intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " Luật viễn cận trong thơ sơn thủy đời Đường "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
77
lượt xem 8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thơ sơn thuỷ lấy cảnh vật thiên nhiên làm đối t-ợng thẩm mĩ chủ yếu không phải đến đời Đ-ờng mới phát triển, song phải đến đời Đ-ờng nó mới đ-ợc xem là có thành tựu. Vì rằng, ở đời Đ-ờng, nó mới thực sự góp một phần quan trọng vào thành tựu chung của cả thi phái sơn thuỷ (và rộng ra là cả thế giới Đ-ờng thi) bằng sự phong phú hơn nhiều về thể loại, sự đa dạng hơn nhiều về phong cách, sự tinh tế điêu luyện hơn nhiều về nghệ thuật biểu hiện so với...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Luật viễn cận trong thơ sơn thủy đời Đường "

  1. LuËt viÔn cËn… Ths. §ç ThÞ Hµ Giang Tr−êng Cao ®¼ng S− ph¹m B¾c Giang h¬ s¬n thuû lÊy c¶nh vËt thiªn còng nh− “phÐp thÊu thÞ”, tøc lµ “nh÷ng T nhiªn lµm ®èi t−îng thÈm mÜ quy t¾c vÒ sù nh×n xuyªn qua”. PhÐp chñ yÕu kh«ng ph¶i ®Õn ®êi thÊu thÞ xuÊt hiÖn trong lý luËn héi häa §−êng míi ph¸t triÓn, song ph¶i ®Õn ®êi ph−¬ng T©y, ®−îc ¸p dông phæ biÕn vµo §−êng nã míi ®−îc xem lµ cã thµnh tùu. thêi Phôc h−ng, vµ cã nh÷ng yªu cÇu hÕt V× r»ng, ë ®êi §−êng, nã míi thùc sù gãp søc khoa häc: “§−êng nÐt trong héi häa mét phÇn quan träng vµo thµnh tùu ph¶i ®Æt theo mét tØ lÖ t−¬ng øng víi chung cña c¶ thi ph¸i s¬n thuû (vµ réng nh÷ng h×nh ®· v¹ch ra trªn mÆt ph¼ng ra lµ c¶ thÕ giíi §−êng thi) b»ng sù t−ëng t−îng do c¸c tia nh×n kÎ tõ m¾t, phong phó h¬n nhiÒu vÒ thÓ lo¹i, sù ®a ®−îc coi nh− mét ®iÓm cè ®Þnh tíi c¸c ®iÓm cña ®èi t−îng quan s¸t”(1). ViÖc d¹ng h¬n nhiÒu vÒ phong c¸ch, sù tinh tÕ ®iªu luyÖn h¬n nhiÒu vÒ nghÖ thuËt ph¸t minh ra m¸y ¶nh vµ viÖc chôp ¶nh biÓu hiÖn so víi thêi k× tr−íc ®ã. ë bµi kho¶ng gi÷a thÕ kû XIX ®· chøng minh viÕt nµy, chóng t«i muèn ®Ò cËp ®Õn mét tÝnh khoa häc cña phÐp thÊu thÞ ®ã, bëi khÝa c¹nh kh¸ ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt h×nh ¶nh ®−îc t¸i hiÖn qua kÜ thuËt thÊu biÓu hiÖn cña th¬ s¬n thuû ®êi §−êng thÞ lµ v« cïng gièng thËt. Song, ®èi víi nh×n tõ mèi duyªn “thi trung h÷u häa”: c¸c häa sÜ Trung Hoa, nh÷ng ng−êi lu«n luËt viÔn cËn. thê ¬ víi viÖc ph¶i vÏ sao cho gièng thËt, th× c¸i ®iÓm nh×n cè ®Þnh trªn ®−êng §èi víi nghÖ thuËt héi häa, “viÔn cËn” ch©n trêi theo luËt thÊu thÞ cïng c¸i tÝnh thùc chÊt lµ kÜ thuËt t¹o kh«ng gian trªn chÊt c¬ häc quy ®Þnh ng−êi xem lµ ®iÓm mét bÒ mÆt ph¼ng, vµ nã liªn quan mËt bÊt ®éng vµ thêi gian th× bÞ ng−ng l¹i ®ét thiÕt ®Õn vÊn ®Ò “®iÓm nh×n”. VÒ lý ngét ®ã thùc sù lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn thuyÕt, ng−êi ta xem “luËt viÔn cËn” Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 73
  2. §ç thÞ hµ giang ®−îc. ë ®©y, cã sù xuÊt hiÖn cña “mét th©u tãm c¸i toµn vÑn, hoµn chØnh cña quan niÖm vÒ gãc nh×n kh¸c nhau”. Cã ý c¶nh s¾c thiªn nhiªn. VÉn lµ ®iÓm nh×n kiÕn cho r»ng “häa sÜ ph−¬ng T©y chØ cã cè ®Þnh, nh−ng nÕu tõ d−íi thÊp mµ mét ®iÓm nh×n lµ ®−êng ch©n trêi, cßn nh×n lªn cao lµ “cao viÔn”, tõ trªn cao häa sÜ Trung Quèc cã hai ®iÓm nh×n, nh×n xuèng lµ “th©m viÔn”, cßn dâi nh×n ngoµi ®−êng ch©n trêi cßn ®−êng quay vÒ phÝa xa lµ “b×nh viÔn”. C¸c h−íng cña mÆt trêi” (2). §iÒu nµy thiÕt t−ëng nh×n linh ®éng nµy cho thÊy kh¸t väng còng kh«ng khã lÝ gi¶i bëi nh− chóng ta chiÕm lÜnh chØnh thÓ toµn vÑn cña kh«ng ®· biÕt, toµn bé nÒn v¨n ho¸ ®Æc s¾c cña gian vò trô - mét biÓu hiÖn s©u s¾c cña Trung Hoa lu«n chÞu ¶nh h−ëng cña tÝnh hoµn chØnh trong t− duy nghÖ thuËt ph−¬ng §«ng. truyÒn thèng t− duy