Báo cáo phát triển 2003 của Việt Nam

Chia sẻ: Albert Francois | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:137

Thêm vào BST

Báo xấu

145
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau giai đoạn bị chững lại do khủng hoảng ở Đông Á, Việt Nam lại tăng trưởng tương đối mạnh. Sự cải thiện này một phần là do một loạt các biện pháp chính sách đưa nền kinh tế theo một quỹ đạo tăng trưởng trung hạn tốt hơn. Lòng tin trong khu vực tư nhân được đẩy mạnh nhờ chương trình cải cách chi tiết được thông qua vào năm 2001.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo phát triển 2003 của Việt Nam

Ñoàng tieàn töông ñöông Ñôn vò tieàn = Ñoàng Tyû giaù 1US$ = 15.337 ñoàng (Thaùng 11/ 2002) Naêm taøi chính cuûa chính phuû Vieät Nam Töø ngaøy 1 thaùng Gieâng ñeán ngaøy 31 thaùng 12 Caùc töø vieát taét ADB Ngaân haøng Phaùt trieån Chaâu AÙ ASEAN Hieäp hoäi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ BCH TÖ Ban Chaáp haønh Trung öông CEPT Bieåu thueá öu ñaõi hieäu löïc chung CHXHCNVN Coäng hoaø Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam CIE Trung taâm Kinh teá Quoác teá CPRGS Chieán löôïc toaøn dieän veà taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo CLTT&GNTD Chieán löôïc toaøn dieän veà taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo CPNET Maïng löôùi Thoâng tin Quoác gia CPLAR Chöông trình hôïp taùc veà Caûi caùch Ñòa chính DANIDA Chöông trình Hoã trôï Phaùt trieån Quoác teá cuûa Ñan Maïch DFID Ban Phaùt trieån Quoác teá, söù quaùn Anh DHS Ñieàu tra söùc khoûe vaø daân soá hoïc ÑMPTDN Ban chæ ñaïo Ñoåi môùi vaø Phaùt trieån Doanh nghieäp EU Coäng ñoàng chung chaâu AÂu GDP Toång saûn phaåm Quoác noäi HIPC Nöôùc ngheøo trong tình traïng nôï traàm troïng HS Hoïc sinh IMF Quyõ Tieàn teä Quoác teá JETRO Toå chöùc Thöông maïi Ñoái ngoaïi Nhaät Baûn KH&ÑT Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö MFN Toái hueä quoác LÑTBXH Boä Lao ñoäng Thöông binh Xaõ hoäi NHTG/WB Ngaân haøng Theá giôùi ODA Nguoàn hoã trôï phaùt trieån chính thöùc OSS Cô cheá moät cöûa moät daáu OECD Toå chöùc Phaùt trieån vaø Hôïp taùc Kinh teá PRGF Khuoân khoå Giaûm ngheøo vaø Taêng tröôûng PRSC Tín duïng Hoã trôï Giaûm ngheøo QLKTTÖ Vieän Quaûn lyù Kinh teá Trung öông UNCTAD Hoäi nghò Lieân Hieäp Quoác veà Thöông maïi vaø Phaùt trieån UNICEF Quyõ Nhi ñoàng Lieân Hieäp Quoác US Myõ VAT Thueá Giaù trò Gia taêng VLSS Ñieàu tra möùc soáng daân cö Vieät Nam VPSC Coâng ty dòch vuï Tieát kieäm Böu ñieän Vieät Nam WTO Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi
LÔØI CAÛM ÔN Baùo caùo naøy do Ngaân haøng Theá giôùi soaïn thaûo vaø ñieàu phoái, vôùi ñoùng goùp ñaùng keå cuûa Ngaân haøng Phaùt trieån Chaâu AÙ veà lónh vöïc quaûn lyù nhaø nöôùc, nhaát laø phaàn 14 veà caûi caùch haønh chính. Baùo caùo cuõng laø keát quaû cuûa thaûo luaän vôùi caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch vaø ñaïi dieän cuûa caùc nhaø taøi trôï taïi Hoäi thaûo veà Thöïc hieän Chieán löôïc Taêng tröôûng vaø Giaûm ngheøo toaøn dieän 2003-2005, toå chöùc vaøo thaùng 10-2002 taïi Haûi Phoøng. Baùo caùo döïa vaøo nghieân cöùu phaân tích gaàn ñaây do chính phuû Vieät Nam, Ngaân haøng Theá giôùi vaø caùc nhaø taøi trôï khaùc toå chöùc thöïc hieän. Baùo caùo coøn tham khaûo caùc nghieân cöùu ñoäc laäp cuûa caùc hoïc giaû Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi. Baùo caùo do nhoùm coâng taùc, ñöùng ñaàu laø Martin Rama thöïc hieän, vôùi söï höôùng daãn chung cuûa Homi Kharas, Klaus Rohland, vaø Nisha Agrawal vaø yù kieán ñoùng goùp cuûa John Samy (ADB). Theo Larsen, Ñinh Tuaán Vieät vaø Toân Thaêng Long chòu traùch nhieäm veà phaàn 1 caäp nhaät tình hình kinh teá vó moâ gaàn ñaây; Phillippe Auffet, Theo Ib Larsen vaø Ñinh Tuaán Vieät vieát phaàn 2 veà töï do hoaù thöông maïi; Thomas Rose vaø Miguel Navarro-Martin laø taùc giaû chính cuûa phaàn 3 veà caûi caùch tín duïng vaø taøi chính; Daniel Riley Musson vaø Phaïm Minh Ñöùc ñoùng goùp vaøo phaàn 4 veà caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc; Amanda Carlier vaø Rob Swinkels soaïn thaûo phaàn 5 veà phaùt trieån khu vöïc tö nhaân, vôùi ñoùng goùp theâm cuûa Ziba Crammer vaø Deepak Khanna; Nguyeãn Theá Duõng vaø Christopher Gibbs vieát phaàn 6 veà ñaát ñai, phaàn 7 veà giaùo duïc do Mai Thò Thanh vieát cuøng vôùi Christopher Shaw; Samuel Lieberman, Nguyeãn Nguyeät Nga vaø Adam Wagstaff chòu traùch nhieäm veà phaàn 8 veà y teá, vôùi söï ñoùng goùp cuûa Sarah Bales; Anjali Acharya vieát phaàn 9 veà moâi tröôøng; Martin Rama vaø Nguyeãn Nguyeät Nga chòu traùch nhieäm phaàn 10 veà nhöõng taùc ñoäng xaõ hoäi; Soren Davidsen chòu traùch nhieäm phaàn 11 veà caûi caùch phaùp luaät, cuøng vôùi Jesper Kammersgaard; Edward Mountfield vieát phaàn 12 veà quaûn lyù chi tieâu coâng, vôùi hôïp taùc chaët cheõ cuûa Nguyeãn Vaên Minh; Martin Rama vaø Rob Swinkels laø taùc giaû cuûa phaàn 13 veà ñaàu tö coâng coäng; Ramesh B. Adhikari vaø Soren Davidsen vieát phaàn 14 veà caûi caùch haønh chính. Ngöôøi ñoïc phaûn bieän cho baùo caùo naøy laø Alan Johnson (DFID Haø Noäi), Will Martin (Ngaân haøng Theá giôùi), vaø David Shand (Ngaân haøng Theá giôùi). OÂng Leâ Ñaêng Doanh, Coá vaán Boä tröôûng Boä Keá hoaïch Ñaàu tö cuõng goùp yù cho Baùo caùo. Baùo caùo cuõng ñöôïc thaûo luaän vôùi caùc nhaø nghieân cöùu cuûa Ban Nghieân cöùu cuûa Thuû töôùng Chính phuû, Vieän Kinh teá, Vieän Quaûn lyù Kinh teá Trung öông, vaø Vieän Chieán löôïc Phaùt trieån. Soaïn thaûo taøi lieäu vaø hoã trôï in aán do Nguyeãn Thu Haèng, Phuøng Thò Tuyeát, Hoaøng Thanh Haø, Marisa Giuliani vaø Muriel S. Greaves.
MUÏC LUÏC Toùm taét toång quan ................................................................................................................ i Giôùi thieäu ................................................................................................................................ 1 I. Neàn kinh teá thò tröôøng ................................................................................................... 6 1. Duy trì tính oån ñònh ............................................................................................... 7 2. Thöông maïi chính laø cô hoäi ................................................................................ 14 3. Moät tröôøng hôïp thöû nghieäm cuûa caûi caùch ...................................................... 23 4. Tín duïng vaø ngaân haøng ...................................................................................... 32 5. Moät chaëng ñöôøng daøi phía tröôùc ...................................................................... 40 II. Phaùt trieån hoaø nhaäp ...................................................................................................... 48 6. Khôûi nguoàn töø ñaát ............................................................................................... 49 7. Thaùch thöùc trong giaùo duïc ................................................................................. 59 8. Nhöõng baát bình ñaúng ñaùng ngaïi veà y teá ........................................................ 66 9. Moâi tröôøng ............................................................................................................ 74 10. Caùc taùc ñoäng xaõ hoäi cuûa caûi caùch .................................................................... 78 III. Quaûn lyù nhaø nöôùc hieän ñaïi ........................................................................................ 85 12. Quaûn lyù chi tieâu coâng ........................................................................................ 90 13. Ñaàu tö coâng coäng ............................................................................................... 96 14. Caûi caùch haønh chính .......................................................................................... 103 Taøi lieäu tham khaûo ............................................................................................................ 111 Phuï luïc Thoáng keâ ............................................................................................................. 126 Khung Khung I: Thöïc hieän CLTT&GNTD ................................................................................ Khung 1: Nhöõng cam keát vaø tuyeân boá gaàn ñaây ........................................................ Khung 1.1: Vieät Nam ruûi ro ñeán möùc naøo? ................................................................. Khung 2.1: Gia nhaäp caùc hieäp ñònh thöông maïi khu vöïc vaø ña phöông .............. Khung 2.2: Taùc ñoäng cuûa vieäc Trung Quoác ra nhaäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi ñoái vôùi Vieät Nam .............................................................................................. . Khung 3.1: Caùc quy ñònh môùi veà caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc ....................... Khung 4.1: Ñaùnh giaù caùc nguyeân taéc chuû ñaïo Basel coøn haïn cheá ........................... Khung 4.2: Tieát kieäm böu ñieän ...................................................................................... Khung 5.1: Möôøi böôùc (vaø 68 ngaøy) ñeå baét ñaàu ........................................................ Khung 5.2: Kinh nghieäm cuûa Bình Döông .................................................................... Khung 5.3: Traùch nhieäm xaõ hoäi cuûa doanh nghieäp .................................................... Khung 6.1: Hôïp nhaát ñaát vaø naêng suaát .......................................................................
