû möùc töông ñoái cao 18,13% so vôùi thaùng 12 naêm tröôùc (vaø chæ soá giaù tieâu duøng bình quaân naêm 2011 taêng 18,58% so vôùi bình quaân naêm 2010). Möùc taêng 18,13% ñöôïc quy chuû yeáu cho söï gia taêng cuûa chæ soá giaù nhoùm thöïc phaåm, tieáp ñeán laø nhoùm nhaø ôû vaø vaät lieäu xaây döïng, keá tieáp laø nhoùm aên uoáng ngoaøi gia ñình, nhoùm giao thoâng, nhoùm löông thöïc vaø nhoùm giaùo duïc. Laïm phaùt cao khoâng chæ khieán cho Vieät Nam rôi vaøo nhoùm 4 nöôùc coù tyû leä laïm phaùt cao nhaát theá giôùi (sau Kenya: 18,93%; Tanzania: 19,8%; vaø Venezuela: 26%) maø coøn laøm gia taêng ñaùng keå aùp löïc veà baát oån kinh teá vó moâ ôû Vieät Nam trong naêm 2011. Hình 9. Bieán ñoäng cuûa chæ soá giaù tieâu duøng CPI theo thaùng ôû Vieät Nam naêm 2011 Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) theo Toång cuïc Thoáng keâ, 2011. Nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu khieán laïm phaùt cuûa Vieät Nam taêng cao trong naêm 2011 bao goàm caû nhoùm nguyeân nhaân noäi taïi cuûa neàn kinh teá (mang tính quyeát ñònh) vaø nhoùm nguyeân nhaân beân ngoaøi. Do laïm phaùt cô baûn cuûa Vieät Nam naêm 2011 ôû möùc cao hai con soá neân moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính trong ngaén haïn coù nguoàn goác töø chính saùch tieàn teä vaø chính saùch taøi khoùa môû roäng keùo daøi trong trong nhieàu naêm qua, daãn ñeán söï môû roäng nhanh cuûa toång caàu. Trong khi ñoù toång cung laïi khoâng theo kòp do nhöõng yeáu keùm noäi taïi cuûa neàn kinh teá, vôùi taêng tröôûng chuû yeáu döïa vaøo söï gia taêng 11 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI cuûa caùc nguoàn löïc ñaàu vaøo. Caùc nguyeân nhaân quan troïng khaùc mang tính cô caáu vaø daøi haïn ñöôïc tích tuï trong nhieàu naêm vaø coù ñoä treã trong aûnh höôûng nhö thaâm huït ngaân saùch vaø thaâm huït thöông maïi ôû möùc cao vaø keùo daøi dai daúng, hieäu quaû ñaàu tö (ñaëc bieät laø ñaàu tö coâng) cuõng nhö naêng löïc caïnh tranh quoác gia vaø naêng suaát lao ñoäng thaáp, vaø nhöõng haïn cheá trong vieäc taêng saûn xuaát löông thöïc - thöïc phaåm khi giaù caû caùc saûn phaåm naøy taêng cao. Kyø voïng baát lôïi veà laïm phaùt do kyù öùc saâu veà laïm phaùt cao trong nhöõng naêm gaàn ñaây cuõng ñöôïc xem laø moät nhaân toá quan troïng daãn tôùi laïm phaùt cao naêm 2011. Caùn caân thanh toaùn quoác teá Trong naêm 2011, caùn caân thanh toaùn toång theå cuûa neàn kinh teá ñaõ coù böôùc caûi thieän raát tích cöïc vaø chuyeån sang thaëng dö (khoaûng 3,1 tyû USD). Ñaây cuõng laø ñieåm saùng cuûa naêm 2011 vì caùn caân thanh toaùn toång theå trong moät vaøi naêm gaàn ñaây bò thaâm huït ñaùng keå (naêm 2009 caùn caân thanh toaùn toång theå ñaõ thaâm huït tôùi 8,8 tyû USD vaø naêm 2010 cuõng thaâm huït 3,07 tyû USD). Ñaït ñöôïc keát quaû naøy laø nhôø söï caûi thieän ñaùng keå cuûa caû caùn caân vaõng lai cuøng vôùi caùn caân voán vaø taøi chính trong naêm 2011. Caùn caân vaõng lai ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå vaø ñaõ chuyeån töø thaâm huït naêm 2010 sang thaëng dö naêm 2011. Keát quaû tích cöïc naøy ñaït ñöôïc chuû yeáu laø do söï caûi thieän ñaùng keå cuûa caùn caân thöông maïi haøng hoùa (thaâm huït khoaûng 9,5 tyû USD, möùc thaáp nhaát trong voøng 5 naêm trôû laïi ñaây, vaø chæ baèng 9,9% kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa, so vôùi chæ tieâu 16% ñöôïc Quoác hoäi ñaët ra), vaø caùn caân thöông maïi dòch vuï (thaâm huït khoaûng 2,98 tyû USD, taêng 21,1% so vôùi naêm 2010). Veà caùn caân thöông maïi haøng hoùa, trong naêm 2011, toác ñoä taêng tröôûng kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa lôùn hôn nhieàu so vôùi taêng tröôûng kim ngaïch nhaäp khaåu haøng hoùa. Theo soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ, toång giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa trong naêm 2011 öôùc thöïc hieän ñaït möùc 96,257 tyû USD, taêng khoaûng 33,25% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, trong ñoù khu vöïc kinh teá trong nöôùc vaø khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (keå caû daàu thoâ) töông öùng ñoùng goùp laø 41,8 tyû USD (taêng 26,1% so vôùi naêm tröôùc) vaø 54,5 tyû USD (taêng 39,3%). Söï taêng tröôûng maïnh cuûa kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa cuûa Vieät Nam naêm 2011 chuû yeáu laø do söï ñoùng goùp cuûa yeáu toá taêng giaù vôùi ñôn giaù cuûa nhieàu maët haøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam treân thò tröôøng theá giôùi naêm 2011 ñaõ taêng cao hôn nhieàu so vôùi naêm 20103. Neáu tieán haønh loaïi tröø yeáu toá taêng giaù thì toång giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa cuûa Vieät Nam trong naêm 2011 chæ taêng 11,4% so vôùi möùc cuøng kyø naêm tröôùc. Chính vì vaäy, trong naêm 2011 neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ ghi nhaän thaønh tích ñaùng khích leä cuûa vieäc coù tôùi 14 maët haøng xuaát khaåu chuû löïc ñaït kim ngaïch xuaát khaåu treân 2 tyû USD/maët haøng4. 