Báo cáo quốc gia của việt nam về các khu bảo tồn và phát triển

Chia sẻ: TRẦN THỊ THANH HẰNG | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

200
lượt xem 61
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Năm 1999 , Bộ kế hoạch và đầu tư và chương trình phát triển liên hợp quốc đã hoàn thành nghiên cứu về viện trợ chính thức cho lĩnh vực môi trường của việt nam. Nghiên cứu này cho thấy ở việt nam , tuy số lượng và diện tích các khu bảo tồn đều tăng mạnh nhưng đa dạng sinh học vẫn tiếp tục bị suy giảm. Các nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm này phần lớn có liên quan đến nhận thức hạn chế về vai trò của các khu bảo tồn trong phát triển...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo quốc gia của việt nam về các khu bảo tồn và phát triển

B¸o c¸o §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn quèc gia B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn Khu vùc h¹ lu s«ng Mª K«ng
1 §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn t¹i bèn níc khu vùc h¹ lu s«ng Mª K«ng B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn Bé N«ng nghiÖp vµ Bé Thuû s¶n Bé Tµi nguyªn Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ M«i trêng
2 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn XuÊt b¶n: ICEM, Indooroopilly, Queensland, Australia C¸c Ên phÈm cña §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn ®îc xuÊt b¶n víi sù tµi trî cña C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn §an M¹ch, C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn Thuþ SÜ, C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn ¤x-tr©y-lia, Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸, ChÝnh phñ V¬ng quèc Hµ Lan vµ Uû ban s«ng Mª K«ng. B¶n quyÒn: © 2003 International Centre for Environmental Management TrÝch dÉn: ICEM, 2003. B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn.§¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn t¹i bèn níc khu vùc h¹ lu s«ng Mª K«ng, Indooroopilly, Queensland, ¤x-tr©y-lia. 66 trang. ISBN: 0 975033 24 7 ThiÕt kÕ chÕ b¶n: Patricia Halladay, Lª Thu Lan vµ C«ng ty Th¬ng M¹i & TiÕp ThÞ Kim §« ¶nh trang b×a: Iris Uyttersprot C¸c ¶nh kh¸c do David Hulse (tr. 13), Paul Insua-Cao (tr. 19, 23, 24, 40, 41), Iris Uyttersprot (tr. 28, 31, 32, 35, 38, 49) vµ WWF/Ben Hayes (tr. 15, 18, 25, 42, 45, 46) ChÞu tr¸ch nhiÖm in: Xëng in SAVINA IUCN ViÖt Nam Ên phÈm cã t¹i: Côc KiÓm L©m ICEM I.P.O Box 60 70 Blackstone Street, Bé N«ng nghiÖp vµ 13A TrÇn Hng §¹o Ph¸t triÓn n«ng th«n Indooroopilly, 4068, Hµ Néi - ViÖt Nam sè 2 Ngäc Hµ Queensland, Australia §T: 84 4 9330012/3 §T: 61 7 38786191 Hµ Néi - ViÖt Nam Fax: 84 4 8258794 §T: 84 4 7335676 Fax: 61 7 38786391 Th ®iÖn tö: office@iucn.org.vn Fax: 84 4 7335685 www.icem.com.au www.mekong-protected-areas.org C¸c trÝch dÉn ®Þa lý còng nh c¸c dÉn liÖu trong Ên phÈm nµy kh«ng thÓ hiÖn quan ®iÓm cña ICEM hoÆc c¸c tæ chøc tham gia kh¸c vÒ vÞ trÝ ph¸p lý cña bÊt kú quèc gia, vïng l·nh thæ hoÆc bÊt kú mét khu vùc nµo, hoÆc quyÒn h¹n cña c¸c quèc gia, vïng l·nh thæ vµ khu vùc ®ã, hoÆc vÒ c¸c ®êng biªn giíi. Ên phÈm nµy ®îc phÐp t¸i xuÊt b¶n cho môc ®Ých gi¸o dôc hoÆc c¸c môc ®Ých phi th¬ng m¹i kh¸c kh«ng cÇn xin phÐp b¶n quyÒn víi ®iÒu kiÖn ph¶i ®¶m b¶o trÝch dÉn nguån ®Çy ®ñ. Nghiªm cÊm t¸i xuÊt b¶n Ên phÈm nµy ®Ó b¸n l¹i hoÆc dïng cho c¸c môc ®Ých th¬ng m¹i kh¸c mµ kh«ng ®îc sù cho phÐp b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan gi÷ b¶n quyÒn. In 1.000 cuèn t¹i Xëng in SAVINA theo giÊy phÐp xuÊt b¶n sè GPXB 2/134 XB-QLXB Nhµ XuÊt B¶n Lao §éng X· Héi cÊp ngµy 30.1.2003
3 §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn t¹i bèn níc khu vùc h¹ lu s«ng Mª K«ng B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn §èi t¸c c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn - 2003
4 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn §èi t¸c c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn C¸c ®èi t¸c chÝnh phñ chÝnh ChÝnh phñ Hoµng gia C¨m-pu-chia Côc B¶o tån thiªn nhiªn, Bé M«i trêng (c¬ quan chÝnh) Vô L©m nghiÖp vµ §éng vËt hoang d·, Bé N«ng nghiÖp, L©m nghiÖp vµ Thuû s¶n Côc Thuû s¶n, Bé N«ng nghiÖp, L©m nghiÖp vµ Thuû s¶n Uû ban s«ng Mª K«ng quèc gia cña C¨m-pu-chia ChÝnh phñ Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n Lµo Côc L©m nghiÖp, Bé N«ng nghiÖp vµ L©m nghiÖp (c¬ quan chÝnh) Côc Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng. ViÖn Nghiªn cøu kinh tÕ Quèc gia, Uû ban KÕ ho¹ch nhµ níc Uû ban s«ng Mª K«ng quèc gia cña Lµo ChÝnh phñ V¬ng quèc Th¸i Lan Côc Vên quèc gia, §éng vËt hoang d· vµ B¶o vÖ thùc vËt, Bé Tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ M«i trêng (c¬ quan chÝnh) V¨n phßng Kinh tÕ quèc gia vµ Ban Ph¸t triÓn x· héi Uû ban s«ng Mª k«ng quèc gia cña Th¸i Lan ChÝnh phñ níc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam Côc KiÓm l©m, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (c¬ quan chÝnh) Vô Khoa häc, Gi¸o dôc vµ M«i trêng, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t Côc M«i trêng, Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng Côc B¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n, Bé Thuû s¶n Uû ban s«ng Mª K«ng Quèc gia cña ViÖt Nam C¸c nhµ tµi trî C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn §an M¹ch (DANIDA) C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn ¤x-tr©y-lia (AusAID) C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn Thuþ SÜ (SDC) Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) ChÝnh phñ V¬ng quèc Hµ Lan C¸c ®èi t¸c quèc tÕ hç trî kü thuËt Trung t©m Quèc tÕ vÒ qu¶n lý m«i trêng (ICEM) (c¬ quan chÝnh) Tæ chøc B¶o tån thiªn nhiªn quèc tÕ Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hîp quèc Uû ban s«ng Mª K«ng Quü Quèc tÕ vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn Tæ chøc Chim Quèc tÕ Côc B¶o vÖ cuéc sèng hoang d· vµ c¸c vên quèc gia New South Wales Quü B¶o tån rõng nhiÖt ®íi
5 Môc lôc Lêi nãi ®Çu ....................................................................................................................8 Lêi c¶m ¬n ...................................................................................................................10 1 V× sao cã B¸o c¸o quèc gia vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn? .........................12 2 Th«ng tin c¬ së ..................................................................................................13 2.1 C¸c ®Æc ®iÓm ®Þa lý-sinh häc ............................................................................13 2.2 C¸c ®Æc ®iÓm d©n sè .........................................................................................13 2.3 C¬ cÊu vµ tæ chøc qu¶n lý nhµ níc cña ViÖt Nam ...........................................15 2.4 Ph¸t triÓn kinh tÕ ................................................................................................17 2.4.1 T×nh h×nh kinh tÕ .............................................................................17 2.4.2 Qu¸ tr×nh quy ho¹ch ........................................................................17 2.4.3 HÖ thèng ng©n s¸ch quèc gia .........................................................17 2.4.4 ¦u tiªn ph¸t triÓn .............................................................................18 2.5 Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch cña ViÖt Nam .....................................................................18 3 Qu¶n lý c¸c khu b¶o tån ....................................................................................20 3.1 T×nh h×nh qu¶n lý c¸c khu b¶o tån ..................................................................20 3.1.1 C¸c chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch quèc gia vÒ qu¶n lý m«i trêng .........20 3.1.2 C¬ cÊu qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn ...........................................20 3.1.3 HiÖn tr¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn ...................................................21 3.2 HÖ thèng qu¶n lý c¸c khu b¶o tån ...................................................................22 3.2.1 C¸c khu b¶o tån - rõng ®Æc dông ....................................................24 3.2.2 §Êt ngËp níc ................................................................................25 3.2.3 C¸c khu b¶o tån biÓn ......................................................................25 3.2.4 C¸c khu di s¶n thÕ giíi ...................................................................26 3.2.5 C¸c khu dù tr÷ sinh quyÓn ..............................................................26 3.3 HÖ thèng c¸c khu b¶o tån hiÖn nay - nh÷ng h¹n chÕ .....................................26 3.3.1 §é che phñ .....................................................................................26 3.3.2 Qu¶n lý vïng ®Öm ...........................................................................27 3.3.3 Ph©n lo¹i c¸c khu b¶o tån vµ qu¶n lý hµnh chÝnh ..........................27 3.3.4 Kinh phÝ cña c¸c khu b¶o tån..........................................................28 3.3.5 Quy ho¹ch tæng hîp ........................................................................29 4 C¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn ............................................................................30 4.1 C¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn céng ®ång .......................................................30 4.1.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .....................................................................30 4.1.2 C¸c vÊn ®Ò ......................................................................................32 4.1.3 C¸c thµnh tùu ..................................................................................32 4.1.4 C¸c th¸ch thøc ................................................................................33 4.1.5 C¸c chiÕn lîc ................................................................................33 4.2 C¸c khu b¶o tån vµ qu¶n lý tµi nguyªn níc ..................................................34 4.2.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .....................................................................34 4.2.2 C¸c vÊn ®Ò ......................................................................................35 4.2.3 C¸c thµnh tùu ..................................................................................36 4.2.4 C¸c th¸ch thøc ................................................................................37 4.2.5 C¸c chiÕn lîc ................................................................................37 4.3 C¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn n¨ng lîng ......................................................38 4.3.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .....................................................................38
6 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn 4.3.2 C¸c vÊn ®Ò ......................................................................................39 4.3.3 C¸c thµnh tùu ..................................................................................40 4.3.4 C¸c th¸ch thøc ................................................................................40 4.3.5 C¸c chiÕn lîc ............................................................................... 41 4.4 C¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ................................................... 41 4.4.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .................................................................... 41 4.4.2 C¸c vÊn ®Ò ..................................................................................... 42 4.4.3 C¸c thµnh tùu ................................................................................. 43 4.4.4 C¸c th¸ch thøc ............................................................................... 43 4.4.5 C¸c chiÕn lîc ............................................................................... 43 4.5 C¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn thuû s¶n .......................................................... 44 4.5.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .................................................................... 44 4.5.2 C¸c vÊn ®Ò ..................................................................................... 44 4.5.3 C¸c thµnh tùu ................................................................................. 45 4.5.4 C¸c th¸ch thøc ............................................................................... 46 4.5.5 C¸c chiÕn lîc ............................................................................... 46 4.6 C¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn du lÞch ............................................................. 47 4.6.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .....................................................................47 4.6.2 C¸c vÊn ®Ò ..................................................................................... 47 4.6.3 C¸c thµnh tùu ..................................................................................48 4.6.4 C¸c th¸ch thøc ................................................................................48 4.6.5 C¸c chiÕn lîc ................................................................................49 4.7 C¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ................................................... 49 4.7.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .....................................................................49 4.7.2 C¸c vÊn ®Ò ......................................................................................50 4.7.3 C¸c thµnh tùu ................................................................................. 50 4.7.4 C¸c th¸ch thøc ............................................................................... 50 4.7.5 C¸c chiÕn lîc ............................................................................... 50 4.8 C¸c khu b¶o tån vµ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ............................................... 51 4.8.1 Mèi quan hÖ hiÖn nay .................................................................... 51 4.8.2 C¸c vÊn ®Ò ..................................................................................... 