thÈm mÜ ph−¬ng §«ng, vèn kh¸c biÖt hoµn toµn so víi D−íi ®«i m¾t cña c¸c häa gia - thi truyÒn thèng t− duy thÈm mÜ ph−¬ng nh©n s¬n thuû, nói non s«ng suèi chÝnh T©y. ChÝnh ®Æc tÝnh hoµn chØnh cña t− lµ sù sèng vµ chuyÓn ®éng cña c¸i vò trô duy nghÖ thuËt ph−¬ng §«ng ®· quy kh«ng cïng, toµn vÑn mµ con ng−êi lu«n ®Þnh mét gãc nh×n kh¸c biÖt, tõ ®ã t¹o kh¸t khao chiÕm lÜnh. §iÓm nh×n h÷u nªn ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt phèi c¶nh linh, h÷u t×nh, h÷u ý cña hä cã thÓ t¹o cña héi häa Trung Hoa. Víi ®iÓm nh×n di nªn nh÷ng kh«ng gian hoµn chØnh sinh ®éng, c¸c häa sÜ Trung Hoa ®· t¹o dùng ®éng, rùc rì míi l¹, ®Çy hÊp dÉn vµ gîi ®−îc nh÷ng phèi c¶nh “tÈu m·”, “®iÓu nhiÒu liªn t−ëng phong phó nh− thÕ nµy: phi” - mét s¸ng t¹o ®éc ®¸o trong gãc NhËt chiÕu H−¬ng L« sinh tö yªn nh×n héi häa. Vµ qua ®iÓm nh×n cè ®Þnh, Dao khan béc bè qu¶i tiÒn xuyªn hä còng buéc ng−êi ph−¬ng T©y ph¶i Phi l−u trùc h¸ tam thiªn xÝch ng¹c nhiªn bëi c¸c h−íng nh×n linh ®éng Nghi thÞ Ng©n Hµ l¹c cöu thiªn. (trong phÐp "tam viÔn") h×nh thµnh nªn (Väng L− S¬n béc bè - Lý B¹ch) nh÷ng kh«ng gian nghÖ thuËt ®a chiÒu. DÞch nghÜa: 1. PhÐp tam viÔn: nh÷ng phèi MÆt trêi chiÕu nói H−¬ng L«, sinh lµn c¶nh kh«ng gian ®a chiÒu khãi tÝa Xa nh×n dßng th¸c trªn dßng s«ng PhÐp “tam viÔn” cña héi häa Trung phÝa tr−íc Hoa ®−îc Qu¸ch Hy (1020-1090), mét Th¸c ®æ nh− bay th¼ng ba ngh×n häa gia s¬n thuû næi tiÕng ®êi Tèng, lÇn th−íc ®Çu tiªn ®óc kÕt trong s¸ch L©m tuyÒn c¶o chÝ. Song, kh«ng ph¶i chê ®Õn Qu¸ch Ngì lµ s«ng Ng©n r¬i xuèng tù chÝn Hy ng−êi ta míi biÕt kÜ thuËt nµy. C¸c tÇng m©y. häa gia Trung Quèc tõ khi b¾t ®Çu vÏ (T−¬ng Nh− dÞch) tranh phong c¶nh ®· biÕt t¹o dùng VÎ mªnh mang, hïng vÜ cña nói vµ nh÷ng kh«ng gian ®a chiÒu võa cao, võa n−íc tù nhiªn trong bµi th¬ nh− khiÕn s©u, võa réng më, võa trïng ®iÖp nh»m Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 74
  3. LuËt viÔn cËn… Suèi th¸c qu¶ thùc ®· lµm t¨ng nÐt con ng−êi trë nªn bÐ nhá. Nh−ng chÝnh hÊp dÉn cña nói non. Nh−ng vÎ quyÕn lµ con ng−êi bÐ nhá Êy l¹i chÕ ngù ®−îc rò cña chóng l¹i ph¶i nhê ®«i m¾t thi c¸i khÝ thÕ cña nói s«ng. Toµn vÑn thÇn nh©n mang l¹i. Mét kh«ng gian s¬n thuû th¸i cña thiªn nhiªn ë ®©y ®· ®−îc thu h÷u t×nh cã ®é cao, cã chiÒu s©u, cã d¸ng vµo tÇm m¾t cña thi nh©n. Mang trong xa, l¹i cã vÎ gÇn, sinh ®éng vµ duyªn m×nh nh÷ng −íc väng kh«n cïng, chØ d¸ng... ®−îc t¸i hiÖn qua ¸nh nh×n ®Çy qua vµi nÐt vÏ, con ng−êi trong bµi th¬ th¸n phôc vµ say mª cña ng−êi nghÖ sÜ. nµy ®· d¸m dù phÇn vµo t¹o t¸c vò trô. C¸i thÇn th¸i uyÓn chuyÓn phiªu linh, Víi mét chót liªn t−ëng ®éc ®¸o trong vêi vîi mµ phãng kho¸ng, th¨m th¼m h×nh t−îng vµ mét chót khoa tr−¬ng mµ thanh tao vèn Èn s©u trong h×nh sèng ®éng trong ng«n ng÷, nói n−íc tù t−íng nói s«ng ®· ®−îc thi nh©n t×m nhiªn bçng hiÖn ra ®Ñp ®Õn k× diÖu vµ Ên thÊy víi tÊt c¶ nhiÖt thµnh. Kh«ng gian t−îng ®Õn bÊt ngê: “N−íc bay th¼ng ë ®©y ®−îc t¹o dùng b»ng c¶ “cao viÔn”, xuèng ba ngh×n th−íc, t−ëng d¶i Ng©n “th©m viÔn” vµ “b×nh viÔn”. Víi phÐp Hµ tuét khái m©y”. Lµm chuyÓn biÕn nói “ng−ìng quan” (ng−íc nh×n lªn) trong s«ng cã thÓ lµ Trêi, khëi ®éng m¹ch ®Ëp “cao viÔn”, ta thu ®−îc c¸i thÕ sèng ®éng cña chóng cã thÓ lµ §Êt, nh−ng th©m nh− tõ trªn trêi ®æ xuèng cña suèi th¸c. nhËp ®Õn tËn cïng c¬ thÓ vµ linh hån Víi phÐp “phñ thÞ” (cói nh×n xuèng) cña chóng l¹i chØ cã thÓ lµ con ng−êi. V× trong “th©m viÔn”, ta thÊu suèt c¸i th¨m r»ng, chØ con ng−êi víi nh÷ng biÕn ho¸ th¼m nh− tõ d−íi lßng ®Êt hiÖn ra cña ¶o diÖu trong c¸ch nh×n cña m×nh míi n−íc trêi. Vµ víi phÐp “b×nh thÞ” (nh×n