3 Nhöõng maët haøng xuaát khaåu coù möùc taêng giaù ñaùng keå laø haït tieâu taêng 65%, caø pheâ taêng 44%, haït ñieàu taêng 42%, daàu thoâ taêng 40,8%, xaêng daàu taêng 36%, cao su taêng 29%; than ñaù taêng 15,6%, gaïo taêng 9%, saén taêng 9%. 4 Cuï theå, giaù trò xuaát khaåu cuûa nhöõng maët haøng “tyû ñoâ la” cuûa Vieät Nam laø: deät may (14 tyû USD), daàu thoâ (7,2 tyû USD), ñieän thoaïi caùc loaïi vaø linh kieän (6,9 tyû USD), giaøy deùp (6,5 tyû USD), thuûy saûn (6,1 tyû USD), ñieän töû maùy tính (4,2 tyû USD), maùy moùc thieát bò, duïng cuï phuï tuøng (4,1 tyû USD), goã vaø saûn phaåm goã (3,9 tyû USD), gaïo (3,6 tyû USD), cao su (3,2 tyû USD), caø pheâ (2,7 tyû USD), ñaù quyù, kim loaïi quyù vaø saûn phaåm (gaàn 2,7 tyû USD), phöông tieän vaän taûi vaø phuï tuøng (2,4 tyû USD), xaêng daàu (2,1 tyû USD). 12 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Toång kim ngaïch nhaäp khaåu haøng hoùa trong naêm 2011 öôùc ñaït 105,774 tyû USD, taêng 26,9% so vôùi cuøng kyø cuûa naêm tröôùc, trong ñoù khu vöïc kinh teá trong nöôùc vaø khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi töông öùng ñoùng goùp 58 tyû USD vaø 47,7 tyû USD. Nhìn chung, toác ñoä taêng tröôûng kim ngaïch nhaäp khaåu haøng hoùa cuûa khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong naêm 2011 vaãn dieãn ra maïnh meõ hôn nhieàu so vôùi khu vöïc kinh teá trong nöôùc (töông öùng ñaõ taêng 29,2% vaø 21,2% so vôùi naêm 2010). Töông töï nhö tröôøng hôïp xuaát khaåu, nguyeân nhaân quan troïng daãn tôùi söï taêng maïnh kim ngaïch nhaäp khaåu haøng hoùa trong naêm 2011 laø ñôn giaù nhieàu maët haøng treân thò tröôøng quoác teá taêng cao, ñieån hình laø giaù boâng taêng 72%; giaù xaêng, daàu taêng 46%; giaù cao su taêng 22%; giaù khí ñoát hoaù loûng taêng 18%. Neáu tieán haønh loaïi tröø yeáu toá taêng giaù thì toång giaù trò kim ngaïch nhaäp khaåu haøng hoùa cuûa neàn kinh teá Vieät Nam trong naêm 2011 chæ taêng khoaûng 3,8% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Nguyeân nhaân khaùc laø do söï taêng maïnh kim ngaïch nhaäp khaåu cuûa moät soá nhoùm haøng hoùa5. Cô caáu thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam veà cô baûn laø khoâng coù nhöõng söï thay ñoåi lôùn trong naêm 2011. Hình 10. Cô caáu thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam naêm 2011 Toång hôïp cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) theo döõ lieäu öôùc thöïc hieän trong naêm 2011 töø Toång cuïc Thoáng keâ (GSO). Veà caùn caân thöông maïi dòch vuï, toång giaù trò kim ngaïch dòch vuï nhaäp khaåu öôùc ñaït 11,859 tyû USD naêm 2011 (taêng 19,5% so vôùi naêm 2010), trong ñoù kim ngaïch dòch vuï vaän taûi nhaäp khaåu öôùc ñaït 8,226 tyû USD (taêng 24,7%) vaø kim ngaïch dòch vuï du lòch nhaäp khaåu öôùc ñaït 1,710 tyû USD (taêng 16,3%). Toång giaù trò kim ngaïch dòch vuï xuaát khaåu cuûa Vieät Nam öôùc ñaït 8,9 tyû USD naêm 2011 (taêng 19% so vôùi naêm 2010), trong ñoù kim ngaïch dòch vuï du lòch xuaát khaåu öôùc ñaït 5,62 tyû USD (taêng 26,3%) vaø kim ngaïch dòch vuï vaän taûi xuaát khaåu öôùc ñaït 2,505 tyû USD (taêng 8,7%)6. 5 Nhöõng nhoùm haøng coù giaù trò taêng cao trong naêm 2011 laø maùy moùc, thieát bò, duïng cuï phuï tuøng (15,2 tyû USD); xaêng, daàu ñaït (9,9 tyû USD), vaûi (6,8 tyû USD), chaát deûo (4,7 tyû USD), nguyeân phuï lieäu deät may, giaøy deùp (2,9 tyû USD), hoùa chaát (2,7 tyû USD), saûn phaåm hoùa chaát (2,4 tyû USD), thöùc aên gia suùc vaø nguyeân phuï lieäu (2,3 tyû USD). Dòch vuï xuaát khaåu laø toaøn boä caùc dòch vuï do doanh nghieäp, toå chöùc, caù nhaân trong nöôùc (ñôn vò thöôøng truù taïi Vieät Nam) cung caáp cho caùc doanh nghieäp, 6 toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi (ñôn vò khoâng thöôøng truù). Dòch vuï nhaäp khaåu laø toaøn boä caùc dòch vuï do doanh nghieäp, toå chöùc, caù nhaân trong nöôùc (ñôn vò thöôøng truù taïi Vieät Nam) tieâu duøng/nhaän töø caùc doanh nghieäp, toå chöùc vaø caù nhaân nöôùc ngoaøi (ñôn vò khoâng thöôøng truù). Dòch vuï du lòch goàm caùc khoaûn chi tieâu cho haøng hoùa vaø dòch vuï maø khaùch ñi ñeán vaø ôû laïi trong thôøi gian nhaát ñònh (döôùi 1 naêm) ôû moät quoác gia khaùc. 