51 4.8.3 C¸c thµnh tùu ................................................................................. 52 4.8.4 C¸c th¸ch thøc ............................................................................... 52 4.8.5 C¸c chiÕn lîc ............................................................................... 52 5 C¸c khuyÕn nghÞ ............................................................................................... 54 Sö dông tèt h¬n c¸c c«ng cô kinh tÕ vµ quy ho¹ch ........................................ 54 T¨ng cêng phèi hîp vµ ®iÒu phèi ................................................................. 54 T¨ng cêng chÝnh s¸ch vµ khung thÓ chÕ cho c¸c khu b¶o tån .................... 55 Ch÷ viÕt t¾t ......................................................................................................................... 56 Phô lôc 1: Danh s¸ch c¸c khu b¶o tån quèc gia cña ViÖt Nam .................................57 Phô lôc 2: DiÖn tÝch c¸c khu b¶o tån bao nhiªu lµ ®ñ? .............................................62 Phô lôc 3: C¸ch tiÕp cËn tæng gi¸ trÞ kinh tÕ ..............................................................64
Môc lôc 7 B¶n ®å B¶n ®å 1: D©n sè vµ khu b¶o tån ....................................................................14 B¶n ®å 2: Sö dông ®Êt vµ khu b¶o tån ............................................................23 B¶n ®å 3: ChØ sè nghÌo ®ãi vµ c¸c khu b¶o tån cña ViÖt Nam .......................31 Hép Hép 1: Ph©n cÊp qu¶n lý rõng ®Æc dông.........................................................19 Hép 2: ViÖt Nam vµ C«ng íc vÒ ®Êt ngËp níc ............................................25 Hép 3: C¸c kinh nghiÖm b¶o tån xuyªn biªn giíi ë §«ng Nam ¸ .................. 29 Hép 4: C©y thuèc ®îc thu h¸i ë vên quèc gia Ba V× ...................................30 Hép 5: §é che phñ cña rõng vµ lò lôt ë Thõa Thiªn-HuÕ ...............................34 Hép 6: C¸c môc tiªu chÝnh cña luËt tµi nguyªn níc ......................................36 Hép 7: Loµi d¬i vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë vên quèc gia U Minh Thîng ...42 Hép 8: Nu«i trång thuû s¶n bÒn v÷ng ë vên quèc gia Xu©n Thuû ................45 Hép 9: Nghiªn cøu triÓn khai sinh häc ë vên quèc gia Cóc Ph¬ng ............50 B¶ng B¶ng 1: C¸c khu b¶o tån ë ViÖt Nam ..............................................................22 B¶ng 2: C¸c lo¹i khu kh¸c ®îc b¶o vÖ ë ViÖt Nam .......................................24 B¶ng 3: Lîi Ých cña c¸c khu b¶o tån cho ph¸t triÓn dùa trªn tµi nguyªn níc.35 B¶ng 4: C¸c ®Ëp thuû ®iÖn hiÖn cã vµ dù kiÕn ë h¹ lu c¸c khu b¶o tån .......39 B¶ng 5: Tæng gi¸ trÞ kinh tÕ cña c¸c khu b¶o tån ë Thõa Thiªn-HuÕ ..............66 H×nh H×nh 1: DiÖn tÝch c¸c khu b¶o tån trong khu vùc .............................................62
8 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn Lêi nãi ®Çu Trong thËp kû võa qua, ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ vÒ kinh tÕ víi tèc ®é t¨ng trëng tæng s¶n phÈm trong níc (GDP) trung b×nh hµng n¨m 7%. §ång thêi, tr×nh ®é d©n trÝ tiÕp tôc t¨ng lªn vµ tû lÖ tö vong ë trÎ s¬ sinh gi¶m xuèng. C¸c thµnh tùu cña ®Êt níc trong nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tríc ®îc xÕp vµo lo¹i tèt nhÊt trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, ph¸t triÓn nhanh vÒ kinh tÕ còng béc lé nh÷ng tån t¹i nhÊt ®Þnh. Tµi nguyªn rõng, thuû s¶n, ®Êt vµ níc cña quèc gia ®· cã lóc, cã n¬i cha ®îc sö dông mét c¸ch bÒn v÷ng, chÊt lîng m«i trêng ë nhiÒu n¬i bÞ gi¶m sót. Nguån di s¶n thiªn nhiªn ®éc ®¸o cña ViÖt Nam vÉn ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc ®¸ng kÓ. Ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o tån c¸c hÖ sinh th¸i ë ViÖt Nam lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò. Kh«ng cã b¶o tån th× ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thÓ bÒn v÷ng. Trªn thùc tÕ, hiÖn nay c¸c lîi Ých do b¶o tån thiªn nhiªn mang l¹i thêng cha ®îc ®¸nh gi¸ ®óng møc; nhu cÇu ®Çu t ®Ó duy tr× c¸c chøc n¨ng vµ s¶n phÈm cña hÖ sinh th¸i, phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cha ®îc ®¸p øng ®Çy ®ñ. Dù ¸n §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m môc ®Ých t×m hiÓu c¸c mèi quan hÖ gi÷a b¶o tån vµ ph¸t triÓn, qua ®ã thóc ®Èy ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c«ng t¸c qu¶n lý, sao cho c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn t¹i c¸c khu b¶o tån cña ViÖt Nam ngµy mét phong phó vµ ®îc c«ng nhËn lµ tµi s¶n cã tÇm quan träng sèng cßn ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Lµ mét phÇn cña Dù ¸n Khu vùc c¸c níc h¹ lu s«ng Mª K«ng, Ban qu¶n lý dù ¸n t¹i ViÖt Nam cïng víi sù nç lùc chung cña Côc KiÓm l©m, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ Tæ chøc B¶o tån thiªn nhiªn Quèc tÕ (IUCN) ®· hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c bé, ngµnh cã liªn quan - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Bé Thuû s¶n, Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng, vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ - Trung t©m Quèc tÕ vÒ qu¶n lý m«i trêng (ICEM), Tæ chøc Chim Quèc tÕ (BLI), Quü Quèc tÕ vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn (WWF), Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hîp quèc (UNDP), Uû ban s«ng Mª K«ng, Trung t©m DÞch vô ®éng vËt hoang d·, Vên Quèc Gia New South Wales vµ Quü Rõng nhiÖt ®íi. Dù ¸n ®îc thùc hiÖn víi sù tµi trî cña C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn §an M¹ch (DANIDA), C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn Thuþ SÜ (SDC), C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn «x-tr©y-lia (AusAID), Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ vµ Uû ban s«ng Mª K«ng. Dù ¸n ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c cuéc ®èi tho¹i gi÷a c¸c nhµ quy ho¹ch, qu¶n lý kinh tÕ vµ khu b¶o tån thuéc c¸c ngµnh, c¸c cÊp ë trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng. Hai héi th¶o bµn trßn quèc gia, hai héi th¶o khu vùc, mét cuéc häp t vÊn vµ m¹ng líi th ®iÖn tö §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn ®· thu hót trªn 200 ngêi tham gia vµ ®ãng gãp cho b¸o c¸o nµy trªn c¬ së c¸c bµi häc kinh nghiÖm ®îc ®óc rót tõ c«ng t¸c qu¶n lý b¶o tån vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong thËp kû qua. Mét nhãm c«ng t¸c liªn ngµnh ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu thùc tÕ t¹i tØnh Thõa Thiªn-HuÕ nh»m ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cho ph¸t triÓn cña mét sè khu b¶o tån trong khu vùc nghiªn cøu. KÕt qu¶ nghiªn cøu thu ®îc ®· gîi më nh÷ng ®Þnh híng cho viÖc x©y dùng chiÕn lîc quèc gia. C¸c ®¬n vÞ cã liªn quan thuéc c¸c Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Thuû s¶n, Tµi nguyªn vµ M«i trêng, Tæng Côc Du lÞch ®· xem xÐt vµ gãp ý kiÕn cho c¸c b¶n th¶o lÇn thø nhÊt vµ thø hai cña B¸o c¸o quèc gia. C¸c bé, ngµnh nãi trªn ®· ®¹t ®îc sù nhÊt trÝ cao vÒ mét lo¹t c¸c khuyÕn nghÞ nh»m kiÖn toµn c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ vµ ph¸t huy vai trß cña c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc vµ n©ng cao chÊt lîng m«i trêng. Th«ng qua ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c mèi quan hÖ, nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i cña hÖ thèng khu b¶o tån víi ph¸t triÓn céng ®ång vµ víi c¸c ngµnh, lÜnh vùc cã liªn quan nh tµi nguyªn níc, n¨ng lîng, n«ng nghiÖp, thuû s¶n, du lÞch, c«ng nghiÖp vµ m«i trêng, B¸o c¸o Quèc gia ®· tr×nh bµy nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc vµ kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i, trong ®ã