ra thu ®−îc hÕt thÇn khÝ cña nói s«ng: xa) trong “b×nh viÔn”, ta «m trän c¸i m·n Xuyªn v©n l¹c th¹ch tÕ tiªn tiªn tóc nh− tõ ch©n trêi déi l¹i cña c¶ quÇn §¹p ®¹p nghi v¨n mü qu¶n huyÒn thÓ nói, m©y, ®¸, suèi. Thùc kh«ng ph¶i Thiªn nhËn s¸i lai hµn to¸i ngäc lµ th¬, kh«ng ph¶i lµ tranh, mµ lµ mét NhÊt ho»ng th©m khø bÝch hµm thiªn thÕ giíi thÇn tiªn h− ¶o diÖu k×. Mét (øc s¬n tuyÒn - Ng« Dung) hiÖu qu¶ kh«ng gian tuyÖt mÜ cã ®−îc DÞch nghÜa: nhê sù kÕt hîp nhiÒu h−íng nh×n cña Mét dßng cuån cuén ch¶y xuyªn m©y phÐp “tam viÔn”. Song, kh«ng ph¶i bµi quanh ®¸ th¬ s¬n thuû t¶ c¶nh nµo còng chó ý kÕt hîp c¶ ba h−íng nh×n ®ã. Cã nhiÒu bµi R× rÇm rãc r¸ch ngì lµ nghe tiÕng ®µn s¸o hay th¬ c¶nh vËt s¬n thuû chØ ®−îc nh×n tõ mét h−íng, hoÆc cao, hoÆc s©u, hoÆc xa. Tõ ngh×n nhËn con n−íc ®æ xuèng Nh−ng th−êng th× c¸c thi nh©n Trung nh− ngäc vì vôn Hoa chän c¸ch “®¨ng cao väng viÔn” ®Ó Mét vùc s©u th¨m th¼m chøa kho¶ng quan s¸t nói s«ng. V× r»ng, nÕu “tõ mét trêi xanh ®iÓm nh×n hÑp, ngay ®Õn thÇn nói còng (Lª NguyÔn L−u dÞch) Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 75
  4. §ç thÞ hµ giang kh«ng thÓ thÊy hÕt c¸i xa cña chóng” (3) nh×n xuèng ta míi cã thÓ bao qu¸t ®−îc nãi chi ®Õn con ng−êi. C¸c häa sÜ Trung mét khung c¶nh réng lín nh− vËy: vïng Hoa cho r»ng “nói vµ n−íc trong tranh tiÕp gi¸p nèi liÒn cöa ¶i, c¸c nh¸nh lµ nh÷ng c¸i lín lao, ph¶i nh×n chóng tõ th«ng víi Kinh M«n to¶ ra nhiÒu phÝa. xa ®Ó thÊy ®−îc c¸i d¸ng chung cña Toµn c¶nh nh− ®−îc bµy trªn cïng mét c¶nh” (4). Mµ muèn nh×n xa, ¾t ph¶i lªn mÆt ph¼ng, tr¶i réng dµi d−íi tÇm m¾t cao, “dôc cïng thiªn lÝ môc, c¸nh th−íng thi nh©n, trïng trïng ®iÖp ®iÖp. Tõ mét nhÊt t»ng l©u”, cho nªn trong th¬ s¬n ®iÓm rÊt cao, thi nh©n cã thÓ phãng tÇm m¾t ®Õn tËn ch©n trêi: thuû, chóng ta th−êng gÆp nh÷ng h−íng nh×n ®Êt ®èi ®Êt (b×nh viÔn) vµ kh«ng ®èi Giang l−u ®¹i ®Þa ngo¹i kh«ng (th©m viÔn). Trong truyÒn thèng S¬n s¾c h÷u v« trung v¨n ho¸ cña ng−êi Trung Hoa, “®¨ng QuËn Êp phï tiÒn phè cao” lµ mét tËp qu¸n mang nhiÒu ý Ba lan ®éng viÔn kh«ng nghÜa t©m linh. §ã lµ mét c¸ch con ng−êi DÞch nghÜa: hµnh ®éng ®Ó giao tiÕp víi thÕ giíi thÇn S«ng ch¶y tËn ngoµi câi ®Êt bao la linh, ®Ó hiÖn thùc hãa kh¸t väng hoµ D¸ng nói thÊp tho¸ng khi cã khi ®ång víi thÕ giíi tù nhiªn, ®Ó v−¬n tíi kh«ng §¹o - c¸i biÓu t−îng tèi cao cña toµn vò QuËn Êp nh− næi lªn trªn b·i s«ng trô. “§¨ng cao väng viÔn” lµ mét t©m ®»ng tr−íc th¸i truyÒn thèng ®−îc ®−a vµo thi ca Sãng nhÊp nh« rung chuyÓn ch©n trêi nh»m biÓu hiÖn nÐt v¨n ho¸ cña ng−êi xa Trung Hoa. Song, ë ®©y chóng t«i chØ (Lª NguyÔn L−u dÞch) muèn ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh c¬ häc cña “®¨ng cao väng viÔn” nh− lµ mét c¸ch ®Ó Con ng−êi ë ®©y thùc sù ®· “thu vµo con ng−êi thùc hiÖn tèt h¬n sù quan s¸t tÇm m¾t mu«n trïng n−íc non”. H¬n ai cña m×nh víi phong c¶nh nói s«ng. hÕt, thi nh©n hiÓu r»ng “c¸i rµnh m¹ch Trong hµnh ®éng “®¨ng cao väng viÔn”, cña khÝ, c¶ khi trêi trong còng nh− trêi thi nh©n cã thÓ ®¹t ®−îc c¶ “th©m viÔn” mï, chØ nhËn thÊy ®−îc ë c¶nh xa vµ sÏ mÊt ®i trong cËn c¶nh” (5). ChØ c¶nh xa vµ “b×nh viÔn”, tõ ®ã t¹o dùng ®−îc míi tiÕt lé ®−îc c¸i vÎ quyÕn rò cña s«ng nh÷ng phèi c¶nh kh«ng gian nhiÒu nói thiªn nhiªn. Cho nªn, ®Ó n¾m b¾t c¸i chiÒu. Bµi “H¸n giang l©m thao” cña thÇn cña c¶nh, tÇm m¾t thi nh©n ®−îc V−¬ng Duy ®· ph¸c ho¹ ®−îc mét kh«ng ®Èy xa ®Õn tËn cïng. Vµ c¸i thùc ®· biÕn gian nh− thÕ. Hai c©u th¬ ®Çu “Së t¸i ho¸ thµnh c¸i h−, ¶o gi¸c thay thÕ cho Tam T−¬ng tiÕp, Kinh M«n cöu ph¸i thÞ gi¸c: s«ng v−ît ngoµi câi ®Êt, nói khi th«ng” (¶i Së nèi tiÕp víi vïng Tam cã khi kh«ng. ThÞ gi¸c cµng mê, cµng T−¬ng, nói Kinh M«n th«ng víi chÝn nhoÌ, cµng nh¹t th× ¶o gi¸c cµng réng nh¸nh) cho biÕt vÞ trÝ quan s¸t cña nhµ më, nhÑ nhµng. C¶nh vËt biÕn ho¸ ¶o th¬ lµ tõ trªn cao, v× chØ cã tõ trªn cao Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 76
