zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Báo cáo khoa học

Báo cáo " Bàn về khái niệm "Tội phạm" trong bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Báo xấu

111
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bàn về khái niệm "Tội phạm" trong bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 Điều này cũng hoàn toàn tương tự đối với hành vi đạo đức. Chẳng hạn, ở Việt Nam, trong cơ chế kinh tế kế hoạch hoá, tập trung, trong số hành vi pháp luật không có hành vi mua bán các loại chứng khoán; tuy nhiên trong điều kiện hiện nay, hành vi này ngày càng trở nên phổ biến.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Bàn về khái niệm "Tội phạm" trong bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 "

nghiªn cøu - trao ®æi TS. Tr−¬ng Quang Vinh * T éi ph¹m l chÕ ®Þnh quan träng v chñ yÕu cña luËt h×nh sù. Néi dung cña kh¸i niÖm téi ph¹m ® “thÓ hiÖn mét c¸ch râ nÐt mét c¸ch kh¸i qu¸t nh− sau: Téi ph¹m l h nh vi nguy hiÓm cho x héi, cã lçi, tr¸i ph¸p luËt h×nh sù v ph¶i chÞu h×nh ph¹t.(4) b¶n chÊt giai cÊp, c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh trÞ x Nh×n mét c¸ch tæng quan chóng ta cã héi còng nh− nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸p lÝ cña thÓ thÊy néi dung kh¸i niÖm cña téi ph¹m luËt h×nh sù”.(1) §ång thêi nã cßn “®−îc trong luËt h×nh sù d−êng nh− ® ®−îc quy xem nh− l ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cã tÝnh ®Þnh ®Çy ®ñ, khoa häc v viÖc nhËn thøc néi nguyªn t¾c ®Ó giíi h¹n gi÷a téi ph¹m v dung n y cña kh¸i niÖm ® cã sù thèng nhÊt. kh«ng ph¶i l téi ph¹m, gi÷a tr¸ch nhiÖm Tuy nhiªn, nÕu nghiªn cøu v ph©n tÝch mét h×nh sù v nh÷ng tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ c¸ch s©u s¾c nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ thuéc kh¸c...”.(2) néi dung cña kh¸i niÖm téi ph¹m còng nh− Kho¶n 1 §iÒu 8 BLHS 1999 quy ®Þnh: xem xÐt mèi liªn hÖ gi÷a chóng th× thÊy “Téi ph¹m l h nh vi nguy hiÓm cho x héi r»ng cßn mét sè ®iÒu cÇn ph¶i b n. 1. Bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm truyÒn ®−îc quy ®Þnh trong BLHS, do ng−êi cã thèng ®−îc ghi nhËn gièng nh− trong kh¸i n¨ng lùc TNHS thùc hiÖn mét c¸ch cè ý niÖm téi ph¹m cña BLHS cña nhiÒu n−íc hoÆc v« ý, x©m ph¹m ®éc lËp, chñ quyÒn, trªn thÕ giíi l : TÝnh nguy hiÓm cho x héi, thèng nhÊt to n vÑn l nh thæ cña tæ quèc, tÝnh cã lçi, tÝnh tr¸i ph¸p luËt h×nh sù th× x©m ph¹m chÕ ®é chÝnh trÞ, chÕ ®é kinh tÕ, trong kh¸i niÖm téi ph¹m cña BLHS ViÖt nÒn v¨n ho¸, quèc phßng, an ninh, trËt tù an Nam n¨m 1999 c¸c nh l m luËt cßn quy to n x héi, quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña tæ ®Þnh thªm tÝnh cã n¨ng lùc TNHS cña chñ chøc, x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh thÓ nh− l ®Æc ®iÓm cña téi ph¹m. Cã thÓ nãi dù, nh©n phÈm, tù do, t i s¶n, c¸c quyÒn, lîi ®©y l ®Æc ®iÓm ch−a tõng ®−îc quy ®Þnh Ých hîp ph¸p kh¸c cña c«ng d©n, x©m ph¹m trong luËt h×nh sù cña nhiÒu n−íc. nh÷ng lÜnh vùc kh¸c cña trËt tù ph¸p luËt MÆc dï tÝnh cã n¨ng lùc TNHS cña chñ XHCN”. thÓ ® ®−îc quy ®Þnh trong §iÒu 8 BLHS Cã thÓ coi quy ®Þnh vÒ téi ph¹m nªu trªn 1999 nh−ng kh¸i niÖm n¨ng lùc TNHS l g×, l quy ®Þnh “cã tÝnh khoa häc thÓ hiÖn tËp ®−îc t¹o nªn bëi nh÷ng yÕu tè n o th× hiÖn trung nhÊt quan ®iÓm cña Nh n−íc ta vÒ téi ph¹m”.(3) Tõ quy ®Þnh mang tÝnh ®Þnh * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa t− ph¸p h−íng n y cã thÓ rót ra kh¸i niÖm téi ph¹m Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi T¹p chÝ luËt häc sè 3/2003 67
nghiªn cøu - trao ®æi t¹i vÉn ch−a ®−îc quy ®Þnh chÝnh thøc trong nguy hiÓm cho x héi bÞ luËt h×nh sù cÊm BLHS. TÊt nhiªn chóng ta cã thÓ rót ra ®−îc hoÆc kh«ng thùc hiÖn mét viÖc m luËt h×nh kh¸i niÖm n¨ng lùc TNHS th«ng qua quy sù quy ®Þnh ph¶i l m. Nh− vËy, n¨ng lùc ®Þnh t¹i §iÒu 13 BLHS vÒ t×nh tr¹ng kh«ng TNHS cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi lçi m cã n¨ng lùc TNHS. Theo quy ®Þnh n y ng−êi tÝnh cã lçi l ®Æc ®iÓm cña téi ph¹m ® ®−îc ®−îc coi l cã n¨ng lùc TNHS l ng−êi quy ®Þnh trong kho¶n 1 §iÒu 8 BLHS 1999. kh«ng ë trong t×nh tr¹ng kh«ng cã n¨ng lùc Theo ®ã, lçi ®−îc hiÓu l : “Th¸i ®é t©m lÝ TNHS. Nh− vËy, cã thÓ hiÓu “ng−êi cã n¨ng cña con ng−êi ®èi víi h nh vi nguy hiÓm cho lùc TNHS l ng−êi khi thùc hiÖn h nh vi x héi cña m×nh v ®èi víi hËu qu¶ do h nh nguy hiÓm cho x héi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc vi ®ã g©y ra ®−îc biÓu hiÖn d−íi h×nh thøc ®−îc tÝnh nguy hiÓm cho x héi cña h nh vi cè ý hoÆc v« ý”.(7) Th¸i ®é t©m lÝ cña con cña m×nh v cã kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn ®−îc ng−êi bao gåm hai yÕu tè lÝ trÝ v ý chÝ - l h nh vi Êy”.(5) N¨ng lùc TNHS l mét trong nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó hîp th nh lçi. nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ng−êi thùc hiÖn h nh vi Trong ®ã, lÝ trÝ ph¶n ¸nh kh¶ nhËn thøc thùc nguy hiÓm cho x héi trë th nh chñ thÓ cña t¹i kh¸ch quan cña con ng−êi cßn ý chÝ ph¶n téi ph¹m. Song viÖc x¸c ®Þnh tÝnh cã n¨ng ¸nh kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn h nh vi trªn c¬ së lùc TNHS cña chñ thÓ cã ph¶i l ®Æc ®iÓm cña sù nhËn thøc ®ã. §©y l “nh÷ng yÕu tè cña téi ph¹m kh«ng, cã cÇn thiÕt ph¶i ®−îc t©m lÝ cÇn thiÕt cña mäi h nh ®éng cã ý thøc quy ®Þnh trong kh¸i niÖm téi ph¹m kh«ng l cña con ng−êi”.