Lêi nãi ®Çu 9 chó träng ®Õn gi¶i ph¸p t¨ng cêng mèi quan hÖ gi÷a c¸c khu b¶o tån víi c¸c céng ®ång ®Þa ph¬ng vµ ¸p dông nguyªn t¾c ngêi sö dông tr¶ tiÒn ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh, lÜnh vùc ®îc hëng lîi tõ c¸c khu b¶o tån vµ nguån thu nµy ph¶i ®îc ®Çu t trë l¹i nh»m duy tr× vµ ph¸t triÓn nguån tµi nguyªn trong c¸c khu b¶o tån. VÝ dô, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, thuû ®iÖn ë h¹ lu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc duy tr× c¸c khu rõng ®Çu nguån. C¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phÝa h¹ lu c¸c khu rõng ®Æc dông Nµ Hang, Hoµng Liªn-Sa Pa vµ C¸t Tiªn lµ c¸c hiÖn trêng tèt ®Ó thö nghiÖm nguyªn t¾c nµy, qua ®ã thÓ hiÖn sù kÕt hîp gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi b¶o tån. §Ó t¨ng cêng vai trß cña c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, B¸o c¸o quèc gia ®· ®a ra mét sè khuyÕn nghÞ vÒ sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh vµ quy ho¹ch, vÒ t¨ng cêng phèi hîp vµ ®iÒu phèi gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp cã liªn quan vµ vÒ khung thÓ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp cho hÖ thèng khu b¶o tån. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn Dù ¸n §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, sù hîp t¸c cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c c¬ quan trong níc víi c¸c tæ chøc b¶o tån quèc tÕ, víi c¸c c¬ quan ph¸t triÓn song ph¬ng vµ ®a ph¬ng ®· mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ thiÕt thùc vµ cã tÝnh s¸ng t¹o. C¸c gi¶i ph¸p còng nh khuyÕn nghÞ cña B¸o c¸o quèc gia ®·, ®ang vµ sÏ ®îc xem xÐt thùc hiÖn. Trong thêi gian tíi, cÇn tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ hîp t¸c, phèi hîp ®· ®¹t ®îc qua Dù ¸n §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m kiÖn toµn c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn, ®ång thêi ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña chóng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc. Thø Trëng NguyÔn V¨n §¼ng Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n
10 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn Lêi c¶m ¬n H¬n mét tr¨m c¸n bé, chuyªn gia ®· ®ãng gãp vµo nghiªn cøu ®¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam th«ng qua c¸c cuéc pháng vÊn, c¸c héi nghÞ bµn trßn quèc gia, th¶o luËn nhãm hay ®ãng gãp ý kiÕn b»ng v¨n b¶n hoÆc cung cÊp tµi liÖu. PhÇn lín lµ c¸c c¸n bé chÝnh phñ ®¹i diÖn cho hµng chôc c¬ quan t¹i cÊp quèc gia vµ khu vùc ®Þa ph¬ng. §©y thùc sù lµ mét nghiªn cøu ®¸nh gi¸ mang tÝnh liªn ngµnh do c¸c c¬ quan chÝnh phñ khëi xíng th«ng qua thµnh viªn cña nhãm cè vÊn quèc gia cña ViÖt Nam chÞu tr¸ch nhiÖm ®a ra nh÷ng híng dÉn kü thuËt tæng thÓ cho nghiªn cøu ®¸nh gi¸ nµy. Cßn l¹i lµ c¸c c¸n bé chuyªn gia cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc ph¸t triÓn quèc tÕ vµ c¸c dù ¸n b¶o tån. B¸o c¸o nµy mang nhiÒu ý tëng, quan ®iÓm vµ kinh nghiÖm cña hä. Sù tham gia vµ cam kÕt cña hä cho c«ng t¸c b¶o tån ë Viªt Nam ®îc ®¸nh gi¸ cao. C¸c thµnh viªn ®ãng gãp cho §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn: Tªn cña mét sè thµnh viªn ®îc liÖt kª díi ®©y: Bïi V¨n §Þnh Jonathan Eames NguyÔn Kh¾c Kinh Phan Thanh Hïng Cao Th¨ng B×nh Keith Williams NguyÔn Minh §øc Ph¹m V¨n Quan Christopher Gibbs Lª C¸t Têng NguyÔn Minh Th«ng Rolf Samuelson Chu TiÕn VÜnh Lª Diªn Dùc NguyÔn Ngäc B×nh John Samy §Æng Mai Dung Lª Hång Liªn NguyÔn Ngäc Lý Shireen Sandhu §inh Ngäc Minh Lª Hång Th¸i NguyÔn Quang Th¸i Sun-Hee Lee §inh ThÞ Minh Thu Lª Quý An NguyÔn Quang Vinh B×nh T« ThÞ Thuý H»ng §ç H÷u TrÝ Lª Th¹c C¸n NguyÔn Th¸i Lai Toot Oostveen §ç Nam Lª Thanh B×nh NguyÔn ThÞ Kú Nam TrÇn §×nh Tïng §ç Quang Tïng Lª ThÞ Th«ng NguyÔn V¨n Ch©u TrÇn Hång Hµ §oµn DiÔm Lª Träng Tr¶i NguyÔn V¨n Chiªm TrÇn Hïng Eric Coul Lª V¨n C¬ng NguyÔn V¨n Hïng TrÇn Kim Long Frank Momberg Lª V¨n Minh NguyÔn V¨n KiÒn TrÇn Liªn Phong Guido Broekhoven Lª Xu©n C¶nh Lª V¨n Lanh TrÇn Nguyªn Anh Th Hµ C«ng TuÊn Martin Geiger NguyÔn V¨n S¶n TrÇn V¨n Mïi Hµ Häc K¸ch Michael McGrath NguyÔn V¨n Tr¬ng Tr¬ng Quang BÝch Harm Duiker Mike Baltzer NguyÔn ViÕt C¸ch Tr¬ng Quang Häc Henning Nohr Ng« TiÕn Dòng NguyÔn Xu©n Lý Urs Herren Henrik Franklin Ng« ót N«ng ThÕ DiÔn Vern Weitzel Hå Ngäc Phó NguyÔn ChÝ Thanh Ola Moller Vâ SÜ Hïng Hoµng Hoa QuÕ NguyÔn Chu Håi Ph¹m H¶i Vò Minh Hoa Hoµng Ngäc Khanh NguyÔn Hoµng NghÜa Ph¹m NhËt Vò V¨n Dòng Hoµng Thµnh NguyÔn Hoµng TrÝ Ph¹m Ph¬ng Hoa Vò V¨n MÔ Huúnh V¨n KÐo NguyÔn H÷u §éng Ph¹m Trung L¬ng Vò Xu©n NguyÖt Hång Jack Tordoff NguyÔn Huy Dòng Ph¹m Xu©n Sö Wijnand Van Ijssel Jens Rydder NguyÔn Huy Phån Phan M·n
Lêi c¶m ¬n 11 Nhãm cè vÊn: Dù ¸n §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn biÕt ¬n s©u s¾c Nhãm cè vÊn cña §¸nh gi¸ t¹i ViÖt Nam. Nhãm ®· thêng xuyªn gÆp gì trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Ó cã nh÷ng chØ ®¹o kÞp thêi cho c¸c ho¹t ®éng cña nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vµ gãp phÇn h×nh thµnh B¸o c¸o quèc gia nµy. C¸c thµnh viªn cña Nhãm ®¹i diÖn cho bèn bé: NguyÔn B¸ Thô Côc trëng, Côc KiÓm l©m, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Vò Huy Thñ Phã côc trëng, Côc B¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n, Bé Thuû s¶n NguyÔn Ngäc Sinh Côc trëng, Côc B¶o vÖ m«i trêng, Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng Phan Thu H¬ng Vô trëng, Vô Khoa häc, Gi¸o dôc vµ M«i trêng, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t V¬ng Xu©n ChÝnh Phã Vô trëng, Vô N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t Nhãm nghiªn cøu §¸nh gi¸ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓndÉn ®Çu lµ Jeremy Carew-Reid. TiÓu ban vÒ kinh tÕ cña nhãm bao gåm David James, Bruce Aylward vµ Lucy Emerton. C¸c ®iÒu phèi viªn quèc gia cña Nhãm nghiªn cøu lµ Mao Kosal (C¨m-pu-chia), NguyÔn ThÞ YÕn (ViÖt Nam), Piyathip Eawpanich (Th¸i Lan), vµ Latsamay Sylavong cïng Emily Hicks (Lµo). C¸c chuyªn gia quèc gia bao gåm Kol Vathana vµ Charlie Firth (C¨m-pu-chia); Chanthakoumane Savanh and Dick Watling (Lµo); Andrew Mittelman vµ John Parr (Th¸i Lan); vµ TrÇn Quèc B¶o, NguyÔn H÷u Dòng, Ross Hughes, Craig Leisher, Mai Kú Vinh vµ NguyÔn ThÕ Chinh (ViÖt Nam). C¸c thµnh viªn kh¸c cña nhãm lµ Kishore Rao (chuyªn gia vÒ vên quèc gia khu b¶o tån); Graham Baines (chuyªn gia vÒ n«ng nghiÖp vµ khu b¶o tån biÓn), Nicholas Conner (chuyªn gia vÒ tµi nguyªn níc); Rob Mckinnon (chuyªn gia vÒ ph¸t triÓn céng ®ång); Gordon Claridge (chuyªn gia vÒ ®Êt ngËp níc vµ thuû s¶n). Shaska Martin (chuyªn gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin); Jason Morris (chuyªn gia vÒ gi¶m nghÌo); Scott Poynton, David Lamb, Don Gilmour and Andrew Ingles (chuyªn gia l©m nghiÖp); Guy Marris vµ Alison Allcock (chuyªn gia vÒ du lÞch); Paul Insua-Cao (chuyªn gia vÒ truyÒn th«ng) cïng Patricia Halladay vµ Margaret Chapman trî gióp biªn tËp.