  5. LuËt viÔn cËn… diÖu ®Õn kh«ng cïng. C©u “s¬n s¾c h÷u trung t©m cña m×nh, ngay c¶ khi ®· hoµ v« trung” gîi nhí ®Õn thÓ thøc cña tranh ®ång víi thÕ giíi tù nhiªn. Tõ s©u th¼m s¬n thuû mµ V−¬ng Duy cho r»ng ng−êi t©m thøc v¨n ho¸ Trung Hoa, quan niÖm vÏ buéc “ph¶i theo”: “Nói xa kh«ng thÊy vÒ tÝnh chØnh thÓ, toµn vÑn vµ thèng ®¸, chØ lµ mét nÐt cong nh− c¸nh l«ng nhÊt nµy ®−îc chÝnh hoµn c¶nh ®Þa lý mµy; n−íc xa kh«ng thÊy gîn sãng, mµ nói s«ng phong bÕ cña ®Êt n−íc båi ®¾p. lªn ®Õn tËn m©y ë phÝa ch©n trêi” (6). V× Trong con m¾t ng−êi Trung Hoa, nói vËy, sù chuyÓn ®éng nhÊp nh« cña sãng tiÕp nói, s«ng tiÕp s«ng t¹o nªn kh«ng trong hai c©u th¬ tiÕp theo cho thÊy thi gian cña toµn bé thÕ giíi. Cho nªn, viÖc nh©n ®· thu tÇm m¾t vÒ gÇn. Bëi gÇn th−ëng ngo¹n vµ hoµ hîp víi nói s«ng h¬n th× míi thÊy “quËn Êp” vµ “b·i s«ng chÝnh lµ sù thÓ hiÖn cña −íc muèn chiÕm ®»ng tr−íc”, míi thÊy “sãng nhÊp nh«”. lÜnh c¶ vò trô. Vµ theo ®«i m¾t quan s¸t Nh−ng, ®é gÇn nµy vÉn ch−a ®ñ ®Ó kÐo tinh nh¹y cña ng−êi Trung Hoa, nói thi nh©n ra khái ¶o gi¸c (quËn Êp nh− n−íc thiªn nhiªn vèn dÜ lµ mét quÇn thÓ næi lªn trªn b·i s«ng), cho nªn c©u th¬ hµi hoµ, nói sinh ®éng nhê n−íc ch¶y, thø s¸u cña bµi kh¼ng ®Þnh r»ng tÇm n−íc duyªn d¸ng nhê nói v©y. Song, nÕu m¾t thi nh©n vÉn ë “ch©n trêi xa”. ThÞ kh«ng cã “phñ thÞ” th× chóng thµnh gi¸c, c¶m gi¸c vµ c¶ thÝnh gi¸c nh− ®Òu ph¼ng l×, kh«ng cã “b×nh thÞ” th× chóng xao ®éng. C¶nh vËt nói s«ng biÕn nh− ch¾n ngang tr−íc mÆt, kh«ng cã chuyÓn tinh tÕ, míi l¹, ®Çy c¶m xóc. “ng−ìng quan” th× chóng ho¸ thÊp lïn. Kh«ng gian nghÖ thuËt ë ®©y khÐp më Kh«ng cã phÐp “tam viÔn”, c¸i s¾c th¸i nhiÒu chiÒu: cã chiÒu s©u, chiÒu xa, vµ kh«ng khÝ sèng ®éng nh− thËt cña chiÒu dµi, chiÒu réng, l¹i cã nh÷ng xao c¶nh vèn ®· khã truy tÇm l¹i cµng trë ®éng nhÆt khoan, nh÷ng nÐt h×nh Èn nªn kh«ng thÓ n¾m b¾t (trong phª b×nh hiÖn, nh÷ng ¶o ¶nh thùc h−... ThËt lµ lèi héi häa Trung Hoa, c¸i “s¾c th¸i vµ “sinh hoa diÖu bót”, bøc tranh th¬ nµy kh«ng khÝ sèng ®éng nh− thËt” Êy chÝnh ®ñ c¶ th©m - kú - diÖu - x¶o. lµ tiªu chÝ thÈm mÜ tèi cao mµ mäi häa sÜ ®Òu theo ®uæi, nã ®−îc ®óc kÕt thµnh Víi phÐp “tam viÔn”, dï ®iÓm “khÝ vËn sinh ®éng”- phÐp t¾c ®Çu tiªn nh×n lµ cè ®Þnh, häa sÜ hay thi nh©n vÉn kh«ng thÓ kh«ng theo trong “Lôc ph¸p” cã thÓ s¸ng t¹o nªn nh÷ng kh«ng gian cña T¹ H¸ch). Cã thÓ t×m ra c¸i “khÝ vËn ®a chiÒu nh»m tho¶ m·n kh¸t khao sinh ®éng” cña c¶nh kh«ng nÕu nh− chiÕm lÜnh thÕ giíi trong tÝnh hoµn kh«ng cã nh÷ng ®Èy ®−a h÷u t×nh nh− chØnh, toµn vÑn cña nã - mét c¸ch c¶m thÕ nµy trong ®«i m¾t thi nh©n? nhËn thÕ giíi mang ®Æc tr−ng ph−¬ng Håi khan thiªn tÕ h¸ trung l−u §«ng. KÕt hîp c¸c c¸ch nh×n (b×nh thÞ, phñ thÞ, ng−ìng quan), con ng−êi cã ®−îc Nham th−îng v« t©m v©n t−¬ng trôc. c¶m gi¸c trän vÑn vÒ vò trô, gi÷ ®−îc (Ng− «ng - LiÔu T«ng Nguyªn) mèi liªn hÖ bÒn chÆt víi c¶ ba chiÒu DÞch nghÜa: kh«ng gian ®ång thêi duy tr× ®−îc vÞ trÝ Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 77