13 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Caùn caân vaõng lai cuûa Vieät Nam trong naêm 2011 cuõng ñaõ ñöôïc caûi thieän moät phaàn nhôø söï ñoùng goùp ngaøy caøng taêng cuûa löôïng kieàu hoái, öôùc ñaït gaàn 10 tyû USD, taêng 1,6 tyû USD so vôùi naêm 2010. Coù moät soá nhaän ñònh cho raèng coù moät löôïng ñaùng keå kieàu hoái chaûy vaøo keânh baát ñoäng saûn. Tuy nhieân nhöõng dieãn bieán traàm laéng cuûa thò tröôøng naøy, cuõng nhö vieäc giaù baát ñoäng saûn ôû Vieät Nam nhìn chung ñöôïc nhaän ñònh laø vaãn coøn raát cao, thaäm chí keå caû khi so saùnh vôùi giaù baát ñoäng saûn ôû nhieàu nöôùc giaøu coù ôû treân theá giôùi, cho thaáy nhaän ñònh naøy coù theå khoâng chính xaùc. Moät phoûng ñoaùn khaùc coù cô sôû hôn laø theo nguyeân lyù “nöôùc chaûy choã truõng”, moät löôïng kieàu hoái ñaùng keå ñaõ chaûy vaøo ñeå höôûng cheânh leäch laõi suaát giöõa Vieät Nam vaø theá giôùi do möùc cheâch leäch naøy laø raát cao vì cung ngoaïi teä lôùn hôn caàu ngoaïi teä nhöõng thaùng cuoái naêm vaø Ngaân haøng Nhaø nöôùc coù nhöõng tuyeân boá quyeát taâm khoâng ñeå ñoàng VND bò maát giaù nhieàu so vôùi ñoàng USD ñaõ goùp phaàn thu huùt löôïng kieàu hoái gia taêng. Caùn caân voán vaø taøi chính trong naêm 2011 cuõng coù söï caûi thieän ñaùng keå nhôø söï oån ñònh töông ñoái cuûa nguoàn voán vaøo Vieät Nam. Trong naêm 2011, löôïng voán FDI caáp môùi vaø taêng theâm voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam öôùc ñaït 14,696 tyû USD, baèng 74% so vôùi möùc cuøng kyø cuûa naêm 2010. Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ thöïc hieän giaûi ngaân öôùc ñaït 11 tyû USD vaø baèng vôùi möùc cuøng kyø cuûa naêm 2010. Lao ñoäng – vieäc laøm Thò tröôøng lao ñoäng Vieät Nam coù dieãn bieán khaù tích cöïc vôùi tyû leä thaát nghieäp thaáp trong naêm 2011. Tuy nhieân Vieät Nam vaãn phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thaùch thöùc veà maát caân ñoái cung caàu lao ñoäng lieân quan tôùi hình thöùc phaân boå thò tröôøng lao ñoäng theo trình ñoä, ngaønh ngheà ñaëc thuø, loaïi hình doanh nghieäp, hay cô caáu vuøng mieàn. Nhöõng thaùch thöùc môùi veà duy trì vieäc laøm cuõng ñaõ naûy sinh do baét ñaàu xuaát hieän tình traïng thieáu ñôn haøng xuaát khaåu vaø huûy ñôn haøng ñaõ kyù bôûi chính caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi do chòu taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính chaâu AÂu ñang lan roäng vaø neàn kinh teá Myõ vaãn tieáp tuïc gaëp nhieàu khoù khaên. Tyû leä thaát nghieäp vaø thieáu vieäc laøm thaáp, ñoàng thôøi ñang coù daáu hieäu giaûm toác theo muøa vuï: moät maët, soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ cho thaáy tyû leä thaát nghieäp cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi ñaõ coù xu höôùng giaûm töông öùng töø möùc 2,88% naêm 2010 xuoáng chæ coøn ôû möùc 2,27% naêm 2011. Xu höôùng naøy dieãn ra ôû caû khu vöïc thaønh thò vaø khu vöïc noâng thoân, theo ñoù tyû leä thaát nghieäp cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi ôû hai khu vöïc naøy ñaõ coù chieàu höôùng giaûm daàn, töông öùng töø möùc 4,29% vaø 2,30% naêm 2010 xuoáng chæ coøn ôû caùc möùc 3,6% vaø 1,71% naêm 2011. Soá lieäu thoáng keâ cuõng cho thaáy tình traïng thieáu vieäc laøm cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi (phoå bieán hôn so vôùi thaát nghieäp) cuõng coù xu höôùng giaûm daàn trong naêm 2011. Theo ñoù, tyû leä thieáu vieäc laøm cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi treân phaïm vi caû nöôùc ñaõ giaûm xuoáng tôùi möùc 3,34% trong naêm 2011 töø möùc 3,57% trong naêm 2010. ÔÛ khu vöïc noâng thoân, tyû leä thieáu vieäc laøm cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi ñaõ giaûm töø möùc 4,26% trong naêm 2010 xuoáng chæ coøn ôû möùc 3,96% trong naêm 20117. Traùi vôùi khu vöïc noâng thoân, tình traïng thieáu vieäc laøm cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi ôû khu vöïc thaønh thò maëc duø ít traàm troïng hôn nhöng laïi ñang daäm chaân taïi choã ôû möùc 1,82% trong caû giai ñoaïn 2010-2011. Tyû leä thaát nghieäp vaø tyû leä thieáu vieäc laøm cuûa 7 Keát quaû naøy moät maët laø do ñoùng goùp chuû yeáu töø taêng tröôûng maïnh meõ cuûa khu vöïc noâng, laâm nghieäp vaø thuûy saûn trong caû naêm 2011 (taêng tröôûng khoaûng 4%, lôùn hôn nhieàu so vôùi taêng tröôûng khu vöïc naøy töø naêm 2009 trôû laïi ñaây) vaø maët khaùc laø do söï hoài phuïc cuûa taêng tröôûng vieäc laøm trong khu vöïc phi chính thöùc ôû thaønh thò. 14 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI lao ñoäng trong ñoä tuoåi naêm 2011 giaûm toác nhôø keát quaû taêng tröôûng toát cuûa khu vöïc noâng nghieäp, laâm nghieäp vaø thuûy saûn, cuõng nhö taêng tröôûng khaù cuûa khu vöïc dòch vuï nhö ñaõ ñöôïc neâu trong muïc veà taêng tröôûng. Cuõng caàn phaûi keå ñeán söï ñoùng goùp cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp cheá taïo vaø cheá bieán coù ñònh höôùng xuaát khaåu vaø nhöõng ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng khaùc vôùi chæ soá saûn xuaát taêng cao trong naêm 20118. Moät yeáu toá quan troïng khaùc goùp phaàn khoâng nhoû giuùp giaûm aùp löïc vieäc laøm