Khung 6.2: Giôùi vaø giaáy chöùng nhaän söû duïng ñaát .................................................... Khung 7.1: Lôïi töùc cuûa kyõ naêng trong neàn kinh teá chuyeån ñoåi ............................. Khung 8.1: Baûo hieåm y teá, ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi khoâng ngheøo ............................ Khung 8.2: Soáng vôùi tình traïng taøn taät ......................................................................... Khung 9.1: Coâng khai hoaù thoâng tin moâi tröôøng ôû Haø Noäi .................................... Khung 10.1: Quyõ hoã trôï lao ñoäng doâi dö .................................................................... Khung 11.1: Thaønh laäp Hieäp hoäi ngaønh ngheà ............................................................. Khung 12.1: Caùc khieám khuyeát chính cuûa thoâng tin quaûn lyù taøi chính .................. Khung 12.2: Caùc muïc tieâu cuûa Khuoân khoå chi tieâu trung haïn ................................ Khung 12.3: Thí ñieåm “khoaùn chi” taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh ............................ Khung 13.1: Quyõ Hoã trôï Phaùt trieån .............................................................................. . Khung 13.2: Lónh vöïc ñaàu tö vaø ngheøo ñoùi taïi Trung quoác vaø AÁn ñoä ................. Khung 14.1: Phaûi chaêng löông cuûa ngöôøi lao ñoäng trong khu vöïc nhaø nöôùc laø thaáp? ..................................................................................................................... Khung 14.2: Ñaùnh giaù sô boä cô cheá moät cöûa moät daáu .............................................. Khung 14.3: Phaân caáp vaø Chieán löôïc toaøn dieän veà taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo Khung 14.4: Caùc vaán ñeà trong vieäc thöïc hieän daân chuû ôû cô sôû .............................. Khung 14.5: Tieáp tuïc caûi caùch coâng taùc ñaáu thaàu ...................................................... Baûng Baûng I: Caùc muïc tieâu phaùt trieån cuûa Vieät Nam .......................................................... Baûng 1.1: Ñoäng löïc cuûa taêng tröôûng ............................................................................. Baûng 1.2: Xuaát khaåu taêng ôû möùc khieâm toán ............................................................... Baûng 1.3: Yeâu caàu taøi trôï vaø nguoàn taøi trôï (tyû ñoâ la) .............................................. Baûng 2.1: Nhöõng thay ñoåi lôùn trong chính saùch thöông maïi töø naêm 2000 .......... Baûng 2.2: Loä trình thueá suaát trong töông lai .............................................................. Baûng 2.3: Tyû leä baûo hoä höõu hieäu .................................................................................. Baûng 2.4: Cô sôû haï taàng lieân quan ñeán thöông maïi .................................................. Baûng 3.1: Chuyeån ñoåi ... vaø thaønh laäp môùi ................................................................. Baûng 4.1: Tín duïng cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ................................................. Baûng 5.1: Nhöõng doanh nghieäp môùi ñaêng kyù ............................................................. Baûng 5.2: Taàm quan troïng cuûa quan heä quen bieát ..................................................... Baûng 7.1: Tyû leä ñi hoïc ñuùng tuoåi tính theo vuøng ...................................................... Baûng 7.2: Tyû leä hoïc sinh boû hoïc vaø löu ban (%) ........................................................ Baûng 11.1: 17 öu tieân trong soá 250 kieán nghò chính saùch .......................................... Hình Hình I: Ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu cuûa Vieät Nam ........................................................ Hình 1.1: Taêng tröôûng kinh teá ñang nhích leân ............................................................ Hình 1.2: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi oån ñònh ......................................................... Hình 3.1: Tyû troïng cuûa khu vöïc nhaø nöôùc vaø tö nhaân .............................................
Hình 3.2: Hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp coå phaàn hoaù ........................................ Hình 3.3: Ñieàu gì thuaän lôïi vaø khoù khaên trong quaù trình coå phaàn hoaù ................ Hình 4.1: Thò phaàn cho vay theo loaïi hình toå chöùc tín duïng ................................... Hình 4.2: Xöû lyù nôï khoâng sinh lôøi trong naêm 2002 .................................................... Hình 7.1: Keát quaû hoïc moân toaùn cuûa hoïc sinh nam vaø hoïc sinh nöõ ...................... Hình 7.3: Vò trí tröôøng hoïc vaø keát quaû hoïc taäp ......................................................... Hình 7.4: Kieán thöùc cuûa giaùo vieân vaø thaønh tích hoïc taäp cuûa hoïc sinh ................. Hình 8.1: Coù caûi thieän, song khoâng phaûi cho taát caû moïi ngöôøi ............................... Hình 8.2: Caùc nguoàn taøi chính cho y teá ........................................................................ Hình 8.3: Tyû leä ngöôøi söû duïng caùc loaïi dòch vuï y teá khaùc nhau ............................ Hình 9.1: Caùc xu höôùng trong thaønh phaàn caáu taïo ñoä che phuû röøng ................... Hình 9.2: Ñaùnh baét thuyû saûn .......................................................................................... Hình 10.1: Toác ñoä taêng tröôûng tieâu duøng haøng naêm ................................................ Hình 10.2: Trôï caáp töø caùc chöông trình xaõ hoäi ........................................................... Hình 13.1: Taùc ñoäng öôùc tính cuûa ñöôøng boä tôùi möùc soáng, 1993-98 ......................
TOÙM TAÉT TOÅNG QUAN Sau giai ñoaïn bò chöõng laïi do khuûng hoaûng ôû Ñoâng AÙ, Vieät Nam laïi taêng tröôûng töông ñoái maïnh. Söï caûi thieän naøy moät phaàn laø do moät loaït caùc bieän phaùp chính saùch ñöa neàn kinh teá theo moät quyõ ñaïo taêng tröôûng trung haïn toát hôn. Loøng tin trong khu vöïc tö nhaân ñöôïc ñaåy maïnh nhôø chöông trình caûi caùch chi tieát ñöôïc thoâng qua vaøo naêm 2001. Caùc doanh nghieäp môùi cuûa tö nhaân hieän ñang ñöôïc thaønh laäp vôùi toác ñoä 1,600 doanh nghieäp moãi thaùng, vaø vaøo ñaàu naêm 2002, Hoäi nghò Trung öông 5 ñaõ daønh cho khu vöïc tö nhaân söï uûng hoä maïnh meõ nhaát. Caùc nhaø ñaàu tö ñang phaûn öùng tích cöïc tröôùc nhöõng tuyeân boá vaø cam keát caûi caùch maø Vieät Nam ñöa ra. Ñaát nöôùc ñang ñöôïc xeáp haïng toát hôn bôûi caùc toå chöùc xeáp haïng quoác teá veà ruûi ro quoác gia vaø tình hình kinh teá vó moâ cuõng oån ñònh. Maëc duø thò tröôøng beân ngoaøi coù nhöõng baát lôïi veà nhu caàu vaø giaù, xuaát khaåu döï kieán seõ nhích leân do coù nhöõng noã löïc töï do hoùa thöông maïi, bao goàm hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ. Taêng tröôûng kinh teá maïnh ñang ñi keøm vôùi möùc nôï nöôùc