  6. §ç thÞ hµ giang Ngo¶nh tr«ng bÇu trêi in xuèng n−íc lµ phÐp "t¸n ®iÓm thÊu thÞ", tøc viÖc quan s¸t sù vËt kh¸ch quan tõ nhiÒu Trªn nói h÷ng hê m©y xua ®uæi nhau. ®iÓm nh×n, tõ nhiÒu gãc nh×n kh¸c nhau) (Lª NguyÔn L−u dÞch) cã thÓ ®−îc xem lµ mét s¸ng t¹o cña t− Nói thiÕu m©y th× mÊt vÎ thanh tó, duy nghÖ thuËt ph−¬ng §«ng. §· cã n−íc kh«ng cã trêi in th× kh«ng cßn nhiÒu ý kiÕn kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i quan trong trÎo. C¶nh vËt tù nhiªn vèn quÊn träng cña ®iÓm nh×n di ®éng bªn c¹nh quýt hµi hoµ nh−ng kh«ng cã sù kÕt hîp ®iÓm nh×n cè ®Þnh quen thuéc trong cña nh÷ng h−íng nh×n tõ gÇn tíi xa, tõ nghÖ thuËt chiÕm lÜnh kh«ng gian cña thÊp lªn cao trong ®«i m¾t thi nh©n th× th¬ §−êng. "§Ó chiÕm lÜnh kh«ng gian, kh«ng nªn th¬ nh− vËy. C¶nh cã réng, cã ngoµi c¸ch ®¨ng cao, th¬ §−êng cßn cã cao, cã s©u nh−ng kh«ng g©y c¶m gi¸c mét thÓ hiÖn th−êng gÆp kh¸c, lµ chiÕm cho¸ng ngîp, chØ gi¶n dÞ to¸t lªn vÎ yªn lÜnh chiÒu réng b»ng c¸ch ®i xa" (7). "Th¬ b×nh, m·n tóc. C¸i nÐt ®¹m nh·, thanh §−êng cã hai ®iÓm nh×n: vò trô (siªu c¸ tao Êy vèn còng kh«ng ph¶i ®Õn tõ tù thÓ) vµ ®iÓm nh×n c¸ thÓ phèi hîp víi nhiªn mµ s½n trong ®«i m¾t ng−êi h÷u ý. nhau, nh−ng ®iÓm nh×n siªu c¸ thÓ Cã thÓ nãi, kh«ng gian nhiÒu chiÒu chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o" (8). C¸i "c¸ch ®i xa" ®−îc t¹o ra tõ phÐp “tam viÔn” lu«n hay c¸i "®iÓm nh×n vò trô siªu c¸ thÓ" mang l¹i nh÷ng vÎ hÊp dÉn kh¸c th−êng mµ c¸c trÝch ®o¹n trªn nãi tíi chÝnh lµ kÜ vµ ®Çy sinh khÝ cho nói s«ng trong th¬ thuËt dùng kh«ng gian qua sù vËn ®éng s¬n thuû. NÕu chØ b»ng ®iÓm nh×n cè cña thêi gian. Trong héi ho¹ vµ thi ca ®Þnh, c¸c thi nh©n - häa sÜ ®· t¹o nªn nÐt Trung Hoa, nã lu«n ®−îc sö dông vµ quyÕn rò toµn vÑn cña s«ng nói th× víi th−êng t¹o nh÷ng hiÖu qu¶ thÈm mÜ ®Æc ®iÓm nh×n di ®éng, hä cßn phó cho vÎ biÖt. quyÕn rò Êy mét m·nh lùc mª hån. §iÓm nh×n di ®éng khiÕn kh«ng gian ®−îc më réng, më réng tíi c¶ nh÷ng thêi 2. §iÓm nh×n di ®éng: nh÷ng phèi ®iÓm ®· tr«i qua, nh−ng l¹i kh«ng ngõng c¶nh “tÈu m·”, “®iÓu phi” ®−îc ®æi míi. Cã nghÜa lµ, thªm mét Trong thÕ giíi quan cña ng−êi chiÒu cña thêi gian, ®iÓm nh×n di déng ph−¬ng §«ng, "v¹n vËt h÷u linh", mäi ®· s¸ng t¹o nªn mét vò trô trän vÑn vµ vËt ®Òu cã linh hån vµ sù sèng. Mµ con h÷u c¬, vò trô cã bèn chiÒu. Nãi mét ng−êi th× lu«n lu«n khao kh¸t th©m c¸ch dÔ hiÓu, ®iÓm nh×n di ®éng chÝnh lµ nhËp c¸i thÕ giíi Èn chøa linh hån vµ sù ®iÓm nh×n linh ®éng theo sù di chuyÓn sèng cña v¹n vËt. Cho nªn, kh¸m ph¸, trong kh«ng gian vµ vËn ®éng theo thêi quan s¸t sù vËt tõ mäi khÝa c¹nh, b»ng gian. Víi ®iÓm nh×n nµy, kh¸n gi¶ cña mäi gãc nh×n chÝnh lµ mét c¸ch ®Ó con héi häa, ®éc gi¶ cña thi ca cã thÓ ®i ng−êi tiÕp cËn víi linh khÝ vµ n¾m b¾t xuyªn qua kh«ng chØ nh÷ng n¬i ®· lé ra c¸i thÇn vËn cña chóng. V× vËy, ®iÓm mµ c¶ nh÷ng n¬i bÞ che khuÊt. V× vËy, nh×n di ®éng trong héi häa (hay cßn gäi ng−êi ta gäi nh÷ng phèi c¶nh kh«ng gian Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 78
  7. LuËt viÔn cËn… do ®iÓm nh×n di ®éng t¹o dùng lµ nh÷ng hiÖn vµ b»ng trÝ t−ëng t−îng phong phó phèi c¶nh "tÈu m·" (ngùa ch¹y), "®iÓu trong håi t−ëng, l¾p ghÐp ®· thiÕt lËp phi" (chim bay), nh÷ng phèi c¶nh ®éng. nªn trong héi häa vµ thi ca cña m×nh KÕt hîp víi nh÷ng phèi c¶nh kh«ng gian "mét thÕ giíi hiÖn h÷u rÊt ®¸ng dõng tÜnh mµ ®iÓm nh×n cè ®Þnh (phÐp tam ch©n l¹i ®ã vµ ng−êi ta cã thÓ mÆc søc ®i viÔn) t¹o nªn, nh÷ng phèi c¶nh kh«ng l¹i xuyªn qua thÕ giíi ®ã tuú theo nh÷ng sù gÆp gì vµ ph¸t hiÖn" (9). Víi ®iÓm nh×n gian ®éng cña ®iÓm nh×n di ®éng ®· kh¼ng ®Þnh râ h¬n ®iÒu nµy: con ng−êi di ®éng, c¸c thi nh©n häa sÜ Trung Hoa lu«n nu«i d−ìng kh¸t khao ch¸y báng tá ra thê ¬ víi nh÷ng c¬ chÕ khoa häc cña chiÕm lÜnh vÑn toµn mäi tÇng bËc kh«ng thÞ gi¸c mµ quan t©m s©u s¾c ®Õn nh÷ng quy luËt t−ëng t−îng cña ¶o gi¸c. ë ®©y, gian cña