12 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn 1. V× sao cã B¸o c¸o quèc gia vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn? N¨m 1999, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t vµ Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hîp quèc ®· hoµn thµnh nghiªn cøu vÒ viÖn trî chÝnh thøc cho lÜnh vùc m«i trêng cña ViÖt Nam. Nghiªn cøu nµy cho thÊy ë ViÖt Nam, tuy sè lîng vµ diÖn tÝch c¸c khu b¶o tån ®Òu t¨ng m¹nh nhng ®a d¹ng sinh häc vÉn tiÕp tôc bÞ suy gi¶m. C¸c nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn sù suy gi¶m nµy phÇn lín cã liªn quan ®Õn nhËn thøc h¹n chÕ vÒ vai trß cña c¸c khu b¶o tån trong ph¸t triÓn. C¸c khu b¶o tån thêng bÞ coi lµ kh«ng liªn quan ®Õn ph¸t triÓn. HiÖn t¹i, ë ViÖt Nam, hiÓu biÕt vÒ c¸c gi¸ trÞ to lín mµ c¸c khu b¶o tån ®ãng gãp cho ph¸t triÓn cßn rÊt h¹n chÕ. V× thÕ, c¸c khu b¶o tån thêng kh«ng ®îc xem xÐt trong c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh vµ do vËy cã c¸c m©u thuÉn gi÷a kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ môc tiªu b¶o tån. Lång ghÐp c¸c khu b¶o tån vµo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh sÏ mang l¹i nhiÒu lîi Ých quan träng. NÕu c¸c ngµnh nh n«ng nghiÖp, n¨ng lîng vµ du lÞch nhËn thøc râ ®îc c¸c lîi Ých m«i trêng mµ c¸c khu b¶o tån mang l¹i th× cã thÓ sÏ coi träng ®Çu t vµo viÖc duy tr× vµ b¶o vÖ c¸c khu b¶o tån. §Ó thay ®æi nhËn thøc vÒ c¸c khu b¶o tån ®ßi hái ph¶i coi nh÷ng khu nµy nh nh÷ng tµi nguyªn ®a d¹ng sinh häc ®Ó b¶o tån còng nh cho ph¸t triÓn. B¸o c¸o nµy nh»m môc ®Ých t¨ng cêng sù hç trî cho c¶ qu¸ tr×nh quy ho¹ch vµ cÊp kinh phÝ cho c¸c khu b¶o tån t¹i c¸c bé chuyªn ngµnh cã liªn quan th«ng qua viÖc nªu bËt lîi Ých ph¸t triÓn mµ c¸c ngµnh cã thÓ nhËn ®îc tõ c¸c khu b¶o tån vµ khuyÕn c¸o c¸c biÖn ph¸p ®Ó cñng cè c¸c ®ãng gãp ®ã.
2. Th«ng tin c¬ së 13 2. Th«ng tin c¬ së 2.1 C¸c ®Æc ®iÓm ®Þa lý - sinh häc §a d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam cùc kú phong phó víi mét sè loµi ®éng vËt ®¸ng chó ý trªn thÕ giíi nh hæ (Panthera tigris), voi ch©u ¸ (Elephas maximus), c¸c loµi thó lín vµ hiÕm nhÊt trªn thÕ giíi nh tª gi¸c mét sõng (Rhinoceros sondaicus). ViÖt Nam cã 5 trong sè 25 loµi linh trëng hiÖn cßn sèng sãt. Tõ n¨m 1992 ®Õn nay ®· cã 4 loµi thó míi ®îc ph¸t hiÖn. Tæng céng, ®· cã 109 loµi thó lín vµ 8501 loµi chim ®· ®îc biÕt ®Õn. ¦íc tÝnh cã kho¶ng 9.600 ®Õn 12.000 loµi thùc vËt sinh trëng ë ViÖt Nam2. Møc ®é ®a d¹ng nh vËy lµ rÊt cao ®èi víi mét ®Êt níc cã diÖn tÝch t¬ng ®èi nhá, kho¶ng 33 triÖu ha nh ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ, ViÖt Nam lµ mét trong 10 níc cã ®a d¹ng sinh häc cao nhÊt trªn thÕ giíi víi kho¶ng 10% c¸c loµi cña thÕ giíi trong khi diÖn tÝch chØ chiÕm 1% diÖn tÝch ®Êt liÒn cña thÕ giíi3. ViÖt Nam cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao lµ do vÞ trÝ ®Þa lý ®Æc biÖt, n»m trong vïng giao nhau cña hai vïng ®Þa-sinh häc lín: «n ®íi ë phÝa B¾c vµ nhiÖt ®íi ë phÝa Nam. HÖ ®éng thùc vËt cña ®Êt níc chÞu ¶nh hëng cña hai ®Þa khèi cæ Hymalaya (phô lôc ®Þa Trung Hoa) vµ Ên §é-Malaixia (phô lôc ®Þa Ên §é). Giao thoa cña c¸c vïng ®Þa lý-sinh häc cïng víi sù ®a d¹ng vÒ khÝ hËu, ®Êt ®ai vµ ®Þa h×nh ®· t¹o cho ViÖt Nam mét hÖ ®éng thùc vËt ®a d¹ng vµ rÊt ®éc ®¸o. L·nh thæ ViÖt Nam tr¶i dµi trªn 1650 km theo ®êng chim bay tõ b¾c xuèng nam qua c¸c vÜ ®é kh¸c nhau (230 30 B¾c ®Õn 80 30 B¾c), trong khi ®ã, tõ ®«ng sang t©y th× hÑp, ®iÓm réng nhÊt lµ kho¶ng 600 km vµ ®iÓm hÑp nhÊt ë tØnh Qu¶ng B×nh chØ réng h¬n 50 km4. Ba phÇn t diÖn tÝch ®Êt níc lµ ®åi nói. Hai ®ång b»ng chÝnh lµ ch©u thæ S«ng Hång ë phÝa B¾c vµ ch©u thæ s«ng Mª K«ng (Cöu Long) ë phÝa Nam. D¶i ®ång b»ng nhá hÑp ch¹y däc theo phÇn lín bê biÓn cña ®Êt níc. ViÖt Nam cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa víi giã mïa t©y-nam chiÕm u thÕ tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10 vµ giã mïa ®«ng-b¾c trong c¸c th¸ng mïa ®«ng. Lîng ma trung b×nh hµng n¨m giao ®éng tõ 1300 mm ®Õn 3200mm, nhng ë mét sè n¬i cã thÓ lªn ®Õn 4800mm vµ xuèng ®Õn 400mm5. ë miÒn Nam, nhiÖt ®é hiÕm khi xuèng díi 200C trong khi ë miÒn B¾c, ®«i khi nhiÖt ®é cã thÓ xuèng díi 100C vµ cã tuyÕt ë c¸c vïng cao phÝa B¾c. 2.2 C¸c ®Æc ®iÓm d©n sè Trªn ba phÇn t trong kho¶ng 76 triÖu d©n ViÖt Nam sèng ë n«ng th«n vµ phô thuéc vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ViÖt Nam lµ mét níc cã mËt ®é d©n sè cao - trung b×nh kho¶ng 231 ngêi trªn mét 1 Timmin, R.J vµ Duckworth, J.W. (2001). Tãm t¾t C¸c u tiªn b¶o tån c¸c loµi thó ë ROA trong c«ng tr×nh cña Baltzer, M.C., NguyÔn ThÞ §µo vµ R.G. Shore. (2001). Híng tíi b¶o tån ®a d¹ng sinh häc tronng rõng cña phøc hÖ khu vùc sinh th¸i h¹ lu s«ng Mª K«ng. WWF Ch¬ng tr×nh §«ng D¬ng /WWF Mü, Hµ Néi vµ Washington D.C. 2 Vâ Quý (1995) B¶o tån ®éng thùc vËt vµ c¸c loµi bÞ ®e do¹ ë ViÖt Nam. HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi/ BIOTROP. Chuyªn san. TËp 55, trang 139-146. 3 Gi¸m s¸t m«i trêng ViÖt Nam. Ng©n hµng thÕ giíi, th¸ng 9/2002, trang 5. 4 B¸o c¸o hiÖn tr¹ng m«i trêng ViÖt Nam, Côc B¶o vÖ m«i trêng, 2000 5 Averyanov, L. Phan KÕ Léc, NguyÔn TiÕn HiÖp vµ Harder trong thuyÕt tr×nh. C¸c vïng ®Þa lý thùc vËt cña ViÖt Nam vµ c¸c vïng l©n cËn phÝa ®«ng §«ng D¬ng.