ôû thò tröôøng lao ñoäng trong nöôùc naêm 2011 laø hoaït ñoäng xuaát khaåu lao ñoäng treân phaïm vi caû nöôùc ñaõ dieãn ra töông ñoái soâi ñoäng trong naêm 2011, vôùi khoaûng 88,299 nghìn ngöôøi ñi xuaát khaåu lao ñoäng tính tôùi thôøi ñieåm cuoái thaùng 12/2011, vöôït möùc 1,5% so vôùi chæ tieâu keá hoaïch maø Chính phuû ñaõ giao töø ñaàu naêm. Tuy nhieân, thò tröôøng lao ñoäng vieäc laøm trong nhöõng thaùng cuoái naêm 2011 ñang phaûi ñoái phoù vôùi nhöõng thaùch thöùc môùi vôùi daáu hieäu tieâu cöïc coù nguy cô daãn tôùi söï “ñaûo chieàu” treân thò tröôøng lao ñoäng trong naêm 2012. Theo ñoù, soá löôïng ñôn ñaêng kyù thaát nghieäp coù chieàu höôùng gia taêng ñoät bieán treân ñòa baøn nhöõng thaønh phoá lôùn cuûa caû nöôùc. Trong quyù IV/2011 cuõng xuaát hieän xu höôùng suy giaûm ñôn haøng ôû moät soá ngaønh coù ñònh höôùng xuaát khaåu vaø thaâm duïng lao ñoäng nhö deät may vaø da giaøy do taùc ñoäng cuûa cuoäc khuûng hoaûng nôï coâng chaâu AÂu ñang lan roäng vaø söï khoù khaên keùo daøi cuûa kinh teá Myõ. Khoù khaên vaãn coøn tieáp dieãn ñoái vôùi nhieàu ngaønh thaâm duïng lao ñoäng khaùc trong neàn kinh teá, ñaëc bieät laø ngaønh xaây döïng trong boái caûnh caét giaûm ñaàu tö coâng vaø söï ñoùng baêng cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn. Lónh vöïc baùn leû söû duïng nhieàu lao ñoäng cuõng ñang coù xu höôùng thu heïp daàn ñaø taêng tröôûng (toång möùc haøng hoùa baùn leû vaø doanh thu dòch vuï tieâu duøng töø möùc 14% naêm 2010 (sau khi ñaõ loaïi tröø yeáu toá taêng giaù) xuoáng chæ coøn 4,7% trong naêm 2011) do ngöôøi daân phaûi thöïc hieän caét giaûm chi tieâu. Thò tröôøng lao ñoäng coøn coù söï maát caân ñoái giöõa caùc ñòa baøn (caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm vaø caùc vuøng noâng thoân, vuøng saâu vuøng xa) vaø theo cô caáu kyõ naêng, tay ngheà. Moät soá vaán ñeà chính saùch noåi baät Trong quyù IV/2011 cuõng nhö caû naêm 2011, Chính phuû ñaõ thöïc hieän quyeát lieät caùc nhoùm giaûi phaùp cuûa Nghò quyeát 11/NQ-CP ngaøy 24/2/2011 nhaèm giaûm laïm phaùt, oån ñònh kinh teá vó moâ vaø baûo ñaûm an sinh xaõ hoäi. Moät söï kieän heát söùc quan troïng laø taïi Hoäi nghò laàn thöù 3 Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoaù 11 dieãn ra trong thaùng 10/2011, nhöõng ñònh höôùng lôùn veà taùi cô caáu neàn kinh teá ñaõ ñöôïc ñöa ra, trong ñoù xaùc ñònh 3 troïng taâm chính laø taùi caáu truùc ñaàu tö (vôùi troïng taâm laø ñaàu tö coâng), taùi cô caáu thò tröôøng taøi chính (vôùi troïng taâm laø caùc ngaân haøng thöông maïi) vaø taùi caáu truùc doanh nghieäp (vôùi troïng taâm laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, taäp ñoaøn vaø toång coâng ty). Hoäi nghò Trung öông 3 cuõng chæ roõ caàn phaûi khaéc phuïc tö duy nhieäm kyø vaø traùnh söï aûnh höôûng cuûa caùc nhoùm lôïi ích. Neáu nhö Nghò quyeát 11 laø moät goùi bình oån vó moâ quan troïng nhaèm taùc ñoäng leân toång caàu giuùp haï nhieät neàn kinh teá thì chöông trình taùi cô caáu neàn kinh teá laø goùi giaûi phaùp taùc ñoäng leân toång cung thoâng qua vieäc naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc, taïo tieàn ñeà 8 Cuï theå, ngaønh saûn xuaát trang phuïc (tröø quaàn aùo da loâng thuù) coù chæ soá saûn xuaát naêm 2011 taêng 13,3% so vôùi naêm 2010, ngaønh saûn xuaát giaøy, deùp taêng 8,3%; ngaønh saûn xuaát sôïi vaø deät vaûi taêng 11,6%; ngaønh cheá bieán, baûo quaûn thuûy saûn vaø saûn phaåm töø thuûy saûn taêng 11,3%; ngaønh saûn xuaát moâ toâ, xe maùy taêng 19,6%; ngaønh saûn xuaát bia taêng 16,4%; ngaønh saûn xuaát saûn phaåm bô, söõa taêng 15,8%; ngaønh saûn xuaát ñoà goám, söù khoâng chòu löûa (tröø goám söù duøng trong xaây döïng) taêng 139,3%; vaø ngaønh saûn xuaát ñöôøng taêng 33,7% v.v... 15 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI giuùp neàn kinh teá chuyeån sang moät quyõ ñaïo môùi cuûa söï taêng tröôûng nhanh vaø beàn vöõng. Ñaây laø nhöõng ñònh höôùng ñöôïc giôùi chuyeân gia vaø dö luaän roäng raõi ñaùnh giaù laø ñaõ “baét truùng maïch” caùc vaán ñeà noåi coäm cuûa neàn kinh teá trong ngaén haïn cuõng nhö trong trung vaø daøi haïn. Chính saùch tieàn teä vaø taùi cô caáu heä thoáng ngaân haøng Trong quyù IV/2011, chính saùch tieàn teä tieáp tuïc ñöôïc thaét chaët theo tinh thaàn cuûa Nghò quyeát 11 vaø keát thuùc naêm 2011, tín duïng vaø toång phöông tieän thanh toaùn taêng töông öùng laø 12% vaø 10%, thaáp hôn ñaùng keå so vôùi caùc möùc traàn ñaët ra töông öùng laø 20% vaø 15-16%. Möùc taêng tröôûng tín duïng naøy cuõng raát thaáp so vôùi möùc bình quaân cuûa chæ soá naøy trong 5 vaø 10 naêm trôû laïi ñaây töông öùng laø 33% vaø 29,4%, vaø cuõng laø möùc taêng tröôûng tín duïng thaáp chöa töøng coù trong lòch söû phaùt trieån ngaønh ngaân haøng. Nhöõng con soá naøy cho