mét chØnh thÓ vò trô thèng nhÊt vµ hä ®· thùc hiÖn ®−îc. Kh«ng c¶nh vËt lµ thùc nh−ng ®«i m¾t nh×n l¹i gian tÜnh vµ kh«ng gian ®éng ®−îc t¹o lµ h−, chÝnh c¸i h− nµy ®· thèng nhÊt dùng tõ hai ®iÓm nh×n (cè ®Þnh vµ di kh«ng gian víi thêi gian vµ còng chÝnh ®éng) ®· lµm nªn mét thÕ giíi hoµn nã ®· lµm vò trô trë nªn cã sinh khÝ. C¸i chØnh vµ thèng nhÊt trong héi häa vµ thi sinh khÝ nµy cã thÓ lµ c¶m gi¸c phãng ca. Nã chøng minh kh¶ n¨ng th©m nhËp kho¸ng phiªu dËt mµ kh«ng gian s¬n kh«ng gian vò trô cña con ng−êi ®ång thuû mang l¹i sau mçi b−íc ch©n kh¸ch l·ng du: thêi lý gi¶i c¸i phong th¸i ung dung tù t¹i ®Õn siªu phµm cña hä ®−îc thÓ hiÖn M¹ch m¹ch qu¶ng xuyªn l−u trong c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt. RÊt cã Khu m· lÞch tr−êng ch©u thÓ cã ý kiÕn kh«ng quan niÖm r»ng Th−íc phi s¬n nguyÖt thù kh«ng gian nghÖ thuËt do phÐp tam viÔn ThiÒn t¸o d· phong thu. t¹o ra lµ kh«ng gian tÜnh bëi v× ngoµi (L¹c ®ª hiÓu hµnh - Th−îng Quan phñ thÞ (nh×n xuèng), ng−ìng quan Nghi) (tr«ng lªn) th× trong b×nh thÞ cßn cã tø DÞch nghÜa: väng, tø cè (nh×n kh¾p bèn bÒ xung Dßng s«ng réng ch¶y cuån cuén quanh). Song, cho dï lµ tø väng, tø cè th× c¸i kh«ng gian mµ con ng−êi chiÕm lÜnh Ruæi ngùa b¨ng qua cån b·i dµi ®−îc còng chØ lµ ë phÝa tr−íc tÇm m¾t Chim th−íc bay d−íi vÇng tr¨ng tá mµ th«i. V× víi mét ®iÓm nh×n cè ®Þnh, g¸c nói chóng ta ®©u cã c¸ch nµo ®Ó trong cïng Ve kªu trong c¸nh ®ång qu¹nh h¬i mét thêi ®iÓm cã thÓ nh×n ®−îc c¶ phÝa thu. tr−íc m¾t vµ phÝa sau l−ng? Nh−ng víi (Lª NguyÔn L−u dÞch) ®iÓm nh×n di ®éng th× ®iÒu kh«ng thÓ l¹i Mét kh«ng gian mªnh m«ng ®ñ c¶ trë thµnh cã thÓ. G¸c l¹i c¸i l«gic khoa réng dµi, cao s©u, xa gÇn, tÜnh ®éng..., cã häc cña kh«ng gian vµ thêi gian, c¸c b−íc ngùa ch¹y, cã ®−êng chim bay. Vµ nghÖ sÜ Trung Hoa b»ng ®«i m¾t nghÖ bao qu¸t tÊt c¶ lµ ®«i m¾t quan s¸t tinh thuËt tinh nh¹y trong quan s¸t, ph¸t Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 79
  8. §ç thÞ hµ giang Muèn ghÐ nhµ ng−êi ta nghØ nhê nh¹y, ch¨m chó vµ rÊt linh ®éng cña thi nh©n. C¶nh cã ë liÒn phÝa tr−íc m¾t, C¸ch dßng suèi, hái th¨m ng−êi ®èn còng cã ë ngay d−íi b−íc ch©n, lóc vêi cñi. vîi trªn cao vµ th¨m th¼m phÝa xa, khi (Lª NguyÔn L−u dÞch) râ rµng vÒ gÇn vµ hiÓn hiÖn d−íi thÊp. ë c©u thø nhÊt, c¸ch nh×n lµ "ng−ìng S«ng ngay gÇn mµ ®éng, nói lïi xa nªn väng", v× chØ tõ d−íi mÆt ®Êt nh×n lªn, tÜnh. Kh«ng gian linh ho¹t vµ ®Çy søc ngän nói míi cã ®é cao kh¸c th−êng nh− sèng. Con ng−êi th× s½n nÐt tù t¹i ung vËy: cao cËn trêi. Song ngay c©u thø hai, dung. Nói s«ng tr¶i dµi theo b−íc ch©n ®iÓm nh×n ®· xª dÞch mét c¸ch nhanh ®iÒm tÜnh mµ kho¸i ho¹t cña thi nh©n. chãng, nh− thÓ thi nh©n võa míi bay lªn Mét bøc tranh t−¬i míi, sèng ®éng trong trªn ®Ønh nói vËy, v× chØ cã ë trªn cao, ®«i m¾t ®Çy høng khëi cña mét con ng−êi ta míi nh×n thÊu c¸i dµi réng ®Õn thµnh xa ngót m¾t cña trïng trïng ®iÖp ng−êi ®ang phiªu nhiªn du s¬n ngo¹n ®iÖp nói liÒn nhau ra tËn biÓn. §iÓm thuû. nh×n trong hai c©u th¬ ®Çu biÕn ho¸ bÊt C¸i sinh khÝ cña vò trô còng cã thÓ ngê, chÝnh v× thÕ mµ thi nh©n «m trän ®Õn tõ c¶m gi¸c kú thó theo nh÷ng b−íc ®−îc c¶ vÎ cao vµ vÎ xa cña c¶nh quan tiªu dao cña mét thi nh©n mang phong s¬n thuû. C¶nh më réng víi khÝ thÕ vËn Èn sÜ nh− bµi “Chung Nam s¬n” cña hïng vÜ cña non n−íc mµ hoµ hîp trong V−¬ng Duy ®· thÓ hiÖn: sù quÊn quýt l·ng m¹n cña tù nhiªn nói Th¸i Êt cËn thiªn ®« vµ biÓn. B»ng t©m th¸i "®¨ng cao viÔn Liªn s¬n ®¸o h¶i ngu väng", thi nh©n ®ang say s−a th¶ tÇm B¹ch v©n håi väng hîp m¾t ®Õn tËn ch©n trêi, chît thu ¸nh nh×n Thanh ¸i nhËp khan