14 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn B¶n ®å 1: D©n sè vµ khu b¶o tån
2. Th«ng tin c¬ së 15 kil«mÐt vu«ng - víi tèc ®é t¨ng trëng d©n sè 1,7% (n¨m 1999)6. MËt ®é d©n sè ë n«ng th«n cao nhÊt ë vïng ®ång b»ng ®Æc biÖt lµ ë ch©u thæ s«ng Hång vµ s«ng Mª K«ng (B¶n ®å 1). §Æc ®iÓm ph©n bè d©n c nh vËy cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn hÖ thèng c¸c khu b¶o tån cña ViÖt Nam. ë nh÷ng vïng ®ång b»ng cã hÖ thèng thuû lîi d©n c thêng ®«ng ®óc nªn tµi nguyªn ®Êt ®ai trë nªn khan hiÕm v× vËy chØ cßn l¹i rÊt Ýt diÖn tÝch rõng tù nhiªn. V× thÕ chØ cã Ýt khu b¶o tån ë c¸c vïng nµy. Di d©n lµ mét ®Æc ®iÓm d©n c quan träng cña ®Êt níc vµ cã ¶nh hëng ®Õn hÖ thèng c¸c khu b¶o tån cña ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mét lîng lín d©n ®· di chuyÓn tõ c¸c vïng ®«ng d©n ë phÝa B¾c ViÖt Nam ®Õn ®Þnh c ë c¸c vïng giµu tµi nguyªn thiªn nhiªn, nhÊt lµ c¸c tØnh cña vïng T©y Nguyªn (nh Kon-Tum, Gia-Lai, vµ §¾k L¾k). 2.3 C¬ cÊu vµ tæ chøc qu¶n lý nhµ níc cña ViÖt Nam §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ lùc lîng l·nh ®¹o Nhµ níc vµ x· héi. §¶ng l·nh ®¹o Nhµ níc tríc hÕt b»ng c¸c nghÞ quyÕt ®Ò ra ®êng lèi chÝnh s¸ch, c¨n cø vµo ®ã Nhµ níc ban hµnh hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nh»m thùc hiÖn ®êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng. C¬ quan l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng lµ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc triÖu tËp thêng lÖ n¨m n¨m mét lÇn ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña nhiÖm kú võa qua, quyÕt ®Þnh ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng cho nhiÖm kú tíi, bÇu Ban chÊp hµnh Trung ¬ng; bæ sung, söa ®æi C¬ng lÜnh chÝnh trÞ vµ §iÒu lÖ §¶ng khi cÇn. Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng lµ c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng gi÷a hai kú ®¹i héi. Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng bÇu Bé ChÝnh trÞ; bÇu Tæng BÝ th trong sè Uû viªn Bé ChÝnh trÞ. HÖ thèng qu¶n lý nhµ níc chia thµnh bèn cÊp: trung ¬ng, tØnh, huyÖn vµ x·. Toµn quèc hiÖn cã 61 tØnh vµ thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng víi kho¶ng 565 huyÖn vµ kho¶ng 10.000 x·. HÖ thèng c¸c c¬ quan nhµ níc gåm: Quèc héi lµ c¬ quan lËp ph¸p, Héi ®ång nh©n d©n lµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc ë ®Þa ph¬ng; C¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc, gåm ChÝnh phñ, c¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ, Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp vµ c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc Uû ban nh©n d©n; C¸c c¬ quan xÐt xö; C¸c c¬ quan kiÓm s¸t Quèc héi lµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc cao nhÊt, cã c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n lµ lËp hiÕn vµ lËp ph¸p; quyÕt ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch c¬ b¶n vÒ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, nhiÖm vô kinh tÕ x· héi, quèc phßng, an ninh cña ®Êt níc, nh÷ng nguyªn t¾c chñ yÕu vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ níc, vÒ quan hÖ x· héi vµ quan hÖ cña c«ng d©n; thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t tèi cao ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña nhµ níc. ChÝnh phñ lµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc cao nhÊt, cã nhiÖm vô chÊp hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn HiÕn ph¸p, luËt, nghÞ quyÕt cña Quèc héi, ®ång thêi thèng nhÊt qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, quèc phßng, an ninh vµ ®èi ngo¹i cña Nhµ níc. ChÝnh phñ chØ ®¹o tËp trung, thèng nhÊt c¸c Bé vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. 6 B¸o c¸o hiÖn tr¹ng m«i trêng ViÖt Nam. Côc B¶o vÖ m«i trêng, 2000.
16 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn Uû ban nh©n d©n lµ c¬ quan chÊp hµnh cña Héi ®ång nh©n d©n vµ lµ c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ níc ë ®Þa ph¬ng, chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi, hµnh chÝnh ë ®Þa ph¬ng díi sù l·nh ®¹o chung cña ChÝnh phñ. T¹i cÊp tØnh vµ huyÖn, c¸c Bé chuyªn ngµnh thêng cã m¹ng líi c¸c së, chi côc vµ c¸c phßng chuyªn ngµnh. VÝ dô nh c¸c së KÕ ho¹ch vµ §Çu t, së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng, chi côc KiÓm l©m. C¸c së vµ chi côc trùc thuéc Uû ban nh©n d©n tØnh ®ång thêi nhËn sù chØ ®¹o vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô tõ c¸c Bé chuyªn ngµnh. C¸c c¬ quan ChÝnh phñ chñ chèt cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý c¸c khu b¶o tån bao gåm Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Thuû s¶n, Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng, Bé V¨n hãa vµ Th«ng tin, Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam vµ Uû ban nh©n d©n tØnh. Vai trß chÝnh liªn quan ®Õn khu b¶o tån cña c¸c c¬ quan nãi trªn nh sau: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t (Bé KH&§T): th«ng qua qu¸ tr×nh lËp ng©n s¸ch hµng n¨m chÞu tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh møc cÊp kinh phÝ vµ tho¶ thuËn ph©n bæ ng©n s¸ch trong ®ã cã ng©n s¸ch cho c¸c khu b¶o tån víi c¸c bé chuyªn ngµnh vµ c¸c tØnh. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (Bé NN&PTNT): chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý hÖ thèng rõng ®Æc dông, xem xÐt ng©n s¸ch ®îc ph©n bæ cho c¸c Ban qu¶n lý rõng ®Æc dông, thùc hiÖn Ch¬ng tr×nh trång míi 5 triÖu ha rõng (Ch¬ng tr×nh 661), hç trî c«ng t¸c qu¶n lý rõng ®Æc dông th«ng qua c¸c hîp ®ång b¶o vÖ rõng vµ c¸c ho¹t ®éng trång rõng, ®iÒu tra quy ho¹ch vµ x©y dùng c¸c dù ¸n ®Çu t cho c¸c khu rõng ®Æc dông. Bé Thuû s¶n: chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn ë tÊt c¶ c¸c mÆt níc: níc mÆn (biÓn), níc lî, vµ níc ngät kÓ c¶ c¸c khu vùc nu«i trång thuû s¶n. Bé Thuû s¶n ®îc chÝnh phñ giao nhiÖm vô ®Ò xuÊt vµ x©y dùng hÖ thèng c¸c khu b¶o tån biÓn quèc gia (MPA). Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng7 (Bé TN&MT): chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ C«ng íc RAMSAR, C«ng íc vÒ ®a d¹ng sinh häc, ®iÒu phèi viÖc thùc hiÖn KÕ ho¹ch hµnh ®éng ®a d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam. Bé V¨n ho¸ vµ Th«ng tin cïng víi Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý c¸c khu di tÝch lÞch sö-v¨n ho¸-m«i trêng, mét ph©n lo¹i cña rõng ®Æc dông ViÖt Nam. Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam (TCDLVN): chÞu tr¸ch nhiÖm x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn du lÞch cña c¶ níc vµ khuyÕn khÝch du lÞch ®Õn c¸c vên quèc gia vµ c¸c khu di tÝch lÞch sö-v¨n ho¸- m«i trêng. Uû ban nh©n d©n tØnh (UBND tØnh): chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý mét sè vên quèc gia vµ tÊt c¶ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. 7 Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng míi ®îc thµnh lËp tõ th¸ng 12 n¨m 2002. Côc M«i trêng thuéc Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng tríc ®©y ®îc chuyÓn sang Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng vµ ®îc t¸ch ra thµnh ba ®¬n vÞ: Côc B¶o vÖ m«i trêng, Vô M«i trêng vµ Vô ThÈm ®Þnh vµ §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng.