thaáy vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn teä chaët cheõ ñaõ dieãn ra nhanh vaø quyeát lieät, ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc giaûm toác ñoä taêng giaù vaø kyø voïng laïm phaùt, taïo tieàn ñeà quan troïng ñeå giaûm laõi suaát. Chính saùch tieàn teä thaét chaët nhö vaäy cuõng ñaõ goùp phaàn raát quan troïng trong vieäc khuyeán khích ngöôøi daân naém giöõ tieàn tieát kieäm baèng VND, qua ñoù giuùp oån ñònh ñöôïc giaù trò cuûa ñoàng noäi teä treân thò tröôøng vaøng vaø ngoaïi hoái. Noù cuõng giuùp giaûm bôùt cheânh leäch giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö trong nöôùc (do ñoùng goùp vaøo vieäc giaûm maïnh toång ñaàu tö xuoáng chæ coøn 34,6% GDP nhö ñöôïc neâu trong muïc veà taêng tröôûng ôû treân), qua ñoù taïo ra moät ñieåm saùng khaùc cuûa neàn kinh teá trong naêm 2011 laø giaûm maïnh tyû leä thaâm huït thöông maïi tính treân xuaát khaåu, vaø cuøng vôùi ñoù giaûm ñaùng keå söùc eùp treân thò tröôøng ngoaïi hoái. Nhoùm giaûi phaùp thöù nhaát cuûa Nghò quyeát 11 coøn coù moät noäi dung quan troïng khaùc laø höôùng tôùi giaûm toác ñoä vaø tyû troïng cho vay voán tín duïng cuûa khu vöïc phi saûn xuaát, nhaát laø lónh vöïc baát ñoäng saûn, vôùi keát quaû laø laøm xì hôi bong boùng baát ñoäng saûn, ñaëc bieät taïi caùc thò tröôøng coù hoaït ñoäng ñaàu cô dieãn ra maïnh meõ laø Haø Noäi vaø Ñaø Naüng. Ñieàu naøy seõ giaûm bôùt nhöõng meùo moù do ñaàu cô gaây ra, vaø ñöa thò tröôøng baát ñoäng saûn laïi gaàn hôn vôùi nhöõng ngöôøi coù nhu caàu söû duïng thöïc söï. Thöïc teá thöïc hieän cho thaáy doøng voán ngaân haøng ñaõ ñöôïc ñònh höôùng toát hôn, ít nhaát laø neáu xeùt veà hieäu quaû phaân boå: neáu nhö toác ñoä taêng tröôûng tín duïng noùi chung trong caû naêm 2011 chæ ñaït 12-13%, thì voán cho saûn xuaát kinh doanh taêng 15%, voán cho noâng nghieäp noâng thoân taêng tôùi 24%, coù thôøi ñieåm hôn 30%, taêng tröôûng tín duïng xuaát khaåu thaäm chí taêng tôùi 58%, trong khi ñoù, voán cho chöùng khoaùn vaø baát ñoäng saûn laïi giaûm maïnh. Cô caáu cuûa doøng voán laønh maïnh hôn ñaõ giuùp lyù giaûi laø taïi sao trong naêm 2011, neáu so vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá (6-6,5%). Tuy nhieân söï ñieàu chænh chính saùch tieàn teä maïnh cuõng gaây ra nhöõng taùc ñoäng phuï khoâng nhoû. Thöù nhaát, cho duø laõi suaát huy ñoäng ñöôïc khoáng cheá ôû möùc 14% song laõi suaát cho vay vaãn duy trì ôû möùc cao treân döôùi 20% ôû treân 16 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI dieän roäng, gaây aûnh höôûng ñaùng keå ñeán saûn xuaát trong khu vöïc kinh teá thöïc vaø daãn ñeán söï ñình treä9 cuûa nhieàu doanh nghieäp, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp thaâm duïng voán vaø coù möùc söû duïng ñoøn baåy taøi chính cao (töùc laø coù tyû leä voán vay treân toång taøi saûn lôùn). Neáu tình traïng naøy keùo daøi coù theå daãn ñeán tình traïng laïm phaùt ñình treä vôùi söï gia taêng nhanh cuûa hieäu öùng phuï tieâu cöïc. Thöù hai, trong quyù IV/2011, thanh khoaûn ñaõ trôû thaønh vaán ñeà noåi coäm, ñaëc bieät laø ñoái vôùi moät soá ngaân haøng nhoû sau khi Ngaân haøng Nhaø nöôùc chaám döùt cuoäc ñua laõi suaát baèng vieäc thöïc hieän traàn laõi suaát huy ñoäng 14% vaø coâng boá G12 laøm cho doøng tieàn göûi chuyeån dòch maïnh sang caùc ngaân haøng lôùn. Nhöõng ngaân haøng thieáu thanh khoaûn – theå hieän quaûn trò ruûi ro keùm – ñaõ daàn loä dieän. Cuøng vôùi nhöõng vuï vieäc lieân quan ñeán tín duïng ñen ôû quy moâ lôùn ñoå beå laøm cho thò tröôøng baát ñoäng saûn ñang ñoùng baêng tieáp tuïc bò suy yeáu ñi, coù nhieàu nghi ngaïi veà söï gia taêng ruûi ro trong heä thoáng taøi chính – ngaân haøng, do moät phaàn khoâng nhoû taøi saûn maø caùc ngaân haøng naém giöõ (hoaëc laø tröïc tieáp, hoaëc laø qua taøi saûn theá chaáp) laø baát ñoäng saûn. Laõi suaát lieân ngaân haøng taêng voït moät phaàn do caùc ngaân haøng nhoû khaùt voán, trong khi caùc ngaân haøng lôùn laïi nhìn thaáy söï ruûi ro gia taêng khi cho caùc ngaân haøng nhoû vay, bôûi vaäy neân ñaët ra yeâu caàu phaûi coù taøi saûn baûo ñaûm gioáng nhö treân thò tröôøng. Ñieàu naøy coù khaû naêng laøm aùch taéc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng lieân ngaân haøng. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng lyù do quan troïng laøm cho laõi suaát cho vay khoù haï xuoáng maëc duø ñaõ coù nhöõng tín hieäu roõ neùt veà söï giaûm toác cuûa laïm phaùt vaø cuõng nhö söï caûi thieän cuûa kyø voïng laïm phaùt. Ngaân haøng Nhaø nöôùc caàn giaùm saùt caùc ngaân haøng lôùn trong vieäc tieáp tuïc taêng cöôøng cho vay saûn xuaát, trong ñoù öu tieân cho noâng nghieäp, xuaát khaåu, doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, coâng nghieäp hoã trôï theo ñuùng tinh thaàn cuûa Nghò quyeát 11, traùnh tình traïng caùc ngaân haøng lôùn “ñaéc lôïi” töø vieäc thöïc hieän nghieâm tuùc cô cheá traàn laõi suaát huy ñoäng 14% maø khoâng chia seû lôïi ích vôùi caùc doanh nghieäp trong giai ñoaïn khoù khaên. Vaán ñeà nôï xaáu chaéc chaén seõ gia taêng do neàn kinh teá taêng tröôûng chaäm laïi, cuõng nhö do söï ñoùng baêng cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn. Bôûi vaäy quaù trình taùi cô caáu laïi heä thoáng ngaân haøng coù theå baét ñaàu baèng vieäc Ngaân haøng Nhaø nöôùc xem xeùt thöïc hieän “kieåm nghieäm söùc ñeà khaùng” (stress test) ñeå xaùc ñònh ra caùc ngaân haøng coù vaán ñeà, möùc ñoä cuûa vaán ñeà theo caùc kòch baûn khaùc nhau veà möùc ñoä taêng chaäm laïi cuûa neàn kinh teá vaø tình hình cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn. Moät kieåm nghieäm nhö vaäy seõ ñöa ra caùc thoâng tin höõu ích cho vieäc xaây döïng keá hoaïch chi tieát veà taùi cô caáu laïi heä thoáng ngaân haøng. Heä thoáng ngaân haøng caàn phaûi ñöôïc laønh maïnh hoaù nhöng khoâng phaûi baèng caùch saùt nhaäp nhöõng ngaân haøng nhoû maø phaûi baèng vieäc kieåm soaùt vaø xöû lyù nhöõng ngaân haøng coù danh muïc taøi saûn xaáu, coù cô caáu taøi saûn cheânh leäch kyø haïn maø töø ñoù coù theå taïo neân ruûi ro vaø phaù saûn. Moät thaùch thöùc lôùn laø phaûi thöïc hieän quaù trình naøy nhanh (ñeå laøm cô sôû cho vieäc mau choùng haï laõi suaát), song vôùi chi phí ngaân saùch nhoû nhaát (vì vieäc giuùp heä thoáng ngaân haøng 9 Theo soá lieäu caäp nhaät cuûa Baùo caùo thöôøng nieân Doanh nghieäp Vieät Nam 2011 thì con soá doanh nghieäp giaûi theå theo thuû tuïc tính ñeán thôøi ñieåm ngaøy 31/12/2011 laø khoaûng 79.000 doanh nghieäp. 17 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI laøm saïch baûng caân ñoái taøi saûn ñoàng thôøi vaãn baûo ñaûm quyeàn lôïi cuûa ngöôøi göûi tieàn ñeå baûo ñaûm khoâng coù nhöõng cuù soác heä thoáng chaéc chaén phaûi caàn coù söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc) vaø ñoàng thôøi traùnh ñöôïc ruûi ro ñaïo ñöùc (caùc ngaân haøng coù phöông thöùc hoaït ñoäng maïo hieåm khoâng tuaân thuû caùc qui ñònh veà quaûn trò ruûi ro caàn phaûi traû giaù töông xöùng ñeå traùnh caùc haønh vi töông töï trong töông lai). Trong trung vaø daøi haïn caàn ñöa vaøo aùp duïng caùc chuaån möïc tieân tieán cuûa Basel, naâng cao tính minh baïch vaø taêng cöôøng giaùm saùt heä thoáng ngaân haøng, ñeå höôùng tôùi moät heä thoáng ngaân haøng hoaït ñoäng hieäu quaû vôùi cô caáu hôïp lyù vaø laønh maïnh, bao goàm caû nhöõng ngaân haøng nhoû, vöøa vaø lôùn ñeå phuïc vuï caùc khaùch haøng khaùc nhau treân caùc ñòa baøn khaùc nhau. Chính saùch taøi khoùa vaø taùi cô caáu ñaàu tö coâng Chính saùch taøi khoùa quyù IV/2011 cuõng ñöôïc ñieàu haønh thaét chaët theo Nghò quyeát 11 cuûa Chính phuû. Tính tôùi thôøi ñieåm cuoái naêm 2011, nhôø toång thu ngaân saùch Nhaø nöôùc ñaõ taêng raát maïnh (vöôït döï toaùn 13,4%) vaø öôùc ñaït khoaûng 674,5 nghìn tyû ñoàng (taêng 20,6% so vôùi vôùi cuøng kyø naêm tröôùc) vaø toång chi ngaân saùch Nhaø nöôùc ñöôïc kieàm cheá ôû möùc öôùc tính khoaûng 796 nghìn tyû ñoàng, giuùp cho thaâm huït ngaân saùch Nhaø nöôùc naêm nay ñaõ giaûm xuoáng möùc 4,9% GDP, thaáp hôn ñaùng keå so vôùi muïc tieâu keá hoaïch boäi chi ngaân saùch ñaõ ñeà ra laø khoâng vöôït quaù 5,3% trong naêm 2011). Ñaây laø moät trong nhöõng ñieåm saùng cuûa naêm 2011 vaø ñoùng goùp tích cöïc cho noã löïc giaûm toång caàu ñeå kieàm cheá kieåm soaùt laïm phaùt, giaûm bôùt cheânh leäch giöõa ñaàu tö vaø tieát kieäm noäi ñòa nhaèm giaûm thaâm huït thöông maïi vaø oån ñònh tyû giaù, cuõng nhö giuùp giaûm bôùt söùc eùp leân laõi suaát thoâng qua vieäc giaûm bôùt hieäu öùng laán aùt cuûa chi tieâu ngaân saùch ñoái vôùi ñaàu tö cuûa khu vöïc tö nhaân treân thò tröôøng voán. Tuy nhieân, vieäc caét giaûm thaâm huït ngaân saùch khoâng coù nghóa laø caét giaûm taát caû caùc khoaûn chi, maø laø döïa vaøo vieäc taùi cô caáu laïi giöõa caùc haïng muïc chi, trong ñoù coù theå ñieàu chænh taêng ñoái vôùi moät soá caáu phaàn chi öu tieân nhö chi cho caùc döï aùn saép hoaøn thaønh, chi cho hoaït ñoäng an sinh xaõ hoäi, chi cho tieàn löông, v.v… Trong trung vaø daøi haïn, thaâm huït ngaân saùch caàn ñöôïc tieáp tuïc caét giaûm theo moät loä trình phuø hôïp10. Tröôùc maét caàn xaùc ñònh loä trình trung haïn cho vieäc giaûm thaâm huït ngaân saùch vaø giaûm nôï coâng vôùi caùc chæ tieâu chaët cheõ, coâng boá roäng raõi, thöïc hieän kieân quyeát vaø giaùm saùt chaët cheõ. Ñoàng thôøi cuõng caàn ñöa vaøo caùch tính quoác teá ñoái vôùi thaâm huït ngaân saùch vaø nôï coâng ñeå coù caùc con soá ñaùng tin caäy hôn phuïc vuï quaù trình xaây döïng vaø thöïc thi chính saùch, vaø ñeå deã daøng thöïc hieän so saùnh quoác teá. Lieân