ngoaøi ôû möùc kieåm soaùt ñöôïc. Vieãn caûnh thuaän lôïi naøy, keát hôïp vôùi tieàm naêng taêng tröôûng daøi haïn ñaùng keå cuûa Vieät Nam, cho thaáy raèng aûnh höôûng cuûa cuoäc khuûng hoaûng Ñoâng AÙ ñaõ ñi qua. Moät giai ñoaïn vôùi taêng tröôûng GDP cao, coù leõ ôû möùc 7% moät naêm, laø hoaøn toaøn coù theå. Cuõng nhö trong giai ñoaïn cuûa nhöõng naêm 90, Vieät Nam coù theå böôùc vaøo moät giai ñoaïn thònh vöôïng. Tuy nhieân, ñaùnh giaù laïc quan naøy veà trieån voïng kinh teá vó moâ khoâng neân daãn ñeán tinh thaàn töï maõn. Trong giai ñoaïn taêng tröôûng cao tröôùc ñaây, moät caâu hoûi then choát laø lieäu Vieät Nam coù chuyeån sang kinh teá thò tröôøng ñöôïc khoâng. Coøn ngaøy nay, caâu hoûi laø loaïi kinh teá thò tröôøng naøo. Cuõng vaäy, giai ñoaïn taêng tröôûng cao tröôùc ñaây ñaõ ñi keøm vôùi giaûm ngheøo ñaùng keå. Naêm 1998, ngöôøi ngheøo chieám 37% daân soá, so vôùi tæ leä 58% 5 naêm tröôùc ñoù. Caâu hoûi cuûa ngaøy hoâm nay laø: ngöôøi ngheøo lieäu coù coøn tieáp tuïc ñöôïc höôûng lôïi trong giai ñoaïn taêng tröôûng nhanh laàn naøy nhö giai ñoaïn tröôùc khoâng? Vieät Nam ñaõ cam keát phaùt trieån veà coâng baèng xaõ hoäi. Chieán löôïc taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo toaøn dieän (CLTT& GNTD) môùi hoaøn taát gaàn ñaây ñaõ bieán chieán löôïc chuyeån ñoåi sang kinh teá thò tröôøng vôùi ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa thaønh nhöõng haønh ñoäng cuï theå cuûa chính phuû. Noù nhaèm vaøo vieäc môû cöûa ñaát nöôùc vôùi neàn kinh teá toaøn caàu trong thaäp kyû tôùi, vaø taïo ra moät saân chôi bình ñaúng giöõa khu vöïc nhaø nöôùc vaø tö nhaân. Noù nhaán maïnh raèng coâng cuoäc chuyeån ñoåi naøy phaûi vì ngöôøi ngheøo, vaø löu yù raèng cuõng seõ ñoøi hoûi phaûi coù ñaàu tö maïnh hôn vaøo noâng thoân vaø nhöõng vuøng tuït haäu, vaø thöïc hieän caûi caùch töø töø hôn so vôùi nhöõng gì maø caùc chuyeân gia quoác teá thöôøng khuyeán caùo. Noù cuõng chuù troïng maïnh vaøo giaûm ngheøo vaø coâng baèng xaõ hoäi, vaø vaøo moät neàn quaûn trò nhaø nöôùc hieän ñaïi hôn. CLTT&GNTD laø moät saûn phaåm cuûa chính phuû Vieät Nam, vôùi söï tham gia cuûa taát caû caùc cô quan vaø ban ngaønh höõu quan trong quaù trình soaïn thaûo. Tính chuû quyeàn vaø quyeát taâm ñoù laø moät daáu hieäu ñaùng möøng. Nhöõng thaùch thöùc ôû phía tröôùc Coù 3 thaùch thöùc quan troïng ôû phía tröôùc. Thöù nhaát, lieân quan ñeán tieáp tuïc ñaåy maïnh caûi caùch. Trong 3 naêm qua, chính phuû Vieät Nam ñaõ coù moät loaït nhöõng cam keát ñaày aán töôïng, vaø ñaõ thoâng qua nhieàu saùng kieán nhaèm ñaåy nhanh quaù trình chuyeån ñoåi sang kinh teá thò tröôøng. Nhöng, nhöõng noã löïc naøy ñaõ tieán trieån khoâng ñoàng ñeàu, vaø moät soá trong ñoù coù theå ñang maâu thuaãn nhau. Tieán boä nhanh trong töï do hoùa thöông maïi vaø hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi laïi ñang khoâng aên khôùp vôùi söï chaäm laïi trong caûi caùch doanh i
VIEÄT NAM: THÖÏC CAM HIEÄN KEÁT nghieäp nhaø nöôùc. Coù nguy cô laø nhöõng doanh nghieäp khoâng ñöôïc caûi caùch, moät khi phaûi ñoái maët vôùi caïnh tranh trong thò tröôøng saûn phaåm, seõ tìm caùch chuyeån gaùnh naëng do söï keùm hieäu quaû cuûa mình sang moät ngaønh khaùc trong neàn kinh teá, thoâng qua vieäc ñoøi trôï caáp coâng khai hoaëc gia taêng caùc khoaûn nôï quaù haïn. Ñieàu quan troïng khoâng keùm laø caùc quyeát ñònh ngaøy caøng ñöôïc thöïc hieän ôû caáp ñòa phöông. Tieán boä khoâng ñoàng ñeàu trong phaùt trieån khu vöïc tö nhaân giöõa caùc ñòa phöông theå hieän khoù khaên trong vieäc gaén quaù trình hoaïch ñònh chính saùch cuï theå ôû caáp ñòa phöông vôùi nhöõng cam keát vaø ñònh höôùng chung cuûa chính phuû. Nhöõng vaán ñeà töông töï naûy sinh ôû haàu heát caùc chính saùch ngaønh. Thaùch thöùc quan troïng thöù hai maø Vieät Nam phaûi ñoái maët laø vieäc giaûm ngheøo. Giai ñoaïn phaùt trieån thònh vöôïng sau ñoåi môùi noåi baät leân moät ñieàu laø noù khoâng ñi keøm vôùi söï gia taêng ñaùng keå veà baát bình ñaúng. Caùc chæ soá toång hôïp veà baát bình ñaúng nhö heä soá Gini veà cô baûn vaãn giöõ nguyeân trong nhöõng naêm 90. Caùc phaân tích moå xeû saâu hôn cho thaáy raèng ngöôøi ngheøo ñöôïc lôïi hôn ngöôøi giaøu, xeùt theo nghóa töông ñoái. Söï keát hôïp giöõa taêng tröôûng nhanh vaø möùc ñoä baát bình ñaúng giöõ oån ñònh giaûi thích cho nhöõng thaønh töïu cuûa Vieät Nam trong giaûm ngheøo. Tuy nhieân, neáu khoâng coù moät haønh ñoäng kieân quyeát thì baát bình ñaúng coù khaû naêng seõ gia taêng, thaäm chí laø ñaùng keå, trong giai ñoaïn taêng tröôûng môùi. Ñoù laø do taùc duïng leân ngheøo ñoùi cuûa vieäc phaân chia laïi ñaát ñai ôû noâng thoân giôø ñaây coù leõ ñaõ gaàn heát. Ñoàng thôøi, hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi seõ khieán kyõ naêng lao ñoäng trôû neân coù giaù trò, do ñoù baát bình ñaúng trong giaùo duïc seõ bieán thaønh baát bình ñaúng ngaøy caøng gia taêng trong cô hoäi thu nhaäp. Söï cheânh leäch giöõa noâng thoân vaø thaønh thò ñang lôùn leân, cuõng nhö cheânh leäch giöõa nhöõng ngöôøi coù theå taän duïng ñöôïc nhöõng lôïi ích cuûa toaøn caàu hoùa ñem laïi vaø nhöõng ngöôøi bò tuït haäu. Baát bình ñaúng gia taêng trong söùc khoûe cuõng khoâng theå bò boû qua. Thaùch thöùc thöù 3 maø Vieät Nam phaûi ñoái maët, vaø chaéc chaén khoâng phaûi thaùch thöùc nhoû nhaát, laø caûi thieän chaát löôïng quaûn lyù nhaø nöôùc. Seõ khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc hai thaùch thöùc kia neáu khoâng coù moät neàn haønh chính höõu hieäu, ñöôïc hoã trôï bôûi nhöõng coâng cuï quaûn lyù taøi chính thích hôïp. Vieäc thöïc hieän caùc caûi caùch cô caáu vaø caûi thieän caùc keát quaû xaõ hoäi laø nhöõng nhieäm vuï ñoøi hoûi phaûi coù moät chính phuû thöïc thi ñöôïc vieäc naøy. Nhöng khuoân khoå phaùp lyù, heä thoáng ngaân saùch vaø cô caáu haønh chính cuûa Vieät Nam moät phaàn vaãn coøn thöøa höôûng töø thôøi kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung, vaø khoâng hoaøn toaøn thích nghi vôùi nhöõng nhu caàu hieän nay. Söï thieáu aên khôùp naøy laø nguyeân nhaân gaây hieäu quaû kinh teá thaáp. Noù cuõng daãn ñeán nhöõng quan heä khoâng laønh maïnh giöõa caùc doanh nghieäp (caû nhaø nöôùc vaø tö nhaân) vôùi quan chöùc chính phuû. Söï keát hôïp cuûa nhöõng boä phaän ngaøy caøng giaøu coù ôû ñoâ thò vôùi quan nieäm cho raèng giaøu coù ñi keøm vôùi tham nhuõng ñaõ chöùng toû laø ñieàu gaây toån haïi ôû caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc. Neáu Vieät Nam khoâng khaéc phuïc ñöôïc vaán ñeà quaûn trò nhaø nöôùc, vaø ñeå cho nhöõng lôïi ích cuïc boä thaâu toùm heát nhöõng khoaûn chi trôï caáp, ñeå buø laïi söï keùm hieäu quaû cuûa mình, thì giai ñoaïn phaùt trieån môùi sau naøy seõ bò coi laø thöù “taêng tröôûng vay möôïn”. Tình hình hieän nay ôû Vieät Nam coù theå ñöôïc dieãn giaûi thoâng qua laêng kính cuûa moâi tröôøng chính saùch chung, vaø so saùnh noù vôùi caùc nöôùc khaùc. Ñaùnh giaù veà chính saùch vaø theå cheá quoác gia cuûa Ngaân haøng Theá giôùi ñaõ xem xeùt 20 chæ tieâu: 4 lieân quan ñeán quaûn lyù kinh teá, 6 lieân quan ñeán caùc chính saùch cô caáu, 5 lieân quan ñeán caùc chính saùch bình ñaúng xaõ hoäi vaø 5 lieân quan ñeán quaûn trò nhaø nöôùc. Keát quaû cuûa ñaùnh giaù ñoù ñöôïc trình baøy thaønh sô ñoà trong hình I. Moät chính saùch caøng xa taâm cuûa sô ñoà thì chaát löôïng cuûa lónh vöïc ñoù caøng toát. Naêm 1998, vaøo ñaàu cuoäc khuûng hoaûng Ñoâng AÙ, ñieåm maïnh chính cuûa Vieät Nam laø trong quaûn lyù kinh teá vó moâ vaø caùc chính saùch bình ñaúng xaõ hoäi. Veà caû hai khía caïnh, Vieät Nam vöôït troäi hôn möùc trung bình cuûa caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp. Caùc chæ soá naøy töông ñöông vôùi cuûa 20% nhöõng nöôùc thaønh coâng nhaát trong nhoùm naøy. Yeáu keùm ii