2. Th«ng tin c¬ së 17 2.4 Ph¸t triÓn kinh tÕ 2.4.1 T×nh h×nh kinh tÕ NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®¹t tèc ®é ph¸t triÓn nhanh vît bËc sau khi tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ®æi míi cuèi nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû tríc. Tèc ®é t¨ng trëng tæng s¶n phÈm trong níc (GDP) trong giai ®o¹n 1991-2000 lµ 7,5%8. Trong h¬n mêi n¨m qua, GDP ®· t¨ng h¬n hai lÇn. Thu nhËp b×nh qu©n trong n¨m 2001 vµo kho¶ng trªn 400US$/ngêi. Trong khi sù suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong n¨m 2001-2002 ®· lµm gi¶m nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam, dù b¸o ph¸t triÓn trung h¹n cña ViÖt Nam sÏ v÷ng ch¾c h¬n nhiÒu so víi cuèi nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tríc.9 §èi víi c¸c khu b¶o tån, ph¸t triÓn kinh tÕ ®em l¹i c¶ c¬ héi lÉn th¸ch thøc. Khi thu nhËp cña ®Êt níc t¨ng lªn th× sÏ cã thªm tiÒm n¨ng vµ c¬ héi t¨ng tµi chÝnh cho ho¹t ®éng cña c¸c khu b¶o tån. Nhng th¸ch thøc lµ ph¸t triÓn kinh tÕ thêng t¨ng nhu cÇu ®èi víi nhiÒu lo¹i dÞch vô m«i trêng vµ c¸c s¶n phÈm do hÖ sinh th¸i tù nhiªn cung cÊp. VÝ dô, thu nhËp t¨ng thêng kÐo theo t¨ng nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm khai th¸c tõ thiªn nhiªn. Ph¸t triÓn kinh tÕ còng lµm x¸o trén tÝnh bÒn v÷ng vÒ m«i trêng. 2.4.2 Qu¸ tr×nh quy ho¹ch Còng nh ë nhiÒu níc kh¸c, qu¸ tr×nh quy ho¹ch ë ViÖt Nam ®îc thùc hiÖn theo c¸c chu kú 5 n¨m. Qu¸ tr×nh b¾t ®Çu b»ng viÖc c¸c Bé chuyªn ngµnh so¹n th¶o chiÕn lîc cho khung thêi gian 10 n¨m. C¸c b¶n th¶o chiÕn lîc nµy sau ®ã ®îc phæ biÕn réng r·i ®Ó lÊy ý kiÕn ®ãng gãp vµ söa ®æi. ChÝnh phñ, th«ng qua Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, so¹n th¶o chiÕn lîc ë tÇm vÜ m«, v¨n b¶n hiÖn t¹i ®îc gäi lµ ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam 2001-2010. Khi ®· cã ChiÕn lîc 10 n¨m, mçi Bé chuyªn ngµnh sÏ so¹n th¶o c¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng cho 5 n¨m, x¸c ®Þnh u tiªn cho c¸c hµnh ®éng cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc. C¸c chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng ph¶i ®îc ChÝnh phñ chÝnh thøc phª duyÖt. Chu kú x©y dùng chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng gÇn ®©y nhÊt ®· hoµn tÊt n¨m 2001. Th«ng thêng, c¸c chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng phÇn lín mang tÝnh chuyªn ngµnh. Trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch kinh tÕ, Trung ¬ng gi÷ quyÒn qu¶n lý c¸c dù ¸n ph¸t triÓn chÝnh nhng cÊp tØnh cã vai trß ngµy cµng quan träng trong c¸c quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn ¶nh hëng ®Õn c¸c khu b¶o tån. Qu¸ tr×nh quy ho¹ch ë cÊp tØnh do së KÕ ho¹ch vµ §Çu t thùc hiÖn díi sù chØ ®¹o cña UBND tØnh. 2.4.3 HÖ thèng ng©n s¸ch quèc gia ë cÊp vÜ m«, ViÖt Nam cã lÞch sö ph¸t triÓn tµi chÝnh thËn träng víi th©m hôt ng©n s¸ch vµ nî níc ngoµi t¬ng ®èi thÊp so víi tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP). LuËt Ng©n s¸ch chØ cho phÐp vay ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ ®Çu t vµ Quèc héi quyÕt ®Þnh giíi h¹n møc th©m hôt ng©n s¸ch díi 5% GDP, con sè ®ã kh«ng bao gåm mét sè chi tiªu quan träng ngoµi ng©n s¸ch.10 Ng©n s¸ch quèc gia ®îc quy ho¹ch tËp trung vµ tu©n theo hÖ thèng ba xuèng, hai lªn ®· ®îc x©y dùng tõ nhiÒu n¨m (mÆc dï ®· thay ®æi theo s¸ng kiÕn ph©n cÊp qu¶n lý cña ChÝnh phñ). HÖ thèng nµy vËn hµnh nh sau: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t ®¸nh gi¸ c¸c u tiªn chi tiªu cña ChÝnh phñ trªn c¬ së c¸c tho¶ thuËn vµ c¸c chÝnh s¸ch cña Quèc héi - vÝ dô nh chÝnh s¸ch chi tiªu cho gi¸o dôc kh«ng díi 15% ®· ®îc kú häp gÇn ®©y cña Quèc héi th«ng qua. Trªn c¬ së c¸c u tiªn nµy, 8 ChiÕn lîc toµn diÖn vÒ T¨ng trëng vµ Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. ChÝnh phñ ViÖt Nam, th¸ng 6 n¨m 2002. 9 B¸o c¸o Ph¸t triÓn cña ViÖt Nam 2002. Ng©n hµng ThÕ giíi. Hµ Néi, ViÖt Nam. 10 ViÖt Nam: Qu¶n lý tèt h¬n tµi nguyªn chung. §¸nh gi¸ chi tiªu c«ng céng 2000. TËp 1. B¸o c¸o chÝnh. B¸o c¸o chung cña Nhãm c«ng t¸c cña ChÝnh phñ ViÖt Nam C¸c nhµ tµi trî, th¸ng 12 n¨m 2000. Hµ néi, ViÖt Nam.