v« vÒ ngay tr−íc mÆt nh− thÓ cã ai ®ã bçng Ph©n d· trung phong biÕn nhiªn ®Õn bªn lay ®éng. ChÝnh lµ s¾c nói vµ h¬i m©y cuån cuén d¹t dµo trªn ®Ønh ¢m t×nh chóng h¸c thï nói ®· kÐo thi nh©n tõ ¶o gi¸c xa vÒ víi Dôc ®Çu nh©n xø tóc ¶o gi¸c gÇn. Bøc mµn m©y tr¾ng bao C¸ch thuû vÊn tiÒu phu. quanh nhµ th¬ chuyÓn ®éng liªn tiÕp DÞch nghÜa: kh«ng ngõng, dï thi nh©n cã håi väng Nói Th¸i Êt ë gÇn kinh ®« (ngo¶nh l¹i nh×n) hay tø väng (nh×n Nói liÒn nhau ch¹y ®Õn tËn biÓn kh¾p bèn bªn), chóng vÉn tô hîp mÞt mï Nh×n lui thÊy m©y tr¾ng bao phñ ngay tr−íc m¾t. Kh«ng gian nh− bÞ chia c¾t thµnh hai m¶ng, m¶ng thø nhÊt lµ M©y xanh biÕc khi thÊy khi kh«ng tõ phÝa m¾t nh×n cña thi nh©n, m¶ng VÞ trÝ (ch©u T©n, L−¬ng) do ngän gi÷a cßn l¹i ®Òu lµ "b¹ch v©n", cuån cuén xoay thay ®æi vÇn. NÕu lµ tõ mét ®iÓm nh×n cè ®Þnh, Khi t¹nh im, hang hèc ph©n biÖt râ m¾t chóng ta sÏ ph¶i dõng l¹i ë ®©y, v× Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 80
  9. LuËt viÔn cËn… khã mµ xuyªn qua líp m©y dµy ®Æc vµ chóng ®Òu n−¬ng theo sù di chuyÓn viÔn lu«n chuyÓn vÇn tô hîp nh− vËy. Nh−ng cËn cña ®iÓm nh×n. Thi nh©n ë ®©y ®iÓm nh×n di ®éng, hay b−íc ch©n d¹o kh«ng chØ ph©n t¸n ®iÓm nh×n ®Ó quan nói cña thi nh©n ®· ®−a chóng ta xuyªn s¸t cho t−êng tËn mµ cßn th©m nhËp ®Õn qua tÇng m©y nµy. C¶nh chuyÓn ®ét tËn cïng thÕ giíi tù nhiªn qua nh÷ng t−ëng t−îng cña m×nh. ¶o gi¸c d−êng ngét, kh«ng cã "b¹ch v©n" mµ chØ cßn "thanh ¸i". Thùc ra, "thanh ¸i" hay nh− thay thÕ cho thÞ gi¸c. Vµ c¸i vÎ linh "b¹ch v©n" còng ®Òu lµ h¬i s−¬ng, lµ khÝ ®éng cña kh«ng gian thùc ra chØ lµ mét n−íc tô l¹i n¬i nói cao nµy. V× ®Ëm ®Æc c¸ch ®Ó t©m thÕ thi nh©n v−¬n tíi c¸i h− nªn mang s¾c tr¾ng, mµ lo·ng nh¹t nªn tÜnh kh«ng cïng. C¸i h− tÜnh ®ã lµ môc bÞ vÎ nói lÊn ¸t mµ thµnh mµu xanh. ®Ých cao nhÊt mµ thi nh©n theo ®uæi. M©y chØ ®Ëm ®Æc khi m¾t nh×n c¸ch xa Mét c¶m gi¸c siªu tho¸t nhÑ nhµng, tù chóng, cßn lóc ®· tíi gÇn vµ ®i xuyªn t¹i an nhiªn ®Ëm khÝ vÞ ThiÒn. Ng−êi ta qua, chóng trë nªn lo·ng nh¹t. V× vËy xem V−¬ng Duy lµ "thi PhËt" còng chÝnh khi s¾c tr¾ng biÕn ho¸ thµnh s¾c xanh, v× c¸i khÝ vÞ ®Ëm ®µ nµy v©y phñ hÇu kh¾p th¬ «ng. "b¹ch v©n" thµnh "thanh ¸i", ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ do sù chuyÓn ®éng Cã thÓ nãi, víi ®iÓm nh×n di ®éng, c¸c cña tù nhiªn mµ do sù di chuyÓn cña thi nh©n s¬n thuû Trung Hoa ®· ®¹t tíi b−íc ch©n con ng−êi. TÇm m¾t theo b−íc c¶nh giíi cao nhÊt cña nghÖ thuËt t¹o ch©n mµ kh¸m ph¸ nh÷ng kh«ng gian dùng kh«ng gian ®ång thêi chiÕm lÜnh míi l¹, c¶nh chuyÓn tõ xa ®Õn gÇn. Con ®−îc vò trô trong chØnh thÓ vÑn toµn ng−êi tõ "ng−ìng väng" ®Õn "håi väng" thèng nhÊt cña nã. B»ng ®iÓm nh×n di råi "nhËp khan", th©m nhËp hoµn toµn ®éng, c¸i chiÒu kÝch khã n¾m b¾t nhÊt vµo c¸i mªnh m«ng kh«ng cïng cña vò trong kh«ng gian lµ chiÒu kÝch h− ¶o ®· trô. Céng h−ëng bëi thêi gian, céng ®−îc c¸c thi nh©n lµm hiÓn lé qua nghÖ h−ëng bëi sù di chuyÓn, c¶nh "biÕn" tõ thuËt t−ëng t−îng phong phó cïng kh¶ thÊp lªn cao råi xuèng thÊp, tõ xa tíi n¨ng gîi h×nh bÊt tËn cña ng«n tõ. Còng gÇn råi l¹i ra xa. B−íc d¹o cña thi nh©n víi ®iÓm nh×n nghÖ thuËt nµy, kh«ng tõ ch©n nói lªn ®Ønh nói råi l¹i xuèng gian vµ thêi gian nh− ®−îc ®ång nhÊt nói, m¾t nh×n tõ tá sang mê råi l¹i tá. trong mét thÕ giíi, thÕ giíi cña nh÷ng Bµi th¬ dõng l¹i ë lóc m©y ®· tan, khÝ ®· h×nh t−îng nghÖ thuËt cô thÓ, sinh ®éng. t¹nh, thi nh©n ®· xuèng nói vµ n¬i nói Vµ thÕ giíi Êy chØ cã thÓ ®−îc thô c¶m cao ®· gÆp chç suèi s©u. KÕt thóc hµnh qua sù hoµ nhËp thèng nhÊt cña nhiÒu tr×nh kh¸m ph¸ trªn nói lµ gi©y phót nghØ ng¬i d−íi suèi. Êy lµ gi©y phót con gi¸c quan chø kh«ng ph¶i chØ lµ gãc nh×n cña mét thÞ gi¸c. Víi thÕ giíi nµy, Ên ng−êi hoµn toµn siªu tho¸t, hoµn toµn hoµ nhËp víi thiªn nhiªn. T©m th¸i con t−îng s©u s¾c mµ c¸c thi nh©n - häa sÜ ng−êi xoay chuyÓn trong tÜnh ®éng còng ®Ó l¹i cho chóng ta chÝnh lµ c¶m gi¸c vÒ bëi kh«ng gian vÇn vò trong thùc h− vµ sù biÕn chuyÓn kh«ng cïng cña §¹o vµ Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 81