chính cuûa Vieät Nam naèm ôû chính saùch cô caáu vaø quaûn trò nhaø nöôùc, trong ñoù soá ñieåm khoâng cao hôn möùc trung bình cuûa caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp. Boán naêm sau, ñaõ coù tieán boä ñaùng keå trong quaûn lyù kinh teá vó moâ. Vaø coøn coù caû tieán boä veà maët caûi caùch cô caáu, nhaát laø trong thöông maïi vaø khu vöïc taøi chính. Ñoù chính laø nhöõng caûi thieän caên baûn taùi taïo laïi loøng tin cuûa caùc nhaø ñaàu tö, vaø nhìn chung, ñaùnh daáu moät giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá môùi. Nhöng caùc chæ tieâu veà cô caáu vaãn bò tuït haäu. Tieán boä trong nhöõng lónh vöïc khaùc coøn khieâm toán hôn nhieàu, vaø ñoái vôùi moät soá chæ tieâu döôøng nhö khoâng coù tieán boä gì. Vieät Nam vaãn daãn ñaàu trong bình ñaúng vaø hoøa nhaäp xaõ hoäi, vaø ñaõ caûi thieän caên baûn naêng löïc phaân tích ngheøo ñoùi. Nhöng lôïi theá cuûa Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp trong lónh vöïc naøy giôø ñaây ñaõ chöõng laïi. Trong quaûn trò nhaø nöôùc, coù böôùc tieán quan troïng trong quaûn lyù ngaân saùch, nhöng ít coù baùo caùo veà caùc chæ tieâu khaùc. Quaûn trò nhaø nöôùc laø moät lónh vöïc maø Vieät Nam coøn nhieàu vieäc phaûi laøm. Xu höôùng hieän nay Nhöõng yeáu toá caên baûn trong oån ñònh kinh teá vó moâ laø toát, vaø vieäc thoâng qua caùc caûi caùch cô caáu ñaõ ñem laïi loøng tin ngaøy caøng taêng trong neàn kinh teá. Naêm 2002, döï kieán taêng tröôûng GDP thöïc teá laø khoaûng 6%, cho thaáy coù söï caûi thieän so vôùi naêm tröôùc. Thaønh tích taêng tröôûng naøy duy trì ñöôïc laø do coù gia taêng trong tieâu duøng noäi ñòa. Ñaàu tö cuõng laø moät nguoàn taêng tröôûng quan troïng trong naêm 2002, cho thaáy söï phuïc hoài naøy laø beàn vöõng. Vieäc nhieàu doanh nghieäp môùi thaønh laäp vaø loøng tin vöõng maïnh hôn cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñaõ ñaåy toác ñoä ñaàu tö voán leân vaø ñöa con soá nhöõng doanh nghieäp môùi ñaêng kyù leân gaàn 50.000 doanh nghieäp trong giai ñoaïn 2 naêm. Ñeán thaùng 7- 2002, rieâng ñaàu tö cuûa nhöõng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû môùi trong khu vöïc kinh teá chính thöùc ñaõ laø khoaûng 40 nghìn tyû ñoàng (töông ñöông 2,7 tyû ñoâ la). Con soá naøy töông ñöông 9% GDP. Khu vöïc tö nhaân chính thöùc cuõng söû duïng khoaûng 1 trieäu lao ñoäng, gaàn baèng hai phaàn ba soá lao ñoäng trong caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc. Khu vöïc ngoaøi nhaø nöôùc trong nöôùc vaãn tieáp tuïc daãn ñaàu trong taêng tröôûng. Saûn xuaát cheá taïo taêng maïnh, vôùi khu vöïc tö nhaân trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi coù tyû leä taêng iii
VIEÄT NAM: THÖÏC CAM HIEÄN KEÁT tröôûng saûn löôïng haøng naêm laàn löôït laø 19% vaø 15%. Vôùi möùc taêng saûn löôïng so cuøng kyø naêm tröôùc laø 12%, thaønh töïu cuûa khu vöïc nhaø nöôùc trôû neân khieâm toán hôn. Ñieàu naøy phaûn aùnh söï chuyeån ñoåi daàn daàn cuûa Vieät Nam sang kinh teá thò tröôøng, vôùi nhieàu doanh nghieäp nhaø nöôùc ngaøy caøng phaûi ñöùng tröôùc aùp löïc caïnh tranh vaø haïn cheá ngaân saùch cöùng. Khu vöïc tö nhaân chính thöùc trong neàn kinh teá ñaõ vöôït khu vöïc nhaø nöôùc veà maët tyû leä taêng giaù trò gia taêng, ít nhaát laø töø naêm 1997. Hoaït ñoäng xuaát khaåu cho ñeán nay thì keùm ngoaïn muïc hôn. Trong taùm thaùng ñaàu naêm 2002, xuaát khaåu giaûm 1,7% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Söï suy giaûm naøy moät phaàn laø do giaù daàu thoâ vaø moät soá maët haøng khaùc giaûm, nhöõng maët haøng chieám hôn moät phaàn tö trong toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân, ñeán thaùng 8 vaø thaùng 9 ñaõ coù söï ñaûo ngöôïc veà tình hình xuaát khaåu, vaø taêng tröôûng cho caû naêm döï kieán laø khoaûng 7%. Coù theå döï kieán ñaït taêng tröôûng xuaát khaåu ñaùng keå do coù tieán boä trong töï do hoaù thöông maïi, bao goàm caû hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ, baét ñaàu coù hieäu löïc töø naêm 2001. Laäp tröôøng ngaân saùch vaãn giöõ quan ñieåm thaùi ñoä thaän troïng, vôùi möùc thaâm huït ngaân saùch döï kieán xaáp xæ 2.5% GDP, khoâng keå cho vay laïi, trong naêm 2002. Toång möùc chi ngaân saùch ñaõ ñöôïc kieàm cheá. Chi ñaàu tö ñaõ taêng trong naêm 2001 ñeå caûi taïo cô sôû haï taàng bò luõ luït taøn phaù, nhöng nay khoâng tieáp tuïc taêng nöõa. Caû tyû troïng cuûa chi ñaàu tö vaø chi thöôøng xuyeân trong GDP ñeàu giaûm trong naêm 2002. Chính saùch tín duïng tieáp tuïc ñöôïc kieàm cheá, theo saùt vôùi chöông trình ñöôïc IMF hoã trôï. Ñieàu ñaùng noùi laø möùc taêng tín duïng cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñöôïc giöõ ôû möùc thaáp hôn so vôùi thoaû thuaän. Naêm 2002, laïm phaùt ñaït möùc 4,3%, taêng töø khoâng hoaëc hôi aâm trong nhöõng naêm tröôùc. Khaû naêng traû nôï nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam öôùc tính laø seõ beàn vöõng trong trung vaø daøi haïn, ñieàu naøy coù leõ khieán Vieät Nam khoâng ñöôïc xeáp vaøo loaïi ñöôïc giaûm nôï trong Chöông trình caùc nöôùc ngheøo maéc nôï traàm troïng (HIPC). Khoái löôïng nôï nöôùc ngoaøi chöa traû hieän nay öôùc tính vaøo khoaûng 13,3 tyû ñoâ la tính ñeán cuoái naêm 2002. Soá nôï naøy chieám 37% GDP vaø 84% xuaát khaåu, vôùi nghóa vuï traû nôï haøng naêm chieám 8% xuaát khaåu. Haàu heát nhöõng khoaûn nôï naøy laø theo ñieàu khoaûn öu ñaõi, coù nghóa laø vôùi möùc laõi suaát raát thaáp. Caùch nhìn nhaän cuûa caùc cô quan xeáp haïng veà Vieät Nam cuõng nhaát quaùn vôùi khaû naêng beàn vöõng trung haïn naøy. Luoàng voán töø nöôùc ngoaøi ñöa vaøo cuõng oån ñònh, hoaëc thaäm chí gia taêng. Maëc duø thoâng tin veà maët naøy coøn haïn cheá, song nguoàn kieàu hoái cuûa ngöôøi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi ñaõ trôû thaønh moät nguoàn ngoaïi teä quan troïng, vaø coù theå vöôït möùc 2 tyû ñoâ la trong naêm 2002. Caùc cam keát ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp ñaõ giaûm so vôùi naêm 2001, nhöng möùc thöïc hieän thì khoâng. Nhìn chung, luoàng voán thöïc teá cuûa nöôùc ngoaøi ñöa vaøo coù xu höôùng nhích leân. Söï oån ñònh töông ñoái trong ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp thöôøng ñöôïc ñem so saùnh vôùi möùc taêng raát lôùn trong caùc cam keát ôû Trung Quoác. Nhöng cho ñeán nay toaøn boä khu vöïc Ñoâng AÙ ñeàu coù löôïng ñaàu tö nöôùc ngoaøi giaûm. Thöïc hieän caûi caùch Tieáp tuïc thöïc hieän caûi caùch cô caáu trong khu vöïc doanh nghieäp vaø taøi chính, caûi thieän quaûn lyù chi tieâu coâng vaø ñaàu tö coâng laø ñieàu caên baûn nhaèm ñaûm baûo cho tình hình nôï trong nöôùc duy trì ôû möùc beàn vöõng trong trung haïn. Tieán ñoä coøn cheânh leäch giöõa caùc cuoäc caûi caùch cuõng laø moät moái lo ngaïi. Ñaëc ñieåm cuûa tình hình hieän nay laø tieán boä khoâng ñoàng ñeàu trong cuoäc haønh trình ñi ñeán phaùt trieån. Trong khi töï do hoaù thöông maïi tieán trieån ñeàu, thaäm chí coøn nhanh hôn döï kieán, thì nhöõng lónh vöïc khaùc tieán boä laïi chaäm hôn nhieàu, neáu khoâng muoán noùi laø hoaøn toaøn chöõng laïi. Neáu caùc doanh iv