(8) Néi dung cña nh÷ng yÕu vÊn ®Ò lÝ luËn cã tÝnh khoa häc cÇn ph¶i tè n y còng chÝnh l nh÷ng ®iÒu kiÖn b¾t ®−îc nghiªn cøu. buéc ®Ó t¹o th nh n¨ng lùc TNHS. Do ®ã, Tr−íc hÕt, vÒ h×nh thøc th× kh¸i niÖm khi mét ng−êi ®−îc coi l cã lçi ®èi víi ph¶i ®−îc diÔn ®¹t ng¾n gän, sóc tÝch nh−ng h nh vi nguy hiÓm cho x héi cña m×nh vÉn thÓ hiÖn ®−îc nh÷ng néi dung mang tÝnh còng nh− ®èi víi hËu qu¶ do h nh vi ®ã g©y b¶n chÊt cña kh¸i niÖm. Theo Tõ ®iÓn tiÕng ra th× ®−¬ng nhiªn hä ph¶i l ng−êi cã n¨ng ViÖt, "kh¸i niÖm" ®−îc hiÓu l "ý nghÜ ph¶n lùc TNHS. V× vËy, khi tÝnh cã lçi ® ®−îc ¸nh ë d¹ng kh¸i qu¸t c¸c sù vËt v hiÖn quy ®Þnh trong kho¶n 1 §iÒu 8 BLHS 1999 l t−îng cña hiÖn thùc v nh÷ng mèi liªn hÖ ®Æc ®iÓm cña téi ph¹m råi th× nh l m luËt gi÷a chóng".(6) Do ®ã, viÖc lùa chän nh÷ng kh«ng cÇn ph¶i quy ®Þnh tÝnh cã n¨ng lùc ®Æc ®iÓm n o ®Ó ®−a v o néi dung cña TNHS cña chñ thÓ v o trong kh¸i niÖm n y kh¸i niÖm téi ph¹m ph¶i ®¸p øng ®ßi hái n÷a. Quy ®Þnh nh− vËy sÏ l m cho néi dung trªn. VËy cã cÇn quy ®Þnh tÝnh cã n¨ng lùc kh¸i niÖm cña téi ph¹m trë nªn r−êm r v TNHS cña chñ thÓ v o trong kh¸i niÖm téi tÝnh khoa häc cña nã kh«ng cao. ph¹m kh«ng? 2. Cã ý kiÕn cho r»ng t¹i sao kh¸i niÖm CÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh, n¨ng lùc TNHS l vÒ téi ph¹m cã ®Ò cËp tÝnh chÞu h×nh ph¹t l ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh mét ®Æc ®iÓm cña téi ph¹m nh−ng trong kho¶n 1 ng−êi l cã lçi khi hä thùc hiÖn h nh vi §iÒu 8 BLHS 1999 l¹i kh«ng quy ®Þnh? VÒ 68 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2003
nghiªn cøu - trao ®æi vÊn ®Ò n y hiÖn cßn nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. cho viÖc ¸p dông”.(11) §©y l ®Þnh h−íng cho Cã ý kiÕn cho r»ng téi ph¹m l h nh vi cã ho¹t ®éng lËp ph¸p nãi chung v lËp ph¸p tÝnh nguy hiÓm cao, g©y ra hoÆc ®e däa g©y h×nh sù nãi riªng. Do ®ã, trong mét sè ra nh÷ng thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho c¸c quan hÖ tr−êng hîp “nh l m luËt cã thÓ lîi dông x héi ®−îc luËt h×nh sù b¶o vÖ, v× vËy, cïng tÝnh cã liªn quan”(12) cña néi dung cô thÓ n o víi viÖc quy ®Þnh h nh vi n o ®ã l téi ph¹m ®ã ® ®−îc quy ®Þnh trong BLHS ®Ó “bá trong BLHS th× Nh n−íc còng quy ®Þnh lo¹i qua” v kh«ng cÇn ph¶i quy ®Þnh l¹i mét lÇn v møc h×nh ph¹t cô thÓ kÌm theo ®Ó ¸p n÷a m néi dung cña ®iÒu luËt vÉn ®Çy ®ñ, dông víi tr−êng hîp ph¹m téi n y - biÖn chÝnh x¸c v khoa häc. Víi tinh thÇn n y, ph¸p cã tÝnh c−ìng chÕ nghiªm kh¾c nhÊt chóng t«i cho r»ng khi §iÒu 1 BLHS 1999 trong hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p c−ìng chÕ cña ® quy ®Þnh nh÷ng quan hÖ x héi víi t− Nh n−íc. Tõ lËp luËn trªn cã thÓ kh¼ng c¸ch l kh¸ch thÓ b¶o vÖ luËt h×nh sù nh−: ®Þnh téi ph¹m lu«n ®i liÒn víi h×nh ph¹t. Do ChÕ ®é XHCN, quyÒn l m chñ cña nh©n ®ã, nÕu kh«ng coi tÝnh chÞu h×nh ph¹t l mét d©n, b¶o vÖ quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a ®ång b o ®Æc ®iÓm cña téi ph¹m th× v« h×nh trung c¸c d©n téc, b¶o vÖ lîi Ých cña Nh n−íc, chóng ta ® l m mê ®i "b¶n chÊt cña téi quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, tæ ph¹m l nguy hiÓm cho x héi l lo¹i vi chøc, b¶o vÖ trËt tù ph¸p luËt XHCN... th× ph¹m ph¸p luËt nghiªm träng nhÊt".