quan ñeán taùi cô caáu ñaàu tö coâng11 - moät troïng taâm cuûa quaù trình taùi cô caáu neàn kinh teá vaø cuõng laø noäi dung mang tính trung taâm cuûa quaù trình caét giaûm thaâm huït ngaân saùch, Vieät Nam seõ phaûi ñoái maët vôùi nhieàu thaùch thöùc 10 Theo UÛy ban Giaùm saùt Taøi chính Quoác gia, neáu nhö naêm 2007, nôï coâng cuûa Vieät Nam chæ laø 33,8% GDP thì ñeán naêm 2010 con soá naøy ñaõ laø 56,7%. Naêm 2011, Cuïc Quaûn lyù Nôï vaø Taøi chính ñoái ngoaïi (Boä Taøi chính) döï kieán nôï coâng cuûa Vieät Nam seõ ñaït 1.375 nghìn tyû ñoàng, töông ñöông 58,7% GDP. Nhö vaäy, töø naêm 2007 ñeán heát 2011, nôï coâng ñaõ taêng khoaûng 25%, ñaït möùc trung bình 5%/naêm. Trong cô caáu nôï coâng Vieät Nam thì coù tôùi 30% vay nôï nöôùc ngoaøi vaø 70% nôï noäi ñòa, daãn ñeán nhöõng ruûi ro lieân quan ñeán söï thay ñoåi cuûa tyû giaù. 11 Nhöõng ñeà xuaát ñöa ra trong muïc naøy ñöôïc toång hôïp töø nhieàu nguoàn, trong ñoù coù töø caùc keát quaû thaûo luaän chính saùch do UÛy ban Kinh teá cuûa Quoác hoäi vaø Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam ñoàng chuû trì trong hai naêm qua. 18 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI vì vieäc thöïc thi seõ lieân quan ñeán raát nhieàu boä ngaønh, ñòa phöông (khaùc vôùi chính saùch tieàn teä do Ngaân haøng Nhaø nöôùc thöïc thi döôùi söï chæ ñaïo cuûa Chính phuû) vaø ñi keøm vôùi ñoù laø lôïi ích cuïc boä (ai cuõng muoán caét giaûm, song tröø baûn thaân mình). Vieäc taùi cô caáu ñaàu tö coâng caàn phaûi baûo ñaûm ñaït ñöôïc ba muïc tieâu laø thuùc ñaåy taêng tröôûng: (i) beàn vöõng; (ii) oån ñònh; vaø (iii) hieäu quaû. Ñeå ñaït ñöôïc tính beàn vöõng, quy moâ cuûa ñaàu tö coâng caàn ñöôïc giaûm xuoáng möùc phuø hôïp vôùi boái caûnh theá giôùi hieän nay khi “thieáu voán” ñang trôû thaønh vaán ñeà phoå bieán do chaâu AÂu ñang phaûi vaät loän vôùi nôï coâng, ñe doïa thanh khoaûn cuûa nhieàu ngaân haøng lôùn ôû caùc nöôùc naøy12 trong khi ôû Trung Quoác, nöôùc ñöôïc nhìn nhaän laø dö thöøa voán, ñaõ loä dieän taûng baêng chìm veà nôï coâng cuûa chính quyeàn ñòa phöông cuõng nhö xuaát hieän nguy cô bong boùng nhaø ñaát ôû ñaát nöôùc naøy bò vôõ. Ñeå baûo ñaûm tính beàn vöõng cuûa ñaàu tö, cuûa ngaân saùch vaø cuûa nôï coâng trong trung vaø daøi haïn, vieäc ñieàu chænh quy moâ ñaàu tö coâng vôùi tyû leä giaûm ít nhaát töông xöùng tyû leä giaûm cuûa toång ñaàu tö noùi chung ôû Vieät Nam laø ñieàu heát söùc caàn thieát13, trong ñoù ñaëc bieät nhaán maïnh tôùi vieäc sieát chaët kyû luaät ngaân saùch ôû caû caáp trung öông vaø ñòa phöông, do ñaàu tö coâng hieän nay chia ñeàu giöõa hai caáp naøy. Lieân quan ñeán tính hieäu quaû, vieäc caûi thieän hieäu quaû phaân boå cuûa ñaàu tö coâng ñöôïc xem laø caàn thieát thoâng qua vieäc ñaït ñöôïc: (i) phaân boå hôïp lyù giöõa ñaàu tö cuûa khu vöïc Nhaø nöôùc vaø khu vöïc ngoaøi Nhaø nöôùc; (ii) phaân boå hôïp lyù trong noäi boä khu vöïc Nhaø nöôùc giöõa caùc ngaønh/lónh vöïc khaùc nhau vaø giöõa caùc ñòa baøn khaùc nhau; vaø (iii) phaân boå hôïp lyù giöõa xaây döïng vaø duy tu baûo döôõng. Ñeå ñaït ñöôïc söï phaân boå hôïp lyù giöõa ñaàu tö coâng vaø ñaàu tö ngoaøi Nhaø nöôùc, nguyeân taéc chung laø ñaàu tö coâng caàn taäp trung höïc hieän ñuùng vai troø cuûa mình laø taïo ra caùc saûn phaåm coâng ñeå kích thích ñaàu tö ngoaøi Nhaø nöôùc, vaø traùnh taïo ra hieäu öùng laán aùt (crowd-out effect). Nhö vaäy ñoái vôùi nhöõng lónh vöïc coù theå thöông maïi hoùa ñöôïc vaø ôû ñoù coù söï caïnh tranh toát thì Nhaø nöôùc caàn ñaåy nhanh quaù trình thoaùi voán vaø söû duïng tieàn thu ñöôïc öu tieân traû nôï coâng trong nöôùc vaø giuùp khu vöïc ngoaøi Nhaø nöôùc coù theâm nguoàn löïc vaän haønh. Khuyeán khích khu vöïc tö nhaân ñaàu tö vaøo haï taàng cô sôû döôùi hình thöùc hôïp taùc coâng tö (PPP). Ñaàu tö coâng do vaäy coù theâm nguoàn löïc daønh cho ñaàu tö vaøo haï taàng meàm (y teá, giaùo duïc), noâng nghieäp noâng thoân laø nhöõng lónh vöïc khoâng haáp daãn ñöôïc ñaàu tö tö nhaân, trong khi laïi ñoùng vai troø raát quan quan troïng ñoái vôùi taêng tröôûng daøi haïn vaø taïo thu nhaäp cho khu vöïc noâng thoân. Ñaàu tö cho noâng nghieäp cuõng giuùp taêng cöôøng oån ñònh vó moâ trong boái caûnh giaù löông thöïc – thöïc phaåm toaøn caàu coù xu höôùng duy trì ôû möùc cao trong trung haïn, cuõng nhö kieàm cheá söï gia taêng baát bình ñaúng vaø cheânh leäch giaøu ngheøo, cheânh leäch giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. Ñeå ñaït ñöôïc söï phaân boå hôïp lyù giöõa caùc ngaønh, lónh vöïc vaø ñòa baøn khaùc nhau, caàn phaûi xem xeùt laïi caùc vaán ñeà veà quy hoaïch vaø phaân caáp. Trong vaán ñeà quy hoaïch, vaán ñeà then choát phaûi hieåu roõ söï khaùc bieät giöõa khoâng gian kinh teá (lieân tænh, lieân vuøng) vôùi khoâng gian haønh chính (tænh thaønh) ñeå ñaûm baûo tính kinh teá quy moâ (economies of scale) vaø hieäu quaû söû duïng cuûa caùc coâng trình haï taàng cô sôû vaø hieäu öùng coäng höôûng (synergies) giöõa caùc 12 Baø Christine Lagerde, Toång Giaùm ñoác cuûa Quyõ Tieàn teä quoác teá (IMF) gaàn ñaây ñaõ caûnh baùo laø khuûng hoaûng nôï coâng ôû chaâu AÂu coù theå ñaåy kinh teá toaøn caàu vaøo “thaäp kyû maát maùt”. 