  10. §ç thÞ hµ giang Sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn ®iÓm nh×n dßng l−u chuyÓn huyÒn diÖu cña ThiÒn. di ®éng vµ ®iÓm nh×n cè ®Þnh trong thñ Trong sù vËn ®éng cña §¹o vµ theo dßng ph¸p t¹o kh«ng gian cña th¬ s¬n thuû cã l−u chuyÓn cña ThiÒn, mét kh«ng gian thÓ xem lµ mét nghÖ thuËt võa ®Æc s¾c vò trô hiÖn sinh võa h÷u h×nh võa v« võa tinh tÕ. Nã kh«ng nh÷ng dùng l¹i h×nh. H÷u h×nh trong h×nh thÓ nói s«ng ®−îc d¸ng vÎ hoµn chØnh, thèng nhÊt nh−ng v« h×nh theo sinh khÝ cña chóng. cña tù nhiªn mµ cßn kh¾c häa ®−îc Con ng−êi th× lu«n mang kh¸t väng hoµ nh÷ng nÐt ®iÖu ch©n thùc, sinh ®éng cña nhËp víi kh«ng gian Êy. Muèn vËy, hä c¶nh quan s¬n thuû, võa t¹o Ên t−îng ph¶i n¾m b¾t ®−îc c¸i m¹ch xoay vÇn thÇn k× trong c¶m gi¸c ng−êi ®äc võa cña khÝ, nã Èn s©u trong sù c©n b»ng ©m chøng tá tµi n¨ng vµ khÐo lÐo trong nghÖ d−¬ng, trong sù t−¬ng sinh t−¬ng kh¾c thuËt héi häa cña thi nh©n. cña ngò hµnh. Trong th¬ vµ tranh s¬n thuû, sù xoay vÇn Êy thÓ hiÖn ë h×nh vÎ Chó thÝch cña nói (d−¬ng) lu«n ®i liÒn víi khÝ s¾c cña m©y (©m), sù l−u chuyÓn cña n−íc TrÇn ThÞ Thu H−¬ng (2001): NghÖ thuËt (1) (©m) b¾t nguån tõ sù tÜnh t¹i cña khe héi ho¹ trong th¬ s¬n thuû - ®iÒn viªn cña V−¬ng Duy, LuËn v¨n tèt nghiÖp ®¹i häc, §¹i nói (d−¬ng) vµ nói n−íc lu«n liÒn kÒ biÕn häc S− ph¹m Hµ Néi, tr.20. ho¸ trong th−a dµy, ®Ëm nh¹t, cã kh«ng, L−¬ng Duy Thø (Chñ biªn) (1997): §¹i (2) h− thùc... C¸i kh«ng gian s¬n thuû h÷u c−¬ng v¨n ho¸ ph−¬ng §«ng, Nxb Gi¸o dôc, Hµ t×nh t−¬ng giao t−¬ng hîp Êy t−îng Néi, tr.95. tr−ng cho sù h»ng th−êng v« tËn cña vò L©m Ng÷ §−êng (2005): Héi ho¹ Trung (3) Hoa qua lêi c¸c vÜ nh©n vµ danh ho¹, TrÞnh L÷ trô. N¾m b¾t c¸i khÝ m¹ch cña chóng dÞch, Nxb Mü thuËt, Hµ Néi, tr. 226. chÝnh lµ mét c¸ch chiÕm lÜnh nh−ng L©m Ng÷ §−êng (2005): Héi ho¹ Trung (4) kh«ng ph¶i ®Ó khèng chÕ mµ ®Ó hoµ nhËp Hoa qua lêi c¸c vÜ nh©n vµ danh ho¹, TrÞnh L÷ víi vò trô, víi thiªn nhiªn. Song vò trô lµ dÞch, Nxb Mü thuËt, Hµ Néi, tr. 113. v« h¹n mµ sù hoµ nhËp cña con ng−êi th× L©m Ng÷ §−êng (2005): Héi ho¹ Trung (5) Hoa qua lêi c¸c vÜ nh©n vµ danh ho¹, TrÞnh L÷ h÷u h¹n, ngò gi¸c cã thÓ nhËn ®−îc nh−ng dÞch, Nxb Mü thuËt, Hµ Néi, tr. 117. ph¶i ¶o gi¸c míi c¶m ®−îc, vµ kho¶nh L©m Ng÷ §−êng (2005): Héi ho¹ Trung (6) kh¾c c¶m thô ®ã còng chØ trong gi©y l¸t. Hoa qua lêi c¸c vÜ nh©n vµ danh ho¹, TrÞnh L÷ Cho nªn, di ®éng trong ®iÓm nh×n chÝnh lµ dÞch, Nxb Mü thuËt, Hµ Néi, tr. 66. NguyÔn ThÞ BÝch H¶i (2006): Thi ph¸p th¬ (7) mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ngâ hÇu gióp §−êng, Nxb ThuËn Ho¸, HuÕ, tr. 99. chóng ta më réng kh«ng gian vµ kÐo dµi (8) NguyÔn Kh¾c Phi - TrÇn §×nh Sö (1997): thêi gian, ®Ó c¶m thô tù nhiªn mét c¸ch VÒ thi ph¸p th¬ §−êng, Nxb §µ N½ng, tr. 24. trän vÑn, hµi hoµ. §©y còng lµ mét minh NguyÔn Kh¾c Phi (2006): NguyÔn Kh¾c (9) chøng sèng ®éng cho tÝnh hoµn chØnh cña Phi tuyÓn tËp, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi, tr. 382. t− duy nghÖ thuËt ph−¬ng §«ng. Nghiªn cøu trung quèc sè 3(82)-2008 82
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1643 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2