nghieäp nhaø nöôùc khoâng theå ñöông ñaàu vôùi caïnh tranh ngaøy caøng gia taêng trong thò tröôøng saûn phaåm, thì hoï seõ gaëp khoù khaên trong vieäc traû nôï, gaây theâm gaùnh naëng cho khoái löôïng nôï khoù ñoøi voán ñaõ lôùn cuûa heä thoáng ngaân haøng. Khaû naêng seõ coù theâm doanh nghieäp hoaït ñoäng trong lónh vöïc ngaân haøng cuûa Vieät Nam laïi caøng gaây aùp löïc cho khu vöïc nhaø nöôùc hieän coøn moät boä phaän chöa ñöôïc caûi caùch. Ñieàu ñoù khoâng coù yù muoán noùi raèng töï do hoaù thöông maïi caàn laøm chaäm laïi, hoaëc phaûi ñaûo ngöôïc laïi nhöõng tieán boä ñaõ ñaït ñöôïc. Trong voøng 15 naêm, thueá quan ñaõ giaûm xuoáng, vaø nhieàu haïn cheá ñònh löôïng ñaõ ñöôïc baõi boû, cheá ñoä tyû giaù ñaõ ñöôïc töï do hoaù. Vaø vaãn coøn quyeát taâm duy trì theo höôùng naøy, theå hieän baèng vieäc kyù keát hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät-Myõ, vaø ñang coù nhöõng böôùc ñaøm phaùn ñeå gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theå giôùi (WTO). Vôùi nhöõng cam keát ñaõ ñöa ra, Vieät Nam seõ chæ thieät thoøi neáu cöù trì hoaõn vieäc gia nhaäp WTO. Chi phí cho vieäc gia nhaäp seõ caøng taêng theo thôøi gian, vaø ñeán 2005 coù theå seõ taêng raát nhieàu, khi keát thuùc chöông trình nghò söï phaùt trieån Doha. Hôn nöõa, vieäc Trung Quoác gia nhaäp WTO gaàn ñaây ñaõ ñöa Vieät Nam vaøo theå baát lôïi. Vaø do WTO coù ngaàm yù phaân bieät ñoái xöû ñoái vôùi nhöõng nöôùc khoâng phaûi thaønh vieân, neân vieäc gia nhaäp seõ ñöa Vieät Nam vaø vò theá coù lôïi hôn ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình tröôùc nhöõng haøng raøo phi lyù cho haøng xuaát khaåu cuûa mình. Caùch laøm nöõa laø phaûi taêng cöôøng nhöõng caûi caùch cô caáu khaùc. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, keá hoaïch caûi caùch döï truø seõ xaép xeáp laïi vaø chuyeån ñoåi sôû höõu cuûa 1.700 doanh nghieäp trong giai ñoaïn 2001-2005. Coâng cuï chính ñeå thöïc hieän chuyeån theå laø coå phaàn hoaù, maø theo laäp luaän thì khoâng gioáng hoaøn toaøn vôùi vieäc tö nhaân hoaù. Coå phaàn hoaù laø moät quaù trình trong ñoù moät phaàn hoaëc toaøn boä voán cuûa nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp seõ ñöôïc baùn döôùi hình thöùc coå phieáu vôùi giaù döïa treân giaù trò soå saùch cuûa taøi saûn. Song treân thöïc teá, khoù coù theå thöïc hieän neáu khoâng coù söï ñoàng yù cuûa giaùm ñoác vaø ña soá ngöôøi lao ñoäng. Caùc coâng cuï caûi caùch khaùc bao goàm baùn, cho thueâ, khoaùn, vaø thanh lyù. Maët khaùc, nhöõng doanh nghieäp naèm trong danh muïc daøi goàm nhöõng ngaønh ñöôïc coi laø “chieán löôïc” seõ ñöôïc cô caáu laïi, nhöng vaãn naèm trong tay nhaø nöôùc. Maëc duø nhöõng noã löïc ñeå chuyeån theå vaø cô caáu laïi doanh nghieäp nhaø nöôùc cho ñeán nay laø ñuùng tieán ñoä, nhöng tieán boä thì coøn chaäm. Hieän taïi, caùc cô cheá caûi caùch ñöôïc aùp duïng môùi chæ laø töï nguyeän, chöù chöa phaûi laø baét buoäc caùc doanh nghieäp phaûi chuyeån ñoåi. Söï mieãn cöôõng trong saép xeáp vaø ñoåi môùi doanh nghieäp naøy laø deã hieåu khi maø tình traïng thöøa ngöôøi laø phoå bieán, vaø saép xeáp laïi seõ coù theå daãn ñeán vieäc sa thaûi haøng loaït. Nhöõng khoaûn nôï quaù lôùn cuõng laøm nhuït trí ngöôøi mua coå phaàn. Maëc duø cô cheá ñeàn buø nhaèm khuyeán khích töï nguyeän thoâi vieäc môùi ñöôïc ñöa ra, song cô cheá ñeå giaûi quyeát nôï khoù ñoøi cho ñeán nay môùi chæ coù hieäu löïc moät phaàn. Nhöng söï chaäm laïi trong quaù trình chuyeån theå döôøng nhö coøn phaûn aùnh söï khaùng cöï cuûa nhieàu giaùm ñoác doanh nghieäp nhaø nöôùc, nhöõng ngöôøi coù theå bò maát quyeàn lôïi neáu doanh nghieäp do hoï quaûn lyù seõ thuoäc dieän chuyeån ñoåi sôû höõu. Moät keá hoaïch caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc môùi ñang ñöôïc soaïn thaûo. Teân cuûa nhöõng doanh nghieäp thuoäc dieän chuyeån ñoåi seõ ñöôïc coâng boá, chæ roõ thôøi haïn phaûi chuyeån ñoåi. Tuy nhieân, vieäc giaùm saùt vaø cöôõng cheá quaù trình naøy coù theå vaãn coøn yeáu. Caùc cô cheá môùi cuõng ñang ñöôïc caân nhaéc ñeå giaûi quyeát nôï cuûa nhöõng doanh nghieäp nhaø nöôùc chuyeån theå. Nhöng cuï theå thì coøn chöa roõ. Ñieàu then choát laø thieát keá phuø hôïp ñeå traùnh vieäc taïo ñoäng cô khuyeán khích tieáp tuïc taêng nôï xaáu, ñoàng thôøi phaûi giaûm thieåu nguy cô cho ngaân saùch. Thoâng tin toát hôn veà doanh nghieäp nhaø nöôùc cuõng giuùp cuûng coá quaù trình naøy. Boä Taøi chính ñang soaïn thaûo nhöõng tieâu chuaån keá toaùn môùi ñeå ban haønh naêm 2003. Vieäc aùp duïng nhöõng tieâu chuaån naøy seõ coù taùc duïng lôùn v
VIEÄT NAM: THÖÏC CAM HIEÄN KEÁT trong naâng cao tính minh baïch. Nhöng hieäu quaû cuûa noù laïi tuøy thuoäc raát nhieàu vaøo nhöõng yeâu caàu khai baùo ñöôïc neâu cuï theå vaø nhöõng cô cheá thi haønh ñöôïc aùp duïng. Trong khu vöïc ngaân haøng, boán ngaân haøng thöông maïi quoác doanh lôùn vaãn chieám 73% toång taøi saûn cuûa toaøn heä thoáng. Nhöng trong thaäp kyû qua nhöõng ngaân haøng naøy ñaõ phaùt trieån töø nhöõng keânh cho vay chính saùch chuyeân bieät sang thaønh nhöõng trung gian taøi chính ñònh höôùng thöông maïi nhieàu hôn, vôùi nhöõng tieán boä roõ reät trong naêm 2001 vaø 2002. Nhöõng ngaân haøng thöông maïi quoác doanh naøy hieän ñöôïc boå sung bôûi moät soá ngaân haøng coå phaàn, ngaân haøng lieân doanh, vaø chi nhaùnh vaø vaên phoøng ñaïi dieän cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Beân caïnh ñoù, coøn coù söï gia taêng nhanh choùng veà möùc ñoä tieàn teä hoùa trong neàn kinh teá Vieät Nam. Tyû leä giöõa tín duïng ngaân haøng treân GDP ñaõ taêng töø 13% naêm 1990 leân 27% naêm 1995 vaø 44% naêm 2000. Taêng tröôûng cuûa khu vöïc taøi chính phi ngaân haøng, nhaát laø ngaønh baûo hieåm, cuõng raát ñaùng keå, maëc duø quy moâ tuyeät ñoái cuûa khu vöïc naøy vaãn coøn nhoû. Söï chuyeån dòch naøy cuûa khu vöïc taøi chính trong moät soá lónh vöïc vôùi tieán ñoä trong taàm kieåm soaùt, vaø trong moät soá lónh vöïc khaùc chæ mang tính thaêm doø vaø khôûi ñoäng. Nhöng nhöõng thay ñoåi naøy khoâng phaûi laø khoâng coù giaù phaûi traû. Tieáp tuïc cho vay chính saùch trong nhöõng naêm 90, vaø kyõ naêng tín duïng cuõng haïn cheá khi tín duïng taêng tröôûng nhanh ñaõ daãn ñeán söï tích tuï cuûa nhöõng khoaûn nôï khoâng sinh lôøi. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, chính phuû baét tay vaøo moät cuoäc caûi caùch quan troïng ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng thoâng qua moät chöông trình taùi cô caáu vaø taùi caáp voán trong nhieàu naêm. Tieán boä trong giaûi quyeát nhöõng khoaûn nôï khoâng sinh lôøi cuõ vaãn coøn chaäm. Khoù khaên chính laø vôùi nhöõng khoaûn nôï khoâng theá chaáp, chuû yeáu laø cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc. Caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh caûm thaáy khoù khaên trong ñaït muïc tieâu giaûi quyeát nôï, do chaäm treã trong caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc. Ñeå tieán tôùi, quy cheá vaø giaùm saùt ñoái vôùi khu vöïc ngaân haøng caàn ñöôïc naâng caáp nhaèm thuùc ñaåy ñònh höôùng hoaït ñoäng thöông maïi. Ñaùnh giaù chaát löôïng taøi saûn vaø nhöõng ruûi ro khaùc trong hoaït ñoäng ngaân haøng phaûi trôû thaønh coâng vieäc haøng ngaøy cuûa caùc thanh tra. Caùc chuaån möïc kieåm toaùn quoác teá phaûi ñöôïc aùp duïng. Vaø Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam caàn taäp trung nhieàu hôn vaøo chöùc naêng chính cuûa ngaân haøng trung öông vaø giaùm saùt caùc ngaân haøng. Veà phaùt trieån khu vöïc tö nhaân, ñaõ coù söï thay ñoåi ñaùng keå trong thaùi ñoä nhôø coù vieäc ban haønh Luaät Doanh nghieäp naêm 2000, vaø gaàn ñaây hôn laø Hoäi nghò Trung öông 5, khoaù 9 vaøo thaùng 3-2002 ñaõ chính thöùc uûng hoä. Keå töø khi ban haønh luaät naøy, soá doanh nghieäp ñaêng kyù vaø keát quaû hoaït ñoäng cuûa khu vöïc tö nhaân chính thöùc ñaõ taêng moät caùch ngoaïn muïc. Nhöng baát chaáp nhöõng tieán boä naøy, khu vöïc tö nhaân chính thöùc trong nöôùc ôû Vieät Nam vaãn coøn raát nhoû beù vaø töông ñoái mong manh. Ñeán naêm 2002, noù chæ môùi chieám chöa ñaày 4% GDP, 6% saûn löôïng coâng nghieäp cheá taïo, vaø khoaûng 3% toång soá vieäc laøm. Taêng tröôûng cuûa khu vöïc tö nhaân seõ coù taàm quan troïng thieát yeáu ñeå thu huùt ñöôïc 1,2 trieäu lao ñoäng môùi moãi naêm. Ñeå duy trì ñöôïc ñaø taêng tröôûng theo thôøi gian, vieäc caûi thieän moâi tröôøng kinh doanh seõ laø caàn thieát. Hieän taïi, saân chôi cho caùc loaïi hình doanh nghieäp ôû Vieät Nam coøn xa môùi laø bình ñaúng. Caùc nhoùm doanh nghieäp khaùc nhau, duø laø doanh nghieäp nhaø nöôùc, doanh nghieäp nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp tö nhaân chính thöùc, hay hoä kinh doanh, moãi loaïi laïi chòu söï ñieàu chænh cuûa luaät leä vaø quy ñònh rieâng. Tieáp caän vôùi nhöõng thò tröôøng chính nhö ñaát ñai vaø voán cuõng khaùc nhau giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp, daãn ñeán nhöõng haønh vi khaùc nhau cuûa caùc doanh nghieäp. Taàm nhìn vaø caùch ñieàu haønh ôû caùc caáp ñòa phöông cuõng raát quan troïng. Chính quyeàn ñòa phöông coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caùc thò tröôøng yeáu toá saûn xuaát, giaáy pheùp hoaït ñoäng, pheâ duyeät ñaàu tö, ñaêng kyù kinh doanh, vaø caùc theå loaïi thanh tra taïi choã. vi
Baát bình ñaúng gia taêng? Giai ñoaïn taêng tröôûng maø Vieät Nam traûi qua trong thaäp kyû 90 laø raát coù lôïi cho ngöôøi ngheøo. Ñieàu naøy phaàn lôùn laø nhôø caûi caùch ñaát ñai. Vieäc phaân boå vaø caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát cho caùc hoä noâng thoân, nôi haàu heát ngöôøi ngheøo sinh soáng, ñaõ taïo ra söï phaân phoái laïi ñaùng keå cuûa caûi. Söï phaân boå naøy cuõng laø nguoàn chính laøm taêng saûn löôïng noâng nghieäp. Nhöng caûi caùch ñaát ñai chæ laø bieän phaùp can thieäp moät laàn, daãn ñeán möùc tieâu duøng cuûa hoä taêng, nhöng khoâng nhaát thieát laø taïo ra tyû leä taêng tröôûng beàn vöõng trong tieâu duøng. Thöïc teá, nhöõng hoä noâng thoân chæ döïa vaøo noâng nghieäp laø nhöõng hoä ngheøo nhaát; nhöõng hoä ña daïng hoùa ñöôïc sang nhöõng vieäc laøm phi noâng nghieäp thì khaù giaû hôn. Nhöõng caûi thieän vaø taêng cöôøng hieäu quaû tieáp theo trong phaân boå quyeàn söû duïng ñaát coù theå seõ khoâng coù taùc ñoäng gioáng nhau ñoái vôùi tình traïng ngheøo ñoùi. Thaäm chí noù coøn laøm cho moät boä phaän trôû neân deã coù nguy cô toån thöông hôn. Neáu khoâng ñöôïc laøm caån thaän, phaân ñaát ôû mieàn nuùi coù theå coù taùc haïi ñeán caùc nhoùm daân toäc thieåu soá. Caáp chöùng nhaän cho coäng ñoàng laø moät giaûi phaùp caàn thaêm doø, ñaëc bieät laø cho caùc nhoùm daân toäc thieåu soá, nhöõng ngöôøi maø theo truyeàn thoáng khoâng thöøa nhaän ñaát ñai laø quyeàn cuûa rieâng töøng hoä. Söï phaùt trieån thò tröôøng ñaát ñai ñoâ thò coù theå thuaän lôïi hôn cho ngöôøi ngheøo, baèng caùch laøm cho nhaø ôû ñoâ thò vöøa vôùi khaû naêng cuûa hoï hôn. Moät taøi saûn quan troïng nöõa laø kyõ naêng, tay ngheà, cuõng coù theå gaén vôùi tình traïng baát bình ñaúng gia taêng. Hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi seõ laøm taêng lôïi suaát thu veà töø giaùo duïc. Trong giai ñoaïn ñaàu chuyeån ñoåi sang kinh teá thò tröôøng, thu nhaäp khoâng khaùc xa nhau laém giöõa caùc trình ñoä hoïc vaán. Nhöng moät xu höôùng gia taêng möùc lôïi suaát theo trình ñoä giaùo duïc trong thò tröôøng lao ñoäng ñaõ baét ñaàu roõ neùt trong nhöõng naêm 90. Khi neàn kinh teá tieáp tuïc hoäi nhaäp hôn vôùi thò tröôøng toaøn caàu, möùc thuø lao traû cho kyõ naêng coù leõ seõ taêng. Söï baát bình ñaúng hieän nay trong tyû leä ñi hoïc vaø söï thaønh ñaït seõ bieán thaønh nhöõng baát bình ñaúng lôùn hôn trong thu nhaäp. Do ñoù, cheânh leäch giöõa noâng thoân vaø thaønh thò seõ gia taêng. Cheânh leäch giöõa nhöõng ngöôøi coù ñuû trình ñoä ñeå taän duïng ñöôïc lôïi ích cuûa toaøn caàu hoaù vaø nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng ñoù cuõng seõ gia taêng. Nhöõng chính saùch trong lónh vöïc xaõ hoäi, nhaát laø trong giaùo duïc vaø y teá, laø chìa khoaù ñeå ngaên chaën baát bình ñaúng gia taêng, hoaëc ít nhaát laø khoâng gia taêng thaùi quaù trong giai ñoaïn taêng tröôûng môùi cuûa neàn kinh teá Vieät Nam. Söï gia taêng tyû leä nhaäp hoïc ôû Vieät Nam laø ñaày aán töôïng, vaø tyû leä naøy laø ngang nhau cho caû nam vaø nöõ. Trong 5 naêm qua, tyû leä nhaäp hoïc ñaõ taêng gaáp ñoâi ôû baäc trung hoïc cô sôû, vaø gaáp 4 ôû baäc phoå thoâng trung hoïc. Tuy nhieân, thöû thaùch ñeå ñöa nhoùm treû em coøn laïi ñi hoïc tieåu hoïc vaãn coøn khaù lôùn, do nhöõng treû em naøy thöôøng thuoäc nhöõng vuøng ngheøo vaø xa xoâi. Cuõng vaäy, tyû leä hoïc sinh tieåu hoïc coù hoïc löïc veà toaùn vaø ñoïc hieåu keùm coøn töông ñoái lôùn, nhaát laø ôû nhöõng hoïc sinh ngheøo. Môû roäng phaïm vi vaø naâng cao chaát löôïng giaùo duïc, giaûm chi phí cho ngöôøi ngheøo laø caàn thieát ñeå ngaên chaën khoâng cho baát bình ñaúng gia taêng thaùi quaù trong giai ñoaïn taêng tröôûng môùi cuûa neàn kinh teá Vieät Nam. Trình ñoä hoïc vaán cao vaø ñöôïc phaân boá ñoàng ñeàu cuõng laø chìa khoaù ñeå laøm cho giai ñoaïn taêng tröôûng môùi beàn vöõng hôn veà daøi haïn. Tieáp tuïc hoäi nhaäp kinh teá toaøn caàu seõ caàn coù löïc löôïng lao ñoäng coù kyõ naêng. Thieáu nhöõng lao ñoäng coù tay ngheà, caùc kyõ thuaät vieân vaø caùc nhaø quaûn lyù ñaõ laø vaán ñeà noåi leân ôû haàu heát caùc trung taâm kinh teá naêng ñoäng. Töø khía caïnh naøy, roõ raøng coù moái lieân heä giöõa giaùo duïc vaø hieäu quaû. vii