13 Nhöõng ñeà xuaát ñöa ra trong muïc naøy ñöôïc toång hôïp töø nhieàu nguoàn, trong ñoù coù töø caùc keát quaû thaûo luaän chính saùch do UÛy ban Kinh teá cuûa Quoác hoäi vaø Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam ñoàng chuû trì trong hai naêm qua. 19 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI coâng trình khaùc nhau, ñeå traùnh vieäc “phaù vôõ” quy hoaïch theo khoâng gian kinh teá phuø hôïp vôùi töøng loaïi hình haï taàng cô sôû bôûi caùc bieân giôùi haønh chính, daãn ñeán tình traïng tænh naøo cuõng muoán laøm caûng, nhieàu tænh muoán coù saân bay v.v… nhö hieän nay. Caàn coù nhöõng thay ñoåi naâng cao chaát löôïng xaây döïng vaø thöïc hieän quy hoaïch vôùi troïng taâm laø ñaûm baûo taàm nhìn ôû caáp lieân quoác gia, lieân vuøng vaø lieân tænh seõ mang tính chuû ñaïo vaø khuyeán khích söï ñoùng goùp yù kieán roäng raõi cuûa caùc chuyeân gia ñoäc laäp vôùi taàm nhìn lieân ngaønh, lieân lónh vöïc, cuõng nhö naâng cao naêng löïc xaây döïng döï aùn vôùi nhöõng qui trình phaân tích chi phí – hieäu quaû (cost-benefit analysis) khoa hoïc coù tính ñuùng vaø ñaày ñuû caùc loaïi chi phí cuõng nhö hieäu quaû kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng, an ninh quoác phoøng laøm cô sôû cho vieäc löïa choïn öu tieân trong giôùi haïn toång möùc ñaàu tö coâng v.v… ñeå thöïc hieän thaønh coâng ñònh höôùng ñoät phaù veà haï taàng cô sôû ñaõ ñöôïc ñeà ra cho giai ñoaïn 2011-2020. Moät noäi dung heát söùc quan troïng khaùc cuûa taùi ñaàu tö coâng laø phaûi coù nhöõng thay ñoåi töông xöùng trong phaân caáp ñeå ñaûm baûo lôïi ích quoác gia khoâng bò phöông haïi do nhöõng lôïi ích ñòa phöông cuïc boä. Moät khía caïnh khaùc cuûa naâng cao hieäu quaû cuûa ñaàu tö coâng laø thöïc hieän moät coâng trình vôùi chi phí thaáp nhaát. Ñaây cuõng laø moät vaán ñeà lôùn cuûa ñaàu tö coâng ôû Vieät Nam hieän nay, do moät soá nghieân cöùu cho thaáy giaù xaây döïng moät coâng trình ôû Vieät Nam vaãn cao hôn nhieàu so vôùi xaây döïng coâng trình töông töï ôû caùc nöôùc khaùc. Trong tröôøng hôïp ñoù thì cho duø hieäu quaû cuûa phaân boå coù ñöôïc ñaûm baûo (ví duï nhö khi ñaõ xaùc ñònh ñuùng haïng muïc ñaàu tö, vò trí ñaàu tö, tuaân thuû ñuùng quy hoaïch) thì hieäu quaû chung vaãn bò thaáp. Ñeå ñaït ñöôïc chi phí thaáp nhaát coù theå cho moät coâng trình vôùi chaát löôïng ñeà ra, caàn thöïc hieän ñaáu thaàu coâng khai vôùi söï tham gia cuûa moïi thaønh phaàn, döôùi nhieàu hình thöùc (100% voán ngaân saùch, PPP v.v…). Ñoàng thôøi caàn taïo ra moät cô cheá giaùm saùt ñaàu tö coâng hieäu quaû thoâng qua vieäc taïo ra moät quy trình minh baïch, coù khaû naêng giaûi trình töø khaâu phaân boå ñaàu tö cho ñeán khaâu thöïc hieän ñaàu tö, vôùi söï tham gia roäng raõi cuûa ngöôøi daân vaø caùc chuyeân gia ñoäc laäp nhaèm taêng cöôøng khaû naêng theo doõi caùc haønh vi cuûa caùc beân thöøa haønh. Coù theå thöïc hieän vieäc phaân taàng giaùm saùt nhaèm cho pheùp caùc cô quan giaùm saùt trung öông taäp trung vaøo giaùm saùt caùc döï aùn quy moâ lôùn, trong khi caùc cô quan giaùm saùt caáp ñòa phöông taän duïng tri thöùc baûn ñòa ñeå giaùm saùt caùc döï aùn caáp ñòa phöông. Taùi cô caáu doanh nghieäp Nhaø nöôùc Heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng chæ coù theå trôû thaønh thöïc söï laønh maïnh neáu vieäc taùi cô caáu doanh nghieäp, ñaëc bieät laø caùc taäp ñoaøn, toång coâng ty Nhaø nöôùc, ñöôïc thöïc hieän sôùm vaø trieät ñeå. Trong khi chôø Boä Taøi chính cuï theå hoùa vaø coâng boá chi tieát keá hoaïch taùi cô caáu doanh nghieäp Nhaø nöôùc trong khuoân khoå chung cuûa quaù trình taùi cô caáu neàn kinh teá, nhöõng nguyeân taéc vaø ñònh höôùng cuûa quaù trình naøy ñaõ ñöôïc caùc chuyeân gia ñöa ra taïi caùc dieãn ñaøn thaûo luaän chính saùch vaø coù theå toùm löôïc laïi nhö sau14. Vieäc taùi cô caáu caàn thöïc hieän tröôùc tieân ñoái vôùi caùc doanh nghieäp laïm duïng ñoøn baåy taøi chính daãn ñeán tyû leä nôï treân voán chuû sôû höõu hay toång taøi saûn ôû 14 Nhöõng ñeà xuaát ñöa ra trong muïc naøy ñöôïc toång hôïp töø nhieàu nguoàn, trong ñoù coù töø caùc keát quaû thaûo luaän chính saùch do UÛy ban Kinh teá cuûa Quoác hoäi vaø Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam ñoàng chuû trì trong hai naêm qua. 20 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 6 - QUYÙ IV/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