(9) trong ®Þnh nghÜa kh¸i niÖm téi ph¹m t¹i Mét sè nh luËt häc kh¸c l¹i cho r»ng §iÒu 8 kh«ng cÇn nh¾c l¹i quy ®Þnh n y n÷a. tÝnh chÞu h×nh ph¹t tuy l ®Æc ®iÓm cña téi Theo ®ã mäi h nh vi g©y thiÖt h¹i hoÆc ®e ph¹m, l hËu qu¶ tÊt yÕu m ng−êi ph¹m téi däa g©y thiÖt h¹i ë møc ®é ®¸ng kÓ cho ph¶i g¸nh chÞu tr−íc Nh n−íc song còng nh÷ng quan hÖ x héi cÇn ®−îc b¶o vÖ n y cÇn nhÊn m¹nh, h×nh ph¹t chØ ®i liÒn víi téi ®Òu bÞ coi l téi ph¹m. V× vËy, viÖc nh l m ph¹m chø b¶n th©n tÝnh chÞu h×nh ph¹t luËt quy ®Þnh l¹i nh÷ng quan hÖ x héi nãi kh«ng ph¶i l thuéc tÝnh bªn trong cña téi trªn trong kh¸i niÖm téi ph¹m t¹i kho¶n 1 ph¹m, mét "h nh vi bÞ coi l téi ph¹m v× vÒ §iÒu 8 BLHS 1999 víi t− c¸ch l kh¸ch néi dung, nã cã tÝnh nguy hiÓm cho x héi thÓ chung cña téi ph¹m l viÖc l m kh«ng v vÒ h×nh thøc, cã tÝnh tr¸i ph¸p luËt h×nh cÇn thiÕt. sù chø kh«ng ph¶i v× nã cã tÝnh chÞu h×nh 4. ViÖc ph©n lo¹i téi ph¹m th nh bèn ph¹t".(10) §©y chÝnh l lÝ do gi¶i thÝch v× sao lo¹i l téi ph¹m Ýt nghiªm träng, téi ph¹m t¹i kho¶n 1 §iÒu 8 BLHS 1999 nh l m luËt nghiªm träng, téi ph¹m rÊt nghiªm träng v kh«ng quy ®Þnh tÝnh chÞu h×nh ph¹t l mét téi ph¹m ®Æc biÖt nghiªm träng cã ý nghÜa ®Æc ®iÓm trong kh¸i niÖm téi ph¹m. Chóng lín c¶ vÒ lÝ luËn v thùc tiÔn ¸p dông. Cô t«i ñng hé quan ®iÓm n y thÓ, viÖc ph©n lo¹i téi ph¹m theo c¸ch n y 3. ViÖc x©y dùng v quy ®Þnh c¸c ®iÒu ® gióp c¸c nh l m luËt cã thÓ thùc hiÖn luËt trong BLHS ph¶i “ng¾n gän, ®¬n gi¶n, ®−îc nguyªn t¾c ph©n ho¸ TNHS ngay trong dÔ hiÓu ®èi víi mäi c«ng d©n v thuËn lîi luËt v ®©y còng chÝnh l ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ T¹p chÝ luËt häc sè 3/2003 69
nghiªn cøu - trao ®æi c¸ thÓ ho¸ TNHS trong thùc tiÔn ¸p dông. 2. Nh÷ng h nh vi tuy cã dÊu hiÖu cña téi Tuy nhiªn, viÖc nh l m luËt xÕp néi ph¹m nh−ng tÝnh chÊt nguy hiÓm cho x héi dung n y trong kh¸i niÖm téi ph¹m ® thùc kh«ng ®¸ng kÓ th× kh«ng ph¶i l téi ph¹m v sù hîp lÝ ch−a, theo chóng t«i ®©y còng l ®−îc xö lÝ b»ng c¸c biÖn ph¸p kh¸c. vÊn ®Ò lÝ luËn cã tÝnh khoa häc cÇn cã sù Thø hai, t¸ch kho¶n 2, kho¶n 3 §iÒu 8 nghiªn cøu thªm. Bëi lÏ: BLHS n¨m 1999 ®Ó quy ®Þnh th nh ®iÒu luËt Thø nhÊt, nh− chóng t«i ® ph©n tÝch ë ®éc lËp. Cô thÓ l : §iÒu 8a. Ph©n lo¹i téi trªn, h×nh thøc cña kh¸i niÖm nãi chung ph¹m... ph¶i ng¾n gän, sóc tÝch v cã tÝnh kh¸i qu¸t Thø ba, tõ tr−íc tíi nay, tuy n¨ng lùc cao. Do ®ã, viÖc ®−a néi dung cña sù ph©n tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®−îc