VIEÄT NAM: THÖÏC CAM HIEÄN KEÁT Tuy vaäy, môû roäng phaïm vi vaø caûi thieän chaát löôïng giaùo duïc coøn ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng thay ñoåi quan troïng trong quaûn lyù chi tieâu vaø ñaàu tö coâng, bao goàm phaân boå nguoàn löïc giöõa caùc ngaønh vaø trong moät ngaønh. Phaân boå giöõa caùc tænh cuõng quan troïng, nhaát laø do ngaøy caøng phaûi döïa vaøo nguoàn thu cuûa ñòa phöông nhieàu hôn. Moät xu höôùng gia taêng baát bình ñaúng trong keát quaû veà söùc khoûe cuõng ñaùng lo ngaïi. Vieät Nam ñaõ caûi thieän ñöôïc roõ reät caùc chæ tieâu söùc khoûe trong nhöõng thaäp kyû qua. Tyû leä töû vong treû em vaø baø meï ñaõ giaûm xuoáng ngang vôùi möùc cuûa nhöõng nöôùc coù thu nhaäp ñaàu ngöôøi cao gaáp hai ñeán ba laàn. Suy dinh döôõng ôû treû em, maëc duø coøn cao theo tieâu chuaån quoác teá, nhöng ñaõ giaûm ñaùng keå trong nöûa cuoái thaäp kyû 90. Nhöng ñoàng thôøi, coù söï cheânh leäch ngaøy caøng nhieàu giöõa ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi giaøu. Tyû leä töû vong treû döôùi 5 tuoåi khoâng giaûm ôû boä phaän ngheøo nhaát trong daân cö. Thuoác thieát yeáu ñaõ reû ñi, nhöng nhöõng khoaûn tieàn chi traû cho khaùm chöõa beänh coøn khaù cao, vaø coù leõ laø ngöôøi ngheøo khoâng coù khaû naêng chi traû. Hieän töôïng naøy coù xu höôùng ñi keøm vôùi vieäc daàn daàn aùp duïng cô cheá thò tröôøng trong heä thoáng y teá. Khaéc phuïc vaán ñeà maát caân ñoái ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng thay ñoåi trong cô cheá taøi trôï cho y teá. Vieäc phaân boå nguoàn löïc noùi chung giöõa caùc ngaønh caàn phaûi ñöôïc xem xeùt laïi. Nhöng phaân boå nguoàn löïc giöõa caùc cô sôû y teá vaø caùc caáp cuõng laø ñieàu caàn laøm. Caàn chuù troïng hôn vaøo phoøng beänh (hôn laø chöõa beänh) vaø chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu, nhaát laø ôû caáp tænh. Moät ñieàu caàn laøm nöõa laø giaûi quyeát tình traïng baát bình ñaúng dai daúng trong keát quaû söùc khoûe gaén vôùi vieäc döïa vaøo nguoàn thu cuûa tænh. Coù theå ñaõ ñeán luùc Vieät Nam caàn toång keát laïi heä thoáng baûo hieåm y teá. Taêng tröôûng nhanh cuûa Vieät Nam cuõng ñang keøm theo vieäc laøm toån haïi ñeán taøi nguyeân thieân nhieân vaø giaûm chaát löôïng moâi tröôøng. Ñaát tieáp tuïc bò xuoáng caáp, trong khi ña daïng sinh hoïc bò ñe doïa. Ñoä che phuû röøng coù caûi thieän ñoâi chuùt, nhöng chaát löôïng vaãn coøn laø ñieàu ñaùng ngaïi. Taïi thaønh phoá vaø thò traán, oâ nhieãm khoâng khí, nöôùc vaø chaát thaûi raén caàn ñöôïc xöû lyù, trong khi caùc dòch vuï moâi tröôøng chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu. Caùc taøi nguyeân ven bôø vaø bieån cuõng ñang bò aûnh höôûng nghieâm troïng. Söï xuoáng caáp moâi tröôøng ñang aûnh höôûng naëng neà leân ngöôøi ngheøo, thoâng qua taùc ñoäng leân söùc khoûe vaø cuoäc soáng cuûa hoï. Ngöôøi ngheøo thöôøng deã bò toån thöông nhaát tröôùc thieân tai. Caùc caûi caùch kinh teá, nhö töï do hoùa thöông maïi vaø chuyeån ñoåi doanh nghieäp nhaø nöôùc, coù theå daãn ñeán moät soá ngöôøi bò thua thieät. Trong khi caû nöôùc ñöôïc lôïi nhieàu, thì caûi caùch cuõng coù theå coù nhöõng taùc ñoäng khaùc nhau leân nhöõng boä phaän khaùc nhau. Do chính phuû ñaët öu tieân vaø phaùt trieån vôùi coâng baèng xaõ hoäi, neân caàn coù nhöõng cô cheá phuø hôïp ñeå giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi bò thieät thoøi. Maïng an sinh xaõ hoäi cuõng caàn ñöôïc thieát laäp ñeå öùng phoù vôùi nhöõng taùc haïi do nhöõng xaùo troän khoâng tröïc tieáp lieân quan ñeán caûi caùch, nhö nhöõng aûnh höôûng leân tình traïng söùc khoûe hoaëc xuoáng caáp moâi tröôøng. Vaán ñeà laø maïng an sinh xaõ hoäi coù ñuû ñeå laøm cho giai ñoaïn taêng tröôûng môùi ôû Vieät Nam coù lôïi cho ngöôøi ngheøo hay khoâng. Trong moät soá tröôøng hôïp, coù theå xaùc ñònh ñöôïc nhöõng ñoái töôïng bò thieät thoøi, vaø coù theå xem xeùt nhöõng cô cheá ñeå khaéc phuïc nhöõng taùc haïi. Maïng an sinh xaõ hoäi daønh cho ngöôøi lao ñoäng doâi dö trong doanh nghieäp nhaø nöôùc chính laø tröôøng hôïp naøy. Töø naêm 2002, quyõ do Boä Taøi chính quaûn lyù ñaõ chi traû trôï caáp thoâi vieäc moät caùch roäng raõi hôn so vôùi nhöõng quy ñònh cuûa Boä Luaät Lao ñoäng chi traû cho nhöõng ngöôøi lao ñoäng maát vieäc do chuyeån theå doanh nghieäp nhaø nöôùc. Nhöng trong moät soá tröôøng hôïp khaùc, taùc ñoäng gaây xaùo troän do caûi caùch gaây ra seõ ít hôn, neân phaûi loaïi boû nhöõng bieän phaùp höôùng ñoái töôïng. viii
So vôùi caùc nöôùc ngheøo, Vieät Nam coù moät maïng an sinh saâu roäng. Hôn nöõa, nguoàn kinh phí ñöôïc chuyeån qua ñaây ñaõ taêng nhieàu theo thôøi gian. Maïng an sinh xaõ hoäi cuõng mang tính luõy tieán. Caùc hoä ngheøo nhaän ñöôïc trôï caáp lôùn hôn caùc hoä giaøu, tính theo tyû leä trong tieâu duøng cuûa hoï. Vaø heä thoáng naøy coøn trôû neân luõy tieán hôn do nguoàn kinh phí ñöôïc ñöa vaøo ñaây taêng leân. Nhöng möùc trôï caáp ít oûi, tính theo tyû leä trong tieâu duøng cuûa hoä, cho thaáy raèng maïng an sinh töï noù khoâng theå laøm thay ñoåi ñöôïc tình hình ngheøo ñoùi vaø baát bình ñaúng. Veà laâu daøi, caùch toát nhaát maø Vieät Nam coù theå laøm cho taêng tröôûng vì ngöôøi ngheøo vaø haïn cheá vieäc gia taêng baát bình ñaúng naèm ôû choã khaùc. Moät khu vöïc tö nhaân huøng maïnh, ñem laïi cô hoäi vieäc laøm cho ngöôøi ngheøo ôû noâng thoân vaø ngöôøi nhaäp cö ôû ñoâ thò laø chìa khoùa ñeå giaûm ngheøo. Cung öùng höõu hieäu dòch vuï cô baûn, daãn ñeán lôïi ích laâu daøi trong thaønh tích giaùo duïc vaø y teá, laø ñieàu caên baûn ñeå ngaên chaën söï gia taêng baát bình ñaúng. Tuy nhieân tieán boä trong chöông trình caûi caùch cô caáu, daãn ñeán tieáp tuïc phaùt trieån khu vöïc tö nhaân, vaø trong chöông trình xaõ hoäi, daãn ñeán phaùt trieån con ngöôøi cao hôn, seõ khoù ñaït ñöôïc neáu khoâng coù caûi thieän caên baûn trong quaûn trò nhaø nöôùc. Quaûn trò nhaø nöôùc hieän ñaïi Khi Vieät Nam böôùc vaøo giai ñoaïn môùi cuûa taêng tröôûng cao, vieäc môû roäng hoaït ñoäng kinh teá coù theå ñi nhanh hôn vieäc hieän ñaïi hoùa khuoân khoå phaùp lyù. Ñaûm baûo quyeàn sôû höõu taøi saûn, tính minh baïch trong tö phaùp vaø luaät phaùp vaø ñieàu caàn thieát ñeå tieáp tuïc thu huùt ñaàu tö vaø taïo vieäc laøm. Quyeàn khieáu kieän cuûa coâng daân, yeâu caàu ñöôïc giaûi quyeát nhöõng thaéc maéc laø ñieàu