18 B¸o c¸o quèc gia cña ViÖt Nam vÒ c¸c khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t ra híng dÉn chi tiªu cho c¸c ngµnh vµ c¸c tØnh (cã nghÜa lµ th«ng b¸o s¬ bé hä sÏ nhËn ®îc kho¶ng bao nhiªu cho nh÷ng kho¶n môc theo c¸c u tiªn kh¸c nhau). §ã lµ mét xuèng. Sau ®ã, tØnh sÏ lµm tê tr×nh ng©n s¸ch cña m×nh cho Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t phï hîp víi híng dÉn (mét lªn). Tê tr×nh ng©n s¸ch nµy sÏ ®îc xem xÐt vµ tØnh sÏ ®îc yªu cÇu söa ®æi cho phï hîp (hai xuèng), sau ®ã göi trë l¹i cho Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t (hai lªn). Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t nhÊt trÝ vµ duyÖt ng©n s¸ch víi c¸c tØnh (ba xuèng). Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong khu«n khæ c¶i c¸ch hµnh chÝnh c«ng (chi tiÕt ë phÇn sau), ®· cã nhiÒu cè g¾ng ph©n cÊp nhiÒu h¬n c¸c tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ng©n s¸ch cho cÊp tØnh vµ x©y dùng n¨ng lùc cho tØnh ®Ó cã thÓ ®¶m ®¬ng nh÷ng møc ®é tr¸ch nhiÖm cao h¬n. 2.4.4 ¦u tiªn ph¸t triÓn C¸c u tiªn cña ChÝnh phñ vÉn tiÕp tôc dµnh cho c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo. Theo íc tÝnh th× gi÷a nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû tríc cø 10 ngêi ViÖt Nam th× cã ®Õn 7 ngêi sèng díi møc nghÌo khæ11. ChØ trong h¬n mét thËp kû, sè lîng ngêi nghÌo ë ViÖt Nam gi¶m xuèng tíi møc cø 3 ngêi chØ cßn 1 ngêi sèng díi møc nghÌo. Tuy nhiªn, ViÖt Nam cam kÕt cè g¾ng h¬n n÷a nh»m gi¶m møc nghÌo ®ãi tõ 33% n¨m 2000 xuèng cßn 20% trong n¨m 2010. §iÒu nµy rÊt quan träng vµ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn hÖ thèng khu b¶o tån, v× c¸c d©n téc Ýt ngêi ë ViÖt Nam chiÕm kho¶ng 14% d©n sè c¶ níc nhng ®· chiÕm ®Õn 29% tæng sè ngêi nghÌo12, trong khi ®ã phÇn lín c¸c khu b¶o tån ®Òu n»m ë nh÷ng vïng ngêi d©n téc Ýt ngêi sinh sèng. 2.5 Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch cña ViÖt Nam Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch quèc gia cña ViÖt Nam (®æi míi) nhÊn m¹nh ®Õn viÖc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®Þnh híng thÞ trêng x· héi chñ nghÜa. HiÖn nay, phÇn lín tËp trung vµo viÖc t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ dÉn ®Õn c¸c tiÕn bé vît bËc vÒ gi¶m nghÌo. C¸c qu¸ tr×nh ®æi míi chñ yÕu bao gåm c¶ viÖc t¨ng cêng c¸c lÜnh vùc c«ng céng nh hiÕn ph¸p, luËt ph¸p, xÐt xö, c¸c hÖ thèng tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ. Trong sè c¸c c¶i c¸ch chÝnh, mét lÜnh vùc quan träng ®èi víi c¸c khu b¶o tån lµ qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh c«ng (trong ®ã cã c¶i c¸ch thÓ chÕ, thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc). Qu¸ tr×nh nµy ®îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1995. Ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh c«ng tæng thÓ ®· ®îc ChÝnh phñ th«ng qua n¨m 2001 nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o c¬ quan hµnh chÝnh c«ng cung cÊp c¸c dÞch vô cho nh©n d©n mét c¸ch tèt h¬n vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. Cho ®Õn nay, qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh c«ng ®· mang l¹i mét sè thay ®æi nh ban hµnh c¸c bé luËt míi, ®iÒu chØnh mét sè quy ®Þnh ph¸p lý, gi¶m bít sè lîng c¸c c¬ quan nhµ níc, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ c¶i thiÖn th«ng tin vÒ ng©n s¸ch. §èi víi c¸c khu b¶o tån, qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh c«ng cã ý nghÜa quan träng v× nã t¹o c¬ héi cho ChÝnh phñ ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, ®¬n gi¶n ho¸ m«i trêng ph¸p lý vµ c¸c quy ®Þnh phøc t¹p c¶n trë viÖc qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c khu b¶o tån. NghÞ ®Þnh sè 29 n¨m 1998 vÒ Quy chÕ d©n chñ c¬ së còng cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi c¸c khu b¶o tån. NghÞ ®Þnh nµy nh»m t¨ng cêng sù tham gia cña ngêi d©n vµo qu¸ tr×nh quy ho¹ch cña ®Þa ph¬ng, v× vËy ®ã lµ c«ng cô ph¸p lý nh»m khuyÕn khÝch ngêi d©n tham gia nhiÒu h¬n vµo c«ng t¸c quy ho¹ch c¸c khu b¶o tån. ChÝnh s¸ch l©m nghiÖp lµ mét tiªu ®iÓm quan träng cña c¸c c¶i c¸ch cã ¶nh hëng tíi c¸c khu b¶o tån. Trong nhiÒu n¨m, chÝnh s¸ch quèc gia vÒ l©m nghiÖp nhÊn m¹nh ®Õn x©y dùng n¨ng suÊt cña 11 ChÝnh phñ ViÖt Nam 2002. ChiÕn lîc toµn diÖn vÒ T¨ng trëng vµ Xãa ®ãi gi¶m nghÌo. 12 Nh ®· dÉn
2. Th«ng tin c¬ së 19 rõng. HiÖn nay, träng t©m ®· chuyÓn ®æi tõ s¶n xuÊt sang b¶o vÖ rõng, kÓ c¶ viÖc qu¶n lý rõng ®Ó b¶o tån, cho sinh kÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Tõ n¨m 1998, ®· b¾t ®Çu c¸c cuéc ®èi tho¹i gi÷a c¸c c¬ quan vµ ®èi t¸c kh¸c nhau trong ngµnh l©m nghiÖp cña ViÖt Nam th«ng qua Ch¬ng tr×nh §èi t¸c hç trî ngµnh l©m nghiÖp (FSSP). §Ó hç trî cho chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ híng tíi nÒn kinh tÕ ®Þnh híng thÞ trêng ph¸t triÓn díi sù l·nh ®¹o cña Nhµ níc ®· cã c¸c c¶i c¸ch quan träng vµ cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, níi láng kiÓm so¸t cña Nhµ níc trong n«ng nghiÖp vµ nhÊn m¹nh ®Õn viÖc ph©n cÊp quyÒn lùc xuèng c¸c cÊp thÝch hîp thÊp nhÊt. Qu¸ tr×nh ph©n cÊp qu¶n lý ®ang diÔn ra cã nhiÒu ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý c¸c khu b¶o tån (Hép 1). Tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc qu¶n lý tÊt c¶ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ phÇn lín c¸c vên quèc gia ®îc chuyÓn giao cho UBND tØnh theo QuyÕt ®Þnh sè 08/2001/Q§-TTg. Hép 1: Ph©n cÊp qu¶n lý rõng ®Æc dông §iÒu 9 cña QuyÕt ®Þnh 08/2001/Q§-TTg ngµy 11 th¸ng 1 n¨m 2001 quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vÒ ph©n cÊp qu¶n lý rõng ®Æc dông thuéc vÒ Bé NN&PTNT. Theo QuyÕt ®Þnh nµy, mÆc dï cã sù kh¸c nhau vÒ c¬ cÊu tæ chøc gi÷a c¸c khu b¶o tån, hiÖn nay, chÝnh quyÒn tØnh qu¶n lý tÊt c¶ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ 17 vên quèc gia. 8 vên quèc gia cßn l¹i do Bé NN& PTNT chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý. Bé NN&PTNT chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp qu¶n lý c¸c vên quèc gia cã tÇm quan träng ®Æc biÖt hay n»m trªn ph¹m vi nhiÒu tØnh. C¶i c¸ch quy ho¹ch c¸c l©m trêng quèc doanh còng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c khu b¶o tån. Trong n¨m 1997, ®· cã 300 trong sè 400 l©m trêng quèc doanh bÞ ®×nh chØ khai th¸c gç th¬ng phÈm. C¸c l©m trêng quèc doanh tiÕp tôc qu¶n lý kho¶ng 6 triÖu ha ®Êt rõng ë ViÖt Nam. PhÇn lín c¸c l©m trêng quèc doanh kh«ng thÓ tån t¹i v× kh«ng kh¶ thi vÒ mÆt kinh tÕ do nguån tµi nguyªn rõng bÞ suy gi¶m hay do rõng cã gç ®ñ tuæi khai th¸c cã gi¸ trÞ th¬ng phÈm nhng n»m ë c¸c vïng xa vµ kh«ng tiÕp cËn ®îc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Êt vµ nh©n lùc cña mét sè l©m trêng quèc doanh ®ang ®îc ®Ò nghÞ ®a vµo c¸c khu b¶o tån (vÝ dô nh khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn, Vên quèc gia Yok §«n vµ dù kiÕn hîp nhÊt ba l©m trêng quèc doanh thµnh khu b¶o tån thiªn nhiªn ®Ò xuÊt TrÞ An )13. 13 V¨n kiÖn söa ®æi Dù ¸n B¶o tån Vên quèc gia C¸t Tiªn, th¸ng 6 n¨m 2002.