hiÓu mét c¸ch lo¹i téi ph¹m v o kh¸i niÖm téi ph¹m ® l m gi¸n tiÕp th«ng qua §iÒu 13 BLHS n¨m cho h×nh thøc kh¸i niÖm cña téi ph¹m mÊt ®i 1999 (t×nh tr¹ng kh«ng cã n¨ng lùc tr¸ch tÝnh khoa häc. nhiÖm h×nh sù) nh−ng v× ®©y l mét trong Thø hai, vÒ nguyªn t¾c, kh¸i niÖm téi nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng cho viÖc ph¹m chØ bao gåm nh÷ng ®Æc ®iÓm chung, x¸c ®Þnh chñ thÓ cña téi ph¹m. V× vËy, ®Æc tr−ng, ®iÓn h×nh cña bÊt k× lo¹i téi ph¹m chóng t«i cho r»ng néi dung n y cÇn ®−îc n o m “néi dung cña kh¸i niÖm téi ph¹m l quy ®Þnh mét c¸ch chÝnh thøc trong BLHS ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cã tÝnh nguyªn t¾c ®Ó giíi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ¸p h¹n gi÷a téi ph¹m v kh«ng ph¶i l téi dông c¸c quy ®Þnh kh¸c cña BLHS trong ph¹m, gi÷a TNHS v nh÷ng tr¸ch nhiÖm thùc tiÔn xÐt xö. Cô thÓ l : §iÒu 13a. N¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù ph¸p lÝ kh¸c”.(13) Trong khi ®ã, téi Ýt nghiªm Ng−êi thùc hiÖn h nh vi nguy hiÓm cho x träng, téi nghiªm träng, téi rÊt nghiªm träng héi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®−îc tÝnh nguy hiÓm v téi ®Æc biÖt nghiªm träng chØ l nh÷ng cho x héi cña h nh vi cña m×nh v cã kh¶ n¨ng lo¹i tr−êng hîp cô thÓ cña téi ph¹m nãi ®iÒu khiÓn h nh vi Êy./. chung. V× vËy, viÖc quy ®Þnh néi dung n y v o kh¸i niÖm téi ph¹m l kh«ng hîp lÝ, do ®ã (1).Xem: GS.TSKH. § o TrÝ óc (Chñ biªn), “Téi nã ® ph¸ vì nguyªn t¾c trªn. ph¹m häc, luËt h×nh sù v tè tông h×nh sù ViÖt Nam”, Tõ sù ph©n tÝch trªn, chóng t«i xin ®−a Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, H Néi 1994, tr. 157. ra mét sè kiÕn nghÞ sau: (2), (10), (11).Xem: PGS.TS. NguyÔn Ngäc Ho , Thø nhÊt, cÇn c¬ cÊu v x©y dùng l¹i “Téi ph¹m trong luËt h×nh sù ViÖt Nam”, Nxb. C«ng an nh©n d©n, H Néi 1991, tr. 9, 34. kh¸i niÖm téi ph¹m theo h−íng gi÷ l¹i kho¶n (3), (4), (5), (7), (8), (12) (13).Xem: PGS.TS. NguyÔn 1, kho¶n 4 cña §iÒu 8 BLHS 1999 nh−ng Ngäc Ho (Chñ biªn), “Gi¸o tr×nh luËt h×nh sù ViÖt kho¶n 1 cña ®iÒu n y nªn söa ®æi. Cô thÓ l : Nam”, Nxb. C«ng an nh©n d©n, H Néi 2000, tr.33, §iÒu 8. Kh¸i niÖm téi ph¹m 90, 101, 41. (6).Xem: Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb. § N½ng - Trung 1. Téi ph¹m l h nh vi nguy hiÓm cho x t©m tõ ®iÓn häc 1997, tr. 472. héi ®−îc thùc hiÖn cã lçi, bÞ Bé luËt n y quy (9).Xem: “LuËt h×nh sù ViÖt Nam, nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn v ®Þnh v ph¶i chÞu h×nh ph¹t. thùc tiÔn”, Nxb. C«ng an nh©n d©n, H Néi 1997, tr. 11. 70 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2003

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA

165 tài liệu

2069 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.