caên baûn ñeå caûi thieän caùc dòch vuï coâng trong nhöõng lónh vöïc nhö y teá vaø giaùo duïc. Thöïc hieän hieäu quaû phaùp luaät laø then choát ñeå traùnh laïm duïng vaø tham nhuõng. Trong taát caû nhöõng lónh vöïc naøy, coøn nhieàu vieäc caàn phaûi laøm. Phaùt trieån luaät phaùp cuûa Vieät Nam ñöôïc hình thaønh töø vieäc chuyeån ñoåi töø kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung sang kinh teá thò tröôøng vôùi ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Töï do hoaù kinh teá, hoäi nhaäp vôùi theá giôùi, vaø moät chöông trình xaõ hoäi ñaõ laøm neàn taûng cho quaù trình caûi caùch phaùp luaät ñöôïc dieãn ra treân thöïc teá. Moät neàn moùng quan troïng ñeå tieáp tuïc caûi caùch phaùp luaät laø Ñaùnh giaù nhu caàu phaùp lyù, ñöôïc tieán haønh trong naêm 2001 vaø 2002. Tuy nhieân, caùc bieän phaùp chính saùch noù ñaët ra noùi ñuùng hôn laø moät danh saùch caùc muïc tieâu. Seõ caàn nhöõng noã löïc ñaùng keå ñeå bieán chuùng thaønh nhöõng chöông trình cuï theå. Neáu moät cô caáu quaûn lyù phuø hôïp ñeå caûi caùch phaùp luaät khoâng ñöôïc laäp ra, thì keá hoaïch haønh ñoäng coù theå khoâng ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu. Ñeå ñaït ñöôïc phaùt trieån coâng baèng xaõ hoäi cuõng caàn phaûi lieân tuïc noã löïc nhaèm caûi thieän quaûn lyù chi tieâu coâng. Heä thoáng quaûn lyù hieän taïi cuûa Vieät Nam coù caû ñieåm maïnh laãn ñieåm yeáu. Trong khi chính phuû ñaõ coù moät soá tieán boä toát trong khaéc phuïc nhöõng ñieåm yeáu, thì coøn caàn phaûi coù caûi caùch saâu hôn nöõa. Caùc quaù trình ñeå öu tieân hoaù chi tieâu vaãn coøn chöa coù taùc duïng. Vieäc thieáu moät khuoân khoå ngaân saùch ñaùng tin caäy cho nhieàu naêm cuõng coù nghóa laø laäp keá hoaïch chi tieâu ñöôïc tieán haønh maø khoâng tham khaûo ñeán nhöõng haïn cheá trung haïn veà nguoàn löïc. Öu tieân hoaù ñöôïc thöïc hieän rieâng reõ cho chi xaây döïng cô baûn (do Boä Keá hoaïch & Ñaàu tö phuï traùch) vaø chi thöôøng xuyeân (do Boä Taøi chính phuï traùch), vôùi nhöõng maát caân ñoái lôùn giöõa hai loaïi naøy. Coøn thieáu roõ raøng trong phaân ñònh vai troø cuûa caùc boä ngaønh vaø caùc tænh trong öu tieân hoaù chi tieâu, vôùi nhöõng chæ tieâu thieáu hieän thöïc do trung öông ñeà ra taïi caùc boä ngaønh, sau ñoù thì caùc tænh phaàn nhieàu laø phôùt lôø ñi. Moät böôùc caên baûn nöõa laø phaûi coù keát hôïp chaët cheõ trong xaây döïng ngaân saùch. Vieät Nam caàn tieán xa hôn quaù trình “hai ngaân saùch rieâng” naøy. Chi xaây döïng cô baûn vaø chi ix
VIEÄT NAM: THÖÏC CAM HIEÄN KEÁT thöôøng xuyeân phaûi ñöôïc keát hôïp trong cuøng moät khuoân khoå chi tieâu trung haïn, vôùi moät khuoân khoå kinh teá vó moâ duy nhaát vôùi nhöõng muïc tieâu phaùt trieån duy nhaát. Nhöng tieán boä theo höôùng naøy ñang bò aûnh höôûng bôûi vieäc thieáu nhöõng heä thoáng thoâng tin quaûn lyù taøi chính. Caùc cô cheá ñeå löu giöõ vaø baùo caùo thoâng tin hieän nay coøn raát phaân taùn, chaäm treã vaø khoâng ñaùng tin caäy. Cuûng coá vaø keát hôïp heä thoáng thoâng tin quaûn lyù taøi chính laø böôùc cô baûn tieáp theo. Thoâng tin quaûn lyù taøi chính yeáu keùm seõ laø trôû ngaïi ñeå tieáp tuïc giao quyeàn vaø phaân caáp cho chính quyeàn ñòa phöông. Baát luaän vieäc thoáng nhaát hai cô cheá chi tieâu coâng seõ dieãn ra vôùi toác ñoä naøo, thì cuõng caàn coù nhöõng bieän phaùp khaùc ñeå cuûng coá chöông trình ñaàu tö coâng coäng. Chöông trình naøy naûy sinh nhö laø söï toång hôïp cuûa caùc chieán löôïc vaø keá hoaïch caáp quoác gia, caáp vuøng, caáp tænh vaø caáp ngaønh. Vieäc soaïn thaûo chöông trình tuaân thuû moät quaù trình phöùc taïp ñeå ñi ñeán nhaát trí, bao goàm vieäc ra quyeát ñònh cuûa taát caû caùc taùc nhaân trong neàn kinh teá. Vaên baûn ñöa ra laø moät danh muïc caùc döï aùn coù theå ñöôïc thöïc hieän trong kyø keá hoaïch tôùi. Vieäc aùp duïng moät heä thoáng thoâng tin, cho pheùp phaân loaïi caùc döï aùn theo nguoàn voán, ngaønh vaø vuøng seõ giuùp gaén caùc chính saùch ñaàu tö vôùi caùc muïc tieâu phaùt trieån. Caùc böôùc quan troïng theo höôùng naøy ñaõ ñöôïc tieán haønh cho chöông trình ñaàu tö coâng coäng 2001-2005. Tuy nhieân, moät cô sôû döõ lieäu soáng cuûa nhöõng döï aùn lôùn, bao goàm caû ñaùnh giaù veà lyù do kinh teá, vaø tính öu tieân do ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo, cuõng caàn phaûi ñöôïc thieát laäp. Con ñöôøng ñi ñeán quaûn trò nhaø nöôùc toát cuûa moãi nöôùc ñeàu khaùc nhau, tuyø thuoäc vaøo vaên hoaù, truyeàn thoáng haønh chính, ñieàu kieän kinh teá, vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Heä thoáng haønh chính cuûa Vieät Nam, döïa vaøo moâ hình truyeàn thoáng, coøn mang nhieàu nhöôïc ñieåm. Tuy nhieân, chính phuû ñaõ ñöa ra nhöõng tín hieäu roõ trong nhöõng naêm gaàn ñaây veà caûi caùch heä thoáng haønh chính. Chöông trình caûi caùch vaø ñoåi môùi ñöa ra moät taàm nhìn vöôn xa vaø taùo baïo. Caûi caùch nhaân söï laø moät boä phaän trong ñoù. Chöông trình caét giaûm bieân cheá ñaõ ñöôïc thieát laäp, ban ñaàu nhaèm giaûm 15% soá bieân cheá, nhöng ñeán nay môùi ñaït ñöôïc ít tieán boä. Trong chöøng möïc naøo ñoù, ñieàu naøy cuõng toát, khi maø chöa coù raø soaùt laïi chöùc naêng, vai troø vaø tieán boä coâng vieäc trong heä thoáng haønh chính. Coøn coù döï ñònh raø soaùt laïi löông cho khoái coâng chöùc, nhöng chöa coù böôùc thöïc teá naøo ñöôïc tieán haønh. Moät moái quan taâm thích ñaùng ôû ñieåm naøy laø seõ caàn moät nguoàn kinh phí khoång loà ñeå taêng löông ñoàng loaït. Tuy nhieân, coøn chöa roõ coù phaûi caû boä maùy coâng chöùc thöïc söï ñöôïc traû löông thaáp hay khoâng. Caùc caùn boä kyõ thuaät vaø chuyeân moân coù theå kieám ñöôïc löông khaù hôn neáu laøm trong khu vöïc tö nhaân, nhöng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ôû nhöõng baäc thaáp, thì löông cuûa hoï trong khu vöïc phi chính thöùc coù theå thaáp hôn nhieàu. Taêng löông ñoàng loaït do ñoù seõ khoâng gaén löông coâng chöùc theo thò tröôøng. Moät boä phaän nöõa trong chöông trình caûi caùch laø aùp duïng maùy tính vaø nhöõng boä phaän ngoaïi vi cuûa noù cho coâng taùc haønh chính. Caùc trôû ngaïi trong lónh vöïc naøy lieân quan ñeán thieáu luaät veà kyõ thuaät maïng, bao goàm caû luaät veà tính rieâng tö, chöõ kyù ñieän töû, chöùng nhaän, vaø tính hôïp leä. Ñieàu quan troïng khoâng keùm laø nhöõng bieän phaùp vaø haønh ñoäng ñeå raø soaùt laïi vaø tinh giaûn caùc thuû tuïc. Cô cheá moät cöûa chính laø moät thaønh töïu roõ reät nhaát trong caûi caùch haønh chính ôû caáp ñòa phöông. Maëc duø möùc ñoä vaø phaïm vi coù khaùc nhau, nhöng taát caû ñeàu phuïc vuï moät khu vöïc ñòa lyù, vaø coù xu höôùng hoaït ñoäng ñöôïc ôû caáp huyeän. Thöû thaùch lôùn nhaát trong thöïc hieän caûi caùch kinh teá, caûi thieän dòch vuï coâng vaø haønh chính coâng chính laø trong phaân caáp. Vôùi daân soá laø 78 trieäu ngöôøi, Vieät Nam coù moät cô caáu chính quyeàn ñòa phöông goàm 3 caáp. Ngoaøi caáp quoác gia, coøn coù chính quyeàn ñòa x